Tổng quan về chất thải rắn và tác động môi trường của chất thải rắn

CHÖÔNG II : TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG CUÛA CHAÁT THAÛI RAÉN Khaùi nieäm cô baûn veà chaát thaûi raén 2.1.1. Khaùi nieäm cô baûn veà chaát thaûi raén Chaát thaûi raén (Soild Waste) laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. (Traàn Hieáu Nhueä,2001) Chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø : Vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc coi laø chaát thaûi raén ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän moät thöù maø thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huyû. (Traàn Hieáu Nhueä, 2001) Raùc laø thuaät ngöõ duøng ñeå chæ chaát thaûi raén coù hình daïng töông ñoái coá ñònh, bò vöùt boû töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Raùc sinh hoaït hay chaát thaûi raén sinh hoaït laø moät boä phaän cuûa chaát thaûi raén, ñöôïc hieåu laø caùc chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït thöôøng ngaøy cuûa con ngöôøi. Nguoàn goác chaát thaûi raén Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh cuûa chaát thaûi raén laø caùc cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù chaát thaûi raén. Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh ra chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm : Töø caùc khu daân cö (chaát thaûi sinh hoaït) Töø caùc trung taâm thöông maïi Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng Töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò Töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. Chaát thaûi ñoâ thò ñöôïc xem nhö laø chaát thaûi coäng ñoàng ngoaïi tröø caùc chaát thaûi trong quaù trình cheá bieán taïi caùc khu coâng nghieäp vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc nguoàn naøy ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.1. Chaát thaûi raén ñoâ thò phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm cuûa chaát thaûi raén coù theå phaân chia thaønh 3 nhoùm lôùn nhaát laø : chaát thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp vaø nguy haïi. Nguoàn thaûi cuûa raùc ñoâ thò raát khoù quaûn lyù taïi caùc nôi ñaát troáng bôûi vì taïi caùc vò trí naøy söï phaùt sinh caùc nguoàn chaát thaûi laø moät quaù trình phaùt taùn. Baûng 2.1 : Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoâ thò Nguoàn Caùc hoaït ñoäng vaø vò trí phaùt sinh chaát thaûi Loaïi chaát thaûi raén Nhaø ôû Nhöõng nôi ôû rieâng cuûa moät hay nhieàu gia ñình. Nhöõng caên hoä thaáp, vöøa vaø cao taàng … Chaát thaûi thöïc phaåm, giaáy, bìa cöùng, nhöïa deûo, haøng deät, ñoà da, chaát thaûi vöôøn, ñoà goã, thuyû tinh, hoäp thieác, nhoâm, kim loaïi khaùc, taøn thuoác, raùc ñöôøng phoá, chaát thaûi ñaëc bieät (daàu, loáp xe, thieát bò ñieän …), chaát sinh hoaït nguy haïi. Thöông maïi Cöûa haøng, nhaø haøng, chôï, vaên phoøng, khaùch saïn, dòch vuï, cöûa hieäu in … Giaáy, bìa cöùng, nhöïa deûo, goã, chaát thaûi thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät, chaát thaûi nguy haïi … Cô quan Tröôøng hoïc, beänh vieän, nhaø tuø, trung taâm chính phuû … Giaáy, bìa cöùng, nhöïa deûo, goã, chaát thaûi thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät, chaát thaûi nguy haïi … Xaây döïng vaø phaù dôõ Nôi xaây döïng môùi, söûa ñöôøng, san baèng caùc coâng trình xaây döïng, væa heø hö haïi. Goã, theùp, beâtoâng, ñaát … Dòch vuï ñoâ thò(tröø traïm xöû lyù) Queùt doïn ñöôøng phoá, laøm ñeïp phong caûnh, laøm saïch theo löu vöïc, coâng vieân vaø baõi taém, nhöõng khu vöïc tieâu khieån khaùc. Chaát thaûi ñaëc bieät, raùc, raùc ñöôøng phoá, vaät xeùn ra töø caây, chaát thaûi töø caùc coâng vieân, baõi taém vaø caùc khu vöïc tieâu khieån. Traïm xöû lyù; loø thieâu ñoát Quaù trình xöû lyù nöôùc, nöôc thaûi vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Caùc chaát thaûi ñöôïc xöû lyù. Khoái löôïng lôùn buøn dö. (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al, Mc Graw – Hill Inc,1993) Phaân loaïi chaát thaûi raén Vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp xaùc ñònh caùc loaïi khaùc nhau cuûa chaát thaûi raén ñöôïc sinh ra. Khi thöïc hieän phaân loaïi chaát thaûi raén seõ giuùp chuùng ta gia taêng khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng caùc vaät lieäu trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng. Caùc loaïi chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau neân ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch khaùc nhau nhö : Phaân loaïi theo möùc ñoä nguy haïi Chaát thaûi raén ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi : Chaát thaûi nguy haïi : bao goàm caùc loaïi hoaù chaát deã gaây phaûn öùng, ñoäc haïi, chaát thaûi sinh hoïc thoái röõa, caùc chaát deã chaùy, noå hoaëc caùc chaát thaûi phoùng xaï, caùc chaát thaûi nhieãm khuaån, laây lan … coù nguy cô ñe doaï tôùi söùc khoeû ngöôøi, ñoäng vaät vaø caây coû. Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi nguy haïi chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng y teá, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Chaát thaûi y teá nguy haïi : laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính gaây nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc vôùi caùc chaát khaùc gaây nguy haïi tôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi beänh vieän bao goàm : Caùc loaïi boâng baêng, gaïc, neïp duøng trong khaùm beänh, ñieàu trò, phaãu thuaät; Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm; Caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû; Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc beänh nhaân; Caùc chaát thaûi coù chöùa caùc chaát coù noàng ñoä cao sau ñaây : chì, thuyû ngaân, Cadmi, Arsen, Xianua Caùc chaát thaûi phoùng xaï trong beänh vieän. Caùc chaát nguy haïi do caùc cô sôû coâng nghieäp hoaù chaát thaûi ra coù tính ñoäc haïi cao, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoeû, do ñoù vieäc xöû lyù chuùng phaûi coù nhöõng giaûi phaùp kyõ thuaät ñeå haïn cheá taùc ñoäng ñoäc haïi ñoù. Caùc chaát thaûi nguy haïi töø hoaït ñoäng noâng nghieäp chuû yeáu laø caùc loaïi phaân hoaù hoïc, caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät. Chaát thaûi khoâng nguy haïi : laø nhöõng loaïi chaát thaûi khoâng chöùa caùc chaát vaø caùc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc thaønh phaàn. Phaân loaïi theo vò trí hình thaønh : Ngöôøi ta phaân bieät raùc hay chaát thaûi raén trong nhaø, ngoaøi nhaø, treân ñöôøng phoá, chôï …. Phaân loaïi theo baûn chaát nguoàn taïo thaønh Chaát thaûi raén ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi sau : c.1. Chaát thaûi sinh hoaït : laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö, caùc cô quan, tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. Chaát thaûi raén sinh hoaït coù thaønh phaàn bao goàm kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø loâng vòt, vaûi, giaáy, rôm raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû v.v… Theo phöông dieän khoa hoïc, coù theå phaân bieät caùc loaïi chaát thaûi raén sau : Raùc thöïc phaåm : bao goàm caùc thöùc aên thöøa, rau, quaû … loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc, quaù trình phaân huyû taïo ra caùc muøi khoù chòu, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng, aåm. Ngoaøi caùc loaïi thöùc aên dö thöøa töø gia ñình coøn coù thöùc aên dö thöøa töø caùc beáp aên taäp theå, caùc nhaø haøng, khaùch saïn, kyù tuùc xaù, chôï … Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân, bao goàm phaân ngöôøi vaø phaân ñoäng vaät khaùc. Chaát thaûi loûng chuû yeáu laø buøn ga coáng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït daân cö. Tro vaø caùc chaát dö thöøa thaûi boû khaùc bao goàm : caùc loaïi vaät lieäu sau ñoát chaùy, caùc saûn phaåm sau khi ñun naáu baèng than, cuûi vaø caùc chaát thaûi deã chaùy khaùc trong gia ñình, trong kho cuûa caùc coâng sôû, cô quan, xí nghieäp, caùc loaïi xæ than. Chaát thaûi raén coâng nghieäp : laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp goàm : Caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tro, xæ, trong caùc nhaø maùy nhieät ñieän; Caùc pheá thaûi töø nguyeân, nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát; Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä; Bao bì ñoùng goùi saûn phaåm. Chaát thaûi xaây döïng : laø caùc pheá thaûi nhö ñaát, ñaù, gaïch ngoùi, beâtoâng vôõ do caùc hoaït ñoäng phaù dôõ, xaây döïng coâng trình v.v… chaát thaûi xaây döïng goàm : Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng; Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng; Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi, chaát deûo … Chaát thaûi töø caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, nöôùc thaûi sinh hoaït, buøn caën töø caùc coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá. Chaát thaûi noâng nghieäp : laø nhöõng chaát thaûi vaø maãu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, thí duï nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø caùc cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå … d. Phaân loaïi theo coâng ngheä xöû lyù – quaûn lyù Phaân loaïi chaát thaûi raén theo daïng naøy ngöôøi ta chia ra caùc thaønh phaàn nhö sau : caùc chaát chaùy ñöôïc, caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc, caùc chaát hoãn hôïp ( Baûng 2.2). Baûng 2.2 : Phaân loaïi theo coâng ngheä xöû lyù Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï 1. Caùc chaát chaùy ñöôïc : Giaáy Haøng deät Raùc thaûi Coû, goã,cuûi, rôm Chaát deûo Da vaø cao su Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy Coù nguoàn goác töø sôïi Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre, rôm Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø chaát deûo Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh Vaûi, len … Caùc loaïi rau, quaû, thöïc phaåm Ñoà duøng baèng goã nhö baøn, gheá, voû döøa … Phim cuoän, tuùi chaát deûo, loï chaát deûo, bòch nylon … Giaày, baêng cao su … 2. Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc : Kim loaïi saét Kim loaïi khoâng phaûi saét Thuyû tinh Ñaù vaø saønh söù Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét maø deã bò nam chaâm huùt. Caùc vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt. Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuyû tinh. Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh Haøng raøo, dao, naép loï … Voû hoäp nhoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi. Chai loï, ñoà duøng baèng thuyû tinh, boùng ñeøn … Ñaù cuoäi, caùt, ñaát … 3. Caùc chaát hoãn hôïp : Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy. Loaïi naøy coù theå chia laøm hai phaàn vôùi kích thöôùc > 5mm vaø < 5 mm. (Nguoàn : Baûo veä moâi tröôøng trong xaây döïng cô baûn, Leâ Vaên Naõi, 1999) Thaønh phaàn chaát thaûi raén Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò ñöôïc xaùc ñònh ôû Baûng 2.3 vaø Baûng 2.4. Giaù trò cuûa caùc thaønh phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò thay ñoåi theo vò trí, theo muøa, theo ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Söï thay ñoåi khoái löôïng chaát thaûi raén theo muøa ñaëc tröng ôû Baéc Myõ ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.5. Thaønh phaàn raùc thaûi ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi. Baûng 2.3 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò phaân theo nguoàn goác phaùt sinh Nguoàn phaùt thaûi % Troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình Nhaø ôû vaø thöông maïi, tröø caùc chaát thaûi ñaëc bieät vaø nguy hieåm 50 – 70 62 Chaát thaûi ñaëc bieät (daàu, loáp xe, thieát bò ñieän, bình ñieän) 3 – 12 5 Chaát thaûi nguy haïi 0,1 – 1,0 0,1 Cô quan 3 – 5 3,4 Xaây döïng vaø phaù dôõ 8 – 20 14,0 Caùc dòch vuï ñoâ thò Laø saïch ñöôøng phoá 2 – 5 3,8 Caây xanh vaø phong caûnh 2 – 5 3,0 Coâng vieân vaø caùc khu vöïc tieâu khieån 1,5 – 3 2,0 Löu vöïc ñaùnh baét 0,5 – 1,2 0,7 Buøn ñaëc töø nhaø maùy xöû lyù 3 – 8 6,0 Toång coäng 100 (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993) Baûng 2.4 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo tính chaát vaät lyù Thaønh Phaàn % Troïng löôïng Khoaûng giaù trò Trung bình Chaát thaûi thöïc phaåm 6 – 25 15 Giaáy 25 – 45 40 Bìa cöùng 3 – 15 4 Chaát deûo 2 – 8 3 Vaûi vuïn 0 – 4 2 Cao su 0 – 2 0,5 Da vuïn 0 – 2 0,5 Raùc laøm vöôøn 0 – 20 12 Goã 1 – 4 2 Thuyû tinh 4 – 16 8 Can hoäp 2 – 8 6 Kim loaïi khoâng theùp 0 – 1 1 Kim loaïi theùp 1 – 4 2 Buïi, tro, gaïch 0 – 10 4 Toång coäng 100 (Nguoàn : Traàn Hieáu Nhueä, 2001) Baûng 2.5 : Söï thay ñoåi thaønh phaàn theo muøa ñaëc tröng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït Chaát thaûi % khoái löôïng % thay ñoåi Muøa möa Muøa khoâ Giaûm Taêng Chaát thaûi thöïc phaåm 11,1 13,5 21,6 Giaáy 45,2 40,0 11,5 Nhöïa deûo 9,1 8,2 9,9 Chaát höõu cô khaùc 4,0 4,6 15,0 Chaát thaûi vöôøn 18,7 24,0 28,3 Thuyû tinh 3,5 2,5 28,6 Kim loaïi 4,1 3,1 24,4 Chaát trô vaø chaát thaûi khaùc 4,3 4,1 4,7 Toång coäng 100 100 (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993) Tính chaát cuûa chaát thaûi raén Tính chaát lyù hoïc cuûa chaát thaûi raén Vieäc löïa choïn vaø vaän haønh thieát bò, phaân tích vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù, ñaùnh giaù khaû naêng thu hoài naêng löôïng … phuï thuoäc raát nhieàu vaøo tính chaát vaät lyù cuûa chaát thaûi raén. Nhöõng tính chaát vaät lyù quan troïng cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm : khoái löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc phaân loaïi vaø ñoä xoáp. Trong ñoù, khoái löôïng rieâng vaø ñoä aåm laø hai tính chaát ñöôïc quan taâm nhaát trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò ôû Vieät Nam. Khoái löôïng rieâng Khoái löôïng rieâng (hay maät ñoä) cuûa raùc thaûi thay ñoåi theo thaønh phaàn, ñoä aåm, ñoä neùn cuûa chaát thaûi. Trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén, khoái löôïng rieâng laø thoâng soá quan troïng phuïc vuï cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi. Qua ñoù coù theå phaân boå vaø tính ñöôïc nhu caàu trang thieát bò phuïc vuï coâng taùc thu gom vaän chuyeån, khoái löôïng raùc thu gom vaø thieát keá quy moâ baõi choân laáp chaát thaûi. Khoái löôïng rieâng ñöôïc xaùc ñònh bôûi khoái löôïng cuûa vaät lieäu treân moät ñôn vò theå tích (kg/m3). Döõ lieäu veà khoái löôïng rieâng caàn thieát ñeå ñònh möùc toång khoái löôïng vaø theå tích chaát thaûi caàn phaûi quaûn lyù. Khoái löôïng rieâng cuûa caùc hôïp phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.6. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén thay ñoåi moät caùch roõ raøng theo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm vaø thôøi gian löu tröõ, do ñoù caùch toát nhaát laø söû duïng caùc giaù trò trung bình ñaõ ñöôïc löïa choïn. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi sinh hoaït thay ñoåi töø 120 ñeán 590 kg/m3. Ñoái vôùi xe vaän chuyeån, raùc coù theå bò eùp leân ñeán 830 kg/m3. Khoái löôïng rieâng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng ñeå xaùc ñònh tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi theå tích cuûa noù, coù ñôn vò laø kg/m3(hoaëc lb/yd3). Baûng 2.6 : Khoái löôïng rieâng caùc thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Loaïi chaát thaûi Khoái löôïng rieâng lb/yd3 Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm 220 – 810 490 Giaáy 70 – 220 150 Carton 70 – 135 85 Plastic 70 – 220 110 Vaûi 70 – 170 110 Cao su 170 – 340 220 Da 170 – 440 270 Raùc laøm vöôøn 100 – 380 170 Goã 220 – 540 400 Thuyû tinh 270 – 810 330 Can thieác (ñoà hoäp) 85 – 270 150 Nhoâm 110 – 405 270 Kim loaïi khaùc 220 – 1940 540 Buïi, tro … 540 – 1685 810 Tro 1095 – 1400 1255 Raùc röôûi 150 – 305 220 (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993) Chuù thích : lb/yd3 x 0.5933 = kg/m3 Ñoä aåm Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén laø thoâng soá coù lieân quan ñeán giaù trò nhieät löôïng cuûa chaát thaûi, ñöôïc xem xeùt ñể löïa choïn phöông aùn xöû lyù, thieát keá baõi choân laáp vaø loø ñoát. Ñoä aåm raùc thay ñoåi theo thaønh phaàn vaø theo muøa trong naêm. Raùc thaûi thöïc phaåm coù ñoä aåm töø 50 – 80%, raùc thaûi laø thuyû tinh, kim loaïi coù ñoä aåm thaáp nhaát. Ñoä aåm trong raùc cao taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc vi sinh vaät kò khí phaân huyû gaây thoái röõa. Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng hai caùch : Phöông phaùp troïng löôïng öôùt : ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu; Phöông phaùp troïng löôïng khoâ : ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng khoâ vaät lieäu; Phöông phaùp troïng löôïng öôùt thöôøng ñöôïc söû duïng trong lónh vöïc quaûn lyù chaát thaûi raén. Ñoä aåm theo phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng toaùn hoïc nhö sau : M = [(w – d)/w]x100 Trong ñoù : M : ñoä aåm % w : troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu, kg(g) d : troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ ôû 105oC, kg(g) Baûng 2.7 : Ñoä aåm cuûa raùc sinh hoaït Thaønh phaàn Ñoä aåm (%) Khoaûng dao ñoäng Giaù trò trung bình Thöïc phaåm 50 – 80 70 Raùc laøm vöôøn 30 – 80 60 Goã 15 – 40 20 Raùc sinh hoaït 15 – 40 20 Da 8 – 12 10 Vaûi 6 – 15 10 Buïi, tro 6 – 12 8 Giaáy 4 – 10 6 Carton 4 – 8 5 Kim loaïi ñen 2 – 6 3 Ñoà hoäp 2 – 4 3 Kim loaïi maøu 2 – 4 2 Plastic 1 – 4 2 Cao su 1 – 4 2 Thuyû tinh 1 – 4 2 (Nguoàn : George Tchobanogous, 1977) Tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc chæ tieâu hoaù hoïc quan troïng nhaát cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò goàm chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng cacbon coá ñònh, nhieät trò. Chaát höõu cô Chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy maãu ñaõ laøm phaân tích xaùc ñònh ñoä aåm ñem ñoát ôû 950oC trong 1 giôø, ñeå nguoäi trong bình huùt aåm 1 giôø roài ñem caân ñeå xaùc ñònh löôïng tro coøn laïi sau khi ñoát. Thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40 – 60%, giaù trò trung bình laø 35%. Chaát höõu cô ñöôïc tính theo coâng thöùc sau : Chaát höõu cô (%) = [(c – d)/c]x100 Trong ñoù : c : Troïng löôïng maãu ban ñaàu d : Troïng löôïng maãu chaát raén sau khi ñoát ôû 950oC Chaát tro (chaát voâ cô) Chaát tro laø phaàn coøn laïi sau khi nung ôû 950oC, töùc laø caùc chaát trô dö hay chaát voâ cô. Chaát voâ cô(%) = 100 – chaát höõu cô(%) Haøm löôïng cacbon coá ñònh : Haøm löôïng cacbon coá ñònh laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi caùc chaát voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon khoâng tro khi nung ôû 950oC, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ cô khaùc trong tro goàm thuyû tinh, kim loaïi, …Ñoái vôùi chaát thaûi raén ñoâ thò, caùc chaát voâ cô naøy chieám khoaûng 15 – 30%, giaù trò trung bình laø 20%. Nhieät trò Nhieät trò laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát chaát thaûi raén. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Duloâng : Btu/lb = 145C + 610(H2 – 1/8O2 + 40S + 10N) Trong ñoù : C : löôïng cacbon tính theo % H : Hydro tính theo % O : Oxy tính theo % S : Sunfua tính theo % Soá lieäu trung bình veà caùc chaát dö trô vaø nhieät naêng cuûa caùc hôïp phaàn trong chaát thaûi raén ñöôïc trình baøy trong Baûng 2.8. Thaønh phaàn Chaát dö trô +, % Haøm löôïng naêng löôïng, Btu/lb Dao ñoäng Trung bình Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm 2 – 8 5,0 1,500 – 3,000 2,000 Giaáy 4 – 8 6,0 5,000 – 8,000 7,200 Carton 3 – 6 5,0 6,000 – 7,500 7,000 Plastic 6 – 20 10,0 12,000 – 16,000 14,000 Vaûi 2 – 4 2,5 6,500 – 8,000 7,500 Cao su 8 – 20 10,0 9,000 – 12,000 10,000 Da 8 – 20 10,0 6,500 – 8,500 7,500 Raùc laøm vöôøn 2 – 6 4,5 1,000 – 8,000 2,800 Goã 0,6 – 2 1,5 7,500 – 8,500 8,000 Thuyû tinh 96 – 99+ 98,0 50 – 100 60 Can thieác(ñoà hoäp) 96 – 99+ 98,0 100 – 500 300 Nhoâm 90 – 99+ 96,0 - - Kim loaïi khaùc 94 – 99+ 98,0 100 – 500 300 Buïi, tro … 60 – 80 70,0 1,000 – 5,000 3,000 Raùc sinh hoaït 4,000 – 5,500 4,500 Baûng 2.8 : Soá lieäu trung bình veà chaát dö trô vaø nhieät naêng cuûa caùc hôïp phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al, 1993) Thaønh phaàn sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc thaønh phaàn höõu cô (khoâng keå caùc thaønh phaàn nhö plastic, cao su, da) cuûa haàu heát chaát thaûi raén coù theå ñöôïc phaân loaïi veà phöông dieän sinh hoïc nhö sau : Caùc phaàn töû coù theå hoaø tan trong nöôùc nhö : ñöôøng, tinh boät, amino acid vaø nhieàu höõu cô. Baùn cellulose : caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5 vaø 6 cacbon. Cellolose : saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng glulose 6 cacbon. Daàu, môõ vaø saùp : laø nhöõng esters cuûa alcohols vaø acid beùo maïch daøi. Lignin : moät polymer chöùa caùc voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl. Lignocelluloza : hôïp chaát do lignin vaø celluloza keát hôïp vôùi nhau. Protein : chaát taïo thaønh caùc amino acid maïch thaúng. Tính chaát sinh hoïc quan troïng nhaát cuûa phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò laø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô coù theå ñöôïc chuyeån hoaù sinh hoïc thaønh khí, caùc chaát raén voâ cô vaø höõu cô khaùc. Söï taïo muøi hoâi vaø phaùt sinh ruoài cuõng lieân quan ñeán tính deã phaân huyû cuûa caùc vaät lieäu höõu cô trong chaát thaûi raén ñoâ thò nhö raùc thöïc phaåm. Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén Haøm löôïng chaát raén bay hôi (VS : Volatile Substances) , xaùc ñònh baèng caùch ñoát chaùy chaát ôû nhieät ñoä 550oC, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa höõu cô trong chaát thaûi raén. Tuy nhieân söû duïng VS ñeå moâ taû khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén thì khoâng ñuùng vì moät vaøi thaønh phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén raát deã bay hôi nhöng laïi keùm khaû naêng phaân huyû sinh hoïc laø giaáy in vaø caønh caây. Thay vaøo ñoù, haøm löôïng lignin cuûa chaát thaûi raén coù theå aùp duïng tæ leä phaàn deã phaân huyû sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén, vaø ñöôïc tính toaùn baèng coâng thöùc : BF = 0.83 – 0.028LC Trong ñoù : BF : tyû leä phaàn phaân huyû sinh hoïc bieåu dieãn treân cô sôû haøm löôïng chaát raén bay hôi. 0.83 vaø 0.028 : haèng soá thöïc nghieäm LC : haøm löôïng lignin cuûa VS bieåu dieãn baèng % troïng löôïng khoâ Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa moät vaøi hôïp chaát höõu cô tìm thaáy trong chaát thaûi raén ñoâ thò, döïa treân cô sôû haøm löôïng lignin. Chaát thaûi vôùi haøm löôïng lignin cao nhö : giaáy in coù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc keùm hôn ñaùng keå so vôùi caùc chaát thaûi höõu cô khaùc trong chaát thaûi raén ñoâ thò. Trong thöïc teá caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc phaân loaïi thaønh phaàn phaân huyû chaäm vaø phaàn phaân huyû nhanh. Söï phaùt sinh muøi hoâi Muøi hoâi coù theå sinh ra khi chaát thaûi ñöôïc chöùa trong khoaûng thôøi gian daøi ôû trong nhaø, traïm trung chuyeån vaø ôû baõi ñoå. Muøi hoâi phaùt sinh ñaùng keå ôû caùc thuøng chöùa beân trong nhaø vaøo muøa khoâ coù khí haäu noùng aåm. Muøi hoâi laø do söï phaùt sinh cuûa caùc khí sau : CH4, NH3, H2S, … Söï sinh saûn cuûa ruoài Vaøo thôøi gian heø ôû nhöõng vuøng khí haäu noùng aåm. Söï sinh saûn cuûa ruoài trong chaát thaûi raén laø vaán ñeà ñaùng quan taâm. Ruoài coù theå phaùt trieån nhanh trong khoaûng thôøi gian khoâng ñeán sau khi tröùng ruoài ñöôïc kí vaøo. Chu kyø phaùt trieån cuûa ruoài töø khi coøn trong tröùng cho ñeán khi tröôûng thaønh ñöôïc moâ taû nhö sau : Tröùng phaùt trieån : 8 ÷ 12 giôø Giai ñoaïn 1 cuûa aáu truøng : 20 giôø Giai ñoaïn 2 cuûa aáu truøng : 24 giôø Giai ñoaïn 3 cuûa aáu truøng : 3 ngaøy Giai ñoaïn nhoäng : 4 ÷ 5 ngaøy Toång coäng : 9 ÷ 11 ngaøy Söï chuyeån ñoåi lyù – hoaù sinh cuûa CTR Nhöõng bieán ñoåi lyù hoïc cô baûn coù theå xaûy ra trong quaù trình vaän haønh quaûn lyù CTR goàm : Phaân loaïi Giaûm theå tích cô hoïc Giaûm kích thöôùc cô hoïc Phaân loaïi : Quaù trình naøy coù theå taùch rieâng caùc thaønh phaàn CTR nhaèm taùch rieâng töø hoãn hôïp sang daïng töông ñoái ñoàng nhaát ñeå thu hoài caùc thaønh phaàn coù theå taùi sinh, taùi söû duïng cuûa CTR ñoâ thò. Ngoaøi ra coù theå taùch rieâng nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng. Giaûm theå theå tích cô hoïc : Phöông phaùp neùn thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå giaûm theå tích chaát thaûi, thoâng thöôøng söû duïng nhöõng xe thu gom coù laép boä phaän eùp nhaèm taêng khoái löôïng raùc thu gom trong moät chuyeán thu gom töø CTR thoâng thöôøng, ñoùng kieän ñeå giaûm chi phí xöû lyù vaø vaän chuyeån. Ñoàng thôøi aùp duïng phöông phaùp naøy taêng thôøi gian söû duïng BCL. Giaûm kích thöôùc cô hoïc : Vieäc giaûm kích thöôùc cô hoïc nhaèm thu CTR coù kích thöôùc ñoàng nhaát vaø nhoû so vôùi kích thöôùc ban ñaàu cuûa chuùng. Trong moät soá tröôøng hôïp theå tích cuûa soá chaát thaûi sau khi giaûm kích thöôùc seõ lôùn hôn theå tích ban ñaàu. Söï chuyeån ñoåi hoaù hoïc Quaù trình chuyeån hoaù cuûa CTR bao goàm quaù trình chuyeån pha : töø raén sang loûng, loûng sang khí … Ñeå laøm giaûm theå tích vaø thu hoài saûn phaåm cuûa quaù trình chuyeån hoaù hoaù hoïc thöôøng söû duïng caùc phöông phaùp sau : Ñoát (hay söï oxy hoaù hoaù hoïc) : laø phaûn öùng hoãn hôïp coù söï tham gia cuûa oxy vôùi caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi sinh ra caùc hôïp chaát bò oxy hoaù cuøng vôùi söï phaùt saùng vaø toaû nhieät. CHC + O2 ® CO2 + H2O + NO2 + O2 dö + NH3 + SOX Caùc thoâng soá caàn löu yù vôùi loø ñoát raùc : Löôïng oxy cung caáp Nhieät ñoä duy trì trong loø ñoát Thôøi gian ñoát Maät ñoä xaùo troän beân trong loø Vaät lieäu xaây döïng loø ñoát ñeå ñaûm baûo tính caùch nhieät. Quaù trình nhieät phaân : haàu heát caùc chaát höõu cô coù theå phaân huyû qua caùc phaûn öùng bôûi nhieät vaø ngöng tuï trong caùc ñieàu kieän khoâng coù oxy taïo thaønh nhöõng thaønh phaàn loûng vaø khí. Moät soá ñaëc tính cô baûn cuûa quaù tình nhieät phaân : Doøng khí sinh ra coù chöùa Hidro, CH4, Cacbon monoxit, Cacbon dioxit vaø nhieàu loaïi khí khaùc tuyø thuoäc vaøo baûn chaát, thaønh phaàn, tính chaát cuûa CTR ñem ñi ñieän phaân. Löôïng than daàu daïng loûng ôû ñieàu kieän nhieät ñoä phoøng chöùa caùc hoaù chaát nhö : axit axetic, axeton, metanol. Thaønh phaàn cacbon nguyeân chaát vaø moät soá loaïi chaát trô khaùc. Quaù trình hoaù khí : laø quaù trình ñoát chaùy moät phaàn nguyeân lieäu cacbon ñeå thu nguyeân lieäu vaø khí CO, H2, vaø moät soá hidro cacbon, trong ñoù coù metan. Söï chuyeån ñoåi sinh hoïc Döïa treân ñaëc ñieåm cuûa CTR ñoâ thò coù caùc thaønh phaàn raùc höõu cô, coù theå bò phaân huyû bôûi vi sinh vaät nhö : vi khuaån, naám men. Ngöôøi ta saûn xuaát phaân compost ñeå boå sung theâm dung dòch caàn thieát trong quaù trình uû phaân, xaûy ra trong quaù trình hieáu khí hay kî khí. Quaù trình phaân huûy kî khí : quaù trình chuyeån hoaù caùc chaát höõu cô trong CTR ñoâ thò trong ñieàu kieän kî khí xaûy ra theo caùc böôùc sau ñaây : Quaù trình thuyû phaân caùc hôïp chaát coù phaân töû löôïng thaønh nhöõng hôïp chaát thích hôïp laø nguoàn naêng löôïng. Chuyeån hoaù caùc hôïp chaát ôû giai ñoaïn tröôùc thaønh nhöõng hôïp chaát coù phaân töû löôïng thaáp hôn. Chuyeån ñoåi caùc hôïp chaát trung gian thaønh nhöõng saûn phaåm chuû yeáu laø CH4 vaø CO2. Trong quaù trình phaân huyû kî khí coù nhieàu loaïi vi sinh vaät tham gia vaøo quaù trình chuyeån hoaù chaát höõu cô cuûa chaát thaûi taïo thaønh nhöõng saûn phaåm beàn vöõng. Ngoaøi ra, coøn moät soá nhoùm vi sinh vaät kî khí leân men cuûa caùc saûn phaåm ñaõ caét maïch thaønh nhöõng hôïp chaát coù thaønh phaàn ñôn giaûn hôn, chuû yeáu laø axit axetic. Sau ñoù H2 vaø CH3COOH seõ ñöôïc tieáp tuïc chuyeån hoaù thaønh CH4 vaø CO2. Quaù trình phaân huûy hieáu khí : döïa treân hoaït ñoäng caùc vi khuaån hieáu khí vôùi söï coù maët cuûa oxy, thoâng thöôøng sau 2 ngaøy, nhieät ñoä phaùt trieån vaø ñaït khoaûng 45o. Sau 6 – 7 ngaøy nhieät ñoä 70 – 75oC. Vôùi ñieàu kieän nhieät ñoä naøy thì ñaûm baûo ñieàu kieän toái öu cho vi sinh vaät hoaït ñoäng. Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén Vieäc tính toaùn toác ñoä phaùt thaûi raùc laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi bôûi vì töø ñoù ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc löôïng raùc phaùt sinh trong töông lai ôû moät khu vöïc cuï theå coù keá hoaïch quaûn lyù töø khaâu thu gom, vaän chuyeån tôùi quaûn lyù. Phöông phaùp xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi raùc cuõng gaàn gioáng phöông phaùp xaùc ñònh toång löôïng raùc. Ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïi phaân tích sau ñaây ñeå ñònh löôïng raùc thaûi ôû moät khu vöïc. Ño khoái löôïng Phaân tích thoáng keâ Döïa treân caùc ñôn vò thu gom raùc(thí duï thuøng chöùa) Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä raùc thaûi Tính caân baèng vaät chaát Nhaø maùy Xí nghieäp Löôïng vaøo (Nguyeân lieäu + nhieân lieäu) Löôïng ra (Saûn phaåm ) Hình 2.1 : Sô ñoà tính caân baèng vaät chaát ¯Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén ó Söï phaùt trieån kinh teá vaø neáp soáng : Caùc nghieân cöùu cho thaáy söï phaùt sinh chaát thaûi lieân heä tröïc tieáp vôùi phaùt trieån kinh teá cuûa moät coäng ñoàng. Löôïng chaát thaûi sinh hoaït ñaõ ñöôïc ghi nhaän laø coù giaûm ñi khi coù söï suy giaûm veà kinh teá. Phaàn traêm vaät lieäu ñoùng goùi (ñaëc bieät laø tuùi nylon) ñaõ taêng leân trong ba thaäp kyû vaø töông öùng laø tyû troïng khoái löôïng (khi thu gom) cuûa chaát thaûi cuõng giaûm ñi. ó Maät ñoä daân soá : Caùc nghieân cöùu xaùc minh raèng khi maät ñoä daân soá taêng leân, nhaø chöùc traùch seõ phaûi thaûi boû nhieàu raùc thaûi hôn. Nhöng khoâng phaûi raèng daân soá ôû coäng ñoàng coù maät ñoä cao hôn seõ saûn sinh ra nhieàu raùc thaûi hôn maø daân soá coäng ñoàng coù maät ñoä thaáp coù caùc phöông phaùp xöû lyù raùc khaùc chaúng haïn nhö laøm phaân compost trong vöôøn hay ñoát raùc sau vöôøn. ó Söï thay ñoåi theo muøa : Trong nhöõng dòp nhö leã giaùng sinh, teát aâm lòch (tieâu thuï ñænh ñieåm) vaø cuoái naêm taøi chính (tieâu thuï thaáp) thì söï thay ñoåi veà löôïng raùc thaûi ñaõ ñöôïc ghi nhaän. ó Nhaø ôû : Caùc yeáu toá coù theå aùp duïng ñoái vôùi maät ñoä daân soá cuõng coù theå aùp duïng ñoái vôùi caùc loaïi nhaø ôû. Ñieàu naøy ñuùng bôûi vì coù söï lieân heä tröïc tieáp giöõa loaïi nhaø ôû vaø maät ñoä daân soá. Caùc yeáu toá khaùc cuõng aûnh höôûng ñeán söï phaùt thaûi trong nhöõng ngoâi nhaø maät ñoä cao nhö raùc thaûi vöôøn. Cuõng khoâng khoù ñeå giaûi thích vì sao caùc hoä gia ñình ôû noâng thoân saûn sinh ít chaát thaûi hôn caùc hoä gia ñình ôû thaønh phoá. ó Taàn soá vaø phöông thöùc thu gom : Vì caùc vaán ñeà naøy naûy sinh ñoái vôùi raùc thaûi trong vaø quanh nhaø, caùc gia ñình seõ tìm caùch khaùc ñeå thaûi raùc. Ngöôøi ta phaùt hieän ra raèng neáu taàn soá thu gom raùc thaûi giaûm ñi, vôùi söï thay ñoåi giöõa caùc thuøng 90 lít sang caùc thuøng di ñoäng 240 lít, löôïng raùc thaûi ñaõ taêng leân, ñaëc bieät laø raùc thaûi vöôøn. Do ñoù vaán ñeà quan troïng trong vieäc xaùc ñònh löôïng raùc phaùt sinh khoâng chæ töø löôïng raùc ñöôïc thu gom, maø coøn xaùc ñònh löôïng raùc ñöôïc vaän chuyeån thaúng ra baõi choân laáp, vì raùc thaûi vöôøn ñaõ töøng ñöôïc xe vaän chuyeån ñeán nôi choân laáp. Ngoaøi ra, coøn coù caùc yeáu toá khaùc nhö : dö luaän, yù thöùc coäng ñoàng … theo döï aùn moâi tröôøng Vieät Nam Canada (Vietnam Canada Environment Project) thì toác ñoä phaùt sinh raùc thaûi ñoâ thò ôû Vieät Nam nhö sau : Raùc thaûi khu daân cö (Residential wastes) : 0,3 – 0,6 kg/ngöôøi/ngaøy. Raùc thaûi thöông maïi (Commercial wastes) : 0,1 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy. Raùc thaûi queùt ñöôøng (Street sweeping wastes) : 0,05 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy. Raùc thaûi coâng sôû (Institution wastes) : 0,05 – 0,2 kg/ngöôøi/ngaøy. Tính trung bình ôû : Vieät Nam : 0,5 – 0,6 kg/ngöôøi/ngaøy Singapore : 0,87 kg/ngöôøi/ngaøy Hongkong : 0,85 kg/ngöôøi/ngaøy Karachi, Pakistan : 0,50 kg/ngöôøi/ngaøy OÂ nhieãm moâi tröôøng do chaát thaûi raén Moâi tröôøng nöôùc Chaát thaûi raén, ñaëc bieät laø chaát höõu cô trong moâi tröôøng nöôùc seõ bò phaân huyû nhanh choùng. Taïi caùc baõi raùc, nöôùc coù trong raùc seõ taùch ra keát hôïp vôùi caùc nguoàn nöôùc khaùc nhö : nöôùc möa, nöôùc ngaàm, nöôùc maën, hình thaønh nöôùc roø ræ. Nöôùc roø ræ di chuyeån trong baõi raùc seõ laøm taêng khaû naêng phaân huyû sinh hoïc trong raùc cuõng nhö trong quaù trình vaän chuyeån caùc chaát gaây oâ nhieãm ra moâi tröôøng xung quanh. Caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ goàm caùc chaát ñöôïc hình thaønh trong quaù trình phaân huyû sinh hoïc, hoaù hoïc … Nhìn chung, möùc ñoä oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ raát cao (COD : töø 3.000 – 60.000 mg/l; N-NH3 : töø 10 – 800 mg/l; BOD5 : töø 2.000 – 20.000 mg/l; TOC (Cacbon höõu cô toång coäng) : 1.500 – 20.000 mg/l; Phosphorus toång coäng : 5 – 100 mg/l; … vaø löôïng lôùn caùc vi sinh vaät). (Traàn Hieáu Nhueä,2001). Ñoái vôùi caùc baõi raùc thoâng thöôøng (ñaùy baõi raùc khoâng coù ñaùy choáng thaám, suït luùn hoaëc lôùp choáng thaám bò thuûng …) caùc chaát oâ nhieãm seõ thaám saâu vaøo nöôùc ngaàm gaây oâ nhieãm cho taàng nöôùc ngaàm vaø seõ raát nguy hieåm khi con ngöôøi söû duïng taàng nöôùc naøy phuïc vuï cho aên uoáng, sinh hoaït. Ngoaøi ra, chuùng coù khaû naêng di chuyeån theo phöông ngang, ræ ra beân ngoaøi baõi raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Neáu nöôùc thaûi coù chöùa kim loaïi naëng, noàng ñoä kim loaïi naëng trong giai ñoaïn leân men axit seõ cao hôn so vôùi giai ñoaïn leân men meâtan. Ñoù laø caùc axit beùo môùi hình thaønh taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh phöùc kim loaïi. Caùc hôïp chaát hydroxyt voøng thôm, axit humic vaø axit fulvic coù theå taïo phöùc vôùi Fe, Pb, Cu, Cd, Mn, Zn, … Hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån kî khí khöû saét coù hoaù trò 3 thaønh saét coù hoaù trò 2 seõ keùo theo söï hoaø tan cuûa caùc kim loaïi nhö : Ni, Pd, Cd, Zn. Vì vaäy, khi kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc ngaàm trong khu vöïc baõi raùc phaûi kieåm tra xaùc ñònh noàng ñoä kim loaïi naëng trong thaønh phaàn nöôùc ngaàm. Ngoaøi ra, nöôùc roø ræ coù theå chöùa caùc hôïp chaát höõu cô ñoäc haïi nhö : chaát höõu cô bò halogen hoaù, caùc hydrocacbon ña voøng thôm, … chuùng coù theå gaây ñoät bieán gen, gaây ung thö. Caùc chaát naøy neáu thaám vaøo taàng nöôùc ngaàm hoaëc nöôùc maët seõ xaâm nhaäp vaøo chuoãi thöùc aên, gaây haäu quaû voâ cuøng nghieâm troïng cho söùc khoeû cuûa con ngöôøi hieän taïi vaø caû theá heä mai sau. Moâi tröôøng khoâng khí Caùc chaát thaûi raén thöôøng coù moät phaàn coù theå bay hôi vaø mang theo muøi laøm oâ nhieãm khoâng khí. Raùc thaûi coù theå bò vi sinh vaät phaân huûy, taïo neân caùc khí ñoäc gaây muøi. Cuõng nhö chaát thaûi khaùc coù khaû naêng thaêng hoa phaân taùn vaøo khoâng khí gaây oâ nhieãm tröïc tieáp, cuõng coù caùc loaïi raùc thaûi deã phaân huyû (nhö thöïc phaåm, traùi caây hoûng …), trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm thích hôïp (nhieät ñoä toát nhaát laø 35oC vaø ñoä aåm 70 – 80%) seõ ñöôïc caùc vi sinh vaät phaân huyû taïo muøi hoâi vaø nhieàu loaïi khí oâ nhieãm coù taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng ñoâ thò, söùc khoeû vaø khaû naêng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Keát quaû quaù trình laø gaây oâ nhieãm khoâng khí. Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc baõi choân laáp raùc ñöôïc theå hieän qua Baûng 2.9. Baûng 2.9 : Thaønh phaàn moät soá chaát khí cô baûn trong khí thaûi ôû baõi raùc Thaønh phaàn khí % theå tích khoâ CH4 CO2 N2 O2 NH3 SOX, H2S, Mercaptan, … H2 CO Caùc khí khaùc 45 – 60 40 – 60 2 – 5 0,1 – 1,0 0,1 – 1,0 0 – 1,0 0 – 0,2 0 – 0,2 0,01 – 0,6 (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993) Moâi tröôøng ñaát Caùc chaát thaûi höõu cô seõ ñöôïc vi sinh vaät phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong 2 ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo thaønh haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian, cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4. Vôùi moät löôïng nöôùc thaûi vaø nöôùc roø ræ vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ phaân huyû caùc chaát naøy trôû thaønh caùc chaát ít gaây oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm. Nhöng vôùi löôïng raùc quaù lôùn vöôït quaù khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát thì moâi tröôøng ñaát seõ trôû neân quaù taûi vaø bò oâ nhieãm. Caùc chaát oâ nhieãm naøy cuøng vôùi kim loaïi naëng, caùc chaát ñoäc haïi vaø caùc vi truøng theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng nguoàn nöôùc ngaàm laøm oâ nhieãm taàng nöôùc naøy. Ñoái vôùi raùc khoâng phaân huyû (nhöïa, cao su, …) neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp seõ laø nguy cô gaây thoaùi hoaù vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát. Söùc khoeû con ngöôøi Chaát thaûi raén phaùt sinh töø ñoâ thò, neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng caùch seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø laøm maát myõ quan ñoâ thò. Thaønh phaàn CTR raát phöùc taïp, trong ñoù coù chöùa caùc maàm beänh töø ngöôøi hoaëc gia suùc, caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät cheát, … taïo ñieàu kieän toát cho muoãi, chuoät, ruoài, … sinh saûn vaø laây lan maàm beänh cho ngöôøi, nhieàu luùc trôû thaønh dòch neáu khoâng coù bieän phaùp kieåm soaùt. Moät soá vi khuaån, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng … toàn taïi trong raùc coù theå gaây beänh cho con ngöôøi nhö : beänh soát reùt, beänh ngoaøi da, dòch haïch, thöông haøn, phoù thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn, … Phaân loaïi, thu gom vaø xöû lyù raùc khoâng ñuùng quy ñònh laø nguy cô gaây beänh nguy hieåm cho coâng nhaân veä sinh, ngöôøi bôùi raùc, nhaát laø khi gaëp phaûi caùc chaát thaûi raén nguy haïi töø y teá, coâng nghieäp nhö : kim tieâm, oáng chích, maàm beänh, … Taïi caùc baõi raùc loä thieân, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho baõi raùc vaø cho coäng ñoàng daân cö trong khu vöïc gaây oâ nhieãm khoâng khí, caùc nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát vaø laø nôi nuoâi döôõng caùc vaät chuû trung gian truyeàn beänh cho con ngöôøi. Raùc thaûi neáu khoâng ñöôïc thu gom toát cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá gaây caûn trôû doøng chaûy, laøm giaûm khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa caùc con soâng raïch vaø heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò. Hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi Quaûn lyù raùc ôû Nuremberg – Ñöùc Vieäc giaûm thieåu raùc Vieäc giaûm thieåu raùc taïi Ñöùc theå hieän roû neùt vôùi vieäc caám söû duïng caùc loaïi cheùn ñóa baèng giaáy. Tuy nhieân, ñieàu luaät naøy gaëp söï choáng ñoái maïnh cuûa caùc nhaø saûn xuaát. Ngoaøi ra, ngöôøi ta gaëp phaûi tình huoáng, do ñoùng tieàn kyù quyõ thaáp ñaõ laáy luoân cheùn ñóa baèng söù veà laøm vaät löu nieäm. Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa vieäc caám söû duïng duïng cuï baøn aên baèng giaáy, ngöôøi ta ñang nghieân cöùu so saùnh phí xöû lyù chuùng vôùi phí duøng röûa duïng cuï baøn aên baèng söù coäng vôùi phí xöû lyù nöôùc röûa chuùng. Chính saùch mua baùn Moät khía caïnh khaùc cuûa chieán löôïc giaûm thieåu raùc cuûa Nuremberg laø chính saùch mua baùn cuûa thaønh phoá naøy. Chính quyeàn ñòa phöông khuyeán khích ngöôøi tieâu duøng mua nhöõng saûn phaåm saûn sinh ra ít raùc, nhöõng ñoà vaät coù theå taùi cheá ñöôïc hoaëc laøm baèng chaát lieäu coù theå taùi cheá ñöôïc. Giaáy ñöôïc taùi cheá töø giaáy raùc thaûi cuûa böu ñieän ñöôïc duøng trong taát caû caùc vaên phoøng. Caùc saûn phaåm saïch ñöôïc baøy baùn vaø höôûng caùc öu ñaõi veà thueá. Dòch vuï tö vaán Chính quyeàn ñòa phöông ñaõ thaønh laäp moät ñoäi coá vaán trung öông goàm 12 nhaø coá vaán veà raùc, trong ñoù coù 4 chuyeân gia veà raùc gia ñình vaø 8 chuyeân gia veà raùc thöông maïi. Caùc nhaø coá vaán naøy guùp cho vieäc giaûm löôïng raùc baèng caùch höôùng daãn mua haøng ít raùc, uû phaân raùc gia ñình, vaø duøng caùc saûn phaåm taùi söû duïng ñöôïc. YÙ thöùc ñöôïc raèng caùc bieän phaùp ngaên chaën raùc thay ñoåi theo töøng khu vöïc khaùc nhau, chính quyeàn ñòa phöông Nuremberg ñaõ trieån khai chieán löôïc ngaên chaën raùc cho caùc ngaønh thöông maïi ñaëc bieät, nhö ngaønh mua baùn xe moâtoâ, ngaønh xaây döïng vaø caùc sieâu thò. Keát hôïp chaët cheõ vôùi caùc nhaø thöông nghieäp thaønh phoá, chính quyeàn ñòa phöông coù theå giuùp ñôõ hoï hoïc taäp baøi hoïc kinh nghieäm laãn nhau giöõa ngaønh naøy vaø ngaønh khaùc. Caùc chính saùch hoã trôï Tieáp theo nhöõng saùng kieán hôïp lyù naøy, moät khía caïnh cuoái cuøng cuûa luaät leä ñòa phöông laø chính quyeàn ñòa phöông coù quyeàn töø choái cho pheùp ñoå nhöõng loaïi raùc caàn phaûi ngaên chaën, hoaëc caàn phaûi taùi cheá. Phí ñoå raùc ñöôïc xem nhö laø moät söï khích leä khaùc cho vieäc giaûm thieåu hoaëc taùi cheá raùc. Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình, phí ñoå raùc laø 6 pfennings cho moãi lít raùc thu gom, coù nghóa laø ñeå ñöôïc laáy raùc moãi tuaàn moät laàn, moãi hoä gia ñình trung bình phaûi traû khoaûng 300DM moät naêm. Caùc hoä gia ñình nhoû coù theå duøng chung moät container, vaø moãi gia ñình traû moät phaàn, nhöõng hoä thaûi löôïng raùc gaáp ñoâi phaûi traû gaáp ñoâi. Chính quyeàn ñòa phöông ñöa ra moät söï khích leä khaùc nhaèm giaûm thieåu chi phí thu gom raùc baèng caùch trôï giaù cho vieäc uû phaân raùc gia ñình. Neáu chuû hoä cuõng laø chuû vöôøn, uû phaân taát caû raùc gia ñình vaø raùc vöôøn cuûa anh ta thay vì thaûi chuùng ra ñeå thaønh phoá thu gom, thaønh phoá seõ traû trôï caáp moät laàn laø 100DM cho vieäc uû phaân vaø 40DM cho duïng cuï. Keát luaän Thaønh phoá cuûa Nuremberg ñaõ giaûm thieåu khoái löôïng raùc phaûi quaûn lyù haøng naêm töø 149.000 taán vaøo naêm 1989 coøn 127.000 taán vaøo naêm 1994. Do vieäc thaûi raùc gia taêng moät caùch ñaëc thuø moãi naêm, neáu khoâng coù nhöõng bieän phaùp ñaùp öùng phuø hôïp vaø söï truyeàn baù roäng raõi, toång soá raùc vaøo naêm 1994 coù theå ñaõ laø 200.000 taán. Ñaùng ghi nhôù hôn, khoái löôïng raùc ñoäc haïi ñaõ giaûm töø 65.126 taán vaøo naêm 1989 chæ coøn 15.498 taán vaøo naêm 1993. Quaûn lyù chaát thaûi raén ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh - Việt Nam Thöïc traïng phaùt thaûi raùc taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm kinh teá thöông maïi, khoa hoïc kyõ thuaät vaø dòch vuï lôùn cuûa caû nöôùc, cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa thaønh phoá thì toác ñoä raùc thaûi cuõng taêng theo. Moãi ngaøy thaønh phoá ñoå ra khoaûng 5.000 – 5.200 taán CTR, nhöng thu gom ñöôïc khoaûng 4.500 – 4.800 taán/ngaøy. Ñeán naêm 2010, khoái löôïng CTR ñoâ thò coù theå ñeán 6.500-7.000 taán/ngaøy (tyû leä taêng 10%/naêm). Ñeå giaûi quyeát khoái löôïng CTR treân,UBND Tp.HCM ñaõ coù yù kieán chæ ñaïo Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng chuû trì phoái hôïp vôùi caùc ñôn vò lieân quan,taäp trung trieån khai döï aùn xöû lyù raùc cuûa Coâng ty Vietstar vaø Saøi Goøn Earthare (coâng suaát 2.000-2.200 taán/ ngaøy ), döï aùn VWS (coâng suaát 3.000 taán/ ngaøy ) vaø döï aùn Baõi choân laáp soá 2 ( coâng suaát 1.500 taán /ngaøy ). Ñoàng thôøi, Sôû phaûi hoaøn thieän qui hoaïch toång theå heä thoáng quaûn lyù CTR ñoâ thò choThaønh phoá, giai ñoaïn 2007-2020, trong ñoù, ñeà xuaát phöông aùn kyõ thuaät, toàn tröõ raùc taïi nguoàn, thu gom töø caùc nguoàn phaùt sinh, thu gom treân ñöôøng phoá, taùi sinh, taùi cheá, xöû lyù vaø choân laáp an toaøn… trình UBND TP pheâ duyeät Caùc nguoàn phaùt thaûi vaø thaønh phaàn raùc chuû yeáu ôû Tp. Hoà Chí Minh Tình hình thaûi raùc taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh trong nhöõng naêm gaàn ñaây coù nhieàu chuyeån bieán phöùc taïp, thaønh phaàn raùc thaûi cuõng ña daïng vaø ngaøy caøng gia taêng veà maët khoái löôïng. Moät soá loaïi raùc thaûi ñoâ thò nhö : raùc khu thöông maïi, raùc xaø baàn, raùc coâng nghieäp, … tröôùc ñaây ít thì nhöõng naêm gaàn ñaây möùc ñoä taêng (khoái löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi) ngaøy caøng cao. Cuõng nhö nhieàu ñoâ thò khaùc ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi, CTR sinh hoaït cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng bao goàm khoaûng 14 – 21 thaønh phaàn khaùc nhau ñöôïc trình baøy trong Baûng 2.12. Baûng 2.10 : Thaønh phaàn CTR sinh hoaït cuûa Tp Hoà Chí Minh STT Thaønh phaàn Phaàn traêm khoái löôïng (%) Hoä gia ñình Tröôøng hoïc Nhaø haøng, khaùch saïn Raùc chôï 1 Thöïc phaåm 61,0 – 96,6 23,5 – 75,8 79,5 – 100,0 20 – 100,0 2 Voû soø, oác, cua 0 0 0 0 – 10,1 3 Tre, rôm raï 0 0 0 0 – 7,6 4 Giaáy 1,0 – 19,7 1,5 – 27,5 0 – 2,8 0 – 11,4 5 Carton 0 – 4,6 0 0 – 0,5 0 – 4,9 6 Nylon 0 – 36,6 8,5 – 34,4 0 – 5,3 0 – 6,5 7 Nhöïa 0 – 10,8 3,5 – 18,9 0 – 6,0 0 – 4,3 8 Vaûi 0 – 14,2 1,0 – 3,8 0 0 – 58,1 9 Da 0 0 – 4,2 0 0 – 1,6 10 Goã 0 – 7,2 0 – 20,2 0 0 – 5,3 11 Cao su meàm 0 0 0 0 – 5,6 12 Cao su cöùng 0 – 2,8 0 0 0 – 4,2 13 Thuûy tinh 0 – 25,0 1,3 – 2,5 0 –1,0 0 – 4,9 14 Lon ñoà hoäp 0 –10,2 0 – 4,0 0 – 1,5 0 – 2,1 15 Kim loaïi maøu 0 – 3,3 0 0 0 – 5,9 16 Saønh söù 0 – 0,15 0 0 – 1,3 0 – 1,5 17 Xaø baàn 0 – 9,3 0 0 0 – 4,0 18 Tro 0 0 0 0 – 2,3 19 Styrofoam 0 – 1,3 1,0 – 2,0 0 – 2,1 0 – 6,3 20 Linh kieän ñieän töû (Nguoàn : Trung taâm nghieân cöùu öùng duïng Coâng ngheä vaø Quaûn lyù Moâi tröôøng – CENTEMA – 2002) c. Hieän traïng toå chöùc quaûn lyù Hieän traïng toå chöùc quaûn lyù chaát thaûi raén ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc trình baøy theo sô ñoà sau : UBND TP UBND Phöôøng Löïc löôïng thu gom daân laäp UBND Quaän Sôû TN – MT Cty CTDT Quaän Cty MTÑT Hình 2.2 : Sô ñoà toå chöùc quaûn lyù raùc ôû Tp. HCM Thu gom vaø vaän chuyeån Raùc sinh hoaït töø caùc hoä gia ñình ñöôïc chöùa trong nhöõng thuøng raùc do ngöôøi daân töï mua. Raùc ôû hoä daân ñöôïc thu gom baèng thuû coâng ñoå vaøo caùc xe ñaåy tay cuøng vôùi raùc ñöôøng phoá. Treân caùc ñöôøng phoá, raùc ñöôïc chöùa trong caùc thuøng chöùa 200 – 600 lit vaø thu gom vaøo caùc xe eùp raùc. Raùc ñöôïc taäp trung taïi caùc ñieåm heïn. Hình thöùc thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït, ñöôïc hoaït ñoäng lieân tuïc 1 laàn/ngaøy caùc xe thu gom seõ ñeán caùc hoä daân ñeå thöïc hieän coâng ñoaïn thu gom, vôùi quy trình ñöôïc thöïc hieän theo töøng tuyeán thu gom, treân caùc tuyeán thu gom ñöôïc phaân thaønh caùc daây thu gom chính. Ngöôøi ñi thu gom coù traùch nhieäm thu gom trong caùc daây thu gom cuûa hoï (ñöôïc phaân coâng, hôïp ñoàng thu gom, …). Sau ñoù, chuyeån raùc ñeán caùc ñieåm heïn hoaëc traïm trung chuyeån. Töø ñoù, giao raùc cho caùc xe vaän chuyeån chuyeân duïng. Caùc xe naøy coù nhieäm vuï chôû raùc ñeán caùc baõi xöû lyù chaát thaûi, hoaëc ñeán traïm phaân loaïi taäp trung. Quy trình chuaån trong thu gom vaø vaän chuyeån raùc cuûa Tp. Hoà Chí Minh ñöôïc trình baøy theo sô ñoà sau : Container eùp lôùn Xe eùp lôùn (7 – 12 taán) Xe eùp nhoû (2 – 4 taán) Xe eùp lôùn (7 – 12 taán) Ñaåy tay (soït tre), ba gaùc, xe lam Xe eùp nhoû (2 – 4 taán) Ñieåm taäp keát Traïm trung chuyeån Baõi choân laáp Nguoàn raùc thaûi töø : hoä gia ñình, tröôøng hoïc, vaên phoøng, khu thöông maïi, … Traïm eùp kín Ñieåm taäp trung raùc doïc leà ñöôøng vaø caùc nguoàn phaùt sinh raùc lôùn Xe eùp nhoû (2 – 4 taán) Xe eùp lôùn (7 – 12 taán) Thu gom CTSH taïi hoä daân, … Thu gom laàn 2 vaø vaän chuyeån tôùi traïm trung chuyeån Vaän chuyeån ñeán BCL (Nguoàn : Hoäi thaûo quaûn lyù CTRSH TP.HCM) Hình 2.3 : Sô ñoà coâng ngheä heä thoáng thu gom, vaän chuyeån chuaån CTRSH Thaønh phoá Hoà Chí Minh Hieän traïng phaân loaïi taïi nguoàn vaø taùi cheá Phaân loaïi taïi nguoàn Hieän taïi vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn chöa ñöôïc thöïc hieän treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, cuõng nhö chöa coù baát kyø moät vaên baûn phaùp luaät naøo quy ñònh ngöôøi daân phaûi thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn ôû nhaø mình. Ñieàu naøy laøm cho coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi ôû thaønh phoá gaëp nhieàu khoù khaên. Cho ñeán nay vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn ôû thaønh phoá chæ thöïc hieän thí ñieåm moät vaøi döï aùn nhaèm muïc ñích ñuùc keát kinh nghieäm vaø trieån khai öùng duïng thöïc teá cho nhieàu nôi vaø trong caùc chöông trình, phöông aùn quaûn lyù vaø xöû lyù raùc cuûa thaønh phoá. “Döï aùn thöû nghieäm phaân loaïi raùc taïi nguoàn” do Sôû KH CN – MT nay laø Sôû TN – MT thaønh phoá chuû trì thöïc hieän trong hai naêm töø thaùng 6/1997 ñeán thaùng 6/1999 taïi khu phoá 4, phöôøng 12, quaän 5 Tp. Hoà Chí Minh döôùi söï taøi trôï cuûa toå chöùc ENDA Vieät Nam (Toå chöùc chuyeân traùch caùc vaán ñeà moâi sinh vaø phaùt trieån cuûa Theá giôùi thöù ba) vaø ECAP/Australia. Hieän nay, Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò thaønh phoá ñang xaây döïng moät traïm phaân loaïi thöù caáp taïi coâng tröôøng xöû lyù Goø Caùt vôùi coâng suaát 200 taán/ngaøy ñang thöïc hieän phaân loaïi thöù caáp cho raùc phaân loaïi taïi nguoàn cuûa quaän 6. Thu hoài – taùi cheá Caùc hoaït ñoäng thu hoài – taùi cheá caùc vaät lieäu coù theå söû duïng ñöôïc ôû thaønh phoá ñöôïc thöïc hieän moät caùch bò ñoäng. Hoaït ñoäng naøy chí ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng ngöôøi nhaët raùc. Hoï nhaët nhöõng gì coøn coù theå baùn ñöôïc cho caùc cô sôû thu mua pheá lieäu hoaëc nhöõng ñoà coøn coù theå söû duïng ñöôïc. Nhöõng vaät lieäu naøy bao goàm : nhöïa meàm, nhöïa cöùng, bao nylon, giaáy cac loaïi, kim loaïi (nhoâm, saét). Hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi naøy dieãn ra trong haàu heát caùc khaâu thu gom vaän chuyeån. Caùc hoaït ñoäng naøy moät maët goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng raùc ñi vaøo BCL mang laïi laïi ích kinh teá töø vieäc taùi cheá, taùi söû duïng caùc vaät lieäu; maët khaùc hoaït ñoäng naøy dieãn ra moät caùch töï phaùt khoâng ñöôïc toå chöùc neân gaây caûn trôû cho hoaït ñoäng thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù. Laøm maát myõ quan ñoâ thò do laøm phaùt taùn raùc ñaõ ñöôïc thu gom treân ñöôøng phoá do hoaït ñoäng böôi nhaët raùc ôû nhöõng thuøng raùc, caùc ñieåm heïn. Ngaøy 30/11/2006, UBND TP.HCM ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp quyõ taùi cheá, vôùi möùc voán ban ñaàu laø 12 trieäu USD. Quyõ taùi cheá coù chöùc naêng hoã trôï, cho vay voán thöïc hieän caùc ñeà aùn, nghieân cöùu öùng duïng trong lónh vöïc taùi cheá, quaûn lyù chaát thaûi… Nhö vaäy, vôùi loä trình maø Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng TP.HCM ñaët ra, ñeán naêm 2008, khoaûng 50% raùc thaûi cuûa TP.HCM ñöôïc taùi cheá vaø 100% raùc thaûi ñöôïc xöû lyù, ñang coù nhöõng tín hieäu laïc quan. f. Hieän traïng veà coâng ngheä xöû lyù Toaøn boä quy trình coâng ngheä cuûa ngaønh veä sinh ñoâ thò hieän nay vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thöïc teá giaûi quyeát hôïp lyù hieäu quaû khoái löôïng raùc thaûi sinh hoaït treân Thaønh phoá. Coâng ngheä heä thoáng coâng trình thu gom, löu chöùa, trung chuyeån raùc cuûa ngaønh coøn laïc haäu chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà veä sinh ñoâ thò cuûa Thaønh phoá. Caùc phöông tieän thu gom, löu chöùa vaø vaän chuyeån raùc sinh hoaït maëc duø ñaõ ñöôïc ñaàu tö khaù nhieàu nhöng vaãn coøn thieáu, thöôøng xuyeân chöùa raùc vöôït coâng suaát cho pheùp, moät soá phöông tieän ñaõ quaù haïn söû duïng neân trong quaù trình löu chöùa, vaän chuyeån khoâng ñaït tieâu chuaån. Thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän coù caùc coâng trình xöû lyù raùc sau : Coâng tröôøng xöû lyù raùc Goø Caùt – huyeän Bình Chaùnh, vôùi dieän tích laø 25ha, tyû troïng raùc sau khi neùn laø 0,5 taán/m3. Toång coâng suaát xöû lyù cuûa coâng tröôøng laø 3.750.000 taán vaø coâng suaát tieáp nhaän raùc laø 2.000 taán/ngaøy. Coâng tröôøng xöû lyù raùc Ñoâng Thaïnh thuoäc huyeän Bình Chaùnh, laø coâng tröôøng coù lòch söû hình thaønh khaù laâu töø tröôùc 1990. Coâng tröôøng hieän taïi coù dieän tích 43,5ha, coù töôøng raøo cao bao quanh vaø moät phaàn chu vi coù vaønh ñai xanh. Hieän taïi, coâng tröôøng xöû lyù raùc Ñoâng Thaïnh ñaõ ñoùng cöûa vaøo cuoái naêm 2002, vaø thay theá coâng tröôøng naøy laø BCL Phöôùc Hieäp. Baõi choân laáp Phöôùc Hieäp thuoäc xaõ Phöôùc Hieäp – huyeän Cuû Chi, tieáp giaùp vôùi tænh Long An qua keânh Thaày Cai. Baõi coù dieän tích ñöôïc Chính phuû duyeät laø 109 ha, vôùi coâng suaát thieát keá laø 3.000 taán/ngaøy. Ñaây laø baõi choân laáp hôïp veä sinh, baét ñaàu hoaït ñoäng töø naêm 2002 nhaèm thay theá coâng tröôøng xöû lyù raùc Ñoâng Thaïnh. Nöôùc thaûi ræ raùc sau khi xöû lyù ñöôïc ñoå ra keânh Thaày Cai. 2..3.3. Nhöõng nguyeân taéc kyõ thuaät trong quaûn lyù chaát thaûi raén Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi CTR taïi nguoàn Nguoàn phaùt thaûi CTR vaø phaân loaïi CTR taïi nguoàn bao goàm caùc hoaït ñoäng nhaët, taäp trung vaø phaân loaïi CTR ñeå löu tröõ, cheá bieán chaát thaûi raén tröôùc khi ñöôïc thu gom. Trong quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn caùc loaïi nhaø ôû vaø coâng trình ñöôïc phaân loaïi döïa vaøo soá taàng. Ba loaïi thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát laø : Nhaø thaáp taàng : döôùi 4 taàng. Nhaø trung taàng : töø 4 – 7 taàng. Nhaø cao taàng : treân 7 taàng. Nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm vaø caùc thieát bò hoã trôï ñöôïc söû duïng cho vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.10. Baûng 2.11 : Nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò hoã trôï trong vieäc quaûn lyù vaø phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn Nguoàn Ngöôøi chòu traùch nhieäm Thieát bò hoã trôï Khu daân cö Thaáp taàng Daân thöôøng truù, ngöôøi thueâ nhaø Caùc vaät chöùa gia ñình, thuøng chöùa lôùn, xe ñaåy raùc nhoû Trung taàng Ngöôøi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø, nhöõng ngöôøi thu gom theo hôïp ñoàng Caùc maùng ñoå troïng löïc, caùc baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn, maùy naâng, xe thu gom. Cao taàng Ngöôøi thueâ nhaø, nhaân vieân phuïc vuï, ngöôøi coi nhaø Caùc maùng ñoå troïng löïc, caùc baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn, maùy naâng, xe thu gom Thöông maïi Nhaân vieân, ngöôøi gaùc coång Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng chuyeàn chaïy baèng khí neùn Coâng nghieäp Nhaân vieân, ngöôøi gaùc coång Caùc xe thu gom coù baùnh laên, caùc thuøng chöùa, maùy naâng, baêng taûi Khu vöïc ngoaøi trôøi Ngöôøi chuû khu vöïc, caùc nhaân vieân ñoâ thò Caùc thuøng chöùa coù maùi che hay naép ñaäy Traïm xöû lyù Caùc nhaân vieân vaän haønh traïm Caùc loaïi baêng taûi khaùc nhau, caùc thieát bò vaän haønh thuû coâng Noâng nghieäp Ngöôøi chuû vöôøn, coâng nhaân Thay ñoåi khaùc nhau tuyø theo saûn phaåm (Nguoàn : George Tchobanoglous, et al,1993) Thu gom, löu tröõ vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén Thuaät ngöõ “thu gom” bao goàm khoâng phaûi vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi töø caùc nguoàn phaùt sinh khaùc nhau maø coøn caû vieäc chuyeân chôû caùc chaát thaûi ñoù tôùi ñòa ñieåm cheá bieán hay tieâu huyû. Vieäc thaùo dôõ caùc xe thu gom cuõng ñöôïc xem laø moät phaàn cuûa hoaït ñoäng thu gom. Trong khi caùc hoaït ñoäng chuyeân chôû vaø thaùo dôõ thì töông töï ñoái vôùi haàu heát caùc heä thoáng thu gom, vieäc doàn laïi hay nhaët chaát thaûi raén seõ thay ñoåi ñoåi vôùi caùc hoaït ñoäng, caùc khaâu hay vò trí maø chaát thaûi sinh ra vaø caùc phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå löu tröõ caùc khoái chaát thaûi giöõa caùc laàn thu gom. b.1. Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén Quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén laø vieäc ñaùnh giaù caùc caùch thöùc söû duïng nguoàn nhaân löïc vaø thieát bò ñeå tìm ra moät caùch saép xeáp hieäu quaû nhaát. Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi tieán haønh quy hoaïch thu gom chaát thaûi raén bao goàm : Chaát thaûi raén ñöôïc taïo ra : soá löôïng, tyû troïng, nguoàn taïo thaønh. Phöông thöùc thu gom : thu gom rieâng bieät hay keát hôïp. Möùc ñoä dòch vuï caàn cung caáp : leà ñöôøng, loái ñi, … Taàn suaát thu gom vaø naêng suaát thu gom : soá coâng nhaân vaø toå chöùc cuûa moät kíp, laäp loä trình thu gom theo töøng khu vöïc, ghi cheùp nhaät kyù vaø baùo caùo. Söû duïng hôïp ñoàng thaønh phoá hoaëc caùc dòch vuï tö nhaân. Thieát bò thu gom : kích côõ, chuûng loaïi, soá löôïng, söï thích öùng vôùi caùc coâng vieäc khaùc. Khoâi phuïc nguoàn löïc : giaù thaønh, thò tröôøng, thu gom, phaân loaïi, …. Tieâu huyû : phöông phaùp, ñòa ñieåm, chuyeân chôû, tính phaùp lyù. Maät ñoä daân soá : kích thöôùc nhaø cöûa, soá löôïng ñieåm döøng, löôïng chaát thaûi raén taïi moãi ñieåm, nhöõng ñieåm döøng coâng coäng, … Caùc ñaëc tính vaät lyù cuûa khu vöïc : hình daïng vaø chieàu roäng ñöôøng phoá, ñòa hình, moâ hình giao thoâng (giôø cao ñieåm, ñöôøng moät chieàu, …). Khí haäu : möa, gioù, nhieät ñoä, … Ñoái töôïng vaø khu vöïc phuïc vuï : daân cö (caùc hoä caù theå vaø nhöõng ñieåm döøng coâng coäng), doanh nghieäp, nhaø maùy. Caùc nguoàn taøi chính vaø nhaân löïc. Caùc tieâu chí chính ñaëc tröng cho hieäu quaû thu gom : Soá taán chaát thaûi ñöôïc thu gom trong moät giôø. Toång soá hoä ñöôïc phuïc vuï trong moät giôø laøm vieäc cuûa moät kíp. Chi phí cuûa moät ngaøy thu gom. Chi phí cho moãi laàn döøng ñeå thu gom. Soá löôïng ngöôøi ñöôïc phuïc vuï bôûi moät xe trong moät tuaàn. Caùc phöông thöùc thu gom Thu gom ñònh kyø taïi caùc gia ñình : trong heä thoáng naøy caùc xe thu gom chaïy theo moät quy trình ñeàu ñaën, theo tuaàn suaát ñaõ ñöôïc thoaû thuaän tröôùc (2-3laàn/tuaàn hay ngaøy). Coù nhieàu caùch aùp duïng khaùc nhau nhöng ñieåm chung laø moãi gia ñình ñöôïc yeâu caàu phaûi coù thuøng raùc rieâng trong nhaø vaø mang ñeán cho ngöôøi thu gom raùc vaøo nhöõng thôøi ñieåm vaø ñòa ñieåm ñaõ ñöôïc qui ñònh tröôùc. Thu gom ven ñöôøng : trong moät soá tröôøng hôïp, chính quyeàn thaønh phoá cung caáp nhöõng thuøng raùc ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoaù cho töøng hoä gia ñình. Thuøng raùc naøy ñöôïc ñaët tröôùc cöûa nhaø ñeå coâng nhaân veä sinh thu gom leân xe raùc. Heä thoáng thu gom naøy ñoøi hoûi phaûi thöïc hieän ñeàu ñaën vaø moät thôøi gian bieåu töông ñoái chính xaùc. Löu yù raèng, neáu nhöõng thuøng raùc chöa coù daïng chuaån thì coù theå hieän töôïng raùc khoâng ñöôïc ñoå heát khoûi thuøng (thí duï nhö caùc loaïi gioû, hoäp carton, …). Trong nhöõng ñieàu kieän naøy, raùc coù theå bò gioù thoåi hay suùc vaät laøm vöông vaõi ra, do vaäy laøm cho quaù trình thu gom trôû thaønh keùm hieäu quaû. ÔÛ nhöõng nöôùc coù thu nhaäp thaáp, hình thöùc thu gom beân leà ñöôøng khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp. Moät soá vaán ñeà thöôøng naûy sinh trong caùch thu gom naøy, ví duï nhöõng ngöôøi nhaët raùc coù theå seõ ñoå nhöõng thuøng raùc naøy ra ñeå nhaët tröôùc, thuøng raùc coù theå bò maát caép, suùc vaät laät ñoå hay bò vöùt laïi ôû treân ñöôøng phoá trong moät thôøi gian daøi. Heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén Heä thoáng thu gom ñöôïc chia thaønh 2 loaïi döïa theo kieåu vaän haønh goàm (1) heä thoáng thuøng xe di ñoäng; (2) heä thoáng thuøng xe coá ñònh. Heä thoáng xe thuøng di ñoäng laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày raùc ñöôïc chuyeân chôû ñeán baõi choân laáp roài ñöa thuøng khoâng veà vò trí taäp keát raùc ban ñaàu. Heä thoáng naøy phuø hôïp ñeå vaän chuyeån chaát thaûi raén töø caùc nguoàn taïo ra nhieàu chaát thaûi raén, cuõng coù theå ñöa thuøng raùc ñaõ ñaày leân xe vaø thay baèng thuøng roãng taïi ñieåm taäp keát. Heä thoáng thuøng xe coá ñònh laø heä thoáng thu gom trong ñoù caùc thuøng chöùa ñaày raùc vaãn coá ñònh ñaët ôû nôi taäp keát raùc, töø moät khoaûng thôøi gian raát ngaén nhaát leân ñoå raùc vaøo thuøng xe thu gom. Nhöõng loaïi thuøng chöùa söû duïng cho caùc heä thoáng thu gom khaùc nhau ñöôïc trình baøy ôû Baûng 2.12. Baûng 2.12 : Caùc loaïi thuøng chöùa söû duïng vôùi caùc heä thoáng thu gom khaùc nhau Xe Kieåu thuøng chöùa Dung tích (yd3) Heä thoáng thuøng chöùa di ñoäng : Xe naâng Xe saøng nghieâng Xe coù tôøi keùo Söû duïng vôùi boä phaän eùp coá ñònh Hôû phía treân. Söû duïng boä phaän eùp coá ñònh. Thuøng chöùa ñöôïc trang bò maùy eùp. Hôû phía treân coù mooùc keùo. Thuøng kín coù mooùc keùo phía treân ñöôïc trang bò maùy eùp. 6 – 12 12 – 50 15 – 40 20 – 40 15 – 40 20 – 40 Heä thoáng thuøng chöùa coá ñònh : Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Xe eùp, boác dôõ baèng maùy Phía treân kín vaø boác dôõ beân caïnh Thuøng chöùa ñaëc bieät ñeå thu gom raùc sinh hoaït töø caùc nhaø rieâng leû. Caùc thuøng chöùa nhoû baèng nhöïa deûo hay kim loaïi maï ñieän, caùc tuùi nhöïa hay giaáy coù saün. 1 – 8 0,23 – 0,45 (60 – 120 gal) 0,08 – 0,21 (22 – 55 gal) (Nguoàn : : George Tchobanoglous, et al, 1993) Chuù thích : yd3 x 0,7646 = m3 gal x 0,003785 = m3 Sô ñoà hoaù heä thoáng thu gom ] Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng Kieåu thoâng thöôøng Hình 2.4 : Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thoâng thöôøng Chuù thích : 1, 2, 3, … : Caùc vò trí ñaët thuøng -------------: Chôû thuøng khoâng _________: Chôû thuøng ñaày Kieåu thay thuøng (thay ñoåi vò trí thuøng) 1 4 3 2 Ñieåm taäp trung (Baõi choân laáp, traïm trung chuyeån hay xöû lyù) Xe vôùi thuøng khoâng veà cô quan keát thuùc ca laøm vieäc Hình 2.5 : Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng di ñoäng kieåu thay thuøng xe ] Sô ñoà trình töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh Ñieåm taäp trung Xe chôû khoâng taûi ñeán haønh trình tieáp theo hoaëc veà cô quan keát thuùc ca laøm Xe khoâng töø cô quan ñeán 1 4 3 2 Xe ñaõ ñaày thuøng CTR Hình 2.6 : Sô ñoà töï vaän haønh vôùi heä thoáng xe thuøng coá ñònh Choïn tuyeán ñöôøng thu gom vaän chuyeån õCaùc yeáu toá caàn xem xeùt khi choïn tuyeán ñöôøng vaän chuyeån Xeùt ñeán chính saùch vaø quy taéc hieän haønh coù lieân quan ñeán vieäc taäp trung CTR, soá laàn thu gom 1 tuaàn. Ñieàu kieän laøm vieäc cuûa heä thoáng vaän chuyeån, caùc loaïi xe maùy vaän chuyeån. Tuyeán ñöôøng caàn phaûi choïn cho luùc baét ñaàu haønh trình vaø keát thuùc haønh trình phaûi ôû ñöôøng phoá chính. ÔÛ vuøng ñòa hình doác thì haønh trình neân xuaát phaùt töø choã cao ñeán choá thaáp. Chaát thaûi phaùt sinh taïi caùc nuùt giao thoâng, khu phoá ñoâng ñuùc,thì phaûi ñöôïc thu gom vaøo caùc giôø coù maät ñoä giao thoâng thaáp. Nhöõng nguoàn taïo thaønh CTR vôùi khoái löôïng lôùn caàn phaûi toå chöùc vaän chuyeån vaøo luùc ít gaây aùch taéc, aûnh höôûng cho moâi tröôøng. Nhöõng vò trí coù CTR ít vaø phaân taùn thì vieäc vaän chuyeån phaûi toå chöùc thu gom cho phuø hôïp. Taïo laäp tuyeán ñöôøng vaän chuyeån Chuaån bò baûn ñoà vò trí caùc ñieåm taäp keát CTR treân ñoù coù chæ roõ soá löôïng, thoâng tin nguoàn chaát thaûi raén. Phaûi phaân tích thoâng tin vaø soá lieäu, caàn thieát phaûi laäp baûng toång hôïp thoâng tin. Phaûi sô boä choïn tuyeán ñöôøng theo hai hay ba phöông aùn. So saùnh caùc tuyeán ñöôøng caân nhaéc baèng caùch thöû daàn ñeå choïn ñöôïc tuyeán ñöôøng hôïp lyù. Caùc giaûi phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm chaát thaûi raén Vieäc löïa choïn phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén döïa treân caùc yeáu toá sau : Tính chaát vaät lyù (ñoä aåm, thaønh phaàn, kích côõ, …); tính chaát hoaù hoïc (haøm löôïng chaát voâ cô, höõu cô, thaønh phaàn C, N, O, S, …) vaø giaù trò nhieät löôïng cuûa chaát thaûi raén, töø ñoù xaùc ñònh khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá hoaëc taän duïng laøm nhieân lieäu. Khoái löôïng, khaû naêng cung öùng vaø toác ñoä gia taêng chaát thaûi raén hieän taïi vaø töông lai. Ñieàu kieän vaø khaû naêng taøi chính. Ñieàu kieän veà ñòa ñieåm xöû lyù, dieän tích maët baèng, cô sôû haï taàng (ñieän, ñöôøng xaù, …). Nhu caàu tieâu thuï cuûa thò tröôøng khu vöïc : ñieän, phaân boùn, khí ñoát, … Sau ñaây laø moät soá phöông phaùp xöû lyù CTR chuû yeáu hieän nay : Xöû lyù cô hoïc Caùc phöông phaùp xöû lyù cô hoïc bao goàm : Phaân loaïi Giaûm theå tích cô hoïc Giaûm kích thöôùc cô hoïc ] Phaân loaïi CTR Phaân loaïi chaát thaûi laø quaù trình taùch rieâng bieät caùc thaønh phaàn coù trong chaát thaûi raén sinh hoaït, nhaèm chuyeån chaát thaûi töø daïng hoãn hôïp taïp sang daïng töông ñoái ñoàng nhaát. Quaù trình naøy caàn thieát ñeå thu hoài nhöõng thaønh phaàn coù theå taùi söû duïng ñöôïc trong chaát thaûi raén sinh hoaït, taùch rieâng nhöõng thaønhphaàn mang tính nguy haïi vaø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng. Caùc caùch thöùc phaân loaïi raùc hieän nay goàm coù : Phaân loaïi raùc baèng tay : Quaù trình naøy neân thöïc hieän töø hoä gia ñình, traïm trung chuyeån vaø traïm xöû lyù trung taâm. Vieäc phaân loaïi raùc baèng tay ñöôïc thöïc hieän toát nhaát töø hoä gia ñình. Phaân loaïi raùc baèng khí : Vieäc phaân loaïi raùc baèng khí ñöïoc duøng cho caùc loaïi raùc coù troïng löôïng khaùc nhau vaø khoâ. Raùc seõ ñöôïc khí neùn chia ra goàm hai thaønh phaàn naëng vaø nheï. Thaønh phaàn nheï nhö giaáy, chaát deûo, vaûi, nylon, …Thaønh phaàn naëng nhö kim loaïi, saét, … Trong caùch phaân loaïi naøy, caùc thaønh phaàn raùc ñöôïc doøng khí mang ñi xa hay gaàn tuyø thuoäc vaøo tyû troïng cuûa chuùng, sau ñoù chuùng ñöôïc thu gom theo muïc ñích phaân loaïi. Phaân loaïi raùc baèng töø tính : Laø coâng vieäc thöôøng duøng ñeå choïn caùc vaät lieäu coù chöùa saét. Vaät lieäu coù saét ñöôïc thu gom tröôùc khi raùc bò caét nhoû ra. Trong heä thoáng thieâu raùc hieän nay saét ñöôïc taùch ra töø boä phaän tro taøn coøn laïi. Ngöôøi ta cuõng coù theå thieát laäp heä thoáng töø tính tuyø vaøo muïc ñích mong muoán nhö laøm giaûm ñoä hao moøn caùc thieát bò xöû lyù raùc, hay ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm ñöôïc thu hoài. Saøng : Laø caùch thöùc choïn löïa töø hoãn hôïp raùc nhieàu thaønh phaàn coù kích côõ khaùc nhau thaønh hai hay ba kích côõ raùc baèng moät hay nhieàu hôn lôùp löôùi saøng. Saøng cuõng coù theå laø khaâu naèm tröôùc hay sau khaâu caét raùc naèm sau khaâu phaân loaïi baèng khí. ] Giaûm theå tích cô hoïc Phöông phaùp neùn, eùp ñöôïc aùp duïng ñeå giaûm thieåu chaát thaûi. ÔÛ haàu heát caùc thaønh phoá, xe thu gom thöôøng laép ñaët boä phaän eùp raùc nhaèm taêng khoái löôïng raùc coù theå thu gom trong moät chuyeán. Giaáy, carton, nhöïa vaø lon nhoâm, lon thieác ñöôïc thu gom töø chaát thaûi raén sinh hoaït ñöôïc ñoùng kieän ñeå giaûm theå tích chöùa, chi phí xöû lyù vaø chi phí vaän chuyeån ñeán trung taâm xöû lyù. Thoâng thöôøng, caùc traïm trung chuyeån ñeàu laép ñaët heä thoáng eùp raùc ñeå giaûm chi phí vaän chuyeån raùc thaûi ñeán BCL, ñeå taêng thôøi gian söû duïng BCL, raùc ñöôïc neùn tröôùc khi phuû ñaát. Maùy neùn bao goàm caùc loaïi sau : Maùy neùn yeáu coù söùc neùn < 8 kg/cm3. Maùy neùn maïnh coù söùc neùn > 8 kg/cm3 vaø ñoâi khi ñaït tôùi söùc neùn 350 kg/cm3 taïo ra khoái löôïng raùc coù tyû troïng cao töông ñöông 1 taán/m3. Theå tích raùc sau khi neùn giaûm töø 3 phaàn coøn 1 hay 8 coøn 1. ] Giaûm kích thöôùc cô hoïc Giaûm kích thöôùc chaát thaûi nhaèm thu ñöôïc chaát thaûi coù kích thöôùc ñoàng nhaát vaø nhoû hôn so vôùi kích thöôùc ban ñaàu cuûa chuùng. Caàn löu yù raèng giaûm kích thöôùc chaát thaûi khoâng coù nghóa laø theå tích chaát thaûi cuõng giaûm theo. Trong moät soá tröôøng hôïp, theå tích chaát thaûi sau khi giaûm kích thöôùc seõ lôùn hôn theå tích ban ñaàu cuûa chuùng. Xöû lyù hoaù hoïc Caùc giaûi phaùp xöû lyù hoaù hoïc thöôøng ñöôïc öùng duïng ñeå xöû lyù CTR coâng nghieäp. Caùc giaûi phaùp xöû lyù hoaù hoïc hieän nay raát nhieàu : oxy hoaù, trung hoaø, thuyû phaân, … chuû yeáu ñeå phaù huyû CTR hoaëc laøm giaûm ñoäc tính cuûa caùc chaát thaûi raén nguy haïi. Söû duïng voâi, kieàm laøm giaûm khaû naêng gaây ñoäc cuûa caùc kim loaïi naëng do taïo thaønh caùc hydroxit khoâng hoaø tan. Ñoái vôùi caùc CTR tính axit coù theå trung hoaø baèng caùc chaát kieàm vaø ngöôïc laïi. Phöông phaùp xöû lyù nhieät Phöông phaùp xöû lyù nhieät hieän nay, bao goàm caùc phöông thöùc sau : Ä Nhieät phaân (Pyrolysis) Ñaây laø phöông phaùp xöû lyù raùc tieán boä nhaát, ñöôïc thöïc hieän ôû caùc nöôùc phaùt trieån (Myõ, Ñan Maïch, …). Nhieät phaân laø quaù trình phaân huyû raùc baèng nhieät trong dieàu kieän thieáu oxy hoaëc coù oxy ñeå phaân huyû raùc thaønh khí ñoát theo caùc phaûn öùng sau : C + O2 ® CO2 C + H2O ® CO + H2 C + O2 ® CO C + H2 ® CH4 Caùc saûn phaåm sinh ra töø quaù trình nhieät phaân laø caùc saûn phaåm khí chuû yeáu nhö : CH4, H2, CO, CO2 vaø moät soá saûn phaåm loûng coù chöùa caùc hoaù chaát nhö : acid acetic, acetone, methanol, … ñöôïc taän duïng laøm nguyeân lieäu ñeå cheá bieán caùc saûn phaåm coù ích khaùc, tuy nhieân chæ coù 31 – 37% raùc ñöôïc phaân huyû, phaàn coøn lòa ñöôïc xöû lyù tieáp tuïc baèng phöông phaùp thieâu ñoát. Ä Thieâu ñoát raùc (Incineration) : Thieâu ñoát laø phöông phaùp xöû lyù raùc phoå bieán nhaát hieän nay, ñöôïc nhieàu quoác gia treân theá giôùi aùp duïng. Ñaây laø quaù trình oxy hoaù CTR ôû nhieät ñoä cao taïo thaønh CO2 vaø hôi nöôùc theo phaûn öùng : CXHYOZ + (x + + )O2 ® xCO2 + H2O Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø xöû lyù trieät ñeå raùc thaûi, tieâu dieät caùc vi sinh vaät gaây beänh vaø caùc chaát gaây oâ nhieãm, dieän tích xaây döïng nhoû, vaän haønh ñôn giaûn, coù theå xöû lyù CTR coù chu kyø phaân huyû laâu daøi. Nhöng ñieåm chính laø vieäc phaùt sinh khoùi buïi vaø moät soá khí oâ nhieãm khaùc : SO2, HCl, NOx, CO, … cho neân khi thieát keá xaây döïng phaûi keøm theo heä thoáng xöû lyù khí thaûi. Vieäc söû duïng caùc loø thieâu ñoát raùc hieän nay khoâng döøng laïi ôû muïc ñích giaûm theå tích ban ñaàu cuûa raùc (giaûm khoaûng 90%), maø coøn thu hoài nhieät phuïc vuï caùc nhu caàu khaùc nhö : taän duïng cho loø hôi, loø söôûi, caáp ñieän, … Khi thieát keá loø ñoát, coù 4 yeáu toá caàn thieát cho söï ñoát chaùy hoaøn toaøn chaát thaûi laø : löôïng oxi cung caáp, nhieät ñoä chaùy phaûi baûo ñaûm töø 900 – 1300oC(hoaëc cao hôn tuyø loaïi chaát thaûi), thôøi gian ñoát chaát thaûi vaø xaùo troän beân trong loø. Ngoaøi ra, coøn phaûi chuù yù theâm vaät lieäu cheá taïo loø ñoát ñeå ñaûm baûo chòu nhieät cao. ÔÛ Vieät Nam coâng ngheä thieâu ñoát thích hôïp cho vieäc xöû lyù chaát thaûi beänh vieän, chaát thaûi nguy haïi, caùc loaïi chaát thaûi coù thôøi gian phaân huyû daøi. Xöû lyù sinh hoïc Xöû lyù sinh hoïc laø moät trong nhöõng phöông phaùp xöû lyù hieäu quaû, reû tieàn, ít gaây oâ nhieãm vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän khí haäu nhieät ñôùi ôû Vieät Nam. Moät soá coâng ngheä xöû lyù sinh hoïc hieän ñang ñöôïc öùng duïng : ° UÛ raùc thaønh phaân Compost Vieäc uû raùc sinh hoïc vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø chaát höõu cô coù theå phaân huyû ñöôïc coøn ñöôïc tieán haønh ngay ôû nöôùc phaùt trieån (ôû quy moâ hoä gia ñình). Vieäc uû raùc thaønh phaân höõu cô coù öu ñieåm laø giaûm ñöôïc ñaùng keå khoái löôïng raùc, ñoàng thôøi taïo ra ñöôïc cuûa caûi vaät chaát, giuùp ích cho coâng taùc caûi taïo ñaát. Chính vì vaäy, coâng ngheä naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû nhöõng quoác gia ngheøo vaø ñang phaùt trieån. Coâng ngheä naøy coù theå chia laøm 2 loaïi UÛ raùc hieáu khí UÛ raùc hieáu khí laø moät coâng ngheä ñöôïc söû duïng roäng raõi vaøo khoaûng trong 2 thaäp kyû gaàn ñaây, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Trung Quoác, Vieät Nam. Vieäc uû raùc sinh hoaït vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø chaát höõu cô deã phaân huyû coù theå ñöôïc tieán haønh ngay ôû caùc hoä gia ñình ñeå boùn phaân cho vöôøn cuûa mình. Coâng ngheä uû raùc hieáu khí döïa treân söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån hieáu khí ñoái vôùi söï coù maët cuûa oxi. Caùc vi khuaån hieáu khí coù trong thaønh phaàn raùc khoâ thöïc hieän qua quaù trình oxy hoaù cacbon thaønh dioxitcacbon (CO2). Thöôøng chæ sau 2 ngaøy, nhieät ñoä uû raùc taêng leân khoaûng 45oC vaø sau 6 – 7 ngaøy ñaït tôùi 70 – 75oC. Nhieät ñoä naøy ñaït ñöôïc chæ vôùi ñieàu kieän duy trì moâi tröôøng toái öu cho vi khuaån hoaït ñoäng, quan troïng nhaát laø khoâng khí vaø ñoä aåm. Söï phaân huyû hieáu khí dieãn ra khaù nhanh, chæ sau khoaûng 2 – 4 tuaàn laø raùc ñöôïc phaân huyû hoaøn toaøn. Caùc vi khuaån gaây beänh vaø coân truøng bò phaân huyû dieät do nhieät ñoä uû daâng cao. Beân caïnh ñoù, muøi hoâi cuõng bò phaân huyû nhôø quaù trình uû hieáu khí. Ñoä aåm toái öu phaûi duy trì ôû 40 – 55%, ngoaøi khoaûng naøy quaù trình phaân huyû bò ñeàu bò chaäm laïi. UÛ raùc yeám khí Coâng ngheä uû yeám khí ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû AÁn Ñoä(chuû yeáu ôû quy moâ nhoû). Quaù trình uû naøy nhôø vaøo söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån yeám khí. Coâng ngheä naøy khoâng ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö toán keùm, song noù coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau : Thôøi gian phaân huyû laâu : thöôøng laø 4 – 12 thaùng. Caùc vi khuaån gaây beänh luoân toàn taïi vôùi quaù trình phaân huyû vì nhieät ñoä phaân huyû thaáp. Caùc khí sinh ra töø quaù trình phaân huyû yeám khí laø Meâtan vaø khí sulphuahydro gaây ra muøi hoâi khoù chòu. Maëc duø vaäy, phaûi thöøa nhaän phöông phaùp uû yeám khí laø moät bieän phaùp xöû lyù raùc reû tieàn nhaát. Saûn phaåm phaân huyû coù theå keát hôïp raát toát vôùi phaân haàm caàu vaø phaân gia suùc(ñoâi khi caû than buøn) cho ta phaân höõu cô vôùi haøm löôïng dinh döôõng cao, taïo ñoä xoáp. ° Biogas Raùc coù nhieàu chaát höõu cô, nhaát laø phaân gia suùc ñöôïc taïo dieàu kieän cho vi khuaån kî khí phaân huyû taïo thaønh khí Methane. Khí Methane ñöôïc thu hoài duøng nhö moät daïng nhieân lieäu. Taùi söû duïng/taùi cheá pheá lieäu Taùi cheá hay taùi söû duïng raùc thaûi laø moät trong nhöõng löïa choïn haøng ñaàu cuûa coâng vieäc quaûn lyù CTR. Nhöõng bieän phaùp naøy coù theå giaûm ñöôïc vieäc thieáu dieän tích ñaát daønh cho BCL, tieát kieäm ñöôïc naêng löôïng vaø taøi nguyeân thieân nhieân, cung caáp nhöõng saûn phaåm höõu ích vaø ñem laïi caùc lôïi ích veà kinh teá. Baûng 2.13 : Ví duï minh hoaï veà lôïi ích trong vieäc söû duïng bieän phaùp taùi cheá trong quaûn lyù CTR Naêng löôïng söû duïng trong saûn xuaát vaø phaân phoái chai loï Naêng löôïng söû duïng Chai loï taùi söû duïng (8 laàn) (kWht) Chai loï duøng moät laàn (kWht) Vaät lieäu thoâ Vaän chuyeån vaät lieäu thoâ Saûn xuaát chai loï Saûn xuaát naép chai loï Vaän chuyeån chai loï Ñoùng chai Vaän chuyeån ñeán nôi baùn 0,36 0,02 2,83 0,57 0,05 1,79 0,17 1,9 0,09 14,93 0,57 0,27 1,79 0,12 Toång 5,79 19,66 (Nguoàn : Thöïc haønh quaûn lyù CTR , phaàn 1,Döï aùn ñaøo taïo Vieät Nam – Oxtraylia, 2002) Chuù thích :kWht = kWh nhieät (1kWht = 0,256 kWh ñieän, phaûn aùnh coâng suaát chuyeån hoaù töø nhieät sang ñieän). Coù hai hình thöùc taùi cheá : taùi cheá tröïc tieáp vaø taùi cheá giaùn tieáp : Taùi cheá tröïc tieáp : Taùi söû duïng moät vaät duïng ôû daïng saün coù, ví duï nhö chai loï, söû duïng thuyû tinh ñeå laøm loï môùi, laøm chaûy lon nhoâm ñeå laøm caùc saûn phaåm töø nhoâm. Taùi cheá giaùn tieáp : Taùi söû duïng vaät lieäu cho moät muïc ñích khaùc vôùi muïc ñích ban ñaàu nhö thu hoài naêng löôïng töø pheá thaûi. Choân laáp raùc ² Ñoå raùc thaønh ñoáng hay baõi hôû (Open dump) Ñaây laø phöông phaùp xöû lyù coå ñieån ñaõ ñöôïc con ngöôøi aùp duïng töø raát laâu ñôøi. Ngay caû trong thôøi kyø Hy Laïp vaø La Maõ coå ñaïi caùch ñaây 500 naêm tröôùc coâng nguyeân, ngöôøi ta ñaõ bieát ñoå raùc beân ngoaøi töôøng caùc thaønh luyõ – laâu ñaøi vaø döôùi höôùng gioù. Cho ñeán nay phöông phaùp naøy vaãn ñöôïc söû duïng ôû nhieàu nôi treân theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam chuùng ta. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy cuõng coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau ñaây : Taïo caûnh quan khoù coi, gaây söï khoù chòu cho moïi ngöôøi khi nhìn chuùng. Laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc loaøi ñoäng vaät gaëm nhaám, caùc loaïi coân truøng, vi truøng gaây beänh sinh soâi naûy nôû gaây nguy hieåm ñeán söùc khoeû con ngöôøi. Gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc vaø khoâng khí. Ñaây laø phöông phaùp xöû lyù raùc ñoâ thò reû tieàn nhaát, chæ toán chi phí cho coâng vieäc thu gom vaø vaän chuyeån raùc töø nôi phaùt sinh ñeán baõi raùc, tuy nhieân phöông phaùp naøy ñoøi hoûi dieän tích baõi thaûi lôùn, khoâng phuø hôïp cho nhöõng thaønh phoá ñoâng daân, quyõ ñaát khan hieám. ² Baõi choân laáp hôïp veä sinh (Sanitary landfill) Phöông phaùp naøy ñöôïc nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi aùp duïng trong quaù trình xöû lyù raùc thaûi. Nhö ôû Hoa Kyø coù treân 80% löôïng raùc thaûi ñoâ thò ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp naøy, vaø ôû nhieàu nöôùc khaùc nhö Anh, Nhaät Baûn, … Ñaây laø phöông phaùp xöû lyù raùc thích hôïp nhaát trong ñieàu kieän khoù khaên veà voán ñaàu tö nhöng laïi coù maët baèng roäng lôùn vaø nguy cô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laø thaáp nhaát. Trong BCL raùc hôïp veä sinh, beân döôùi thaønh ñaùy ñöôïc phuû lôùp choáng thaám coù laép ñaët heä thoáng oáng thu nöôùc roø ræ vaø heä thoáng thu khí thaûi töø baõi raùc. Nöôùc roø ræ seõ ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñeå ñaït tieâu chuaån quy ñònh. BCL raùc hôïp veä sinh hoaït ñoäng baèng caùch : moãi ngaøy traûi moät lôùp moûng raùc, sau ñoù neùn eùp chuùng laïi, baèng caùc loaïi xe cô giôùi, tieáp tuïc traûi moät lôùp ñaát moûng ñoä 25cm. Coâng vieäc naøy cöù tieáp tuïc ñeán khi naøo baõi raùc ñaày. Coù theå noùi raèng vieäc thöïc hieän BCL hôïp veä sinh coù nhieàu öu ñieåm : Do bò neùn chaët vaø phuû ñaát leân treân neân caùc loaïi coân truøng, gaëm nhaám gaây beänh khoù coù theå sinh soâi naûy nôû. Caùc hieän töôïng chaùy ngaàm hay chaùy buøng khoù coù theå xaûy ra, ngoaøi ra giaûm thieåu ñöôïc muøi hoâi thoái gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí. Goùp phaàn laøm giaûm naïn oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Caùc BCL khi ñöôïc phuû ñaày, chuùng ta coù theå xaây döïng caùc coâng trình vaên hoaù – giaùo duïc, laøm nôi sinh soáng vaø phaùt trieån caùc loaïi ñoäng thöïc vaät, qua ñoù goùp phaàn taêng cöôøng tính ña daïng sinh hoïc cho caùc ñoâ thò. Chi phí ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng cuûa BCL khoâng quaù cao. Tuy nhieân, vieäc hình thaønh caùc BCL hôïp veä sinh cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm : Caùc BCL ñoøi hoûi dieän tích ñaát lôùn, moät thaønh phoá ñoâng daân coù khoái löôïng raùc thaûi caøng nhieàu thì dieän tích baõi caøng lôùn. Ngöôøi ta öôùc tính moät thaønh phoá coù quy moâ 10.000 daân thì moät naêm phaûi thaûi ra moät löôïng raùc coù theå laáp ñaày dieän tích 1 ha vôùi chieàu saâu laø 10feet(khoaûng 3m). Caùc lôùp ñaát phuû ôû caùc BCL thöôøng hay bò gioù thoåi moøn vaø phaùt taùn ñi xa. Caùc BCL thöôøng taïo ra khí Methane hoaëc khí Hydrogen sulfide ñoäc haïi coù khaû naêng gaây chaùy noå hay gaây gaït. Tuy nhieân ngöôøi ta coù theå thu hoài khí Methane coù theå ñoát vaø cung caáp nhieät cho 10.000 ngoâi nhaø/naêm. Moät soá coâng ngheä xöû lyù raùc ôû Vieät Nam a. Xöû lyù raùc thaûi taïi Nhaø maùy raùc Caàu Dieãn – Haø Noäi Naêm 1992, Thaønh phoá Haø Noäi tieáp nhaän döï aùn vieän trôï cuûa Lieân hieäp quoác ñaàu tö cho Nhaø maùy Phaân raùc Caàu Dieãn. Nhaø maùy söû duïng coâng ngheä uû hieáu khí nhaèm ruùt ngaén thôøi gian phaân huyû raùc ñeå ñaùp öùng vôùi löôïng raùc khoång loà cuûa Thaønh phoá Haø Noäi. Vieäc uû raùc taïi nhaø maùy ñöôïc thöïc hieän nhôø caùc vi sinh vaät hieáu khí coù saün trong raùc, coù boå sung theâm vi sinh vaät ñaëc tröng ñaõ ñöôïc phaân laäp vaø thuaàn döôõng. Quaù trình uû ñöôïc thöïc hieän trong caùc haàm uû, ñöôïc thoåi khí cöôõng böùc vaø duy trì ñoä aåm thích hôïp. Coâng ngheä uû raùc taïi Nhaø maùy phaân raùc Caàu Dieãn ñöôïc coi laø moät trong nhöõng coâng ngheä xöû lyù raùc tieân tieán nhaát ôû Vieät Nam hieän nay, tuy nhieân noù ñoøi hoûi voán ñaàu tö raát lôùn vaø chi phí vaän haønh cao maø baát kyø moät ñòa phöông naøo khaùc cuõng khoù coù theå aùp duïng ñöôïc neáu khoâng coù söï trôï giuùp veà taøi chính cuûa nöôùc ngoaøi. b. Nhaø maùy xöû lyù pheá thaûi tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu Nhaø maùy xöû lyù pheá thaûi baèng phöông phaùp vi sinh cheá bieán thaønh phaân boùn höõu cô tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1995 taïi xaõ Hoaø Long – Thò xaõ Baø Ròa – Tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu, naêm 1996 nhaø maùy baét ñaàu hoaït ñoäng vôùi coâng suaát thieát keá giai ñoaïn I laø 150m3/ngaøy. Coâng ngheä xöû lyù cuûa nhaø maùy laø coâng ngheä cheá bieán vi sinh thaønh phaân höõu cô (compost). Baûn chaát cuûa quaù trình naøy laø söû duïng khaû naêng sinh soáng cuûa vi sinh vaät hieáu khí phaân giaûi raùc höõu cô deã bò phaân huyû thaønh muøn baõ höõu cô vaø sinh khoái vi sinh vaät(VSV). Caùc muøn baõ höõu cô vaø sinh khoái VSV seõ ñöôïc taùch ra, pha troän vôùi NPK sau ñoù tinh cheá thaønh phaân höõu cô. Phaàn coøn laïi bao goàm caùc raùc voâ cô vaø höõu cô khoù phaân huyû seõ ñöôïc mang ñi choân laáp. Quaù trình coâng ngheä naøy dieãn ra trong hai giai ñoaïn : Giai ñoaïn I : Giai ñoaïn phaân huyû dieäp luïc (mesophyllic). Noù thích hôïp ôû nhieät ñoä döôùi 40oC vaø vi khuaån mesophyllic chieám öu theá. Hoaït ñoäng cuûa VSV ôû giai ñoaïn mesophyllic laøm cho moâi tröôøng chuyeån daàn sang moâi tröôøng axit nheï. Giai ñoaïn II : Giai ñoaïn naøy nhieät ñoä taêng leân hôn 40oC, hoãn hôïp pheá thaûi böôùc sang phaân giaûi nhieät (thermophyllic), VSV mesophyllic cheát haøng loaït vaø VSV phaân giaûi nhieät chieám öu theá. VSV thermophyllic hoaït ñoäng ñaõ laøm cho moâi tröôøng chuyeån töø moâi tröôøng axit sang moâi tröôøng kieàm qua söï taïo ra amonia. Khi quaù trình phaân giaûi nhieät gaàn ñaõ keát thuùc, hoãn hôïp pheá thaûi trôû neân gaàn trung tính vaø bieán thaønh chaát dinh döôõng (daïng ñaïm NO3-, NH4+, …). Quaù trình phaân giaûi nhieät taïo ra nhieät ñoä treân 55oC, ôû khoaûng nhieät ñoä naøy moät soá vi khuaån ñoäc haïi trong hoãn hôïp pheá thaûi bò tieâu dieät. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng öu ñieåm cuûa quy trình coâng ngheä naøy. Ñeå ñaûm baûo chaéc chaén quaù trình phaân huyû pheá thaûi traûi qua hai giai ñoaïn phaân huyû dieäp luïc vaø phaân giaûi nhieät, caàn cung caáp ñaày ñuû khoâng khí (oxy) vaø ñoä aåm cho vi sinh vaät.