Tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp ở người trưởng thành tại Quận 4 TP Hồ Chí Minh - 2004

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 TYÛ LEÄ HIEÄN MAÉC TAÊNG HUYEÁT AÙP ÔÛ NGÖÔØI TRÖÔÛNG THAØNH TAÏI QUAÄN 4 TP HCM– 2004 Vuõ Baûo Ngoïc*, Leâ Hoøang Ninh,** Cao Minh Nga***, Phan Traàn Tuaán* TOÙM TAÉT Ñaây laø moät nghieân cöùu caét ngang nhaèm xaùc ñònh tyû leâ hieän maéc taêng huyeát aùp (THA) ôû ngöôøi tröôûng thaønh taïi Quaän 4 vaø moái lieân quan giöõa THA vôùi aên maën, taêng chæ soá khoái löôïng cô theå (BMI), huùt thuoác, uoáng röôïu, giaûm hoïat ñoäng theå löïc (HÑTL), tieàn söû baûn thaân ñaùi thaùo ñöôøng(ÑTÑ). Maãu nghieân cöùu laáy töø coäng ñoàng goàm 2366 ngöôøi töø 18 tuoåi trôû leân soáng trong 30 khu phoá vôùi caùch choïn maãu cuïm theo phöông phaùp xaùc suaát tyû leä vôùi kích côõ daân soá. THA ñöôïc ñònh nghóa laø Huyeát aùp taâm thu (HATT)≥ 140mmHg.hoaëc huyeát aùp taâm tröông (HATTr) ≥ 90mmHg qua hai laàn khaùm; hoaëc ñang duøng thuoác haï aùp. Tyû leä hieän maéc THA ôû ngöôøi tröôûng thaønh tìm ñöôïc laø 21,89%. Tyû leä naøy taêng theo tuoåi, BMI, giaûm khi trình ñoä hoïc vaán taêng leân. Nhöõng moái lieân quan thuaän vôùi THA laø aên maën, uoáng röôïu, giaûm HÑTL, tieàn söû baûn thaânÑTÑ. Huùt thuoác laù khoâng lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ vôùi THA. Nghieân cöùu naøy cho thaáy laø THA aûnh höôûng tôi khoûang 1/5 ngöôøi tröôûng thaønh taïi Quaän 4 vaø do ñoù caàn coù moät chöông trình phoøng ngöøa beänh THA. Chöông trình ñöôïc xaây döïng chuû yeáu laø giaùo duïc söùc khoûe vaø seõ ñöôïc tieán haønh vôùi muïc tieâu laøm giaûm yeáu toá nguy cô nhö taêng theå troïng, aên maën, uoáng röôïu, ít HÑTL, vaø quaûn lyù toát beänh nhaân THA cuõng nhö beänh nhaân ÑTÑ. SUMMARY PREVALENCE OF HYPERTENSION AMONG ADULTS LIVING IN DISTRICT 4 - HCM CITY- 2004 Vu Bao Ngoc, Le Hoang Ninh, Cao Minh Nga, Phan Tran Tuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 93 – 99 This is a crossectional study aimed to find out the prevalence of hypertension among adults in District 4- HCM city and its relationships with high sodium intake, body mass index(BMI), smoking, alcohol, physical activity, and diabetic history. A community- based sample of 2366 people at the age ≥18 from 30 clusters of District 4 were selected by using Probability Proportionate to size cluster sampling. Hypertension was defined as systolic blood pressure ≥140mmHg/ or diastolic blood pressure ≥ 90mmHg through ≥ 2 visits; or taking anti-hypertensive medication. The prevalence of hypertension was found at 21.89%. The prevalence increased with age, BMI, decreased with higher education level, no difference between male and female. The relationships between hypertension and high sodium intake, drinking alcohol, decrease physical activity, diabetic history are positive. Hypertension and smoking has no significant relationship statistically. This reseach shows that hypertension affected about 1/5 population of adults in District 4 and a program of preventive hypertension is really required. Based on health education, this program will be carried out to reduce risk factors (increasingBMI, drinking alcohol, decreasing physical activity, intaking high sodium) and to manage hypertension patients as well as diabetic patients. * Trung Taâm Y Teá Quaän 4 ** Khoa YTCC Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh *** Khoa Y Hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh 93 ÑAËT VAÁN ÑEÀ THA hieän nay laø moät vaán ñeà thôøi söï, laø moät gaùnh naëng cho Y Teá Coâng Coäng khoâng chæ ôû caùc nöôùc phaùt trieån maø coøn ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån vì aûnh höôûng tôùi khoaûng 10 – 25 % daân soá tuøy ñòa phöông(11). THA gaây nhieàu haäu quaû nghieâm troïng nhö tai bieán maïch maùu naõo, thieáu maùu cô tim, suy tim, suy thaän, toån thöông voõng maïc... Theo moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy tyû leä THA ôû Vieät Nam hieän nay ñang gia taêng. Naêm 1999 theo Phaïm Gia Khaûi tyû leä naøy laø 16,05% ngöôøi töø 25 tuoåi trôû leân taïi Haø Noäi(7). Naêm 2001, cuõng theo taùc giaû Phaïm Gia Khaûi tyû leä naøy laø 23,02%(6). Naêm 2001 taùc giaû Phaïm Huøng Löïc nghieân cöùu taïi ñoàng baèng soâng Cöûu Long cho bieát tyû leä hieän maéc ôû ngöôøi töø 15 tuoåi trôû leân laø 14,9%(8). Moät nghieân cöùu cuûa taùc giaû Nguyeãn Höõ u Haïnh – Nguyeãn ñoã Nguyeân cho thaáy tyû leä naøy laø 13,8 % ngöôøi töø 18 tuoåi trôû leân taïi xaõ Ñaàm Dôi – Caø Mau(4). Moät soá yeáu toá nguy cô do loái soáng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh qua nhieàu nghieân cöùu nhö: taêng caân quaù möùc, ít hoïat ñoäng theå löïc, uoáng röôïu, aên maën, huùt thuoác ... ngaøy caøng aûnh höôûng tôùi moät boä phaän khoâng nhoû trong daân soá ñaõ laøm cho tyû leä THA noùi rieâng vaø beänh tim maïch noùi chung ngaøy caøng taêng(12). Moät chöông trình döï phoøng beänh tim maïch trong ñoù haøng ñaàu laø THA caàn phaûi ñöôïc xaây döïng ñeå laøm giaûm tyû leä tai bieán do THA cuõng nhö giaûm tyû leä maéc beänh. Soá lòeâu caàn ñeå xaây döïng chöông trình laø caùc soá lieäu veà tyû leä THA cuõng nhö daân soá nguy cô cuûa töøng ñòa phöông. Quaän 4 vôùi daân soá khoûang 200000 ngöôøi soáng treân moät dieän tích 4km2, ña soá laø daân lao ñoäng ngheøo vaø hoïc vaán thaáp, lieäu tyû leä THA coù khaùc vôùi caùc ñòa phöông khaùc hay khoâng? Tyû leä daân soá dö caân vaø beùo phì,aên maën, huùt thuoác, uoáng röôïu, hoïat ñoäng theå löïc, tieàn söû ñaùi thaùo ñöôøng trong Quaän 4 laø bao nhieâu vaø lieân quan nhö theá naøo vôùi THA ? Ñeå giaûi ñaùp ñöôïc caùc caâu hoûi treân, nghieân cöùu naøy ñöôïc tieán haønh vôùi muïc tieâu toång quaùt laø xaùc ñònh tyû leä hieän maéc THA ôû ngöôøi tröôûng thaønh taïi Quaän 4 vaø tyû leä daân soá nguy cô theo caùc ñaëc tröng: aên maën, huùt thuoác, uoáng röôïu, giaûm hoïat ñoäng theå löïc, dö caân vaø beùo phì, tieàn söû baûn thaân bò beänh ñaùi thaùo ñöôøng cuõng nhö moái lieân quan cuûa caùc yeáu toá treân vôùi THA. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Thieát keá nghieân cöùu Ñieàu tra caét ngang. Ñòa ñieåm nghieân cöùu: Quaän 4 TP HCM. Thôøi gian: thaùng 4 naêm 2004. Daân soá muïc tieâu: Daân soá cuûa Quaän 4 töø 18 tuoåi trôû leân. Daân soá laáy maãu: Daân soá Quaän 4 töø 18 tuoåi trôû leân taïi 30 khu phoá trong ñòa baøn. Côõ maãu ñöôïc tính theo coâng thöùc(3) 1,962 x 0,138 x(1- 0,138) : n = -----------------------------= 1.148 0,022 Vôùi ñoä chính xaùc mong muoán: 2%; tyû leä tham khaûo: 13,8%(4), , ñoä tin caäy 95%, trò soá tôùi haïn Z (1- α/2)=1,96. Maãu ñöôïc choïn theo phöông phaùp xaùc suaát tyû leä vôùi kích côõ daân soá (probability proportionate to size cluster sampling); ñeå taêng ñoä tin caäy söû duïng hieäu öùng thieát keá (desgin effect) = 2. Côõ maãu toái thieåu = 1.148 x 2 = 2.284 ngöôøi. Tieâu chuaån choïn vaøo loâ nghieân cöùu: nhöõng ngöôøi hieän soáng treân ñòa baøn Quaän 4 coù naêm sinh töø 1985 trôû veà tröôùc. Tieâu chuaån loaïi tröø: nhöõng ngöôøi bò cuït 2 tay do tai naïn hay dò taät baåm sinh, beänh nhaân taâm thaàn kích ñoäng khoâng theå tieáp caän ñeå ño huyeát aùp, phuï nöõ coù thai. Ñoái töôïng ñöôïc xeáp vaøo nhoùm THA khi coù HATT ≥ 140 mmHg hoaëc HATTr ≥ 90mmHg sau ít nhaát 2 laàn ño vaøo 2 thôøi ñieåm khaùc nhau(2); hoaëc ñang uoáng thuoác haï aùp. Baûng caâu hoûi ñieàu tra ñöôïc soaïn theo taøi lieäu cuûa Toå Chöùc Y Teá Theá Giôùi veà caùc yeáu toá nguy cô cuûa beänh khoâng laây nhieãm(9), coù chænh söûa qua nghieân cöùu thöû cho phuø hôïp vôùi coäng ñoàng Vieät Nam. 94 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Nhaäp soá lieäu baèng phaàn meàm EPI INFO 6, phaân tích baèng STATA 6.0. YÙ nghóa thoáng keâ ñöôïc xaùc ñònh khi giaù trò p < 0,05. Phaân tích ñôn bieán, phaân taàng ñeå tìm yeáu toá gaây nhieãu, töông taùc vaø hoài quy logistic ñeå tìm tyû soá soá cheânh vaø khoûang tin caäy 95% giöõa caùc nhoùm BMI, aên maën, huùt thuoác, uoáng röôïu, HÑTL, tieàn söû ÑTÑ vôùi THA. KEÁT QUAÛ Moâ taû daân soá nghieân cöùu Baûng 1. Caùc ñaëc ñieåm veà daân soá, xaõ hoäi cuûa maãu Ñaëc ñieåm Taàn soá Tyû leä % 18 - 34 748 31,61 35 - 44 532 22,49 45 -54 459 19,40 55 - 64 246 10,40 Nhoùm tuoåi 65 trôû leân 381 16,10 Nam 1.097 46,37 Phaùi: Nöõ 1.269 53,63 Kinh 2.303 97,34 Hoa 58 2,45 Daân toäc Khaùc 5 0,21 Lao ñoäng chaân tay 1.402 59,26 Lao ñoäng trí oùc 278 11,75 Ngheà nghieäp Ngheà khaùc 686 28,99 Khoâng bieát chöõ 139 5,87 Caáp 1 639 27,01 Caáp 2 833 35,21 Caáp 3 619 26,16 Trình ñoä hoïc vaán Cao ñaúng, Ñaïi hoïc, sau Ñaïi hoïc 136 5,75 Ñoäc thaân (chöa laäp gia ñình) 555 23,46 Coù choàng,vôï 1.540 65,09 Goaù 227 9,57 Tình traïng gia ñình Ly thaân, ly hoân 44 1,86 Baûng 2. Chieàu cao, caân naëng, chæ soá khoái löôïng cô theå (BMI) trung bình cuûa daân soá Trung bình Ñoä leäch chuaån Trò soá lôùn nhaát Trò soá nhoû nhaát So saùnh giöõa nam vaø nöõ duøng kieåm ñònh t Toaøn maãu 1,56 0,0758 1,3 1,83 Nam 1,61 0,0649 Chieàu cao (m) Nöõ 1,51 0,0514 Nam cao hôn nöõ coù yù nghóa thoáng keâ vôùi t = 40,846; P= 0,000 <0,05. Toaøn maãu 53,45 9,843 23 99 Caân naëng (kg) Nam 56,67 9,652 Nam caân naëng hôn nöõ, ï coù yù nghóa thoáng keâ Trung bình Ñoä leäch chuaån Trò soá lôùn nhaát Trò soá nhoû nhaát So saùnh giöõa nam vaø nöõ duøng kieåm ñònh t Nöõ 50,679,140 vôùi t = 15,49; P = 0,00 < 0,05 Toaøn maãu 21,79 3,618 12,08 42,67 Nam 21,63 3,320 BMI (kg/m2) Nöõ 21,93 3,852 BMI cuûa Nam < Nöõ coù yù nghóa Baûng 3: Taàn soá, tyû leä daân soá coù caùc ñaëc tröng aên maën, huùt thuoác, uoáng röôïu, HÑTL, tieàn söû ÑTÑ Khoâng Coù Ñaëc tröng Taàn soá Tyû leä% Taàn soá Tyû leä% Kieåm ñònh söï khaùc bieät giöõa nam vaø nöõ baèng pheùp kieåm chi bình phöông AÊn maën: Nam nöõ Chung 584 728 1312 53,28 57,37 55,48 512 541 1053 46,72 42,63 44,52 Nam aên maën hôn nöõ; ξ 2 =3,97;P=0,046 <0,05. Huùt thuoác Nam Nöõ Chung 600 1226 1826 54,39 96,61 77,18 497 43 540 45,31 3,39 22,82 Nam huùt thuoác nhieàu hôn nöõ; ξ 2 = 586,9; P = 0,000<0,05. Uoáng röôïu Nam Nöõ Chung 617 1252 1869 56,24 98,66 78,09 480 17 497 43,76 1,34 21,01 Nam uoáng röôïu nhieàu hôn nöõ; ξ 2 =637,93;P=0,000 <0,05. HÑTL 680 28,74 1686 71,26 Söï khaùc bieätkhoâng coù yù nghóa TK; ξ 2 =2,2;P=0,13>0,05. HÑTL coù chuû ñích 1353 80,27 333 19,73 Söï khaùc bieätkhoâng coù yù nghóa TK ξ 2 = 0,81; P = 0,36 > 0,05. Tieàn söû ÑTÑ 2288 96,95 72 3,05 Söï khaùc bieätkhoâng coù yù nghóa TK ; ξ 2 = 1,12; P = 0,29 > 0,05. Baûng 4. Tyû leä daân soá coù chæ soá khoái löôïng cô theå theo phaân nhoùm cuûa TCYTTG (12): Phaân ñoä beùo phì BMI(kg/m2) Taàn soá Tyû leä % 0 (khoâng beùo phì) < 24,99 1.956 82,67 1 (dö caân) 25 – 29,99 352 14,88 2 (beùo phì ñoä 1) 30 – 34,99 50 2,11 3 (beùo phì ñoä 2) 35 – 39,99 6 0,25 4 (beùo phì naëng) ] 40 2 0,08 Tyû leä hieän maéc ôû ngöôøi töø 18 tuoåi trôû leân ôû Quaän 4 laø 21,89% (khoûang tin caäy 95%:20,23% - 23,55%). 95 Tyû leä hieän maéc THA phaân boá theo caùc bieán soá khaùc nhö sau: 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nam Nöõ Toång KhoângTHA CoùTHA 22,54% 21,89%21,15% Hình 1. Tyû leä THA theo phaùi ξ 2 =0,6637; P=0,415. 0% 20% 40% 60% 80% 100% 18 -3 4 35 -4 4 45 -5 4 55 -6 4 >= 65 KhoângTHA CoùTHA 60,89% 45,12% 23,31% 1,6% 10,53% Hình 2.Tyû leä% THA theo nhoùm tuoåi ξ 2 =637,289; P=0,000. 0% 20% 40% 60% 80% 100% M uø ch öõ ca áp 1 ca áp2 ca áp 3 CÑ -Ñ H KhoângTHA CoùTHA 35,84% 43,17% 15,97% 13,25% 10,29% Hình 3. Tyû leä THA theo trình ñoä hoïc vaán ξ 2 =164,31; P=0,000. 96 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 0% 20% 40% 60% 80% 100% LÑCT LÑTO Khaùc KhoângTHA Coù THA 35,72% 10,79%17,48% Hình 4.Tyû leä THA theo ngheà nghieäp ξ 2 =109,47; P=0,000. 0% 20% 40% 60% 80% 100% <2 4,9 9 25 -2 9,9 9 30 -3 4,9 9 35 -3 9,9 9 >= 40 KhoângTHA Coù THA 50% 100%38,35% 36% 18,4% Hình 5. Tyû leä THA trong caùc nhoùm BMI (tính baèng kg/m2). ξ 2 =85,40; P=0,000. Moái lieân quan giöõa caùc yeáu toá: aên maën, huùt thuoác, uoáng röôïu, HÑTL, tieàn söû ÑTÑ vôùi beänh THA (phaân tích ña bieán baèng hoài quy logistic) Sau khi phaân tích ñôn bieán vaø phaân taàng ñeå tìm ra caùc yeáu toá töông taùc vaø gaây nhieãu cho thaáy: tuoåi laø yeáu toá töông taùc trong moái lieân quan giöõa caùc nhoùm BMI vaø THA; gaây nhieãu trong moái lieân quan vôùi caùc bieán soá coøn laïi. Caùc bieán soá gaây nhieãu truø ñònh nhö phaùi, trình ñoä hoïc vaán, ngheà nghieäp, tuoåi ñeàu ñöôïc ñöa vaøo hoài quy logistic. Baûng 4 Tyû soá soá cheânh (OR) qua phaân tích ña bieán baèng hoài quy logistic cuûa moái lieân quan giöõa caùc bieán soá khaûo saùt vaø THA Yeáu toá OR Khoaûng tin caäy 95% P = AÊn maën / khoâng aên maën 1,83 1,33 – 2,50 0,000 Huùt thuoác / khoâng huùt thuoác 0,92 0,60 – 1.41 0,699 Möùc ñoä huùt thuoác (taêng soá ñieáu leân 10 ñieáu)/ nhoùm coù soá ñieáu thaáp hôn 0,81 0,56 –1,16 0,25 Huùt thuoác ]20 naêm / huùt thuoác<20 naêm 2,28 0,89 – 5,82 0,085 Huùt thuoáctröôùc kia/ khoâng huùt thuoác bao giôø 1,43 0,75 – 2,34 0,317 Uoáng röôïu (moïi möùc ñoä)/khoâng uoáng röôïu 2,824 1,84 – 4,38 0,000 97 Yeáu toá OR Khoaûng tin caäy 95% P = Uoáng treân 1 ly röôïu hay 1 lon bia moãi ngaøy/ uoáng ít hôn soá löôïng treân 4,87 2,78-8,52 0,000 Uoáng röôïu ]20 naêm/uoáng röôïu<20 naêm 1,126 0,44-2,86 0,804 Tröôùc kia coù UR/ khoâng UR bao giôø 1,82 0,92 –3,62 0,084 HÑTL: coù / khoâng 0,70 0,55 – 0,89 0,004 Tieàn söûÑTÑ: coù / khoâng 1,82 1,39 – 2,34 0,014 Nhoùm BMI cao hôn 1 baäc/nhoùm BMI thaáp hôn trong nhoùm tuoåi <45 3,86 2,60 –5,71 0,000 Nhoùm BMI cao hôn 1 baäc/nhoùm BMI thaáp hôn trong nhoùm tuoåi ]45 1,47 1,16 – 1,87 0,002 Nhoùm tuoåi ] 45 / nhoùm tuoåi <45 10,85 8.17 – 14,41 0,000 Nhoùm tuoåi taêng leân 10 tuoåi/nhoùm tuoåi thaáp hôn 2,66 2,40 – 2,94 0,000 Phaùi nöõ/nam 0,86 0,65-1,12 0,252 Hoïc vaán caáp 3 trôû leân/ caáp 2 trôû xuoáng 0,51 0,38-0,67 0,000 BAØN LUAÄN Maãu nghieân cöùu coù phaân boá tuoåi, phaùi tính phuø hôïp soá lieäu cuûa Phoøng Thoáng keâ hoä tòch Quaän 4(10). Trình ñoä hoïc vaán ña soá caáp 2 trôû xuoáng. Ña soá daân laøm ngheà lao ñoäng chaân tay. Chieàu cao trung bình cuûa nam nöõ phuø hôïp vôùi caùc nghieân cöùu cuûa Phaïm Gia Khaûi ôû Haø Noäi(6), Phaïm Huøng Löïc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long(8). Caân naëng trung bình cuûa nam nöõ phuø hôïp vôùi keát quaû cuûa Phaïm Gia Khaûi ôû Haø Noäi(6), cao hôn keát quaû cuûa taùc giaû Phaïm Huøng Löïc(8) cho thaáy cö daân Quaän 4 coù khuynh höôùng dö caân hôn cö daân ôû noâng thoân. Tyû leä daân coù BMI > 25 kg/m2 laø 17,67%, khaù cao trong daân soá. Tyû leä daân coù thoùi quen aên nöôùc maém theâm trong böõa aên haøng ngaøy chieám khoûang ½ daân soá, coù leõ vì daân lao ñoäng caàn nhieàu muoái hôn ñeå buø vaøo löôïng muoái maát ñi qua moà hoâi trong khi lao ñoäng. Tyû leä hieän maéc THA laø 21,89%, töông töï vôùi keát quaû cuûa taùc giaû Phaïm Gia Khaûi ôû Haø Noäi (23,2%), cao hôn taùc giaû Phaïm Huøng Löïc ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long (14,9%) vaø taùc giaû Nguyeãn Höõu Haïnh – Nguyeãn Ñoã Nguyeân ôû Caø Mau (13,8%), cho thaáy THA ôû thaønh thò cao hôn noâng thoân. Ñaây laø nghieân cöùu caét ngang neân trình töï thôøi gian khoâng roõ reät, tuy nhieân khi phaân tích treân nhoùm THA maø chöa bieát mình bò beänh naøy thì keát quaû ít bò sai leäch hôn do ñoái töôïng chöa ñieàu chænh loái soáng. AÊn maën (trong nghieân cöùu naøy duøng yeáu toá aên nöôùc maém chaám theâm vaøo ñoà aên ñaõ neâm vöøa) coù nguy cô THA gaáp 1,8 laàn. Uoáng treân 1 lon bia hay 1 ly röôïu/ ngaøy (laáy möùc 15 ml ehthanol cho ngöôøi nheï caân vaø phuï nöõ vì caân naëng trung bình cuûa nam trog nghieân cöùu naøy laø 56kg)(2) coù nguy cô THA gaáp 4,8 laàn so vôùi nhoùm uoáng röôïu ít hôn soá löôïng treân, cho thaáy ñoái vôùi ngöôøi VN thì möùc ñoä 1 lon bia hay 1 ly röôïu/ ngaøy ñaõ laø cao. Taêng BMI leân 1 baäc coù nguy cô maéc THA gaáp 3,6 laàn ôû nhoùm tuoåi < 45; nguy cô naøy taêng chæ 1,5 laàn ôû nhoùm tuoåi ≥ 45 cho thaáy beùo phì vaø dö caân khi tuoåi coøn treû laøm nguy cô maéc beänh THA raát lôùn. Ñaùi thaùo ñöôøng trong nghieân cöùu naøy laø do ngöôøi daân töï khai baùo, chuùng toâi chæ döïa treân giaáy tôø, toa thuoác cuûa beänh nhaân vaø ghi nhaän tyû leä naøy laø 3%; nhöõng ngöôøi naøy coù nguy cô THA gaáp 1,8 laàn, phuø hôïp vôùi y vaên(5). Hoïat ñoäng theå löïc coù chuû ñích hay do lao ñoäng chaân tay ñöôïc xem nhö coù taùc duïng nhö nhau treân THA vaø laøm giaûm nguy cô THA 0,3 laàn. Trình ñoä hoïc vaán thaáp bò THA nhieàu hôn coù leõ do ngöôøi daân ít kieán thöùc neân khoâng coù yù thöùc phoøng beänh, kinh teá thieáu huït, hoøan caûnh khoù khaên. Caùc moái lieân quan khoâng coù yù nghóa thoáng keâ laø huùt thuoác (nhieàu möùc ñoä, thôøi gian); phaùi tính cuõng phuø hôïp vôùi caùc nghieân cöùu khaùc(6,8), duø huùt thuoác laø yeáu toá nguy cô maïnh cuûa tai bieán tim maïch treân beänh nhaân THA. KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ Tyû leä THA khaù cao trong daân soá (21,89%). Tyû leä daân coù caùc yeáu toá nguy cô cuõng quan troïng vaø caàn taùc ñoäng ñeå phoøng ngöøa beänh THA vaø caùc tai bieán tim maïch cuûa beänh naøy. Kieán nghò Caàn coù moät chöông trình Giaùo duïc söùc khoûe roäng khaép, lieân tuïc, duy trì laâu daøi, nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn ñeán taän töøng hoä daân veà caùc yeáu toá nguy cô vaø caùch phoøng traùnh beänh THA. Chöông trình naøy caàn ñöôïc thöïc hieän treân baùo, ñaøi, caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng vaø ôû tuyeán y teá cô sôû, khi ngöôøi daân ñeán traïm y teá vì baát cöù lyù do gì cuõng caàn phaûi ñöôïc tieáp caän ñeå giaùo duïc söùc khoûe vaø taàm soùat yeáu toá nguy cô, neáu coù phaûi tham vaán ñeå ñieàu chænh loái soáng ngay. 98 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 TAØI LIEÄU THAM KHAÙO 1. DASH eating plan – Hypertension 2001; 38:155. 8 2. Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, Treament of high blood pressure – The seventh report- 2003. 9 3. Lwanga S.K., Lemeshow S. (1991) – Xaùc ñònh côõ maãu trong nghieân cöùu söùc khoeû – Soå tay thöïc haønh. Ngöôøi dòch Leâ Hoaøng Ninh. Toå chöùc Y Teá Theá Giôùi. 6 4. Nguyeãn Höõu Haïnh _ Nguyeãn Ñoã Nguyeân- Tyû suaát hieän maéc THA vaø kieá n thöùc thaùi ñoä thöïc haønh veà kieåm soùat THA ôû ngöôøi töø 18 tuoåi trôû leân taïi xaõ Taân Tieán – Ñaàm Dôi –Caø Mau –2001. Taäp san Y Hoïc TP.HCM 2001. Phuï baûn soá 4 * Taäp 5* pp 73- 79. 1 5. Nguyeãn Thy Khueâ -Taêng huyeát aùp treân beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng. Taäp san Y hoïc TP HCM * Taäp 3 * Phuï baûn cuûa soá 4 -1999 (pp 2-4) 2 6. Phaïm Gia Khaûi - Vieän tim maïch Vieät Nam vaø BV Noäi tieát Haø Noäi – Ñieàu tra Dòch teã hoïc beänh THA vaø caùc yeáu toá nguy cô taïi 12 phöôøng noäi thaønh Haø noäi -2001; pp 642-659. 4 7. Phaïm Gia Khaûi vaø coäng söï - ñaëc ñieåm dòch teã hoïc beänh THA taïi Haø Noäi (1998) – Kyû yeáu toaøn vaên caùc ñeà taøi khoa hoïc- Ñaïi hoäi Tim maïch hoïc Quoác gia laàn thöù VIII, taïp chí Tim maïch hoïc soá 21/2000, pp 258-295. 3 8. Phaïm Huøng Löïc- Nghieân cöùu söï töông quan giöõa beänh taêng huyeát aùp vôùi moâi tröôøng soáng khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø bieän phaùp can thieäp xaõ hoäi – 2001. Luaän vaên Tieán só Y Khoa, 2003. 5 9. STEPS instrument for NCD risk factors (Core and expanded version 1.4) WHO. 13 10. Thoáng keâ cuûa Phoøng Hoä tòch uûy ban Nhaân daân Quaän 4, 2003. 7 11. WHO (1998) information factsheet. 11 12. WHO (2002) –World Health Report. 10 13. WHO (2004) Global Strategy on Diet Physical Activity and health.-. 12 99