Vai trò của ATK định hóa trong chiến dịch Việt Bắc thu - Đông năm 1947 - Đặng Văn Duy

Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 97 VAI TRÒ CỦA ATK ĐỊNH HÓA TRONG CHIẾN DỊCH VIỆT BẮC THU - ĐÔNG NĂM 1947 Đặng Văn Duy1*, Nguyễn Thị Hoa2 1Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên 2Trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên TÓM TẮT Cách đây 71 năm trên địa bàn Việt Bắc đã diễn ra một sự kiện lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Bộ Tổng chỉ huy và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân Việt Bắc đã đánh bại cuộc tấn công chiến lược Thu - Đông năm 1947 của Pháp lên Việt Bắc. Góp công vào chiến thắng hào hùng đó, quân và dân tỉnh Thái Nguyên nói chung và Định Hóa nói riêng đã ra sức chiến đấu đánh bại các cuộc càn quét của địch, bảo vệ an toàn tuyệt đối cho cơ quan đầu não kháng chiến đặt tại ATK Định Hóa. Bài viết tập trung làm nổi bật vai trò của ATK Định Hóa trong chiến dịch Việt Bắc thu - đông năm 1947. Từ khóa: ATK; Định Hóa; Thái Nguyên; Việt Bắc Thu - Đông MỞ ĐẦU * Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược lan rộng trong phạm vi cả nước, hưởng ứng “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/12/1946), quân dân ta đã kiên quyết chiến đấu, bao vây, giam chân địch trong các vùng đô thị, cản chậm bước tiến quân xâm lược của kẻ thù. Đặc biệt, cuộc chiến đấu “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” của quân dân Thủ đô Hà Nội trong gần hai tháng đã kéo dài thời gian cần thiết để cơ quan đầu não, lực lược chủ lực và các cơ sở kinh tế, quốc phòng của ta kịp thời sơ tán về An toàn khu (ATK) Trung ương ở chiến khu Việt Bắc. Từ đó ATK Định Hóa - Thái Nguyên trở thành “Thủ đô kháng chiến”, nơi khởi nguồn những quyết sách, những chiến dịch quan trọng đưa cuộc kháng chiến trường kì anh dũng của nhân dân ta đến thắng lợi hoàn toàn. NỘI DUNG ATK Định Hóa - nơi khởi nguồn thắng lợi trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947 Chiếm được Hà Nội và các vùng đô thị lân cận trong cảnh đổ nát tan hoang bởi chủ trương “tiêu thổ kháng chiến” của ta, thực dân Pháp không thể kết thúc chiến tranh như ý muốn. Tình hình kinh tế khó khăn và chính trị * Tel: 0979230601; Email: vanduyvc@gmail.com rối ren ở nước Pháp buộc giới cầm quyền phải tính tới kế hoạch tấn công lên Việt Bắc để kết thúc cuộc chiến trong chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh”. Kế hoạch tấn công lên Việt Bắc của quân đội Pháp do tướng Xalăng vạch ra được chính phủ Pháp phê chuẩn tháng 7/1947 nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt quân chủ lực của ta, phá hoại kho tàng xưởng máy, bao vây khóa chặt biên giới, cố giành thắng lợi quân sự để tập hợp lực lượng phản động lập chính phủ tay sai và hi vọng sớm kết thúc chiến tranh. Sáng sớm ngày 7/10/1947, cuộc tấn công của quân Pháp lên Việt Bắc mở màn. 8 giờ 15 phút, 1.200 quân dù do đại tá Sôvanhắc chỉ huy nhảy dù xuống thị xã Bắc Kạn. 14 giờ 30 phút, toán thứ hai nhảy dù chiếm thị trấn Chợ Mới. Cùng ngày, 7000 lính thuộc binh đoàn bộ binh do Bôphơrê chỉ huy, từ Lạng Sơn ngược đường số 4 lên Na Sầm, Thất Khê, đánh lên Cao Bằng rồi vòng xuống hội quân với binh đoàn dù ở Bắc Kạn, hòng bao vây Việt Bắc từ phía Đông và Đông Bắc. Trên hướng Tây, ngày 9/10/1947, một binh đoàn bộ binh và lính thủy đánh bộ gần 2.200 quân do Commuynan chỉ huy, từ Hà Nội ngược sông Hồng và sông Lô lên Tuyên Quang, theo sông Gâm vào Chiêm Hóa, hình thành gọng kìm bao vây căn cứ địa Việt Bắc từ phía Tây và Tây Bắc. Pháp dự kiến hợp hai Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 98 cánh quân tại Đài Thị (Chiêm Hóa), hình thành 2 gọng kìm bao vây Việt Bắc từ phía Đông và Tây, sau đó tỏa ra càn quét, lùng bắt cán bộ, tiêu diệt chủ lực của ta. Trước nguy cơ Căn cứ địa Việt Bắc bị bao vây bởi các gọng kìm của địch, chiều ngày 14/10/1947, tại đồi Khau Tý, xã Điềm Mặc, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí Thường vụ Trung ương Đảng đã họp bàn và thông qua chỉ thị lịch sử: “Phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp”. Kết thúc cuộc họp, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: “Tình hình cực kì rối ren về chính trị ở Pháp và phong trào đấu tranh ở các nước thuộc địa đã dẫn Pháp đến chỗ muốn kết thúc sớm chiến tranh Đông Dương. Chúng chỉ tấn công ồ ạt lúc đầu. Nếu ta thực hiện đánh địch khắp nơi, buộc chúng dàn mỏng lực lượng đối phó, chúng sẽ thất bại. Ta giữ gìn được chủ lực qua mùa đông này coi như thắng lợi. Nếu chuyến này chúng không thắng nhanh để kết thúc chiến tranh thì cục diện sẽ đổi mới có lợi cho ta” [1, tr.170-171]. Ngày 15/10/1947, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị: “Phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp” với nội dung: Về phía địch: Chỉ thị vạch ra âm mưu và cách đánh của quân Pháp trong cuộc tấn công lên Việt Bắc: “Triệt để lợi dụng ưu điểm về kĩ thuật, nhảy quãng khá xa sau lưng ta, đánh những vố bất ngờ làm cho ta không kịp đối phó. Bao vây căn cứ địa chính và tìm cách tiêu diệt quân chủ lực của ta”. Đồng thời, Chỉ thị nhận định tình thế của quân Pháp trong cuộc tấn công lên Việt Bắc: “Địch cố chiếm những cứ điểm trọng yếu kể cả thị trấn miền biên giới, những đường giao thông lớn; đồng thời quét vùng đồng bằng Nhưng lực lượng của chúng có hạn nên cuộc tấn công này chỉ ồ ạt lúc đầu. Rồi đây do sự phản công cố gắng của ta, địch bắt buộc phải thu hẹp địa bàn chiếm đóng và quay ra thế thủ Cuộc tấn công này của địch không tỏ ra chúng mạnh, có đủ sức đánh ta khắp mặt trận, mà tỏ ra chúng yếu, phải mạo hiểm” [2, tr.316]. Về phía ta: Chỉ thị vạch rõ phương hướng hành động cho quân dân ta để phá tan cuộc tấn công của quân Pháp: “Giam chân địch tại mấy căn cứ chúng vừa chiếm, bao vây những căn cứ đó; triệt để làm vườn không nhà trống, chung quanh chỗ địch chiếm đóng, khiến cho chúng không thể ăn cướp của dân mà tự cấp được; đột kích tiêu diệt địch ở những cứ điểm chúng mới chiếm trước khi chúng củng cố được vị trí; chặt đứt giao thông liên lạc giữa các cứ điểm của địch, không cho chúng tiếp ứng và tiếp tế; tập trung quân ở những nơi cơ động, tránh phân tán làm ảnh hưởng đến sử dụng khi cần thiết; chúng ta phải trấn tĩnh đối phó, giữ gìn chủ lực nhưng cũng phải nhằm những chỗ yếu của địch mà đánh những trận vang dội, những trận tiêu diệt” [2, tr.319]. Thường vụ Trung ương Đảng chỉ thị cho quân dân Việt Bắc cùng với cả nước phải “làm cho địch thiệt hại nặng nề không gượng lại được sau chiến dịch mùa Đông này”. Chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp” của Thường vụ Trung ương Đảng vừa cụ thể hóa nhiệm vụ chiến lược trong cả thời kì kháng chiến vừa là sách lược thắng địch trong cuộc tấn công mùa Đông của chúng. Chỉ thị có ý nghĩa quyết định thắng lợi trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947 của quân và dân ta. ATK Định Hóa - nơi đứng chân của các cơ quan lãnh đạo, chỉ huy trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947 Ngày 19/12/1946, cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân dân cả nước khẩn trương chuyển sang chiến đấu trên các mặt trận thành thị, nông thôn. Vấn đề có tầm quan trọng sống còn là tạo lập căn cứ địa hậu phương của cuộc kháng chiến. Với tầm nhìn xa, trông rộng, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định chọn Việt Bắc làm căn cứ đầu não lãnh đạo kháng chiến. Từng đoàn cán bộ, đội công tác đặc biệt của Trung ương, Chính phủ do đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Trần Đăng Ninh dẫn đầu đã lên Việt Bắc và quyết định Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 99 chọn địa bàn các huyện: Sơn Dương, Định Hóa, Chợ Đồn, Đại Từ, Võ Nhai, Chiêm Hóa, Yên Sơn, Phú Lương làm ATK Trung ương, trong đó Định Hóa là trung tâm của căn cứ địa Việt Bắc trong cuộc kháng chiến. Từ sau ngày toàn quốc kháng chiến đến cuối tháng 3 đầu tháng 4/1947, các cơ quan Trung ương Đảng, Nhà nước, Quân đội, Mặt trận, các cơ quan kinh tế, văn hóa, giáo dục đã lần lượt lên đóng tại nhiều địa điểm ở Định Hóa cũng như các nơi khác thuộc ATK Trung ương trong căn cứ địa Việt Bắc. Tại Định Hóa, cơ quan Trung ương Đảng và Tổng Bí thư Trường Chinh đóng ở Nà Mòn (Phú Đình), Phụng Hiển (Điềm Mặc) Cơ quan Chính phủ và nơi làm việc của Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng ở Thẩm Khảm, Thẩm Giạc (Phú Đình). Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy quân đội và Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở tại xóm Đồng Chua (Thanh Định), xóm gốc Hồng (Quy Kỳ), xóm Bảo Biên (Bảo Linh), xóm Khẩu Hấu, Khẩu Tràng (Điềm Mặc). Bộ Tổng tham mưu đóng tại Đồng Đau (Định Biên), Phú Đình, Quý Kỳ, Bình Yên, Quảng Nạp. Xưởng quân giới được xây dựng ở Trung Lương, Định Biên, Đồng Thịnh [3, tr.112]. Ngày 20/5/1947, từ làng Xảo (xã Hợp Thành, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang), Chủ tịch Hồ Chí Minh chuyển về Điềm Mặc (Định Hóa). Lán ở của Người được dựng trên đồi Khau Tý (thôn Nà Tra). Người ở đây đến ngày 11/10/1947, thì di chuyển sang Liên Minh (Võ Nhai). Ngày 28/11/1947, Người lại rời Liên Minh về Phú Đình. Trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh linh hoạt di chuyển vị trí bí mật, sống và làm việc trong các bản làng đồng bào dân tộc của chiến khu Việt Bắc. Song, do cơ quan Trung ương Đảng, Bộ Tổng tư lệnh ở Định Hóa nên phần lớn trong khoảng thời gian ấy Người sống và làm việc tại Định Hóa. Địa thế hiểm trở, núi rừng bạt ngàn là một trong những yếu tố đảm bảo cho Định Hóa trở thành địa điểm xây dựng ATK của Trung ương, chủ yếu thuộc địa phận các xã: Phú Đình, Điềm Mặc, Thanh Định, Định Biên. Bốn xã này đều cách xa trục đường giao thông chính. Phía Tây có dãy núi Hồng án ngữ tạo nên bức tường thành kiên cố. Trong khu vực bốn xã có nhiều khe suối chảy qua rất thuận lợi cho việc sinh hoạt và trồng trọt. Xen kẽ giữa các thôn, bản là những đồi cây rậm rạp, tạo thành bức màn che phủ kín đường đi lối lại và nhà ở bên trong. Bốn xã là nơi đặt các cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến, gồm Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy, Bộ Tổng tham mưu Ngoài khu vực bốn xã, hầu hết các xã trong huyện Định Hóa đều có các cơ quan Trung ương, các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, quân đội đến ở và làm việc. Trách nhiệm lớn nhất, quan trọng nhất của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Định Hóa là bảo vệ an toàn tuyệt đối lãnh tụ Hồ Chí Minh, cơ quan đầu não kháng chiến, các cơ quan phục vụ kháng chiến. Đây là những mục tiêu hàng đầu kẻ thù luôn âm mưu tìm diệt. Trong khi đó, lực lượng bảo vệ của Trung ương chỉ có đại đội cảnh vệ 15 với 145 cán bộ, chiến sĩ, bình quân mỗi chiến sĩ phải bảo vệ 4km2. Một mạng lưới bảo vệ quá mỏng, khó có thể đảm bảo an toàn cho cơ quan đầu não kháng chiến. Theo tư tưởng chỉ đạo của Hồ Chủ tịch, lực lượng bảo vệ quan trọng nhất, tin cậy nhất vẫn là nhân dân. Đồng bào và chiến sĩ dân quân du kích trong huyện là hàng rào thép bảo vệ tuyệt đối an toàn Chính phủ kháng chiến do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. Nhận rõ vinh dự và trách nhiệm của một địa bàn được Trung ương Đảng, Hồ Chủ tịch chọn làm căn cứ kháng chiến, đồng bào các dân tộc huyện Định Hóa sẵn sàng hi sinh hết thảy cho sự nghiệp kháng chiến toàn thắng. Nhân dân đẩy mạnh tăng gia sản xuất để có lương thực thực phẩm nuôi mình và cung cấp cho kháng chiến, ủng hộ tre, gỗ, lá cọ và hàng vạn ngày công để xây dựng nơi ở và làm việc, kho tàng, nhà xưởng cho các cơ quan kháng chiến. Nhờ có sự đùm bọc che chở và giúp đỡ của đồng bào các dân tộc Định Hóa nói riêng và nhân dân Việt Bắc nói chung, trong suốt Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 100 thời gian diễn ra chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947, các cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến đặt tại Định Hóa được bảo vệ an toàn. Trong phần lớn thời gian diễn ra chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông (từ ngày 7/10 đến ngày 21/12/1947), các cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến như: Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy, Bộ Tổng tham mưu đặt tại ATK Định Hóa và cũng tại nơi đây, nhiều quyết sách quan trọng đã ra đời để chỉ đạo chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông: Ngay đêm 7/10/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có cuộc hội ý với các đồng chí Thường vụ Trung ương và đồng chí Tổng chỉ huy tại nơi ở của Người thuộc xã Điềm Mặc, Người phân tích tình hình chiến sự và kế hoạch phiêu lưu của thực dân Pháp: nhảy dù sâu vào trung tâm căn cứ địa Việt Bắc, địch giành được bất ngờ nhưng rõ ràng là chúng hành động mạo hiểm. Chúng phải mạo hiểm vì hòng đánh đòn quyết định, giành một thắng lợi quân sự vang dội, tạo điều kiện ép ta phải nhận những điều kiện thương lượng để kết thúc chiến tranh. Người cho rằng dù lực lượng địch có huy động lên đến một, hai vạn tên thì trên địa bàn rộng lớn của Việt Bắc như vậy lực lượng của chúng phải căng mỏng, quân có thể đông nhưng không tạo được sức mạnh. Từ nhận định đó, Người chỉ rõ: “kẻ địch muốn tạo thành một cái ô cụp xuống Việt Bắc. Chúng hy vọng cụp ô lại, trên đánh xuống, dưới đánh lên, sẽ phá được cơ quan đầu não kháng chiến. Chúng mạnh ở hai gọng kìm. Nếu ta bẻ gãy gọng kìm thì cái ô của địch cụp xuống sẽ trở thành ô rách” [4, tr.195-196]. Ngày 8/10/1947, tại Điềm Mặc, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi nhân dân, bộ đội, dân quân du kích ra sức tiêu diệt địch. Cùng ngày Bộ Tổng chỉ huy ra nhật lệnh kêu gọi bộ đội, dân quân tự vệ ra sức chiến đấu phá tan cuộc tấn công mùa khô của địch, đồng thời ra lệnh cho quân dân cả nước tích cực phối hợp với Việt Bắc để phá tan cuộc tấn công của chúng. Ngày 15/10/1947, Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp”, vạch rõ thực lực của địch, chỉ ra phương hướng hành động cụ thể cho quân và dân Việt Bắc cũng như cả nước để đập tan cuộc tấn công của thực dân Pháp, bảo vệ cơ quan đầu não kháng chiến. Quân và dân Định Hóa góp phần đập tan kế hoạch Xanh - tuya, làm thất bại cuộc tấn công của quân Pháp lên căn cứ địa Việt Bắc trong Thu - Đông năm 1947, bảo vệ an toàn cho cơ quan đầu não kháng chiến Sau khi bước thứ nhất của cuộc tấn công lên Việt Bắc mang mật danh Lê a không mang lại kết quả. Chỉ huy quân Pháp buộc phải chuyển sang bước hai, với tên gọi Xanh-tuya, vừa rút lui, vừa càn quét khu tứ giác Tuyên Quang - Thái Nguyên - Việt Trì - Phủ Lạng Thương. Hướng càn quét chủ yếu của địch là Thái Nguyên, do địch phán đoán cơ quan đầu não kháng chiến của ta cùng với bộ đội chủ lực đang hoạt động lập trung ở khu vực núi đá Đình Cả (Võ Nhai) và tại vùng Định Hóa, Đại Từ. Trong gần 8000 quân ném vào cuộc hành quân này được chia thành 7 liên đoàn, trong đó 3 liên đoàn được giao càn quét Thái Nguyên nhằm tìm bắt cho bằng được cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt lực lượng chủ lực, phá căn cứ địa. Theo tài liệu ta thu được của địch, trong cuộc hành quân Xanh-tuya, địch âm mưu chiếm Chợ Chu từ nhiều hướng. Từ Bắc Kạn, Chợ Mới tiến vào, nhảy dù trực tiếp xuống Chợ Chu và nhảy dù xuống phía Nam Chợ Chu, khóa đường Chợ Chu - Thái Nguyên. Sau đó tổ chức càn quét lùng sục tập trung phía Tây Nam Chợ Chu. Địch dự định sẽ nhảy dù xuống Chợ Chu vào ngày 14/10/1947 để bắt đầu cuộc càn quét. Nhưng vì cuộc hội quân ở Đài Thị (Chiêm Hóa - Tuyên Quang) không đúng kế hoạch ngày 13/10, nên việc đánh Chợ Chu chưa diễn ra. Ngày 20/11/1947, đợt tấn công mới của địch mang tên Xanh-tuya bắt đầu. Đêm 24/11, một trung đoàn gồm 1.500 quân từ Chợ Mới tiến vào đánh chiếm Phố Ngữ, Quán Vuông. Ngày 25/11 chúng chiếm đóng Chợ Chu, làm sân bay dã chiến ở Chợ Chu đồng thời tiến hành Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 101 càn quét vùng Chợ Chu, Quán Vuông, tàn sát dân thường và lùng bắt cán bộ. Thực hiện chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ban ATK cùng với huyện ủy Định Hóa khẩn trương đưa toàn bộ các hoạt động của cơ quan, trường học, đơn vị quân đội và toàn thể nhân dân trong huyện vào tình trạng chiến tranh. Huyện ủy, ủy ban kháng chiến hành chính và các cơ quan, đoàn thể của huyện di chuyển đại bộ phận vào xã Thanh Định, chỉ để lại một bộ phận thường trực gọn nhẹ tại xóm Cát Trang (xã Bảo Cường) để giải quyết công việc hàng ngày. Nhân dân các xã khẩn trương cất giấu lương thực, của cải, các cụ già trẻ nhỏ sơ tán vào lán bí mật ở trong rừng. Cả một vùng nông thôn rộng lớn của Định Hóa bỗng chốc thành “vườn không, nhà trống”. Ban chỉ huy huyện đội phân công nhau xuống xã thống nhất kế hoạch phối hợp tác chiến giữa du kích và bộ đội. Đẩy mạnh công tác tuần tra, canh gác, trực chiến, hết sức cảnh giác đề phòng bọn biệt kích, gián điệp của địch tung vào Định Hóa. Ngay khi địch tiến đánh Chợ Chu, một tiểu đội du kích xã Tân Dương lợi dụng địa hình hiểm trở phục kích chúng ở Khe Chuộc - đèo Cút (Làng Muổng). Sau một ngày chiến đấu, các chiến sĩ du kích đã tiêu diệt và làm bị thương nhiều tên địch, buộc chúng phải rút lên Tân Thịnh. Ngày 26/11/1947, địch cho một đại đội đánh vào Phượng Tiến nhằm mục tiêu phá nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ. Một đại đội khác tấn công vào Đồng Thịnh, đánh vào nhà máy quân giới A4, các cơ quan của Tổng cục chính trị. Tại Phượng Tiến, lực lượng tự vệ nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ phối hợp với du kích Tân Dương, Phượng Tiến chặn đánh địch cách nhà máy 200 mét, diệt 7 tên, buộc chúng phải rút lui. Tại Đồng Thịnh, tự vệ nhà máy quân giới A4 phối hợp với du kích Đồng Thịnh chặn đánh địch ở Khâu Phao, Đồng Mon diệt nhiều tên địch, buộc chúng phải lui quân. Ngày 27/11/1947, địch thay đổi chiến thuật dùng một tiểu đội tinh nhuệ bí mật tập kích phá hoại nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ, nhưng bị tiểu đội vệ quốc đoàn mai phục, diệt 2 tên, buộc lực lượng còn lại phải tháo chạy. Ngày 28/11, địch ở Định Hóa dồn quân, tập trung lực lượng tổ chức thành hai gọng kìm càn quét từ Tây Bắc xuống Tây Nam huyện, nhằm đánh đòn quyết định tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến của ta. Cánh thứ nhất càn vào Phúc Chu, Đồng Thịnh, Định Biên, Thanh Định, Điềm Mặc, Bình Yên. Cánh thứ hai càn qua các xã Bảo Cường, Trung Hội, Trung Lương và sẽ hội quân ở Bình Yên để tập trung đánh vào Phú Đình, Bình Thành, nơi đầu não kháng chiến đang ở đây, rồi sau đó tiến sang Sơn Dương - Tuyên Quang. Khi cánh quân thứ nhất vừa xuất quân lập tức du kích Phúc Chu nổ súng chặn đánh. Tiến sang Đồng Thịnh lại lọt vào trận địa phục kích của bộ đội thuộc tiểu đoàn 160 và du kích ở Khau Chan, Đồng Pén, xuống đến Bình Yên chúng sa vào trận địa của một trung đội thuộc tiểu đoàn 101 có dân quân du kích phối hợp ở Yên Thông. Ngay phút đầu tiên ta đã diệt 10 tên ở Yên Thông, chúng vội dồn về Thẩm Rộc, quân ta nhanh chóng đến bổ sung, phối hợp lực lượng ở Thẩm Rộc đánh địch. Trận chiến diễn ra rất ác liệt, kéo dài hơn một giờ đồng hồ, hơn 10 tên địch bị diệt, chúng tháo chạy sang bãi Cọ lại bị một đại đội của tiểu đoàn 131 cùng du kích chặn đánh. Cánh quân thứ 2 cũng liên tiếp bị chặn đánh suốt dọc đường. Đặc biệt tại Trung Lương, trung đội du kích tập trung của huyện Định Hóa táo bạo phục kích ngay trên mặt đường, loại khỏi vòng chiến đấu nhiều tên địch. Bị chặn đánh liên tiếp, hai cánh quân địch bỏ kế hoạch gặp nhau tại Bình Yên, càn thẳng qua Sơn Phú xuống Bình Thành. Tại Cầu Đá, chúng bị bộ đội chủ lực và du kích chặn đánh rất quyết liệt, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Chiều 28/11, quân Pháp ở Bình Thành chia làm 2 mũi: Mũi thứ nhất đánh thẳng vào Phú Đình nơi Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ Tổng chỉ huy vừa từ Võ Nhai về đây; mũi thứ hai đánh vào Điềm Mặc, sau đó cả hai mũi trên vượt đèo De tiến sang Sơn Dương (Tuyên Quang). Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 102 Với quyết tâm bảo vệ an toàn cơ quan đầu não kháng chiến, các đơn vị bộ đội chủ lực và du kích Định Hóa đã chặn đánh rất quyết liệt toán quân địch càn vào xã Phú Đình, chặn đứng cuộc tấn công của chúng ở phía ngoài, diệt 10 tên. Trận đánh có ý nghĩa lịch sử to lớn vì đã bảo vệ an toàn cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ và Bộ Tổng chỉ huy. Trong trận đánh lịch sử này, 8 cán bộ chiến sĩ bộ đội chủ lực và du kích Định Hóa đã chiến đấu anh dũng và hi sinh. Cùng lúc đó, toán quân càn vào Điềm Mặc lọt vào trận địa phục kích của quân ta tại cánh đồng Cam Tra (Phú Đình), trận đánh ác liệt đã diễn ra, hàng trăm tên địch bị tiêu diệt diệt, cuộc càn bị chặn đứng. Không sang được Sơn Dương, ngày 29/11, chúng phải quay trở lại Bình Thành để từ đây rút qua Phú Minh sang Đại Từ. Tuy nhiên, đến Quán Ông Già (Phú Minh) chúng lại sa vào trận phục kích của bộ đội và du kích, buộc phải luồn rừng quay lại đóng quân ở Quảng Nạp (Bình Thành), bỏ lại hơn 100 xác chết của lính Pháp. Cuộc càn quét vào Định Hóa, địch không phá được ATK của ta mà còn bị chặn đánh liên tiếp, tổn thất nặng nề. Lợi dụng khi quân địch đang trong tình trạng hoang mang, mệt mỏi, ngay trong đêm 29/11, bộ đội và du kích Định Hóa tập kích vào vị trí đóng quân của chúng diệt và làm bị thương hàng chục tên địch. Sáng ngày 30/11, chúng phải cho máy bay hạ cánh xuống cánh đồng Quảng Nạp chở số lính chết và bị thương về Hà Nội. Để yểm trợ cho máy bay hạ cánh, chúng đã cho nhiều máy bay chiến đấu quần thảo trên không, trút bom đạn xuống những nơi chúng nghi có trận địa của ta. Dân quân du kích, tự vệ chiến đấu và bộ đội chủ lực đánh trả quyết liệt, bắn rơi một máy bay B24 tại cánh đồng Chợ Chu [5, tr.166-167]. Không dám tiếp tục rút qua Đại Từ, ngày 2/12/1947, địch từ Bình Thành kéo về Quán Vuông định ra km 31 theo quốc lộ 3 về thị xã Thái Nguyên, nhưng toán quân mở đường đến Phố Ngữ bị bộ đội và du kích chặn đánh phải quay về Bình Thành. Ngày 3/12, chúng tổ chức một số cuộc hành quân càn quét vào Yên Thông làm kế nghi binh để tìm đường rút quân sang Phú Minh (Đại Từ) nhưng bị một tiểu đội bộ đội và du kích Bình Thành chặn đánh, diệt 15 tên. Từ Định Hóa đến Đại Từ, binh đoàn Bôphơrê liên tiếp bị quân và dân ta chặn đánh ở Độc Lập, Yên Rã, Phục Linh, Bản Ngoại. Ngày 6/12/1947, tên giặc Pháp cuối cùng rút khỏi Định Hóa. Phối hợp với quân dân Định Hóa, quân dân các huyện Võ Nhai, Đại Từ, Đồng Hỷ, Phổ Yên liên tiếp tổ chức phục kích đánh nhiều trận lớn nhỏ, làm cho cuộc rút quân về Hà Nội của địch bị thiệt hại nặng nề. Ngày 20 và 21/12, toàn bộ quân Pháp ở Thái Nguyên rút về Hà Nội, tỉnh Thái Nguyên đã hoàn toàn sạch bóng quân xâm lược Pháp. Ngày 22/12/1947, tại thị xã Thái Nguyên, bộ đội, dân quân du kích và và nhân dân các dân tộc Thái Nguyên tổ chức mít tinh mừng chiến thắng. KẾT LUẬN Trong chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947, những địa danh Chợ Chu, Quán Vuông, Phượng Tiến, Quảng Nạpđã ghi lại chiến tích oai hùng của quân dân Định Hóa, góp phần vào chiến công chung của quân dân các tỉnh Việt Bắc đánh bại cuộc tiến công của thực dân Pháp. Trong trận chiến oanh liệt đó, 90 người con của đồng bào các dân tộc tỉnh Thái Nguyên từ các đơn vị chủ lực, dân quân, du kích đã dũng cảm hi sinh. Điều có ý nghĩa hơn cả là Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Định Hóa đã làm tròn vai trò của trung tâm ATK trung ương, bảo vệ an toàn Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ, quân đội và cơ sở kháng chiến. Ngày nay, phát huy truyền thống của quê hương cách mạng, Đảng bộ và nhân dân các dân tộc Định Hóa đang ra sức lao động, thi đua sản xuất để đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kì đổi mới. Đặng Văn Duy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 186(10): 97 - 103 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Quốc phòng (2007), Chiến dịch Việt Bắc Thu Đông 1947, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, tr.170 - 171. 2. Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8 (2008), Chỉ thị phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.316. 3. Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Thái Nguyên, Sở Văn hóa Thông tin Thái Nguyên (2004), Kỷ yếu hội thảo khoa học Hồ Chí Minh với việc xây dựng ATK Định Hóa trong căn cứ địa Việt Bắc, Thái Nguyên, tr.112. 4. Bộ Tổng Tham mưu, Ban Tổng kết - Biên soạn lịch sử (1991), Lịch sử Bộ Tổng Tham mưu trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954), tr.195 - 196. 5. Ban chấp hành huyện ủy Định Hóa (2000), Lịch sử đảng bộ huyện Định Hóa (1930-2000), Huyện ủy Định Hóa xuất bản, tr.166 - 167. SUMMARY THE ROLE OF THE DINH HOA ATK IN THE VIET BAC-THU DONG CAMPAIGN IN 1947 Dang Van Duy1*, Nguyen Thi Hoa2 1TNU - University of Sciences 2Thai Nguyen College of Economics and Finance 71 years ago, Vietbac witnessed a glorious historical event of the Vietnamese nation led by the Vietnamese Communist Party, the General Command and President Ho Chi Minh. The regular troops and local residents in Vietbac defeated the French attack in the Vietbac - Thudong campaign on Vietbac in 1947. Contributing to that heroic victory, the troops and people in Thainguyen in general and Dinhhoa in particular tried to fight the French sweeps, absolutely protected for the headquarters of the Resistance at Dinhhoa ATK. The article focuses on highlighting the role of the Dinhhoa ATK in the Vietbac - thudong campaign in 1947. Key words: ATK, Dinhhoa, Thainguyen, Vietbac - Thudong. Ngày nhận bài: 06/8/2018; Ngày phản biện: 06/9/2018; Ngày duyệt đăng: 28/9/2018 * Tel: 0979230601; Email: vanduyvc@gmail.com