Tài liệu Xu thế toàn cầu và giải pháp phát triển đất nước giai đoạn 2010 - 2025: D D D D NGHIEN ClilU - TRAO DOI
XU THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRI^N DAT Mdc
GIAI DOAN 2010-2025
N g u y e n Van Lang*
1. Kinh te the gidi va nhufng van de toan
cau d giai doan dau thien nien ky mdi
Tii nvia sau cua the ky XX nhan loai da
chijtng kien nhiing bien dong to 16n tren quy
mo toan cau vdi nhiing cuoc chay dua vii
trang, dich chuyen chinh tri xa hoi va nhiing
canh tranh kinh te khong bien gi6i. Tren
thiic te, xa hoi loai ngiidi dang thay doi ve
cha't de chuyen sang mot nen van minh m6i
cua Thdi dai tri tue, ma nguyen nhan va
dong liic chinh la cuoc each mang khoa hoc
cong nghe hien dai. Bu6c qua do sang Thien
nien ky mdi da danh dau sii ket thiic ciia
thdi dai lay chay dua vii trang toan cau la
chinh va md ra thdi dai lay chay dua va canh
tranh kinh te, xen lan hdp tac va phat trien
lam muc tieu song con cua moi dan toe. Cuoc
chien tranh lanh chiem linh tron ven toan
bo tu duy chinh tri va va kinh te ciia nhan
loai hdn 40 nam q...
14 trang |
Chia sẻ: honghanh66 | Lượt xem: 576 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Xu thế toàn cầu và giải pháp phát triển đất nước giai đoạn 2010 - 2025, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
D D D D NGHIEN ClilU - TRAO DOI
XU THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRI^N DAT Mdc
GIAI DOAN 2010-2025
N g u y e n Van Lang*
1. Kinh te the gidi va nhufng van de toan
cau d giai doan dau thien nien ky mdi
Tii nvia sau cua the ky XX nhan loai da
chijtng kien nhiing bien dong to 16n tren quy
mo toan cau vdi nhiing cuoc chay dua vii
trang, dich chuyen chinh tri xa hoi va nhiing
canh tranh kinh te khong bien gi6i. Tren
thiic te, xa hoi loai ngiidi dang thay doi ve
cha't de chuyen sang mot nen van minh m6i
cua Thdi dai tri tue, ma nguyen nhan va
dong liic chinh la cuoc each mang khoa hoc
cong nghe hien dai. Bu6c qua do sang Thien
nien ky mdi da danh dau sii ket thiic ciia
thdi dai lay chay dua vii trang toan cau la
chinh va md ra thdi dai lay chay dua va canh
tranh kinh te, xen lan hdp tac va phat trien
lam muc tieu song con cua moi dan toe. Cuoc
chien tranh lanh chiem linh tron ven toan
bo tu duy chinh tri va va kinh te ciia nhan
loai hdn 40 nam qua, gid day dang diidc thay
the bcii mot cuoc "Chien tranh kinh te*' vdi
phiidng cham "Hoi nhap, Hdp tac va Canh
tranh". Chien tranh lanh ket thiic, tuy
khong md ra ky nguyen mdi hoa binh va
thinh viidng nhii nhan loai mong ddi nhifng
da tao thuan ldi cho xu the hoa diu, hoa
hoan trong quan he giiia cac quoc gia; tao
tien de da ciic hoa trong xu the da dang hoa,
da phiidng hda, hoi nhap khu viic va quoc te.
Trong dd, moi quoc gia va vung lanh tho deu
cvmg ton tai, ciing canh tranh va hdp tac.
Giai doan ngay nay, khoa hoc va cong
nghe diidc khSng dinh la dong lUc phat trien
va tang triidng kinh te cua cac quoc gia va
moi nen kinh te. Cach mang cong nghe hien
dai da gdp phan dang ke vao cham diit mau
thuin Dong - Tay va khdi tao cue dien mdi
tren cac mat: chinh tri, quan sii, kinh te, tai
chinh, van hoa, thong tin... Cong nghe thong
tin, cong nghe sinh hoc, cong nghe vat lieu,
cong nghe hang khong vii tru, cong nghe
nang liidng mdi va nhieu cong nghe khac da
tao diidc dot pha ldn trong nhiing lan sdng
doi mdi vi dai, (RAND Corporation 2009).
Ben canh Cue dien dia - chinh tri da ciic,
da lan liidt xuat hien nhieu cue dien mdi
tren quy mo toan cau. Dd la: Dia-kinh tevdi
tren 78.000 cong ty xuyen quoc gia, cd
780.000 chi nhanh niidc ngoai dang hoat
dong vdi tong tai san nam 2006 len tdi 52
nghin ty USD; Dia • tdi chinh vdi 3 dong tien
thanh toan quoc te la USD, EURO, YEN va
hang chuc dong tien thanh toan cua nhiing
niidc khac. Dia - thong tin vdi bieu triing la
mang Internet ngay mot nang cap va md
rong; Dia • vdn hod vdi 3 khoi di biet Anglo-
xdcxong, Hoi gido va Hdn hod tren quy mo
toan cau. Nhiing nam dau Thien nien ky cue
dien mdi dang tiidng tac l^n nhau trong ddi
song eua xa hoi; diin ra dong thdi, thiidng
xuyen, lien tue va xam nhap l ln nhau; da
lam thang tram va dao Ion diidng loi va
chien liidc doi ngoai ciia nhieu cac quoc gia
tren khip cac luc dia.
Tren quy mo toan eau va cae khu viic, qua
trinh toan cau hoa diin ra vdi tdc do eao,
Nguyen Van Lang, Tien sy kinh te, Thii trUdng Bo
Khoa hoc va Cong nghe.
S<f 29(11+12/2009) QUAN Lt KINH TC
Li ill 1J NGHIEN Cl)li - TRAP DPI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRI^N DAT NLfOC GIAI BOAN 2010-2025
khien d'n dinh tifdng doi tai moi quoc gia deu
cd nguy cd chuyen hoa thanh tinh the lien
tue xao tron. Van de dat ra la, vdi tinh each
dac trifng thdi dai, qua trinh tang triidng va
phat trien ngay cang nhanh, khi nao se dat
tdi miic gidi han va khi nao se vifdt qua kha
nang giam sat, dieu tiet va quan ly cua eae
nha lanh dao qudc gia, to chiie va dinh che
qudc te?. Day la khd khan vdi bat ky nha
lanh dao nao khi phai doi mat vdi nhiing van
de quoc te, nhiing van de mang tinh toan
cau. Thiic te nay ddi hdi phai cd nhiing nd
liic phd'i hdp, hdp tac cua nhieu niidc thuoc
cac nen van hoa khac nhau.
Tien bo phi thiidng cua lich sxi diia tren
nhiing dot pha khoa hoc va cdng nghe, dang
dat ra nhieu van de mdi vdi nhiing thaeh
thiic to ldn ve to chiic quan ly dd'i vdi cac nha
lanh dao d moi qudc gia, td chiie va dinh che
qudc te. Bung nd dan so', khi hau ndng len
tren quy md toan clu, can kiet nguon nifdc,
nang lifdng va tai nguyen thien nhien; d
nhiem mdi trifdng, triet pha pha rifng, huy
hoai da dang sinh hoe, loai va sinh canh;
tham hoa thien nhien; nan ddi, tinh trang
phan hoa giau ngheo cung vdi cac luong di
dan, dai dich AIDS va gan day la dich eiim
H5N1 va HlNl. . . la nhufng thaeh thiic thdi
dai rdng ldn.
Hien tai va trong tifdng lai, bat ky qudc
gia nao eiing deu phai dd'i mat va tim kiem
giai phap hiiu hieu cho 4 van de mang tinh
toan cau. Dd la: An ninh tdi chinh; An ninh
ndng luqng; An ninh iMng thUc; An ninh
moi trudng va kem theo dd la cac van de xa
hoi nay sinh.
1.1. An ninh tdi chinh
Dot pha eiia cdng nghe thdng tin truyen
thdng da pha vd biic tifdng khdng gian - thdi
gian, mot lUdng khd'ng lo phi vu giao dich tai
chinh da difdc thiic hien thdng qua mang tai
ehinh dien tii toan cau, lien thdng vdi td'c do
ciic nhanh, tao nen mot khd'i ladng ldn tien
ao, ed gia tri gap hang tram ngan lan gia tri
ddng tien that, ma khdng mot ai, qud'c gia
hay td chiic nao cd the kiem soat ndi. Hien
tlidng nay tao cdn sdng than tan pha he
thd'ng tai chinh ngan hang cua cac niidc
phat trien. Rieng d My, neu nam 1990 luan
chuyen tien te trong mot thang eon d miic
3000 ty USD, thi den nam 2000, da vUdt 571
nghin ty USD, nghia la da tang tren 190 lan.
Cuoc khung hoang tin dung bat dau tu! n^a
cudi nam 2007 d My, da lay lan tren quy md
toan eau mot each nhanh chdng; khien toan
bo thi trifdng tai chinh, tien te the gidi bi
chao dao, te liet. Nhieu td chufc tai chinh
quoc te hang dau thua Id nang, da gay hieu
ling sup dd dd'i vdi toan bo he thd'ng ngan
hang d cae niidc phat trien. Cuoc khung
hoang tai chinh tai My, da keo theo Nhat
Ban va nhieu nen kinh te ldn, nho khac rdi
vao suy thoai, buoc Chinh phu cac niidc nay
phai chi ra hang nghin ty USD de chong dd,
hoac phai cau ciiu ngudn hd trd tvf ben ngoai.
Gia ca tang vot vao cud'i nam 2007 va dau
nam 2008 gay bien dong ldn tai nhieu nifdc;
bdn con rdng chau A, ciing bi anh hifdng
nang ne, eho dii da bdm hang nghin ty USD
vao de viic day nen kinh te.
Trong bao eao "Trien vpng Kinh te The
gidi" (WEO) cdng bd' triidc hdi nghi thiidng
nien Miia Xuan 2009, Quy Tien te The gidi
(IMF) cho biet cuoc khung hoang hien nay
tac ddng bat ldi tdi hoat dong thiidng mai
qud'c te, khd'i lifdng thifdng mai dii kien giam
11% va kinh te the gidi cung giam 1,3%
trong nam 2009 va chi tang chtfng 0,6% vao
nam 2010 ( IMF 2009). Tvf thiic te cua
khung hoang tai chinh lan nay, lanh dao
nhieu niidc, cac td chiic va dinh che qud'c te
deu cd chung nhan xet la: Cuoc khung hoang
dd dnh hicdng tdi mpi niidc trong cue dien
dia - chinh tri khien nhieu niidc phai giam
bdt lap triidng ciing r i n trong chinh sach ddi
ngoai. Khiing hoang tdi chinh vd suy thoai
kinh te todn cdu cho thdy vai trb vd tdm.
quan trpng ciia Nhd niidc trong viec dieu
hdnh kinh tevi mo da lam sup dd hoc thuyet
cua phai kinh te "Tdn tiX do" va khdi day lai
Ly thuyet Keyne, di cao vai trb dieu tiet vl
mo cua Nhd nUdc ddi vdi nin kinh te.
Trong the gidi toan cau hoa, cae nen kinh
te n i m trong sii tuy thuoc l l n nhau
(Interdependence) d miic dd cao, dd xudt
QUAN LY KINH T£ Si29nu12/2009)
xu JHi TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NUdC GIAI DOAN 2010-2025 NGHIEN ClilU - TRAP DPI ^^\\
hien mot ca che xii ly khung hoang dqi dien
cho cd nhiing nen kinh te phdt trien ldn dang
phdt trien: dd Id G-20. Mac dii cd che nay chiia
diing khdng it khuyet tat, song day vin difdc
coi la mot "hien tifdng" mdi cua thdi dai. Cuoc
khiing hoang tai chinh lan nay tai cac nifdc
phat trien nhat the gidi bao hieu Thdi dai Pax
Americana (Hda binh the gidi dudi sii ba chu
cua My) se ket thdc. Trong mot tifdng lai khdng
xa, the gidi se sdng trong nen hba binh diidi sit
hd chu kinh te cua Trung Qudc - gqi Id Pax
Sinica. Theo GS kinh te ndi tieng Niall
Ferguson thuoc Dai hoc Harvard (My) thi day
"Khong phdi Id sii liia chpn, md Id vdn de thdi
gian vd dinh menh" .
1. 2. An ninh ndng litgng
Phln ldn cac ngudn nang lifdng ma chiing
ta dang s\l dung deu bat ngudn tii hda thaeh
(than da, dau md, khi ddt...), la dang tai
nguyen khdng the tai tao, diidc khai thac tii
trong long dat va cac dai difdng. Theo dii
bao, ngudn nang lifdng nay se can kiet, dau
md thifdng mai chi cdn dii dCing 60 nam, khi
tii nhien 80 nam va than khoang 150 - 200
nam. Quy Bao ve Dong vat hoang da The
gidi (WWF) eho biet, con ngiidi dang sii dung
ngudn tai nguyen thien nhien vdi tdc do
nhanh hdn nhieu lan so vdi kha nang san
xuat mdi ciia hanh tinh. Loai ngifdi hien tieu
thu nhieu hdn 20% kha nang tai tao tai
nguyen eiia trai dat. Tif nam 1970 den 2000,
con ngiidi da sii dung 40% sd'ddng vat sd'ng
tren can, ngudn nifdc va sinh vat bien. Trong
giai doan 1961-2000, tieu thu nang lifdng
hoa thaeh (than, khi va dau liia) ciing tang
khoang 7 lan.
Trong xu the phat trien tieu diing, an
ninh nang lifdng dang trd thanh van de cap
bach; nhieu nifde tren the gidi dang ed
nhiing hanh ddng tang cifdng an ninh nang
lifdng va ldi giai cho van de nay la md rdng
viec sii dung nang lifdng tai tao (mat trdi,
gid, thuy dien, dia nhiet v.v.), khai thac td't
cae ngudn nang lUdng mdi (hydro, nhiet
hach, v.v.). Day la viec lam cd the gdp phan
tich ciic xda di hang loat cuoc chien tranh
hoac khung hoang dang cd nguy cd dien ra.
1. 3. An ninh liicfng thUc
Td Chiie Ndng - Liidng Lien Hiep Qud'c
(FAO) dii bao, nam 2009, sd' ngifdi thieu an
tren the gidi vifdt ngifdng mot ty. Theo
Jacques Diouf, Tdng Giam ddc FAO, nguy cd
ngifdi ngheo thieu an se cdn gia tang ciing
vdi cac kho dii trii lifdng thiic the gidi rdi
xudng miic thap nhat va viec san xuat ngay
cang bi bien ddi khi hau de doa. Ong ket
luan: "Khung hodng liidng thiic khong
nhiing vdn cbn do, md lqi cbn bi khung
hodng kinh te tdi chinh Idm cho gay gdt
them". Tai Hoi nghi Bd triidng Bo Ndng
nghiep cae qud'c gia G8 thang 4/2009,
Kanayo Nwanze, Giam ddc Quy phat trien
Lifdng thiic The gidi ( FIDA) eho biet "Tdi
ndm 2050, tdng sdn pham liicfng thiic the'
gidi buoc phdi tdng gdp doi mdi ddp Ung du
nhu cdu cita cii ddn tren hdnh tinh, de ed the
nudi mot dan sd' se len den 9 ty ngifdi. Ddy
Id yen cdu nong nghiep the gidi phdi ddp iing
trong dieu kien ddn sd phdt trien binh
thiidng nhii hien nay".
Thaeh thiic an ninh liidng thiic ddi hdi
lanh dao cac qud'c gia, phai ed bien phap,
ehinh sach va ke hoach hanh ddng nhim tao
ra nhiing thay ddi khuynh hifdng diu tif
ndng nghiep; xac lap nhiing van de, linh viic
then chdt ddi vdi tang trifdng kinh te, dam
bao an ninh lifdng thiic tren pham vi toan
clu (Kanayo Nwanze, 2009).
1. 4. An ninh moi tnidng
Nhan loai dang phai ddi mat vdi nhieu
van de mdi triidng biic xiic va nan giai, ndi
bat nhat la nan can kiet cdc nguon tdi
nguyen thien nhien; 6 nhiim moi triidng vd
nhiing tai bien thien nhien. Neu d the ky
XVIII, Man-tuyt va Tiu-go diia ra cai goi la
Quy luqt ve sii gidm ddn sii phi nhieu cua
ddt dai; den the ky XIX, Tdm-xdn va Cd-ru-
xd dat van de ve sii can kiet cdc nguon ndng
liidng, thi ngay nay con ngiidi da phai noi
den nguy ca can kiet todn bg cdc nguon tdi
nguyen thien nhien, ca tai tao va khdng tai
tao tren hanh tinh. Di cung can kiet tai
nguyen thien nhien la van nan d nhiem mdi
triidng, d in den nhiing hiem hoa sinh thai
Stf2g(1U12/2009) QUAN LY KINH ti
VTJl NGHIEN COU - TRAP DPI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT T R I ^ N OAT Nl/dC GIAI EXDAN 2010-2025
tiem tang, ma hau qua chiia the nao lifdng
het. Trong nhiing hiem hoa gay ra, nguy
hiem va nan giai la hien tifdng gay hieu Ung
nhd kinh, 16 thdng tdng 6-z6n, miia a-xit, sa
mac hoa vd sii suy gidm da dang sinh hpc...
lam bien ddi cac dieu kien thien nhien theo
chieu hifdng rat tieu ciic dd'i vdi sii sd'ng tren
trai dat.
Mot trong nhiing bien ddi sinh thai
nguy hiem nhat la sii thay ddi khi hdu trdi
ddt. Day la hau qua tong hdp, ta t yeu ciia
cac hien tifdng d nh i im mdi trifdng. Theo
nhieu dii bao, nhiet dp trung binh cda trdi
ddt giiia the ky XXI se tang len tii 1,5° C
den 4,5°C va keo theo la biet bao hiem hoa
khac. Theo G.B. Brdn-td-man, nguyen
Chu tich iiy ban Mdi trifdng va Pha t trien
The gidi, bien ddi khi hau la mdi de doa
ldn nhat, nd khdng nhiing de doa sii tdn
vong ciia loai ngifdi, ma cdn uy hiep ca
tifdng lai Trai dat. Mdi nam nhan loai thai
ra khoang 7,9 Gton (ti tan) carbon (diia
tren difdng lifdng hda hoc thi trong 3,7 tan
C02 cd chiia 1 tan carbon) tii viec dot chay
nhien lieu hda thaeh, va tif 1-2 Gton C do
tham hoa chay riing. Gidi han nguy hiem
ciia hanh tinh la miic tang nhiet do t rung
binh toan c lu len +2°C, tifdng iing vdi mat
do C02 trong bau khi quyen cham miic
450ppm. Hien nay, mat do khi C02 trong
khi quyen la 390ppm, cd nghia la con
ngifdi chi difdc phep thai ra them 60ppm
khi C02. Van de cang trd nen nghiem
trong hdn khi nhiet do toan cau tang them
tren 2°C la Bien bang se khdng cdn tdn tai
d hai ciic Trai dat va miic niidc bien ddng
cao (Sea level rise - SLR) Id diiu khong
the trdnh khoi. Theo IPCC, khi SLR
dang cao hdn lm, Bangladesh se ma t
khoang 1/5 dien tich, hdn 2.000 dam
vudng d viing duyen hai va t h a n h th i
tieu bang North Carolina (My) se n i m
difdi miic niidc bien. Ba mifdi t rong so'
cac thanh phd' ldn nha t cua the gidi dang
n i m gan bien, Im thuy t r ieu dang se day
triic tiep 300 tr ieu ngifdi vao t inh t r ang
nguy hiem.
1.5. Nhiing vdn de xd hpi
Mot t rong nhiing van de ndi len gay
biic xiic d moi qud'c gia va mdi ngifdi dan
la 6 nhiem moi triidng tinh thdn con
ngiidi. O nhiem van hda, d nhiem dao diic
la nhiing van de khd thay, nhifng siic huy
hoai ciia chiing thi t h a t khdn lifdng. O
day, cd the t am neu ra mot so' n h a n xet ve
t ham nhiing, mang In te rne t va van nan
riia tien.
Tham nhiing la viec sif dung quyen liic,
uy tin va dia vi cdng cong de chiem doat
cac gia tr i vat chat va t inh t h a n cua xa hoi
hoac cua ngiidi khac. Doi tifdng tham
nhiing khdng chi la nhiing gia t r i vat chat
nhif ngifdi ta thifdng quan niem, ma cdn la
nhiing gia tr i t inh than . O linh vxfc tinh
t h i n , rnvfc do nguy hiem cvia tham nhiing
cdn ghe gdm hdn nhieu so vdi vat chat.
Trong linh viic cd ve nhif yen dn nay, hien
tlidng tham nhiing dien ra t inh vi, nang
ne va siic t an pha xa hoi cdn khdc liet hdn.
Tham nhiing la mot can benh cua nhan
loai, tdn tai trong moi xa hoi, moi thdi dai,
moi he thd'ng chinh tri va moi dan tdc deu
phai dd'i mat. Cd the ndi, t ham nhiing vdi
nhieu bien thai t inh vi dd la mot phan
thuoc ve ban chat ddi sd'ng con ngifdi.
Chiing ta khdng the xoa sach difdc tham
nhiing, ddn gian vi chiing ta khdng the
tieu diet het loai ngifdi. Do vay, khdng the
chi nhin t ham nhiing diidi con m i t cua
nha tdi pham hoc ma phai nghien ciiu nd
mot each toan dien va bien chiing difdi
nhiing khia canh khac n h a u cua ddi sd'ng
kinh te-xa hdi. Chi cd each nhin diing d i n
va khach quan mdi giiip chiing ta cd diidc
nhiing phifdng thuo'c hieu nghiem de che
ngii, hay it nha t la han che thii benh dich
xa hdi nay.
Internet Id mot mon ldi bdt ngd, nhiing
cdng Id mot nguy cd tiem dn to ldn. Hda
chat doc hai, thuoc trii sau, han the, for-
mol "dau doc" the xac con ngiidi. The
nhifng thii "doc to" dang sd, khong chi lam
d nhiem ddi song t inh t h a n cua ca xa hoi
ma cdn "dau doc" khiing khiep hdn ca ma
QUAN Lt KINH it siam*^vrm^
xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NLfOC GIAI EXDAN 2010-2025 NGHIEN Cllnj - TRAP DPI rrm
tiiy, mai dam, dd la nhiing t rang "Web
den". Ben canh ldi ich khdng the phii nhan
cua Internet, cdng nghe thdng tin ky dieu
tren nhiing website den ciing de trd thanh
cdng cu "truyen nhiem" van hda ddi truy,
hiiy hoai nhiing gia tri van hoa, dao diic
cua moi qud'c gia, ma biet bao the he di
trifdc da day cdng xay diing, giii gin.
Riia tien {Money Laundering) la viec bien
ddi thu nhap phi phap thanh tai san ma cac
cd quan cdng quyen khdng the truy ra ngudn
gdc. Theo Quy Tien te Qud'c Te (IMF), hang
nam cd khoang 640 ti den 1,6 nghin ty USD,
khoang 2-5% GDP toan clu la tien ban.
Trong dd, khoang 250 ti USD di vao nUdc
My; lifdng tien nay ldn hdn tdng doanh thu
cua cac cdng ty cdng nghiep vii khi, d iu hoa
va may bay. Do ddng dd la My va Euro difdc
sii dung chung hoac cdng nhan nhif la ndi te
ban ehinh thiic, nhieu lifdng tien khdng id,
ca sach va bin, deu cd the chuyen tif nUdc
nay sang nifde khac trong nhay mat, ngoai
t im kiem soat ciia cd quan cdng quyen.
Ciing vdi do md kinh te d cac qud'c gia
tang vot, h iu nhif moi ngan hang, cdng ty
tai chinh, giao dich chiing khoan... deu cd
ddi tac qudc te, tham chi 100% la cua nifdc
ngoai. Trong vdng 15 nam gin day lifdng
tien lifu hanh toan eau tang gap 3 lln; tif
nam 1990 den 2000 dau tif gian tiep nifdc
ngoa tang gap 10 l ln va d iu tif triic tiep
tang gan 3 l ln (nam 2003 dat 560 ty USD).
Dieu hien nhien la, cang nhieu loai hinh
dieh vu tai chinh thi cang lam ed hoi va each
thiic de chuyen tien phi phap, hoac difa tien
ban vao ludng tien sach... Tien ban va hoat
ddng riia tien lam sai lech cac thd'ng ke kinh
te, lam anh hifdng sau sac den phan bd' thu
nhap, tao bat cdng va lam chao dao sii tin
nhiem eiia xa hdi vao cae thi trifdng tai
chinh. 0 cac nifde kem ph i t trien, tham
nhiing, riia tien la van nan nhiie nhdi. Trai
lai, nhiing nifde phifdng Tay lai khdng he
"che" tien ban do tham nhiing d elc nifde
khac. De chdng rifa tien, van de rd rang la
ein cd quyet tam cao ciia cae lanh dao moi
qud'c gia trong sii phdi hdp toan cau.
The ky XX da vinh vi in qua di vdi
t inh each la mot thdi ky phat trien "Hodng
kim", "Thdi vdng son". Trong Thien nien
ky mdi, nhan loai, lanh dao d moi qud'c gia,
cae td chiic va dinh che the gidi dang bUdc
vao mot thdi ky phat trien mdi, vdi ddi hdi
cao va nhieu hdn ve ly tri, tU duy khoa
hoc; Viet Nam khdng n i m ngoai bd'i canh
da neu va cang ddi hdi phai cd tif duy lanh
dao mdi.
2. Thvfc t r a n g k i n h te va nhiifng giai
p h a p xay diing da t nvCdc t heo hi idng
"dan giau, ntidc m a n h "
Bude vao the 'ky XXI, sau khi trd thanh
thanh vien chinh thiic ciia WTO, thiic
hien cam ket Quy che thifdng mai binh
thifdng vinh vi in (PNTR) vdi Hoa Ky; cac
rao can thifdng mai dan difdc dd bd, vi the
ciia Viet Nam tren trifdng qud'c te ngay
mot nang cao ciing vdi cac hoat ddng hdp
tac kinh te, d i u tif md rdng va thi trifdng
qud'c te ngay cang difdc cung cd', tang
eUdng. Nhd chinh tri dn dinh, an ninh -
qud'c phdng dam bao, Viet Nam da tao mdi
trifdng thuan ldi de thu hiit manh d i u tif
nifdc ngoai. Cd the ndi ea the va liic ciia
Viet Nam da manh len rat nhieu so vdi
nhiing nam trifdc. Ke tif khi b i t dau cdng
cuoc ddi mdi, den nay Viet Nam da dat
dUde nhieu thanh tiiu kinh te het siic to
ldn, duy tri diidc tdc do tang trifdng eao
difde ca the gidi thifa nhan.
Trong suy thoai kinh te toan cau, nen
kinh te nifdc ta vdi do md ldn, phu thude
khdng nhd vao dau tif nUdc ngoai da chiu
nhieu tac ddng va nhiing khd khan, thaeh
thiic dUdc dii b io v i n cdn gay gi t . Net ndi
bat trong anh hudng khung hoang tai
chinh toan c lu la tang trifdng kinh te suy
giam; hau het cae nganh san xuat va dich
vu chu yeu deu bi giam siit, thi trifdng
xuat khau thu hep, dau tif nifdc ngoai va
ngudn ngoai hdi thu ve cd nhieu han che.
Ben canh nhiing sut giam nay, nhieu khd
khan ndi tai vdn cd ciia nen kinh te v i n
cham difdc k h i c phuc.
Sd29(1U12/2009) OUAN Lt KINH T^
[TOI NGHIEN Giio • TRAP DDI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRI^N OAT Nl/dC GIAI £X)AN 2010-2025
Phan tich thiic t rang kinh te'-xa hdi
nhiing nam gan day cho thay, dau tif
trong nifdc va ciia nifdc ngoai gia tang da
tao da tang trifdng manh ve kinh te,
nhifng do nen kinh te chifa cd chuyen bien
dang ke ve nang suat lao ddng, nang liic
canh t ranh va hieu qua thap, nen kinh te
phat trien chifa ben viing; hieu qua dau tif
nhieu nam difdc danh gia vao loai thap
nhat trong khu viic.
Ngudn liic quy nhat diidc coi trong ngay
nay la nhdn liic, lai chifa phat huy cd hieu
qua; tdi nguyen ddt dai sit dung manh
miin, dat canh t i e giam siit va dang cd xu
hiidng bi huy hoai. Tdi nguyen bien, mot
khu viic cd y nghia sinh tii dd'i vdi van
menh dat nifdc, song difdng nhif cdn bi
lang quen.
Sau hdn 20 nam ddi mdi, mac dii cd
nhieu thanh tiiu kinh te to ldn, nhifng
GDP theo dau ngifdi hien nay van thap va
cdn n i m d khoang each kha xa so vdi cac
nifdc trong khu viic, chUa b i n g 1/2 so vdi
Indonesia, difdi 1/3 Thai Lan. Muc tieu
hoan thanh sii nghiep cdng nghiep hoa
theo hifdng hien dai vao nam 2020 van cdn
kha xa, trong khi thdi gian cdn lai khdng
nhi^u. Bao cao Phdt trien Viet Nam 2009
cUa Ngdn hdng Thd gidi (WB) chi ra, cho
dii Viet Nam dat difdc miic tang trifdng
cao trong thdi gian dai, nhiing dang cdn
khoang each kha xa so vdi cac niidc trong
khu viic; bi tut hau ve kinh te tdi 51 nam
so vdi Indonesia, 95 nam so vdi Thai Lan
va 158 nam so vdi Singapore. Theo Diin
ddn Kinh te the gidi, hau het cac tieu chi
canh t ranh trong kinh doanh ciia Viet
Nam deu d difdi miic t rung binh (thap hdn
5 trong thang diem 10). Cdn theo Tdchirc
Minh bach qudc te, Viet Nam difdc xep d
2,6/10 diem nam 2007 va 2,7/10 diem
trong nam 2008. Chi so' nay cho thay,
tham nhiing nifdc ta v i n dang d miic ra t
cao ( Thanh Phifdng va Thanh Y 2009).
Thiic tien hien nay cho thay, ldi the
phat trien cua Viet Nam thdi gian qua,
chu yeu diia tren ldi the lao dpng re vd
khai thdc tdi nguyen, dd la phiidng thiic
phdt trien theo chieu rpng (Extensive
Development) dang dan tdi ngifdng khdng
the vifdt qua. De dam bao toe do va nang
liic canh t r a n h ciia minh, Viet Nam tat
yeu phai chuyen qua mot phifdng thiic
phdt trien mdi theo chiiu sdu (Intensive
Development) diia t ren nen san xuat tham
dung cdng nghe va ky thua t , pha t huy td'i
da nhiing ldi the cd ban ma it niidc cd the
sanh difdc ve ngudn liic con ngiidi, nong
nghiep chdu A nhiet ddi gid miia vd hdn
mot niia bien gidi qudc gia Id bien cd bao
quanh.
Trong mot "The gidi phdng, todn the
gidi thdch thiic mpt ngiidi vd mpt ngiidi cd
the coi cd the gidi Id dd'i tdc cita minh",
tudi tho ciia san pham ngay mot ng in , thi
viec chuyen sang phifdng thiic phdt trien
theo chiiu sdu, da trd t h a n h ddi hdi biic
bach. Cham chuyen ddi sang phifdng thCfc
sdn xudt theo chiiu sdu, diia t ren cac Idi
the, de tien n h a n h ra bien, khai thac va
lam chii bien khdi cd the lam Id bifdc ciia
ca dan toe t rong mot the gidi dang phat
trien nhanh, ma ngifdi Nha t da tiing nhin
nhan khdng phai "Sai mot ly, di mpt
ddm", ma la "Sai mpt ly, di mpt ddi".
Vdi phifdng thiic pha t tr ien hien nay, ve
thiic chat, nen kinh te Viet Nam dang di
theo eon difdng pha t t r ien theo chieu rong.
Mot khi phifdng thiic pha t t r ien theo chieu
rong tien den gidi han ciia nd, thi tdc do
phat trien bi giam siit n h a n h va nen kinh
te se chiu nhieu tac dong tieu ciic. Neu
khdng nhan thiic difdc dieu nay de cd bien
phap dd'i phd kip thdi, 10 nam tdi, kinh te
Viet Nam se gap phai nhieu nan giai. Da
den Iiic kinh te Viet Nam phai vUdn len
tam cao mdi de cd kha nang canh t ranh
difdc vdi cac nifdc trong khu viic va tren
the gidi. Hifdng vao pha t t r ien kinh te dat
nifdc mot each dn dinh va ben vflng, moi
bo, nganh va tiing dia phifdng can xac
dinh difdc nhiing Idi the canh t ranh, the
manh cua rieng minh. Lau nay, ci nifdc ta
cdn tdn tai mot nghjch ly la dia phifdng,
nganh va Bo nao ciing deu xay diing chien
QUAN Lt KINH T£ S(f29ni-i-12/2009)
xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N OAT Nl/dC GIAI DOAN 2010-2025 NGHIEN ClJfU - TRAP DPI [ J j ^ ^ J
lifdc phat trien. Nhifng t ren thiic te, do
chifa cd t i m nhin xa ciing nhif thieu
nhiing dii bao ve phat trien khoa hoe &
cdng nghe, nen thudng mang tinh phan
tan, khdng gan ket vdi nhau vi muc tieu
phat trien chung cua ca qud'c gia. Den nay,
nhan thUe ve t r inh do phat trien cdng
nghiep, cdng nghe, kha nang canh qud'c
gia ciia Viet Nam tren quy md the gidi va
khu vUc van dang cdn la bai toan nan giai
ddi vdi nen kinh te.
De chan hUng dat nUde theo hUdng dan
gilu, nUdc manh, dat dUde muc tieu KT-
XH trong thien nien ky mdi thi nhiing ndi
dung ldn ciia phat trien kinh te c in phai
tap trung vao viec bien nUdc ta trd thanh:
Ciidng qudc sdn xudt sdn pham nong
nghiep nhiet ddi cho the gidi; ciidng qudc
kinh te bien, vd Id ciidng qudc vi ngudn
nhdn liic cong nghe thdng tin (CNTT) co
ky ndng cao.
2.1. Mpt ciidng qudc sdn xudt sdn
pham nong nghiep nhiet ddi
Trong the gidi ngay cang md rdng, tif
tiem nang va ldi the nhiet ddi, dUdc thien
nhien Uu dai ve tai nguyen sinh thai vdi
nhieu san pham mang t inh dac thii, Viet
Nam hoan toan cd the liia chon ndng
nghiep lam mue tieu de trd thanh mot
trong nhiing nUdc xuat khau ndng san
hang dau the gidi. Mac dau chi mdi gia
nhap thi trUdng the gidi trong khoang thdi
gian khdng dai, nhUng kim ngach xuat
kh^u ndng lam thiiy san eua nUde ta da
lien tue gia tang. Gan day da dat 20 ty
USD/nam va neu tap t rung phat trien
manh theo hudng nay, nhieu dii bao cho
r ing, Viet Nam cd the dat tren 40 ty
USD/nam trong mot thdi gian khdng xa.
Tiem nang xuat khau cd nhieu, nhiing
mat hang cd the vUdn len d i n dau the gidi
cd the la liia gao, thiiy san, ca phe, cao su,
rau qua, hat dieu va san pham gd.
Lua gao: Nhin t ren ban dd the gidi, dd
dang nhan thay, Viet Nam da trd thanh
cUdng qud'c lUdng thiic thii hai. Vdi truyen
thd'ng van minh liia nUde cd lich sU va
kinh nghiem tif hang nghin nam, Viet
Nam hoan toan cd the xuat khau cdng
nghe trdng liia cho nhieu nUde tren the
gidi, nha t la cac nUdc d chau Phi va My La
tinh. Trong dieu kien an ninh lUdng thiic
bi de doa, kha nang nay hoan toan hien
thiic, bdi Viet Nam trdng dUde liia quanh
nam vdi nhieu gidng nang suat cao va thdi
gian sinh trUdng n g i n (dUdi 100 ngay).
Liia gao Viet Nam cd the la giai dap tdt de
giai quyet nan ddi, ddi khi kha trien mien
d nhieu nUde, dac biet la d chau Phi.
Cd phe: Sau Brazil, ea phe Viet Nam
dUdc ca the gidi biet den la mot cUdng
qud'c xuat khau. ThUdng hieu Ca phe
Viet ngay cang dUdc khang dinh d d ing
cap eao t ren thi trUdng qud'c te. Hien nay,
ca phe Viet Nam da xuat khau den 40
nUdc va viing lanh thd.
Cao su: Cay cao su Hevea Brasiliensis
ngudn gdc tif luu viic sdng Amazon (Nam
My), da cd mat d Viet Nam tii nam 1897;
den nay, dUde md rong trdng tren dia ban
ca nUdc. Theo hUdng phat trien da nganh,
n h i m sU dung triet de nguyen lieu s i n cd,
gia tang g i i tri san pham va nhiing ldi the
tiem nang; Tap doan Cdng nghiep Cao su
Viet Nam dii t inh den nam 2015 se dUa
dien tich cao su len 50 van ha. Hien nay,
cao su Viet Nam diing thii 3 the' gidi, dang
cd nhieu hiia hen de md rong thi trUdng
tieu thu den nhieu nUde tren the gidi va
trong khu viic.
Hat diiu: Viet Nam da vUdt qua An Do,
cUdng qud'c Dieu, de trd thanh qud'c gia
dan dau the gidi ve xuat khau. Chat lUdng
nhan dieu Viet Nam eiing dUdc coi la sd' 1,
thdm ngon hdn h i n nhan dieu An Do,
Brazil hay Tanzania. Thi trUdng Dieu
Viet Nam tap t rung d mot so' nUde, trong
dd, Hoa Ky chiem 40%, Trung Qud'c 20%,
Chau Au 20%.
Hd tieu: La mot trong nhiing qud'c gia
san xuat hang d iu , Theo Hiep hoi Hd tieu
Viet Nam (VPA), quy 1/2009 VN da xuat
khau dUde 27.075 tan hat tieu vdi kim
ngach 65,9 trieu USD, cao nhat trong hdn
Stf29(1U12/2009) QUAN Lt KINH TE
[TOI NGHIEN CIA) - TRAD DOI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NLTOC GIAI DOAN 2010-2025
hai nam qua. Ve khdi lUdng, xuat khau hd
tieu da tang 11.506 tan so vdi cung ky
2008.
Thuy sdn: Trong 10 nam vifa qua, xuat
khau thuy san cua Viet Nam cd bUdc phat
trien d ly an tUdng. TU chd khdng cd ten,
den nay thuy san Viet Nam da diing vao
nhdm 10 nUde cd gia tri kim ngach xuat
khau ldn nhat the gidi .
Lam sdn: Viet Nam da trd thanh mot
trong 5 nUde dat kim ngach xuat khau
mat hang dd gd, tU 3 den 5 ty USD hang
nam.
Ngoai nhiing nong san dat kim ngach
xuat khau cao, niicic ta con co nhieu nong
san xuat khau khac phu hdp vdi nhiing
nUct on dcd trong miia dong lanh nhif rau,
cu qua, che... la cac mat hang dang phat
trien vcd toe do cao.
La mot nUde ndng nghiep nhiet ddi, vdi
hdn 71%) cU dan lam ndng nghiep; vdi ban
chat c in cu chiu khd va dUdc thien nhien
Uu dai, Viet Nam da hinh thanh dUdc
nhieu .vung kinh te sinh thai tif Tay
Nguyen den Ddng Bang sdng Ciiu Long,
Ddng Bang sdng Hdng va tdi day la Tay
Bae va vung ven bien... Tuy nhien, nhin
chung san pham ndng nghiep lam ra v i n
la nguyen heu thd, gia tri gia tang thap,
chUa ed thUdng hieu manh va thieu sUc
canh t ranh vdi san pham cung loai cua
Thai Lan va Trung Qudc.
Van de quan trong anh hUdng den chat
lUdng ndng san xuat khau la gid'ng, cdng
nghe sau thu hoach va che bie'n. Ddi vdi
Ilia gao, tdn that sau thu hoach thUdng tif
9 den 17%, tham chi 20-30%; nghia la mat
khoang 3.000 ty ddng hang nam. Trong
san xuat rau qua, ca nUdc da cd tren
600.000 ha vdi san lUdng 4-5 tr ieu
tan/nam nhifng nang liic che bien chi dat
chUng 2%). Do san pham khdng qua che
bien, tieu thu khdng kip thdi, gia thap nen
thu nhap giam siit tii 15 den 30%).
TU thiic t rang hien nay, de cd the trd
thanh cUdng qud'c cung cap ndng san cho
the gidi thi khoa hoc va cdng nghe phai giii
vai trd t rung tam. Chien lUde khoa hoc
cdng nghe ndng nghiep c i n tap t rung tao
nhUng dot bien ve Gid'ng vd Cdng nghe che
bien sau thu hoach. Dieu na j ' chi cd the
lam tdt khi cd cd che chinh sach, che do
thich hdp nham thu hiit chuyen gia, nha
ndng hoc trong, ngoai nUdc va nhat la
khuyen khich cac doanh nghiep dau tU
cdng siic va tr i tue vao linh viic nay.
2.2. Trd thdnh ciidng qud'c ve kinh te
bien
La mot nUdc nhiet ddi gid miia, Viet
Nam cd bd bien dai hdn 3126 km, them luc
dia rong vdi hang ngan dao giau ngudn ldi
thuy hai san, dau md, khoang san, nguyen
lieu hydrat, mudi,... Cimg vdi tai nguyen
bien dao la he thd'ng cang bien nUdc sau,
nhieu vinh va bai bien ndi tieng. Doe theo
bd bien chay dai cdn biet bao bai cat dep,
cd the xay diing t h a n h nhUng t rung tam
du lich, nghi dUdng, cac resort, bai t i m
mang tam qud'c te. Tai nguyen va the
manh bien hien cd cho phep chiing ta
khang dinh, Viet Nam cd nhieu thuan ldi
de trd thanh mot trong nhiing qud'c gia
manh ve kinh te te bien.
Nhin vao ban d.o the gidi cd the thay,
neu cd mot con kenh dao, kieu kenh dao
Panama hay kenh Suy-e n i m giiia Thai
Lan va Malaysia, thi dao Phii Qud'c cd the
thay the Singapo trd t hanh Trung tam ldn
vdi nang liic nhU cang Amsterdam (Ha
Lan). Khi dd, nUdc ta se trd thanh mot
t rung tam t rung chuyen vdi dung lUdng
hang hoa vd cimg to ldn, Lich sii phat
trien ciia cac t hanh phd' cang the gidi giiip
cho chiing ta nhin nhan , xet ve vi tri hang
hai thi khdng ndi nao td't hdn vinh Van
Phong ciia Viet Nam. Cac thanh pho cang
ndi t ieng the gidi nhU Chicago,
Amsterdam hay Osaka trong giai doan
dau deu la nhUng dau tau kinh te cua My,
Ha Lan va Nhat Ban. Ciing vdi sii trdi day
cua nen kinh te chau A, vdi vi tr i cua
minh, nhieu ludng hang cd the se tii
T rung Qud'c, An Do hay Thai Lan,
OUAN LY KINH TE
sa 29 (11f 12/2009)
XU THE TOAN CAU VA GlAl PHAP PHAT TRif N DAT NUOC GIAI DOAN 2010-2025 NGHIEN CIJIJ - TRAO DPI Q ^ ^ j J
Campuchia, Lao... di qua Viet Nam de den
vdi the gidi va ngUdc lai. Day la cd hdi de
dich vu cang bien cd dUdc nhiing ngudn
thu to ldn. Vdi sii phat trien nhanh ehdng
ciia nganh cdng nghiep ddng t i u , chiing ta
tin rang, Viet Nam du sUc va cd the chiem
linh dUdc thi phan cao trong dich vu cang
bien, eiing nhU van tai bien.
Khoa hoc cdng nghe bien cua Viet Nam
hien cdn non tre, ed the ndi la sd khai; so'
lieu dieu tra ed ban chUa nhieu, thieu
ddng bd, tan man. Vi vay, can xay diing
nganh khoa hoc nay de cd hieu biet cd ban
ve dieu kien tii nhien, cap nhat dUdc
nhUng hieu biet theo bien ddi khi hau.
Phat trien nganh khoa hoe nghien cUu
bien se gdp tieng ndi vao quy hoach khdng
gian cac vung duyen hai, can duyen, dac
biet la quy hoach he thd'ng cang bien sao
cho phu hdp vdi quy luat tU nhien. Trong
kinh te bien can chii trong xay diing va
phat trien cac nganh chii dao; can tap
trung vao cac khau nhU: Dieu tra khao
sat, tham dd tai nguyen bien va dai
dUdng; Khai thac va che bien hai san;
Tham dd va khai thac d i u khi; Tham dd
va khai thac khoang san; Du lich bien;
Dich vu cang bien va khdng gian bien;
Cdng nghiep tau thuy va van tai bien.
Hoat dong KH&CN can hudng vao van
dung cdng nghe cao trong hang loat cac
hoat ddng tham dd va khai thac nhU: Cdng
nghe khai thac nang lUdng bien; Cdng
nghe tham dd va khai t h i c hai san xa bd;
Cdng nghe sinh vat bien, nghien cUu chii
yeu de tao ra cac gid'ng nudi trdng mdi Uu
viet, cac gidng ed t inh dot pha de day
manh qua t r inh nudi trdng; Cdng nghe
khai thac cac loai dUde pham; nghien cUu
vai trd, tap tinh t inh tii nhien cua sinh vat
bien; tii sinh vat bien riit ra nhUng khang
khuan, chat ddc k h i n g benh, khang khdi
u, ehdng gia hoa, tao nen nhUng dUde
pham mdi va thiic pham dUdng sinh ed
chat lUdng cao; Cic cdng nghe tham dd
khai thac tai nguyen khoang san d ly bien
ve dau khi, kim loai day bien; Cdng nghe
tdng hdp tai nguyen bien, trong dd can chu
y den cdng nghe lam nhat nUdc bien, cdng
nghe tach, riit cac nguyen td': K, Br, Li, U
tii nUdc bien. De tang cUdng kha nang dii
bao ve mdi trUdng bien, de phdng thien
tai, nang eao nang liie bao ve mdi trUdng
bien phai quan tam nhieu hdn nUa den
Cdng nghe tham dd mdi trUdng bien. Ddng
thdi vdi nhUng qua tr inh nay, c in cd sU
d i u tu, phdi hdp, nghien cUu mot each
toan dien de tao thanh sUc manh tdng
hdp, ket hdp chat che ca qudc phdng vdi
khoa hoc cdng nghe, kinh te, chinh tri t ren
bien. Qud'c phdng bien manh se la chd diia
eho ba con ngU dan va cae hoat ddng kinh
te-xa hdi tren vung bien, dao cua dat nUdc.
Lich sii dUdng bien the gidi cho thay,
kinh te bien ludn la nganh miii nhon;
trong dd cang bien ed vai trd chu dao. Ndi
nao cd cang, ndi dd se la thanh phd' vdi
kinh te cdng nghiep va giao thUdng phat
trien. Mac du Viet Nam cd mot so cang
t i m cd khu viic va the gidi, nhUng tren
thiic te, nUdc ta van chUa cd ndi nao nao
tiep nhan dUdc tau trong tai 50.000DWT
hoac tau container sife chd 3000TEUs. Vdi
nhUng cang hien cd, chung ta dang cdn lac
hau so vdi mot sd nUdc trong khu viic. Do
vay, xay diing va phat trien he thd'ng cang
bien qud'c gia viing manh se cd vai trd to
ldn va quyet dinh den sU phat trien ciia
dat nUdc.
De dap iing dUde tdc do phat trien eao
trong qua t r inh tien ra bien ldn, eIn phai
ndi rdng t i m nhin quy hoach he thd'ng
cang bien Viet Nam. Tieu chi thdi gian de
quy hoach cho he thd'ng cang bien qud'c gia
khdng nen gidi han 20 nam, ma phai rdng
den 50 nam, hoac dai hdn nUa, n h i m tao
thuan ldi cho kinh te bien Viet Nam theo
kip va phii hdp vdi sii phat trien thdi dai.
Ngoai viec dang hinh thanh 5 cang con-
ta iner cd quy md ddn tau container
6000TEUS cap ben vao nam 2009- 2010,
can tap t rung day manh dau tU xay difng
cang Van Phong thanh cang trung chuyen
tam cd the gidi bao gdm ea cang container,
cang tdng hdp, cang chuyen tai nhien lieu.
SA 29(11*12/2009) OUAN LY KINH TE
[TOI NGHIEN Cljfl) - TRAP DPI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NL/OC GIAI DOAN 2010-2025
Nghi quyet ve "Chien lUdc bien Viet Nam
den nam 2020" cua BCHTU" Dang lan thif 4
khoa X da xac dinh.- "NUdc ta phdi trd thdnh
qudc gia manh ve bien, Idm gidu tii bien,
tren cd sd phdt huy mpi tiim ndng tii bien,
phdt trien todn dien cdc ngdnh nghi bien vdi
cd cdu phong phu, hien dqi, tao ra tdc dp
phdt trim nhanh, bin vUng, hieu qud cao vdi
tdm nhin ddi han". Dinh hUdng ehien lUde
ddng thdi cung la quan diem chi dao ddi vdi
sU nghiep phat trien kinh te bien Viet Nam
la: "Xdy diing vd phdt trien todn dien cdc
linh viic kinh te, xd hpi, khoa hpc&cong
nghe, tdng ciidng cdng cd qudc phbng, an
ninh, Idm cho ddt niidc gidu manh tii bien,
bdo ve moi triidng bien. Phdn ddu den ndm
2020, kinh te'tren bien vd ven bien dong gop
khodng 53-55% tdng GDP cda cd niidc...".
(Dang CSVN 2007).
Nhan manh noi dung eiia dinh hUdng
phat trien tren day, nhieu nha phan tich eho
ring, neu "Phdt trien niidc ta thdnh ciidng
qudc nong nghiep vd ciidng qudc kinh te bien
cua the gidi" thi moi van de ve phat trien dat
nUdc deu da tap trung vao khu viic chiem
hdn 80% dan sd ca nUde vdi trong sd ldn la
ndng dan. Neu lam tdt 2 ndi dung nay,
chiing ta se giai quyet cd ban van de an sinh
xa hoi, giai quyet dUde ca 3 van de ldn, mang
tinh sd'ng cdn ma toan the gidi dang het sife
quan tam, dd la: An ninh liidng thiic; An
ninh ndng lupng vd An ninh moi triidng.
Dam bao dUde nhiing van de an ninh neu
tren, eiing la da giai quyet dUdc nhUng muc
tieu neu trong chien lUdc phat trien ben
viing trong nhiing thap ky tdi cua qud'c gia.
2.3. Trd thdnh ciidng qudc nhdn liic cong
nghe thdng tin (CNTT) cd ky ndng cao.
Trong t i m nhin dai han den nam 2020,
cdng nghe thdng tin dUde xac dinh la linh
viic ndng cdt de chuyen ddi cd eau kinh te-
xa hdi, dUa dat nUde trd thanh qud'c gia
tien tien ve phat trien kinh te tri thifc va
xa hdi thdng tin. Thiic te phat trien KT-
XH ciing eho thay, nUde ta dang cd cd hdi
de phat trien nganh cdng nghe nay. Viet
Nam diing thU 10 trong 50 nUdc cd sife thu
hiit ldn nha t dau tU nUdc ngoai vao cdng
nghe thdng tin. Ciing vdi t ang trUcing kinh
te, sii gia t ang n h a n h chdng cac doanh
nghiep CNTT va v i in thdng ldn mcl ra
nhieu cd hdi mdi. Vdi quyet dinh dau tU
gan 10 ty USD vao thiet ke, san xuat vi
mach, may t inh, dien thoai di dong, thiet
bi v i in thdng... cua 5 cdng ty ldn (Intel,
Renesas, Campal, Samsung va Foxcon) de
den nam 2012 dat doanh thu 30 ty USD
(ehiem 1/3 GDP cua Viet Nam hien nay)
thi viec lam trong cdng nghe thdng tin vd
ciing to ldn, nhUng thieu hu t nghiem
trong cua cac cdng ty hang dau nay lai la
ngudn n h a n liic cd ky nang lanh nghe.
Viec md rdng dau tU cua cac cdng ty CNTT
xuyen qud'c gia khien nhu eau nhan liic cd
tr inh do chuyen nghiep cao d nUde sd tai
lai cang trd nen bife xiic; day la d i u ra
quan trong eua viec dao tao lao dong cdng
nghe thdng tin.
La nganh cd ham lUdng chat xam ket
t inh ldn, lao ddng cdng nghe thdng tin tao
nang suat lao ddng cao gap nhieu l l n so
vdi nhieu nganh kinh te khac. Tuy nhien,
neu so' lUdng ngUdi lam trong nganh nay it
thi khdng cd t i e dung nhU ky vong. Vdi
lan sdng dau tU nUdc ngoai, nhieu tap
doan hang d i u the gidi Ao vao nUde ta, tao
thdi cd phat trien, nhUng mot khi thieu
lao dong chat lUdng thi thdi cd ciing se qua
di. Chinh vi le nay, quyet t am ciia Chinh
phu Viet Nam la phai td chifc dao tao de
cd 1 trieu lao dong ky nang lam viec trong
linh vUc nay.
Thue hien chUdng trinh phat trien va dao
tao ky nang cdng nghe thdng tin theo tieu
chuan Nhat Ban, nhieu trUdng Dai hoc
trong nUdc da phd'i hdp dao tao va td chiic
nhiing ky thi thi chung lay chifng chi cdng
nghe thdng tin Nhat Ban. Sd' lieu thd'ng ke
tii nam 2005 den 2008 cho thay, sd'ngUdi dat
tieu chuan cua Viet Nam dat 15,8%; rieng
nam 2008 con so' nay len 17,8% trong khi
Nhat Ban la 10,8%. Thiic te nay giiip chiing
ta cd cd sd de dat niem tin vao ldp tre, vdi td
chat Viet Nam, chae chan ho se cd dUdc
nhiing dot pha trong tiep thu tien bo
OUAN LY KINH TE Sa29(11f12/2Q09)
XU THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT N I / 6 C GIAI DOAN 2010-2025 NGHIEN ClJfU - TRAP DPI VIUl
KH&CN, de tao ngudn nhan liie dap iing
nhu clu trong nUdc va eho ca ben ngoai.
Trong xu the phat tr ien cdng nghe
thdng tin toan c lu , elc nUde phat trien
deu tham hut lao dong chat lUdng cao. Vao
nam 2008, trong so' 14,8 trieu ngUdi thi
CNTT d Nhat Ban ehi cd 1, 6 trieu ngUdi
du tieu chuan (chiem 10,8%), budc cae
ddanh nghiep Nhat da phai tuyen dung
vdi sd' lUdng ldn tii nUde ngdai. Thdi gian
qua, ngudn nhan liic CNTT nUde ta lien
tue tang trudng manh me. Ngudn thd'ng
ke cho thay, Viet Nam ed tren 35 ngan lao
dong triic tiep trong doanh nghiep phan
mem, khoang hdn 20 ngan lam viec trong
doanh nghiep ndi dung so' va dich vu
CNTT; g i n 100 ngan lao ddng trong elc
doanh nghiep dien tii, p h l n ciing may
tinh va Udc t inh cd khoang 90 ngan nhan
liie chuyen trach CNTT trong cae td chUe,
doanh nghiep thude nhiing nganh khac.
Ca nUde hien cd 13 trUdng DH, Vien
Nghien ciiu dao tao sau dai hoc ve CNTT;
230 trifdng dai hoe va cao dang ed dao tao
ve CNTT, binh quan sd' sinh vien mdi nam
dao tao 18.000 ngUdi, 88 trUdng cd dao tao
ve CNTT bae t rung cap chuyen nghiep;
eiing nhieu chUdng tr inh dao tao qud'c te...
(Nien giam CNTT Viet Nam 2008). CNTT
Viet Nam dat dUdc nhUng ket qua dang
ghi nhan, nhUng so vdi Nhat Ban, Han
Qud'c, Singapore, Malaysia, Trung Qudc,
An Dp... thi van dang cdn mot khoang each
rat xa. Vi du, vdi doanh sd 400-500 trieu
USD/nam, nganh CNTT cua Viet Nam
cdn thap thua An Do tren 80 lan. Mac dii
Viet Nam chUa the nghi tdi viec "dudi kip"
elc cUdng qud'c hien nay ve CNTT trong
mot tUdng lai g in , tuy nhien, Viet Nam
dang cd cd hdi ldn de phdt trien ngdnh
ndy.
Vdi nhip dd tang trUdng cad va sU gia
tang nhanh chdng dau tU nUde ngoai vao
linh viic CNTT va viin thdng, Viet Nam
dang ddi hdi mot so' lUdng ldn nhan liic ed
tinh chuyen nghiep rat cao. Mae du dUdc coi
la mot diem ngam va la dia diem den ciia
nhieu doanh nghiep nUde ngoai nhUng Viet
Nam hien dang mang nghjch ly trong thi
trUdng lao ddng CNTT; dd la thifa lao dong
gian ddn, nhUng lai ludn thieu ngudn nhan
liic lam dUde viec, dac biet la lao ddng cd tay
nghe vdi chat lUdng cao. Ngoai nhiing nganh
nghe quen thude dang thieu lao dong, hien
cd nhieu nganh nghe CNTT mdi, rat thieu
nhan liie nhU tiep thi, viet sach ky thuat,
kiem tra chinh sifa phan mem, giao dich--
dam phan dien tii, giao dieh thUdng mai-
thanh toin dien tii v.v. Thiic te nay dang tao
sUc ep manh me doi vdi cae ed sd dao tao
eiing nhU cae nha quan ly giao due va dao
tao. Renesas la mot trong nhUng cdng ty
hang d iu the gidi eiia Nhat Ban, chuyen ve
thiet ke, san xuat vi mach, nam 2007 da
trien khai xay diing Trung tam thiet ke tai
TP.HCM, cin tuyen khoang 1.000 ky sU ve
thiet ke ban dan. NhUng trong sudt 2 nam
tim kiem khoang 500 ky sU cho giai doan
dau, cdng ty nay chi tuyen dUde 60 ngUdi
Cdn Cdng ty Intel eiia My, sau khi d iu tU dii
an 1 ty USD tai TP.HCM, eIn tuyen dung
khoang 1.000 ky sU thude elc linh viic dien,
dien tii, CNTT, tii ddng hoa va den nam
2011, ngudn nh in liie eua Intel can tuyen se
tiep tue tang eao. NhUng khi kiem tra gin
2.000 sinh vien nam cudi thi chi ed 90 sinh
vien dat yeu cau tuyen dung.
Hien nay, nhu eau thiic te ve nhan liie
CNTT d Viet Nam da vUdt qui kha nang dap
Ung eiia he thd'ng dao tao. Ngudn nhan liie
CNTT Viet Nam ehUa dap Ung dUdc yeu c lu
phat trien eua nganh, chUa dap iing dUde
nhu clu xa hdi ca ve sd' lUdng va chat lUdng.
Chat lUdng ngudn nhan life thap khong chi
lam gidm ndng liic canh tranh cua ngdnh
CNTT Viet Nam, md cbn gdy lang phi rdt
ldn cd vi thdi gian vd tiin ciia. Cho du ed ldi
the' chi phi thap, nhUng neu khdng cd lao
ddng ky nang va tri thiic phii hdp, thi se
khdng cd gia tri dd'i vdi nha d iu tU va chiing
ta se mat di cd hdi thu hut dau tU nUde ngoai
de tang tde phat trien trong 20 nam tdi.
Xac dinh dUde t i m quan trong ciia
Cdng nghe thdng tin, chi thi 58CT/TW
"Day manh j2ng dung vd phdt trien CNTT
phuc vu sii nghiep CNH-HDH' eua Bd
SA'29(11+12/2009) OUAN Lt KINH TE
VTB NGHIEN Cljnj - TRAP DPI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRI^N DAT NUOC GIAI DOAN 2010-2025
Chinh tri Dang Cdng san Viet Nam da chi
ro " Phdt trien ngudn nhdn liic cho cdng
nghe thong tin Id yeu to' then chdt, cd y
nghia quyet dinh ddi vdi viec iing dung vd
phdt trien CNTT. Tii nhUng chu trUdng
cua Dang, Quy hoach phat tr ien ngudn
nhan lUc CNTT Viet Nam den nam 2020
dUdc xay diing, Thii tUdng Chinh phu da
phe duyet Ke hoach tdng the phdt trien
nguon nhdn liic cong nghe thong tin den
ndm 2015 vd dinh hiidng den 2020. Quyet
dinh cua Chinh phu tao bUdc dot p h i
trong xa hoi hoa dao tao nhan liic; day
ciing la giai phap kha thi de thu hiit hieu
qua cac doanh nghiep, tap doan CNTT
nUdc ngoai cd y dinh dau tU tham gia vao
td chUe dao tao hoac lien ket dao tao d Viet
Nam. Vdi quyet dinh nay, cd the hieu day
la chien lUde cua Chinh phu de bien Viet
Nam thanh mot cUdng qud'c ve CNTT
trong mot tUdng lai khdng xa (Dang
CSVN 2000; Thu tudng Chinh phu 2009).
Quyet dinh cua Chinh phu dinh rd
quan diem, muc tieu, cac nhiem vu va giai
phap p h i t trien ngudn nhan liic CNTT
Viet Nam den 2020 vdi nhieu nhiem vu cu
the bao gdm: Phat trien doi ngu dang vien,
giao vien cdng nghe thdng tin; Pha t trien
ddi ngii nghien ciiu ve cdng nghe thdng
tin; Xay diing va phat tr ien ddi ngii giam
ddc cdng nghe thdng tin trong cac cd quan
nha nUde; Dao tao eae tai nang ve cdng
nghe thdng tin; Dao tao nhan liic t r inh do
cao ve cdng nghe thdng tin; Dao tao nghe
ve cdng nghe thdng tin; Pha t trien nhan
liic cdng nghe thdng tin trong linh viic an
ninh-qud'c phdng; Dao tao va bdi dUdng
kien thifc cdng nghe thdng tin cho can bd,
cdng chiie, vien chifc; Day tin hoc cho sinh
vien, hoc sinh cac cap; Phd cap tin hoc cho
nhan dan...
De bien Viet Nam thanh mot cudng
qud'c ve nhan liic CNTT vao nam 2020,
Viet Nam se phai ddng thdi tien hanh hai
muc tieu: Ldy phdt trien ngudn nhdn liic
CNTT CO trinh dp vd chdt liicfng cao lam
khdu dot phd vd Ldy nhanh chdng Idm
chu thi triidng trong niidc de tiing biidc
viing chdc md rdng sang thi triidng khu
viic vd todn cdu Idm khdu quyet dinh, tien
tdi "xudt khdu" ngudn nhdn liic cdng nghe
thdng tin chdt liicfng cao vdo ndm 2020.
Neu lam dUdc nhU vay, ke tii nam 2015,
Viet Nam se cd kha nang trd t hanh mot
trong 70 nUdc pha t t r ien CNTT hang d iu
the gidi. Trong Tam nhin den nam 2020,
CNTT se la linh vUe ndng cd't de Viet Nam
chuyen ddi cd cau kinh te - xa hdi, trd
thanh nUdc tien t ien ve phat tr ien kinh te
tri thUe va xa hdi thdng tin
De thiic hien chien lUdc nay, c ic nganh,
cac cap can phai nang cao n h a n thiic ve
vai trd ciia CNTT; hoan thien cd che,
chinh sach, luat phap; thiic hien tdt elc
chien lUdc va quy hoach; tang cUdng td
chiic bd may quan ly ciia Nha nUde; ddi
mdi md hinh doanh nghiep; md rdng va
phat trien thi trUdng CNTT. De dam bad
phat trien ngudn nhan lUc CNTT, dap ifng
nhu cau trong nUdc va tien tdi xuat khau,
c i n cd cae bien phap, giai phap manh,
kem theo viec cho phep ap dung mot sd ed
che chinh sach dac thii trong dao tao
ngudn nhan liic, nha t la dao tao he dai hoc
va cao dang CNTT. Nham huy ddng tdi da
cae ngudn liic nha nUdc, doanh nghiep va
xa hoi d i u tU vao linh viie nay, cd che
chinh sach cdi md, thdng thoang hdn trong
viec thanh lap cac trUdng dao tao nhan life
CNTT dang la ddi hdi can thiet .
3. Ctf sd cho thanh cong va hy vong
Xay diing dat nUde theo hudng "Ddn
gidu niidc manh" la van de mang tinh
chien lUdc dd'i vdi sii pha t tr ien Viet Nam
trong tUdng lai. Thiet nghi, dieu quan
trpng khi thiic hien hudng di nay la phai
nhan rd ldi the so sanh giUa nUde ta vdi
cac nude khu vUc va t ren the gidi trong
t i m nhin dai han, khdng chi 5-10 nam, ma
la 50 nam, t ham chi tdi hang the ky.
Chiing ta t ien h a n h cdng nghiep hoa va
hien dai hoa dat nudc cimg vdi tr ien khai
t ren quy md qud'c gia hang loat cac khu
cdng nghiep tap t rung, khu dd thi, khu che
xuat. Thiic hien cdng cuoc nay, nha t thiet
OUAN LY KINH T£ So29(1U12/2009)
xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NUdC GIAI DOAN 2010-2025 NGHIEN CIJ^ - TRAP DPI Q ^ y
phai tien hanh chuyen ddi ca ve phong
each lanh dao, tU duy, ldi sd'ng va nghe
nghiep cho dai bd phan dan eU vdi hang
chuc trieu ngUdi dang sinh sd'ng d cac
vung ndng nghiep, ndng thdn.
Gia nhap WTO, ngudn nhan lUe Viet
Nam la ldi the khd cd nUde nao so s i n h
dUde. Trong mot dat nUdc tren 86 trieu
dan, 63% thuoc do tudi 30-40; cho du vdi
xuat phat diem thap, 70% dan sd' thude
linh viic ndng nghiep, nhUng thay vao dd,
ngUdi Viet lai ra t can cU, thdng minh, chiu
khd va ludn sang tao. Ngoai nhUng ndi
dung phat trien kinh te da neu, neu cd
chinh sach ky thua t va cdng nghiep song
hanh diing d i n va hdp ly, chiing ta hoan
toan cd the sif dung cd hieu qua cae ngudn
lUe trong nUdc, bien nhiing kha nang tiem
tang thanh vdn hien thiic de day nhanh
tdc do chuyen dieh kinh te Viet Nam, ddng
thdi gdp p h l n giai quyet mot each hieu
qua Chinh sach Nong nghiep, Nong thon
vd Nong ddn (Tam Ndng).
De giai quyet cdng an viec lam va giam
siic ep xa hoi d khu viic ndng thdn, c in tap
trung phat trien manh manh me cdng
nghe tham dung lao ddng, nhat la trong
cac nganh cdng nghiep phu trd, cdng
nghiep che bien va lang nghe truyen
thd'ng, de san xuat cae loai hang hoa tieu
dimg va xuat khau nham thu hdi vdn
nhanh va tao ra t inh phong phii cho thi
trUdng hang hoa trong nUde tim kiem va
tien tdi dn dinh thi trUdng ngoai nUde vdi
nhiing mat hang xuat khau chii liic cd siic
canh t ranh cao.
Cung vdi tham dung lao ddng, can liu
tien phdt trien cong nghe thdm dung tdi
nguyen trong nhiing ngdnh cong nghiep
then chdt de chuan bi bUdc vao san xuat
nhUng mat hang tieu dimg cao cap, cd:
chat lUdng eao, phu hdp vdi yeu c lu ve
chat lUdng eiia thi trUdng the gidi.
Mat khac, cung can phdt trien manh
dich vu du lich thdm dung lao dpng tai cac
khu cdng nghiep va nhUng dia phUdng cd
cae khu vui chdi, giai tri, an dUdng, nghi
mat, resort, bai bien, khu du lich, danh
t h i n g ciia dat nUdcv.v.
Trong phat t r ien cdng nghiep theo
hudng hien dai, c i n Uu tien phat trien
nhUng nganh cdng nghiep hien dai, cd
tinh dot pha; song di len tU mdt ddt niidc
nong nghiep, thi viec xdy dUng mdt chien
luqc cong nghiep co tinh nhi nguyen hqp
ly, lqi CO y nghia thuc ddy sii thdnh cong
cda qud trinh cong nghiep hod vd hien dqi
hod ddt nUdc (loai cdng nghe thich hdp,
bae thap va t rung binh de giai quyet cdng
an viec lam chd hdn 70% lao ddng ndng
nghiep, giam thieu ap liie xa hdi; tai t rang
bi ky thua t va lam hdi sinh cac nganh
cdng nghiep xe chieu, nhU khai khoang,
md, hoa chat, luyen kim,...phat trien theo
cac giai doan cu the) cung cdn duqc tinh
den trong giai doan tii nay den ndm 2020.
Mae du cdn nhieu khd khan trUde mi t ,
nhUng thuan ldi va cd hoi ed nhieu dd la:
Moi trudng chinh tri xd hpi dn dinh; Tiim
ndng tdng trUdng kinh te cao; Thi trUdng
npi dia co nhu cdu da dang; Nguon von
trong ddn cho ddu tU cbn nhiiu. Trong bd'i
canh suy giam kinh t e t o a n clu, gia vat tU
nguyen lieu, may mdc, thiet bi xiid'ng
thap, nhu eau phat trien dat nUdc c i n
nhieu. Mat khic , cac nha d i u tU va tai trd
nUde ngoai van tin tUdng vao trien vong
phat trien cua Viet Nam, v i n coi Viet
Nam la diem den an toan va hap d in .
Nhiing dieu nay cho phep chiing ta cd cd
sd de can nhac liia chon n h i m phat huy
nhiing ldi the chien lUdc trong t i i cd eau
nen kinh te.
Vdi tam nhin Ddi mdi, thdng qua nhUng
chUdng tr inh hanh dong tap trung vao
khai thac nhUng ldi the vifa mang tinh lau
dai vifa cd tinh kha thi de thiic hien mue
tieu dan g i lu nUdc manh; chung ta cd
nhieu hy vpng va tin tUdng Viet Nam cd
the hoa nhap va b i t kip nhip dp phat trien
ciia nen kinh te khu viic va the gidi trong
Thien nien ky mdi.
SA29(1U12/2009) QUAN Lt KINH Tl
MB NGHIEN Cl/U - TRAP DPI xu THf TOAN CAU VA GIAI PHAP PHAT TRif N DAT NLTOC GIAI DOAN 2010-2025
TAI LIEU THAM KHAO
1 Dang Cong san Viet Nam, Ddy manh Ung
dung vd phdt trien Cong nghe thong tin phuc
vu sii nghiep CNH-HDH, Chi thi 58.CT/TW,
Ha Noi, 17/10/2000.
2 Dang Cong san Viet Nam, Vdn kien Hpi nghi
Tif TV khoa X, Ha Noi, 2007.
3 Kanayo Nwanze(2009), Phat bieu tai Hoi
nghi Bo trUcing Nong nghiep G8, thang
4/2009, FIDA thang 5/2009.
'' Quy Tien te The gidi IMF(2009), Trien vpng
kinh te the gidi, tai lieu Hoi nghi thifdng nien
IMF, Hoa Ky, thang 4 nam 2009.
RAND Corporation (2009), "Du bao ve cuoc
each mang cong nghe toan cau den nam 2020"
Dang tren t rang web: www.Vista.gov.vn,
ngay 26 thang 9 nam 2009.
Thanh PhUdng, Thanh Y (2009), "De co
nhiing chien th ing 30 thang tu vang doi
trong xay dUng dat nUdc", Tap chi Thdng tin
& Phdt trien, thang 4/2009.
Thii tudng Chi'nh phii, Ke hoach tdng the
phat trien nguon nhan lUc Cong nghe thong
tin den nam 2015 va dinh hudng den nam
2020, Quyet dinh 698/QD-TTg, Ha Noi,
01/6/2009.
QUAN Lt KINH it SA29nU12/2009)
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 5266_18885_1_pb_8748.pdf