Về tính hữu ích của khối trường liên kết thông tin 76X-78X trong MARC21

Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt 42 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 Hiïån nay MARC21 dûúâng nhû àaä àûúåcxem nhû laâ möåt khöí mêîu thû muåcchung maâ caác cú quan thû viïån trong caã nûúác àang lûåa choån nhùçm taåo àiïìu kiïån cho viïåc trao àöíi dûä liïåu thû muåc. Caác thû viïån àaä dêìn laâm quen vúái caác khöëi trûúâng biïn muåc trong MARC21, vúái möåt söë trûúâng àùåc thuâ àïí mö taã cho caác daång taâi liïåu nhû saách, baáo, taåp chñ, luêån aán, luêån vùn Tuy nhiïn, coá möåt söë trûúâng thöng tin liïn kïët khaác coá yá nghôa rêët lúán trong viïåc tòm kiïëm taâi liïåu cuãa baån àoåc ngoaâi trang OPAC thò khöng phaãi thû viïån naâo cuäng tiïën haânh aáp duång vaâ khöng phaãi phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån àiïån tûã naâo cuäng àaáp ûáng àûúåc caác tñnh nùng àoá. Trong MARC21, caác khöëi trûúâng 76X - 78X laâ caác trûúâng thöng tin liïn kïët coá yá nghôa rêët quan troång trong viïåc liïn kïët caác biïíu ghi coá möëi quan hïå vúái nhau vïì thúâi gian, vïì chuã thïí, Vaâ nhiïåm vuå cuãa möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån laâ phaãi laâm nöíi bêåt àûúåc caác möëi quan hïå naây thöng qua caác liïn kïët. Trong baâi viïët naây, taác giaã xin giúái thiïåu vïì caách sûã duång caác trûúâng naây vaâ yá nghôa cuãa noá khi thïí hiïån qua giao diïån OPAC trong quaá trònh tòm kiïëm thöng tin cuãa baån àoåc. Nhûäng taâi liïåu coá möëi liïn hïå vúái nhau coá thïí àûúåc thïí hiïån thöng qua caác trûúâng tin MARC21. Tuy nhiïn, ngoaâi trang khai thaác OPAC phaãi laâm thïë naâo àïí thïí hiïån sûå liïn kïët giûäa caác trûúâng tin naây thò àoá laâ möåt yïu cêìu àöëi vúái möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån bêët kyâ naâo cuäng phaãi laâm àûúåc. Giaã sûã khi baån àoåc tòm kiïëm möåt baãn taâi liïåu göëc thò taåi biïíu ghi göëc naây phaãi coá sûå chó chöî vaâ hiïåu quaã hún caã laâ phaãi àûa ra àûúåc link liïn kïët vúái baãn taâi liïåu dõch maâ thû viïån hiïån àang lûu giûä (nïëu thû viïån coá caã 2 baãn taâi liïåu göëc vaâ taâi liïåu dõch). MARC21 coá quy àõnh caác trûúâng thöng tin liïn kïët dûä liïåu xaác àõnh nhûäng biïíu ghi thû muåc coá liïn quan vúái nhau. Möîi trûúâng liïn kïët àùåc taã möåt möëi quan hïå thû muåc khaác nhau giûäa taâi liïåu chñnh àang àûúåc mö taã trong biïíu ghi vúái taâi liïåu liïn quan. Nhûäng möëi quan hïå naây coá thïí àûúåc thïí hiïån trong Baãng 1 laâm caác nhoám: Trong baâi viïët naây, taác giaã seä lêëy vñ duå cuå thïí vïì viïåc biïn muåc caác taâi liïåu coá möëi liïn quan nhû trong baãng trïn vúái hònh aãnh àûúåc cùæt ra tûâ phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån àiïån tûã Libol 6.0 àïí laâm roä hiïåu quaã cuãa caác khöëi trûúâng liïn kïët naây vaâ laâm nöíi bêåt tñnh nùng bùæt buöåc cuãa möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån àiïån tûã. VÏÌ TÑNH HÛÄU ÑCH CUÃA KHÖËI TRÛÚÂNG LIÏN KÏËT THÖNG TIN 76X-78X TRONG MARC21 Phaåm Thõ Yïën Cöng ty Cöí phêìn Cöng nghïå Tinh Vên Baãng 1. Quan hïå giûäa möåt söë trûúâng liïn kïët Trong biïíu ghi chñnh Trong biïíu ghi liïn quan 765 Taâi liïåu göëc 767 Taâi liïåu dõch 770 Phuå trûúng/ söë àùåc biïåt 772 Biïíu ghi meå cuãa phuå trûúng 773 Taâi liïåu chuã 774 Àún võ húåp thaânh 780 Nhan àïì cuä 785 Nhan àïì múái THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 43 Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt 1. Khöëi trûúâng 765 - 767 taâi liïåu göëc vaâ taâi liïåu dõch Khöëi trûúâng naây nhùçm mö taã caác thöng tin vïì taâi liïåu viïët bùçng ngön ngûä göëc vaâ taâi liïåu dõch. Coá thïí hiïíu chi tiïët nhû sau: - Khi thû viïån quaãn lyá caã taâi liïåu göëc vaâ taâi liïåu dõch, thû viïån tiïën haânh biïn muåc möîi baãn taâi liïåu laâ möåt biïíu ghi riïng biïåt; - Khi taâi liïåu àûúåc mö taã laâ möåt baãn taâi liïåu göëc thò caác taâi liïåu dõch khaác coá liïn quan seä àûúåc mö taã vaâo trûúâng 767; - Khi taâi liïåu àûúåc mö taã laâ möåt trong taâi liïåu dõch thò taâi liïåu göëc cuãa taâi liïåu àoá seä àûúåc mö taã vaâo trûúâng 765. Vñ duå: Biïíu ghi mö taã cho taâi liïåu göëc Biïíu ghi mö taã cho taâi liïåu dõch 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu göëc 100 $a Sasson, Albert. 245 $aBiotechnologies and development / $cAlbert Sasson 260 $a Paris :$bUnesco; $a Ede, Netherlands : $b Technical Centre for Agricultural andRural Cooperation , $c1988. 300 $a361 p. ; $c24 cm. 767 $tCöng nghïå sinh hoåc vaâ phaát triïín.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu dõch 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu dõch 100 $aSasson, Albert. 245 $aCöng nghïå sinh hoåc vaâ phaát triïín / $cAlbert Sasson; Nguyïîn Hûäu Thûúác ... dõch 260 $aH. :$bKhoa hoåc kyä thuêåt, $c1992. 300 $a382 tr. ;$c21 cm. 700 $aNguyïîn, Hûäu Thûúác. 765 $tBiotechnologies and development.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu göëc Kïët quaã tòm kiïëm hiïín thõ ngoaâi OPAC - Khi baån àoåc tòm kiïëm thöng tin cuãa taâi liïåu göëc thò phaãi coá link liïn kïët àïën taâi liïåu laâ ngön ngûä dõch: Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt 44 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 - Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu laâ ngön ngûä dõch thò phaãi hiïín thõ link liïn kïët àïën taâi liïåu laâ ngön ngûä göëc: 2. Khöëi trûúâng 773 -774 (Taâi liïåu chuã - Àún võ húåp thaânh) Khöëi trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan àïën taâi liïåu chuã (nguöìn trñch) vaâ taâi liïåu laâ caác àún võ húåp thaânh. Trûúâng 773: trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan àïën taâi liïåu chuã, nguöìn trñch àöëi vúái àún võ húåp thaânh àûúåc mö taã trong biïíu ghi. Vúái trûúâng tin naây thuêån tiïån cho viïåc mö taã taâi liïåu laâ baâi trñch. Trûúâng 774: trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan àïën àún võ húåp thaânh ài cuâng vúái möåt àún võ thû muåc lúán hún. Àún võ húåp thaânh naây coá thïí laâ möåt phêìn cuãa möåt taâi liïåu thû muåc riïng biïåt, möåt taâi liïåu nhiïìu phêìn. Trûúâng tin naây thuêån tiïån cho viïåc mö taã saách böå têåp. Vñ duå Trûúâng 774: Mö taã saách böå têåp - Mö taã biïíu ghi chung cho caã böå THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 45 Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt - Mö taã tûâng têåp riïng laâ möåt biïíu ghi - Hiïín thõ ngoaâi OPAC + Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu laâ taâi liïåu göëc (biïíu ghi meå) ngoaâi trang OPAC. Chûúng trònh seä hiïín thõ kïët quaã tòm kiïëm laâ taâi liïåu göëc vaâ hiïín thõ caác taâi liïåu coá liïn quan àïën biïíu ghi meå nhû trong hònh minh hoåa: + Baån àoåc bêëm vaâo link biïíu ghi liïn kïët, tûâ giao diïån cuãa biïíu ghi liïn kïët (biïíu ghi con), chûúng trònh cuäng hiïín thõ thöng tin cuãa biïíu ghi meå liïn kïët vúái biïíu ghi con: 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi meå 100 $aMaác, C. 245 $aCaác Maác vaâ Ph. Ùng-ghen toaân têåp. 260 $aH. : $bChñnh trõ Quöëc gia, $c1995 300 $a29 têåp 774 $tThû tûâ Thaáng Giïng 1856 - Thaáng Chaåp 1859.$wSöë kiïím soaát biïíu ghi têåp 001 Söë kiïím soaát biïíu têåp 100 $aMaác, C. 245 $a Thû tûâ Thaáng Giïng 1856-Thaáng Chaåp 1859 /$cCaác Maác 300 $a1078 tr. 773 $tCaác Maác vaâ Ph. Ùng-ghen toaân têåp$wSöë kiïím soaát biïíu ghi böå (biïíu ghi meå) Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt 46 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 Trûúâng 773: Mö taã baâi trñch - Mö taã taåp chñ chuã - Mö taã baâi trñch cho taåp chñ - Hiïín thõ ngoaâi trang OPAC tûúng tûå nhû trïn. Khöëi trûúâng 780 - 785 Nhan àïì cuä vaâ Nhan àïì múái - Khöëi trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan giûäa caác taâi liïåu coá nhan àïì thay àöíi theo thúâi gian; - Trûúâng 780 chûáa thöng tin liïn quan àïën nhan àïì cuä ngay saát cuãa taâi liïåu chñnh. Trûúâng naây coá thïí lùåp khi coá tûâ hai nhan àïì cuä trúã lïn; - Trûúâng 785 chûáa thöng tin liïn quan àïën taâi liïåu múái trûåc tiïëp thay thïë taâi liïåu chñnh. Trûúâng naây coá thïí lùåp khi coá tûâ hai nhan àïì múái trúã lïn. Vñ duå - Biïíu ghi daânh cho taâi liïåu laâ nhan àïì múái - Biïíu ghi daânh cho taâi liïåu laâ nhan àïì cuä 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taåp chñ 245 $aTaåp chñ Thû viïån Viïåt Nam 260 $aH. : $bThû viïån Quöëc gia Viïåt Nam 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi baâi trñch 100 $aPhan, Thõ Kim Dung. 245 $aXêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån söë taåi Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam vaâ thû viïån thaânh phöë trûåc thuöåc Trung ûúng / $cPhan Thõ Kim Dung 773 $tTaåp chñ Thû viïån Viïåt Nam. - $g2014. – Söë 1. $wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taåp chñ chuã 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu nhan àïì múái 245 $aTaåp chñ Thöng tin vaâ Tû liïåu 780 $tTêåp san Thöng tin hoåc (1977-1984; 1988-1991).$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu laâ nhan àïì cuä 001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu nhan àïì cuä 245 $a Têåp san Thöng tin hoåc 785 $aTaåp chñ Thöng tin vaâ Tû liïåu.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu laâ nhan àïì múái THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 47 Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt - Hiïín thõ ngoaâi OPAC: + Khi baån àoåc tòm kiïëm tïn taâi liïåu laâ nhan àïì múái, chûúng trònh phaãi hiïín thõ link liïn kïët àïën taâi liïåu laâ êën phêím tiïìn thên: + Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu coá nhan àïì cuä, chûúng trònh phaãi hiïn thõ link liïn kïët àïën êën phêím coá nhan àïì múái: Kïët luêån MARC 21 laâ möåt khöí mêîu biïn muåc lyá tûúãng. Nïëu chuáng ta tòm hiïíu kyä vïì caác àiïím ûu viïåt maâ khöí mêîu naây àem laåi vaâ vêån duång chuáng vaâo caác phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån thò seä vö cuâng thuêån tiïån cho ngûúâi caán böå biïn muåc vaâ hún hïët laâ àem laåi sûå hiïåu quaã cho cöng cuöåc tòm kiïëm thöng tin cuãa baån àoåc. Thay vò chó nhêåp thöng tin vaâo möåt trûúâng tin phuå chuá àïí chó chöî cho baån àoåc tòm kiïëm àïën taâi liïåu coá liïn quan àïën vêën àïì mònh àang tòm kiïëm thò vúái sûå höî trúå cuãa caác trûúâng liïn kïët naây, viïåc àûa ra caác link liïn kïët giûäa caác biïíu ghi liïn quan laâ möåt caách vö cuâng hiïåu quaã trong khêu liïn kïët caác kïët quaã tòm kiïëm cuãa baån àoåc. Caác thû viïån chûa coá phêìn mïìm àïí quaãn lyá thû viïån nïn lûåa choån àûúåc möåt phêìn mïìm ûu viïåt vaâ caác thû viïån àaä coá phêìn mïìm quaãn lyá thò coá thïí têån duång töëi àa caác tñnh nùng cuãa phêìn mïìm dûåa trïn caác khöëi trûúâng liïn kïët trïn trong quaá trònh quaãn lyá thû viïån àïí thuêån tiïån nhêët cho caán böå thû viïån vaâ mang laåi hiïåu quaã töët nhêët trong quaá trònh phuåc vuå nhu cêìu tin cuãa baån àoåc. Taâi liïåu tham khaão 1. Vuä Vùn Sún (2000). Giaáo trònh biïn muåc mö taã. - H.: ÀHQGHN, 284 tr.