Viện khoa học thống kê - 30 năm nhìn lại - Tăng Văn Khiên

Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 1 Lời nói đầu Ngày 3 tháng 1 năm 1976, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê ra Quyết định số 02/TCTK-TCCB thành lập Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế (nay là Viện Khoa học Thống kê). Nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập Viện, Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê cho ra mắt chuyên san “Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường”. Chuyên san bao gồm một số bài viết mang tính chất tổng quan về quá trình xây dựng và phát triển Viện Khoa học Thống kê trên các mặt: nghiên cứu khoa học, thông tin khoa học, quản lý khoa học, tổ chức bộ máy cũng như cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ. Bên cạnh những bài viết của các cán bộ đã đang công tác tại Viện, chuyên san cũng giới thiệu một số bài viết của lãnh đạo các vụ và cục thống kê địa phương đánh giá tác động của công tác nghiên cứu khoa học đối với việc nâng cao chất lượng nghiệp vụ chuyên môn, cùng một bài mang tính chất hồi ký và cảm tưởng của một số đồng chí nhiều năm gắn bó với Viện nay đang công tác ở cơ quan khác và một số mốc lịch sử trong 30 năm xây dựng và phát triển Viện Khoa học Thống kê. Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê hy vọng chuyên san sẽ cung cấp được cho bạn đọc trong và ngoài ngành cái nhìn tổng thể về quá trình xây dựng và phát triển của Viện Khoa học Thống kê cả những mặt được và chưa được, làm cơ sở định hướng cho những phát triển sau này. Trong quá trình tuyển chọn, biên tập và in ấn chắc không tránh khỏi những sai sót. Ban biên tập rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các độc giả. Mọi ý kiến xin gửi về: Ban biên tập Thông tin Khoa học Thống kê 54 Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội Điện thoại: (84-4) 8343763/ 8344234 Fax: (84-4) 7751356 Email: vienthongke@hn.vnn.vn Ban biên tập Trang 2 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường Viện khoa học thống kê - 30 năm nhìn lại PGS.TS Tăng Văn Khiên Viện trưởng Viện khoa học thống kê Ngày 3 tháng 1 năm 1976 Tổng cục trưởng Tổng cục thống kê đã có Quyết định số 02/TCTK-QĐ thành lập Viện Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế mà ngày nay có tên gọi là Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê (viết gọn là Viện Khoa học Thống kê). Kể từ đó, Viện Khoa học Thống kê đã qua một quãng đường gần 30 năm với bao thăng trầm còn đọng lại. Đồng thời, đây cũng là cơ sở, điểm xuất phát mới của Viện trong tương lai. Nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Viện chúng ta sẽ nhìn lại quá trình xây dựng và phát triển của Viện. 1. Tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ và điều kiện làm việc của Viện Viện Khoa học thống kê được hình thành trên cơ sở hợp nhất 3 bộ phận: tổ Toán kinh tế, tổ Tổng kết và Phòng Thống kê nước ngoài thuộc Tổng cục Thống kê với tổng số 23 cán bộ, trong đó phần lớn là có trình độ đại học và có 4 phó tiến sĩ. Khi mới thành lập, cơ sở vật chất của Viện còn nghèo nàn, thiếu thiết bị và nơi làm việc, phương tiện làm việc chủ yếu là một số máy tính casio và một vài máy chữ loại đơn giản, bàn ghế, tủ đựng tài liệu vừa thiếu vừa thô sơ. Viện chưa có trụ sở riêng, nơi làm việc là một vài phòng cấp 4 và không ổn định. Năm 1986, Viện Khoa học Thống kê sáp nhập thêm một bộ phận của Vụ Kỹ thuật Tính toán - Tổng cục Thống kê và đến năm 1989 sáp nhập Trung tâm Thông tin và Tư liệu Dân số. Sau lần sáp nhập này Viện Khoa học Thống kê có 4 phòng và 1 trung tâm: Phòng Khoa học Thống kê; Phòng Tin học; Phòng Quản lý, Hành chính, Phòng Thông tin Khoa học Thống kê và Trung tâm Thông tin và Tư liệu Dân số với tổng số cán bộ là 47 người (đây là thời kỳ Viện có nhiều cán bộ nhất, trong đó có 5 phó tiến sĩ, 1 thạc sĩ còn lại là cử nhân, kỹ sư và trình độ khác. Từ năm 1983, Viện Khoa học thống kê trở thành đơn vị sự nghiệp khoa học trong mạng lưới các viện nghiên cứu của Nhà nước do Uỷ ban Khoa học Kỹ thuật Nhà nước (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp kinh phí về quỹ lương và hoạt động bộ máy cũng như quỹ hoạt động khoa học công nghệ. Năm 1987 Viện Khoa học Thống kê chuyển về 48A Láng Trung (nay là 54 Nguyễn Chí Thanh) và từ đây Viện có trụ sở riêng. Về phương tiện làm việc, từ năm 1990 Viện có được một vài máy vi tính 286 do Trung tâm và Tư liệu Dân số để lại và một vài máy 386 mua bổ sung thêm từ kinh phí thường xuyên, bàn ghế làm việc và tủ tài liệu được bổ sung và thay thế dần. Đến năm 1992 Viện Khoa học Thống kê còn lại 3 phòng và 1 trung tâm (Phòng Khoa học Thống kê và Phòng Tin học hợp nhất lại thành một phòng và có tên là “Phòng Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Tin học”). Giữa năm 1994 Tổng cục Thống kê quyết định giải thể Trung tâm Tư liệu và Thông tin Dân số và từ đó Viện còn lại 3 phòng. Cuối năm 1994, Tổng cục Thống kê có Quyết định 98/TCTK-QĐ ban hành “Điều lệ về tổ chức và hoạt động của Viện Khoa học thống kê” Theo quy định trong Điều lệ Viện Khoa học Thống kê có cơ cấu tổ chức bộ máy gồm Phòng Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Tin học, Phòng Quản lý Khoa học và Đào tạo và Trung tâm Thông tin Khoa học Thống kê. Ngày 30 tháng 6 năm 2004, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê có Quyết định số 416/2004/QĐ-TCTK phê duyệt đề án “Đổi mới hoạt động khoa học thống kê” của Viện Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 3 Khoa học Thống kê và ngày 1 tháng 12 năm 2004 Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê có Quyết định số 870/QĐ-TCTK phê duyệt chức năng nhiệm vụ của Viện Khoa học Thống kê. Thực hiện các quyết định trên từ tháng 1 năm 2005 Phòng Quản lý Khoa học và Đào tạo tách thành 2 phòng: Phòng Quản lý Khoa học và Đào tạo và Phòng Tổ chức Hành chính. Đến tháng 9 năm 2005 biên chế của Viện Khoa học Thống kê có 27 người (biên chế của Viện được giao 26 người) và 2 hợp đồng tạp vụ được phân bổ theo cơ cấu tổ chức như sau: - Lãnh đạo Viện: Viện trưởng và 3 Phó Viện trưởng. - Phòng Nghiên cứu Thống kê và Tin học có 1 Trưởng phòng và 6 cán bộ. - Phòng Quản lý khoa học và đào tạo có 1 Quyền Trưởng phòng và 3 cán bộ. - Trung tâm thông tin khoa học thống kê có 1 Giám đốc và 6 cán bộ. - Phòng Tổ chức Hành chính có 1 Phó Trưởng phòng, 1 thủ quỹ, 2 bảo vệ và 1 lái xe, và 2 người làm hợp đồng. Số cán bộ nghiệp vụ của Viện Khoa học thống kê không nhiều song phần lớn đều được đào tạo theo hệ chính quy từ các trường đại học trong và ngoài nước thuộc các chuyên ngành thống kê kinh tế, toán và tin học. Hầu hết cán bộ nghiên cứu của Viện sử dụng được từ 1 đến 2 ngoại ngữ và máy tính vào công việc chuyên môn. Hiện nay, Viện Khoa học thống kê có: 3 tiến sĩ; 2 thạc sĩ; 1 nghiên cứu sinh trong nước và 4 cán bộ đang học cao học trong nước. So với yêu cầu phát triển của Viện, cơ cấu cán bộ chưa đồng bộ, nhất là còn thiếu những người trực tiếp làm công tác nghiên cứu khoa học. Năm 1996 Viện Khoa học Thống kê được phê duyệt dự án đầu tư về trang thiết bị nên đã có thêm nhiều máy tính, máy phôtô và các loại phương tiện làm việc khác. Năm 1997, Viện được phê duyệt dự án đầu tư nâng cấp sửa chữa trụ sở, đồng thời hàng năm được cấp thêm kinh phí để thường xuyên mua sắm bổ sung máy móc trang thiết bị và đổi mới phương tiện làm việc. Đến nay, trụ sở của Viện khang trang hơn với các phòng làm việc, phòng hội thảo khoa học, hội trường, thư viện, trang thiết bị đáp ứng nhu cầu triển khai hoạt động khoa học. 2. Hoạt động khoa học Trong 30 năm qua Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức triển khai công tác nghiên cứu khoa học thống kê và đạt được những kết quả đáng ghi nhận với số lượng đề tài nghiên cứu ngày càng nhiều, chất lượng nghiên cứu ngày càng cao hơn và có tỷ lệ ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế công tác thống kê ngày càng tăng. Tính đến hết năm 2004, Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức triển khai nghiên cứu trên 250 đề tài khoa học; trong đó có 4 đề tài cấp Nhà nước, còn lại là đề tài cấp Tổng cục và cấp cơ sở. Những năm đầu mới thành lập, kinh nghiệm nghiên cứu của cán bộ thống kê còn có những hạn chế, song Viện Khoa học Thống kê đã bám sát phương hướng nhiệm vụ công tác của ngành, gắn nghiên cứu khoa học với công tác phương pháp chế độ để xây dựng và tổ chức triển khai các đề tài khoa học có nội dung phù hợp với yêu cầu của công tác thống kê theo cơ chế kế hoạch hoá tập trung. Đặc biệt từ năm 1980, sau Hội nghị khoa học thống kê lần thứ nhất, các hoạt động nghiên cứu triển khai được đẩy lên một bước, tiêu biểu là Viện Khoa học Thống kê đã phối hợp với các đơn vị trong Tổng cục, các cục thống kê tỉnh, thành phố và các cơ quan nghiên cứu khoa học khác triển khai nghiên cứu 31 đề tài khoa học; trong đó có 2 đề tài cấp Nhà nước. Nội dung nghiên cứu của các đề tài chú trọng vào công tác hạch toán ở cơ sở, thống kê cấp Trang 4 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường huyện, làm sáng tỏ cả lý luận lẫn thực tiễn về phân tích thống kê, nghiên cứu cải tiến phương pháp điều tra như điều tra chăn nuôi, hoàn thiện các chỉ tiêu pháp lệnh và phương pháp đánh giá mức độ thực hiện kế hoạch Nhà nước của các xí nghiệp, Hoạt động thông tin khoa học thống kê đã được chú ý, tờ Thông tin Khoa học Thống kê ra đời và đến năm 1985 có giấy phép xuất bản chính thức. Từ những năm 1986, công tác nghiên cứu khoa học thống kê đã bám sát yêu cầu đổi mới công tác thống kê (gồm đổi mới nội dung, phương pháp và hệ thống tổ chức) của ngành để xây dựng nội dung nghiên cứu khoa học. Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức nghiên cứu thành công hai đề tài cấp Nhà nước: “Từng bước hoàn thiện và hiện đại hoá hệ thống thông tin thống kê nước ta đến năm 2000” và “Những cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến hệ thống hạch toán và thống kê phục vụ yêu cầu đổi mới kinh tế ở nước ta hiện nay”. Kết quả thực hiện hai đề tài này làm cơ sở định hướng cho công tác nghiên cứu khoa học thống kê trên các khâu công tác của ngành, đồng thời làm cơ sở cho việc nghiên cứu ứng dụng chuyển đổi toàn bộ hoạt động thống kê nước ta từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường theo định hướng XHCN, chuyển từ hệ thống chỉ tiêu chủ yếu phục vụ cho lãnh đạo theo cơ chế hành chính bao cấp sang chỉ tiêu phục vụ quản lý theo cơ chế thị trường, phản ánh kết quả hoạt động ở cả hai lĩnh vực sản xuất vật chất và dịch vụ. Theo các định hướng trên, từ năm 1986 đến 1995 Viện Khoa học Thống kê cùng với các đơn vị trong Tổng cục và các ngành có liên quan tổ chức nghiên cứu trên 70 đề tài cấp tổng cục và cơ sở, với trọng tâm là nghiên cứu chuyển đổi hệ thống chỉ tiêu cân đối kinh tế quốc dân (MPS) sang hệ thống tài khoản quốc gia (SNA), đồng thời từng bước cải tiến và hoàn thiện các hệ thống chỉ tiêu thống kê theo từng chuyên ngành và theo từng lĩnh vực, giảm bớt các chỉ tiêu tác nghiệp, nhất là các chỉ tiêu hiện vật, tăng thêm nhiều chỉ tiêu thống kê xã hội, môi trường và đặc biệt quan tâm đến các chỉ tiêu về giá trị, các chỉ tiêu chất lượng phản ánh chiều sâu của quá trình sản xuất xã hội. Đã nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện hàng loạt các bảng danh mục nhằm đáp ứng yêu cầu sử dụng trong nước và so sánh quốc tế. Các đề tài nghiên cứu về phương pháp và phương pháp luận thống kê chiếm tỷ trọng ngày càng tăng như các đề tài: phương pháp tính các chỉ tiêu thống kê tổng hợp; phương pháp tính chỉ số giá; phương pháp điều tra mẫu trong nông nghiệp; phương pháp điều tra thuỷ sản; phương pháp lồng ghép các chỉ tiêu thống kê KHCN vào các cuộc điều tra doanh nghiệp, phương pháp đánh giá giàu nghèo, phương pháp tính toán các chỉ tiêu thống kê so sánh quốc tế, Một số đề tài đã hướng vào nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thống kê đó là: ứng dụng tin học vào hệ thống thông tin thống kê công nghiệp; ứng dụng phần mềm SPSS/PC và các chương trình khác trong xử lý và phân tích số liệu thống kê; quản lý, khai thác và tìm kiếm lưu trữ tài liệu phục vụ quản lý khoa học; nghiên cứu ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý cán bộ, quản lý văn phòng của Tổng cục Thống kê theo hướng hiện đại hoá, Một số đề tài nghiên cứu về công tác tổ chức, cán bộ nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy cũng như quy trình tuyển chọn cán bộ, đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng thực hành của đội ngũ cán bộ thống kê trong điều kiện cơ chế mới. Ngoài các đề tài nghiên cứu, từ năm 1990, Viện Khoa học Thống kê thực hiện đổi mới hoạt động, gắn nghiên cứu khoa học với thực tế, gắn công tác nghiên cứu với Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 5 công tác điều tra khảo sát thực tế như: Điều tra mẫu xã hội học ở Lạng Sơn (1992); điều tra thái độ, nhận thức và hành vi kế hoạch hoá gia đình (1993); điều tra nguyên nhân bỏ học của học sinh phổ thông (1994); điều tra tiềm lực khoa học công nghệ (1995); khảo sát đánh giá các ấn phẩm thông tin giáo dục, truyền thông dân số (1995). Nhiều kết quả nghiên cứu khoa học từng bước được đưa vào ứng dụng, đặc biệt đề tài “Nghiên cứu xây dựng phương án điều tra tiềm lực KHCN” đã được ứng dụng trong cuộc điều tra tiềm lực KHCN, kết quả của cuộc điều tra đã phục vụ kịp thời cho Hội nghị Trung ương II khoá VIII. Các đề tài: Nghiên cứu xây dựng danh mục đào tạo, phân loại nghề nghiệp, phân loại thành phần kinh tế và hệ thống ngành kinh tế quốc dân đã ứng dụng trong việc tổng hợp số liệu thống kê nói chung và số liệu của Tổng điều tra dân số nói riêng. Các đề tài nghiên cứu của các vụ nghiệp vụ như: Hệ thống Tài khoản Quốc gia, Thống kê Công nghiệp và Xây dựng, Thương mại, Dịch vụ và giá cả, Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản, đã góp phần cải tiến phương pháp điều tra cũng như hoàn thiện chế độ báo cáo thống kê của các nghiệp vụ trong quá trình đổi mới công tác thống kê. Hoạt động thông tin khoa học thống kê đã được mở rộng, sự tham gia viết bài cho tờ Thông tin Khoa học Thống kê không chỉ có cán bộ của Tổng cục Thống kê mà của các cục thống kê tỉnh, thành phố, các trường đại học và một số Bộ ngành liên quan. Tờ Thông tin Khoa học Thống kê định kỳ 2 tháng một số đã giới thiệu được những vấn đề về phương pháp luận thống kê trong nước và trên thế giới, cung cấp được nhiều thông tin quan trọng phục vụ cho nghiên cứu, đào tạo và triển khai thực tế về công tác thống kê. Đồng thời Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức thành công Hội nghị khoa học thống kê lần thứ hai vào năm 1986. Công tác quản lý khoa học tuy còn nhiều hạn chế, chưa tổ chức nghiệm thu đánh giá được tất cả các đề tài khoa học đã hoàn thành, nhưng bước đầu đã cải tiến phương thức triển khai nghiên cứu, tổ chức theo dõi, kiểm tra đôn đốc và giám sát quá trình thực hiện của các đề tài khoa học. Từ những năm 1994 và 1995 đã bắt đầu thành lập Hội đồng nghiệm thu đánh giá kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa học theo quy chế của Nhà nước. Chuyển sang thời kỳ 1996-2005 công tác thống kê tiếp tục thực hiện sự nghiệp đổi mới của mình, để có được thông tin ngày càng phong phú và phục vụ có hiệu quả cho yêu cầu quản lý của Nhà nước, yêu cầu sử dụng của nhiều đối tượng khác nhau trong điều kiện đẩy mạnh kinh tế thị trường tăng cường hợp tác quốc tế. Gắn liền với yêu cầu đó Ngành Thống kê đã trình Nhà nước ra nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng như Luật Thống kê (năm 2003), Quyết định số 141/2002/QĐ- TTg ngày 21 tháng 10 năm 2002 về Phê duyệt Định hướng phát triển Thống kê Việt Nam đến năm 2010. Nghị định số 101/2003/NĐ-CP ngày 03-9-2003 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thống kê thay cho Nghị định số 23/CP ngày 23-3- 1994 của Chính Phủ. Thực tế trên đây đòi hỏi nhiệm vụ nghiên cứu khoa học thống kê là phải tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê, chuẩn hoá nội dung thông tin thống kê, chuẩn hoá các phương pháp tính toán, cũng như các bảng phân loại; tiếp tục cải tiến phương pháp thu thập số liệu thống kê, theo hướng tinh giảm chế độ báo cáo đẩy mạnh điều tra chọn mẫu, sắp xếp lại các cuộc điều tra thống kê trên cơ sở xây dựng chương trình điều tra thống kê quốc gia; nghiên cứu đưa vào áp dụng các chỉ tiêu thống kê tổng hợp, các chỉ tiêu phản ánh chất lượng hiệu quả, các chỉ tiêu đánh giá Trang 6 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường chất lượng tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững,; từng bước chuyền tải những yêu cầu của Luật Thống kê, những nội dung của Định hướng phát triển thống kê vào thực tế sinh động của công tác thống kê. Từ năm 1996 đến năm 2004, Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức triển khai nghiên cứu và hoàn chỉnh được đánh giá nghiệm thu 142 đề tài khoa học, trong đó có 54 đề tài cấp tổng cục và 88 đề tài cấp cơ sở. Chia theo chủ đề nghiên cứu, trong số 142 đề tài khoa học nói trên nhiều nhất là các đề tài về nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện hệ thống thông tin và hệ thống chỉ tiêu thống kê (37 đề tài, chiếm 26,06%), tiếp đến là các đề tài về nghiên cứu ứng dụng toán và tin học trong công tác thống kê (26 đề tài, chiếm 18,3%) đứng vị trí thứ ba là các đề tài về cải tiến chế độ báo cáo, hoàn thiện phương pháp thu thập số liệu (22 đề tài, chiếm 15,49%) rồi đến các đề tài nghiên cứu phương pháp tính các chỉ tiêu thống kê tổng hợp (10 đề tài, chiếm 7%) và các đề tài về chuẩn hoá các thuật ngữ, nội dung thông tin thống kê (9 đề tài, chiếm 6,3%). Số đề tài thuộc các nhóm chủ đề khác như đánh giá, phân tích và dự báo thống kê; phân tổ, phân loại thống kê và xây dựng các bảng danh mục, công tác tổ chức đào tạo, xây dựng quy chế, xây dựng cơ sở pháp lý và các văn bản thống kê, có từ 4 đến 8 đề tài (chiếm từ 2,8 đến 5,6%). Đặc điểm nổi bật của công tác nghiên cứu khoa học thống kê trong thời kỳ này là: - Nhiều đề tài khoa học đã bám sát yêu cầu thực tế của công tác thống kê, thể hiện ở chỗ nội dung và chương trình nghiên cứu của đề tài được thực hiện đan xen với quá trình triển khai nghiệp vụ hoặc một số kết quả nghiên cứu đã được lựa chọn để từng bước thể chế hoá thành các tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ. - Các kết quả nghiên cứu khoa học từng bước đã được giới thiệu và phổ biến đến đông đảo người sử dụng; nhiều đề tài được lựa chọn để hệ thống trong các cuốn kỷ yếu khoa học, một số có nội dung được lựa chọn để đăng trên các tạp chí khoa học, trong đó có những đề tài đã được bổ sung biên tập thành sách để xuất bản phổ biến rộng rãi đến đông đảo bạn đọc hoặc biên soạn thành tài liệu hướng dẫn nâng cao nghiệp vụ. - Một số đề tài đã gắn liền công tác nghiên cứu khoa học với quá trình điều tra thống kê, nghiên cứu cài đặt thêm những thông tin cần thiết, cách làm này rất hiệu quả, vừa nhanh gọn vừa tiết kiệm, kết quả số liệu đã được bóc tách tổng hợp rồi viết báo cáo phân tích phục vụ thiết thực cho nhiều đối tượng dùng tin khác như khai thác số liệu từ tổng điều tra dân số và nhà ở năm 1999 điều tra tiến sĩ và tiến sĩ khoa học năm 2000, khai thác số liệu trong điều tra doanh nghiệp các năm 2000, 2002 và 2004,... Một số đề tài khác đã kết hợp chặt chẽ nội dung nghiên cứu với quá trình chuẩn bị xây dựng các văn bản pháp quy của ngành Thống kê; xây dựng các quy định quy chế về hoạt động thống kê như nghiên cứu xây dựng chương trình phát triển công tác thống kê; nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận, thực tiễn và nguyên tắc phục vụ xây dựng Luật Thống kê Việt Nam; nghiên cứu xây dựng Đề án đổi mới hoạt động khoa học thống kê của Viện Khoa học Thống kê; nghiên cứu hình thức và nội dung đào tạo bồi dưỡng cán bộ và tuyển dụng cán bộ ngành Thống kê; nghiên cứu cải tiến kế hoạch giao điểm và theo dõi chấm điểm thi đua; nghiên cứu xác định hành vi, hình thức và mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê; nghiên cứu cải tiến công tác tư liệu,v.v... - Nghiên cứu đưa vào tính toán thí nghiệm nhiều chỉ tiêu kinh tế xã hội tổng hợp khá phức tạp nhưng rất cần thiết cho yêu cầu đánh giá phát triển kinh tế xã hội Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 7 của đất nước và so sánh quốc tế trong điều kiện phát triển kinh tế và mở rộng hội nhập với các nước như chỉ số phát triển con người, giá trị sản phẩm trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp, - Ngoài các đề tài nghiên cứu khoa học những năm gần đây Viện Khoa học Thống kê còn thực hiện các hình thức nghiên cứu khác bằng cách đẩy mạnh ký kết hợp đồng nghiên cứu khoa học với các cục thống kê địa phương và các đơn vị khác; tổ chức viết chuyên đề khoa học, mở rộng hội thảo khoa học,... Về công tác thông tin khoa học thống kê: đã chú ý đa dạng các loại hình ấn phẩm thông tin và phương pháp phổ biến thông tin, duy trì xuất bản đều đặn và tăng thêm số lượng tờ Thông tin Khoa học Thống kê, chú trọng việc hệ thống hoá và biên soạn các cuốn kỷ yếu về kết quả nghiên cứu khoa học, các bài tổng luận, dịch thuật, cải tiến về mặt hình thức, chú trọng nâng cao chất lượng các ấn phẩm thông tin khoa học thống kê nhằm giới thiệu được những thông tin mới nhất về phương pháp luận thống kê của thế giới cũng như những kết quả nghiên cứu khoa học thống kê trong nước; đồng thời cũng đã đưa nội dung Thông tin Khoa học Thống kê lên trang web tạo điều kiện cho đông đảo các đối tượng khai thác và sử dụng. Cũng trong thời kỳ này Viện Khoa học Thống kê đã tổ chức hai Hội nghị Khoa học Thống kê lần thứ 3 (năm 1997) và lần thứ 4 (2001). Cùng với công tác nghiên cứu khoa học và thông tin khoa học thống kê, khâu quản lý khoa học thống kê cũng đã có những bước chuyển biến quan trọng; việc xây dựng kế hoạch, triển khai nghiên cứu cũng như đánh giá nghiệm thu và chuyển giao kết quả nghiên cứu đều được thực hiện một cách nghiêm túc, theo đúng quy định của Nhà nước, đồng thời đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của ngành Thống kê. Về công tác đào tạo: Viện tiếp tục kết hợp với Vụ Tổ chức - Cán bộ và đào tạo và Khoa Thống kê Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức được nhiều lớp học đào tạo nâng cao nghiệp vụ, cử một số cán bộ tham gia giảng dạy đào tạo thống kê ở các trường đại học kinh tế. Đồng thời hàng năm Viện đều có người đi học tập, nghiên cứu và khảo sát ở nước ngoài và hiện Viện đang có 4 cán bộ là học viên cao học và 1 nghiên cứu sinh trong nước. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình hoạt động khoa học của Viện cũng còn những khó khăn và tồn tại nhất định: - Cơ sở vật chất của Viện còn thiếu thốn trong một thời kỳ dài; điều kiện kinh phí cho hoạt động những năm trước đây nhất là thời kỳ bao cấp còn hạn hẹp, kinh nghiệm tổ chức nghiên cứu khoa học của Viện chưa nhiều. Mặt khác, tổ chức của Viện không ổn định, tách ra nhập lại nhiều lần, làm cho đội ngũ cán bộ bị thay đổi, thuyên chuyển thường xuyên, có những thời gian số cán bộ của Viện vượt xa số biên chế được giao (47 so với 26). Đặc điểm trên đây làm cho việc tuyển dụng, bồi dưỡng đào tạo nâng cao trình độ cán bộ của Viện có những giai đoạn gặp nhiều khó khăn. Điều đó ảnh hưởng nhất định đến khả năng nghiên cứu của Viện Khoa học Thống kê. - Hoạt động nghiên cứu khoa học cũng còn có những hạn chế, chưa kịp thời xây dựng thành các đề tài khoa học để nghiên cứu một số vấn đề nghiệp vụ phát sinh; triển khai nghiên cứu còn nhiều bất cập, đặc biệt là việc theo dõi kiểm tra giám sát quá trình nghiên cứu. - Chưa kịp thời phổ biến các kết quả nghiên cứu khoa học đến người sử dụng, đã phần nào làm giảm ý nghãi của kết quả nghiên cứu, đồng thời cũng chưa phát huy hết vai trò của công tác thông tin khoa học thống kê. Trang 8 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường Tuy còn những tồn tại và khó khăn, nhưng nhìn chung lại 30 năm qua, Viện Khoa học Thống kê đã từng bước trưởng thành, và có những đóng góp quan trọng cho công tác thống kê nước ta trên con đường phát triển. Viện Khoa học Thống kê liên tục nhiều năm đạt đơn vị xuất sắc và nhiều lần được Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tặng bằng khen, đặc biệt được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng ba; nhiều cán bộ của Viện được Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tặng Huy chương vì sự nghiệp thống kê; Bộ Khoa học và Công nghệ tặng Huy chương và kỷ niệm chương vì sự nghiệp khoa học và công nghệ, nhiều cán bộ được Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tặng bằng khen; một số được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen và Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng ba. Có được kết quả trên đây là nhờ sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên của lãnh đạo Tổng cục Thống kê, sự hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi của Bộ Khoa học và Công nghệ; sự hợp tác có hiệu quả của các đơn vị trong Tổng cục Thống kê, các cục thống kê tỉnh, thành phố và các cơ quan có liên quan; đặc biệt sự nỗ lực phấn đấu của toàn thể cán bộ của Viện Khoa học Thống kê qua nhiều thế hệ. Phát huy những kết quả đạt được, từng bước khắc phục những hạn chế, toàn thể cán bộ của Viện Khoa học Thống kê quyết tâm phấn đấu vươn lên để đạt được những kết quả về hoạt động khoa học thống kê ở mức ngày một tốt hơn góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển của ngành ở tầm cao mới THÔNG TIN KHOA HỌC THỐNG KÊ 25 NĂM – XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN Phạm Sơn Giám đốc Trung tâm thông tin KHTK Thông tin khoa học là một trong những chức năng quan trọng của Viện Khoa học Thống kê. Ngay từ ngày đầu mới thành lập Viện, trong Quyết định số 105/TCTK - QĐ ngày 9 tháng 10 năm 1975 quy định về chức năng và nhiệm vụ của Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế (tên cũ của Viện Khoa học Thống kê ghi trong Nghị định 72/CP ngày 5-4-1974 và trong Quyết định 02/TCTK-QĐ ngày 03-01-1976 về thành lập Viện Khoa học Thống kê): Phổ biến rộng rãi kiến thức và kinh nghiệm trong và ngoài nước về công tác thống kê nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác thống kê. Tuy nhiên, trong những năm đầu mới thành lập Viện chức năng thông tin khoa học thống kê chưa được triển khai và đến năm 1980, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê có quyết định số 14-TCTK/QĐ ngày 28 -2 -1980 cho phép Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế xuất bản tờ Thông tin Khoa học Thống kê nhằm giới thiệu các thành tựu khoa học thống kê, kỹ thuật tính toán, các phương pháp toán và các khoa học khác có liên quan của các tác giả trong và ngoài nước đáp ứng yêu cầu tham khảo nghiên cứu của cán bộ trong ngành. Xét về góc độ pháp lý đây là một bản tin nghiệp vụ mang tính chất nội bộ, mỗi năm ra 4 số và mỗi số 100 bản in rôneo dày từ 40 - 50 trang. Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 9 Cũng theo Quyết định trên Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê gồm 9 thành viên, do Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê làm Tổng biên tập và trong ban biên tập ngoài một số cán bộ của Viện còn có cán bộ của các đơn vị khác. Đó là ông Trần Thanh Diệu, Phó tổng biên tập tạp chí thống kê, ông Nguyễn Quang Trạc, Trưởng phòng thống kê nước ngoài và PTS.Đỗ Trọng Hùng, trưởng phòng Vụ thống kê cân đối. Hầu như toàn bộ ban biên tập đều là những thành viên kiêm nhiệm. Mọi hoạt động của Ban biên tập nói riêng và của tờ Thông tin Khoa học Thống kê nói chung mang tính chất nghiệp vụ hành chính. Bước sang năm 1981, được sự quan tâm của lãnh đạo Tổng cục và sự nỗ lực của Viện, hoạt động thông tin khoa học đã có bước tăng cường củng cố cả về mặt tổ chức và nghiệp vụ. Trước tiên, Tổng cục Thống kê đã có quyết định chuyển thư Viện Khoa học Thống kê trực thuộc phòng nghiên cứu thống kê về Viện và ở Viện đã hình thành bộ phận thông tin thư viện gồm 5 người, trong đó có 2 thủ thư và 3 cán bộ làm công tác thông tin khoa học. Do có những cố gắng như vậy nên từ năm 1981, tờ Thông tin Khoa học Thống kê hàng năm đã ra được 4 số thông tin định kỳ với số lượng 200 bản/số in chụp trên bản thảo vi tính, kịp thời phục vụ cho nhu cầu tra cứu và tham khảo của cán bộ trong ngành thống kê. Đến năm 1983, sau khi Viện chuyển từ khu vực hoạt động hành chính sang khu vực sự nghiệp do Uỷ ban khoa học kỹ thuật Nhà nước nay là Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý, hoạt động thông tin khoa học đã có bước chuyển biến mới. Bộ phận làm công tác thông tin khoa học nằm trong mạng lưới các cơ quan thông tin khoa học do Viện Thông tin Quốc gia - nay là Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia quản lý. Đứng trước thời cơ mới, hoạt động thông tin khoa học nói chung và của tờ Thông tin Khoa học Thống kê nói riêng đã có những bước chuyển biến tích cực. Hàng năm, ngoài ấn phẩm thông tin khoa học thống kê định kỳ (4 số năm), bộ phận thư viện định kỳ 6 tháng ra một số thông tin thư mục về sách và tạp chí có ở thư Viện Khoa học Thống kê, tổ chức biên dịch một số tài liệu nghiệp vụ của các cơ quan thống kê thuộc các nước đông Âu cũ mà chủ yếu là Liên Xô. Đồng thời đã tổ chức được nhiều buổi sinh hoạt khoa học dưới hình thức giới thiệu các thông tin mới về khoa học thống kê cũng như các khoa học khác có liên quan cho cán bộ nghiệp vụ trực thuộc văn phòng Tổng cục Thống kê. Do hoạt động của tờ Thông tin ngày càng phát triển nên đội ngũ cộng tác viên ngày càng được mở rộng. Nếu như những năm đầu đội ngũ cộng tác viên của tờ Thông tin Khoa học Thống kê chủ yếu là cán bộ nghiên cứu của Viện và một số cán bộ nghiệp vụ của các đơn vị trong Tổng cục Thống kê tốt nghiệp đại học và nghiên cứu sinh từ các nước XHCN đông Âu trở về thì đến đầu năm 1985 đội ngũ cộng tác viên được mở rộng cả trong cơ quan Tổng cục, các cục thống kê, các trường đại học và một số Viện nghiên cứu như: Viện Toán, Viện Tính toán Điều khiển, Viện Khoa học Lao động (Bộ lao động), Viện Khoa học Bảo hộ lao động (Tổng công đoàn) và nhu cầu bạn đọc trong và ngoài ngành tăng lên đáng kể. Đồng thời, sau 5 năm xây dựng và củng cố hoạt động thông tin khoa học thống kê nói chung và tờ Thông tin Khoa học Thống kê nói riêng đã có những tiến bộ, góp phần đáp ứng nhu cầu thông tin cho cán bộ lãnh đạo, chuyên viên trong ngành Thống kê cũng như nhiều đối tượng sử dụng khác. Vì vậy, tháng 5 năm 1985, Bộ Văn hoá và Thông tin đã cấp giấy phép số 582/XB-BC cho phép tờ Thông tin Khoa học Thống kê được ấn hành rộng rãi trên cả nước. Đây là một ghi nhận sự phát triển về chất của tờ Thông tin Khoa học Thống kê từ một bản tin nội bộ đã chuyển sang tư cách một tạp chí chính quy và được độc giả trong và ngoài ngành trân trọng. Để tương xứng với tầm vóc một tờ Thông tin khoa học đầu ngành, trong những năm cuối của thập kỷ 80 và những năm đầu Trang 10 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường của thập kỷ 90 Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê thường xuyên mở các cuộc họp cộng tác viên và toạ đàm với đối tượng người dùng tin để từng bước nâng cao chất lượng tờ thông tin cả về hình thức và nội dung. Nếu như trước đây các bản tin chủ yếu in chụp qua bản thảo đánh máy vi tính in kim, trình bầy đơn giản, thì từ đầu năm 1990 các số thông tin đã được chế bản và in offset đẹp hơn. Nội dung đã bám sát công cuộc chuyển đổi, hệ thống thông tin thống kê được xây dựng phục vụ cho cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường định hướng XHCN, mở cửa và hội nhập kinh tế. Do đó, giai đoạn từ 1988-1993 trên tờ Thông tin Khoa học Thống kê đã giới thiệu nhiều bài viết, bài dịch về hệ thống tài khoản quốc gia. Đặc biệt trong năm 1992 đã phối hợp với các Vụ nghiệp vụ (Vụ thống kê cân đối - nay là Vụ tài khoản quốc gia và Vụ thống kê tổng hợp) sưu tầm hệ thống hoá và ra 2 chuyên san: “Hệ thống tài khoản quốc gia” và “Số liệu thống kê các nước Đông Nam á”. Hai ấn phẩm này được các cục thống kê tỉnh, thành phố, các cơ quan quản lý và nghiên cứu đánh giá cao. Ngoài ra, tờ Thông tin Khoa học Thống kê bám sát định hướng phát triển công tác thống kê đã sưu tầm và giới thiệu kịp thời những vấn đề nghiệp vụ bức súc của ngành. Chẳng hạn sau khi có Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị về khoán trong nông nghiệp tờ Thông tin Khoa học Thống kê đã giới thiệu nhiều bài viết của cán bộ nghiên cứu và thực tiễn về cải tiến phương pháp điều tra năng xuất lúa từ gặt thống kê sang điều tra thực thu theo hộ sản xuất. Hoặc thực hiện chủ trương tinh giản chế độ báo cáo thống kê định kỳ, mở rộng điều tra nhất là điều tra chọn mẫu, tờ Thông tin Khoa học Thống kê mỗi số dành ra trên 60% số bài và tin về các vấn đề này. Về mặt tổ chức bộ máy, từ năm 1989 Tổng cục Thống kê đã cho phép thành lập Phòng thông tin khoa học thống kê nằm trong Viện Khoa học Thống kê và đã tăng thêm cán bộ làm công tác thông tin, củng cố Ban biên tập. Đến năm 1994, theo Quyết định số 98/TCTK-QĐ ngày 12-7-1994 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê về việc ban hành Điều lệ về tổ chức và hoạt động của Viện Khoa học Thống kê, đã đổi tên Phòng thông tin khoa học thống kê thành Trung tâm thông tin khoa học thống kê. Đồng thời, đầu năm 1995, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê đã có quyết định số 147/TCTK/QĐ củng cố Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê. Theo quyết định này TS.Tăng Văn Khiên, Viện trưởng Viện Khoa học Thống kê được cử giữ chức Tổng biên tập, TS.Nguyễn Xuân Tường được cử giữ chức Phó tổng biên tập và ông Phạm Sơn -Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Khoa học Thống kê được cử làm thư ký. Cùng với việc tăng cường, củng cố về mặt tổ chức, chất lượng hoạt động thông tin khoa học nói chung và tờ Thông tin Khoa học Thống kê nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực. Về số lượng ấn phẩm thông tin, đã tăng từ 4 số/năm lên 6 số/năm. Ngoài ra hàng năm ra thêm 2 đến 4 số chuyên san. Số lượng của mỗi số cũng tăng từ 500 bản/số lên 1000 bản/số và trước đây mỗi số chỉ có 32 trang khổ 19x26, nay tăng lên 40 trang. Bìa đã được thiết kế và in 4 mầu hấp dẫn hơn. Do tăng số lượng bản in, nên đã đáp ứng cơ bản nhu cầu độc giả trong ngành. Nếu như trước đây chỉ gửi 1 bản/số cho mỗi đơn vị trong Tổng cục và 2 bản/số cho mỗi cục thống kê, riêng Cục Thống kê thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội 5 bản/số thì hiện nay số lượng trên đã tăng lên đáng kể. Các đơn vị trong Tổng cục 2 bản/số, các Cục thống kê 10 bản/số, riêng Cục Thống kê thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội từ 15-20 bản/số. Đồng thời để khuyến khích động viên đội ngũ cộng tác viên và cán bộ làm công tác biên tập, trị sự Viện Khoa học Thống kê Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 11 đã nghiên cứu vận dụng các quy định của nhà nước để xây dựng khung nhuận bút, phụ cấp kiêm nhiệm cho Ban biên tập cũng như các cán bộ làm công tác biên tập, trị sự và liên quan khác. Chính nhờ những cố gắng trên nên từ năm 1995 đến nay, hoạt động của tờ Thông tin ngày càng phát triển và được độc giả trong và ngoài ngành quan tâm. Mảng thông tin thư viện cũng được tăng cường củng cố theo hướng tin học hoá và nội sinh hoá. Từ năm 1996 lại đây đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho việc tin học hoá công tác thư viện. Đến nay hầu hết sách báo và tạp chí của thư viện được đưa vào quản lý trên máy tính theo phần mềm CDS-ISIS gồm một số cơ sở dữ liệu sau: cơ sở dữ liệu sách hơn 5000 bản ghi, cơ sở dữ liệu cơ quan nghiên cứu dân số - hơn 400 bản ghi, cơ sở dữ liệu chuyên gia dân số khoảng 500 bản ghi,. Ngoài ra, Trung tâm thông tin khoa học thống kê đã xây dựng và thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu cộng tác viên tờ Thông tin Khoa học Thống kê; cơ sở dữ liệu cộng tác viên nghiên cứu khoa học; cơ sở dữ liệu các bài viết, bài dịch đăng trên tờ Thông tin Khoa học Thống kê từ năm 1991 đến nay. Chính nhờ các cơ sở dữ liệu trên nên hoạt động của Ban biên tập nói riêng và công tác thông tin khoa học ngày càng đi vào nề nếp. Bước sang thiên niên kỷ mới, Ngành Thống kê đang phấn đấu thực hiện định hướng phát triển của ngành đến năm 2010 và Luật Thống kê được Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ III thông qua và có hiệu lực từ 1-1-2004, hoạt động thông tin khoa học thống kê đã có những chuyển biến tích cực theo các hướng sau: - Đa dạng hoá các loại ấn phẩm thông tin - Tin học hoá công tác thông tin thư viện - Đa dạng hoá các loại hình phổ biến thông tin - Đa dạng hoá các hình thức hoạt động thông tin. Dựa vào các định hướng trên đây từ năm 2001 đến nay Trung tâm thông tin khoa học thống kê bám sát nhiệm vụ phục vụ công tác thống kê đã bước đầu đạt được một số kết quả nhất định. Trước hết về ấn phẩm thông tin định kỳ và các chuyên san, hàng năm đã bổ sung thêm các ấn phẩm thông tin như tổng luận, kỷ yếu kết quả nghiên cứu đề tài, thông báo thư mục sách tạp chí. Các loại ấn phẩm trên còn được đưa vào đĩa CD đưa lên trang web của Tổng cục Thống kê để dễ dàng cho việc tra cứu. Gần đây, Trung tâm Thông tin Khoa học Thống kê đang xúc tiến ra tờ tin phục vụ quản lý ngành Thống kê với đối tượng phục vụ chủ yếu là lãnh đạo Tổng cục, các Vụ, Viện và các Cục trưởng cục thống kê tỉnh, thành phố. Cùng với việc đa dạng hoá sản phẩm thông tin, nội dung từng bản tin cũng được chú ý cải tiến và nâng cao chất lượng nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của bạn đọc, đặc biệt là cán bộ nghiệp vụ của ngành. Ngoài ra, trong những năm gần đây Trung tâm Thông tin thường xuyên mở các buổi toạ đàm trao đổi về hoạt động thông tin với các đơn vị trong Tổng cục và các cục thống kê địa phương cũng như cơ sở. Đầu năm 2004, Tổng cục trưởng đã phê chuẩn Đề án đổi mới hoạt động khoa học thống kê và ngày 01-12-2004 đã có Quyết định số 870 QĐ/TCTK quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Viện Khoa học Thống kê khẳng định lại nhiệm vụ của Trung tâm thông tin khoa học thống kê như là trung tâm thông tin khoa học đầu ngành. Đây là những hành lang pháp lý để tăng cường và đẩy mạnh hơn nữa hoạt động thông tin khoa học thống kê trong thời kỳ mới nhằm góp sức vào sự nghiệp đổi mới ngành Thống kê. Hai mươi lăm năm qua đi kể từ những ngày đầu bỡ ngỡ, ngày nay Trung tâm Trang 12 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường thông tin khoa học thống kê đã có nhiều bước phát triển tốt đẹp. Thành tích đó, trước hết nhờ sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục, Viện Khoa học Thống kê và sự hướng dẫn giúp đỡ của Trung tâm thông tin khoa học công nghệ quốc gia, cùng với sự phấn đấu bền bỉ của nhiều thế hệ cán bộ làm công tác thông tin. Trong dịp kỷ niệm 30 năm thành lập Viện, chúng ta sẽ có điều kiện gặp gỡ những đồng nghiệp đã nghỉ hưu hoặc chuyển đi đơn vị khác, cùng nhiều cộng tác viên có nhiều đóng góp cho hoạt động thông tin. Chúng ta có quyền huy vọng rằng, mai sau những lớp người kế tiếp sẽ đẩy mạnh và phát triển hơn nữa hoạt động thông tin khoa học thống kê, phấn đấu xây dựng Trung tâm thông tin khoa học thống kê vững về tổ chức, mạnh về cán bộ, đội ngũ cộng tác viên đông đảo và đa dạng phong phú về sản phẩm góp sức cùng toàn ngành thực hiện thắng lợi định hướng phát triển ngành Thống kê đến năm 2010 và đưa Luật Thống kê vào cuộc sống CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHOA HỌC CỦA NGÀNH THỐNG KÊ Phạm Thành Đạo Quyền trưởng phòng quản lý KH và ĐT Quản lý khoa học có vai trò quan trọng đối với việc định hướng và thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học. Cùng với quá trình hình thành và phát triển của Viện Khoa học Thống kê công tác quản lý khoa học đã có những đóng góp thiết thực. Những năm đầu mới thành lập Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế, trong quyết định số 105/TCTK- QĐ ngày 9-10-1975 có đề cập tới công tác quản lý khoa học, nhưng thời kỳ này việc nghiên cứu tìm hiểu nghiệp vụ còn là trách nhiệm của mỗi cán bộ thống kê chưa tách thành một hoạt động riêng nên chưa hình thành bộ phận quản lý khoa học, mặc dầu phong trào nghiên cứu khoa học trong ngành lúc này rất sôi nổi. Năm 1980, sau khi tổ chức thành công Hội nghị khoa học thống kê toàn quốc lần thứ nhất, để hướng dẫn tổ chức phong trào nghiên cứu khoa học trong cơ quan Tổng cục đã hình thành ý tưởng xây dựng và phát triển công tác quản lý khoa học. Đến tháng 10- 1981, Chính phủ có Nghị định 217/CP tăng cường và đẩy mạnh công tác quản lý khoa học và theo nghị định này, ở các Bộ và cơ quan ngang bộ thành lập Vụ quản lý khoa học kỹ thuật, còn đối với cơ quan trực thuộc Chính phủ thành lập Phòng quản lý khoa học. Quán triệt tinh thần Nghị định trên, lãnh đạo Viện đã đề nghị Lãnh đạo Tổng cục Thống kê thành lập bộ phận quản lý khoa học ở Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế nhằm giúp Lãnh đạo Tổng cục xây dựng chương trình và kế hoạch nghiên cứu khoa học thống kê từ khâu xây dựng kế hoạch, đăng ký đề tài đến tổ chức triển khai nghiên cứu, đánh giá nghiệm thu các kết quả nghiên cứu. Lãnh đạo chỉ đạo Viện sưu tầm hệ thống hoá các Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 13 văn bản pháp quy có liên quan và cử một cán bộ theo dõi vấn đề này để đến thời điểm chín muồi sẽ có quyết định chính thức về mặt tổ chức. Chấp hành ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục, Viện Khoa học Thống kê đã liên hệ với Viện Quản lý Khoa học của Uỷ ban Khoa học Kỹ thuật Nhà nước nay là Bộ Khoa học và Công nghệ tìm hiểu các văn bản pháp quy, cũng như kinh nghiệm tổ chức hoạt động của các đơn vị quản lý khoa học. Năm 1983 theo quyết định của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê chuyển Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế từ khu vực hành chính sang khu vực sự nghiệp được nhà nước cấp toàn bộ kinh phí lương và bộ máy cho hoạt động khoa học. Viện đã hình thành bộ phận quản lý khoa học gồm 4 cán bộ đồng thời Viện cũng bắt đầu xây dựng kế hoạch nghiên cứu khoa học bao gồm các đề tài cấp Nhà nước, Tổng cục và cơ sở. Trong thời gian này, Viện đã đề nghị Tổng cục cho thành lập Hội đồng khoa học của Viện để tư vấn cho Viện trưởng về 3 lĩnh vực: chương trình kế hoạch nghiên cứu khoa học hàng năm và năm năm; đánh giá nghiệm thu các đề tài nghiên cứu khoa học cấp Tổng cục và cơ sở; kiến nghị đưa các kết quả nghiên cứu vào áp dụng trong thực tế. Năm 1984, lần đầu tiên ngành Thống kê có kế hoạch nghiên cứu khoa học công nghệ đồng bộ bao gồm nội dung nghiên cứu và kinh phí thực hiện cho cả 3 cấp đề tài Nhà nước, Tổng cục và cơ sở. Thời kỳ 1985 - 1994 Phòng quản lý khoa học kiêm nhiệm thêm chức năng quản lý hành chính và hình thức này đã được thể chế hoá trong quyết định số 98 TCTK/QĐ ngày 12-7-1994 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê phê duyệt Điều lệ về tổ chức hoạt động của Viện Khoa học Thống kê. Theo điều lệ trên, quản lý khoa học là một trong 4 chức năng chủ yếu của Viện Khoa học Thống kê và Phòng Quản lý Khoa học và Đào tạo là một trong 3 đơn vị của Viện. Thời kỳ 1996-2004 Phòng quản lý khoa học và đào tạo vẫn kiêm nhiệm thêm chức năng quản lý hành chính cho đến khi có quyết định số 870/QĐ - TCTK ngày 1-12- 2004 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức hoạt động của Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê đã chia Phòng quản lý khoa học và đào tạo thành 2 phòng: Phòng quản lý khoa học và đào tạo và Phòng tổ chức hành chính. Thực hiện đường lối đổi mới cơ chế quản lý kinh tế do Đại hội Đảng lần thứ VI đề ra, ngành Thống kê đã thực hiện những thay đổi cơ bản như: chuyển đổi phương pháp thống kê từ MPS sang hệ thống tài khoản quốc gia (SNA), thực hiện hàng loạt các cuộc tổng điều tra và tăng cường điều tra chọn mẫu, mở rộng công tác thống kê xã hội,v.v,... đã làm cho hoạt động nghiên cứu khoa học sôi nổi hơn bao giờ hết. Với vai trò tổ chức và thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học, công tác quản lý khoa học cũng đã đạt được những tiến bộ đáng kể: + Đã thực hiện được quy trình xây dựng và bảo vệ kế hoạch nghiên cứu khoa học hàng năm của ngành Thống kê. Việc định hướng các nội dung nghiên cứu đã bám sát các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như phương hướng nhiệm vụ công tác của ngành trong từng giai đoạn. + Nhiều vấn đề mới được đặt ra nghiên cứu và đã huy động được đông đảo lực lượng nghiên cứu trong và ngoài ngành tham gia. + Việc hướng dẫn xây dựng đề cương và kế hoạch nghiên cứu, phân bổ kinh phí Trang 14 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường và lựa chọn chủ nhiệm đề tài cũng được cải tiến và hoàn thiện hơn trước. + Về chế độ chi tiêu tài chính, trong năm 1996 Viện còn phải vận dụng thông tư số 49/TC-KHCN ngày 1-7-1995 về “Quy định chế độ chi tiêu đối với hoạt động nghiên cứu triển khai”, thì đến năm 1997 Viện Khoa học Thống kê đã cụ thể hoá các nội dung và định mức chi áp dụng cho các hoạt đông khoa học công nghệ của Tổng cục Thống kê. Đến năm 1999, lần đầu tiên Viện Khoa học Thống kê ban hành văn bản số 15/KHTK-QĐ ngày 26 tháng 3 năm 1999 về “Hướng dẫn chế độ chi tiêu hoạt động khoa học của Viện Khoa học Thống kê”. Đến năm 2001, liên Bộ Tài chính - Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường ban hành thông tư liên tịch số 45/2001/TTLT/BTC- BKHCNMT ngày 18/6/2001 về “Hướng dẫn một số chế độ chi tiêu đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ” và Viện Khoa học Thống kê đã ký văn bản số 51/KHTK-QL ngày 25-10-2001 về “Hướng dẫn chế độ chi tiêu hoạt động KHCN của Viện Khoa học Thống kê” để kịp thời triển khai cho các hoạt động khoa học công nghệ trong ngành Thống kê. + Tất cả các đề tài đã được đánh giá nghiệm thu một cách nghiêm túc theo đúng quy định của Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường. + Đã biên soạn hệ thống hoá các kết quả nghiên cứu hàng năm phục vụ cho cán bộ nghiên cứu và các đối tượng khác tham khảo. Từ năm 2000 đã thường xuyên cập nhật các kết quả nghiên cứu đã hoàn thành đưa lên trang web của Tổng cục để phục vụ rộng rãi người sử dụng. Từ năm 2000, sau khi Luật Khoa học và Công nghệ số 21/2000/QH10 ngày 9/6/2000 đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 7 thông qua và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2001 và nhất là sau khi có Nghị định số 81/2002/NĐ-CP ngày 17 tháng 10 năm 2002 Chính phủ "Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoa học và Công nghệ”, công tác quản lý khoa học đã được hoàn thiện thêm một bước: + Tất cả các đề tài nghiên cứu khoa học đều được hoàn thiện đề cương chi tiết trước Hội đồng xét duyệt đề cương và tuyển chọn chủ nhiệm đề tài. + Các quy chế phục vụ cho công tác quản lý khoa học được nghiên cứu và ban hành bao gồm các quy chế như: - Quyền hạn, trách nhiệm và tiêu chuẩn của chủ nhiệm đề tài, thư ký đề tài và các thành viên tham gia nghiên cứu. - Quy chế lập và hoạt động của Hội đồng xét duyệt đề cương và tuyển chọn chủ nhiệm đề tài. Cơ cấu và tiêu chuẩn của các thành viên hội đồng. - Tiêu chuẩn lựa chọn nhiệm vụ nghiên cứu, tiêu chuẩn phân loại các đề tài thành đề tài trọng điểm, cấp tổng cục và cấp cơ sở. - Quy chế lập và hoạt động của Hội đồng đánh giá nghiệm thu kết quả thực hiện đề tài. Cơ cấu và tiêu chuẩn của các thành viên hội đồng. + Thực hiện phương thức ký kết hợp đồng cá nhân thực hiện từng phần nội dung nghiên cứu: chủ nhiệm được quyền chủ động lựa chọn các cá nhân ký kết hợp đồng triển khai nghiên cứu và đánh giá nghiệm thu kết quả thực hiện hợp đồng. + Kết quả nghiên cứu của các đề tài đã được nghiệm thu đánh giá theo đúng quy định của Nhà nước. Các đề tài nghiên cứu cấp Tổng cục được nghiệm thu 2 lần: sơ bộ Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 15 và chính thức đã góp phần nâng cao đáng kể chất lượng nghiên cứu. Tất cả những kết quả trên đây đã được Lãnh đạo Viện, cũng như Lãnh đạo ngành đánh giá cao. Cụ thể trong báo cáo hai mươi lăm năm xây dựng và phát triển Viện Khoa học Thống kê, TS.Tăng Văn Khiên Viện trưởng Viện Khoa học Thống kê đã khẳng định: “Công tác quản lý và tổ chức triển khai nghiên cứu đã từng bước được cải tiến và hoàn thiện. Đã thực hiện được quy trình xây dựng và bảo vệ kế hoạch hàng năm và 5 năm của ngành Thống kê. Việc định hướng nội dung nghiên cứu đã bám sát các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như phương hướng nhiệm vụ công tác của ngành trong từng thời kỳ. Việc hướng dẫn xây dựng đề cương, kế hoạch nghiên cứu; phân bổ kinh phí; lựa chọn ban chủ nhiệm đề tài và công tác tổ chức đánh giá nghiệm thu kết quả đề tài thực hiện nghiêm túc nên có tác dụng nâng cao chất lượng nghiên cứu” Đầu năm 2004, Tổng cục trưởng đã phê chuẩn Đề án đổi mới hoạt động khoa học thống kê và ngày 01-12-2004 đã có Quyết định số 870 QĐ/TCTK quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Viện Khoa học Thống kê khẳng định lại nhiệm vụ của Phòng quản lý khoa học và đào tạo: “Tổ chức, quản lý hoạt động khoa học thống kê trong toàn ngành, từ khâu xây dựng kế hoạch đến triển khai nghiên cứu, theo dõi, hướng dẫn thực hiện, tổ chức nghiệm thu, đánh giá và kiến nghị đưa các kết quả nghiên cứu vào ứng dụng trong thực tế” Trong hai mươi ba năm hoạt động, Phòng quản lý khoa học và đào tạo đã có nhiều bước phát triển tốt đẹp. Thành tích đó, trước hết nhờ sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục, lãnh đạo Viện Khoa học Thống kê và sự hướng dẫn giúp đỡ của Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng với sự phấn đấu bền bỉ của nhiều thế hệ cán bộ làm công tác quản lý khoa học. Hy vọng trong thời gian tới hoạt động quản lý khoa học sẽ hoàn thiện và phát triển hơn nữa góp phần thực hiện thắng lợi định hướng phát triển ngành Thống kê đến năm 2010 XÂY DỰNG VÀ PHÁT HUY TIỀM LỰC ĐỂ PHÁT TRIỂN Nguyễn Xuân Tường Nguyên Phó viện trưởng, Viện KHTK Nhìn lại quãng đường đã qua, tổng kết lại những gì đã làm được và chưa làm được, rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục vững bước tiến lên phía trước. Đây là công việc thường làm trong những lần kỷ niệm thành lập đơn vị sau những mốc thời gian nhất định. Trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, lịch sử của Viện đã ghi lại những sự kiện trong những năm tháng hoạt động khoa học của một đơn vị đảm nhận công tác khoa học của ngành Thống kê để thấy rõ những thành tựu đã đạt được từ những ngày đầu thành lập đến hôm nay. Hoạt động khoa học của ngành Thống kê đã có từ ngay những ngày thành lập. Lúc đó, do yêu cầu hoạt động nghiệp vụ đặt ra trong việc xây dựng, cải tiến và không Trang 16 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường ngừng hoàn thiện công tác phương pháp chế độ để có thể thực hiện tốt quá trình thu thập, xử lý, tổng hợp và cung cấp thông tin thống kê đáp ứng yêu cầu của các đối tượng sử dụng ngành Thống kê đã tiến hành công tác nghiên cứu khoa học. Tuy vậy, hoạt động nghiên cứu chưa tập trung thống nhất vào một đầu mối, chưa có bộ phận chuyên trách đảm nhận công việc này. Mãi đến năm 1976 sau khi giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước. Do yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao đối với công tác thống kê, các điều kiện để thành lập một đơn vị chuyên trách hoạt động khoa học của ngành đã có làm tiền để cho việc thành lập Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê trên cơ sở hợp nhất các bộ phận đang có chức năng và nhiệm vụ nghiên cứu cải tiến và hoàn thiện từng bước các hoạt động nghiệp vụ của ngành như tổ cải tiến quản lý; tổ toán kinh tế; tổ biên soạn từ điển thống kê; phòng thống kê nước ngoài, Ngay từ những năm đầu mới thành lập, Viện Khoa học Thống kê đã nghiên cứu từng bước làm rõ chức năng và nhiệm vụ của đơn vị, luôn bám sát chức năng và nhiệm vụ của ngành để vận dụng các vấn đề lý luận và hoạt động thực tiễn của ngành nhằm xác định những hướng nghiên cứu phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ. Nội dung nghiên cứu trong những năm đầu thường tập trung vào các vấn đề có tính thời sự trong ngành như: cải tiến phương pháp điều tra thống kê cho phù hợp với điều kiện thực tế trong công tác quản lý; cải tiến phương pháp thu thập thông tin qua chế độ báo cáo và điều tra; xây dựng hệ thống chỉ tiêu phù hợp với điều kiện thực tế ở các đơn vị báo cáo trong các ngành kinh tế; xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp huyện, Từng bước hệ thống các đề tài nghiên cứu của Viện được mở rộng và đa dạng hơn. Nhiều đề tài mang tính chất đúc kết lý luận chung của khoa học thống kê, cũng có đề tài thiên về nghiên cứu vận dụng vào thực tế. Tỷ trọng các đề tài dạng nghiên cứu “cải tiến”; “từng bước hoàn thiện” ngày càng cao, tính thực tế của công việc nghiên cứu ngày càng nâng lên, điều này đã dần gây dựng được niềm tin và tăng sự hợp tác của các cán bộ ở các vụ nghiệp vụ. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác nghiên cứu khoa học, Viện Khoa học Thống kê luôn quan tâm tới việc xây dựng một đội ngũ cán bộ chuyên môn nghiệp vụ được đào tạo một cách có hệ thống về thống kê và có khả năng nghiên cứu. Tuy vậy trong thời kỳ đầu thành lập việc tách, nhập các đơn vị vào Viện đều mang nặng tính chất sắp xếp, rút gọn đầu mối tổ chức bộ máy của Tổng cục, không vì mục đích tăng cường năng lực cán bộ có trình độ chuyên môn. Mỗi lần sáp nhập thêm là mỗi lần tỷ lệ cán bộ chuyên môn về thống kê có khả năng nghiên cứu lại giảm đi. Tình trạng này đã kéo dài mãi đến năm 1994. Việc bố trí cán bộ nghiên cứu như trên đã đưa đến vấn đề xác định phương hướng và lựa chọn đề tài nghiên cứu bị hạn chế, khả năng thực hiện các đề tài nghiên cứu thấp. Thực trạng này làm cho các vụ thống kê nghiệp vụ chưa tin tưởng vào khả năng nghiên cứu của Viện, cán bộ Viện lại không tiếp cận được những vấn đề nghiệp vụ để cùng hợp tác nghiên cứu giải quyết, tính thực tiễn của công trình nghiên cứu không cao và việc vận dụng vào thực tiễn càng khó khăn. Những năm gần đây thực trạng nêu trên đã từng bước được khắc phục. Để xây dựng và phát triển Viện Khoa học Thống kê đáp ứng được yêu cầu của xã hội trong tiến trình đổi mới và hội nhập, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Viện đó là phải có kế hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ có đủ khả năng nghiên cứu và triển khai vào thực tế các nội dung thiết thực của ngành Thống kê. Hoạt động thông tin khoa học là một lĩnh vực mà Viện Khoa học Thống kê đã triển khai sớm và đã có ngay sản phẩm từ Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 17 những ngày đầu. Bản tin “Thống kê nước ngoài” đã được tổ chức biên soạn và đăng tải nhiều thông tin lý luận và thực tiễn của thống kê các nước xã hội chủ nghĩa, của thống kê khối SEV và một số nước khác. Sự ra đời của tờ “Thông tin Khoa học Thống kê” là một bước phát triển quan trọng của hoạt động thông tin khoa học thống kê. Có thời kỳ Viện còn chịu trách nhiệm biên soạn tờ “Thông tin tư liệu dân số” - đây là những hoạt động thông tin nhằm cung cấp được nhiều thông tin có giá trị phục vụ yêu cầu nghiên cứu khoa học cũng như công tác nghiệp vụ của các đơn vị trong Tổng cục Thống kê. Chất lượng các sản phẩm thông tin ngày càng nâng cao, diện cung cấp trao đổi thông tin ngày càng mở rộng, đây là những thành tích rất đáng ghi nhận trong hoạt động của Viện. Để thúc đẩy hơn nữa hoạt động thông tin khoa học của Viện một vấn đề còn khó khăn là kinh phí hoạt động thông tin có hạn, việc bổ sung tăng cường nguồn tư liệu khoa học thống kê chưa được tập trung quản lý thống nhất, bị phân tán, bỏ phí ở nhiều nơi trong các vụ nghiệp vụ cũng như các cục thống kê trong toàn ngành. Trong thời kỳ đầu công tác quản lý khoa học là một hoạt động thành công nhất của Viện, những ngày đầu công việc này chưa được đặt ra đúng mức do nhiều nguyên nhân trước hết do kinh phí hoạt động khoa học chưa có gì đáng kể, việc phân bổ cấp phát kinh phí cho các đề tài còn đơn giản, việc lập kế hoạch hàng năm chưa phức tạp,.. nhưng cùng với thời gian hoạt động này luôn luôn được cải tiến cho phù hợp với điều kiện phát triển chung của hoạt động khoa học trong Tổng cục và của Viện. Công tác xây dựng kế hoạch khoa học hàng năm của Tổng cục do Viện chủ trì và theo dõi đã dần dần đi vào nề nếp và không ngừng đổi mới từ việc xác định hệ thống đề tài các cấp, đến việc tổ chức hợp tác nghiên cứu giữa Viện và các đơn vị trong và ngoài Tổng cục đã có những tiến bộ rõ rệt và đem lại những hiệu quả đáng ghi nhận. Đây là một bước trưởng thành rất lớn của Viện kể từ ngày thành lập đến nay tuy cũng có những khó khăn nhất định trong công tác quản lý khoa học cần được khắc phục để góp phần đưa các hoạt động của Viện tiến lên một bước mới. Nhìn lại những kết quả đã đạt được chúng ta có quyền tự hào về sự phát triển đi lên của Viện do tập thể cán bộ công nhân viên của Viện Khoa học Thống kê qua bao thế hệ đã vượt qua mọi khó khăn để có thể hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao và từng bước trưởng thành, đồng thời cũng nhận thức và đánh giá đúng tiềm lực thực tế của Viện hiện nay để tự tin bước vào giai đoạn mới Nghiên cứu khoa học với kết quả đổi mới phương pháp luận thống kê công nghiệp Vũ Văn Tuấn Vụ trưởng Vụ TK Công nghiệp và Xây dựng Hoà trong sự nghiệp đổi mới chung của ngành Thống kê, lĩnh vực thống kê công nghiệp đã thực hiện những nội dung đổi mới rất căn bản về phương pháp luận: - Mở đầu là tinh giản hệ thống chỉ tiêu và biểu mẫu báo cáo. Qua hai lần thay đổi chế độ báo cáo cơ sở vào năm 1986 và năm 1994, số chỉ tiêu thu nhập tại cơ sở đã Trang 18 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường giảm từ 62 chỉ tiêu xuống còn 45 chỉ tiêu và sau năm 1994 chỉ còn 38 chỉ tiêu. Những chỉ tiêu thống kê chỉ phục vụ quản lý vi mô của cơ sở đã cơ bản được loại bỏ như: Sử dụng thời gian lao động, sử dụng công suất và thời gian thiết bị máy móc, tỷ lệ sản phẩm hỏng, phân phối lợi nhuận.. Đặc biệt là biểu mẫu báo cáo đã được tinh giản đến mức tối đa từ 39 biểu baó cáo theo quyết định số 233/CP của Chính phủ xuống còn 21 biểu theo quyết định số 13/TCTK của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê và còn 4 biểu theo quyết định số 147/TCTK ban hành năm 1994 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê. - Tiếp theo là đổi mới về phương pháp tính một số chỉ tiêu thống kê cơ sở và tổng hợp cho phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và đảm bảo tính so sánh quốc tế (theo các chuẩn mực của thống kê công nghiệp Liên Hợp Quốc) cụ thể là chuyển phương pháp tính các chỉ tiêu tổng hợp theo phương pháp luận của hệ thống bảng cân đối vật chất (MPS) sang phương pháp luận của hệ thống tài khoản Quốc gia (SNA). Nội dung này chủ yếu được thực hiện từ năm 1994 đến trước năm 2000. - Từ năm 2000 đến nay trọng tâm là đổi mới tổ chức thu thập và xử lý tổng hợp thông tin, đồng thời tiếp tục hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu, phương pháp tính phù hợp với cơ chế quản lý nền kinh tế thị trường trong nước và theo đúng chuẩn mực thống kê công nghiệp Quốc tế. Có thể nói trong gần 20 năm đổi mới thống kê công nghiệp, kết quả căn bản nhất, lớn lao nhất là bước đầu đã chuyển từ nền thống kê phục vụ kế hoạch hoá tập trung bao cấp sang thống kê phục vụ quản lý vĩ mô nền kinh tế thị trường và tham gia vào niên giám thống kê hàng năm của tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO). Trong mỗi bước đi, mỗi thành công trong đổi mới và mỗi kết quả đem lại bằng chất lượng của thông tin thống kê công nghiệp được nâng lên, đều in đậm dấu ấn của hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê, hoặc là gợi mở hướng đi, hướng đổi mới trong các đề tài nghiên cứu về dự báo, điều tra mẫu, phân tích vĩ mô,... Hoặc là trợ giúp trực tiếp cho cải tiến đổi mới hệ thống chỉ tiêu và phương pháp tính toán như các đề tài nghiên cứu về phương pháp luận. Không chỉ có 20 năm đổi mới (1986- 2005) mà trước đó những năm 1976-1986, hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê đã gắn với cải tiến nghiệp vụ thống kê công nghiệp. Trong những năm đầu thống nhất đất nước, chế độ báo cáo thống kê công nghiệp được thực hiện ở Miền bắc trước đó đem áp dụng cho cả nước, vì thế đã có những bất cập nảy sinh và đề tài “Nghiên cứu cải tiến phương pháp tính giá trị sản xuất ngành công nghiệp” đã giúp sửa đổi được một số yếu tố bất hợp lý theo quy định trước đây như: Tính trùng theo quy định đặc biệt, tính chênh lệch sản phẩm dở dang, tính theo giá chế biến đối với giá trị sản xuất theo giá cố định... Trong những năm đổi mới, số đề tài nghiên cứu khoa học có điều kiện tăng nhanh và đã góp phần lớn hơn cho quá trình đổi mới phương pháp luận thống kê công nghiệp như đã nói ở trên. Tổng số 8 đề tài nghiên cứu khoa học mà Vụ Công nghiệp thực hiện nghiên cứu, cùng với một số đề tài nghiên cứu khác đã hỗ trợ trực tiếp vào đổi mới nghiệp vụ Thống kê Công nghiệp ở các lĩnh vực khác nhau, nổi bật là các đề tài ứng dụng vào đổi mới chỉ tiêu và phương pháp tính. Chùm đề tài nghiên cứu về các phương pháp tính giá trị sản xuất theo giá so sánh, tính chỉ số khối lượng trong Công nghiệp và sử dụng chỉ tiêu giá trị tăng thêm để đánh giá tăng trưởng Công nghiệp đã giúp cho việc hoàn thiện hơn phương pháp tính chỉ số phát triển Công nghiệp cũng như tính Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 19 chính xác hơn các chỉ tiêu thuộc tài khoản sản xuất của ngành Công nghiệp. Đề tài xây dựng bảng danh mục sản phẩm công nghiệp đã đặt nền móng cho sự ra đời bảng danh mục sản phẩm công nghiệp gồm nhiều sản phẩm nhất từ trước đến nay (1.200 sản phẩm có mã số, đơn vị tính được dựa trên bảng phân loại sản phẩm chuẩn Quốc tế CPC). Đề tài nghiên cứu xây dựng bảng cân đối thống kê năng lượng ở Việt nam là nền tảng cơ sở lý luận và xây dựng nên những nguyên tắc, cấu trúc cơ bản cho công tác thống kê năng lượng ở nước ta. Chùm đề tài về hệ thống chỉ tiêu thống kê, điều tra chọn mẫu, dự báo kinh tế... đã cung cấp những lý luận và thực tiễn cho ứng dụng vào đổi mới tổ chức điều tra thống kê, ứng dụng phần mềm tin học vào xử lý tổng hợp và từng bước hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê công nghiệp phục vụ đường lối công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế. Hoạt động nghiên cứu khoa học đã từng bước gắn với thực tiễn, có hiệu quả, có tính khả thi được thể hiện khá rõ nét trong quá trình đổi mới và hội nhập với thống kê Quốc tế của thống kê Công nghiệp. Có thể nói kết quả của đổi mới thống kê Công nghiệp 30 năm qua, nhất là trong 10 năm gần đây có một phần đóng góp quan trọng của nghiên cứu khoa học thống kê và ngược lại chính trong công việc đổi mới và hoàn thiện phương pháp luận đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê có nhiều đề tài có giá trị ứng dụng cao, đạt loại khá, giỏi và xuất sắc, đó cũng là hình ảnh của 30 năm trưởng thành và không ngừng phát triển của Viện Khoa học Thống kê và đã tự khẳng định sự cần thiết và vai trò không thể thiếu đối với hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của thống kê toàn ngành. Với ý nghĩa đó, mặc dù công tác nghiên cứu khoa học thống kê trong những năm qua còn yếu kém này, bất cập nọ, nhưng đó không phải là cơ bản. Cái cơ bản là đã xác định được hướng đi đúng, có định hướng phát triển rõ ràng, các đề tài nghiên cứu ngày càng có hiệu quả hơn, thiết thực hơn đã đóng góp một phần quan trọng vào đổi mới phương pháp luận thống kê của nhiều lĩnh vực, trong đó thống kê Công nghiệp được nói ở trên chỉ là một lĩnh vực chuyên ngành cụ thể. Tuy nhiên, không bao giờ sự vật lại đứng im và công việc của một tổ chức, một ngành lại chỉ dừng lại ở đó, bởi vậy đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới công tác thống kê đặt ra cho hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê không chỉ phát triển về số lượng đề tài, mà phải tiếp tục đổi mới về tổ chức nghiên cứu và ứng dụng với nghĩa rộng từ khâu định hướng và tuyển chọn đề tài đến tổ chức nghiên cứu, đánh giá nghiệm thu và đặc biệt là ứng dụng kết quả nghiên cứu của đề tài. Định hướng và tuyển chọn đề tài nghiên cứu hàng năm là hết sức quan trọng, cần phải căn cứ vào “Đơn đặt hàng” từ nhiệm vụ chính trị hàng năm và mục tiêu chiến lược phát triển của toàn ngành để xác định các đề tài nghiên cứu lớn, quan trọng có tính then chốt cho đổi mới công tác của ngành và các đề tài giải quyết từng lĩnh vực để đảm bảo tính đồng bộ trong việc thực hiện các nhiệm vụ chung, nhất là những nhiệm vụ đòi hỏi đổi mới thuộc về phương pháp luận, các thông tin tổng hợp của nền kinh tế, ứng dụng công nghệ thông tin.... Khi đã có định hướng rõ ràng, việc tuyển chọn đề tài cũng hết sức quan trọng, đảm bảo cho đề tài đúng với địa chỉ thực hiện và đơn vị thực hiện có đủ điều kiện và năng lực để hoàn thành tốt nhất nội dung nghiên cứu của đề tài. Những vấn đề trên vừa qua chưa được thể hiện rõ ràng trong Trang 20 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường việc đăng ký và tuyển chọn đề tài nghiên cứu khoa học hàng năm. Tổ chức triển khai, nghiên cứu một cách khoa học, hợp lý cũng cần được quan tâm. Vì trong thực tế có nội dung nghiên cứu liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhiều người có am hiểu về mỗi chuyên ngành khác nhau. Nếu tổ chức nghiên cứu không tập hợp được tất cả trí tuệ và thực tiễn của các lĩnh vực khác nhau, thì kết quả nghiên cứu chắc chắn sẽ phiến diện và lý thuyết chung chung. Thực tế những năm qua không ít đề tài đã tổ chức triển khai chưa hợp lý, kết quả rất hạn chế và phiến diện. Đánh giá nghiệm thu đề tài càng nghiêm túc, chính xác thì càng có tác dụng nâng cao chất lượng nghiên cứu của đề tài, muốn vậy thì vấn đề quan trọng hàng đầu là lựa chọn thành viên hội đồng phải là những người có sự hiểu biết về lý luận và thực tiễn ở trình độ nhất định về lĩnh vực nghiên cứu của đề tài, tránh tình trạng thành viên hội đồng chưa có kiến thức tối thiểu hoặc chưa qua thực tiễn về lĩnh vực đó. Cuối cùng là việc ứng dụng kết quả nghiên cứu của đề tài, hầu hết các đề tài nghiên cứu khoa học của ngành Thống kê đã có địa chỉ ứng dụng rõ ràng là ngành Thống kê. Bởi vậy khi đề tài đã hoàn thành, cần có kế hoạch triển khai ứng dụng cụ thể, cần quan tâm đến các điều kiện ứng dụng như tổ chức thử nghiệm, tạo lập cơ sở pháp lý, chỉ rõ địa chỉ ứng dụng, nguồn nhân lực, tài chính cho triển khai... để hạn chế tối thiểu các đề tài nghiên cứu xong nhưng không được đưa vào ứng dụng trong thực tế, đó cũng là nâng cao hiệu quả của hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỚI CÔNG TÁC PHƯƠNG PHÁP CHẾ ĐỘ THỐNG KÊ Trần Đào Cần phải khẳng định ngay là ít có công tác nào mà có quan hệ chặt chẽ và trực tiếp với công tác nghiên cứu khoa học thống kê như công tác phương pháp chế độ thống kê. Bằng chứng là những kết quả luôn đạt được trong lĩnh vực phương pháp chế độ thống kê trong thời gian qua đều có sự đóng góp tích cực của công tác nghiên cứu khoa học thống kê. ở đây chỉ có thể nêu lên những kết quả lớn nhất và gần đây nhất. Hãy bắt đầu từ Luật Thống kê - văn bản pháp luật cao nhất về công tác thống kê. Ngay sau khi có chỉ thị 28/TTg ngày 28-8- 1998 của Thủ tướng chính phủ giao cho ngành Thống kê tổng kết 10 năm thi hành Pháp lệnh kế toán Thống kê và xây dựng Luật Thống kê, từ năm 1999, đề tài khoa học về Luật Thống kê đã được nghiên cứu. Chuyên san “sự cần thiết và những nội dung chủ yếu của Luật Thống kê” được phát hành, nhiều cuộc hội thảo khoa học đã được tiến hành và nhiều bài như: Tổng kết 10 năm thi hành Pháp lệnh kế toán - thống kê, về sự cần thiết và những nội dung chủ yếu của Dự án Luật thống kê Việt Nam đã được đăng trên Tờ Thông tin Khoa học Thống kê. Đề tài, các cuộc hội thảo, các bài viết có tính khoa học đã góp phần quan trọng vào việc thiết kế các nội dung chủ yếu của Dự án luật Thống kê, đặc biệt là mô hình tổ chức thống kê mà Việt Nam cần lựa chọn; các khâu chủ yếu của hoạt động thống kê đến công bố, sử dụng thông tin thống kê; tổ chức thống kê và vai trò của tổ chức tập trung Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 21 Một lĩnh vực quan trọng là hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, một nội dung đầu tiên được quy định trong Luật Thống kê. Ngay khi chuẩn bị thông qua Dự án Luật thống kê, một đề tài cấp Tổng cục đã được tiến hành nghiên cứu, có sự tham gia của nhiều vụ trong Tổng cục. Đề tài đã giúp cho việc nghiên cứu nhiều vấn đề, như: sự cần thiết của hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia; những nguyên tắc và những yêu cầu chủ yếu của việc xác định hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia; những nội dung chủ yếu của hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia (tên chỉ tiêu, những phân tổ chủ yếu, kỳ hạn cung cấp, phân công cơ quan chủ trì phối hợp). Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia đang được hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ký quyết định ban hành, phục vụ các cơ quan nhà nước trong việc đánh giá, dự báo tình hình, hoạch định chiến lược, chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê của các tổ chức, cá nhân khác trong nước và quốc tế. Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia là cơ sở để phân công, phối hợp trong hoạt động thống kê, xây dựng chương trình điều tra thống kê quốc gia, xây dựng chế độ báo cáo thống kê tổng hợp, chế độ báo cáo thống kê cơ sở, công bố thông tin thống kê vấn đề quan trọng tiếp theo là phải quy định khái niệm, nội dung, phương pháp tính, nguồn số liệu, phương thức thu thập từng chỉ tiêu để bảo đảm sự thống nhất trong phạm vi cả nước. Một đề tài cấp cơ sở đã tạo thêm điều kiện để thực hiện nội dung này. Một lĩnh vực quan trọng khác là chế độ báo cáo thống kê tổng hợp do Thủ tướng Chính phủ ban hành áp dụng đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc chính phủ. Đây là một trong 2 kênh thông tin quan trọng được tổng hợp chủ yếu từ hồ sơ hành chính của các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, giáo dục, y tế, xuất nhập khẩu hàng hoá, văn hoá, thông tin, thể thao mà kênh thông tin từ hệ thống thống kê ngành dọc khó đáp ứng được, mà phải dựa vào kênh Bộ, ngành mới thực hiện được. Để thực hiện được công việc này, một đề tài cấp cơ sở đã giúp cho việc nghiên cứu sự cần thiết phải ban hành, những nguyên tắc và yêu cầu của việc xây dựng chế độ báo cáo áp dụng đối với Bộ, ngành, phương hướng của việc ban hành Cùng với việc nghiên cứu xây dựng chế độ báo cáo thống kê tổng hợp áp dụng đối với các Bộ, ngành là việc nghiên cứu xây dựng chương trình điều tra thống kê quốc gia. Căn cứ vào hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và chế độ báo cáo thống kê tổng hợp của Nhà nước, Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đưa ra các cuộc điều tra thống kê dự kiến tiến hành; Tổng cục Thống kê tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định chương trình điều tra thống kê quốc gia dài hạn và hàng năm. Chương trình điều tra thống kê quốc gia được ban hành bao gồm: Danh mục các cuộc điều tra, thời kỳ, thời điểm điều tra, cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp thực hiện, dự toán kinh phí và nguồn kinh phí điều tra. Để xây dựng chương trình điều tra thống kê quốc gia, ngoài hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, chế độ báo cáo thống kê tổng hợp của Nhà nước, còn phải căn cứ vào từng chỉ tiêu, căn cứ vào đối tượng thu thập thông tin để quyết định chỉ tiêu nào, đối tượng nào thì thực hiện chế độ báo cáo thống kê cơ sở, còn chỉ tiêu nào, đối tượng nào thì thực hiện bằng điều tra thống kê. Điều tra thống kê để thu thập những thông tin thống kê từ các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân trong các trường hợp sau: để thu thập những thông tin thống kê từ các tổ chức không phải thực hiện chế độ báo cáo thống kê; để bổ sung thông tin từ các tổ chức có thực hiện chế độ báo cáo thống kê; để thu thập những thông tin từ hộ hoặc cơ sở kinh doanh cá thể, hộ gia đình, Trang 22 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường cá nhân. Đề tài khoa học cấp Tổng cục về chương trình điều tra thống kê quốc gia đã góp phần nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn để có thể cân đối thống nhất nhu cầu điều tra của các Bộ, ngành, các vụ nhằm kế hoạch hoá các cuộc điều tra, tránh sự trùng chéo và có kế hoạch chủ động trong việc thẩm định phương án điều tra do các Bộ, ngành chuyển đến. Bên cạnh hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, chế độ báo cáo thống kê tổng hợp, chương trình điều tra thống kê quốc gia, theo quy định của Luật Thống kê, còn có một loạt bảng phân loại thống kê mà Tổng cục Thống kê chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng trình thủ tướng Chính phủ ban hành, đó là: Bảng hệ thống ngành kinh tế quốc dân, bảng danh mục đơn vị hành chính, bảng danh mục dân tộc, bảng danh mục giáo dục, đào tạo, các bảng phân loại thống kê khác áp dụng chung cho nhiều ngành, lĩnh vực. Một số đề tài khoa học cấp Tổng cục và cấp cơ sở đã nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn về bảng hệ thống ngành kinh tế quốc dân, bảng danh mục sản phẩm chủ yếu, bảng danh mục giáo dục đào tạo, bảng phân loại loại hình kinh tế Xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp có vai trò quan trọng và có ý nghĩa thiết thực làm cơ sở cung cấp các thông tin phục vụ cho việc xác định số lượng doanh nghiệp theo thành phần kinh tế, theo ngành kinh tế, theo địa bàn, làm cơ sở lập dàn chọn mẫu trong điều tra thống kê Để xây dựng được cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, một đề tài cấp tổng cục được tiến hành nghiên cứu. Đề tài đã cung cấp cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn, các nguyên tắc của việc phân loại. Ngoài các lĩnh vực trực tiếp liên quan đến phục vụ Phương pháp chế độ thống kê, còn rất nhiều đề tài khoa học cấp Tổng cục hoặc cấp cơ sở nghiên cứu đến công tác phương pháp chế độ của các vụ chuyên ngành khác, như các lĩnh vực dân số lao động, công nghiệp, thương mại giá cả, nông lâm nghiệp - thuỷ sản, xã hội - môi trường, tài khoản quốc gia Nét đặc biệt của các đề tài nghiên cứu khoa học có liên quan đến lĩnh vực phương pháp chế độ thống kê thường đưa đến kết quả là các văn bản pháp quy ra đời, do đó có ý nghĩa thực tiễn rất lớn TRUNG TÂM TƯ LIỆU THỐNG KÊ phổ biến thông tin hoạt động khoa học ngành Thống kê Nguyễn Bá Khoáng Giám đốc Trung tâm Tư liệu Thống kê Phổ biến thông tin thống kê là một trong những chức năng nhiệm vụ chủ yếu của Trung tâm Tư liệu Thống kê. Bên cạnh việc phổ biến thông tin phản ánh tình hình kinh tế - xã hội, mảng thông tin về hoạt động khoa học của ngành Thống kê có vị trí quan trọng. Phổ biến hoạt động khoa học thống kê nhằm mục đích: Thứ nhất: Giới thiệu với người dùng tin những danh mục các đề tài khoa học do ngành Thống kê đã thực hiện trong những năm gần đây. Thứ hai: Là cầu nối giữa người dùng tin có quan tâm đến các hoạt động khoa học thống kê với cơ quan quản lý đề tài khoa học (Viện Khoa học Thống kê) nói chung và từng Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 23 chủ nhiệm hoặc ban nghiên cứu đề tài nói riêng. Thứ ba: Trung tâm Tư liệu Thống kê là một trong những đơn vị có chức năng phổ biến thông tin thống kê, có điều kiện nắm bắt và phát hiện những nội dung trong hoạt động thống kê cần giải quyết, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu thông tin thống kê của người dùng tin. Thực hiện những mục tiêu trên, Trung tâm Tư liệu Thống kê đã phối hợp với Viện Khoa học Thống kê bố trí chuyên mục “Hoạt động khoa học Thống kê” trên trang tin điện tử, kết nối Internet của Tổng cục Thống kê. Kết cấu chương mục hoạt động khoa học thống kê trên website gồm hai mục: (1) Đề tài khoa học thống kê và (2) Thông tin khoa học thống kê. Mục đề tài khoa học: website đưa thông tin về danh mục các đề tài đã thực hiện từ năm 1998 đến năm 2003 gồm: 15 đề tài năm 1998; 8 đề tài năm 1999; 18 đề tài năm 2000; 20 đề tài năm 2001; 16 đề tài năm 2002 và 21 đề tài năm 2003. Từ các trang danh mục đề tài hàng năm, người dùng tin có thể truy cập sâu hơn vào từng đề tài khoa học, các trang liên kết sẽ giới thiệu cụ thể nội dung từng đề tài gồm: * Mã số * Tên đề tài Nội dung của đề tài: Theo cấu trúc từng phần - Thực trạng và tính cấp thiết của đề tài. - Cơ sở lý luận và phương pháp luận của đề tài. - Những nội dung có tính khoa học và thực tiễn mà đề tài đã nghiên cứu. - Kết luận và kiến nghị trong việc vận dụng đề tài vào thực tiễn. Mục thông tin khoa học: website đã giới thiệu nội dung các số Thông tin Khoa học hoặc chuyên san của tờ Thông tin Khoa học Thống kê từ số 1/2004 tới nay. Khi truy cập các số thông tin khoa học, căn cứ vào danh mục các bài của từng số, người dùng tin có thể truy cập đọc, download các bài viết trong các số thông tin khoa học. Cụ thể: Thông tin Khoa học số 1/2004 có 13 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số 5/2004 có 10 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số 6/2004 có 9 bài; Chuyên san Thống kê vốn đầu tư có 10 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số 1/2005 có 9 bài; Chuyên san Công nghệ thông tin có 16 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số 2/2005 có 8 bài. Nhìn chung, việc lựa chọn và giới thiệu các số Thông tin khoa học thống kê và các chuyên san đã cung cấp cho người dùng tin những vấn đề cấp bách trong công tác thống kê phải giải quyết cả về lý luận và thực tiễn, nó giúp cho các cán bộ thống kê đang thực hiện các nhiệm vụ đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của thông tin thống kê những gợi mở hữu ích, giúp cho người làm thống kê nắm được những định hướng cơ bản và giải quyết một số vấn đề còn vướng mắc trong quá trình phát triển của ngành Thống kê Việt Nam. Hoạt động phối hợp giữa Trung tâm Tư liệu phối hợp với Viện Khoa học Thống kê trong việc phổ biến thông tin khoa học mới chỉ là bước đầu. Để ngành Thống kê đổi mới đúng hướng và nhanh chóng, việc phổ biến thông tin khoa học thống kê phải được tăng cường nhiều hơn cả về bề rộng và chiều sâu cụ thể là: - Viện Khoa học Thống kê cần xây dựng cơ sở dữ liệu về hoạt động khoa học. Trên cơ sở dữ liệu về hoạt động khoa học, Trung tâm Tư liệu có trách nhiệm giới thiệu để người dùng tin có thể kết nối, truy cập vào cơ sở dữ liệu này tới từng nội dung cụ thể của các đề tài nghiên cứu khoa học đã được nghiệm thu. Trang 24 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trên mục hỏi và đáp của website cần chuẩn bị nội dung phổ biến và trả lời những vấn đề khoa học có tính cấp bách mà thực tế đang đặt ra. - Sử dụng website vào điều tra ý kiến người dùng tin nhằm cải tiến hình thức và nội dung phổ biến thông tin ngày càng sát thực hơn nhu cầu phổ biến thông tin khoa học thống kê. - Trong tổ chức thực hiện xây dựng thư viện tư liệu thống kê cần thu thập hệ thống hóa tư liệu sâu về hoạt động khoa học để người dùng tin có thể khai thác và sử dụng thuận tiện tại thư viện hay trên mạng VAI TRÕ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỚI NGHIỆP VỤ THỐNG KÊ NÔNG, LÂM NGHIỆP VÀ THUỶ SẢN Nguyễn Hoà Bình Vụ TK Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản Trong quá trình triển khai nghiệp vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản, Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản luôn kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu khoa học với giải quyết các vấn đề nghiệp vụ chuyên môn nảy sinh trong thực tiễn hoạt động của ngành. Từ nhiều năm qua được sự quan tâm của Tổng cục, về tổ chức nghiên cứu khoa học Vụ đã kết hợp chặt chẽ với Viện Khoa học Thống kê triển khai nhiều đề tài nghiên cứu khoa học (cấp Tổng cục và cơ sở) cũng như phối hợp tổ chức các cuộc hội thảo khoa học và khảo sát thực tế để từng bước giải quyết nhiều vấn đề nghiệp vụ trong công tác thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản. Kết quả gắn bó giữa công tác nghiên cứu khoa học với triển khai nghiệp vụ thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản những năm qua được thể hiện như sau: 1. Nghiên cứu cải tiến chế độ báo cáo và hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản Qua phối hợp nghiên cứu với Viện Khoa học Thống kê, chế độ báo cáo và hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản ban hành cho cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương từ năm 1990 đến nay đã 2 lần được nghiên cứu cải tiến bổ sung và hoàn thiện. Lần thứ nhất là quá trình nghiên cứu bổ sung hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản chuyển đổi từ cơ kế hoạch hoá tập trung, ban hành theo quyết định số: 168/TTg của Thủ tướng Chính phủ sang hệ thống chỉ tiêu đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trên cơ sở kết quả đánh giá của đề tài về thực trạng hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản ban hành trong thời kỳ bao cấp trước đó và những nhu cầu thông tin mới về nông, lâm nghiệp và thuỷ sản trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Vụ Thống kê Nông, lâm nghiệp và Thuỷ sản đã nghiên cứu cải tiến lại hệ thống chỉ tiêu và trình Tổng cục ban hành chế độ báo cáo và điều tra theo quyết định số 300 TCTK/NLTS của Tổng cục trưởng TCTK ngày 19-7-1996 thay cho chế độ báo cáo ban hành theo quyết định số: 195/TCTK/NN của Tổng cục trưởng TCTK ngày 4-12-1990. Sau 6 năm thực hiện, trên cơ sở đề tài “Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu và chế độ báo cáo thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản” (năm 2001) hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản lại một lần nữa được nghiên cứu cải tiến và trình Tổng cục ban hành theo quyết định số: 657/2002/QĐ- Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 25 TCTK ngày 02/10/2002 của Tổng cục trưởng TCTK. Chế độ báo cáo cải tiến năm 2002 đã có những cải tiến rất cơ bản: vừa loại bỏ những chỉ tiêu báo cáo trùng lắp giữa các kênh thông tin trong nội bộ Tổng cục cũng như giữa TCTK với các Bộ ngành liên quan (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Địa chính nay là Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Thuỷ sản,...) hoặc bỏ những chỉ tiêu thông tin đã lạc hậu so với thực tiễn; vừa bổ sung những chỉ tiêu thống kê về những cây con, giống mới, sản phẩm mới phát sinh trong nền kinh tế thị trường, nhất là các chỉ tiêu giá trị đánh giá chất lượng và hiệu quả kinh tế của quá trình sản xuất, quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, con gia súc như: giá trị sản phẩm trên 1 đơn vị diện tích đất nông nghiệp và thuỷ sản,...; cũng như bổ sung các chỉ tiêu phục vụ đánh giá thực hiện các chương trình, dự án quốc gia trong sản xuất nông nghiệp và nông thôn như: chương trình trồng mới 5 triệu ha rừng; Nghị quyết phát triển kinh tế trang trại của Chính phủ, Luật hợp tác xã; Chương trình đánh bắt thuỷ sản xa bờ,.... Việc nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê và chế độ báo cáo nông, lâm nghiệp và thuỷ sản đã góp phần nâng cao tính khoa học và chuẩn xác về khái niệm, nội dung và phương pháp tính chỉ tiêu trong quá trình thu thập, tổng hợp xử lý thông tin thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản phục vụ tốt cho sự lãnh đạo điều hành của Chính phủ, Quốc hội, các cấp, các ngành từ Trung ương đến các địa phương, làm cơ sở cho việc nghiên cứu cải tiến các phương án điều tra chuyên ngành nông, lâm nghiệp và thuỷ sản. 2. Nghiên cứu cải tiến các phương pháp điều tra thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản Trước nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng, phong phú, chất lượng đòi hỏi ngày càng cao trong nền kinh tế thị trường, công tác thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản trong những năm qua đã và đang chuyển mạnh từ hình thức báo cáo thống kê định kỳ sang thực hiện điều tra thống kê (Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và điều tra chọn mẫu). Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản đã kết hợp chặt chẽ với Viện Khoa học Thống kê nghiên cứu triển khai nhiều đề tài đánh giá thực trạng và cải tiến nhiều cuộc điều tra chọn mẫu trong thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản, bao gồm: nghiên cứu cải tiến phương pháp điều tra năng suất lúa, điều tra thuỷ sản, điều tra chăn nuôi, điều tra cây ăn quả;... Trên cơ sở nghiên cứu đề xuất của đề tài khoa học, trong điều tra năng suất lúa Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản đã chuyển từ phương pháp điều tra phân loại chọn thửa, định điểm gặt thống kê trên thực địa sang điều tra phỏng vấn thực thu tại hộ. Kết quả chuyển đổi phương pháp điều tra chọn mẫu thực thu năng suất lúa qua thực tế đã khẳng định phù hợp với cơ chế quản lý mới, đơn giản, thuận tiện và ít tốn kém hơn nhưng số liệu sản lượng lúa suy rộng cho các huyện, tỉnh vẫn đảm bảo tính khoa học và mức độ tin cậy cần thiết, số liệu năng suất, sản lượng lúa từ năm 1996 đến nay được các ngành, các cấp từ trung ương đến các địa phương sử dụng và đánh giá tốt. Kết quả nghiên cứu và đề xuất của các đề tài khoa học khác đã làm căn cứ cho Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản nghiên cứu cải tiến các phương án điều tra thuỷ sản ngoài quốc doanh, phương án điều tra chăn nuôi và phương án điều tra cây lâu năm trong năm 2005. Trong định hướng công tác đến năm 2006 Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản sẽ tiến hành cuộc Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thuỷ sản lần thứ ba trên quy mô cả nước, ngay từ đầu năm 2005 Vụ đã triển khai đề tài nghiên cứu về vấn đề này. Kết quả nghiên cứu, đề xuất của đề tài sẽ làm căn cứ giúp Vụ xây dựng và hoàn thiện nội dung, phương án Tổng điều tra cũng như việc xây dựng các phiếu điều tra. Đây là bước trợ giúp rất kịp Trang 26 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường thời nói lên vai trò nghiên cứu khoa học với việc giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra trong công tác thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản những năm qua. Tại một số cuộc hội thảo quốc tế những phương án điều tra của ngành Thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản Việt Nam trên cở sở hoàn thiện từ những đề tài khoa học đã được đánh giá cao cả về lý luận và thực tế phù hợp với xu hướng chuyển đổi phương pháp và điều kiện thống kê của một số nước trong khu vực và trên thế giới. 3. Kết quả nghiên cứu khoa học đã giải quyết một số nghiệp vụ khác trong hoạt động thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản Kết quả nghiên cứu khoa học ở Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản còn giúp cho việc giải quyết một số vấn đề nghiệp vụ mới nảy sinh trong quá trình thu thập thông tin phục vụ yêu cầu lãnh đạo, chỉ đạo của Chính phủ, Quốc hội cũng như của các cấp, các ngành từ trung ương đến các địa phương. Trước tiên là việc nghiên cứu hoàn thiện khái niệm trang trại, xây dựng hệ thống chỉ tiêu và phương án điều tra kinh tế trang trại. Từ khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường vào cuối những năm 90 các trang trại trong cả nước hình thành ngày càng nhiều, tuy vậy tiêu chí để công nhận là một trang trại, hệ thống chỉ tiêu thu thập và cách điều tra đã không thống nhất giữa các địa phương dẫn đến thông tin về trang trại không chính xác, không so sánh được giữa các vùng, miền và địa phương. Năm 2000 trên cơ sở đề tài khoa học “Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu kinh tế trang trại” được triển khai đã giúp cho Vụ nghiên cứu xác định khái niệm, tiêu chí nhận dạng trang trại, hệ thống chỉ tiêu và phương án điều tra thống nhất chung trong cả nước. Trong những năm gần đây thực hiện chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Đảng và Nhà nước, nhiều địa phương đã phát triển sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo chiều sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập trên một đơn vị diện tích đất. Từ mục tiêu phấn đấu “xây dựng cánh đồng 50 triệu đồng/ha/năm” ở tỉnh Thái Bình đến nay đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hội Nông dân Việt Nam và Báo Nhân dân phát động thành phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp của các địa phương trong cả nước với nội dung: “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, xây dựng nhiều cánh đồng, trang trại, hộ nông dân đạt và vượt 50 triệu đồng/ha/năm”. Thực tiễn phong trào này đã đặt ra yêu cầu đối với ngành Thống kê cần tiến hành nghiên cứu qui định nội dung và phương pháp tính chỉ tiêu này nhằm đánh giá và so sánh hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản của các địa phương một cách thống nhất, kể cả so sánh quốc tế. Đề tài khoa học: “Nghiên cứu ứng dụng phương pháp tính chỉ tiêu giá trị trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp và thuỷ sản” được triển khai thực hiện trong năm 2004 đã giúp Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản nghiên cứu đánh giá thực trạng nội dung và phương pháp tính chỉ tiêu này ở một số địa phương đồng thời tham khảo tài liệu của FAO và một số nước về nội dung và phương pháp tính các chỉ tiêu đánh giá tổng hợp hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và thuỷ sản. Từ đó đã đề xuất kiến nghị hoàn thiện nội dung và phương pháp tính chỉ tiêu trong thông tư số: 94 TCTK/NLTS của Tổng cục Thống kê cho phù hợp với điều kiện thực tế ở Việt Nam và được đưa vào hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia áp dụng cho công tác thống kê nông nghiệp và thuỷ sản giai đoạn (2005 - 2010). Ngoài ra, công tác nghiên cứu khoa học của Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản còn kết hợp với Viện Khoa học Thống kê hoặc tự tổ chức nghiên cứu giải quyết nhiều vấn đề nghiệp vụ khác trong hoạt Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 27 động công tác của ngành như: Nghiên cứu xây dựng khái niệm, hệ thống chỉ tiêu đánh bắt thuỷ sản xa bờ; hệ thống chỉ tiêu phản ánh quá trình thực hiện chương trình dự án trồng mới 5 triệu hecta rừng; xây dựng hệ thống chỉ tiêu phản ánh tình hình phát triển hợp tác xã sau khi Luật hợp tác xã ra đời; nghiên cứu quy định mới về chỉ tiêu lương thực đảm bảo so sánh trong nước và quốc tế;... Trên đây là một số kết quả công tác nghiên cứu khoa học thể hiện rõ vai trò, tác động tích cực của nghiên cứu khoa học với việc giải quyết một số nghiệp vụ thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản trong những năm qua. Kết quả nghiên cứu khoa học nêu trên trong từng thời kỳ đã giúp Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản chuẩn hoá các khái niệm, nội dung chỉ tiêu, cách phân tổ, nâng cao tính khoa học và chính xác trong quá trình thu thập, tổng hợp tính toán các chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản. Trên cơ sở nghiên cứu so sánh với hệ thống chỉ tiêu của FAO và các nước thông qua nghiên cứu của các đề tài, hệ thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản những năm gần đây đã từng bước tiếp cận với những chuẩn mực quốc tế đảm bảo so sánh trong nước và quốc tế cũng như yêu cầu của công tác cơ giới hoá tính toán nối mạng cục bộ và nối mạng internet. Các kết quả nghiên cứu khoa học của Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản nêu trên những năm qua đã thể hiện rõ Viện Khoa học Thống kê đã thực sự trợ giúp thúc đẩy công tác nghiên cứu khoa học cả về mặt lý luận cũng như thực tiễn công tác nghiệp vụ của ngành. Điều này chứng tỏ phương hướng gắn kết nghiên cứu khoa học vào giải quyết những vấn đề nghiệp vụ cần tháo gỡ trong thực tiễn công tác của ngành Thống kê là một chủ trương đúng đắn cần tiếp tục phát huy nhằm góp phần nâng cao chất lượng nghiệp vụ và công tác thống kê trong những năm tới NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GÓP PHẦN THỰC HIỆN TỐT NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐƠN VỊ Lê Trần Toan Cục trưởng Cục Thống kê Thanh Hoá Thời gian vừa qua Cục Thống kê Thanh Hoá hoạt động trong điều kiện còn nhiều khó khăn: Chế độ báo cáo, điều tra thống kê đang trong quá trình hoàn thiện nên còn thiếu và chưa đồng bộ; nhiều hiện tượng kinh tế - xã hội trong nền kinh tế thị trường phát sinh đa dạng, phong phú, việc thu thập thông tin ban đầu rất phức tạp; chế độ báo cáo, nội dung phương án điều tra chưa theo kịp với diễn biến của thực tế. Trong khi nhu cầu sử dụng thông tin của các cấp lãnh đạo ngày càng nhiều. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị là vừa đảm bảo hoàn thành kế hoạch công tác chuyên môn hàng năm của Tổng cục Thống kê giao, vừa cung cấp đầy đủ, kịp thời thông tin phục vụ công tác lãnh đạo, điều hành của các ngành, các cấp trong tỉnh, Cục Thống kê Thanh Hoá đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó nghiên cứu khoa học là một trong những giải pháp quan trọng. Ngay từ đầu năm 2001, Ban lãnh đạo Cục đã tiến hành kiện toàn Tổ khoa học, hàng năm bố trí kinh phí cho công tác nghiên cứu khoa học, có chế độ khuyên khích, động viên cán bộ tham gia viết báo Trang 28 - Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường cáo phân tích chuyên đề. Hợp tác chặt chẽ với Viện Khoa học Thống kê, Sở Khoa học Công nghệ Thanh Hoá, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Nghiên cứu khoa học thực sự trở thành phong trào thi đua sôi nổi trong toàn ngành, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn được giao. Công tác nghiên cứu khoa học tập trung vào hai lĩnh vực: ứng dụng và hoàn thiện phương pháp luận một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội mới phát sinh trong nền kinh tế thị trường; phân tích, đánh giá và đề xuất các giải pháp trên những lĩnh vực mà tỉnh quan tâm, tham mưu cho lãnh đạo tỉnh trong công tác quản lý điều hành. Dựa vào 2 định hướng trên, hàng năm cục thống kê đều hợp tác, phối hợp với Viện Khoa học Thống kê nghiên cứu ứng dụng các đề tài khoa học: Năm 2001, tổ chức nghiên cứu đề tài “Đánh giá thực trạng chế độ báo cáo thống kê định kỳ và điều tra thống kê ở tỉnh Thanh Hoá" đã đánh giá đúng thực trạng chế độ báo cáo thống kê định kỳ và các cuộc điều tra thống kê hiện hành, đã đề xuất những kiến nghị nhằm từng bước hoàn thiện chế độ báo cáo thống kê; Năm 2002, Cục đã hoàn thành đề tài khoa học cấp tỉnh "Khảo sát, điều tra thực trạng, đề xuất các nhiệm vụ khoa học - công nghệ và môi trường phục vụ việc xây dựng một số mô hình phát triển kinh tế - xã hội huyện Cẩm Thuỷ đến năm 2005 và những năm tiếp theo"; Năm 2003, đề tài "Nghiên cứu, đánh giá tình hình kinh tế - xã hội của các huyện Tây Nam tỉnh Thanh Hoá” làm cơ sở cho UBND tỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nam tỉnh Thanh Hoá. Năm 2004, Cục Thống kê đã hợp tác với Viện Khoa học Thống kê triển khai nghiên cứu đề tài “ứng dụng và hoàn thiện phương pháp tính giá trị trên một đơn vị diện tích trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá". Đề tài này đã góp phần làm sáng tỏ nội dung, phương pháp, phạm vi tính toán chỉ tiêu giá trị trên đơn vị diện tích, góp phần hoàn thiện chế độ báo cáo thống kê và đã được áp dụng trong toàn ngành; Năm 2005, phối hợp với Viện Khoa học Thống kê thực hiên đề tài “Nghiên cứu, đánh giá tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá tỉnh Thanh Hoá thời kỳ 2001 - 2004". Lần đầu tiên trên cơ sở thông tin trong các báo cáo thống kê, báo cáo điều tra thống kê, kết hợp với điều tra chọn mẫu, điều tra chuyên đề đã tính toán và biên soạn hệ thống chỉ tiêu phản ánh toàn diện kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo khu vực, ngành kinh tế, thành phần kinh tế, vùng lãnh thổ và chuyển dịch lao động xã hội trên địa bàn tỉnh. Đề tài đã được lãnh đạo tỉnh đánh giá cao và đưa vào báo cáo Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XVI. Đề tài "Nghiên cứu thực trạng kinh tế - xã hội 11 huyện miền núi Thanh Hoá", làm cơ sở cho UBND tỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi Thanh Hoá đến năm 2030. Thời gian vừa qua các đồng chí trong ban lãnh đạo Cục tham gia nhiều báo cáo tham luận tại các cuộc hội thảo khoa học nhằm góp phần hoàn thiện chế độ báo cáo thống kê, chương trình điều tra thống kê quốc gia, nội dung phương án các cuộc điều tra thống kê, hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia như: tham luận "Xây dựng chương trình điều tra thống kê quốc gia và các vấn đề liên quan đến thẩm định phương án điều tra thống kê ở trung ương và địa phương", tại cuộc hội thảo "Cơ hội và thách thức trong việc triển khai Luật Thống kê", tổ chức tại Cửa Lò Nghệ An; tham luận "Xây dựng nội dung chỉ tiêu, phương pháp tính trong phương án điều tra thuỷ sản”, tại hội thảo Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 29 "Xây dựng phương án điều tra thuỷ sản", do Tổng cục Thống kê tổ chức tại Hà Nội,... Hiện nay Cục đang triển khai nghiên cứu đề tài "Nội dung chỉ tiêu, phạm vi phương pháp tính để xác định cánh đồng 50 triệu đồng/ha/năm và hộ thu nhập 50 triệu đồng/năm". Từ năm 2001 đến nay cán bộ trong ngành đã hoàn thành hàng chục báo cáo phân tích chuyên đề có giá trị trong thực tiễn trên các lĩnh vực: Sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, chuyển dịch cơ cấu mùa vụ, cây trồng, con nuôi trong nông nghiệp, lao động thu nhập, đời sống dân cư,... Năm 2004 có 28 chuyên đề được duyệt xét thưởng. Những năm gần đây Cục Thống kê Thanh Hoá thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Viện Khoa học Thống kê dưới hình thức trao đổi thông tin, gửi nhiều bài viết, tổ chức các cuộc hội thảo khoa học theo chuyên đề nghiên cứu. Bằng việc làm thiết thực và bổ ích đó đã đem lại kết quả cao trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của ngành. Thông qua công tác nghiên cứu khoa học Cục Thống kê Thanh Hoá đã tham mưu cho Tỉnh uỷ, HĐND, UBND nhiều giải pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội,.. nhất là những vấn đề mới cần được xác định rõ về khái niệm, nội dung các chỉ tiêu và phương pháp tính toán; nâng cao trình độ tổng hợp, xử lý, phân tích số liệu của cán bộ nghiệp vụ, chất lượng các báo cáo thống kê, báo cáo điều tra thống kê ngày càng được nâng cao, góp phần tích cực thúc đẩy hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chuyên môn hàng năm của Tổng Cục giao, 9 năm liên tục (1996 - 2004) Cục Thống kê Thanh Hoá đã giữ vững danh hiệu thi đua "Đơn vị dẫn đầu toàn quốc" VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC NGHIỆP VỤ CỦA CỤC THỐNG KÊ THÁI BÌNH Vũ Tiêu Cục trưởng, Cục Thống kê Thái Bình Nghiên cứu khoa học có vai trò rất quan trọng trong hoạt động của ngành Thống kê. Nhận thức được điều này, Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định: “Nhà nước ưu tiêu đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông và phương pháp thống kê tiên tiến vào hoạt động thống kê” (Điều 5 của Luật Thống kê). Trong tiến trình đổi mới và phát triển vai trò của công tác thống kê ngày càng nâng cao. Để đáp ứng được yêu cầu chỉ đạo của Trung ương và địa phương trong công cuộc đổi mới cũng như trong tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế, một trong các vấn đề được đặt ra là cần phải đẩy mạnh hoạt động khoa học trong công tác nghiệp vụ của ngành Thống kê. Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp quan trọng của đồng bằng sông Hồng. Do vậy,