Y khoa, y dược - Carcinôm tuyến ruột già di căn gan

61 CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ DI CAÊN GAN Carcinoâm moät khi ñaõ tieán trieån qua giai ñoaïn xaâm nhaäp thöôøng cho di caên tröôùc tieân theo ñöôøng baïch huyeát ñeán caùc haïch vuøng; nhöng cuõng coù theå cho di caên theo ñöôøng maùu nhôø vaøo caùc thoâng noái töï nhieân giöõa heä thoáng maïch baïch huyeát vaø heä thoáng maïch maùu, hoaëc do baûn thaân teá baøo ung thö xaâm nhaäp tröïc tieáp vaøo caùc tónh maïch. Coù khoaûng 75-77% caùc tröôøng hôïp carcinoâm tuyeán ñaïi traøng cho di caên ñeán gan, chuû yeáu theo ñöôøng tónh maïch cöûa; tæ leä soáng theâm 5 naêm cuûa nhöõng beänh nhaân naøy (Dukes D) chæ coøn döôùi 10%. Ñaïi theå: Carcinoâm ñaïi traøng di caên gan thöôøng taïo thaønh nhieàu oå ung thö thöù phaùt; caùc oå coù kích thöôùc khoâng ñeàu, maët caét khoâng ñoàng nhaát, maät ñoä bôû; caùc oå lôùn coù hoaïi töû trung taâm (hình 1). Hình 1: Carcinoâm ñaïi traøng di caên gan, taïo ra nhieàu oå thöù phaùt; 2 oå lôùn coù hoaïi töû trung taâm (muõi teân). Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, trong moâ gan coù caùc oå di caên ñöôïc taïo bôûi caùc ñaùm tuyeán ung thö dò daïng; vuøng teá baøo gan ngoaøi rìa oå di caên bò cheøn eùp vaø coù söï thaám nhaäp nhieàu limphoâ baøo (hình 2). Vôùi VK 10, caùc ñaùm tuyeán ung thö phaàn lôùn coù loøng oáng roõ reät, vì vaäy ñaây laø moät carcinoâm tuyeán bieät hoùa toát di caên gan. ÔÛ caùc ñaùm tuyeán lôùn, coù hieän töôïng hoaïi töû trung taâm (hình 3). Vôùi VK 40, caùc tuyeán ung thö ñöôïc loùt bôûi caùc teá baøo coù nhaân taêng saéc, dò daïng; xeáp choàng leân nhau thaønh nhieàu taàng; tæ leä phaân baøo taêng vaø coù hình aûnh phaân baøo baát thöôøng. Loøng oáng tuyeán chöùa chaát nhaày do teá baøo ung thö saûn xuaát. Giöõa caùc oáng tuyeán coù phaûn öùng taêng sinh moâ sôïi (hình 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp moâ gan. 2. Hoaïi töû trung taâm. 3. Tieåu thuøy gan bình thöôøng. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa gan. Ykhoaonline.com 62 Moâ gan xung quanh caùc oå di caên coù caáu taïo bình thöôøng, goàm caùc tieåu thuøy gan vôùi tónh maïch trung taâm vaø khoaûng cöûa; trong khoaûng cöûa coù nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan, nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa vaø tieåu quaûn maät (hình 5). Hình 2: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Moâ gan quanh oå di caên; 3- Limphoâ baøo. Hình 3: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Hoaïi töû trung taâm. 63 Hình 4: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Loøng oáng chöùa chaát nhaày; 3- Phaân baøo baát thöôøng; 4- Moâ sôïi taêng sinh. Hình 5: 1- Tónh maïch trung taâm tieåu thuøy gan; 2- Khoaûng cöûa. Ykhoaonline.com 64 CARCINOÂM TUYEÁN RUOÄT GIAØ DI CAÊN PHOÅI Khoaûng 5 - 50% caùc tröôøng hôïp carcinoâm tuyeán ñaïi traøng cho di caên theo ñöôøng maùu ñeán phoåi; taïo ra nhieàu oå ung thö thöù phaùt treân caû 2 laù phoåi (hình aûnh thaû bong boùng treân X- quang); tæ leä soáng theâm 5 naêm cuûa nhöõng beänh nhaân naøy (Dukes D) chæ coøn döôùi 10%. Ñaïi theå: Caùc oå ung thö thöù phaùt naèm raûi raùc trong nhu moâ phoåi, giôùi haïn khaù roõ, maët caét khoâng ñoàng nhaát do hieän töôïng xuaát huyeát vaø hoaïi töû, maät ñoä meàm bôû (hình 1). Hình 1: 1- OÅ ung thö di caên töø carcinoâm tuyeán ñaïi traøng coù maët caét khoâng ñoàng nhaát do xuaát huyeát hoaïi töû ; 2- Maøng phoåi taïng. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn ôû VK4, oå ung thö di caên ñöôïc taïo bôûi caùc ñaùm tuyeán dò daïng, xaâm nhaäp vaøo giöõa caùc ñaùm pheá nang (hình 2). Vôùi VK 10, caùc tuyeán ung thö coù loøng oáng roõ reät, beân trong chöùa chaát nhaày maàu tím nhaït hoaëc chaát hoaïi töû; vì vaäy ñaây laø moät carcinoâm tuyeán bieät hoùa toát di caên phoåi (hình 3). Vôùi VK 40, teá baøo tuyeán ung thö coù nhaân dò daïng, taêng saéc, tæ leä phaân baøo cao; moät soá teá baøo coù hoaït ñoäng tieát nhaày vôùi söï hieän dieän cuûa 1 khoâng baøo saùng trong baøo töông (hình 4). Ngoaøi rìa caùc ñaùm tuyeán ung thö, moâ sôïi taêng sinh ngaên caùch vôùi nhu moâ phoåi xung quanh; trong moâ sôïi coù nhieàu teá baøo vieâm thaám nhaäp, chuû yeáu laø limphoâ baøo vaø 1 ít töông baøo (hình 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp trong nhu moâ phoåi. 2. Nhu moâ phoåi bình thöôøng: tieåu pheá quaûn hoâ haáp, pheá nang, ñaïi thöïc baøo pheá nang. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa phoåi. 65 Hình 2: 1- Ñaùm tuyeán ung thö dò daïng; 2- Caùc pheá nang. Hình 3: 1- Caùc ñaùm tuyeán ung thö; 2- Loøng oáng chöùa chaát nhaày; 3- Loøng oáng chöùa chaát hoaïi töû; 4- Caùc pheá nang. Ykhoaonline.com 66 Hình 4: 1- Teá baøo tuyeán coù nhaân taêng saéc dò daïng ; 2- Teá baøo tuyeán tieát nhaày; 3- Phaân baøo baát thöôøng; 4- Loøng oáng chöùa chaát hoaïi töû. Hình 5: 1- Tuyeán ung thö dò daïng; 2- Moâ sôïi taêng sinh, thaám nhaäp teá baøo vieâm; 3- Pheá nang. 67 Nhu moâ phoåi quanh oå di caên coù caáu taïo töông ñoái bình thöôøng, goàm tieåu pheá quaûn hoâ haáp vôùi nhaùnh cuûa ñoäng maïch phoåi ñi keøm, caùc pheá nang loùt bôûi pheá baøo I vaø II. Loøng pheá nang coù chöùa caùc ñaïi thöïc baøo pheá nang vôùi baøo töông chöùa ñaày khoâng baøo nhoû vaø saùng (neân coøn goïi laø boït baøo); moät soá ñaïi thöïc baøo khaùc chöùa caùc haït buïi than maàu naâu ñen, ñöôïc tìm thaáy trong loøng pheá nang, moâ keõ cuûa vaùch pheá nang vaø moâ ñeäm quanh tieåu pheá quaûn (hình 6). Hình 6: 1- Tieåu pheá quaûn hoâ haáp; 2- Nhaùnh ñoäng maïch phoåi; 3- Boït baøo; 4- Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon; 5- Maïch baïch huyeát; 6- Vaùch pheá nang. Ykhoaonline.com 68 XÔ GAN Xô gan laø giai ñoaïn cuoái cuûa caùc beänh lyù gan maõn tính do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, taïi gan hoaëc ngoaøi gan, nhö vieâm gan sieâu vi, ngoä ñoäc, nghieän röôïu, öù maät, caùc beänh chuyeån hoaù, suy tim... Trong xô gan, tình traïng hoùa sôïi lan toûa bao quanh caùc noát teá baøo gan taùi taïo laøm caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, chöùc naêng gan suy giaûm, tuaàn hoaøn maùu vaø daãn löu dòch maät trong gan bò roái loaïn. Ñaïi theå: Khôûi ñaàu, gan xô to hôn bình thöôøng nhöng caøng veà sau thì caøng teo nhoû laïi, maät ñoä chaéc, beà maët gan loån nhoån caùc noát taùi taïo. Tuøy theo kích thöôùc cuûa noát taùi taïo, phaân bieät 2 daïng ñaïi theå: xô gan noát nhoû (noát < 3mm) vaø xô gan noát lôùn (töø 3mm trôû leân) (Hình 1). Hình 1: A- Xô gan noát nhoû; B- Xô gan noát lôùn Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, thay vaøo ñoù laø caùc noát teá baøo gan taùi taïo to nhoû khoâng ñeàu, ngaên caùch nhau baèng moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính. Caùc noát naøy thoaït nhìn troâng gioáng tieåu thuøy gan nhöng thöïc ra chæ laø 1 taäp hôïp teá baøo gan taêng sinh vaø thoaùi hoùa, khoâng coù tónh maïch trung taâm, vì vaäy coøn coù teân laø tieåu thuøy giaû (hình 2). Vôùi VK 10 vaø 40, moâ sôïi bao quanh noát teá baøo gan taùi taïo goàm nguyeân baøo sôïi vaø caùc sôïi collagen, thaám nhaäp nhieàu teá baøo vieâm maõn tính nhö limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ sôïi, söï taêng sinh caùc teá baøo bieåu moâ oáng maät taïo ra caùc oáng nhoû, khoâng thoâng noái vôùi heä daãn maät trong gan neân coøn goïi laø oáng maät giaû. Nhöõng khoaûng cöûa coøn soùt laïi - chöa bò phaù huûy - cho thaáy söï hieän dieän cuûa boä ba goàm oáng maät thaät, nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan vaø nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa (hình 3, 4). Noát taùi taïo goàm caùc teá baøo gan ñang hoaït ñoäng taêng sinh, teá baøo coù 2 nhaân, haïch nhaân roõ; caùc teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc vôùi baøo töông chöùa nhieàu khoâng baøo saùng; caùc teá baøo gan thoaùi hoùa môõ vôùi baøo töông chöùa moät gioït môõ lôùn, ñaåy nhaân leäch qua 1 beân (hình 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Noát teá baøo gan taùi taïo (Tieåu thuøy giaû). 2. Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ, teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc. 3. Teá baøo gan taêng saûn. 4. OÁng maät giaû vaø oáng maät thaät. 5. Taêng saûn moâ sôïi vaø thaám nhaäp teá baøo vieâm. 69 Hình 2: 1- Caùc noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính. Hình 3: 1- Noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính; 3- Oáng maät giaû; 4- Oáng maät thaät; 5- Nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan; 6- Nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa. Ykhoaonline.com 70 Hình 4: Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ; 4- Moâ sôïi; 5- Limphoâ baøo; 6- Oáng maät giaû. Hình 5: 1- Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ. 71 CARCINOÂM TEÁ BAØO GAN Carcinoâm teá baøo gan laø loaïi ung thö gan nguyeân phaùt thöôøng gaëp nhaát, ôû giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Carcinoâm teá baøo gan coù xuaát ñoä khaù cao ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ, coù leõ lieân quan vôùi tình traïng nhieãm HBV, HCV vaø xô gan khaù phoå bieán taïi ñaây. Ñaïi theå: Carcinoâm coù daïng moät oå, ña oå hoaëc thaâm nhieãm lan toaû, laøm gan to ra. OÅ ung thö coù maàu laït hôn nhu moâ gan xung quanh, maät ñoä meàm bôû, maët caét khoâng ñoàng nhaát do xuaát huyeát vaø hoaïi töû (hình 1). Hình 1: 1- OÅ ung thö gan nguyeân phaùt chieám heát thuøy phaûi gan; 2- Maët caét khoâng ñoàng nhaát, coù choã nhuoám maàu saéc toá maät; 3- Noát ung thö veä tinh. Vi theå: Quan saùt vôùi VK4, trong moâ gan coù caùc ñaùm teá baøo gan ung thö xaâm nhaäp baét maøu lôït hôn so vôùi nhu gan bình thöôøng. Vuøng teá baøo gan bình thöôøng saùt ngoaøi rìa caùc ñaùm ung thö bò eùp deït (hình 2). Vôùi VK10 vaø 40, ñaây laø moät tröôøng hôïp carcinoâm teá baøo gan bieät hoùa toát neân caùc teá baøo ung thö töông ñoái ít dò daïng, coøn giöõ ñöôïc nhieàu ñaëc ñieåm cuûa teá baøo gan. Teá baøo ung thö hình ña dieän, baøo töông nhieàu maøu hoàng nhaït, nhaân troøn naèm giöõa teá baøo. Caùc teá baøo ung thö hôïp thaønh caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo coù mao maïch caëp 2 beân ( baét chöôùc beø Remak bình thöôøng trong tieåu thuøy gan, chæ goàm 1 lôùp teá baøo naèm giöõa 2 mao maïch daïng xoang) hoaëc tuùi tuyeán (xeáp voøng troøn coù loøng oáng ôû giöõa), loøng tuyeán coù theå chöùa saéc toá maät maøu naâu (hình 3 vaø 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo gan ung thö xeáp thaønh beø hoaëc caáu truùc tuyeán 2. Maät 3. Caùc beø gan bình thöôøng Ykhoaonline.com 72 Hình 2: 1- Caùc oå teá baøo gan ung thö; 2- Nhu moâ gan bình thöôøng; 3- Vuøng teá baøo gan bò eùp deït. Hình 3: 1- Caùc teá baøo gan ung thö saép xeáp thaønh caáu truùc daïng tuyeán vôùi saéc toá maät trong loøng tuyeán; 2- Phaân baøo; 3- Vuøng nhu moâ gan bình thöôøng; 4- Vuøng teá baøo bò eùp deït. 73 Hình 4: 1- Caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo u ; 2- Caùc mao maïch; 3- Hoaïi töû u. Ykhoaonline.com 74 CARCINOÂM TUYEÁN DAÏ DAØY DAÏNG MAËT NHAÃN Carcinoâm tuyeán laø loaïi ung thö daï daøy thöôøng gaëp nhaát, thöôøng ñöôïc phaùt hieän treã khi ung thö ñaõ ñi vaøo giai ñoaïn xaâm nhaäp, do khôûi ñaàu chæ coù caùc trieäu chöùng mô hoà nhö khoù tieâu ñaày buïng. Beänh nhaân thöôøng treân 50 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Vò trí thöôøng gaëp nhaát cuûa ung thö laø ôû bôø cong nhoû vuøng hang - moân vò. Döïa theo hình thaùi moâ hoïc, phaân bieät 2 loaïi carcinoâm daï daøy: kieåu ruoät vaø kieåu lan toûa; carcinoâm tuyeán daï daøy daïng maët nhaãn thuoäc loaïi thöù 2, teá baøo ung thö hình nhaãn khoâng taïo thaønh tuyeán, xaâm nhaäp vaøo taát caû caùc lôùp cuûa thaønh daï daøy. Ñaïi theå: Thaønh daï daøy bò ung thö xaâm nhaäp trôû neân daày cöùng, caùc neáp gaáp nieâm maïc bò xoùa; daï daøy troâng gioáng nhö moät caùi chai baèng da (hình 1). Hình 1: 1- Thaønh daï daøy daày cöùng; 2- Caùc neáp gaáp nieâm maïc bò xoùa. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, nieâm maïc vuøng hang - moân vò goàm caùc tuyeán moân vò tieát nhaày; giöõa caùc oáng tuyeán laø moâ ñeäm nieâm maïc trong ñoù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp (hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, tuyeán moân vò ñöôïc loùt bôûi 1 lôùp bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. Moâ ñeäm nieâm maïc naèm giöõa caùc oáng tuyeán laø 1 moâ lieân keát thöa giaøu maïch maùu vaø thaám nhaäp nhieàu limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ ñeäm naøy, coù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp, naèm rieâng leû hoaëc keát thaønh nhöõng ñaùm nhoû. Teá baøo ung thö hình troøn hay baàu duïc, baøo töông coù 1 khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày baét maàu xanh tím, ñaåy eùp nhaân ra ngoaïi vi (hình 3). Muïc tieâu caàn tìm: Caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp caùc lôùp thaønh daï daøy. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa daï daøy 75 Di chuyeån tieâu baûn qua lôùp döôùi nieâm maïc, lôùp cô vaø thanh maïc; cuõng coù söï hieän dieän cuûa caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn; chöùng toû ung thö ñaõ xaâm nhaäp qua taát caû caùc lôùp cuûa thaønh daï daøy (hình 4 vaø 5). Hình 2: 1- Caùc tuyeán moân vò; 2- Moâ ñeäm nieâm maïc; 3- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn. Hình 3: 1- Tuyeán moân vò; 2- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp; 3- Moâ ñeäm nieâm maïc; 4- Maïch maùu. Ykhoaonline.com 76 Hình 4: 1- Lôùp nieâm maïc; 2- Lôùp döôùi nieâm maïc; 3- Lôùp cô nieâm; 4- Caùc ñaùm teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp. Hình 5: 1- Lôùp cô; 2- Lôùp thanh maïc; 3- Caùc ñaùm teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp. 77 CARCINOÂM TUYEÁN DAÏNG MAËT NHAÃN DI CAÊN HAÏCH Carcinoâm tuyeán loaïi teá baøo daïng maët nhaãn cuûa oáng tieâu hoùa, thöôøng gaëp nhaát laø töø daï daøy, coù theå xaâm nhaäp vaøo maïch baïch huyeát vaø di caên ñeán caùc haïch vuøng. Ñaïi theå: Haïch di caên coù ñöôøng kính töø 0,5 cm ñeán 2 hoaëc 3 cm; maät ñoä cöùng chaéc hoaëc meàm bôû; maët caét traéng söôïng (hình 1). Hình 1: 1- Daï daøy; 2- Khoái haïch di caên cöùng söôïng naèm doïc theo bôø cong nhoû. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4, caáu truùc haïch coøn ñöôïc baûo toàn khaù nguyeân veïn: bao quanh haïch laø voû bao sôïi; nhu moâ haïch goàm coù vuøng voû vôùi caùc nang limphoâ, vuøng caän voû vaø caùc xoang baïch huyeát (xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy). Trong caùc xoang baïch huyeát, coù caùc teá baøo tuyeán ung thö di caên xaâm nhaäp, khaùc bieät vôùi caùc moâ baøo bình thöôøng cuûa xoang (hình 1). Quan saùt caùc xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc teá baøo ung thö tuyeán xaâm nhaäp coøn naèm trong caùc xoang, chöa phaù vôõ nhu moâ haïch. Teá baøo ung thö coù khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày trong baøo töông, ñaåy leäch nhaân sang moät beân, taïo hình aûnh teá baøo gioáng nhö chieác nhaãn (hình 3 vaø 4) Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang. 2. Nhu moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi. Ykhoaonline.com 78 Hình 2: 1- Voû bao sôïi; 2- Nang limphoâ thöù caáp. 3- Caùc teá baøo tuyeán ung thö di caên xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang. Hình 3: 1- Vaùch sôïi ngaên vaøo trong nhu moâ haïch; 2- Nang limphoâ thöù caáp; 3- Caùc teá baøo ung thö tuyeán daïng maët nhaãn xaâm nhaäp trong xoang quanh nang. 79 Hình 4: 1- Caùc teá baøo tuyeán ung thö daïng maët nhaãn coù khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày trong baøo töông, ñaåy leäch nhaân sang moät beân. Ykhoaonline.com 80 CARCINOÂM TEÁ BAØO GAI ÔÛ PHOÅI Laø moät trong hai loaïi moâ hoïc thöôøng gaëp nhaát cuûa carcinoâm pheá quaûn - loaïi ung thö ñöùng haøng ñaàu ôû ñaøn oâng Vieät nam. Beänh thöôøng xaûy ra sau 40 tuoåi, coù lieân quan maät thieát vôùi taät nghieän huùt thuoác laù. Ñaïi theå: U coù vò trí trung taâm, thöôøng xuaát phaùt töø caùc pheá quaûn lôùn gaàn roán phoåi, taïo thaønh moät khoái suøi laáp bít loøng pheá quaûn vaø xaâm nhaäp vaøo nhu moâ phoåi xung quanh. U coù maät ñoä cöùng chaéc hoaëc meàm bôû; maët caét traéng xaùm khoâng ñoàng nhaát, coù nhöõng vuøng xuaát huyeát, hoaïi töû vaø thoaùi hoùa boïc (hình 1). Hình 1: 1- U xuaát phaùt töø pheá quaûn lôùn, xaâm nhaäp vaøo nhu moâ phoåi xung quanh ñeán taän maøng phoåi; 2- Haïch roán phoåi bò di caên. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, laùt caét maãu moâ coù hai vuøng khaùc bieät nhau: moâ u goàm nhöõng ñaùm ñaëc teá baøo ung thö xaâm nhaäp trong moâ ñeäm sôïi; nhu phoåi keá caän bò xô hoùa vaø thaám nhaäp teá baøo vieâm, coøn thaáy ñöôïc caùc khe troáng laø caùc loøng pheá nang (hình 2). Vôùi VK10 vaø 40, ñaây laø moät tröôøng hôïp carcinoâm teá baøo gai bieät hoùa vöøa, vì vaäy caùc teá baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc, haïch nhaân lôùn, baøo töông aùi toan; lieân keát vôùi nhau baèng caàu lieân baøo nhöng khoâng taïo ñöôïc caàu söøng. Tæ leä phaân baøo taêng vaø coù nhöõng hình aûnh phaân baøo baát thöôøng. Caùc teá baøo ung thö xeáp thaønh ñaùm, xaâm nhaäp trong moâ ñeäm; ÔÛ moät soá ñaùm coù hieän töôïng hoaïi töû trung taâm do teá baøo bò cheát vì thieáu dinh döôõng (hình 3 vaø 4). ÔÛ VK 10, vuøng moâ phoåi caïnh u bò cheøn eùp, vieâm, xuaát huyeát, vaùch pheá nang xô hoùa daày leân, thaám nhaäp teá baøo vieâm, loøng pheá nang bò thu heïp laïi thaønh caùc khe moûng.(hình 5) Muïc tieâu caàn tìm: 1. Ñaùm teá baøo gai ung thö bieät hoùa vöøa xaâm nhaäp nhu moâ phoåi. 2. Hieän töôïng hoaïi töû trung taâm. 3. Nhu moâ phoåi quanh u bò vieâm, xuaát huyeát, xô hoùa. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa phoåi. 81 Hình 2: 1- Ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp nhu moâ phoåi; 2- Hoaïi töû trung taâm; 3- Nhu moâ phoåi keá caän bò cheøn eùp, xô hoùa, thaám nhaäp teá baøo vieâm. Hình 3: 1- Teá baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc; 2- Hoaïi töû trung taâm; 3- Caàu lieân baøo. Ykhoaonline.com 82 Hình 4: 1- Teá baøo ung thö coù nhaân dò daïng taêng saéc; 2- Phaân baøo baát thöôøng. Hình 5: 1 Vaùch pheá nang xô hoùa daày leân; 2- Loøng pheá nang thu heïp; 3- Xuaát huyeát. 83 CARCINOÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN PHEÁ NANG Laø loaïi carcinoâm pheá quaûn thöôøng gaëp ôû phuï nöõ vaø ngöôøi khoâng huùt thuoác laù. U xuaát phaùt töø teá baøo Clara hoaëc pheá baøo II cuûa tieåu pheá quaûn taän hoaëc pheá nang, do ñoù vò trí khôûi ñaàu thöôøng ôû ngoaïi vi phoåi; tieán trieån lan roäng doïc theo vaùch pheá nang vaøo toaøn boä nhu moâ phoåi. Ñaïi theå: Toån thöông coù daïng nhieàu cuïc maøu xaùm traéng raûi raùc khaép trong nhu moâ phoåi, caáu truùc caây pheá quaûn töông ñoái coøn nguyeân veïn (hình 1). Hình 1: 1- U coù daïng nhieàu cuïc maøu xaùm traéng naèm raûi raùc khaép nhu moâ phoåi; 2- Caây pheá quaûn töông ñoái coøn nguyeân veïn Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, maãu moâ coù hai vuøng khaùc bieät; moâ u laø nhöõng pheá nang coù vaùch loùt bôûi teá baøo ung thö, so saùnh vôùi vuøng moâ phoåi bình thöôøng vôùi caùc pheá nang coù vaùch moûng loùt bôûi caùc pheá baøo (hình 2). Vôùi VK10 vaø VK 40, taïi ranh giôùi giöõa moâ laønh vaø moâ u, pheá nang coù teá baøo ung thö loùt vaùch naèm lieân tuïc vôùi pheá nang bình thöôøng, hình aûnh naøy cho thaáy ñaây laø loaïi ung thö tieán trieån lan traøn doïc theo vaùch pheá nang vaøo toaøn boä nhu moâ phoåi. (Hình 3) Quan saùt vuøng moâ u ôû VK10 vaø 40, pheá nang loùt bôûi caùc teá baøo ung thö hình truï hoaëc hình vuoâng, nhaân dò daïng taêng saéc vaø coù haïch nhaân lôùn. Teá baøo ung thö coù nôi taêng sinh maïnh taïo thaønh nhuù thoø vaøo loøng pheá nang (nhuù khoâng coù truïc lieân keát maïch maùu). Teá baøo ung thö coù theå rôùt vaøo loøng pheá nang, caàn phaân bieät vôùi caùc ñaïi thöïc baøo pheá nang öù ñoïng buïi than trong baøo töông (coøn goïi laø teá baøo buïi). Moät soá teá baøo ung thö cheá tieát chaát nhaày, coù khoâng baøo chöùa chaát nhaày ôû cöïc ñænh, ñaåy nhaân leäch saùt ñaùy, cho hình aûnh gioáng teá baøo ñaøi (hình 4, 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö hình vuoâng hoaëc truï, nhaân taêng saéc, dò daïng; moät soá teá baøo coù khoâng baøo tieát nhaày ôû cöïc ñænh. 2. Teá baøo ung thö: loùt vaùch pheá nang, taïo nhuù. 3. Moät soá ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang. Ykhoaonline.com 84 Hình 2: 1- Caùc teá baøo ung thö loùt vaùch pheá nang; 2- Vaùch pheá nang bình thöôøng. Hình 3: 1- Caùc teá baøo ung thö loùt vaùch pheá nang; 2- Vaùch pheá nang bình thöôøng; 3- Ñaïi thöïc baøo pheá nang. 85 Hình 4: 1- Teá baøo ung thö taêng sinh taïo nhuù; 2- Ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang; 3- Teá baøo ung thö cheá tieát chaát nhaày; 4. Ñaïi thöïc baøo pheá nang. Hình 5: 1- Ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang; 2- Ñaïi thöïc baøo pheá nang öù ñoïng buïi than (teá baøo buïi). Ykhoaonline.com 86 CARCINOÂM TUYEÁN GIAÙP DAÏNG NHUÙ Laø loaïi ung thö thöôøng gaëp nhaát cuûa tuyeán giaùp, tuoåi maéc beänh trung bình laø 40 tuoåi, giôùi nöõ maéc beänh nhieàu hôn giôùi nam gaáp 2-3 laàn. U tieán trieån chaäm nhöng coù theå cho di caên haïch raát sôùm, hieám khi di caên theo ñöôøng maùu. Ñaïi theå: U coù kích thöôùc trung bình 2-3cm, u ñaëc khoâng voû bao, maät ñoä chaéc, maët caét traéng xaùm khoâng ñoàng nhaát , coù theå coù nhöõng vuøng hoaù calci vaø thoaùi hoaù boïc (hình 1). Hình 1: 1- U khoâng coù voû bao, xaâm mhaäp vaøo moâ giaùp xung quanh; 2- Maët caét traéng xaùm khoâng ñoàng nhaát, coù choã thoaùi hoùa boïc Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u caáu taïo bôûi caùc caáu truùc nhuù phaân nhaùnh, coù truïc lieân keát maïch maùu, ñöôïc phuû lôùp 1 teá baøo bieåu moâ vuoâng hoaëc truï thaáp. Beân caïnh caáu truùc nhuù, teá baøo u coù theå xeáp thaønh nang tuyeán coù chöùa chaát keo. Trong moâ ñeäm u vaø treân caùc truïc lieân keát maïch maùu, ta coù theå tìm thaáy caùc theå psammoma baét maøu tím ñaäm (psammoma laø moät caáu truùc hình troøn goàm nhieàu lôùp ñoàng taâm do tình traïng laéng ñoïng canxi hoùa nghòch döôõng) (Hình 2 vaø 3). Vôùi VK 10 vaø VK40, ta thaáy caùc teá baøo u coù nhaân saùng, troøn hoaëc baàu duïc, coù nôi taêng sinh choàng chaát leân nhau taïo hình aûnh gioáng nhö roå tröùng. (hình 4) Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö coù nhaân saùng, baàu duïc, choàng chaát leân nhau. 2. Taêng saûn taïo nhuù phaân nhaùnh, coù truïc lieân keát maïch maùu. 3. Theå psammoma trong moâ ñeäm. 87 Hình 2: 1- Teá baøo ung thö taêng saûn taïo nhuù; 2- Theå psammoma. Hình 3: 1- Truïc lieân keát maïch maùu; 2- Theå psammoma. Ykhoaonline.com 88 Hình 4: 1- Truïc lieân keát maïch maùu; 2- Nhaân teá bao u hình baàu duïc, saùng, choàng chaát leân nhau (gioáng roå tröùng). 89 CARCINOÂM TEÁ BAØO SAÙNG CUÛA THAÄN Laø loaïi ung thö thaän thöôøng gaëp nhaát ôû ngöôøi lôùn vôùi xuaát ñoä taêng daàn theo tuoåi, tuoåi trung bình laø 60 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. U xuaát phaùt töø vuøng voû thaän, xaâm nhaäp vaøo tuûy thaän vaø ra ngoaøi voû bao thaän, cho di caên haïch vuøng vaø di caên xa theo ñöôøng maùu. Tieân löôïng beänh phuï thuoäc chuû yeáu vaøo möùc ñoä lan traøn cuûa ung thö; toát nhaát khi khoái u coøn giôùi haïn trong voû bao thaän. Ñaïi theå: U daïng khoái troøn, ñöôøng kính 3-15 cm, maët caét khoâng ñoàng nhaát, maøu vaøng (do teá baøo u chöùa nhieàu lipid), coù nhöõng vuøng xuaát huyeát, hoaïi töû, hoùa boïc (hình 1). Hình 1: 1- Maët caét u maàu vaøng; 2- Vuøng hoùa boïc; 3- Tuûy thaän; 4- Voû thaän. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, ta thaáy maãu moâ goàm coù hai vuøng khaùc bieät: vuøng u caáu taïo bôûi caùc teá baøo coù baøo töông saùng vaø vuøng nhu moâ thaän quanh u coù caùc caàu thaän vaø oáng thaän (Hình 2). Vôùi VK10 vaø VK 40, vuøng u taïo bôûi caùc teá baøo hình troøn hoaëc ña dieän; baøo töông nhieàu vaø saùng; nhaân taêng saéc, meùo moù, naèm giöõa teá baøo (baøo töông saùng laø do chöùa nhieàu lipid vaø glycogen ñaõ bò tan maát trong quaù trình xöû lyù maãu moâ). Teá baøo u xeáp thaønh caáu truùc daïng beø ñaëc hoaëc oáng tuyeán. U coù phaân boá maïch maùu phong phuù (hình 3). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö hình troøn hoaëc hình ña dieän, nhaân chính giöõa, baøo töông nhieàu vaø saùng, xeáp thaønh beø hoaëc oáng. 2. Nhu moâ thaän bình thöôøng: caàu thaän vaø oáng thaän. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa thaän. Ykhoaonline.com 90 Vuøng nhu moâ thaän keá caän u coù caùc caàu thaän xô hoùa, oáng thaän teo nhoû, moâ ñeäm thaám nhaäp nhieàu teá baøo vieâm maõn tính (hình 4). Hình 2: 1- Ranh giôùi giöõa u vaø nhu moâ thaän xung quanh. Hình 3: 1- Teá baøo u coù baøo töông saùng; 2- Maïch maùu. 91 Hình 4: Nhu moâ thaän quanh u: 1- Caàu thaän; 2- OÁng thaän; 3- Moâ ñeäm thaám nhaäp teá baøo vieâm maõn tính. Ykhoaonline.com 92 SARCOÂM SÔÏI Xaûy ra chuû yeáu ôû ngöôøi lôùn töø 30-60 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. U lôùn chaäm, naèm saâu, daïng cuïc, giôùi haïn roõ, kích thöôùc töø 3-8 cm, maät ñoä chaéc; vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ôû chi döôùi. Ñaïi theå: U coù giôùi haïn roõ nhöng khoâng voû bao, maät ñoä chaéc, maët caét coù maàu traéng gioáng moâ sôïi vaø coù theå coù nhöõng oå xuaát huyeát vaø hoaïi töû (hình 1). Hình 1: Sarcoâm sôïi coù giôùi haïn roõ, maët caét maàu traéng vaø coù nhöõng oå xuaát huyeát. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u coù maät ñoä teá baøo raát cao vaø ñöôïc phaân boá nhieàu maïch maùu. Caùc teá baøo u töông ñoái ñoàng daïng, hình thoi gioáng nguyeân baøo sôïi; xeáp thaønh caùc boù ñan cheùo nhau gioáng hình xöông caù (hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, teá baøo u coù nhaân hình baàu duïc vôùi 2 ñaàu nhoïn, taêng saéc, chaát nhieãm saéc thoâ; ranh giôùi giöõa caùc teá baøo khoâng roõ reät; tæ leä phaân baøo cao (1-2 phaân baøo / vi tröôøng VK 40) (hình 2). Giöõa caùc boù teá baøo u ñan cheùo nhau, coù moät ít sôïi collagen nhöng töông ñoái khoù nhaän dieän (hình 3). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caùc teá baøo u hình thoi, taïo thaønh caùc boù ñan cheùo nhau (hình xöông caù) 2. Caùc hình aûnh phaân baøo. 93 Hình 2: Teá baøo u xeáp thaønh caùc boù ñan cheùo nhau hình xöông caù (muõi teân). Hình 3: 1- Teá baøo u hình thoi, nhaân baàu duïc nhoïn 2 ñaàu; 2- Phaân baøo; 3- Maïch maùu; 4- Sôïi collagen Ykhoaonline.com 94 SARCOÂM CÔ TRÔN DI CAÊN GAN Sarcoâm thöôøng cho di caên tröôùc tieân theo ñöôøng maùu. Teá baøo ung thö phaù huûy thaønh tónh maïch, chui vaøo doøng maùu phaùt taùn ñi khaép nôi trong cô theå, thöôøng gaëp nhaát laø ñeán gan vaø phoåi. Ñaïi theå: Sarcoâm cô trôn di caên gan coù theå moät hoaëc nhieàu oå, maët caét u coù nhieàu thuøy, maøu xaùm nhaït, coù vuøng hoaïi töû, xuaát huyeát. Hình 1: A- Beà maët u coù nhieàu thuøy; B- Maét caét xaùm nhaït, khoâng ñoàng nhaát,coù vuøng hoaïi töû vaø xuaát huyeát. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4, ta thaáy trong moâ gan coù caùc oå di caên taïo bôûi nhöõng teá baøo cô trôn hình thoi, dò daïng (Hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, nhöõng teá baøo u coù xu höôùng saép xeáp taïo thaønh caùc boù ngaén ñan cheùo nhau. Teá baøo u hình thoi coù ít baøo töông maøu hoàng, nhaân hình baàu duïc thuoân daøi vôùi 2 ñaàu tuø, taêng saéc, dò daïng, raûi raùc coù caùc phaân baøo (hình 3 vaø 4). Moâ gan bình thöôøng xung quanh oå di caên caáu taïo bôûi caùc tieåu thuøy gan vôùi caùc beø teá baøo gan, tónh maïch trung taâm, khoaûng cöûa (hình 3 vaø 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caùc ñaùm teá baøo cô trôn aùc tính, nhaân dò daïng, coù khuynh höôùng taïo boù. 2. Moâ gan bình thöôøng. 95 Hình 2: 1- Caùc ñaùm teá baøo cô trôn aùc tính; 2- Moâ gan bình thöôøng bò xaâm nhaäp; 3- Tónh maïch trung taâm tieåu thuøy gan; 4- Khoaûng cöûa. Hình 3: 1- Caùc ñaùm teá baøo u xeáp thaønh boù ngaén; 2- Nhaân teá baøo u hình baàu duïc thuoân daøi vôùi 2 ñaàu tuø; 3- Phaân baøo. Ykhoaonline.com 96 Hình 4: 1- Caùc teá baøo u taïo boù; 2- Phaân baøo; 3- Moâ gan bò xaâm nhaäp. 97 SARCOÂM XÖÔNG Sarcoâm xöông laø loaïi u xöông aùc tính nguyeân phaùt thöôøng gaëp (chieám 35% caùc u xöông aùc tính); beänh nhaân thöôøng treû tuoåi (10-25 tuoåi), giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Ñeå chaån ñoaùn ñuùng sarcoâm xöông, caàn phoái hôïp giöõa laâm saøng, x-quang vaø giaûi phaãu beänh, khoâng ñôn thuaàn döïa vaøo hình thaùi vi theå. Ñaïi theå: U coù kích thöôùc lôùn, ñöôøng kính töø 5-10 cm; naèm ôû vuøng haønh xöông, thöôøng phaù vôõ voû xöông ñaëc vaø xaâm nhaäp vaøo moâ meàm xung quanh. U maøu xaùm naâu, maät ñoä coù choã meàm bôû, choã cöùng chaéc. Maët caét ña daïng, coù nhöõng vuøng xuaát huyeát, hoaïi töû (hình 1). Hình 1: Sarcoâm xöông ôû ñaàu treân xöông chaøy; u ñaõ lan vaøo tuûy xöông, phaù vôõ voû xöông vaø xaâm nhaäp moâ meàm xung quanh . Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u raát giaàu teá baøo vaø coù phaân boá maïch maùu phong phuù, laøm noåi baät caùc beø chaát daïng xöông maàu hoàng vaø nhöõng maûnh xöông cheát maàu tím ñaäm (hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, teá baøo u coù moät nhaân lôùn taêng saéc, dò daïng, haïch nhaân roõ; tæ leä phaân baøo cao vaø coù hình aûnh phaân baøo baát thöôøng. Caùc teá baøo u saûn xuaát ra chaát daïng xöông roài vuøi vaøo trong ñoù, taïo hình aûnh teá baøo u baùm ngoaøi rìa hoaëc loït vaøo giöõa caùc beø chaát daïng xöông. Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng ñaïi baøo nhieàu nhaân gioáng huûy coát baøo; ñaây laø nhöõng teá baøo laønh tính, coù veû nhö ñaõ ñöôïc huy ñoäng ñeán u döôùi taùc ñoäng cuûa caùc chaát trung gian hoùa hoïc phoùng thích töø teá baøo vieâm (hình 3). Caùc maûnh xöông cheát baét maàu tím ñaäm, bôø nham nhôû; beân trong coù chöùa vaøi hoác nhoû troáng do teá baøo xöông ñaõ cheát (hình 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö ña daïng, dò daïng. 2. Chaát daïng xöông. 3. Maûnh xöông cheát. 4. Ñaïi baøo nhieàu nhaân (gioáng huûy coát baøo). 5. Tæ leä phaân baøo cao, phaân baøo baát thöôøng. Ykhoaonline.com 98 Hình 2: 1- Chaát daïng xöông; 2- Maûnh xöông cheát; 3- Maïch maùu. Hình 3: 1- Teá baøo u coù nhaân taêng saéc dò daïng; 2- Chaát daïng xöông; 3- Ñaïi baøo nhieàu nhaân gioáng huûy coát baøo; 4- Phaân baøo baát thöôøng. 99 Hình 4: 1- Maûnh xöông cheát; 2- Maïch maùu. Ykhoaonline.com 100 U SÔÏI TUYEÁN VUÙ Laø u tuyeán vuù laønh tính thöôøng gaëp nhaát, do taêng saûn caû hai thaønh phaàn, moâ ñeäm trong tieåu thuøy vaø bieåu moâ tuyeán. Coù theå gaëp ôû moïi löùa tuoåi, nhöng thöôøng nhaát laø ôû phuï nöõ tröôùc 30 tuoåi. Ñaïi theå: U troøn, giôùi haïn roõ, coù voû bao sôïi, maät ñoä chaéc, di ñoäng toát. Kích thöôùc u thay ñoåi töø 1 - 10 cm, trung bình laø 2 - 4cm. Maët caét u phoàng, ñoàng nhaát, coù maøu traéng xaùm. (hình 1). Hình 1: U troøn, giôùi haïn roõ; maët caét phoàng, ñoàng nhaát. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, u laønh sôïi tuyeán vuù coù voû bao sôïi bao quanh. Voû bao u laø moät vaùch moâ lieân keát ñaëc coù caùc teá baøo sôïi vaø giaøu sôïi collagen baét maøu hoàng. Moâ u caáu taïo bôûi moâ ñeäm thöa trong tieåu thuøy taêng saûn, bao quanh caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn (hình 2). Moâ ñeäm taêng saûn giaøu chaát caên baûn, baét maøu xanh tím, coù nhieàu nguyeân baøo sôïi laø caùc teá baøo coù nhaân hình baàu duïc vôùi raát ít baøo töông. OÁng tuyeán vuù taêng saûn coù theå coù hình troøn nhoû hoaëc hôi daõn roäng (hình 2), hoaëc bò keùo daõn vaø eùp deït laïi döôùi taùc ñoäng cheøn eùp cuûa moâ ñeäm (hình 3). Vôùi VK10 vaø VK40, caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn luoân ñöôïc loùt bôûi 2 loaïi teá baøo, teá baøo bieåu moâ vaø teá baøo cô bieåu moâ. Teá baøo bieåu moâ coù hình vuoâng hoaëc truï thaáp, taïo thaønh 1 lôùp lieân tuïc ôû phía trong tieáp xuùc vôùi loøng oáng; coù nôi teá baøo bieåu moâ taêng saûn thaønh 2 - 3 lôùp. Teá baøo cô bieåu moâ coù baøo töông nhieàu, saùng; nhaân troøn nhoû ñaäm maàu; taïo thaønh 1 lôùp khoâng lieân tuïc, naèm giöõa maøng ñaùy vaø lôùp teá baøo bieåu moâ (Hình 4 vaø 5). Beân ngoaøi voû bao sôïi cuûa u laø moâ tuyeán vuù bình thöôøng vôùi caùc tieåu thuøy vuù (hình 2). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Taêng sinh moâ lieân keát thöa quanh caùc oáng tuyeán vuù. 2. OÁng tuyeán vuù taêng saûn, moät soá bò keùo daõn, eùp deït. 3. Bieåu moâ oáng tuyeán vuù goàm hai loaïi teá baøo: teá baøo bieåu moâ vaø teá baøo cô bieåu moâ. 4. Voû bao sôïi quanh u. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc tuyeán vuù. 101 Hình 2: 1- Voû bao sôïi quanh u; 2- Caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn ; 3- Moâ lieân keát thöa taêng saûn quanh oáng tuyeán vuù ; 4- Tieåu thuøy vuù bình thöôøng. Hình 3: 1- Caùc oáng tuyeán vuù bò eùp deït; 2- Caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn (2 - 3 lôùp teá baøo bieåu moâ); 3- Moâ lieân keát thöa taêng saûn quanh oáng tuyeán vuù. Ykhoaonline.com 102 Hình 4: 1- Caùc teá baøo bieåu moâ; 2- Caùc teá baøo cô bieåu moâ; 3- Moâ lieân keát thöa taêng saûn Hình 5: 1- Caùc teá baøo bieåu moâ taêng saûn (2 - 3 lôùp teá baøo); 2- Teá baøo cô bieåu moâ; 3- Moâ lieân keát thöa taêng saûn. 103 BIEÁN ÑOÅI SÔÏI BOÏC TUYEÁN VUÙ Laø toån thöông tuyeán vuù thöôøng gaëp nhaát. Bieán ñoåi sôïi boïc laø nhöõng thay ñoåi cuûa moâ tuyeán vuù theo tuoåi taùc, lieân quan vôùi tình traïng maát caân baèng hormoân (taêng quaù möùc estrogen hoaëc thieáu huït progesteron). Ñænh tuoåi maéc phaûi laø 20-40 tuoåi vaø ngay tröôùc tuoåi maõn kinh. Ñaïi theå: Coù theå laø moät boïc lôùn kích thöôùc vaøi cm hoaëc nhieàu boïc nhoû chöùa dòch vaøng trong (hoaëc dòch naâu xanh neáu coù xuaát huyeát cuõ trong boïc), xen laãn vôùi nhöõng vuøng moâ tuyeán vuù hoùa sôïi daày leân, dai, chaéc, coù maøu traéng, giôùi haïn khoâng roõ (hình 1). Hình1: 1- Bieán ñoåi boïc (boïc chöùa dòch maàu xanh do xuaát huyeát cuõ; 2- Bieán ñoåi sôïi; 3. Môõ Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, moät vaøi oáng tuyeán vuù giaõn roäng thaønh boïc, chöùa chaát tieát baét maøu hoàng (hình 2). Chuyeån sang VK10 vaø VK 40, boïc ñöôïc loùt bôûi lôùp bieåu moâ vuoâng hoaëc truï thaáp, coù khi lôùp bieåu moâ naøy bò eùp deït laïi. Trong loøng boïc coù chöùa chaát tieát vaø nhieàu boït baøo. Boït baøo laø caùc ñaïi thöïc baøo aên chaát tieát, coù hình ña dieän, nhaân troøn nhoû naèêm giöõa teá baøo, baøo töông chöùa nhieàu khoâng baøo nhoû (hình 3). Trôû laïi VK4, beân caïnh boïc laø caùc tieåu thuøy tuyeán vuù cuõng bò bieán ñoåi. Moät soá oáng tuyeán trong tieåu thuøy baét ñaàu giaõn roäng. Moät soá oáng khaùc coù tình traïng taêng saûn bieåu moâ (hình 2). Vôùi VK10 vaø VK 40, taêng saûn bieåu moâ coù theå chæ ôû möùc ñoä nheï (soá lôùp teá baøo loùt trong loøng taêng leân hôn 2 lôùp nhöng khoâng quaù 4 lôùp), hoaëc vöøa (bieåu moâ taêng saûn taïo caàu noái baéc ngang qua loøng oáng), hoaëc naëng (taêng saûn laáp ñaày loøng oáng, chöøa laïi nhöõng khoaûng troáng khoâng ñeàu); coù theå thaáy roõ caùc teá baøo cô bieåu moâ naèm phía ngoaøi lôùp teá baøo bieåu moâ taêng saûn (hình 4 vaø 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. OÁng tuyeán daõn roäng thaønh boïc, bieåu moâ loùt bò eùp deït. 2. Moät soá oáng tuyeán vuù coù bieåu moâ taêng saûn nhieàu lôùp, taïo nhuù; vaãn coøn thaáy roõ teá baøo cô bieåu moâ. 3. Taêng sinh moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù. Ykhoaonline.com 104 Hình 2: 1- OÁng tuyeán vuù giaõn roäng thaønh boïc; 2- OÁng tuyeán vuù taêng saûn; 3- Moâ lieân keát sôïi ñaëc. Hình 3: 1- OÁng tuyeán vuù giaõn roäng thaønh boïc; 2- Teá baøo bieåu moâ bò eùp deït; 3- Boït baøo; 4- Moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù. 105 Hình 4: 1- Caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn; 2- Moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù. Hình 5: 1- Caùc oáng tuyeán vuù taêng saûn; 2- Teá baøo cô bieåu moâ. Ykhoaonline.com 106 Moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh caùc boïc vaø caùc tieåu thuøy taêng saûn len vaøo trong caùc tieåu thuøy, thay cho moâ lieân keát thöa bình thöôøng cuûa tieåu thuøy. Hieän töôïng taêng sinh moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù naøy coù theå thaáy roõ khi so saùnh vôùi caùc tieåu thuøy vuù coøn bình thöôøng naèm ngoaøi toån thöông (hình 6). Hình 6: 1- Taêng sinh moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù; 2- Tieåu thuøy vuù bình thöôøng; 3- Moâ lieân keát thöa trong tieåu thuøy; 4- OÁng tuyeán vuù trong tieåu thuøy. 107 CARCINOÂM OÁNG TUYEÁN VUÙ XAÂM NHAÄP Ung thö vuù laø loaïi ung thö ñöùng haøng ñaàu ôû phuï nöõ Vieät nam, ñaïi ña soá laø carcinoâm oáng tuyeán vuù, xuaát phaùt töø söï chuyeån daïng aùc tính cuûa teá baøo bieåu moâ oáng tuyeán. Khi teá baøo ung thö phaù vôõ ñöôïc maøng ñaùy ñeå xaâm nhaäp vaøo moâ ñeäm xung quanh, thì carcinoâm oáng tuyeán vuù ñaõ chuyeån töø giai ñoaïn taïi choã sang giai ñoaïn xaâm nhaäp. Ñaïi theå: Khoái u coù maët caét söôïng loõm, laám taám vaøng; giôùi haïn khoâng roõ do xaâm nhaäp vaøo moâ xung quanh nhö moâ ñeäm sôïi môõ, da ngöïc, caân cô (hình 1). Hình 1: A- Ung thö xaâm nhaäp da ngöïc, gaây lôû loeùt; B- Khoái u coù maët caét söôïng loõm (1), xaâm nhaäp vaøo moâ môõ xung quanh (2), gaây co keùo da (3). Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, trong u khoâng coøn thaáy caáu truùc caùc tieåu thuøy bình thöôøng cuûa moâ tuyeán vuù, thay vaøo ñoù laø caùc ñaùm ñaëc teá baøo bieåu moâ dò daïng, caùc oáng tuyeán vuù baát thöôøng, xaâm nhaäp lan toûa trong moâ ñeäm sôïi vaø caû trong moâ môõ (hình 2). Vôùi VK10 vaø VK 40, caùc teá baøo bieåu moâ aùc tính coù nhaân to nhoû khoâng ñeàu, taêng saéc meùo moù, chaát nhieãm saéc thoâ, haïch nhaân lôùn; tæ leä phaân baøo taêng. Caùc teá baøo ung thö naøy keát thaønh ñaùm ñaëc, daõy hoaëc thaønh oáng tuyeán nhöng khoâng coù teá baøo cô bieåu moâ vieàn xung quanh nhö oáng tuyeán vuù bình thöôøng. ÔÛ moät soá oáng coøn coù hieän töôïng hoaïi töû trung taâm do caùc teá baøo u naèm giöõa bò cheát vì thieáu dinh döôõng. Quanh caùc ñaùm teá baøo ung thö, moâ sôïi taêng sinh giaøu sôïi collagen do hoaït ñoäng taïo sôïi cuûa teá baøo u (hình 3 vaø 4). Trong moâ vuù beân ngoaøi khoái u, coøn thaáy moät soá tieåu thuøy vuù bình thöôøng hoaëc coù bieán ñoåi sôïi boïc (oáng tuyeán giaõn roäng, chöùa chaát tieát) (hình 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caùc teá baøo bieåu moâ aùc tính, taïo thaønh oáng vaø ñaùm ñaëc xaâm nhaäp moâ ñeäm sôïi môõ, khoâng coøn teá baøo cô bieåu moâ. 2. Moâ vuù bình thöôøng coøn soùt laïi. Ykhoaonline.com 108 Hình 2: Caùc ñaùm oáng tuyeán vuù ung thö xaâm nhaäp moâ ñeäm sôïi môõ. Hình 3: 1- Caùc ñaùm oáng tuyeán vuù ung thö xaâm nhaäp moâ ñeäm sôïi môõ; 2- Hoaïi töû trung taâm; 3- Moâ ñeäm sôïi môõ. 109 Hình 4: 1- Caùc ñaùm ñaëc teá baøo ung thö; 2- Phaân baøo; 3- Moâ sôïi taêng sinh. Hình 5: 1- Caùc ñaùm ñaëc teá baøo ung thö; 2- Tieåu thuøy vuù bình thöôøng ngoaøi u. Ykhoaonline.com 110 U CÔ TRÔN LAØNH TÍNH THAÂN TÖÛ CUNG Laø u laønh thöôøng gaëp nhaát ôû töû cung, lieân quan vôùi noäi tieát toá estrogen. U coù theå khoâng coù trieäu chöùng hoaëc gaây ñau traèn buïng döôùi, ra huyeát aâm ñaïo baát thöôøng Ñaïi theå: Thöôøng coù nhieàu u. U troøn, chaéc, giôùi haïn roõ, maët caét traéng xaùm, coù daïng cuoän, kích thöôùc töø vaøi mm ñeán 30 cm; vò trí coù theå naèm trong lôùp cô, döôùi noäi maïc töû cung hoaëc döôùi thanh maïc (hình 1). Hình 1: 1- U cô trôn trong lôùp cô, troøn, giôùi haïn roõ, maët caét traéng, daïng cuoän; 2- U cô trôn döôùi noäi maïc töû cung; 3- U cô trôn döôùi thanh maïc. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn ôû VK4, maãu moâ laáy töø thaân töû cung goàm 1 lôùp noäi maïc töû cung daày naèm töïa treân lôùp cô trôn. Trong lôùp noäi maïc, caùc oáng tuyeán hôi bò giaõn roäng, saép xeáp loän xoän, khoâng coøn ñònh höôùng song song vôùi nhau nhö trong noäi maïc bình thöôøng – ñaây laø noäi maïc töû cung taêng saûn ñôn giaûn. Lôùp cô trôn beân döôùi phaân bieät hai vuøng roõ reät: moâ u caáu taïo bôûi caùc teá baøo cô trôn taêng saûn maïnh neân coù maät ñoä teá baøo cao, teá baøo chen chuùc nhau; phaân bieät vôùi vuøng moâ cô trôn bình thöôøng cuûa lôùp cô trôn thaân töû cung naèm giöõa u vaø noäi maïc töû cung, bò eùp deït taïo thaønh voû bao giaû cuûa u, baét maøu hoàng ñaäm hôn (hình 2 vaø 5). Quan saùt vuøng moâ u ôû VK10 vaø 40, ta thaáy teá baøo u laø nhöõng teá baøo cô trôn taêng saûn maïnh, coù hình daïng vaø kích thöôùc gioáng nhau; teá baøo hình thoi, baøo töông maøu hoàng, nhaân baàu duïc thuoân daøi vôùi 2 ñaàu tuø, xeáp thaønh caùc boù ñan cheùo nhau. Khoâng coù hình aûnh phaân baøo (hình 3 vaø 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo u hình thoi, nhaân baàu duïc xeáp thaønh boù. 2. Teá baøo cô trôn bình thöôøng cuûa töû cung bò eùp deït. 3. Noäi maïc töû cung taêng saûn ñôn giaûn. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa thaân töû cung. 111 Hình 2: 1- Noäi maïc töû cung taêng saûn ñôn giaûn; 2- Voû bao giaû; 3- U cô trôn Hình 3: U taïo bôûi caùc teá baøo cô trôn taêng saûn xeáp thanh boù ñan cheùo nhau. Ykhoaonline.com 112 Hình 4: Caùc teá baøo cô trôn taêng saûn hình thoi, baøo töông maàu hoàng, nhaân baàu duïc thuoân daøi vôùi 2 ñaàu tuø (muõi teân), xeáp thaønh caùc boù ñan cheùo nhau. Hình 5: 1- Caùc tuyeán noäi maïc taêng saûn giaõn roäng; 2- Moâ ñeäm noäi maïc töû cung. 113 U QUAÙI TRÖÔÛNG THAØNH BUOÀNG TRÖÙNG Laø loaïi u teá baøo maàm thöôøng gaëp nhaát ôû buoàng tröùng; coù theå xuaát hieän ôû moïi ñoä tuoåi. U caáu taïo bôûi nhieàu thaønh phaàn xuaát phaùt töø caû 3 laù phoâi saép xeáp loän xoän; do teá baøo maàm bieät hoaù theo höôùng moâ trong phoâi. Ñaïi theå: U coù kích thöôùc trung bình 15 cm, daïng boïc, beà maët laùng, chöùa toùc vaø chaát baõ. Beân trong boïc coù caùc noát ñaëc, chöùa raêng vaø xöông (hình 1). Hình 1: 1- U quaùi tröôûng thaønh daïng boïc, chöùa toùc; 2- Noát ñaëc chöùa raêng, xöông. Vi theå: Quan saùt vôùi VK 4, tieâu baûn goàm 2 laùt caét, moät laùt chöùa bieåu bì, nang loâng tuyeán baõ, caùc bieåu moâ, moâ môõ, moâ thaàn kinh ñeäm vaø haïch thaàn kinh, laùt kia chöùa xöông, suïn vaø moâ thaàn kinh ñeäm. Quan saùt laùt caét thöù nhaát vôùi VK 10 vaø VK 40, bieåu bì laø 1 bieåu moâ laùt taàng söøng hoùa, taïo ra nhieàu vaåy söøng bong rôùt vaøo trong loøng boïc, beân döôùi bieåu moâ naøy coù caùc phöùc hôïp nang loâng tuyeán baõ (hình 2). ÔÛ moät vuøng khaùc cuûa laùt caét, coù theå thaáy bieåu moâ truï giaû taàng coù loâng chuyeån gioáng bieåu moâ hoâ haáp (beân döôùi bieåu moâ naøy coù caùc ñaùm tuyeán tieát nhaày gioáng tuyeán nhaày trong nieâm maïc pheá quaûn) vaø bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày gioáng bieåu moâ loùt ñöôøng tieâu hoùa (hình 3). Xen laãn giöõa caùc loaïi bieåu moâ, coù caùc ñaùm teá baøo môõ, moâ thaàn kinh ñeäm vaø 1 haïch thaàn kinh. Moâ thaàn kinh ñeäm taïo bôûi caùc teá baøo thaàn kinh ñeäm coù nhaân troøn ñaäm maàu gioáng limphoâ baøo; giöõa caùc teá baøo naøy laø chaát neàn thaàn kinh (neuropil), coù daïng löôùi sôïi raát maûnh baét Muïc tieâu caàn tìm: Caùc thaønh phaàn moâ xuaát phaùt töø 3 laù phoâi: 1. Ngoaïi bì: bieåu bì, nang loâng, tuyeán baõ. - Ngoaïi bì thaàn kinh: Moâ thaàn kinh ñeäm (teá baøo thaàn kinh ñeäm, chaát neàn thaàn kinh), haïch thaàn kinh. 2. Trung bì: Xöông, suïn, moâ môõ 3. Noäi bì: bieåu moâ truï giaû taàng coù loâng chuyeån, bieåu moâ tuyeán tieát nhaày. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa moâ xöông, suïn, moâ thaàn kinh ñeäm, haïch thaàn kinh. Ykhoaonline.com 114 maàu hoàng nhaït (hình 4). Haïch thaàn kinh laø 1 caáu truùc hình baàu duïc, taïo bôûi caùc teá baøo haïch thaàn kinh vôùi caùc teá baøo veä tinh bao quanh. Teá baøo haïch thaàn kinh coù baøo töông maàu hoàng, nhaân troøn saùng naèm chính giöõa vôùi 1 haïch nhaân lôùn (hình 5). Hình 2: 1- Bieåu moâ laùt taàng söøng hoùa; 2- Nang loâng; 3- Tuyeán baõ. Hình 3: 1- Bieåu moâ truï giaû taàng coù loâng chuyeån; 2- Tuyeán tieát nhaày; 3- Bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. 115 Hình 4: 1- Teá baøo thaàn kinh ñeäm; 2- Chaát neàn thaàn kinh. Hình 5: 1- Teá baøo haïch thaàn kinh; 2- Ñaùm teá baøo môõ. Ykhoaonline.com 116 Quan saùt laùt caét thöù hai vôùi VK 10 vaø VK 40, coù theå thaáy caùc beø xöông coù bôø nham nhôû saéc caïnh, baét maàu ñoû; trong beø xöông coù caùc hoác nhoû chöùa teá baøo xöông. Phaân bieät vôùi caùc oå suïn coù bôø ñeàu, baét maàu xanh tím; trong oå suïn cuõng coù raát nhieàu hoác nhoû chöùa teá baøo suïn (hình 6). Hình 6: 1- Caùc beø xöông, bôø saéc caïnh nham nhôû; 2- OÅ suïn, bôø ñeàu. 117 NHAU NÖÔÙC TOAØN PHAÀN Laø beänh teá baøo nuoâi thöôøng gaëp nhaát, thöôøng ñöôïc phaùt hieän trong thaùng thöù 3 cuûa thai kyø do trieäu chöùng ra huyeát aâm ñaïo hoaëc rôùt caùc maûnh moâ nhau nöôùc ra ngoaøi. Ñaïi theå: Caùc loâng nhau phì ñaïi, phuø neà, gioáng nhö chuøm nho, kích thöôùc töø vaøi mm ñeán 1,5cm; laáp ñaày loøng töû cung laøm töû cung to ra (hình 1). Hình 1: A- Moâ nhau nöôùc toaøn phaàn laáp ñaày loøng töû cung, laøm töû cung to ra; B- Caùc loâng nhau phì ñaïi phuø neà gioáng chuøm nho. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn ôû VK4, caùc loâng nhau bò thoaùi hoùa nöôùc, phoàng to, moâ ñeäm phuø neà, khoâng coù maïch maùu. Xung quanh loâng nhau laø caùc teá baøo nuoâi taêng saûn goàm ñôn baøo nuoâi vaø hôïp baøo nuoâi (hình 2). Hình 2: Caùc loâng nhau bò thoaùi hoùa nöôùc, phoàng to, khoâng coù maïch maùu. Muïc tieâu caàn tìm: 1. Loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc 2. Teá baøo nuoâi: ñôn baøo nuoâi vaø hôïp baøo nuoâi Ykhoaonline.com 118 Quan saùt caùc loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc vôùi VK10 vaø VK 40, moâ ñeäm laø moät xoang chöùa dòch, phuø neà; ñôn baøo nuoâi vieàn xung quanh caùc loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc, laø nhöõng teá baøo ña dieän coù moät nhaân troøn, baøo töông baét maøu hoàng, coù haït; hôïp baøo nuoâi naèm caïnh caùc loâng nhau laø nhöõng teá baøo lôùn, coù nhieàu nhaân, baøo töông baét maøu hoàng vaø coù nhieàu khoâng baøo nhoû (hình 3 vaø 4). Hình 3: 1- Loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc; 2- Ñôn baøo nuoâi. Hình 4: 1- Loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc; 2- Ñôn baøo nuoâi; 3- Hôïp baøo nuoâi . 119 HAÏCH TAÊNG SAÛN NANG Haïch taêng saûn phaûn öùng laø moät toån thöông laønh tính vaø coù tính khaû hoài, do kích thích khaùng nguyeân laøm cho moät hay nhieàu thaønh phaàn teá baøo cuûa haïch taêng saûn. Haïch taêng saûn nang thöôøng gaëp trong caùc nhieãm truøng maõn tính do taùc nhaân kích thích gaây ñaùp öùng mieãn dòch dòch theå; hay gaëp ôû vuøng coå, naùch vaø beïn. Haïch to ra nhöng thöôøng döôùi 1,5cm, giôùi haïn roõ, di ñoäng; raát ít khi phaûi sinh thieát ngoaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp haïch lôùn hôn 1,5 cm, ñeå loaïi tröø caùc toån thöông aùc tính cuûa haïch hoaëc vieâm lao haïch (hình 1). Ñaïi theå: Moät hay nhieàu haïch to ra, ñöôøng kính 1- 1,5cm; coù voû bao, maät ñoä meàm hoaëc hôi chaéc. Hình 1: Haïch taêng saûn nang vuøng sau tai sau moät nhieãm truøng muõi hoïng. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, bao quanh haïch laø voû bao sôïi taïo bôûi moâ lieân keát ñaëc giaøu sôïi collagen baét maøu hoàng; nhu moâ haïch laø phaàn moâ limphoâ vaø caùc xoang baïch huyeát naèm phía trong voû bao. Phaàn nhu moâ haïch naèm ngay döôùi voû bao laø vuøng voû, chöùa caùc nang limphoâ; ôû trung taâm maãu moâ laø vuøng tuûy vaø caùc maïch maùu cuûa roán haïch. Trong taêng saûn nang, caáu truùc haïch vaãn coøn nguyeân veïn nhöng do vuøng voû taêng kích thöôùc cheøn eùp caùc vuøng coøn laïi; vì vaäy chæ coù vuøng voû laø noåi baät, khoâng thaáy roõ vuøng caän voû, vuøng tuûy, vaø caùc xoang baïch huyeát. Vuøng voû coù raát nhieàu nang limphoâ taêng saûn, kích thöôùc to nhoû khoâng ñeàu vaø xeáp thaønh nhieàu lôùp nang (hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, nang limphoâ taêng saûn coù trung taâm maàm giaõn roäng vôùi moät vieàn limphoâ baøo nhoû bao quanh. Trung taâm maàm coù hình aûnh ña daïng teá baøo do ñöôïc taïo bôûi caùc limphoâ baøo coù hình daïng vaø kích thöôùc khaùc nhau nhö nguyeân taâm baøo ( teá baøo lôùn, nhaân khoâng khía, coù vaøi haïch nhaân naèm saùt döôùi maøng nhaân), taâm baøo ( teá baøo nhoû nhaân khía, haïch nhaân khoâng roõ) vaø ñaïi thöïc baøo ( teá baøo lôùn troâng nhö nhöõng hoác saùng nhoû vì coù nhieàu baøo töông, trong chöùa caùc maûnh vôõ cuûa teá baøo cheát ñöôïc thöïc baøo) (hình 3). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caáu truùc haïch coøn nguyeân veïn: vuøng voû haïch, vuøng tuûy haïch vaø caùc xoang baïch huyeát. 2. Vuøng voû coù caùc nang limphoâ taêng saûn, kích thöôùc khoâng ñeàu, trung taâm maàm giaõn roäng vôùi söï ña daïng teá baøo. Ykhoaonline.com 120 Hình 2: 1- Voû bao haïch; 2- Caùc nang limphoâ tang saûn kích thöôùc khoâng ñeàu, trung taâm maàm giaõn roäng; xeáp thaønh nhieàu lôùp nang. Hình 3: Nang limphoâ taêng saûn: 1- Caùc nguyeân taâm baøo vaø taâm baøo; 2- Ñaïi thöïc baøo; 3- Vieàn limphoâ baøo nhoû. 121 HAÏCH TAÊNG SAÛN XOANG Haïch taêng saûn phaûn öùng laø moät toån thöông laønh tính vaø coù tính khaû hoài, do kích thích khaùng nguyeân laøm cho moät hay nhieàu thaønh phaàn teá baøo cuûa haïch taêng saûn. Haïch taêng saûn xoang ñöôïc ñaëc tröng bôûi tình traïng taêng soá löôïng vaø kích thöôùc caùc xoang baïch huyeát öù ñaày moâ baøo taêng saûn, thöôøng gaëp ôû caùc haïch daãn löu töø caùc khoái ung thö, thí duï caùc haïch naùch trong tröôøng hôïp ung thö vuù. Ñaïi theå: haïch taêng saûn xoang coù ñöôøng kính 1- 1,5cm, coøn voû bao, maät ñoä meàm hoaëc hôi chaéc. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, bao quanh haïch laø voû bao sôïi taïo bôûi moâ lieân keát ñaëc giaøu sôïi collagen baét maøu hoàng; nhu moâ haïch laø phaàn moâ limphoâ vaø caùc xoang baïch huyeát naèm phía trong voû bao. Trong taêng saûn xoang, caáu truùc haïch vaãn ñöôïc baûo toàn. Tuy nhieân taêng saûn xoang laøm caùc xoang taêng kích thöôùc cheøn eùp thu heïp caùc vuøng coøn laïi cuûa nhu moâ haïch, vì vaäy ôû ñaây chuû yeáu laø caùc xoang baïch huyeát giaõn roäng vôùi caùc daûi limphoâ baøo naèm chen giöõa. (Hình 1) Vôùi VK 10 vaø 40, ta thaáy caùc xoang giaõn roäng chöùa ñaày moâ baøo taêng saûn. Moâ baøo laø nhöõng teá baøo coù nhaân troøn hoaëc baàu duïc saùng, haïch nhaân nhoû, baøo töông nhieàu, maøu hoàng, giôùi haïn teá baøo khoâng roõ, naèm chen chuùc nhau trong caùc xoang baïch huyeát. (Hình 2 vaø 3) Hình 1: 1-Voû bao haïch; 2- Caùc xoang baïch huyeát giaõn roäng; 3- Daûi limphoâ baøo. Muïc tieâu caàn tìm: Caùc xoang baïch huyeát giaõn roäng, chöùa nay caùc moâ baøo taêng saûn 1 2 2 3 3 Ykhoaonline.com 122 Hình 2: 1- Vaùch sôïi ngaên vaøo trong nhu moâ haïch; 2- Caùc xoang baïch huyeát giaõn roäng; 3- Daûi limphoâ baøo Hình 3: 1- Xoang baïch huyeát giaõn roäng, chöùa ñaày moâ baøo taêng saûn (muõi teân). 1 1 2 2 3 3 1 1 1 123 LIMPHOÂM NGUYEÂN BAØO MIEÃN DÒCH Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch laø limphoâm khoâng Hodgkin xuaát phaùt töø moät nguyeân baøo mieãn dòch chuyeån daïng aùc tính, ña soá coù nguoàn goác töø teá baøo doøng B. Thöôøng gaëp ôû tuoåi trung nieân vaø ngöôøi lôùn tuoåi. Beänh tieán trieån nhanh, taùc ñoäng vaøo caùc haïch ngoaïi vi hoaëc caùc haïch naèm saâu trong trung thaát vaø oå buïng; laøm haïch söng to thaønh khoái lôùn, khoâng ñau. Ñaïi theå: Haïch to ra, ñöôøng kính 3 -4 cm, maät ñoä chaéc, maët caét ñaëc trôn laùng nhö thòt caù (hình 1). Hình 1: Haïch to, maët caét ñaëc trôn laùng nhö thòt caù. Vi theå: Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, caáu truùc bình thöôøng cuûa haïch bao goàm caùc nang limphoâ vaø xoang baïch huyeát ñaõ bò xoùa hoaøn toaøn, thay theá baèng hình aûnh ñôn daïng moät loaïi teá baøo taân sinh aùc tính. Caùc limphoâ baøo aùc tính naøy xaâm nhaäp voû bao vaø moâ môõ quanh haïch (hình 2 vaø 3). Vôùi VK40, limphoâ baøo aùc tính laø caùc nguyeân baøo mieãn dòch coù nhaân lôùn gaáp 5 laàn limphoâ baøo nhoû bình thöôøng, coù 1-2 haït nhaân to roõ naèm giöõa nhaân; coù nhieàu phaân baøo vaø caùc phaân baøo baát thöôøng, phaûn aùnh hoaït ñoäng taêng sinh maïnh cuûa teá baøo u (hình 4). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caáu truùc haïch bò xoùa. 2. Thaám nhaäp lan toûa caùc nguyeân baøo mieãn dòch (teá baøo lôùn gaáp 5 laàn limphoâ baøo, nhaân lôùn hình baàu duïc, coù 1-2 haïch nhaân to). 3. Tæ leä phaân baøo cao, phaân baøo baát thöôøng. Ykhoaonline.com 124 Hình 2: Caáu truùc haïch bò xoùa hoaøn toaøn, coù hình aûnh ñôn daïng teá baøo. Hình 3: Caùc teá baøo limphoâ aùc tính xaâm nhaäp voû bao vaø moâ môõ quanh haïch (*) 125 Hình 4: 1- Caùc nguyeân baøo mieãn dòch; 2- Phaân baøo. Ykhoaonline.com 126 LIMPHOÂM HODGKIN Limphoâm Hodgkin laø beänh lyù taân sinh aùc tính cuûa haïch, ñaëc tröng bôûi söï hieän dieän cuûa teá baøo Reed-Sternberg naèm treân neàn teá baøo vieâm phaûn öùng, vôùi tình traïng xô hoùa ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau. Beänh thöôøng xaûy ra ôû hai ñænh tuoåi, 15-20 tuoåi vaø sau 50 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Beänh thöôøng taùc ñoäng vaøo haïch coå, laøm haïch to, chaéc hoaëc cöùng, di ñoäng, khoâng ñau. Ñaïi theå: Haïch to, ñöôøng kính 3- 4 cm, maät ñoä chaéc hoaëc cöùng tuøy möùc ñoä xô hoùa, maët caét ñaëc, coù daïng noát (hình 1). Hình 1: Haïch to, maët caét ñaëc, daïng noát. Vi theå: Quan saùt vôùi VK4, ta thaáy caáu truùc bình thöôøng cuûa haïch ñaõ bò xoùa hoaøn toaøn, khoâng coøn nhìn thaáy ñöôïc vuøng voû, vuøng caän voû, vuøng tuûy vaø caùc xoang baïch huyeát. (hình 2) Vôùi VK10 vaø 40, nhu moâ haïch bò thay theá bôûi caùc teá baøo taân sinh aùc tính naèm treân neàn nhieàu teá baøo vieâm phaûn öùng taïo neân hình aûnh ña daïng teá baøo. Hieän töôïng xô hoùa taïo neân caùc daûi sôïi collagen naèm chen giöõa caùc ñaùm teá baøo trong nhu moâ haïch (hình 3). Thaønh phaàn taân sinh aùc tính laø caùc teá baøo Reed-Sternberg (R-S), chieám khoâng quaù 10% theå tích u, goàm: Teá baøo R-S kinh ñieån ñieån hình laø nhöõng teá baøo coù kích thöôùc lôùn (20-50μm), baøo töông nhieàu maøu hoàng nhaït, coù 2 nhaân hoaëc 2 thuøy nhaân naèm ñoái xöùng nhau; giöõa moãi nhaân coù moät haïch nhaân troøn lôùn, aùi toan; taïo neân hình aûnh maét cuù; teá baøo R-S kinh ñieån daïng nhieàu nhaân coù nhaân goàm 3-4 thuøy, moãi thuøy cuõng coù moät haïch nhaân troøn lôùn vaø aùi toan; teá baøo R-S bieán theå daïng moät nhaân (coøn goïi laø teá baøo Hodgkin) cuõng coù caùc ñaëc ñieåm töông töï, nhöng nhaân chæ coù moät thuøy vôùi moät haïch nhaân lôùn aùi toan (hình 4 vaø 5). Muïc tieâu caàn tìm: 1. Caáu truùc haïch bò xoùa. 2. Ña daïng teá baøo: Teá baøo Reed-Sternberg: + Daïng hai nhaân (teá baøo R-S kinh ñieån ñieån hình) + Daïng moät nhaân (teá baøo Hodgkin) + Daïng nhieàu nhaân Limphoâ baøo. Töông baøo. Baïch caàu ña nhaân aùi toan. 3. Hieän töôïng xô hoùa. 127 Thaønh phaàn teá baøo vieâm phaûn öùng goàm caùc limphoâ baøo, töông baøo, baïch caàu ña nhaân aùi toan naèm xen nhöõng teá baøo taân sinh aùc tính (hình 3, 4 vaø 5). Hình 2: Caáu truùc haïch bò xoùa hoaøn toaøn. Hình 3: Hình aûnh ña daïng teá baøo: 1- Teá baøo R-S kinh ñieån ñieån hình; 2- Limphoâ baøo; 3- Baïch caàu aùi toan; 4- Töông baøo; 5- Phaân baøo; 6- Sôïi collagen. Ykhoaonline.com 128 Hình 4: 1- Teá baøo R-S kinh ñieån ñieån hình; 2- Limphoâ baøo. Hình 5: 1- Teá baøo R-S kinh ñieån nhieàu nhaân; 2- Teá baøo R-S daïng 1 nhaân; 3- Baïch caàu aùi toan; 4- Sôïi collagen. 129 DANH SAÙCH CAÙC MUÏC TIEÂU THÖÏC TAÄP GIAÛI PHAÃU BEÄNH *********** 1. Noát Tophi beänh Guùt 1. Caùc ñaùm tinh theå uraùt laéng ñoïng ngoaïi baøo 2. Caùc teá baøo cuûa phaûn öùng vieâm maõn tính xung quanh ñaùm uraùt: Ñaïi thöïc baøo, limphoâ baøo, ñaïi baøo aên dò vaät 3. Phaûn öùng hoùa sôïi: nguyeân baøo sôïi, sôïi collagen 2. Haïch nhieãm carbon 1. Ñaïi thöïc baøo öù ñoïng carbon, taäp trung trong caùc xoang baïch huyeát cuûa haïch (xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy). 2. Nang limphoâ thöù caáp trong vuøng voû haïch. 3. Chuyeån saûn gai coå töû cung (CTC) 1. Bieåu moâ truï ñôn cuûa vuøng loä tuyeán coå trong CTC. 2. Bieåu moâ chuyeån saûn gai. 4. Nghòch saûn naëng– carcinoâm taïi choã CTC 1. Bieåu moâ laùt taàng cuûa coå ngoaøi coå töû cung : lôùp ñaùy, caùc lôùp trung gian, lôùp beà maët. 2. Toån thöông nghòch saûn naëng: höôùng saép xeáp cuûa caùc lôùp teá baøo trung gian thaúng goùc vôùi maøng ñaùy, teá baøo coù hình daïng vaø kích thöôùc thay ñoåi khaùc nhau, nhaân taêng saéc meùo moù, phaân baøo taêng vaø khoâng coøn giôùi haïn ôû lôùp ñaùy, nhöng lôùp teá baøo beà maët vaãn coù nhaân deït gioáng bieåu moâ laùt taàng bình thöôøng. 3. Carcinoâm taïi choã : hình aûnh nghòch saûn chieám toaøn boä chieàu daøy cuûa bieåu moâ, lôùp teá baøo beà maët coù nhaân taêng saéc meùo moù. 5. Vieâm ruoät thöøa caáp 1. Hieän töôïng sung huyeát 2 . Hieän töôïng phuø vieâm: - Dòch xuaát thanh huyeát - Dòch xuaát xuaát huyeát - Dòch xuaát tô huyeát - Dòch xuaát muû 3. Hieän töôïng thaám nhaäp baïch caàu ña nhaân 4. Hieän töôïng hoaïi töû nieâm maïc 6. Vieâm loeùt da maõn tính 1. Hieän töôïng thaám nhaäp teá baøo ñôn nhaân : - Limphoâ baøo - Töông baøo - Ñaïi thöïc baøo 2. Hieän töôïng taêng sinh moâ lieân keát - maïch maùu - Nguyeân baøo sôïi - Maïch maùu taân sinh 7. Vieâm lao haïch 1. Nang lao: - Teá baøo daïng bieåu moâ - Ñaïi baøo Langhans - Chaát hoaïi töû baõ ñaäu - Vieàn limphoâ baøo vaø töông baøo 2. Moâ limphoâ bình thöôøng coøn laïi cuûa haïch Ykhoaonline.com 130 8. Seïo loài 1. Nguyeân baøo sôïi 2. Caùc boù sôïi collagen taêng sinh 3. Caùc boù sôïi hyalin hoùa 9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp 1. Hieän töôïng taêng saûn teá baøo nang giaùp: nang giaùp nhoû, teá baøo nang hình truï thaáp, taêng sinh taïo nhuù. 2. Hieän töôïng thoaùi hoùa boïc: nang giaùp giaõn roäng ñaày chaát keo,teá baøo nang deït. 3. Hieän töôïng xuaát huyeát, laéng ñoïng tinh theå cholesterol, ñaïi thöïc baøo öù ñoïng hemosiderin. 4. Moâ ñeäm thaám nhaäp limphoâ baøo, taêng sinh moâ sôïi. 10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät 1. Taêng saûn oáng tuyeán 2. Theå amylacea 3. Taêng saûn moâ ñeäm sôïi - cô trôn 11. Neâvi noäi bì 1. Caùc neâvi baøo xeáp thaønh ñaùm naèm trong lôùp bì. 2. Caùc ñaùm neâvi baøo öù ñoïng saéc toá melanin ôû lôùp bì noâng. 3. Caùc ñaùm neâvi baøo bieät hoaù thaønh caáu truùc gioáng theå Meissner. 4. Phaàn phuï da bình thöôøng: nang loâng, tuyeán baõ, tuyeán moà hoâi. 12. U nhuù da 1. Nhuù bieåu bì 2. Bieåu bì taêng saûn - Hieän töôïng taêng gai - Hieän töôïng taêng söøng 3. Truïc lieân keát maïch maùu 13. U môõ 1. Caùc teá baøo u coù hình daïng gioáng teá baøo môõ tröôûng thaønh. 2. Caùc teá baøo sôïi vaø caùc daûi sôïi collagen 3. Voû bao sôïi moûng 14. Moâ tuyeán Tuïy laïc choã ôû thaønh daï daøy (Choristoâm) 1. Nang tuïy ngoaïi tieát vaø oáng baøi xuaát. 2. Ñaûo tuïy noäi tieát Langerhans. 3. Caùc lôùp thaønh daï daøy. 4. Hieän töôïng chuyeån saûn ruoät nieâm maïc daï daøy. 15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da 1. Ñaùm teá baøo gai ung thö xaâm nhaäp moâ ñeäm. 2. Carcinoâm teá baøo gai bieät hoaù toát: taïo caàu söøng, caàu lieân baøo. 16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch 1. Ñaùm teá baøo gai ung thö bieät hoaù vöøa, xaâm nhaäp phaù huûy nhu moâ haïch. 2. Hieän töôïng hoaïi töû trung taâm. 3. Nhu moâ haïch coøn soùt laïi. 17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da 1. Ñaùm teá baøo ñaùy ung thö 2. Hieän töôïng xeáp haøng raøo 3. Thoaùi hoùa boïc 4. Saéc toá meâlanin 5. Caùc phaàn phuï bình thöôøng cuûa da : nang loâng, tuyeán baõ, tuyeán moà hoâi 131 18. Carcinoâm Teá baøo gai khoâng söøng hoùa Coå töû cung 1. Caùc ñaùm teá baøo gai dò daïng xaâm nhaäp moâ ñeäm. 2. Caàu lieân baøo. 3. Tuyeán coå trong bình thöôøng. 19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG) 1. Bieåu moâ tuyeán ruoät taêng saûn vaø nghòch saûn ôû phaàn ñaàu polyùp. 2. Nieâm maïc ruoät bình thöôøng ôû phaàn cuoáng polyùp vaø thaønh ruoät bình thöôøng quanh u. 3. Loõi sôïi cuûa cuoáng polyùp. 20. Carcinoâm tuyeán RG 1. Ñaùm tuyeán ung thö xaâm nhaäp 2. Tuyeán Lieberkühn bình thöôøng 21. Carcinoâm tuyeán RGø di caên haïch 1. Ñaùm tuyeán ung thö xaâm nhaäp trong moâ haïch. 2. Hieän töôïng hoaïi töû u. 3. Moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi. 22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan 1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp moâ gan. 2. Hoaïi töû trung taâm. 3. Tieåu thuøy gan bình thöôøng. 23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi 1. Ñaùm teá baøo tuyeán ung thö xaâm nhaäp trong nhu moâ phoåi. 2. Nhu moâ phoåi bình thöôøng: tieåu pheá quaûn hoâ haáp, pheá nang, ñaïi thöïc baøo pheá nang. 24. Xô gan 1. Noát teá baøo gan taùi taïo (Tieåu thuøy giaû). 2. Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ, teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc. 3. Teá baøo gan taêng saûn. 4. OÁng maät giaû vaø oáng maät thaät. 5. Taêng saûn moâ sôïi vaø thaám nhaäp teá baøo vieâm. 25. Carcinoâm teá baøo gan 1. Teá baøo gan ung thö xeáp thaønh beø hoaëc caáu truùc tuyeán 2. Maät 3. Caùc beø gan bình thöôøng 26. Carcinoâm tuyeán daï daøy daïng maët nhaãn Caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp caùc lôùp thaønh daï daøy. 27. Carcinoâm tuyeán daïng maët nhaãn di caên haïch 1. Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang. 2. Nhu moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi. 28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi 1. Ñaùm teá baøo gai ung thö bieät hoùa vöøa xaâm nhaäp nhu moâ phoåi. 2. Hieän töôïng hoaïi töû trung taâm. 3. Nhu moâ phoåi quanh u bò vieâm, xuaát huyeát, xô hoùa. 29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang 1. Teá baøo ung thö hình vuoâng hoaëc truï, nhaân taêng saéc, dò daïng; moät soá teá baøo coù khoâng baøo tieát nhaày ôû cöïc ñænh. 2. Teá baøo ung thö: loùt vaùch pheá nang, taïo nhuù. 3. Moät soá ñaùm teá baøo ung thö rôùt vaøo loøng pheá nang. Ykhoaonline.com 132 30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhuù 1. Teá baøo ung thö coù nhaân saùng, baàu duïc, choàng chaát leân nhau. 2. Taêng saûn taïo nhuù phaân nhaùnh, coù truïc lieân keát maïch maùu. 3. Theå psammoma trong moâ ñeäm. 31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän 1. Teá baøo ung thö hình troøn hoaëc hình ña dieän, nhaân chính giöõa, baøo töông nhieàu vaø saùng, xeáp thaønh beø hoaëc oáng. 2. Nhu moâ thaän bình thöôøng: caàu thaän vaø oáng thaän. 32. Sarcoâm sôïi 1. Caùc teá baøo u hình thoi, taïo thaønh caùc boù ñan cheùo nhau (hình xöông caù) 2. Caùc hình aûnh phaân baøo. 33. Sarcoâm cô trôn di caên gan 1. Caùc ñaùm teá baøo cô trôn aùc tính, nhaân dò daïng, coù khuynh höôùng taïo boù 2. Moâ gan bình thöôøng 34. Sarcoâm xöông 1. Teá baøo ung thö ña daïng, dò daïng. 2. Chaát daïng xöông. 3. Maûnh xöông cheát. 4. Ñaïi baøo nhieàu nhaân (gioáng huûy coát baøo). 5. Tæ leä phaân baøo cao, phaân baøo baát thöôøng. 35. U sôïi tuyeán vuù 1. Taêng sinh moâ lieân keát thöa quanh caùc oáng tuyeán vuù. 2. OÁng tuyeán vuù taêng saûn, moät soá bò keùo daõn, eùp deït. 3. Bieåu moâ oáng tuyeán vuù goàm hai loaïi teá baøo: teá baøo bieåu moâ vaø teá baøo cô bieåu moâ. 4. Voû bao sôïi quanh u. 36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù 1. OÁng tuyeán daõn roäng thaønh boïc, bieåu moâ loùt bò eùp deït. 2. Moät soá oáng tuyeán vuù coù bieåu moâ taêng saûn nhieàu lôùp, taïo nhuù; vaãn coøn thaáy roõ teá baøo cô bieåu moâ. 3. Taêng sinh moâ lieân keát sôïi ñaëc quanh oáng tuyeán vuù. 37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp 1. Caùc teá baøo bieåu moâ aùc tính, taïo thaønh oáng vaø ñaùm ñaëc xaâm nhaäp moâ ñeäm sôïi môõ, khoâng coøn teá baøo cô bieåu moâ. 2. Moâ vuù bình thöôøng coøn soùt laïi. 38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung 1. Teá baøo u hình thoi, nhaân baàu duïc xeáp thaønh boù. 2. Teá baøo cô trôn bình thöôøng cuûa töû cung bò eùp deït. 3. Noäi maïc töû cung taêng saûn ñôn giaûn. 39. U quaùi tröôûng thaønh buoàng tröùng Caùc thaønh phaàn moâ xuaát phaùt töø 3 laù phoâi: 1. Ngoaïi bì: bieåu bì, nang loâng, tuyeán baõ. - Ngoaïi bì thaàn kinh: Moâ thaàn kinh ñeäm (teá baøo thaàn kinh ñeäm, chaát neàn thaàn kinh), haïch thaàn kinh. 2. Trung bì: Xöông, suïn, moâ môõ 3. Noäi bì: bieåu moâ truï giaû taàng coù loâng chuyeån, bieåu moâ tuyeán tieát nhaày. 40. Nhau nöôùc toaøn phaàn 1. Loâng nhau thoaùi hoùa nöôùc 2. Teá baøo nuoâi: ñôn baøo nuoâi vaø hôïp baøo nuoâi 133 41. Haïch taêng saûn nang 1. Caáu truùc haïch coøn nguyeân veïn: vuøng voû haïch, vuøng tuûy haïch vaø caùc xoang baïch huyeát. 2. Vuøng voû coù caùc nang limphoâ taêng saûn, kích thöôùc khoâng ñeàu, trung taâm maàm giaõn roäng vôùi söï ña daïng teá baøo. 42. Haïch taêng saûn xoang Caùc xoang baïch huyeát giaõn roäng, chöùa nay caùc moâ baøo taêng saûn 43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch 1. Caáu truùc haïch bò xoùa. 2. Thaám nhaäp lan toûa caùc nguyeân baøo mieãn dòch (teá baøo lôùn gaáp 5 laàn limphoâ baøo, nhaân lôùn hình baàu duïc, coù 1-2 haïch nhaân to). 3. Tæ leä phaân baøo cao, phaân baøo baát thöôøng. 44. Limphoâm Hodgkin 1. Caáu truùc haïch bò xoùa. 2. Ña daïng teá baøo: Teá baøo Reed-Sternberg: + Daïng hai nhaân (teá baøo R-S kinh ñieån ñieån hình) + Daïng moät nhaân (teá baøo Hodgkin) + Daïng nhieàu nhaân Limphoâ baøo. Töông baøo. Baïch caàu ña nhaân aùi toan. 3. Hieän töôïng xô hoùa. Ykhoaonline.com 134 LÒCH GIAÛNG THÖÏC TAÄP GIAÛI PHAÃU BEÄNH Y2010A NAÊM HOÏC 2012 – 2013 BAØI NGAØY BAØI THÖÏC TAÄP 1 11/03/13 - C1 - I 12/03/13 - C1 – II 14/03/13 - C1 – III 1. Noát Tophi beänh Goutte 2. Haïch nhieãm carbone 3. Chuyeån saûn gai coå töû cung 4. Nghòch saûn – carcinom coå töû cung 2 18/03/13 - C1 - I 19/03/13 - C1 – II 21/03/13 - C1 – III 5. Vieâm ruoät thöøa caáp 6. Vieâm loeùt da kinh nieân 7. Vieâm lao haïch 3 25/03/13 - C1 - I 26/03/13 - C1 – II 28/03/13 - C1 – III 8. Seïo loài 9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp 10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät . 4 01/04/13 - C1 - I 02/04/13 - C1 – II 04/04/13 - C1 – III 11. Nevi noäi bì 12. U nhuù da 13. U môõ . 14. Moâ tuyeán tuïy laïc choã 5 08/04/13 - C1 - I 09/04/13 - C1 – II 11/04/13 - C1 – III 15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da 16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch 17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da 18. Carcinoâm TB gai khoâng söøng hoùa CTC 6 15/04/13 - C1 - I 16/04/13 - C1 – II 18/04/13 - C1 – III 19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG) 20. Carcinoâm tuyeán ruoät giaø 21. Carcinoâm tuyeán RG di caên haïch 22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan 23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi 22/04/13 - C1 – I 23/04/13 - C1 – II 25/04/13 - C1 - III OÂân laàn I 7 29/04/13 - C1 - I 02/05/13 - C1 – III 04/05/12 - S1 – II 24. Xô gan 25. Carcinoâm teá baøo gan. 26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn 27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch 8 06/05/13 - C1 - I 07/05/13 - C1 – II 09/05/13 - C1 – III 28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi 29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang 30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhu 31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän 9 13/05/13 - C1 - I 14/05/13 - C1 – II 16/05/13 - C1 – III 32. Sarcoâm sôïi 33. Sarcom cô trôn di caên gan 34. Sarcoâm xöông 10 20/05/13 - C1 - I 21/05/13 - C1 – II 23/05/13 - C1 – III 35. U laønh sôïi – tuyeán vuù 36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù 37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp 11 27/05/13 - C1 – I 28/05/13 - C1 – II 30/05/13 - C1 – III 38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung 39. U quaùi buoàng tröùng 40. Nhau nöôùc toaøn phaàn 12 03/06/13 - C1 – III 04/06/13 - C1 – II 06/06/13 - C1 – I 41. Haïch taêng saûn nang 42. Haïch taêng saûn xoang 43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch 44. Limphoâm Hodgkin 10/06/13 - C1 – III 11/06/13 - C1 – II 13/06/13 - C1 – I Toång oân Thôøi gian thöïc taäp: C1: 13g30-15g S1: 07g30-09g THI KIEÅM TRA THÖÏC TAÄP GPB ngaøy 17/ 06/ 2013 luùc 14g 135 LÒCH GIAÛNG THÖÏC TAÄP GIAÛI PHAÃU BEÄNH Y2010B NAÊM HOÏC 2012 – 2013 BAØI NGAØY BAØI THÖÏC TAÄP 1 11/03/13 - C2 - I 12/03/13 - C2 – II 14/03/13 - C2 – III 1. Noát Tophi beänh Goutte 2. Haïch nhieãm carbone 3. Chuyeån saûn gai coå töû cung 4. Nghòch saûn – carcinom coå töû cung 2 18/03/13 - C2 - I 19/03/13 - C2 – II 21/03/13 - C2 – III 5. Vieâm ruoät thöøa caáp 6. Vieâm loeùt da kinh nieân 7. Vieâm lao haïch 3 25/03/13 - C2 - I 26/03/13 - C2 – II 28/03/13 - C2 – III 8. Seïo loài 9. Taêng saûn cuïc tuyeán giaùp 10. Taêng saûn tuyeán tieàn lieät . 4 01/04/13 - C2 - I 02/04/13 - C2 – II 04/04/13 - C2 – III 11. Nevi noäi bì 12. U nhuù da 13. U môõ . 14. Moâ tuyeán tuïy laïc choã 5 08/04/13 - C2 - I 09/04/13 - C2 – II 11/04/13 - C2 – III 15. Carcinoâm teá baøo gai cuûa da 16. Carcinoâm teá baøo gai di caên haïch 17. Carcinoâm teá baøo ñaùy cuûa da 18. Carcinoâm TB gai khoâng söøng hoùa CTC 6 15/04/13 - C2 - I 16/04/13 - C2 – II 18/04/13 - C2 – III 19. U tuyeán oáng ruoät giaø (RG) 20. Carcinoâm tuyeán ruoät giaø 21. Carcinoâm tuyeán RG di caên haïch 22. Carcinoâm tuyeán RG di caên gan 23. Carcinoâm tuyeán RG di caên phoåi 22/04/13 - C2 – I 23/04/13 - C2 – II 25/04/13 - C2 - III OÂân laàn I 7 29/04/13 - C2 - I 02/05/13 - C2 – III 04/05/12 - S1 – II 24. Xô gan 25. Carcinoâm teá baøo gan. 26. Carcinoâm tuyeán daï daøy maët nhaãn 27. Carcinoâm tuyeán maët nhaãn di caên haïch 8 06/05/13 - C2 - I 07/05/13 - C2 – II 09/05/13 - C2 – III 28. Carcinoâm TB gai ôû phoåi 29. Carcinoâm tieåu pheá quaûn pheá nang 30. Carcinoâm tuyeán giaùp daïng nhu 31. Carcinoâm teá baøo saùng cuûa thaän 9 13/05/13 - C2 - I 14/05/13 - C2 – II 16/05/13 - C2 – III 32. Sarcoâm sôïi 33. Sarcom cô trôn di caên gan 34. Sarcoâm xöông 10 20/05/13 - C2 - I 21/05/13 - C2 – II 23/05/13 - C2 – III 35. U laønh sôïi – tuyeán vuù 36. Bieán ñoåi sôïi boïc tuyeán vuù 37. Carcinoâm oáng tuyeán vuù xaâm nhaäp 11 27/05/13 - C2 – I 28/05/13 - C2 – II 30/05/13 - C2 – III 38. U cô trôn laønh tính thaân töû cung 39. U quaùi buoàng tröùng 40. Nhau nöôùc toaøn phaàn 12 03/06/13 - C2 – III 04/06/13 - C2 – II 06/06/13 - C2 – I 41. Haïch taêng saûn nang 42. Haïch taêng saûn xoang 43. Limphoâm nguyeân baøo mieãn dòch 44. Limphoâm Hodgkin 10/06/13 - C2 – III 11/06/13 - C2 – II 13/06/13 - C2 – I Toång oân Thôøi gian thöïc taäp: C2: 15g15-16g45 S1: 09g15-10g45 KIEÅM TRA THÖÏC TAÄP GPB ngaøy 18/ 06/ 2013 luùc 14g Ykhoaonline.com 136 ÑIEÀU KIEÄN THI, CAÙCH THI, CAÙCH TÍNH ÑIEÅM, THANG ÑIEÅM NOÄI DUNG: Hoïc phaàn Giaûi phaãu beänh goàm 2 phaàn: - Lyù thuyeát: 52 tieát. - Thöïc taäp: 14 buoåi, moãi buoåi 2 tieát. Quan saùt toång coäng 44 tieâu baûn. Hoïc vieân khoâng ñöôïc döï thi heát moân thöïc taäp neáu vaéng töø 3 buoåi trôû leân. CAÙCH THI: - Thi lyù thuyeát: 100 caâu traéc nghieäm. Ñieåm tính treân 10. - Thi thöïc taäp: 40 caâu quan saùt vi theå (chaïy baøn). Ñieåm tính treân 10. CAÙCH TÍNH ÑIEÅM: Ñieåm hoïc phaàn Giaûi phaãu beänh ñöôïc tính nhö sau: - Lyù thuyeát coù heä soá 3, thöïc taäp coù heä soá 2; laáy ñieåm trung bình coäng (TBC). - Lyù thuyeát hoaëc thöïc taäp < 5 nhöng ≥ 4: * Neáu TBC ≥ 5 : Ñaït yeâu caàu moân hoïc. * Neáu TBC < 5 : Thi laïi phaàn lyù thuyeát hoaëc thöïc taäp < 5. - Lyù thuyeát hoaëc thöïc taäp < 4: Phaûi thi laïi phaàn lyù thuyeát hoaëc thöïc taäp < 4 cho duø TBC ≥ 5. - Ñieåm TBC sau 2 laàn thi seõ döïa treân ñieåm lyù thuyeát vaø thöïc taäp cao nhaát ñaõ ñaït ñöôïc. - Hoïc vieân vaéng maët trong kyø thi khoâng lyù do ñöôïc tính ñieåm 0 cho ñieåm laàn 1. (Giaáy xin pheùp hoaõn thi hôïp leä phaûi ñöôïc gôûi ñeán Boä moân tröôùc ngaøy thi). THANG ÑIEÅM Lyù thuyeát Thöïc taäp Soá caâu ñuùng Ñieåm Soá caâu ñuùng Ñieåm 1-5 0 1 0 6-11 0.5 2-3 0.5 12-17 1 4-5 1 18-23 1.5 6-7 1.5 24-29 2 8-9 2 30-35 2.5 10-11 2.5 36-41 3 12-13 3 42-47 3.5 14-15 3.5 48-53 4 16-17 4 54-59 4.5 18-19 4.5 60-63 5 20-21 5 64-67 5.5 22-23 5.5 68-71 6 24-25 6 72-75 6.5 26-27 6.5 76-79 7 28-29 7 80-83 7.5 30-31 7.5 84-87 8 32-33 8 88-91 8.5 34-35 8.5 92-94 9 36-37 9 95-97 9.5 38-39 9.5 98-100 10 40 10