Xây dựng quy trình thâm canh phù hợp cho giống lúa pc26 tại các tỉnh phía Bắc

Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 883 XÂY DỰNG QUY TRÌNH THÂM CANH PHÙ HỢP CHO GIỐNG LÚA PC26 TẠI CÁC TỈNH PHÍA BẮC Đỗ Năng Vịnh, Hà Thị Thúy, Nguyễn Trọng Khanh, Phạm Văn Tính Viện Di Truyền Nông nghiệp, Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm TÓM TẮT Giống lúa PC26 được Viện Cây lương thực và CTP chọn lọc bằng phương pháp phân lập cá thể từ quần thể giống nhập nội. PC26 là giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn (105-110 ngày trong vụ Mùa, 135-140 ngày trong vụ Xuân), cứng cây, bộ lá gọn uốn lòng mo, đứng cứng; bông to, hạt tròn xếp rất xít, hạt gạo trong, ít bạc bụng. Giống lúa PC26 ít nhiễm bệnh đạo ôn và bạc lá, khả năng chịu rét và chống đổ tốt, giống có khả năng thâm canh cao, có thể bố trí trên các chân đất vàn và vàn cao, thích hợp gieo cấy trong trà Xuân sớm và Mùa muộn. Năng suất trong vụ xuân đạt ổn định 70-75 tạ/ha, nếu thâm canh tốt có thể đạt trên 75 tạ/ha; vụ mùa đạt 60-65 tạ/ha. Chất lượng cơm mềm dẻo, dính, đậm cơm và ngon. Tuy nhiên hạn chế của giống là chưa đưa ra được các biện pháp kỹ thuật canh tác theo đúng quy trình dẫn đến chất lượng, năng suất của giống chưa xứng với tiềm năng của giống. Từ khóa: PC26, Quy trình thâm canh I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong chương trình chọn giống lúa ở nước ta, nhiều năm qua chủ yếu tập tập trung vào hướng chọn tạo các giống lúa thuộc loài phụ indica- các giống có dạng hạt dài và hàm lượng amylose tương đối cao. Trong những năm từ 2001 đến nay, mới có một số đề tài nghiên cứu chọn tạo giống lúa đặc sản, trong đó có đề cập đến loại lúa japonica. Các giống lúa thuộc loài phụ japonica có nhiều đặc tính sinh học khác với các giống trong loại phụ indica đặc biệt là các chỉ tiêu chất lượng gạo như tỷ lệ các loại gạo cao hàm lượng amylose thấp hoặc trung bình, độ bền gen dài. Thực tế thị hiếu tiêu dùng hiện nay đang mở ra triển vọng không nhỏ cho việc thay đổi cơ cấu giống lúa chất lượng mà chủ đạo sẽ là Japonica ở các tỉnh phía Bắc góp phần tái cấu trúc thành công sản xuất nghành trồng trọt. II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Vật liệu Giống lúa PC26 được Viện Cây lương thực và CTP chọn lọc bằng phương pháp phân lập cá thể từ quần thể giống nhập nội (kí hiệu: HM 11). Giống được công nhận cho sản xuất thử tại các tỉnh phía Bắc theo Quyết định số 78/QĐ-TT- CLT, ngày 19 tháng 3 năm 2014 của Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và PTNT. 2.2. Phương pháp nghiên cứu Thí nghiệm 1: Xác định thời vụ và phương thức làm mạ thích hợp cho quá trình canh tác giống lúa PC26 - Thí nghiệm thời vụ và phương thức làm mạ: Thí nghiệm được bố trí thiết kế theo kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ (RCB) với 3 lần nhắc lại với 4 thời vụ (mỗi thời vụ cách nhau 10 ngày) gieo cấy khác nhau và 2 phương thức làm mạ (làm mạ dược và mạ sân). + Gieo mạ dược: Cấy bình thường mật độ 45 khóm/m2 cấy 2-3 dảnh/khóm (hàng x hàng = 20 cm, khóm x khóm = 15 cm) + Gieo mạ sân: Cấy hàng rộng – hàng hẹp (hàng rộng = 30 cm, hàng hẹp = 15 cm, mật độ 35 khóm/ m2, cấy 3-4 dảnh/ khóm). + Gieo thằng: Lượng giống 35-40 kg/ha Địa điểm: tại Yên Bái, Hải Dương, Ninh Bình và Nghệ An. - Thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng thời vụ gieo thẳng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất được bố trí theo phương pháp tuần tự không lặp lại với 4 công thức, mỗi công thức cách nhau 5 ngày. Thí nghiệm 2: Xác định mật độ cấy và lượng phân bón thích hợp đến quá trình thâm canh giống lúa PC26 - Thí nghiệm mật độ và phân bón được bố trí thiết kế theo kiểu Split-plot với 3 lần nhắc lại. Ô lớn cho các mật độ cấy khác nhau (4 mật VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM 884 độ cấy), cấy 2-3 dảnh/khóm, ô nhỏ cho các mức phân bón (4 mức phân). Diện tích mỗi ô thí nghiệm (ô nhỏ) 10 m2/ô. Ô thí nghiệm được đắp bờ ngăn cách, bờ được che phủ bằng nilon chìm sâu 10cm dưới mặt đất. - Mật độ cấy: M1 (40 khóm/m2), M2 (45 khóm/m2), M3 (50 khóm/m2), M4 (55 khóm/m2) - Nền phân bón: (tính cho 1ha) + 1 tấn phân HCVS + 80 N + 100 P2O5 + 90 K2O + 1 tấn phân HCVS + 100 N + 100 P2O5 + 90 K2O + 1 tấn phân HCVS + 120 N + 100 P2O5 + 90 K2O + 1 tấn phân HCVS + 140 N + 100 P2O5 + 90 K2O - Các đặc tính nông sinh học được đánh giá theo Hệ thống tiêu chuẩn đánh giá cây lúa của IRRI, 1996 và 2002. Các chỉ tiêu chất lượng gạo được đánh giá và phân tích tại Bộ môn Sinh lý sinh hoá và Chất lượng nông sản, Viện Cây lương thực và CTP. - Số liệu được xử lý thống kê theo chương trình Excel và IRRISTAT5.0. III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Ảnh hưởng của thời vụ và phương thức làm mạ đến năng suất của giống lúa PC26 Để cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao thì cần phải bố trí mùa vụ hợp lý, bên cạnh đó phải phù hợp với cơ cấu luân canh cây trồng của từng vùng. Bảng 1. Ảnh hưởng của phương thức làm mạ và thời vụ đến năng suất của giống lúa PC26 tại Yên Bái, Hải Dương, Ninh Bình, Nghệ An năm 2015 Địa điểm Thời vụ Phương thức làm mạ NSTT (tạ/ha) Vụ Xuân Vụ Mùa Vụ Xuân Vụ Mùa Văn Chấn - Yên Bái TV1 (15/01/2015) TV1 (30/5/2015) Mạ dược 68,2 63,4 Mạ sân 64,6 61,2 TV2 (25/01/2015) TV2 (10/6/2015) Mạ dược 75,1 67,5 Mạ sân 66,4 62,3 TV3 (05/02/2015) TV3 (20/06/2015) Mạ dược 71,8 64,2 Mạ sân 68,2 65,6 TV4 (15/02/2015) TV4 (30/06/2015) Mạ dược 65,4 61,7 Mạ sân 62,3 57,8 CV(%) 6,1 4,7 LSD.05( TV×PTLM) 4,1 3,0 Gia Lộc - Hải Dương TV1 (25/01/2015) TV1 (10/06/2015) Mạ dược 64,6 59,3 Mạ sân 61,2 55,8 TV2 (05/02/2015) TV2 (20/06/2015) Mạ dược 68,3 64,7 Mạ sân 62,6 59,4 TV3 (15/2/2015) TV3 (30/06/2015) Mạ dược 65,8 61,1 Mạ sân 63,4 60,9 TV4 (25/02/2015) TV4 (05/07/2015) Mạ dược 61,5 58,4 Mạ sân 58,2 53,5 CV(%) 4,9 5,8 LSD.05( TV×PTLM) 3,1 3,4 Yên Khánh - Ninh Bình TV1 (20/1/2015) TV1 (10/06/2015) Mạ dược 64,4 59,6 Mạ sân 61,7 56,2 TV2 (01/02/2015) TV2 (20/06/2015) Mạ dược 69,1 64,5 Mạ sân 62,3 60,7 TV3 (10/02/2015) TV3 (30/06/2015) Mạ dược 66,2 58,6 Mạ sân 64,4 61,8 TV4 TV4 Mạ dược 61,8 56,3 Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 885 (20/02/2015) (10/07/2015) Mạ sân 56,5 52,5 CV(%) 6,4 5,9 LSD.05( TV×PTLM) 3,8 3,7 Quế Phong - Nghệ An TV1* (15/01/2015) TV1** (05/06/2015) Mạ dược 60,8 55,8 Mạ sân 56,6 51,3 TV2* (25/01/2015) TV2** (15/6/2015) Mạ dược 66,2 62,6 Mạ sân 60,6 53,3 TV3* (05/02/2015) TV3** (25/06/2015) Mạ dược 64,6 57,1 Mạ sân 62,5 54,9 TV4* (15/02/2015) TV4** (05/07/2015) Mạ dược 55,7 50,5 Mạ sân 53,2 48,7 CV(%) 7,5 8,1 LSD.05( TV×PTLM) 4,5 4,4 Ghi chú: * Vụ Đông Xuân, * * Vụ Hè Thu Trong vụ Xuân, ở thời vụ 2 và phương thức gieo mạ dược thì giống PC26 cho năng suất cao nhất (75,1 tạ/ha - Yên Bái). So sánh ở các thời vụ gieo mạ thì TV2 cho năng suất thực thu cao hơn so với các thời vụ TV1, TV3, TV4 sai khác có ý nghĩa ở độ tin cậy 95% ở các điểm triển khai. Năng suất thực thu ở các điểm tại TV1 đối với phương thức gieo mạ dược dao động từ 60,8-68,2 tạ/ha, ở TV2 năng suất thực thu trong khoảng 66,2-75,1 tạ/ha, ở công thức TV3 dao động (64,6-71,8 tạ/ha), TV4 (55,7- 65,4 tạ/ha). Năng suất thực thu tại các điểm đối với phương thức làm mạ dược cao nhất ở TV2 tại Văn Chấn - Yên Bái đạt 75,1 tạ/ha, thấp nhất tại Quế Phong - Nghệ An TV2 đạt 66,2 tạ/ha. Trong hai phương thức làm mạ thì phương thức làm mạ dược cho năng suất cao hơn so với phương thức mạ sân. Ở phương thức làm mạ sân tại các điểm năng suất thực thu đạt cao nhất cũng tại TV2. Bảng 2. Ảnh hưởng của thời vụ gieo thẳng đến năng suất lúa trong quá trình thâm canh giống lúa PC26 năm 2015 Địa điểm Thời vụ Năng suất thực thu Vụ Xuân Vụ Mùa Vụ Xuân Vụ Mùa Văn Chấn -Yên Bái TV1 (15/01/2015) TV1 (30/5/2015) 62,2 57,8 TV2 (25/01/2015) TV2 (10/6/2015) 65,1 60,5 TV3 (05/02/2015) TV3 (20/06/2015) 68,6 63,2 TV4 (15/02/2015) TV4 (30/06/2015) 64,7 58,3 Gia Lộc - Hải Dương TV1 (25/01/2015) TV1 (10/06/2015) 57,2 53,6 TV2 (05/02/2015) TV2 (20/06/2015) 60,3 56,4 TV3 (15/2/2015) TV3 (30/06/2015) 62,5 58,1 TV4 (25/02/2015) TV4 (05/07/2015) 58,8 53,7 Yên Khánh - Ninh Bình TV1 (20/1/2015) TV1 (10/06/2015) 58,4 54,1 TV2 (01/02/2015) TV2 (20/06/2015) 61,2 57,3 TV3 (10/02/2015) TV3 (30/06/2015) 62,3 58,6 TV4 (20/02/2015) TV4 (10/07/2015) 57,6 54,4 Quế Phong - Nghệ An TV1* (15/01/2015) TV1** (05/06/2015) 56,6 52,5 TV2*(25/01/2015) TV2**(15/6/2015) 58,4 53,7 TV3*(05/02/2015) TV3**(25/06/2015) 60,1 56,1 TV4* (15/02/2015) TV4** (05/07/2015) 57,6 54,3 Trong điều kiện vụ Mùa, giống lúa PC26 tiếp tục thể hiện là giống thích hợp với hai phương thức gieo mạ sân và mạ dược năng suất thực thu tại các điểm triển khai đạt cao và ổn định. PC26 đạt năng suất cao nhất là trong thời vụ 2 và phương thức làm mạ dược (67,5 VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM 886 tạ/ha - Yên Bái). Tại các điểm triển khai hầu hết với hai phương thức làm mạ sân và mạ dược cho năng suất thực thu tương đương nhau, không có sự khác biệt quá lớn, vì vậy ở vụ mùa có thể áp dụng hai phương thức này đối với giống lúa PC26. Nhận xét: - Tại Văn Chấn - Yên Bái: + Trong vụ Xuân, nếu gieo mạ dược thì nên gieo tập trung xung quanh 25/1; nếu gieo mạ sân thì nên gieo từ 25/1-5/2, gieo thẳng nên gieo xung quanh 5/2. + Trong vụ Mùa, nếu gieo mạ dược thì nên gieo tập trung xung quanh 10/6; nếu gieo mạ sân thì gieo tập trung xung quanh 20/6, nếu gieo thẳng thì nên gieo xung quanh 20/6. - Tại Gia Lộc- Hải Dương: + Trong vụ Xuân, nếu gieo mạ dược thì nên gieo xung quanh 05/2; nếu gieo mạ sân thì nên gieo trong khoảng 5-15/2, gieo thẳng nên gieo xung quanh 15/2. + Trong vụ Mùa, nếu gieo mạ dược thì nên gieo tập trung xung quanh 20/6; nếu gieo mạ sân thì chỉ nên gieo từ 20- 30/6, nếu gieo thẳng thì nên gieo xung quanh 30/6. - Tại Yên Khánh - Ninh Bình: + Trong vụ Xuân, nếu gieo mạ dược thì cũng nên gieo tập trung xung quanh 1/2; nếu gieo mạ sân thì nên gieo từ 1-10/2 nhưng cần gieo sớm và tập trung từ 5/2, đối với mạ gieo thẳng nên gieo xung quanh 10/2. + Trong vụ Mùa, nếu gieo mạ dược thì nên gieo xung quanh 20/6; nếu gieo mạ sân thì chỉ nên gieo trong khoảng 20-30/6, nếu gieo thẳng thì nên gieo xung quanh 30/6. - Tại Quế Phong - Nghệ An: + Trong vụ Đông Xuân, nếu gieo mạ dược thì cũng nên gieo từ 25/1-5/2, nếu gieo mạ sân, gieo thẳng thì nên gieo xung quanh 5/2. + Vụ Hè thu, giống lúa PC26 có thời gian sinh trưởng ngắn ngày nên vẫn có thể canh tác trong vụ Hè thu, nên cấy mạ sân trong khoảng thời gian 15-25/6 nhằm đảm bảo khâu thu hoạch phải trước 5/10, gieo thẳng nên gieo tập trung xung quanh 25/6. 3.2. Nghiên cứu xác định mật độ cấy và lượng phân bón thích hợp cho quá trình canh tác giống lúa PC26 Bảng 3. Ảnh hưởng của mật độ cấy và liều lượng phân bón đến một số đặc điểm nông sinh học của giống lúa PC26 năm 2015 Công thức Thời gian sinh trưởng(ngày) Chiều cao cây cuối cùng (cm) Chiều dài bông (cm) Vụ Xuân Vụ Mùa Vụ Xuân Vụ Mùa Vụ Xuân Vụ Mùa P1 M1 133 105 98,9 101,5 24,5 23,5 M2 133 105 96,7 100 ,0 23,7 25,0 M3 133 105 95,4 107,3 24,2 23,7 M4 133 105 97,6 108,2 23,6 23,1 P2 M1 135 105 107,1 105,4 24,8 24,5 M2 135 105 105,5 107,7 24,5 23,4 M3 135 105 108,9 110,2 25,0 23,5 M4 135 105 108,4 110,5 24,7 23,2 P3 M1 135 105 100,5 106,5 24,3 25,1 M2 135 105 97,6 105,7 23,8 25,7 M3 135 105 101,3 108,9 23,5 23,7 M4 135 105 103,5 109,7 23,2 23,5 P4 M1 138 106 107,4 99,8 24,0 24,7 M2 138 106 103,7 102,3 24,3 24,6 M3 138 106 105,9 100,8 23,5 25,8 M4 138 106 106,2 102,2 23,1 24,3 Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 887 Qua số liệu bảng 3 cho thấy bón tăng lượng đạm cũng không có sự biến động lớn về chiều cao cây cuối cùng của giống ở cả vụ xuân lẫn vụ mùa. Các công thức mật độ cấy khác nhau không làm ảnh hưởng đến thời gian sinh trưởng của giống. Chiều dài bông cho thấy không có sự chênh lệch ở các công thức phân bón và mật độ cấy khác nhau. Giống lúa PC26 có khả năng đẻ nhánh trung bình, dạng cây gọn, lá đứng, dài. Trong quá trình thâm canh ngoài sản xuất rất cần phải xác định được mật độ cấy và liều lượng phân bón thích hợp để đạt được quần thể phù hợp, cho năng suất cao. Bảng 4. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón và mật độ cấy đến mức độ nhiễm sâu bệnh hại chính trong sản xuất hạt giống lúa PC26 (điểm) Địa điểm Mật độ Công thức phân bón Sâu cuốn lá Sâu đục thân Rầy nâu Bệnh đạo ôn Bệnh khô vằn Bệnh bạc lá X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 Yên Bái P1 M1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 1 3 3 3 3 3 1 1 3 3 1 1 P2 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P3 M1 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 3 1 1 1 1 3 1 1 1 M3 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 1 3 3 1 1 1 3 3 1 1 P4 M1 3 1 1 3 3 1 1 1 1 1 1 3 M2 3 1 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 3 3 3 1 3 1 1 1 1 1 3 M4 3 5 3 3 3 3 1 1 3 3 3 3 Hải Dươn g P1 M1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P2 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P3 M1 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 3 1 1 1 1 3 1 1 1 M3 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 1 3 3 1 1 1 3 3 1 1 P4 M1 3 1 1 3 3 1 1 1 1 1 3 1 M2 3 3 3 1 3 1 1 1 1 1 3 1 M3 1 1 3 3 1 3 1 1 1 1 3 1 M4 3 3 3 3 3 3 1 1 3 3 3 3 Ninh Bình P1 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P2 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM 888 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P3 M1 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 3 1 1 1 1 3 1 1 1 M3 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 1 3 3 1 1 1 3 3 1 1 P4 M1 3 1 1 3 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 3 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 3 3 3 3 1 1 3 3 3 3 Nghệ An P1 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P2 M1 3 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M4 5 5 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 P3 M1 3 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1 M2 1 1 3 3 1 1 1 1 3 1 1 1 M3 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M4 3 3 1 3 3 1 1 1 3 3 1 1 P4 M1 3 1 1 3 3 1 1 1 1 1 1 1 M2 3 3 3 1 3 1 1 1 1 1 1 1 M3 1 1 3 3 1 3 1 1 1 1 1 3 M4 3 5 3 3 3 3 1 1 3 3 3 3 Kết quả bảng 4 cho thấy, trong năm 2015 mức độ nhiễm sâu bệnh hại chính của giống lúa PC26 trong các vụ gieo trồng và tại các điểm thí nghiệm khác nhau có khác nhau. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại chính của giống PC26 ở mức trung bình đến thấp, riêng bệnh đạo ôn gần như không thấy có sự gây hại hoặc ở mức rất thấp (điểm 0-1); mức độ gây hại của sâu cuốn lá, sâu đục thân ở mức điểm 1-3. Kết quả thí nghiệm thể hiện ở bảng 5, 6, 7, 8 cho thấy: Số nhánh hữu hiệu của giống lúa PC26 ở mức khá. Nhiều nghiên cứu cho thấy, để đạt số bông hữu hiệu cao và cân bằng về các yếu tố cấu thành năng suất thì mật độ cấy phù hợp là điều quan trọng nhất. Với mật độ M2 cho số nhánh hữu hiệu/m2 cao nhất ở tất cả các công thức phân bón. Khi tăng lượng phân bón lên thì số hạt/bông của giống cũng tăng lên nhưng đến mức nào đó thì số hạt trên bông lại giảm xuống. Tỷ lệ hạt lép của giống không có sự biến đổi lớn giữa các công thức thí nghiệm, trong cùng một công thức phân bón thì tỷ lệ hạt lép tỷ lệ nghịch với mật độ cấy. Khối lượng 1000 hạt là chỉ tiêu ít bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, khối lượng 1000 hạt dao động từ 22,1 - 22,6 gram. Trong vụ xuân, ở công thức P3M2 (mức phân bón P3: 1 tấn phân HCVS + 120 N + 100 P2O5 + 90 K2O và mật độ 45 khóm/m2) giống PC26 cho năng suất cao nhất, năng suất tại Yên Bái đạt (79,1 tạ/ha), Hải Dương (69,6 tạ/ha), Ninh Bình (64,9 tạ/ha), Nghệ An (62,9 tạ/ha) cũng cùng ở mật độ M2 trên nhưng ở nền phân bón P2 (1 tấn phân HCVS + 100 N + 100 P2O5 + 80 K2O) năng suất thực thu cũng khá cao. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất nếu bón ở nền phân bón P3 vẫn cho năng suất thực thu cao hơn. Trong điều kiện vụ mùa, giống lúa PC26 ở công thức P2M2 (cấy với mật độ 45 khóm/m2 và mức phân bón P2: 1 tấn phân HCVS + 100 N + 100 P2O5 + 80 K2O) cho năng suất cao hơn tất cả các công thức còn lại. Năng suất thực thu tại các điểm: Yên Bái (72,0 tạ/ha), Hải Dương (61,7 tạ/ha), Ninh Bình (59,7 tạ/ha), Nghệ An (60,4 tạ/ha). Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 889 Bảng 5. Ảnh hưởng của mật độ cấy và liều lượng phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất của giống lúa PC26 tại Yên Bái năm 2015 Địa điểm Nền phân Mật độ Số bông/m2 Số bông /khóm Số hạt/bông Tỷ lệ hạt lép (%) Khối lượng 1.000 hạt NSTT (tạ/ha) X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 Văn Chấn - Yên Bái P1 M1 200,0 188,0 5,0 4,7 178,6 174,6 11,5 13,6 22,3 22,1 53.6 47.6 M2 238,5 225,0 5,3 5,0 185,5 181,8 10,8 12,5 22,1 22,5 65.6 60.4 M3 245,0 230,0 4,9 4,6 172,2 168,8 11,7 13,7 22,1 22,3 63.2 57.6 M4 242,0 236,5 4,4 4,3 165,4 165,7 11,5 13,8 22,4 22,1 60.3 56.7 P2 M1 244,0 232,0 6,1 5,8 184,2 176,6 11,2 13,4 22,1 22,5 67.0 60.7 M2 279,0 270,0 6,2 6,0 182,6 180,2 11,5 12,7 22,5 22,3 77.1 72.0 M3 280,0 275,0 5,6 5,5 181,5 174,8 11,6 13,8 22,3 22,6 76.1 71.2 M4 297,0 291,5 5,4 5,3 172,4 168,8 11,9 14,1 22,3 22,5 76.5 72.3 P3 M1 240,0 228,0 6,0 5,7 180,4 171,6 11,4 13,6 22,2 22,1 64.7 56.8 M2 279,0 261,0 6,2 5,8 188,3 178,5 10,3 13,8 22,2 22,8 79.5 69.6 M3 285,0 280,0 5,7 5,6 174,6 167,1 11,5 14,7 22,1 22,3 74.0 67.6 M4 291,5 302,5 5,3 5,5 162,7 155,7 11,6 13,8 22,3 22,1 71.1 68.2 P4 M1 240,0 228,0 6,0 5,7 173,6 172,8 11,2 13,4 22,2 22,5 62.4 58.3 M2 279,0 265,5 6,2 5,9 178,6 175,4 11,8 14 22,1 22,1 73.8 67.3 M3 280,0 275,0 5,6 5,5 168,5 164,3 12,0 14,2 22,5 22,2 71.0 65.4 M4 297,0 286,0 5,4 5,2 162,8 156,8 12,2 14,4 22,2 22,5 71.6 65.6 CV (%) 10.6 12.3 9,5 9,3 4,6 4,5 10,3 11,0 LSD.05 (P×M) 27.9 31.3 0,5 0,5 8,0 7,6 7,2 7,0 LSD.05 (P) 21.5 23.2 0,5 0,5 3,8 3,7 6,0 5,7 LSD.05 (M) 22.5 25.7 0,4 0,3 7,7 7,4 5,2 5,2 Bảng 6. Ảnh hưởng của mật độ cấy và liều lượng phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất của giống lúa PC26 tại Hải Dương năm 2015 Địa điểm Nền phân Mật độ Số bông/m2 Số bông/khóm Số hạt/bông Tỷ lệ hạt lép (%) Khối lượng 1.000 hạt NSTT (tạ/ha) X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 Gia Lộc - Hải Dương P1 M1 204.0 196.0 5.1 4.9 167.5 166.2 12.1 14.3 22.3 22.4 50.9 47.5 M2 234.0 225.0 5.2 5.0 172.3 173.6 11.9 14.1 22.1 22.3 59.7 56.9 M3 235.0 230.0 4.7 4.6 168.2 167.1 12.2 14.4 22.4 22.1 59.1 55.3 M4 236.5 231.0 4.3 4.2 165.4 162.5 12.4 14.6 22.3 22.2 58.1 54.1 P2 M1 216.0 212.0 5.4 5.3 173.8 162.6 11.5 13.2 22.5 22.2 56.8 50.5 M2 256.5 252.0 5.7 5.6 171.6 164.8 11.4 13.1 22.3 22.5 66.1 61.7 M3 265.0 255.0 5.3 5.1 163.5 157.7 11.7 13.9 22.3 22.2 64.8 58.4 M4 269.5 275.0 4.9 5.0 159.8 153.5 11.9 14.1 22.1 22.2 63.7 61.2 P3 M1 216.0 204.0 5.4 5.1 175.6 172.3 11.9 13.1 22.1 22.1 56.1 51.3 M2 261.0 243.0 5.8 5.4 176.5 167.7 10.5 13.2 22.2 22.2 69.6 59.7 M3 275.0 265.0 5.5 5.3 161.5 155.2 12.8 14.8 22.1 22.3 65.0 59.4 M4 286.0 280.5 5.2 5.1 153.6 150.8 11.8 14.3 22.1 22.6 65.1 62.3 VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM 890 Địa điểm Nền phân Mật độ Số bông/m2 Số bông/khóm Số hạt/bông Tỷ lệ hạt lép (%) Khối lượng 1.000 hạt NSTT (tạ/ha) X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 P4 M1 204,0 192,0 5,1 4,8 172,7 171,4 12,8 14,5 22,1 22,5 51.6 48.1 M2 247,5 234,0 5,5 5,2 170,5 168,8 12,3 14,3 22,1 22,1 62.2 56.9 M3 240,0 225,0 4,8 4,5 168,4 164,3 12,2 14,1 22,4 22,1 60.4 53.3 M4 242,0 236,5 4,4 4,3 166,6 166,2 13,1 15,6 22,2 22,5 59.1 56.7 CV (%) 10.2 11.2 8,4 8,0 3,7 4,1 8,6 8,4 LSD.05 (P×M) 24.9 26.4 0,4 0,4 6,2 6,7 5,2 4,7 LSD.05 (P) 15.1 15.7 0,3 0,3 1,2 4,1 3,4 2,6 LSD.05 (M) 22.3 23.6 0,4 0,3 5,6 5,2 4,6 4,4 Bảng 7. Ảnh hưởng của mật độ cấy và liều lượng phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất của giống lúa PC26 tại Ninh Bình năm 2015 Địa điểm Nền phân Mật độ Số bông/m2 Số bông /khóm Số hạt/bông Tỷ lệ hạt lép (%) Khối lượng 1.000 hạt NSTT (tạ/ha) X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 Yên Khánh - Ninh Bình P1 M1 200,0 196,0 5,0 4,9 171,6 169,1 11,3 13,5 22,2 22,5 51.4 49.0 M2 234,0 225,0 5,2 5,0 170,4 167,1 11,7 13,9 22,3 22,5 59.7 55.4 M3 235,0 235,0 4,7 4,7 163,2 164,8 11,9 14,1 22,2 22,1 57.0 55.9 M4 247,5 242,0 4,5 4,4 155,3 153,3 12,5 14,7 22,2 22,1 56.7 53.2 P2 M1 208,0 200,0 5,2 5,0 174,5 172,8 12,2 14,4 22,2 22,1 53.8 49.7 M2 243,0 238,5 5,4 5,3 173,4 171,6 12,5 13,6 22,3 22,2 62.5 59.7 M3 240,0 230,0 4,8 4,6 163,6 160,3 11,4 14,2 22,1 22,2 58.4 53.4 M4 258,5 247,5 4,7 4,5 161,2 155,5 12,3 14,5 22,1 22,1 61.4 55.3 P3 M1 212,0 200,0 5,3 5,0 180,6 178,5 11,9 14,1 22,2 22,5 56.9 52.4 M2 243,0 229,5 5,4 5,1 178,5 173,7 11,7 13,6 22,3 22,2 64.9 58.1 M3 250,0 235,0 5,0 4,7 168,2 166,5 11,8 14,1 22,1 22,5 62.3 57.5 M4 253,0 247,5 4,6 4,5 167,4 164,6 12,1 14,3 22,1 22,1 62.5 58.6 P4 M1 220,0 216,0 5,5 5,4 185,6 180,4 11,5 13,6 22,1 22,3 60.7 57.1 M2 243,0 234,0 5,4 5,2 181,7 178,4 11,5 13,8 22,2 22,5 65.9 61.5 M3 255,0 250,0 5,1 5,0 171,2 170,3 11,8 14,4 22,3 22,2 65.3 61.5 M4 253,0 247,5 4,6 4,5 168,3 164,6 12,4 14,9 22,2 22,1 62.9 58.2 CV (%) 7.6 7.8 6,7 6,4 4,7 4,6 6,9 6,7 LSD05 (P×M) 17.9 17.8 0,3 0,3 8,1 7,8 4,2 3,8 LSD.05 (P) 5.8 5.2 0,1 0,1 5,2 4,7 3,3 2,7 LSD.05 (M) 18.8 18.7 0,3 0,3 7,3 7,1 3,2 2,8 Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 891 Bảng 8. Ảnh hưởng của mật độ cấy và liều lượng phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất của giống lúa PC26 tại Nghệ An năm 2015 Địa điểm Nền phân Mật độ Số bông/m2 Số bông /khóm Số hạt/bông Tỷ lệ hạt lép (%) Khối lượng 1.000 hạt NSTT (tạ/ha) X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 X15 M15 Quế Phong - Nghệ An P1 M1 204,0 200,0 5,1 5,0 155,2 150,5 12,0 13,6 22,5 22,5 47.6 44.5 M2 225,0 216,0 5,0 4,8 170,4 168,8 12,1 13,1 22,1 22,1 56.6 53.2 M3 235,0 230,0 4,7 4,6 162,5 157,1 12,2 14,3 22,1 22,3 56.3 52.5 M4 242,0 236,5 4,4 4,3 161,6 155,3 12,8 15 22,2 22,2 57.5 52.7 P2 M1 208,0 200,0 5,2 5,0 168,8 165,6 12,5 13,7 22,2 22,2 51.8 48.2 M2 243,0 238,5 5,4 5,3 172,3 170,5 12,3 13,1 22,5 22,5 62.8 60.4 M3 250,0 240,0 5,0 4,8 165,7 162,2 13,5 13,5 22,2 22,1 60.5 56.6 M4 253,0 247,5 4,6 4,5 164,2 160,8 13,6 15,3 22,2 22,2 60.6 56.9 P3 M1 224,0 220,0 5,6 5,5 178,7 172,5 12,4 13,6 22,2 22,1 59.2 55.1 M2 247,5 243,0 5,5 5,4 172,2 169,7 12,9 13,7 22,3 22,1 62.9 59.8 M3 250,0 245,0 5,0 4,9 168,4 167,4 13,2 13,9 22,3 22,1 61.9 59.3 M4 258,5 253,0 4,7 4,6 163,6 161,6 13,8 15,2 22,6 22,4 62.6 59.0 P4 M1 228,0 216,0 5,7 5,4 180,6 175,5 12,2 14,4 22,5 22,5 61.8 55.5 M2 252,0 238,5 5,6 5,3 177,4 173,8 12,7 13,2 22,1 22,1 65.6 60.4 M3 255,0 245,0 5,1 4,9 172,5 166,7 14,8 15,7 22,1 22,3 62.9 58.4 M4 264,0 258,5 4,8 4,7 168,6 163,3 13,1 15,8 22,2 22,2 65.3 57.6 CV (%) 7.4 7.6 7,7 7,3 4,0 4,2 8,1 8,1 LSD05 (P×M) 17.7 17.7 0,4 0,4 6,8 7,0 4,8 4,5 LSD.05 (P) 10.1 9.1 0,2 0,2 5,2 5,2 4,0 3,5 LSD.05 (M) 16.8 17.1 0,4 0,3 3,8 4,4 3,2 3,3 Bảng 9: Ảnh hưởng của các công thức phân bón khác nhau đến một số chỉ tiêu chất lượng của giống lúa PC26 CT Tỷ lệ gạo xay (% gạo lật/thóc) Tỷ lệ gạo xát (% gạo xát/thóc) Tỷ lệ gạo nguyên (%) Dài hạt gạo (mm) Tỷ lệ dài/ rộng Độ bền gel VX VM VX VM VX VM VX VM VX VM VX VM P1 80,8 78,8 70,80 69,3 69,3 70,4 5,0 4,9 1,25 1,24 mềm mềm P2 81,6 80,7 72,1 71,6 70,8 72,6 5,0 4,94 1,25 1,23 mềm mềm P3 82,5 80,5 73,7 71,2 71,5 71,8 5,0 5,0 1,24 1,2 mềm mềm P4 81,9 80,2 72,0 71,3 70,4 71,2 5,0 5,0 1,23 1,2 mềm mềm Nhận xét: Số liệu bảng 9 cho thấy tỷ lệ gạo xay đạt cao nhất ở công thức phân bón P3 (82,5 %) trong vụ xuân và ở công thức P2 (80,7%) trong vụ mùa. Tỷ lệ gạo xát đạt cao nhất ở công thức phân bón P3 trong vụ xuân và P2 trong vụ mùa, tỷ lệ gạo nguyên cũng tương tự như trên. Kết quả về tỷ lệ dài/ rộng hạt gạo xát của giống PC26 cho thấy dạng hạt gạo đều ở dạng tròn. IV. KẾT LUẬN Các kết quả thí nghiệm hoàn thiện quy trình thâm canh cho thấy: - Trong vụ Xuân, nếu gieo mạ dược thì cũng nên gieo tập trung xung quanh 1/2; nếu VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM 892 gieo mạ sân thì nên gieo từ 1-10/2 nhưng cần gieo sớm và tập trung từ 5/2, đối với mạ gieo thẳng nên gieo xung quanh 10/2. - Trong vụ Mùa, nếu gieo mạ dược thì nên gieo xung quanh 20/6; nếu gieo mạ sân thì chỉ nên gieo trong khoảng 20-30/6, nếu gieo thẳng thì nên gieo xung quanh 30/6. - Thời vụ gieo tốt nhất của giống lúa PC26 trong vụ xuân muộn là gieo mạ từ 25/1- 5/2. Vụ mùa gieo mạ từ 10-30/6. - Liều lượng phân bón thích hợp cho giống lúa PC26 như sau: Vụ xuân: 1 tấn PHCVS, 120 kg N + 100 kg P2O5 + 90 K2O. Vụ mùa: 1 tấn PHCVS, 100 kg N + 100 kg P2O5 + 90 K2O. - Mật độ cấy thích hợp của giống là 45 khóm/m2 trong điều kiện vụ xuân và vụ mùa, cấy 2-3 dảnh/khóm. - Giống lúa PC26 có khả năng chịu thâm canh cao, chống đổ tốt và năng suất ổn định. - Đánh giá tính chống chịu với một số loại sâu bệnh chính của giống lúa PC26 trong điều kiện tự nhiên: Vụ xuân đã xác định giống PC26 nhiễm nhẹ đến trung bình bệnh khô vằn, chống chịu tốt với đạo ôn, vụ mùa chống chịu tốt với bệnh bạc lá. Trên cơ sở các thí nghiệm trên đã hoàn thiện được Quy trình thâm canh giống lúa PC26 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trần Văn Đạt, 2005. Sản xuất lúa gạo thế giới: Hiện trạng và khuynh hướng phát triển trong thế kỷ 21. Nhà xuất bản Nông nghiệp TP. Hồ Chí Minh 2. Nguyễn Văn Hoan, 1995. Kỹ thuật thâm canh lúa ở hộ nông dân, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 3. Nguyễn Văn Hoan, 2002. Kỹ thuật thâm canh mạ, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 4. Niên giám thống kê, 2008, NXB Thống kê, Hà Nội, 2009. 5. Nguyễn Thị Lan, Phạm Tiến Dũng (2005), Giáo trình Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng, NXB Nông nghiệp Hà Nội. 6. Tiêu chuẩn ngành, Quy phạm khảo nghiệm giá trị canh tác và sử dụng của giống lúa (Procedure to conduct tests for Value of Cultivation and Use of Rice Varieties), 10 TCN 558-2002. (Ban hành kèm theo Quyết định số 143/2002/BNN-KHCN ngày 6 tháng 12 năm 2002) 7. Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm, 2007. Kết quả nghiên cứu cây lương thực và cây thực phẩm (2001 – 2005), NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 8. Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, 2010, Kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ năm 2008, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 9. B.O. Juliano, 2005. Rice Chemistry and Quality, IRRI 10. IRRI (1996), Hệ thống tiêu chuẩn đánh giá cây lúa (Nguyễn Hữu Nghĩa dịch) Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội. 11. IRRI (2002), Reference Guide Standard Evaluation System for Rice 12. K. A. Gomez and A. A. Gomez, 1984. Statistical Procedures in Agricultural Research, By. New York, Chichester, etc.: Wiley (1984). ABSTRACT Integrated crop management for rice variety PC26 in Northern Vietnam In 2015 Spring and Summer, suitable cultivation technique for PC26 variety was carried out in some Northern provinces viz. Nghe An, Ninh Binh, Hai Duong and Yen Bai. The experiments were conducted in randomized complete block design (RCBD) with three replicates for four sowing time treatments (10 day-interval) and two treatments of seed bed (on paddy field and cement yard). Plant density and fertilizer application were laid out in a split-plot design with three replicates. The results showed that PC26 variety was suitable to both treatments of seed bed, but on-paddy field treatment was better. In case of sowing time, PC26 was recommende to be sown from 25 Jan to 05 Feb and Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai 893 from 15 to 20 June in Spring and Summer, respectively. Fertilizer application was recommended as 1 ton of Biofertilizer plus 120 kg N + 100 kgP2O5 + 90 kg K2O 100 kg in Spring season and 1 ton of Biofertilizer plus 100 kg N + 100 kgP2O5 + 90 kg K2O in Summer. Transplanting density was recommended in two rice seasons as 45 hills per m2 with 2-3 seedlings per hill. PC26 exhibited its high yielding, good quality and logging resistance. Keywords: fertilizer application, intensive practice, plant density, seed bed Người Phản biện: TS. Nguyễn Thúy Kiều Tiên