Vai trò của Xquang động trong chẩn đoán chứng táo bón

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 VAI TROØ CUÛA X QUANG ÑOÄNG TRONG CHAÅN ÑOAÙN CHÖÙNG TAÙO BOÙN Nguyeãn Ñình Hoái*, Döông Phöôùc Höng*, Traàn Vaên Phôi*, Nguyeãn Hoaøng Baéc*, Nguyeãn Trung Tín*, Nguyeãn Vaên Haäu * TOÙM TAÉT Ñaët vaán ñeà: X quang quan saùt hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks, X quang tröïc traøng hoaït ñoäng, giuùp chaån ñoaùn nguyeân nhaân chöùng taùo boùn do giaûm ñoäng ñaïi traøng, hay taéc ngheõn ñöôøng ra Phöông phaùp: Böôùc I: loaïi tröø taùo boùn do u, nhöôïc giaùp, cöôøng phoù giaùp, duøng thuoác. Böôùc II: X quang ñaùnh daáu hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks, X quang tröïc traøng hoaït ñoäng. Keát quaû: X quang tröïc traøng hoaït ñoäng 390 ca, bình thöôøng 27, Co thaét cô mu tröïc traøng 46, Loàng tröïc traøng oáng haäu moân 166, Sa tröïc traøng kieåu tuùi 148, Sa tröïc traøng kieåu tuùi + Loàng tröïc traøng oáng haäu moân 45, Sa tröïc traøng kieåu tuùi+co thaét cô mu tröïc traøng 1, Sa ñaïi traøng xích ma 3. X quang ñaùnh daáu hoaït ñoäng ñaïi traøng 79 ca, Giaûm ñoäng ñaïi traøng 19. Keát luaän: X quang ñoäng laø caùc phöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh xaùc ñònh nguyeân nhaân taùo boùn do giaûm ñoäng ñaïi traøng hay taéc ngheõn ñöôøng ra SUMMARY ASSESSMENT OF THE CAUSES OF THE CONSTIPATION: DEFECOGRAPHY & COLONIC TRANSIT Nguyen Dinh Hoi, Duong Phuoc Hung, Tran Van Phoi, Nguyen Hoang Bac, Nguyen Trung Tin, Nguyen Van Hau * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 1 – 9 Introduction: Colonic transit with Sitzmarks, Defecography to diagnose the causes of constipation due to slow transit or obstructed defecation. Methods: Step I: to exclude constipation due to tumor, hypothyroidism, hyperparathyroidism, medicine. Step II: Colonic transit with Sitzmarks, Defecography to look for the causes of constipation due to slow transit or obstructed defecation. Results: Of the 390 patients who had defecography, normal 27, anismus 46, recto-anal intussusception 166, rectocele 148, combined rectocele and recto-anal intussusception 45, combined rectocele and anismus 1, sigmoidocele 3. Of the 30 patients who had colonic transit Sitzmarks, slow transit 8. Conclusion: Colonic transit Sitzmarks, Defecography, to diagnose constipation due to slow transit or obstructed defecation. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Chaån ñoaùn vaø ñieàu trò nguyeân nhaân taùo boùn chöa ñöôïc ñeå yù nhieàu ôû caùc cô sôû y teá cuûa Vieät Nam. Beänh nhaân taùo boùn thöôøng ñöôïc thaày thuoác khuyeân neân uoáng nhieàu nöôùc, aên nhieàu chaát xô vaø ñöôïc keâ ñôn thuoác nhuaän traøng, thoâng khoan. Trong tröôøng hôïp khoâng khoûi chöùng taùo boùn beänh nhaân thöôøng phaûi chòu thoâng khoan suoát ñôøi. Theo quan ñieåm hieän nay, neáu tìm ñöôïc nguyeân nhaân seõ chöõa khoûi chöùng taùo boùn 1. * Beänh vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc TP Hoà Chí Minh Ngoaïi Toång Quaùt 1 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc • Töø ngaøy 02/02/2004, taïi Beänh Vieän Ñaïi hoïc Y Döôïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän X quang quan saùt hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks, X quang tröïc traøng hoaït ñoäng, ñeå chaån ñoaùn nguyeân nhaân chöùng taùo boùn do giaûm ñoäng ñaïi traøng hay taéc ngheõn ñöôøng ra vaø chöõa trò theo nguyeân nhaân. PHÖÔNG PHAÙP Beänh nhaân taùo boùn ñeán khaùm seõ ñöôïc chuùng toâi tieán haønh caùc böôùc nhö sau: Böôùc I •Ñaùnh giaù trieäu chöùng taùo boùn döïa theo ñònh nghóa taùo boùn cuûa tieâu chuaån Rome II, ñaùnh giaù möùc ñoä naëng nheï theo thang ñieåm Wexner(2, 3, 4, 5, 6.) Hoûi beänh söû, khaùm laâm saøng Sieâu aâm buïng, noäi soi ñaïi traøng, xeùt nghieäm T3, T4, TSH, Ion ñoà nhaèm tìm xem beänh nhaân coù bò U ñaïi traøng, U tieåu khung, Nhöôïc giaùp, Cöôøng phoù giaùp, duøng thuoác gaây taùo boùn 1, 2, 3, 4 Böôùc II (khi Böôùc I khoâng phaùt hieän baát thöôøng) X quang ñaùnh daáu hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks(7,16) (Colonic Transit) X quang tröïc traøng hoaït ñoäng(8, 9, 10, 11, 12, 13, 14) Sieâu aâm haäu moân(15, 17) Nhaèm muïc ñích tìm nguyeân nhaân cuûa taùo boùn. Tieâu chuaån rome II(5) Ngöôøi lôùn Coù 2 hay hôn 2 tieâu chuaån sau, toái thieåu 12 tuaàn (khoâng caàn lieân tuïc) trong 12 thaùng: • Raën > 1/4 soá laàn ñi caàu • Phaân cuïc loån nhoån > 1/4 soá laàn ñi caàu • Caûm giaùc khoâng heát phaân >1/4 soá laàn ñi caàu • Caûm giaùc phaân bò ngheït laïi ôû haäu moân– tröïc traøng > 1/4 soá laàn ñi caàu • Phaûi duøng tay giuùp deã ñi caàu > 1/4 soá laàn ñi caàu • Ñi caàu < 3 laàn / tuaàn • Khoâng tieâu phaân loûng vaø khoâng ñuû tieâu chuaån hoäi chöùng ruoät kích thích Treû em Phaân cöùng nhö ñaù cuoäi trong haàu heát caùc laàn ñi caàu trong toái thieåu 2 tuaàn • Ñi caàu < 2 laàn / tuaàn trong toái thieåu hai tuaàn • Khoâng coù beänh veà noäi tieát, bieán döôõng, caáu truùc Thang ñieåm Wexner(5) Döïa treân 8 thang ñieåm: (0 ñieåm: bình thöôøng 30 ñieåm: taùo boùn naëng) 1. Soá laàn ñi caàu 2. Ñi caàu ñau, khoù khaên 3. Caûm giaùc ñi caàu khoâng heát phaân 4. Ñau buïng khi ñi caàu 5. Thôøi gian ngoài trong caàu 6. Caàn duøng thuoác nhuaän tröôøng kích thích – thuït thaùo, moùc phaân 7. Moïi coá gaéng giuùp ñi caàu trong voøng 24 giôø ñeàu khoâng thaønh coâng 8. Tieàn söû taùo boùn (naêm) Soá laàn ñi caàu (ñieåm) • 1-2 laàn trong 1-2 ngaøy: 0 ñieåm • 2 laàn trong tuaàn: 1 ñieåm • 1 laàn trong tuaàn: 2 ñieåm • Ít hôn 1 laàn trong tuaàn: 3 ñieåm • Ít hôn moät laàn trong thaùng: 4 ñieåm Ñi caàu ñau, khoù khaên • Khoâng coù: 0 ñieåm • Hieám: 1 ñieåm • Ñoâi khi: 2 ñieåm • Thöôøng: 3 ñieåm • Luoân luoân: 4 ñieåm Caûm giaùc ñi caàu khoâng heát phaân • Khoâng coù: 0 ñieåm • Hieám: 1 ñieåm • Ñoâi khi: 2 ñieåm • Thöôøng: 3 ñieåm • Luoân luoân: 4 ñieåm Chuyeân ñeà Ngoại Saûn 2 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Ñau buïng khi ñi caàu • Khoâng coù: 0 ñieåm • Hieám: 1 ñieåm • Ñoâi khi: 2 ñieåm • Thöôøng: 3 ñieåm • Luoân luoân: 4 ñieåm Thôøi gian ngoài trong caàu • Ít hôn 5 phuùt: 0 ñieåm • 5- 10 phuùt: 1 ñieåm • 11 – 20 phuùt: 2 ñieåm • 21 – 30 phuùt: 3 ñieåm • Hôn 30 phuùt: 4 ñieåm Caàn duøng thuoác nhuaän tröôøng kích thích, thuït thaùo, moùc phaân • Khoâng caàn: 0 ñieåm • Caàn nhuaän tröôøng: 1 ñieåm • Caàn thuït thaùo, moùc phaân: 2 ñieåm Moïi coá gaéng giuùp ñi caàu trong voøng 24 giôø ñeàu khoâng thaønh coâng • Khoâng: 0 ñieåm • 1- 3 laàn: 1 ñieåm • 4- 6: 2 ñieåm • 7 – 9: 3 ñieåm • Hôn 9: 4 ñieåm Tieàn söû taùo boùn (naêm) • 0: 0 ñieåm • 1 – 5: 1 ñieåm • 6 – 10: 2 ñieåm • 11 – 20: 3 ñieåm • Hôn 20: 4 ñieåm X quang hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks(7,16) 1. Ngaøy I: BN uoáng 1 vieân thuoác SITZMARKS (hình 1 vaø 2), coù 24 voøng caûn quang 2. Ngaøy VI: chuïp phim buïng, yeáu toá vaø tö theá gioáng chuïp boä nieäu khoâng chuan bò, khoâng thoâng khoan (bình thöôøng coøn 20% soá voøng caûn quang) 3. Töø ngaøy I ñeán ngaøy VI, khoâng ñöôïc uoáng nhuaän traøng, khoâng thuït thaùo. Keát quaû: Taùo boùn ñaïi traøng co boùp bình thöôøng, soá voøng caûn quang coøn laïi döôùi 20% (4 voøng) treân phim chuïp buïng vaøo ngaøy thöù 6 (hình 3). • Taùo boùn do giaûm ñoäng ñaïi traøng, soá voøng caûn quang coøn laïi treân 80 % (20 voøng) vaø naèm raûi raùc treân khung ñaïi traøng treân phim chuïp buïng vaøo ngaøy thöù 6 (hình 4). Taùo boùn do hoäi chöùng taéc ngheõn ñöôøng ra, soá voøng caûn quang coøn laïi treân 80% (20 voøng) vaø naèm taäp trung ôû tröïc traøng treân phim chuïp buïng vaøo ngaøy thöù 6 (hình 5). Ngoaïi Toång Quaùt 3 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Hình 5: 80% voøng taäp trung ôû tröïc traøng X quang tröïc traøng hoaït ñoäng(8,9,10,11,12,13,14) Beänh nhaân sau khi ñöôïc bôm 150 ml Baryt paste vaøo tröïc traøng seõ ngoài ñi caàu treân gheá chuïp coù beä ngoài ñi caàu vaø ñöôïc thöïc hieän vôùi maùy X Quang taêng saùng truyeàn hình Beänh nhaân ñöôïc höôùng daãn raën, nghó, nhíu haäu moân. Quaù trình hoaït ñoäng ñi caàu cuûa beänh nhaân seõ ñöôïc quay phim laïi qua heä thoáng X Quang taêng saùng truyeàn hình (hình 6) (hình 7) Chuïp toái thieåu 3 phim X Quang ôû 3 thôøi ñieåm: Raën toái ña (hình 8), nghæ (hình 9), nhíu haäu moân (hình 10). Lieàu tia X laø 3 – 7 mSv (lieàu chieáu). Khoaûng caùch phim vaø ñaàu ñeøn tia X laø 1 meùt. Khoaøng caùch ñaàu ñeøn tia X vaø beänh nhaân laø 0,75 m. Kích thöôùc thaät cuûa toån thöông baèng chieàu daøi ño treân phim chuïp X quang chia vôùi 1,45. Hình 6,7: Gheá chuïp X Quang tröïc traøng hoaït ñoäng, Heä thoáng X quang taêng saùng truyeàn hình Chuyeân ñeà Ngoại Saûn 4 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Hình 8: Raën Hình 9: Nghæ Hình 10: Nhíu haäu moân Goùc haäu moân tröïc traøng taïo bôûi hai ñöôøng thaúng keû theo truïc ñöùng ñi qua trung taâm oáng haäu moân vaø ñöôøng tieáp tuyeán vôùi bôø sau tröïc traøng taïi choã khuyeát cuûa cô mu tröïc traøng. Giaù trò bình thöôøng cuûa goùc haäu moân tröïc traøng: -Luùc raën: 125 0 ± 19 -Luùc nghæ: 107 0 ± 24 -Luùc nhíu haäu moân: 830 ± 22 Khoaûng caùch giöõa goùc haäu moân- tröïc traøng so vôùi ñöôøng mu-cuït (hình 11), ñaùnh giaù tình traïng sa taàng sinh moân -Luùc nghæ 18mm -Luùc raën 57mm Hình 11 Khoaûng caùch giöõa goùc haäu moân- tröïc traøng so vôùi ñöôøng mu-cuït Sa tröïc traøng kieåu tuùi (Rectocele): Thaønh tröôùc tröïc traøng sa vaøo thaønh sau aâm ñaïo (Nöõ) (hình12 a, b) hay hoác tieàn lieät tuyeán (nam). ÔÛ thì raën toái ña, luùc gaàn heát baryt trong tröïc traøng, luoân coøn thuoác baryt trong tuùi sa. Kích thöôùc tuùi sa ño töø choã loài nhaát ñeán giao ñieåm vôùi ñöôøng ñi qua trung taâm oáng haäu moân. Ñoä I: tuùi sa < 1cm, Ñoä II: 2cm < tuùi sa < 3cm, Ñoä III tuùi sa > 3cm. Ngoaïi Toång Quaùt 5 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Hình 12a Hình 12b: Sa tröïc traøng kieåu tuùi Coù 3 kieåu sa tröïc traøng kieåu tuùi theo phaân loaïi cuûa Marti(24): Kieåu hình ngoùn tay (hình 13a, b); Kieåu hình tuùi (hình 14a,b) thöôøng keøm sa taàng sinh moân; Kieåu phoái hôïp vöøa sa tröïc traøng kieåu tuùi vöøa loàng tröïc traøng oáng haäu moân (hình 15 a,b). Hình 13 a: Marti loaïi I, b. hình ngoùn tay Hình 14 a, b: Marti II, tuùi sa kieåu hình tuùi Hình 15 a: Marti III Hình 15b: Sa tröïc traøng kieåu tuùi + Loàng tröïc traøng on vaøo tuùi cuøng (Enterocele): Tuùi cuøn ình 16a,b: Enterocele oáng haäu moân Sa ruoät n g Douglas sa xuoáng coù ruoät non sa theo (hình 16 a, b) H Chuyeân ñeà Ngoại Saûn 6 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Loàng tröïc traøng oáng haäu moân (recto- anal Intu haäu moân moãi khi beän ssusception) (hình 17 a,b,c) Thaønh tröïc traøng chui vaøo oáng h nhaân raën, ôû thì raën toái ña. Luùc gaàn heát baryt trong tröïc traøng laø luùc deã thaáy khoái loàng nhaát. Ño töø “caùnh moû neo” ñeán choã thaáp nhaát cuûa ruoät chui vaøo oáng haäu moân ñeå tính kích thöôùc ñoaïn loàng. Ñoä I: ñoaïn loàng 1cm Hình 17 a, b: loàng tröïc traøng- oáng haäu moân (ñoä II) Hình 17 c: loàng tröïc traøng- oáng haäu moân (ñoä I) 18) cuøng (Sig glas sa xuoáng trong coù ñaïi traøng xích öïc traøng bò gaäp goùc laø nguyeân nha ch ma trong tieåu khung, coøn treân ñöôø xích ma döôùi ñöôøng mu-cuït, treân ñöô ích ma döôùi ñöôøng ngoài cuït Hình 19: Sa ñaïi traøng chaäu hoâng r so saùnh keát quaûX Qua oäng (390 ca) 27 Co thaét cô mu tröïc traøng (Anismus) (hình Hình 18: Anismus: goùc haäu moân tröïc traøng gaàn nhö khoâng thay ñoåi ôû 3 thì raën, nghæ, nhíu haäu moân. Sa ñaïi traøng chaäu hoâng vaøo tuùi moidocele): Tuùi cuøng Dou ma12 (hình 19) Goùc xích ma- tr ân khoù ñi caàu Ñoä I: Quai xí ng mu cuït. Ñoä II: Quai øng ngoài cuït. Ñoä III: Quai x Thoáng keâ Pheùp kieåm McNema ng vaø phaãu thuaät, pheùp kieåm Chi bình phöông so saùnh X quang ñaùnh daáu hoaït ñoäng ñaïi traøng baèng vieân Sitzmarks vaø X quang tröïc traøng hoaït ñoäng vôùi X quang ñaïi traøng caûn quang, noäi soi ñaïi traøng, sieâu aâm buïng trong chaån ñoaùn nguyeân nhaân chöùng taùo boùn. Giaù trò p < 0,05 coù yù nghóa veà maët thoáng keâ. KEÁT QUAÛ (TÖØ 02 / 02 / 04) X quang tröïc traøng hoaït ñ Tuoåi nhoû nhaát 4 tuoåi, lôùn nhaát 84 tuoåi Bình thöôøng Co th aøng aét cô mu tröïc tr 46 Lo àng tröïc traøng oáng haäu moân 166 Sa tröïc traøng kieåu tuùi 148 Sa ñaïi ùi cuøng traøng chaäu hoâng vaøo tu 3 X q g (78 c ) uang hoaït ñoäng ñaïi traøn a Giaûm ñoäng ñaïi traøng (Slow Transit) 19 Taéc ngheõn ñöôøng ra 6 X quang aït ñoäng ïi theo kích thö tröïc traøng ho -Sa tröïc traøng kieåu tuùi 148 ca, phaân loa ôùc tuùi sa vaø Marti: Ngoaïi Toång Quaùt 7 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nghieân cöùu Y hoïc Kích thöôùc tuùi sa Marti Ñoä I 18 Marti I 68 Ñoä II 24 Marti II 35 Ñoä III 106 Marti III 45 Trong 148 c ùt hieän huùng t öïc hieän tröïc traøng oáng haäu moân 166 ca, phaân loaïi theo Phaãu Thuaät – Thuû Thuaät orme 60 a pha tuùi sa, c oâi th phaãu thuaät 56 ca, taát caû ñeàu coù kích thöôùc tuùi sa ñoä III, theå Marti I coù 34 ca, Marti II coù 11 ca vaø Marti III 11 ca. -Loàng kích thöôùc ñoaïn loàng: Ñoä I: 36 Ñoä II: 130 Loàng tröïc traøng oáng haäu moân: PT Del Sa tröïc traøng kieåu tuùi: khaâu phuïc hoài cô naâng haäu moân Phuïc h gheùp oài thaønh sau aâm ñaïo baèng maûnh Phuïc hoài thaønh sau vaø thaønh tröôùc aâm ñaïo Khaâu cô naâng qua ngaõ tröïc traøng Khaâu cô naâng haäu moân + PT Delorme 56 1 36 2 7 12 Co th in A aét cô mu tröïc traøng: chích Botulinum Tox 1 Ñieàu trò giaûm ñoäng ñaïi traøng: kích thích 5HT4(18,19) 19 BAØN LUAÄN Baùo caùo 10/2003 cuûa Anthony Lembo treân 1.000 BN ñoäng ÑT (Slow Transit) chieám tyû l leä 72% (10 nhaân Taùo Boùn(1), taùc giaû ñaõ thöïc hieän X quang ñaùnh daáu hoaït ñoäng ñaïi traøng, X quang tröïc traøng hoaït ñoäng, ño ñieän cô, ño aùp löïc cô voøng, vôùi keát quaû nhö sau: • Taùo boùn ñaïi traøng co boùp bình thöôøng (Normal Transit – Taùo boùn chöùc naêng) chieám tyû leä 59%. Loaïi taùo boùn naøy ñaùp öùng toát vôùi caùch ñieàu trò baèng taêng chaát xô vaø thuoác nhuaän traøng. Ñaây laø loaïi taùo boùn chæ caàn ñieàu trò noäi khoa thuaàn tuyù. Taùo boùn do giaûm eä 13 %. Nguyeân nhaân giaûm ñoäng ñaïi traøng moät phaàn nhoû do beänh phình ñaïi traøng (Hirschsprung), ña phaàn khoâng roõ nguyeân nhaân. Ñaây laø loaïi taùo boùn khoâng ñaùp öùng vôùi ñieàu trò nhö taêng chaát xô, uoáng nhieàu nöôùc, thuoác nhuaän traøng. Loaïi taùo boùn naøy ñöôïc ñieàu trò vôùi nhoùm thuoác kích thích thuï theå 5 HT 4 hay nhöõng thuû thuaät can thieäp nhö kích thích reã thaàn kinh S 3 (S 3 Nerve Stimulation – Inter-Stim), ñieän cöïc kích thích ñaïi traøng (Colonic Pacing), hoaëc caét toaøn boä ñaïi traøng. Ñaây laø nhoùm taùo boùn ñieàu trò chuû yeáu baèng phoái hôïp noäi – ngoaïi – thuû thuaät. • Taùo boùn do hoäi chöùng Taéc ngheõn ñöôøng ra (Obstructed defecation) chieám tyû leä 25 % nhö sa tröïc traøng kieåu tuùi (rectocele), sa ruoät non vaøo tuùi cuøng (enterocele), sa ñaïi traøng chaäu hoâng vaøo tuùi cuøng (sigmoidocele), loàng tröïc traøng oáng haäu moân (intussusception), co thaét cô mu tröc traøng (anismus). Ñaây laø nhoùm taùo boùn chæ coù theå chöõa khoûi baèng ngoaïi khoa & thuû thuaät. Taùo boùn do phoái hôïp hoäi chöùng Taéc ngheõn ñöôøng ra vaø giaûm ñoäng ñaïi traøng chieám tyû leä 3%. Ñaây laø nhoùm taùo boùn chæ coù theå chöõa khoûi baèng ngoaïi khoa Trong loâ beänh cuûa chuùng toâi tyû leä giaûm ñoäng ñaïi traøng chieám tyû leä 24% (19/78) coøn caàn soá maãu nghieân cöùu lôùn hôn ñeå coù theå so saùnh. Tyû leä loàng tröïc traøng oáng haäu moân ñöôïc phaãu thuaät chieám tyû leä 36% (60/166 ca), sa tröïc traøng kieåu tuùi 38% (56/148 ca), phoái hôïp vöøa sa tröïc traøng kieåu tuùi vaø loàng tröïc traøng oáng haäu moân 12 ca ñöôïc moå /45 ca Marti III, khoâng khaùc so vôùi loâ nghieân cöùu cuûa Wexner(11). Sa tröïc traøng kieåu tuùi ñoä III chieám tyû 6/148 ca), laø nhöõng tröôøng hôïp caàn söï can thieäp phaãu thuaät. Keát quaû ñieàu trò baèng, noäi khoa, thuû thuaät, phaãu thuaät cho giaûm ñoäng ñaïi traøng (slow transit) hay taéc ngheõn ñöôøng ra (obstructed defecation) seõ ñöôïc trình baøy trong caùc baùo caùo veà ñieàu trò töøng loaïi cuï theå. Sa tröïc traøng kieåu tuùi laø do söï yeáu cuûa lôùp caân giöõa tröïc traøng vaø aâm ñaïo (fascia Denonvilliers(20). Söï suy yeáu lôùp caân naøy ñöôïc giaûi thích laø do beänh lyù suy yeáu saøn chaäu gaëp trong phuï nöõ sau sanh(21). Trong loâ beänh cuûa chuùng toâi coù 32% (18/56) tröôøng hôïp sa tröïc traøng kieåu tuùi gaëp ôû phuï nöõ treû chöa sanh ñe!. Chuùng toâi chöa giaûi thích ñöôïc nguyeân nhaân taïi sao laïi coù tình traïng suy yeáu lôùp caân Denonvilliers ôû nhöõng phuï nöõ naøy. Sa tröïc traøng kieåu tuùi laø nguyeân nhaân gaây ra taùo boùn hay laø heä quaû cuûa chöùng taùo boùn laø caâu hoûi ñöôïc baøn luaän raát nhieàu trong y vaên. Raát nhieàu nghieân cöùu cho thaáy: neáu beänh nhaân coù beänh caûnh taùo boùn do taéc ngheõn ñöôøng ra ñöôïc xaùc ñònh baèng X quang tröïc traøng hoaït ñoäng (Defecography) laø sa tröïc traøng kieåu tuùi (rectocele); sau khi ñöôïc phaãu thuaät tình traïng taùo boùn cuûa beänh nhaân ñöôïc caûi thieän treân 71% tröôøng hôïp(22, 23). Loàng tröïc traøng oáng haäu moân laø nguyeân Chuyeân ñeà Ngoại Saûn 8 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 hay LUAÄN oäng laø caùc phöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh rrent concepts Chronic 3. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ogynecol J (2002) 13:22–29 p 899-905 December 1996 pp 1438- 13. . Radiology 1999; 211:223–227 Rectum Volume 15. 88. s Colon Rectum Volume 40(3) March 18. 19. l. Effects of prucalopride on colonic liment Pharmacol 20. lecular Gastroenterology and 21. pringer-Verlag 2000 olume 43(2) February laø heä quaû cuûa chöùng taùo boùn vaãn chöa coù moät coâng trình naøo chöùng minh cuï theå; tuy nhieân beänh nhaân bò taùo boùn do hoäi chöùng taéc ngheõn ñöôøng ra ñöôïc xaùc ñònh laø loàng tröïc traøng oáng haäu moân baèng X quang tröïc traøng hoaït ñoäng (Defecography), sau khi ñöôïc phaãu thuaät baèng phöông phaùp Delorme, tình traïng taùo boùn cuûa beänh nhaân ñöôïc caûi thieän ñeán 75%(24) KEÁT 11. Agachan F and al. Defecography and Proctography: Results of 744 Patients. Dis Colon Rectum Volume 39 (8) August 1996 p 12. Fenner DE. Diagnosis and assessment of sigmoidoceles. American Journal Obstetrics and Gynecology Volume 175(6) 1442 Harvey CJ., and al. Evacuation Proctography: A Prospective Study of Diagnostic and Therapeutic Effects 14. Wexner SD. and al. Intraobserver and Interobserver Measurements of the Anorectal Angle and Perineal Descent in Defecography Dis Colon 43(8) August 2000 pp 1121-1126 Karaus Ml. Diagnosis of Enteroceles by Dynamic Anorectal Endosonography. Dis Colon Rectum Volume 43(12) December 2000 pp 1683-16 X quang ñ xaùc ñònh nguyeân nhaân taùo boùn do giaûm ñoäng ñaïi traøng hay taéc ngheõn ñöôøng ra TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 16. Metcalf, Amanda. Transit Time – Chapter 3, Practical Guide to Anorectal Testing page 17 to 25, Second edition 1995 17. Schafer, R. and al. Anal Endosonography and Manometry: Comparison in Patients with Defecation Problems. Di 1. Lembo A, and al. Cu Constipation. N Engl J Med 2003;349:1360-8. 2. Douglas OF A Clinical Approach to Constipation. 1997 pp 293-297 Camilleri M.. Review article: tegaserod. Aliment Pharmacol Ther 2001; 15: 277±289. Sloots CEJ. and a Clinical Cornerstone Volume 4.Number 4.January 2002 Wald A Constipation. Medical Clinics of North America Volume 84 • Number 5. September 2000 4. Roberts PL. Clinical and Physiological Assessment. 14 transit, anorectal function and bowel habits in patients with chronic constipation Ath Annual Colorectal Disease Meeting Feb 13-25 Florida USA Wexner SD. and al. A Constipation Scoring System to Ther 2002; 16: 759–767 Zbar AP, Rectocele: pathogenesis and surgical management, International Journal of Colorectal Disease. Clinical and Mo Simplify Evaluation and Management of Constipated Patients. Dis Colon Rectum Volume 39(6) June 1996 pp 681-685 Orkin. D Which Physiologic Tests Are Useful in Surgery, © Springer-Verlag 2003, Accepted: 20 January 2003 Published online: 29 March 2003. 10.1007/s00384-003-0478-z Davila W, Rectocele Repair: Gynecologic Aspects. 14th Annual Colorectal Disease Feb 13-25, 2003 Florida USA. Patients with Constipation? Dis Colon Rectum. Volume 41(6) June 1998 pp 735-739 Mibu, R. and al. A simplified defaecographic procedure for the assessment of faecal incontinence or obstructed defaecation. Colorectal Disease Volume 3(5) September 2001 p 328-333 Takao Y. and al. Cinedefecographic evidence of 22. van Dam. JH. Analysis of Patients with Poor Outcome of Rectocele Repair. Dis Colon Rectum 2000;43:1556– 1560. 23. van Dam J.H. Fecal continence after rectocele repair: a prospective study. Int J Colorectal Dis (2000) 15:54– 57. © S difficult evacuation in constipated patients with complex symptoms. Int J Colorectal Dis (1999) 14:291–296 Marcio JJ.N. Clinical applications and techniques of 24. Liberman H. Evaluation and Outcome of the Delorme Procedure in the Treatment of Rectal Outlet Obstruction. Dis Col Rect, V cinedefecography. The American Journal cuûa Surgery Volume 182(1) July 2001 pp 93-101 Lo´pez A. and al. Cystodefecoperitoneography in Patients with Genital Prolapse. Int Ur 2000 pp 188-192. Ngoaïi Toång Quaùt 9