Vấn đề dân tộc trong chủ nghĩa dân tộc ở Hàn Quốc và Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa - Phạm Quỳnh Giang

K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦101 TOÁM TÙÆT Chuã nghôa dên töåc laâ möåt cöng cuå hûäu hiïåu cuãa nhaâ nûúác trong viïåc huy àöång quêìn chuáng vaâ taåo nïn nïìn taãng cöë kïët xaä höåi. Àïí hònh thaânh nïn tinh thêìn dên töåc trong möîi ngûúâi dên, möåt nhaâ nûúác thûúâng duâng rêët nhiïìu biïån phaáp, trong àoá khöng thïí khöng tñnh àïën tònh hònh dên töåc hay chuãng töåc cuãa àêët nûúác mònh. Búãi vò vêën àïì dên töåc (chuãng töåc) coá thïí trúã thaânh möåt thïë maånh, cuäng coá thïí trúã thaânh möåt trúã ngaåi maâ nhaâ nûúác êëy phaãi vûúåt qua. Baâi baáo caáo naây seä àûa ra hai trûúâng húåp àöëi lêåp thuá võ giûäa Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam trong vêën àïì dên töåc: möåt bïn laâ “möåt nûãa” cuãa dên töåc Haân, vaâ möåt bïn laâ têåp húåp 54 cöång àöìng dên töåc khaác nhau. Trong caã hai trûúâng húåp, vêën àïì dên töåc trúã thaânh möåt baâi toaán khoá cho caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách. Dêîn nhêåp Thuêåt ngûä “chuã nghôa dên töåc” (nationalism) ngaây nay thûúâng àûúåc duâng àïí aám chó “chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác” (state nationalism), àûúåc xuêët hiïån vaâo thïë kyã XIX cuâng vúái sûå thaânh lêåp cuãa caác quöëc gia hiïån àaåi. Thöng qua giaáo duåc, tuyïn truyïìn maâ caác nhaâ nûúác gieo vaâo möîi ngûúâi dên cuãa nûúác mònh yá niïåm vïì möåt cöång àöìng múái, nùçm trong ranh giúái laänh thöí quöëc gia. Vúái yá niïåm naây, ngûúâi dên trong möåt àêët nûúác caãm thêëy mònh laâ möåt thaânh viïn cuãa quöëc gia êëy, taách biïåt hùèn vúái caác quöëc gia khaác. Ngay caã trong thúâi àaåi toaân cêìu hoáa, khi maâ caác quöëc gia phaãi àöëi diïån vúái nhûäng vêën àïì chung mang tñnh quöëc tïë, thò cuäng khöng coá nghôa laâ ranh giúái giûäa caác quöëc gia àang múâ dêìn ài. Thêåm chñ, coá thïí noái rùçng, caác nhaâ nûúác caâng trúã nïn quan têm hún àïën viïåc laâm sao àïí àêët nûúác cuãa mònh nöíi bêåt hún trïn trûúâng quöëc tïë. Tuy nhiïn ngoaâi khaái niïåm dên töåc cuãa möåt quöëc gia (nation) coân coá nhûäng cöång àöìng dên töåc khaác töìn taåi trong möîi quöëc gia êëy. Àoá laâ cöång àöìng dên töåc mang tñnh chuãng töåc hay sùæc töåc, vúái möåt lõch sûã phaát triïín coân lêu àúâi hún nhiïìu so vúái cöång àöìng nhaâ nûúác hiïån àaåi. Àiïìu naây xaãy ra laâ do sau quaá trònh phên tranh laänh thöí, ranh giúái laänh thöí cuãa caác quöëc gia àaä chöìng lïn ranh giúái vöën coá cuãa VÊËN ÀÏÌ DÊN TÖÅC TRONG CHUÃ NGHÔA DÊN TÖÅC ÚÃ HAÂN QUÖËC VAÂ VIÏåT NAM TRONG THÚÂI ÀAÅI TOAÂN CÊÌU HOÁA. Phaåm Quyânh Giang* * ThS. Böå mön haân Quöëc hoåc, Trûúâng ÀH KHXH&NV-ÀHQG TP.HCM. 102♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N caác cöång àöìng dên töåc. Coá rêët ñt quöëc gia trong àoá ranh giúái quöëc gia truâng vúái ranh giúái cuãa cöång àöìng dên töåc àïí toaân böå ngûúâi dên trong möåt àêët nûúác êëy coá thïí chia seã chung möåt nïìn vùn hoáa vaâ ngön ngûä1. Àa söë caác quöëc gia àïìu àa dên töåc. Vò vêåy àïí taåo nïn nhêån thûác vïì möåt cöång àöìng múái, möåt nhaâ nûúác phaãi sûã duång rêët nhiïìu biïån phaáp àïí ngùn chùån caác vêën àïì do sûå khaác nhau vïì chuãng töåc coá thïí mang laåi. 1. Smith, Anthony D. (1995), Nations and Nationalism in a Global Era, Polity Press, p.86. Dên töåc/chuãng töåc coá thïí àûúåc sûã duång nhû möåt cöng cuå hûäu hiïåu àïí àaåt àûúåc sûå thöëng nhêët vaâ huy àöång nhên dên, àùåc biïåt dïî daâng hún àöëi vúái nhiïìu quöëc gia àún dên töåc. Tuy nhiïn, noá cuäng coá thïí trúã thaânh möåt trúã ngaåi cho nhaâ cêìm quyïìn cuãa nhûäng quöëc gia àa dên töåc vò noá chûáa àûång mêìm möëng cuãa nhûäng cuöåc ly khai. YÁ tûúãng vïì dên töåc/chuãng töåc, nhaâ nûúác vaâ chuã nghôa dên töåc àaä àûúåc nhêån thûác trong möåt thúâi gian daâi. Àöëi vúái trûúâng húåp cuãa Viïåt Nam vaâ Haân Quöëc, dên töåc Haân (Han race) cuãa Haân Quöëc vaâ caác nhoám dên töåc cuãa Viïåt Nam coá thïë àûúåc xem laâ caác cöång àöìng dên töåc do coá cuâng ngön ngûä, vùn hoáa, töí tiïn. Thuêåt ngûä “quöëc gia” àûúåc duâng àïí chó quöëc gia coá chuã quyïìn, vò baâi viïët naây cuâng quan àiïím vúái chuã nghôa chuã quan úã àiïím quöëc gia àûúåc taåo thaânh bïn trong ranh giúái cuãa möåt nhaâ nûúác búãi nhûäng haânh àöång duy yá chñ. Khi nhùæc àïën chuã nghôa dên töåc, baâi viïët haâm chó chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác, vaâ àöi khi thuêåt ngûä “chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác” seä àûúåc duâng thay cho tûâ “chuã nghôa dên töåc” àïí laâm roä hún cùåp tûâ dên töåc - nhaâ nûúác. Tûâ dên töåc àûúåc nhùæc àïën trong baâi baáo caáo naây khöng àïí chó dên töåc cuãa möåt nhaâ nûúác (nation), maâ àïí chó nhûäng cöång àöìng coá tûâ lêu àúâi, cuâng chung möåt nïìn vùn hoáa vaâ ngön ngûä. Do àoá, àïí roä nghôa hún, tûâ dên töåc vaâ chuãng töåc, sùæc töåc coá thïí àûúåc duâng hoaán àöíi cho nhau trong baâi viïët naây. Baâi viïët cuäng àûáng vïì quan àiïím cuãa Benedict Anderson rùçng dên töåc cuãa möåt quöëc gia (nation) laâ “möåt cöång àöìng chñnh trõ tûúãng tûúång, vaâ àûúåc tûúãng tûúång vöën dô caã vïì giúái haån lêîn chuã quyïìn”. Vïì chuã nghôa dên töåc, chuáng ta khöng thïí xem noá laâ tûå nhiïn hay laâ vônh cûãu, maâ laâ kïët quaã haânh àöång cuãa nhaâ nûúác àöëi vúái cöng dên, khiïën cho cöng dên caãm thêëy yá nghôa àêìy àuã cuãa “quöëc tõch” maâ mònh àang mang. Vúái caách tiïëp cêån nhû trïn, Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam coá thïí àûúåc xem laâ hai trûúâng húåp àöëi lêåp thuá võ xeát úã phûúng diïån möëi quan hïå giûäa dên töåc/chuãng töåc vaâ chuã nghôa dên töåc. Trong khi Viïåt Nam laâ möåt àêët nûúác vúái 54 thaânh phêìn dên töåc khaác nhau, Haân Quöëc laåi tûå haâo khi mònh laâ möåt dên töåc thuêìn khiïët cuâng chung doâng maáu, coá cuâng töí tiïn, cuâng ngön ngûä vaâ vùn hoáa, tuy nhiïn laåi vúái möåt nûãa kia cuäng giöëng nhû vêåy àang nùçm bïn ngoaâi têìm kiïím soaát chñnh trõ cuãa hoå. Thöng qua trûúâng húåp cuãa hai àêët nûúác naây, chuáng ta seä thêëy àûúåc vêën àïì dên töåc laâ möëi quan têm lúán nhû thïë naâo àöëi vúái viïåc hoaåch àõnh nhûäng chñnh saách. Trong khi chñnh phuã Viïåt Nam phaãi cöë gùæng àïí gieo yá niïåm vïì “ngûúâi Viïåt Nam” hay “dên töåc Viïåt Nam” trong cöång àöìng dên töåc thiïíu söë, thò vêën àïì cuãa Haân Quöëc laåi laâ laâm sao àïí dung hoâa giûäa chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác (state nationalism) vaâ chuã nghôa dên töåc sùæc töåc (ethnic nationalism). Caã hai nûúác àïìu cêìn àïën chuã nghôa dên töåc, vaâ seä coân cêìn àïën noá trong möåt thúâi gian daâi trong tûúng lai cho nhûäng muåc àñch chñnh trõ cuãa mònh. 1. Vêën àïì chñnh trõ cuãa chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc Moåi ngûúâi Haân úã khùæp núi trïn àêët nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc àïìu tûå haâo khi noái rùçng “Töi laâ ngûúâi Haân Quöëc”, vaâ “Töi laâ dên töåc Haân (Han-race)”. Hoå tin rùçng hoå coá cuâng möåt doâng maáu, vaâ cuâng möåt nguöìn göëc töí tiïn. Àêy laâ möåt thuêån lúåi cho nhaâ cêìm quyïìn trong viïåc têåp húåp nhên dên. Coá thïí noái Dên töåc = Quöëc gia Quöëc giaDên töåc Quöëc gia Dên töåc Möëi quan hïå giûäa Quöëc gia vaâ dên töåc (chuãng töåc, sùæc töåc) K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦103 rùçng khi ñt coá sûå khaác biïåt giûäa nhûäng thaânh viïn trong cöång àöìng, thò sûå cöë kïët giûäa caác thaânh viïn trong cöång àöìng cuäng trúã nïn chùåt cheä hún. Tuy nhiïn, vêën àïì cuãa Haân Quöëc àoá laâ, coá möåt cöång àöìng cuâng laâ dên töåc Haân nhû vêåy, àang töìn taåi bïn kia vô tuyïën 380 Bùæc. Vaâ àiïìu quan troång laâ hai cöång àöìng naây àaä tûâng nùçm trong möåt àêët nûúác thöëng nhêët vúái cuâng ngön ngûä, vùn hoáa vaâ dên töåc. Ngûúâi dên cuãa vuâng àêët naây àïìu coá cuâng möåt niïìm tin maånh meä vaâo nguöìn göëc Han-race cuãa mònh, nïn ngûúâi dên cuãa hai àêët nûúác vêîn luön mong moãi àïën ngaây thöëng nhêët. Nïëu khöng coá yá niïåm vïì “dên töåc Haân” àûúåc hònh thaânh tûâ thúâi Nhêåt chiïëm nhû vêåy, hai àêët nûúác coá leä àaä chêëp nhêån sûå thêåt chia cùæt sau 60 nùm daâi thêët baåi trong nöî lûåc húåp nhêët. Vïì chuã nghôa dên töåc cuãa Haân Quöëc trong thúâi àaåi múái, coá thïí àûúåc chia thaânh hai phaåm truâ, “chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng” laâ caái àûúåc taåo nïn tûâ trûúác khi Chiïën tranh thïë giúái thûá 2 kïët thuác, vaâ “chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi” àûúåc taåo nïn sau khi Àaåi Haân Dên Quöëc àûúåc thaânh lêåp. Chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng coá thïí àûúåc goåi laâ chuã nghôa dên töåc sùæc töåc, coân chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi thò chó àún thuêìn àûúåc xaác àõnh trong ranh giúái laänh thöí cuãa nhaâ nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc. Trong suöët thúâi kyâ Nhêåt Baãn cai trõ, chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng àaä àûúåc khúi gúåi dûúái ngoån cúâ chuãng töåc, vò vêåy maâ ngûúâi dên trïn baán àaão Triïìu Tiïn caãm thêëy sûå cêìn thiïët cuãa hoå phaãi húåp nhêët àêëu tranh chöëng laåi Àïë quöëc Nhêåt Baãn. Trong khi chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng gieo yá niïåm cho ngûúâi dên rùçng hoå laâ möåt phêìn cuãa dên töåc Haân trïn baán àaão Triïìu Tiïn, thò chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi úã Nam Haân laåi nhêën maånh tinh thêìn cuãa “cöng dên Àaåi Haân Dên Quöëc”, nhùçm phaát triïín nïìn kinh tïë vaâ dên chuã, cuäng nhû baão vïå quöëc phoâng trûúác caác àún võ khaác trïn thïë giúái noái chung, àùåc biïåt laâ àöëi vúái “ngûúâi anh em” CHDCND Triïìu Tiïn. Vúái chuã nghôa dên töåc sùæc töåc chaãy trong maáu, ngûúâi dên Nam Haân khao khaát thöëng nhêët vaâ cöë gùæng àïí cuãng cöë chuã nghôa dên töåc sùæc töåc cho caác thïë hïå tiïëp theo2. Ngûúåc laåi, vúái chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi dûåa trïn nhêån thûác vïì nhaâ nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc, vúái niïìm tûå haâo vïì khaã nùng taåo ra bûúác nhaãy voåt trong kinh tïë, àaä hònh thaânh nïn tû tûúãng tûå tön, àùåt mònh trong thïë àöëi lêåp vúái möåt nûãa dên töåc cuãa mònh úã phña bïn kia àûúâng biïn giúái phña Bùæc. Dûúâng nhû, chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác úã Haân Quöëc àaä àûúåc beán rïî vaâ phaát triïín maånh meä àïën mûác dêìn lêën aát chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng. Têm lyá ngaåi thöëng nhêët cuäng xuêët phaát tûâ nöîi lo vïì traách nhiïåm phaãi chia seã lúåi ñch kinh tïë vúái nûãa kia3. Noá cuäng xuêët phaát tûâ nöîi súå vïì viïåc hai miïìn àaä trúã nïn quaá caách xa nhau vïì vùn hoáa hay hïå tû tûúãng sau möåt thúâi gian daâi chia cùæt4. Coá thïí noái rùçng vêën àïì chñnh trong chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc laâ sûå mêu thuêîn giûäa hai loaåi chuã nghôa dên töåc naây. Vaâ viïåc laâm sao àïí àaánh giaá têìm quan troång cuãa möîi loaåi, cuäng nhû laâm sao àïí hoâa húåp àûúåc chuáng laâ möåt cêu hoãi khöng dïî tòm lúâi àaáp. Chùæc chùæn rùçng khi naâo nhaâ cêìm quyïìn coân quan têm àïën viïåc thöëng nhêët thò khi êëy chñnh saách duy trò vaâ àêíy maånh nhêån thûác vïì dên töåc Haân seä coân àûúåc chuá troång. Tuy nhiïn laâm sao àïí dung hoâa àûúåc vúái chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác vöën àaä àûúåc beán rïî laâ möåt baâi toaán khoá. Vò chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác vêîn cêìn àûúåc sûã duång nhû möåt cöng cuå hûäu hiïåu cho viïåc phaát triïín kinh tïë, cuäng nhû möåt chêët xuác taác cho viïåc cöë kïët caác thaânh viïn trong cöång àöìng. 2. Vêën àïì chñnh trõ cuãa chuã nghôa dên töåc úã Viïåt Nam Viïåt Nam laâ möåt ngöi nhaâ chung cho 54 cöång àöìng dên töåc5 vúái ngön ngûä, löëi söëng vaâ nïìn vùn hoáa khaác nhau. Dên töåc lúán nhêët laâ dên töåc Kinh, chiïëm trïn 86% thaânh phêìn dên söë (Theo thöëng kï nùm 1999)6. Àiïím àaáng chuá yá úã àêy laâ àa söë caác dên töåc thiïíu söë àõnh cû thaânh nhûäng cöång àöìng khaá biïåt lêåp úã 2. Park, Hoh-Sung (1997), "Nambukhan minjokjueui bikyo yeongu - Hanbando minjokjueuireul wihayeo" (Comparative study of nationalism in South and North Korea - For the sakle of Korean nationalism), Dangdae. 3. Gi-Wook Shin (2006), see Appendix 3.2. 4. Gi-Wook Shin (2006), see Appendix 3.3 and 3.4. 5. Tûâ nùm 2009, dên töåc Paco vúái 20,000 dên àaä chñnh thûác àûúåc cöng nhêån laâ möåt thaânh phêìn dên töåc úã Viïåt Nam, nêng töíng söë dên töåc úã Viïåt Nam lïn 55. 6. Official website of Vietnamese General Statistics Office www.gso.gov.vn. 104♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N nhûäng vuâng cao, vuâng sêu, vuâng xa. Võ trñ àõa lyá àaä saãn sinh ra nhiïìu vêën àïì. Àêìu tiïn laâ nhûäng bêët lúåi cho viïåc phaát triïín kinh tïë, keáo theo haâng loaåt caác hïå quaã. Vaâ thûá hai, vúái àiïìu kiïån àõa lyá nhû thïë naây, chñnh phuã Viïåt Nam cuäng rêët khoá àïí àûa ra nhûäng chñnh saách àïí khuyïën khñch giao lûu giûäa ngûúâi Kinh vaâ ngûúâi dên töåc thiïíu söë, khöng chó giao lûu trong kinh tïë, vùn hoáa, maâ coân khaã nùng kïët hön ngoaåi töåc. Nhòn cêån caãnh baãn chêët cuãa thaânh phêìn dên töåc Viïåt Nam, thò àêy khöng hùèn laâ “àa dên töåc” maâ laâ “àa dên töåc dûúái sûå laänh àaåo cuãa möåt dên töåc lúán”. Tyã lïå dên söë 14% àûúåc chia cho 53 dên töåc nhoã laâ möåt quy mö dên söë khöng àaáng kïí cho möîi cöång àöìng dên töåc. ÚÃ Viïåt Nam, möåt söë cuöåc baåo loaån cuäng àaä xaãy ra, nhûng chuáng khöng àuã maånh àïí coá thïí lan ra trïn diïån röång hay taåo ra nhûäng biïën cöë chñnh trõ. Nhûäng cuöåc baåo loaån úã Têy Nguyïn vaâo thaáng 2 nùm 2001 vaâ thaáng 4 nùm 2004 àïí àoâi thaânh lêåp nhaâ nûúác Degar tûå trõ coá thïí àûúåc xem laâ nhûäng mêu thuêîn vïì dên töåc gêìn àêy nhêët cuãa Viïåt Nam. Tuy nhiïn phña sau cuöåc baåo loaån naây cho thêëy baãn chêët cuãa chuáng khöng phaãi laâ nhûäng phong traâo lêåt àöí. Theo caác baáo caáo thò coá rêët ñt nhûäng vuâng coá liïn quan. Chùèng haån, úã tónh Gia Lai, chó coá 4 trïn 178 ngöi laâng (thuöåc nhûäng vuâng ven) coá ngûúâi dên tham gia vaâo caác cuöåc baåo loaån. Hún nûäa, khöng phaãi têët caã caác thaânh viïn àïìu tham gia vúái àöång cú chñnh trõ. Möåt söë ngûúâi àûúåc traã tiïìn àïí tham gia7. Tuy nhiïn, duâ baãn chêët cuãa nhûäng cuöåc baåo loaån laâ gò, Viïåt Nam phaãi chêëp nhêån möåt sûå thêåt laâ àaä coá khoaãng caách quaá lúán khoá buâ àùæp àûúåc giûäa dên töåc Kinh vaâ caác dên töåc thiïíu söë. Rêët khoá àïí noái chñnh phuã phaãi höî trúå bao nhiïu thò múái àuã cho viïåc phaát triïín nhûäng khu vûåc naây. Vò vêåy maâ chñnh saách dên töåc laâ möåt baâi toaán khoá. Vaâ giaãi phaáp cú baãn nhêët laâ laâm sao àïí nhûäng ngûúâi dên töåc thiïíu söë naây tûå caãm thêëy mònh laâ möåt thaânh viïn khöng thïí taách rúâi khoãi àêët nûúác Viïåt Nam. Chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác laâ möåt cêu traã lúâi. 3. Vêën àïì dên töåc úã Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam trong thúâi àaåi toaân cêìu hoáa Vúái nhûäng vêën àïì nhû trïn, chuáng ta coá thïí thêëy rùçng caã Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam àïìu àang gùåp nhûäng vêën àïì chung trong mêu thuêîn giûäa chuã nghôa dên töåc sùæc töåc vaâ chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác. Tuy nhiïn, baãn chêët cuãa hai trûúâng húåp naây thò khaác nhau. Trong trûúâng húåp cuãa Haân Quöëc, àoá laâ mêu thuêîn giûäa hai loaåi chuã nghôa dên töåc cuâng töìn taåi trong nhêån thûác cuãa nhûäng ngûúâi dên coá cuâng möåt chuãng töåc. Trong khi àoá, mêu thuêîn úã Viïåt Nam laâ vêën àïì mêu thuêîn kinh tïë - chñnh trõ giûäa möåt nhoám dên töåc lúán vaâ caác nhoám thiïíu söë, àûúåc sinh ra búãi mûác àöå khaác nhau vïì caãm nhêån chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác trong haâng loaåt nhûäng cöång àöìng dên töåc. Theo àoá maâ giaãi phaáp cho möîi quöëc gia laâ khaác nhau. Àöëi vúái Haân Quöëc, töi nghô rùçng àoá laâ khúi dêåy chuã nghôa dên töåc chuãng töåc, giuáp cho ngûúâi Haân Quöëc vêîn tiïëp tuåc giûä àûúåc niïìm tin rùçng hoå coá cuâng doâng maáu vaâ töí tiïn vúái ngûúâi Bùæc Haân. Töi tin rùçng mûác àöå khao khaát thöëng nhêët cuãa ngûúâi dên phaãn aánh mûác àöå quan têm cuãa chñnh phuã Haân Quöëc trong viïåc khöi phuåc chuã nghôa dên töåc sùæc töåc. Nhûäng chñnh saách naây àûúåc thïí hiïån qua chûúng trònh giaáo duåc, viïån baão taâng, caác chûúng trònh tuyïn truyïìn, hay sûã duång hiïåu quaã truyïìn thöng. ÚÃ Viïåt Nam, chñnh saách dên töåc cuãa chñnh phuã coá thïí àûúåc goái goån trong hai daång “chñnh saách bònh àùèng”8 vaâ “chñnh saách ûu tiïn”. Nhòn chung, úã Viïåt Nam, viïåc cû xûã ön hoâa vúái caác dên töåc thiïíu 7. Vietnamnet Newspaper, May 21st, 2004, "Chó xûã theo luêåt tuåc, Ksor Kok àaä bõ àuöíi khoãi laâng". 8. Àiïìu 5 Hiïën phaáp 1992 quy àõnh vïì dên töåc: (1) Nhaâ nûúác Cöång hoâa Xaä höåi Chuã nghôa Viïåt Nam, laâ Nhaâ nûúác thöëng nhêët cuãa caác dên töåc cuâng sinh söëng trïn àêët nûúác Viïåt Nam. (2) Nhaâ nûúác thûåc hiïån chñnh saách bònh àùèng, àoaân kïët, tûúng trúå giûäa caác dên töåc, nghiïm cêëm moåi haânh vi kyâ thõ, chia reä dên töåc. (3) Caác dên töåc coá quyïìn duâng tiïëng noái, chûä viïët, giûä gòn baãn sùæc dên töåc vaâ phaát huy nhûäng phong tuåc, têåp quaán, truyïìn thöëng vaâ vùn hoáa töët àeåp cuãa mònh. (4) Nhaâ nûúác thûåc hiïån chñnh saách phaát triïín vïì moåi mùåt, tûâng bûúác nêng cao àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa àöìng baâo dên töåc thiïíu söë. K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦105 söë laâ caách àïí chñnh phuã coá thïí xoa dõu àûúåc nhûäng mêu thuêîn tiïìm taâng. ÚÃ hêìu hïët caác quöëc gia àa dên töåc, dên töåc thiïíu söë, àöëi vúái nhaâ cêìm quyïìn, vûâa àûúåc xem laâ ngûúâi baån töët coá thïí àûáng bïn caånh chiïën àêëu chöëng thïë lûåc ngoaåi xêm, vûâa àûúåc xem laâ nhûäng keã thuâ tiïìm taâng luön cêìn phaãi caãnh giaác. 3.1. Vai troâ cuãa giaáo duåc vaâ truyïìn thöng Khi noái àïën vai troâ cuãa giaáo duåc trong viïåc xêy dûång nïn chuã nghôa dên töåc, thûúâng chuáng ta nghô àïën viïåc giaáo duåc lõch sûã vaâ truyïìn thöëng, cuäng nhû thùæp lïn ngoån lûãa yïu nûúác vaâ niïìm tûå haâo dên töåc. Àöëi vúái Haân Quöëc, töi muöën àïì cêåp àïën vêën àïì chñnh trõ trong nöåi dung giaáo duåc liïn quan àïën chuã nghôa cöång saãn. Xem chuã nghôa cöång saãn laâ nguöìn cún cuãa viïåc chia cùæt laâ möåt caách àïí hoå baão vïå hònh aãnh cuãa ngûúâi dên Bùæc Haân. Noái caách khaác, qua nhûäng biïën cöë chñnh trõ, khöng phaãi laâ ngûúâi dên vö töåi maâ chñnh laâ nhûäng ngûúâi cöång saãn múái laâ nguyïn nhên gêy ra nhûäng thaãm hoåa. Luêån àiïím naây thêåt sûå àaä giuáp ngûúâi Nam Haân nhòn vaâo ngûúâi àöìng chuãng cuãa mònh nhû laâ “naån nhên” hún laâ “keã thuâ”. Vúái caách naây, khao khaát thöëng nhêët cuäng laâ khao khaát àïí giaãi thoaát cho dên töåc mònh. Giaáo duåc úã Viïåt Nam cuäng coá möåt vai troâ quan troång khöng keám. Trònh àöå giaáo duåc thua keám cuãa caác dên töåc thiïíu söë laâ möåt trúã ngaåi cho chñnh phuã Viïåt Nam thuác àêíy caác chñnh saách dên töåc taåi nhûäng khu vûåc naây. Nhû Anderson àaä xem cöng nghïå in êën laâ phûúng tiïån cho chuã nghôa dên töåc múái buâng phaát vaâo thïë kyã XIX9, àöëi vúái caác dên töåc thiïíu söë Viïåt Nam, tiïën trònh naây àang àûúåc triïín khai. Möåt söë kïnh truyïìn hònh phaát bùçng ngön ngûä cuãa dên töåc thiïíu söë cuäng àaä xuêët hiïån. Vaâ trong hoaân caãnh àiïìu kiïån phaát triïín coân chêåm cuãa nhûäng khu vûåc naây, chñnh phuã cuäng cûã nhûäng caán böå tuyïn truyïìn thûåc hiïån vai troâ cuãa baáo chñ. 3.2. Trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa Toaân cêìu hoáa aãnh hûúãng nhû thïë naâo àïën chuã nghôa dên töåc sùæc töåc? Phêìn àêìu cuãa baâi baáo caáo àaä cho thêëy chuã nghôa dên töåc chuãng töåc úã Haân Quöëc töìn taåi song song vúái chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác. Trong thúâi àaåi caånh tranh gay gùæt toaân cêìu, nhêån thûác vïì quöëc gia coá thïí seä trúã nïn maånh meä hún bao giúâ hïët. Àaåi Haân Dên Quöëc, chûá khöng phaãi laâ Baán àaão Triïìu Tiïn, àang vaâ seä laâ möåt àún võ trïn thïë giúái. ÚÃ phûúng diïån naây, chuã nghôa dên töåc mang tñnh sùæc töåc coá thïí bõ lu múâ ài nhûúâng àûúâng cho chuã nghôa dên töåc quöëc gia. Möåt thûã thaách nûäa cho chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc laâ khoaãng caách àang dêìn röång ra giûäa tû tûúãng ngûúâi dên hai miïìn. Saáu mûúi nùm qua àaä chûáng kiïën biïët bao sûå thay àöíi cuãa Haân Quöëc khi àêët nûúác naây múã cûãa hoâa nhêåp vúái thïë giúái. Trong khi àoá CHDCND Triïìu Tiïn vêîn luön laâ möåt êín söë vúái nhûäng vaán baâi chûa bao giúâ àûúåc lêåt múã. Sûå so saánh nhêån thûác cuãa ngûúâi Haân vaâo nhûäng nùm 1950 vaâ thïë kyã XXI coá thïí cho thêëy sûå khaác nhau trong nhêån thûác giûäa ngûúâi dên Bùæc Triïìu Tiïn - Nam Triïìu Tiïn trong thúâi àaåi ngaây nay. Sûå thêåt naây àöìng nghôa vúái viïåc àaä coá möåt khoaãng caách khöíng löì khoá buâ àùæp giûäa hai miïìn. Àöëi vúái Viïåt Nam, toaân cêìu hoáa aãnh hûúãng àïën caách phên phöëi lúåi ñch kinh tïë, coá thïí laâ nguöìn cún cuãa nhûäng mêu thuêîn vïì sau. Do àùåc tñnh vïì núi cû truá, nhûäng cöång àöìng dên töåc thiïíu söë àaä lúä mêët cú höåi àïí phaát triïín kinh tïë. Trûúác hïët laâ cú höåi àûúåc nhêån sûå höî trúå tûâ chñnh phuã cho viïåc phaát triïín. Nhaâ nûúác àaãm traách nhiïåm vuå chùm lo viïåc caãi thiïån àúâi söëng cuãa ngûúâi dên, tuy nhiïn nhû möåt àiïìu têët yïëu, nhûäng kïë hoaåch kinh tïë lúán thûúâng àûúåc àïí daânh cho nhûäng khu vûåc tiïìm nùng, nhû caác thaânh phöë lúán, hay miïìn duyïn haãi, núi maâ nhaâ nûúác coá thïí thu àûúåc lúåi nhuêån cao nhêët. Chñnh saách naây coá thïí gêy ra nhûäng ngöå nhêån rùçng chñnh phuã thúâ ú vúái dên töåc thiïíu söë. Thûá hai, viïåc nguöìn vöën àöí vaâo tûâ caác nhaâ àêìu tû nûúác ngoaâi trong quaá trònh múã cûãa cuäng biïët choån àiïím àaáp cho mònh. Àiïìu naây röët cuåc dêîn àïën sûå phaát triïín khöng àöìng àïìu giûäa caác vuâng miïìn laâ khöng thïí traánh khoãi. Vö tònh thay, sûå phaát triïín khöng àöìng àïìu giûäa caác vuâng miïìn cuäng laâ sûå chïnh lïåch giûäa dên töåc Kinh vaâ dên töåc thiïíu söë, àûúåc mang laåi do àùåc thuâ vïì àõa hònh cû truá cuãa caác dên töåc. Kïët luêån Nhû möåt hïå quaã khaác cuãa toaân cêìu hoáa, Haân Quöëc súám muöån gò cuäng àïën luác seä khoá khùn khi 9. Benedict Anderson (1991), (revised edition), Imagined Communities, Verso. 106♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N tuyïn böë rùçng mònh laâ thuêìn nhêët, khi maâ doâng ngûúâi lao àöång vaâ caác cö dêu nûúác ngoaâi àùåc biïåt laâ tûâ Àöng Nam AÁ nhêåp cû öì aåt vaâo. Nhûng ngay caã khi àiïìu naây xaãy ra, hiïån tûúång phên cûåc dên töåc theo caách thûác naây vêîn mang baãn chêët khaác so vúái trûúâng húåp cuãa Viïåt Nam. Nhûäng nhoám dên töåc thiïíu söë úã Viïåt Nam àaä àûúåc hònh thaânh tûâ trûúác khi nhaâ nûúác Viïåt Nam àûúåc thaânh lêåp. Hún nûäa, hoå cuäng coá nhûäng võ trñ àõa lyá khaá laâ biïåt lêåp. Möåt khi chuã nghôa dên töåc àaä àûúåc àõnh hònh, thò noá seä vêîn úã àoá, ngay caã khi nhaâ nûúác ngûâng laái ngûúâi dên vaâo trong cöång àöìng chñnh trõ tûúãng tûúång cuãa mònh. Tûúng tûå, chuã nghôa dên töåc seä vêîn luön töìn taåi ngay caã trûúác laân soáng toaân cêìu hoáa. Àiïìu naây tûå nhiïn nhû thïí chuã nghôa àõa phûúng thò luön töìn taåi trong möåt quöëc gia. Caã chuã nghôa dên töåc sùæc töåc vaâ chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác àïìu khöng phaãi laâ têët caã àöëi vúái viïåc thöëng nhêët, mùåc duâ caã hai àïìu coá möåt vai troâ vö cuâng quan troång. ÚÃ Haân Quöëc, ngay sau khi nhêån thûác vïì dên töåc àûúåc gieo mêìm thò àêët nûúác àaä bõ chia cùæt thaânh hai miïìn thuâ àõch, vaâ möåt cuöåc chiïën tranh thöëng nhêët bùçng vuä lûåc cuäng àaä àûúåc àûa ra nhû laâ möåt caách àïí àaåt àûúåc thöëng nhêët dên töåc. Tuy nhiïn, thöëng nhêët dên töåc khöng coá nghôa laâ “xong nhiïåm vuå”, vò sau chiïën tranh, chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác úã möîi miïìn àaä saãn sinh ra sûå phên biïåt giûäa ngûúâi dên hai miïìn. Coá thïí noái rùçng dûúâng nhû cuöåc chiïën tiïìm taâng giûäa chuã nghôa chuãng töåc vaâ chuã nghôa dên töåc laâ möåt cuöåc chiïën khöng bao giúâ dûát úã caác quöëc gia hiïån àaåi. SUMMARY Ethnic Issue in Nationalism of Vietnam and South Korea in Globalization Era . Pham Quynh Giang, M.A. In an effort to build up the state nationalism, ethnic issue is considered an important factor in most of states. Since ethnicity/ race may be utilized as an effective instrument in achieving unity, especially in case of nation-states, or in the opposite, it may become an obstacle as it sows the seed of national wedge. This paper examines the political consequence of ethnic issue in nationalism of South Korea and Vietnam in the age of globalization. South Korea, which is considered to constitute 'a half of Han-race', is TAÂI LIÏåU THAM KHAÃO 1. Alexander Woodside (1971), Ideology and Integration in post-Colonial Vietnamese Nationalism. 2. Anderson, Benedict (1983), Imagined Communities, Verso. 3. Brook, Timothy and Schmid, Andre (2000), Nation Work: Asian Elites and National Identities, The University of Michigan Press. 4. Calhoun, Craig (1952), Concepts in social thought – Nationalism, Open University Press. 5. Chatterjee, Partha (1993), Nationalist thought and the colonial world, University of Minnesota Press, Minneapolis. 6. David G.Marr, Nationalism and Revolution in Vietnam. 7. Duiker, William J. (1995), Sacred War: Nationalism and Revolution in a Divided Vietnam, McGraw-Hill. 8. Edensor, Tim (2002), National Identity, Popular Culture and Everyday Life, BERG, Oxford#New York. 9. Gilpin, Robert (1987), The Political Economy of International Relation, Princeton: Princeton Univ. Press. Ch.2 10. Hy V.Luong, The Restructuring of Vietnamese Nationalism, 1954-2006. 11. Kim, Kang Nyeong (2008), (Tinh thêìn dên töåc vaâ Chñnh trõ Haân Quöëc), Shinji Seowon. 12. Park, Ho-Sung (1997), (Comparative study of nationalism in South and North Korea), Dangdae. 13. Shin, Gi-Wook (2006), Ethnic Nationalism in Korea, Stanford University Press. 14. Smith, Anthony D. (2005), Nations and Nationalism in a Global Era, Polity Press. 15. Tarling, Nicholas (1998), Nations and States in Southeast Asia, Cambridge University Press. K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦107 facing the problem of clash between ethnic nationalism and state nationalism. Meanwhile, Vietnam with 54 ethnic groups has to deal with the potential collision inside the boundary. In both cases, nationalism has become an important issue in political policies.