Tài liệu Tiểu luận Quy luật giá trị và sự vận dụng quy luật giá trị ở Việt Nam: Lời mở đầu
Một xã hội có những chính sách về phát triển kinh tế ngày một toàn diện và hiệu quả hơn sao cho đòi sống tinh thần và vật chất của con người trong xã hôị dó ngáy một ổn dịnh phong phú ,nhưng để có được một xã hội như vậy không phảI tự nhiên mà có .Thực tế đã chứng minh rằng việc phát triển kinh tế là một việc vô cùng khó khăn ,đó là cuộc chạy đua sôi động giữa các nước trên thế giới nhằm đạt được một vị trí cao hơn trên truường quốc tế .Muốn thực hiện điều đó thì nhất quyết trong chính sách phát triển kinh tế của mỗi quốc gia đòi hoỉ phảI được dựa trên một nền tảng cơ sở lý thuyết vững chắc về các quy luật kinh tế ,đặc biệt là quy luật giá trị .Vì sao lạu nói quy luật giá trị là quy luật quan trọng nhất ? và đối với nứơc ta hiện nay nền kinh tế thị trướng liệu có chịu ảnh hưởng của quy luật này ? Nếu trả lời được câu hỏi trên hay nói cách khác là nghiên cứu quy luật giá trị thì ta nhận định đươc thực trạng của nền kinh tế Việt Nam hiện nay từ đó có được những lý luận chun...
31 trang |
Chia sẻ: hunglv | Lượt xem: 1275 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Tiểu luận Quy luật giá trị và sự vận dụng quy luật giá trị ở Việt Nam, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
Mét x· héi cã nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy mét toµn diÖn vµ hiÖu qu¶ h¬n sao cho ®ßi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cña con ngêi trong x· h«Þ dã ng¸y mét æn dÞnh phong phó ,nhng ®Ó cã ®îc mét x· héi nh vËy kh«ng ph¶I tù nhiªn mµ cã .Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét viÖc v« cïng khã kh¨n ,®ã lµ cuéc ch¹y ®ua s«i ®éng gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi nh»m ®¹t ®îc mét vÞ trÝ cao h¬n trªn truêng quèc tÕ .Muèn thùc hiÖn ®iÒu ®ã th× nhÊt quyÕt trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia ®ßi hoØ ph¶I ®îc dùa trªn mét nÒn t¶ng c¬ së lý thuyÕt v÷ng ch¾c vÒ c¸c quy luËt kinh tÕ ,®Æc biÖt lµ quy luËt gi¸ trÞ .V× sao l¹u nãi quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt quan träng nhÊt ? vµ ®èi víi nø¬c ta hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÞ tríng liÖu cã chÞu ¶nh hëng cña quy luËt nµy ? NÕu tr¶ lêi ®îc c©u hái trªn hay nãi c¸ch kh¸c lµ nghiªn cøu quy luËt gi¸ trÞ th× ta nhËn ®Þnh ®¬c thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay tõ ®ã cã ®îc nh÷ng lý luËn chung vÒ nh÷ng tån t¹i .nh÷ng tiÕn bé .còng nh híng ph¸t triÓn. MÆt kh¸c t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n suÊt møc ®é hoµn thiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt XHCN vµ vµo kh¶ n¨ng nhËn thøc vËn dông vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thùc tiÔn cña nhµ níc. H¬n n÷a t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ lµ t¸c dông kh¸ch quan ,kh¶ n¨ng con ngêi nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt sÏ quy ®Þnh tÝnh chÊt tiªu cùc hay tÝch cùc mµ viÖc vËn dông nã sÏ mang l¹i cho x· héi,v× vËy nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ mét c¸ch khoa häc hiÖu qu¶ tËn dông mét c¸ch tèi u nhÊt nh÷ng u ®iÓm cña nã khi tham gia vµo nÒn kinh tÕ ®Êt níc chÝnh lµ môc ®Ých cña em khi chän ®Ò tµi nµy – víi vai trß lµ mét thµnh viªn t¬ng lai cña nÒn kinh tÕ viÖt nam.
VÒ mÆt lý thuyÕt , quy luËt gi¸ trÞ ®îc ph¸t biÓu nh sau : “s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së lîng gi¸ trÞ hµng ho¸ hay thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt “. Trªn thùc tÕ th× quy luËt gi¸ trÞ mang ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng do mang c¸c tÝnh chÊt sau :
+ §iÒu tiÕt vµ lu th«ng hµng ho¸: trong s¶n xuÊt quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt viÖc ph©n phèi t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng gia c¸c ngµnh s¶n xuÊt th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸
+ KÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn :ngêi s¶n xuÊt muèn ®øng v÷ng ph¶i liªn tôc ®æi míi kü thô©t v× kü thuËt tiªn tiÕn th× gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ nh vËy ngêi s¶n xuÊt míi cã l·i nhÊt
+ Thùc hiÖn sù b×nh tuyÓn tù nhiªn :sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ bªn c¹nh nh÷ng tÝch cùc kÓ trªn cßn dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhÊt lµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá
V× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cung ®îc x©y dùng trªn c¬ së cña quy luËt gi¸ trÞ nªn tÊt yÕu c¸c khÝa c¹nh cña nÒn kinh tÕ còng mang d¸ng dÊp cña nh÷ng ®¹c ®iÓm trªn vµ dï ®îc thÓ hiÖn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp nã còng nãi lªn ®îc mét phÇn nµo ®ã thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh vËn dông ,thÊy ®îc nh÷ng u khuyÕt ®iÓm ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ph¬ng ph¸p kh¾c phôc ,nh»m ®¹t ®îc nhng hiÖu qu¶ tèt h¬n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
"Quy luËt gi¸ trÞ vµ sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë ViÖt Nam"
Trªn ®©y lµ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò mµ em sÏ tËp trung nghiªn cøu trong bµi viÕt cña m×nh, nh÷ng néi dung ®ã sÏ ®îc ®Ò cËp trong hai ch¬ng bao gåm :
+Ch¬ng I: lý luËn chung vÒ quy luËt gi¸ trÞ
+Ch¬ng II: thùc tÕ vÊn ®Ò ®ã ë ViÖt Nam
Cuèi cïng em xin c¸m ¬n thÇy gi¸o ®· ra ®Ò tµi vµ ®· híng dÉn cho em nghiªn cøu ®Ò tµI nµy mét c¸ch khoa häc vµ nghiªm tóc. Tuy nhiªn ®©y lµ mét ®Ò tµi hÕt søc bao qu¸t vµ tæng hîp nhiÒu kiÕn thøc v× vËy bµ viÕt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ .Em rÊt mong cã ®îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì cña thÇy c« .Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n .
CH¦¥NG I:
TÝNH TÊT YÕU KH¸CH QUAN VÒ QUY LUËT NGI¸ TRÞ Vµ VAI TRß CñA Nã TRONG NÒN KTTT
Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh , bÊt kú mît sù vËt hiÖn tîng nµo ,tõ vi m« ®Õn vÜ m« ,tÊt c¶ khi tån t¹i trong tù nhiªn ®Òu tu©n theo nhng quy luËt nhÊt ®Þnh .Nh÷ng quy luËt nµy chi phèi tíi c¶ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi sù vËt hiÖn tîng
Vµ tÊt nhiªn nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã.Theo thêi gian ,nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng biÕn ®æi nãliªn tôc ph©n chia vµ h×nh thµnh thªm nhiÒu thµnh phÇn tÕ míi cã nh÷ng ®Þnh híng kh¸c ,cã nh÷ng ®Æc ®IÓm vµ quy ®Þnh riªng biÖt ®èi víi c¸c thµnh viªn tham gia trong nÒn kinh tÕ ®ã .Chóng gièng nhau lµ nh×n bÒ ngoµi tëng nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ viÖc riªng cña mçi thµnh viªn hä ®éc lËp vµ h×nh nh kh«ng chÞu sù chi phèi nµo .Trªn thùc tÕ ,mäi ngêi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ®Òu chÞu sù chi phèi cña quy luËt gi¸ trÞ .§óng nh Mac ®· “ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã quy luËt gi¸ trÞ” (1) hay nãi c¸ch kh¸c nã chÝnh lµ quy luËt thèng so¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.C¸c quy luËt kh¸c chÞu sù chi phèi cña quy luËt nµy vµ mét phÇn còng biÓu hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña nã:
NÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã tÝn hiÖu nh¹y bÐn nhÊt lµ gi¸ c¶ mµ gi¸ c¶ l¹i chÞu s chi phèi cña quy luËt gi¸ trÞ v× thÕ nãi quy luËt gi¸ trÞ cã ¶nh hëng s©u s¾c tíi nÒn kinh tÕ lµ hoµn toµn phï hîp mang tÝnh tÊt yÕu.
H¬n thÕ n÷a viÖc vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p vµ chuÈn mùc dùa trªn c¬ së quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc tÝnh to¸n hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ta cã thÓ ®Þnh híng ®îc c¸c kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n .Nhê ®ã mµ ta cã thÓ ph©n tÝch vµ cã ®îc nh÷ng bíc ®i cô thÓ cho nÒn kinh tÕ trong c¸c thêi kú tiÕp theo
(1):T b¶n quyÓn III STH 1978 Tr.309
B¶n th©n quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn sù ngang b»ng gi÷a c¸c tiªu chuÈn ®îc dïng lµm c¬ së ®Ó x©y dùng quan hÖ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nã nãi lªn tÝnh chÊt ngang gi¸ cóa viÖc trao ®æi gi÷a hä víi nhau
Tõ nh÷ng ®iÓm trªn cho thÊy viÖc chi phèi c¸c mÆt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng bëi quy luËt gi¸ trÞ lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n tÊt yÕu ,®· ®îc thùc tÕ kiÓm nghiÖm chøng minh vµ kh¼ng ®inhl.!
c¸c quan ®IÓm vÒ quy luËt gi¸ trÞ
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt cña kinh tÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ , ë ®©u cã s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã tån t¹i quy luËt nµy , dï lµ x· héi t b¶n hay x· héi x· héi chñ nghÜa .Nã sÏthÓ hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau tuy thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña x· héi mµ nã tån t¹i .
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t hu vÒ t liÖu s¶n xuÊt , nh÷ng ngíi s¶n xuÊt t¸ch rêi nhau mÆc dÇu ®îc liªn kÕt víi nhau do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi – cã sù ®èi kh¸ng vÒ lîi Ých gi÷a hä víi nhau , còng nh gi÷a hä víi toµn x· héi ,trong ®Iòu kiÖn ®ã ,trao ®æi nh÷ng lîng lao ®éng b»ng nhau lµ ph¬ng thøc duy nhÊt ®Ó thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ cña ngêi s¶n xuÊt . Cßn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa , chÕ ®é c«ng h÷uvÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt lao ®«ngj x· héi trùc tiÕp sinh ra tõ chÕ ®é së hu÷u ®ã ,®· t¹o sù nhÊt trÝ vÒ lîi Ých gi÷a mäi thµnh viªn trong x· héi ,nhÊt trÝ vÒ lîi Ých c¸ nh©n vµ tËp thÓ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ngay tõ ®Çu ®a ý thøc râ viÖc tiªu phÝ lao ®éng riªng cña m×nh víi t c¸ch lµ mät bé phËn cña toµn bé lao ®éng x· héi .Quy luËt gi¸ trÞ díi chñ nghÜa x· héi yªu cÇu viÖc s¶n suÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tiÕn hµnh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ,nh»m b¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých : lîi Ých x· héi ,lîi Ých tËp thÓ ,lîi Ých c¸ nh©n
Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých nµy ®· mang l¹i cho quy luËt gi¸ trÞ mét néi dung ®inh tÝnh míi khacs víi quy luËt gi¸ trÞ tríc nã: ®ã lµ sù kÕt hîp c¸c lîi Ých trong lîng gi¸ trÞ Theo yªu cÇu còa quy luËt nµy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Trong c¸c x· héi dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu lao ®äng s¶n xuÊt , thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t th«ng qua mét con ®êng vßng x· héi trong trao ®æi hµng ho¸ . Cßn chñ nghÜa x· héi cã thÓ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc h×nh thµnh thêi gian lao ®äng x· héi cÇn thiÕt nã ®äc nhËn thøc vµ x¸c lËp tõ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , nã ®îc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ cu¶ c¸ nh©n ngêi lao ®éng ,cña xÝ nghiÖp ,vµ cña x· héi phï hîp víi ®Iòu kiÖn kinh tÕ cña x· héi trong tõng th¬ kú:
“ Trong chñ nghÜa x· héi , díi sù thèng trÞ cña chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa t liÖu s¶n xuÊt , quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa gia ngêi vµ ngêi ,ho¹t ®éng trong hÖ thèng quy luËt cña chñ nghÜa x· héi ,trong mèi liªn hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c quy luËt ®ã vµ ®îc sö dông ®Ó qu¶n lý cã kÕ ho¹ch nÒn s¶n xuÊt “ (2)
Quy luËt gi¸ trÞ lµ trõu tîng, Nã thÓ hiÖn sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ mµ gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ tõ ®ã lµm cho lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ lªn suèng xung quanh gi¸ trÞ cña nã .Mac quan niÖm ®ã lµ “ vÎ ®Ñp cña quy luËt gi¸ trÞ “ (3)
Quy luËt gi¸ trÞ, víi t c¸ch lµ quy luËt c¬ b¶n cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®· t¹o ra cho ngêi mua vµ ngêi b¸n nh÷ng ®éng lùc cùc kú quan träng . Trªn thÞ trêng, ngêi mua bao giê còng muèn tèi ®a ho¸ lîi Ých sö dông . V× vËy ngêi mua lu«n lu«n muèn Ðp gi¸ thÞ trêng víi møc thÊp nhÊt. Ngîc l¹i, ngêi b¸n bao giê còng muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ do ®ã muèn b¸n víi gi¸ cao §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nh÷ng ngêi b¸n mét mÆt ph¶I phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ ( ®Æc biÖt lµ ë giai ®o¹n tríc khi ®a hµng ho¸ ra thÞ trêng ) ®Ó chi phÝ c¸ biÖt nhá h¬n hoÆc bµng chi phÝ x· héi trung b×nh . Hä cè g¾ng dïng mäi thñ ®o¹n vµ biÖn ph¸p nh»m b¸n ®îc hµng víi gi¸ cao nhÊt nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn .Nh vËy quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng tíi ngêi b¸n theo híng thóc ®Èy hä n©ng cao gi¸ thÞ trêng lªn vµ “ gi¸ c¶ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ . GÝa trÞ lµ quy luËt cña gi¸ c¶ . GÝa c¶ còng lµ ph¬ng thøc vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ cã nghÜa lµ quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ ®Ó t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ, do vËy gi¸ c¶ lµ c¬ chÕ chñ yÕu ®Ó vËn dông quy luËt gi¸ trÞ “(4)
Nh÷ng quan ®IÓm trªn ®Òu cho thÊytÇm quan träng cña quy luËt gia trÞ vµ tÊt c¶ ®Òu xuÊt ph¸t tõ häc thuyÕt cña Mac xit :c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tù vËn ®éng cña hÖ thèng quy luËt tríc hÕt lµ quy luËt gi¸ trÞ ®ã lµ sù kh¸c nhau gi÷ahäc thuyÕt kinh tÕ mac víi kinh tÕ ho¹ hiÖn ®¹i .Kinh tÕ häc ph¬ng t©y qu¸ ®Ò cao quy luËt cung cÇu hä
(2) (3) Bµi viÕt “nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu cña c¬ chÕ thÞ trêng TB CN “cña PTS NguyÔn V¨n Ký – “mét sè lý luËn vÒ KTCT vµ thùc tÕ kinh tÕViÖtNam“Tr29HäcviÖn chÝnh trÞ quèc gia 1995(4) “Vai trß qu¶n lý nhµ níc vÒ gi¸ trong nÒn KTTTníc ta “ Tr9 cña PGS.PTS. TrÇn Hëu Thù_ NXB chÝnh trÞ quèc gia 1994
coi quy luËt cung cÇu lµ quy luËt t¹o thÕ c©n b»ng s¶n xuÊt , chi phèi quyÕt ®Þnh gi¸ cßn A.Smith l¹i qu¸ ®Ò cao tÝnh tù do ,trËt tù tù nhiªn kh«ng thÊy quy luËt gi¸ trÞ lµ trung t©m cña c¬ chÕ thÞ trêng ngîc l¹i Mac quan niÖm quy luËt cung cÇu kh«ng quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc .Mac chøng minh r»ng ngay c¶ khi cung cÇu c©n b»ng nhau gi¸ vÉn biÕn ®éng.
MÆt kh¸c còng theo Mac quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸ nªn quy luËt gi¶ trÞ vÉn tån t¹i trong chñ nghÜa x· héi v× ë ®ã vÉn tån t¹i kinh tÕ hµng ho¸ . XÐt theo gãc ®é ®ã quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt chung tån t¹i trong nhiÒu ph¬ng thøc .V× lµ quy luËt trung, quy luËt gi¸ trÞ díi chñ nghÜa x· héi còng sÏ cã nh÷ng néi dung chung gièng víi c¸c quy luËt gi¸ trÞ trong trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt tríc nã . §ång thêi phÐp biÖn chøng vÒ c¸i riªng lµ c¸i toµn thÓ ,c¸i chung lµ c¸i bé phËn , c¸i chung n»m trong c¸i riªng l¹i cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng quy luËt gi¸ trÞ díi chñ nghÜa x· h«Þ l¹i lµ mét toµn thÓ võa chøa ®ùng nh÷ng néi dung chung gièng nhau cña c¸c quy luËt tríc nã võa chøa ®ùng c¶ nh÷ng néi dung riªng ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Nh vËy râ rµng quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i trong chñ nghÜa x· héi
Kh«ng ph¶i lµ sù t¸i hiÖn nguyªn vÑn cña quy luËt gi¸ trÞ tríc ®ã mµ lµ mét quy luËt kh¸c , quy luËt gi¸ trÞ cña kinh tÕ hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa ,quy luËt cña chñ nghÜa x· héi – giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa céng s¶n.
Trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm ®ã ¸p dông víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay §¶ng vµ nhµ níc ta kh¼ng ®Þnh :
NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng v× vËy tån t¹i quy luËt gÝa trÞ lµ tÊt yÕu vµ chØ cã häc thuyÕt Mac xit míi ®Æt ®óng ®Þa vÞ quy luËt gi¸ trÞ trong c¬ chÕ thÞ trêng (chñ nghÜa Mac v¹ch râ thùc chÊt c¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ ph©n phèi t b¶n ph©n phèi lîi nhuËn ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn tèi ®a cho giai cÊp t b¶n)
Níc ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi trong ®iÒu kiÖn hÖ thèng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa thÕ giíi lín m¹nh sù ph©n c«ng quèc tÕ x· héi chñ nghia lµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ m«Ü nø¬c , chóng ta cÇn thiÕt vµ cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo sù ph©n c«ng quèc tÕ ®ã . Yªu cÇu cña sù tham gia nµy lµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi níc, bæ xung vµo sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña tÊt c¶ c¸c níc .
Víi nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu,khi tham gia vµo sù ph©n c«ng quèc tÕ nµy nh÷ng m©u thuÉn cña s¶n xuÊt hµng ho¸ gay g¾t thªm .Trong ®iÒu kiÖn hµng ho¸ cã h¹n chóng ta ph¶i ph©n phèi sao cho hîp lý nhu cÇu hµng ho¸ tiªu dïng trong níc víi nhu cÇu hµng ho¸ xuÊt khÈu theo sù ph©n c«ng quèc tÕ ®Ó ®¹t ®îc c©n®èi tèi u
®ã lµ mét ®ßi hái khã kh¨n . MÆt kh¸c sù giao lu t¨ng tiÕn do ph©n c«ng quèc tÕ mµ cã , t¹o ra nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng ®æi míi vµ ®a d¹ng , vît qu¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc cña nÒn s¶n xuÊt trong níc vÒ mÆt gi¸ trÞ ph¸t sinh m©u thu©n gi¸ c¶ hµng ho¸ trong níc víi hµng ho¸ c¸c níc thµnh viªn .VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ níc ta nh»m ®¸p øng quan hÖ ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ nµy lµ ph¶i quy ho¹ch l¹i ,s¶n xuÊt kÕ ho¹ch ho¸ chÆt chÏ, tËp trung vµo nhng träng ®IÓm ®Ó t¹o nguån hµng tham gia vµo sù ph©n c«ng vµ gi¶I quyÕt nhu cÇu trong níc . Sù hîp t¸c vÒ mÆt kÕ ho¹ch do vËy cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ á níc ta:
”Ph¸t huy t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, h¹n chÕ t¸c ®éng cña c¸c quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ kh«ng x· héi chñ nghÜa lµ yªu cÇu cña chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ qu¶n lý thÞ trêng ë níc ta trong thêi kú qu¸ ®é “ (5)
§¶ng ta còng chØ râ : trong thêi kú tiÕn lªn x· hé chñ nghÜa do tån t¹i ba lo¹i quan hÖ s¶n xuÊt hµng ho¸ nªn quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i trong c¶ ba lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®ã , tuy nhiªn c¸ch thøc biÓu hiÖn l¹i kh¸c nhau ,trong s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n quy luËt gi¸ trÞ cã yªu cÇu lµ b¶o ®¶m lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®äng riªng biÖt ,trong s¶n xuÊt hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ cã yªu cÇu mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d cµng nhiÒu cµng tèt cho nhµ t b¶n . Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ b¶o ®¶m sù thèng nhÊt hµi hoµ gi÷a c¸c loùi Ých x· héi , lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých ngêi lao ®éng lµm chñ · héi . G¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh gi÷a ba lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cã cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c quy luËt gi¸ trÞ . §ã lµ cuéc ®Êu tranh vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng ®· lµm n¶y sinh hai khuynh híng ph¸t triÓn :æn ®Þnh vµ rèi lo¹n , cã kÕ ho¹ch vµ v« chÝnh phñ , x· héi chñ nghÜa vµ t b¶nchñ nghÜa.
VÊn ®Ò ®Æt ra cho níc ta hiÖn nay lµ ph¶i vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghi· , h¹n chÕ vµ híng dÉn quy luËt gi¸ trÞ trong hai thµnh phÇn kinh tÕ phi x· héi chñ nghÜa
§¶ng ta nªu râ : “ trong giai ®o¹n hiÖn nay ë níc ta kinh tÕ x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng cña quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa mµ cßn chÞu t¸c ®éng cña c¸c
(5) (6) BµI “vai trß qu¶n lý cña nhµ níc vÒ gi¸ trong nÒn KTTT ë níc ta “Tr57 cña PGS.PTS. TrÇnHËu Th NXBchÝnh trÞ quèc gia 1994
quy luËt gi¸ trÞ trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn ë viÖc mét sè xÝ nghiÖp ch¹y theo gi¸ c¶ thÞ trêng kh«ng tæ chøc , b¸n s¶n phÈm cña m×nh víi gi¸ cao h¬n gi¸ quy ®Þnh ®Ó thu vÒ chªnh lÖch gi¸ ,cho lîi Ých riªng cña xÝ nghiÖp”(6)
§iÒu ®ã cho thÊy §¶ng vµ nhµ níc ®· ®¸nh gi¸ ®îc toµn bé tÇm quan träng cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ cña níc ta hiÖn nay
KINH NGHIÖM CñA MéT Sè níc vÒ viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ .
C ã thÓ nãi Liªn X« lµ níc ®i ®Çu trong hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa vÒ vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ còng lµ quèc gia ®Çu tiªn hiÓu râ vµ ¸p dôngquy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn s¶n xuÊt , tuy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhng còng ®· ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên trong nÒn kinh tÕ níc Nga nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung
Sau c¸ch m¹ng th¸ng mêi Nga thµnh c«ng ,chÝnh quyÒn x« viÕt ®· tranh thñ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ,cÊp b¸ch, cñng cè chÝnh quyÒn cña giai cÊp v« s¶n ,®Æt nÒn mãng cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.§Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã nhÊt thiÕt ph¶i t×m ra con ®êng ®æi míi quy c¸ch cña nÒn kinh tÕ Nga lóc bÊy giê, vµ §¶ng Céng S¶n ®· chØ ra :híng ®i ®óng ®¾n vµ cÊn thiÕt lóc nµy lµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh thÕ còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tu©n thñ theo nh÷ng quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa mµ dÉn ®Çu lµ quy luËt gi¸ trÞ
Trong thêi kú chiÕn tranh viÖc bao cÊp quy ®Þnh gi¸ ®· ®ãng gãp mét vÞ trÝ quan träng trong viÖc chiÕn th¾ng vµ x©y dùng mét nÒn kinh tÕ tù lùc tù cêng vµ ph¸t triÓn cña Liªn X«.§Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a lîi Ých cña c¶ x· héi ,cña mçi tËp thÓ vµ cña tõng c¸ nh©n Liªn X« ®· tiÕn hµnh x©y dùng mét nÒn kinh tÕ dùa trªn nÒn t¶ng cña m« h×nh hîp t¸c ho¸ : mäi ngêi cïng lµm viÖc vµ cïng hëng thô thµnh qu¶ ®¹t ®îc, nãi c¸ch kh¸c t liÖu s¶n xuÊt ®îc n¾m gi÷ chung bëi mäi thµnh viªn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊtvµ gi¸ c¶ lµ do nhµ níc quyÕt ®Þnh Òn kinh tÕ níc Nga lóc nµy trë thµnh nÒn kinh tÕ c¹nh tranh hoµn h¶o , sù ph¸t triÓn chñ yÕu dùa vµo sù nç lùc chñ quan cña nh©n d©n Liªn X« trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa .Vµ kÕt qu¶ lµ : “cho ®Õn n¨m 1940 gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp cña Liªn X« ®· gÊp 7,7 lÇn so víi n¨m 1923 ,nhÞp ®é t¨ng hµng n¨m lµ14% . §Õn lóc ®ã lÞch sö thÕ giíi cha biÕt ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn nµo nh vËy . Trong c¬ cÊu c«ng n«ng nghiÖp, s¶n lîng c«ng nghiÖp ®· chiÕm 77,4% , s¶n lîng c«ng nghiÖp Liªn X« chiÕm 10% s¶n lîng c«ng nghiÖp thÕ giíi “(8)
(7) BµI “kinh tÕ Liªn X« “trong s¸ch “LÞch sö kinh tÕ quèc d©n “ Tr117 NXB gi¸o dôc _Hµ Néi 2001
Sau khi ph¸t xÝt §øc tÊn c«ng Liªn X« toµn bé nÒn kinh tÕ chuyÓn sang phôc vô chiÕn tranh , trong thêi gian nµy tuy c«ng n«ng nghiÖp cã phÇn gi¶m sót nhng vÉn ®¶m b¶o cho níc Nga hoµn thµnh cuéc chiÕn b¶o vÖ tæ quèc vµ sau bèn n¨m chiÕn tranh nÒn kinh tÕ Liªn X« bÞ tµn ph¸ rÊt nÆng nÒ , nhµ níc céng s¶n vµ nh©n d©n Nga quyÕt ®Þnh kh«i phôc vµ æn ®Þnh l¹i nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt chó träng ®Õn vÊn ®Ò gi¸ c¶ vµ tiÒn tÖ lµ nh÷ng khÝa c¹nh quan träng cña quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ( quy luËt gi¸ trÞ ) ®Ó kh¾c phôc viÖc ®ång róp ®ang mÊt gi¸ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ biÕn ®éng sau chiÕn tranh n¨m 1947 c¶i c¸ch tÒn tÖ ®îc thùc hiÖn (1 róp míi ¨n 10 róp cò ) do ®ã søc mua cña ®èng róp ®îc n©ng lªn vµ b×nh æn ®îc thÞ trêng gi¸ c¶.” Sau bao nhiªu nç lùc tÝnh ®Õn n¨m 1955 thu nhËp quèc ®©n t¨ng gÊp 17 lÇn so víi n¨m 1913 , tiÒn l¬ng thùc tÕ t¨ng lªn 4 lÇn , ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ rÖt “(9).
Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu , Liªn x« còng ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc ,do c¸c nhµ l·nh ®¹o kh«ng nhanh nh¹y n¾m b¾t thêi cuéc dÉn ®Õn hiÓu sai vµ ¸p dông sai nh÷ng néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ vµ kÐo theo kÕt qu¶ cuèi cïng lµ sù sôp ®æ cña cêng quèc thø hai trªn thÕ giíi .
Sau khi thÞ trêng Liªn X« cò vµ c¸c níc §«ng ¢u tan r· ,ViÖt Nam ®· chuyÓn híng bu«n b¸n sang c¸c níc Ch©u ¸ , ®Ó cã ®îc mèi quan hÖ l©u dµi vµ bÒn chÆt th× c¶ hai phÝa ph¶i hiÓu râ vÒ nhau ,chÝnh v× vËy trong ph¹m vi bµi viÕt ngµy h«m nay em xin ®îc ®Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét sè níc ch©u ¸ , ®Æc biÖt lµ 3 níc : Nam TriÒu Tiªn ,NhËt B¶n , Singgapo ba “con rång ch©u ¸”, ®Ó tõ ®ã thÊy ®îc nh÷ng thµnh c«ng cña hä ®· ®¹t ®îc nh thÕ nµo , liÖu nh÷ng kinh nghiÖm cña hä cã phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ViÖt Nam hay kh«ng ?
(8) (9) BµI “kinh tÕ Liªn X« “trong s¸ch “LÞch sö kinh tÕ quèc d©n “Tr119 NXB gi¸o dôc –Hµ Néi 2001
Tríc hÕt chóng ta ®Ò cËp ®Õn ®Êt níc Nam TriÒu Tiªn :
§Æc ®iÓm næi bËt cña ®Êt níc nµy lµ “ ph¸ vì nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ më réng quan hÖ hµng tiÒn t b¶n chñ nghÜa “(10) trªn c¬ së vËn dông quy luËt gi¸ trÞ theo ®Þnh híng t b¶n chñ nghÜa t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ hµng hãa dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt .
Cho ®Õn khi §¹i chiÕn thÕ giíi II kÕt thóc Nam TrØÒu Tiªn vÉn cßn lµ thuéc ®Þa cña NhËt B¶n vµ nÒn kinh tÕ bÞ ph¸ huû nÆng nÒ trong chiÕn tranh ®Õn møc khã cã thÓ gîng dËy ®îc . Nhng nÒn t¶ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ trong khu vùc s¶n xuÊt ®· xuÊt hiÖn tríc ®ã , khi thùc d©n NhËt B¶n x©m chiÕm thuéc ®Þa vïng nµy .
ë Nam TriÒu Tiªn : “cho ®Õn thÕ kû 19 , 84% nÒn kinh tÕ TriÒu Tiªn vÉn cßn n»m ë khu vùc n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp l¹c hËu vµ quan hÖ s¶n xuÊt chñ ®¹o ë n«ng th«n lµ chñ nghÜa phong kiÕn trong ®ã d©n c chñ yÕu lµ hai thµnh phÇn mét bªn lµ ®Þa chñ cïng víi c¸c gia ®×nh quý téc trong v¬ng triÒu víi bªn kia lµ t¸ ®iÒn . Ph¬ng thøc bãc lét chñ yÕu lµ ph¸t canh thu t« .kh¸i niÖm tiÒn c«ng cßn xa l¹ víi c¸c triÒu ®¹i TriÒu Tiªn cho ®Õn khi NhËt ¸p ®Æt ¸ch thèng trÞ cña hä vµo n¨m 1910. ”(11)
ChÝnh s¸ch thùc d©n ho¸ cña NhËt B¶n ®· ®Æt dÊu chÊm hÕt cho triÒu ®¹i phong kiÕn YI vèn suy tµn tõ nhiÒu n¨m tríc ®ã . Cïng víi viÖc ®a kh¸I niÖm ®Êt ®ai lµ hµngho¸ NhËt cßn ®em ®Õn cho ngêi TriÒu Tiªn biÕt ®Õn kh¸I niÖm tiÒn l¬ng
(10)(11) bµi “C¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi Ch©u ¸”cña PGS.TSNguyÔn Phó Träng trªn t¹p chÝ Cäng S¶n sè 15 (8/2001) trang 4
Vµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. ChÝnh s¸ch thuéc ®Þa cña NhËt B¶n trªn thùc tÕ ®· thóc ®Èy nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn vèn tån t¹i yÕu ít vµ cßn ë møc ®é h¹n hÑp trong nÒn kinh tÕ TriÒu Tiªn . Nãi c¸ch kh¸c níc nµy ®· tiÕp thu nh÷ng lý thuyÕt vÒ vai trß chøc n¨ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc khëi síng tõ A.Smith còng nh nh÷ng bæ xung thªm tõ c¸c nhµ kinh tÕ lçi l¹c ph¬ng t©y nh Ricacdo vµ Keynes . Hä ®Ò cao sù quan trängcña cung cÇu nhng ®ång thêi còng chó träng ®Õn t¸c dông ®IÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña quy luËt gi¸ trÞ vµ ë ®©y lµ lÊy sù bï ®¾p ngang gi¸ lµm chuÈn mùc trong trao ®æi , v× r»ng sù trao ®æi nh÷ng lîng lao ®éng b»ng nhau lµ lîi Ých c¬ b¶n cña chÕ ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ë níc nµy . ChÝnh v× vËy:
Kinh tÕ t nh©n ë TriÒu Tiªn chiÕm mét tû träng lín , mÆt kh¸c c¸c nhµ doanh nghiÖp t nh©n nµy rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng vµ nhaþ c¶m nhËn râ vai trß ®IÒu tiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cña hä ®ã lµ trao ®æi nh÷ng lîng lao ®éng b»ng nhau lµ ph¬ng thøc duy nhÊt ®Ó thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ cña ngêi s¶n xuÊt , ®IÒu ®ã ®· gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña Nam TriÒu Tiªn t¨ng trëng kh«ng ngõng : “ cho ®Õn n¨m 1982 khu vùc kinh tÕ t nh©n chiÕm 96% tæng s¶n phÈm trong níc cña Nam TriÒu Tiªn , gÇn 96% gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp chÕ biÕn do khu vùc kinh tÕ t nh©n ®¶m nhiÖm “(12) . ThÕ nhng bªn c¹nh nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc nÒn kinh tÕ cña Nam TriÒu Tiªn còng vÉn cßn nh÷ng mÆt tån t¹i ®ã lµ sù gia t¨ng cña nh÷ng bÊt ®ång x· héi hè s©u ng¨n c¸ch gi÷a giµu vµ nghÌo ngµy cµng t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp cao , « nhiÔm m«i trêng . Tån t¹i nh÷ng hËu qu¶ ®ã lµ do níc nµy ®· ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ theo ®Þnh híng t b¶n chñ nghÜa : kh«ng kÕt hîp lîi Ých t nh©n víi lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých x· héi
NÒn kinh tÕ thø hai cÇn nghiªn cøu lµ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc NhËt B¶n . Cã thÓ nãi nÌn kinh tÕ NhËt B¶n lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng bíc nh¶y thÇn kú : phôc hng Minh TrÞ b¾t ®Çu vµo n¨m 1896 chuyÓn tõ chÝnh phñ Tokugaoa sang mét chÕ ®é hiÖn ®¹i ho¸ víi víi mét môc tiªu chÝnh s¸ch râ rµng . Rót kinh nghiÖm 250 n¨m khÐp kÝn vµ tù c« lËp m×nh khiÕn nÒn kinh tÕ tr× trÖ l¹c hËu ®êi sèng thÊp vµ bÞ c¸c níc kh¸c tiªn tiÕn h¬n ®e do¹ , chÝnh phñ Minh TrÞ thÊy kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c h¬n ®Ó ph¸t Trion ®Êt níc ngoµI viªc.më cöa chän läc víi thÕ giíi bªn ngoµi , x©y dùng mét ®Êt níc ,mét nÒn kinh tÕ mét x· héi theo m« h×nh cña mét x· héi d©n chñ , mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng , ®iÒu nµy tÊt nhiªn ph¶i kÐo theo viÑc nÒn kinh tÕ NhËt ph¶i ho¹t ®äng híng theo nh÷ng quy luËt cña nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa .Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai , tõ kinh nghiÖm cay ®¾ng mµ NhËt B¶n ph¶i g¸nh chÞu trong chiÕn tranh do hä kh«ng thèng nhÊt ®îc môc tiªu quèc gia vµo nhng n¨m 1930vµ 1940.NhËt B¶n ®· ®Ò ra nguyªn t¾c tõ bá vÜnh viÔn viÖc ®uæi kÞp c¸c quèc gia kh¸c .Do x¸c ®Þnh ®îc mét môc tiªu quãc gia thèng nhÊt ,NhËt B¶n ®· cã thÓ huy ®éng vµ híng ®îc nguån lùc vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®Êt níc vµo viÒc thùc hiÖn môc tiªu ®ã.
(12)”c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi ch©u ¸ “ cña PGS.TSNguyÔn Phó Träng trªn t¹p chÝ céng s¶n sè 15(8/2001)Tr6
Thªm vµo ®ã NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn mét c¬ së h¹ tÇng toµn quèc nh mét c¬ së cho sô t¨ng trëng kinh tÕ .§iÒu nµy gåm viÖc x©y dùng c¸c hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i -®êng s¾t ,bu ®iÖn vµ diÖn b¸o trong suèt thêi kú Minh TrÞ ,vµ c¶ viÖc tËp trung vµo c¸c nguån tµi nguyªn con ngêi ,tøc lµ duy tr× méthÖ thèng gi¸o dôc m¹nh .N¨n 1869, chÝnhphñ ®· quyÕt ®Þnh x©y dùng ®êng s¾t ,vµ chØ 3 n¨m sau n¨m1872 ,tuyÕn ®êng s¾t ®Çu tiªn gia T«kyo vµ Yokohama ®· ®a vµo sö dông .Nh÷ng n¨m ®ã , tæng chiÒu dµi ®êng s¾t ®· t¨ng kh¸ nhanh, ®êng biÓu còng ®îc hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch nhËp khÈu c¸c tµu ch¹y b»ng h¬I níc tõ ph¬ng T©y .M¹ng líi th«nh tin liªn l¹c còng ®îc hiÖn ®¹i ho¸ b»ng c¸ch ¸p dùng c¸c dÞch vô bu ®IÖn vµ ®Þªn b¸o. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1880 ,mÆc dï c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc ®· ®îc t nh©n ho¸ ,nhµ níc kh«ng cßn can thiÓptùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ ,song viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô ph¸t Trion kinh tÕ x· héi vÉn lµ träng ®iÓm ho¹t ®éng cña chÝnh phñ .
Ngoµi c¬ së h¹ tÇng ,NhËt B¶n cßn liªn tôc tËp trung ph¸t TriÓn hÖ thèng gi¸o dôc nh»m n©ng cao d©n trÝ vµ t¹o ra mét ddäi ngò c«ng nh©n lµm nghÒ phôc vô cho ph¸t TriÓn kinh tÕ .Sau Phôc hng Minh TrÞ ,nhµ trêng ®· ®îc u tiªn më kh¾p c¶ níc . HÖ thèng gi¸o dôc b¾t buéc tíi ®Çu thÕ kû 20 ®îc kÐo dµi têi 6 n¨m vµ chiÕn tranh lµ 9 n¨m .S¸ch b¸o níc ngoµi cÇn ®Ó truyÒn b¸ vÒ chÕ ®é míi réng r·i ,nhiÒu häc sinh ®îc cö ®i níc ngoµi häc tËp b»ng tiÒn nhµ níc .Nhê nh÷ng nç lùc ®ã ,hiÖn nay NhËt B¶n ®îc x¾p xÕp vµo níc cã häc vÊn hµng ®Çu thÕ giíi .
G¾n liÒn víi c¸c yÕu tè trªn métlÜnh vùc quan träng kh¸c mµ bÊt kú mét quèc gia nµo muèn ph¸t TriÓn kh«ng thÓ báqua ®îc ®ã lµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp. ChiÕn lîc c«ng nghiÖp cña nhËt B¶n bao gåm hai giai ®o¹n : mét ,chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu h¹n chÕ ®Ó b¶o vÖ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cßn non trÎ (ch¶ng h¹n ,« t« vµ ®iÖn tö )th«ng qua nh÷ng h¶ngµo nhËp khÈu ,sau ®ã ph¸t triÓnthµnh mét chiÕn lîc tËp trung vµo viªc x©u dông nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu hay chiÕn lîc t¨ng trëng kinh tÕ do xuÊt khÈu dÉn d¾t .§ã chÝnh lµ thùc tÕ sau chiÕn tranh ë NhËt B¶n .Nã lµm cho nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ph¸t TriÓn kh«ng ngõng vµ ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín “trong kho¶ng h¬n 20 n¨m sau chiÕn tranh (1952-1973) ,nÒn kinh tÕ nhËt B¶n ph¸t TriÓn víi nhÞp ®é rÊt nhanh chãng .NhiÒu nhµ kinh tÕ thÕ giíi coi ®©y lµ giai ®o¹i ph¸t TriÓn”thÇn k× “cña nÒn kinh tÕ NhËp B¶n .”Tõ mét níc bÞ chiÕn tranh bÞ tµn ph¸ nghiªm träng ,NhËt B¶n ®· trë thµnh cêng quèc kinh tÕ thø hai trong thÕ giíi t b¶n (sau MÜ).Tõ n¨m 1950 ®Õn 1960,tèc ®é t¨ng tæng s¶n phÈm trong níc trung b×nh hµng n¨m cña NhËt B¶n lµ 8.5%,trong khi tèc ®é t¨ng cña Anh lµ 2.4% ,MÜ:2.9%,Ph¸p:4.6% ;tõ 1960-1969,NhËt B¶n :10.8%,Anh:2.7%,MÜ:4.8%,CHLB §øc :5.2So víi n¨m 1950®Õn 1973 gi¸ trÞtæng s¶n phaarm trong níc t¨ng h¬n 20 lÇn ,tõ 20tØ ®« la lªn 402tØ ®o la , vît Anh,Ph¸p ,CHLB§øc.
Tèc ®é ph¸t TriÓn c«ng nghiÖp trung b×nh hµng n¨m thêi k× 1950-1960:15.9%;1960-1969:13.5%/Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp t¨ng tõ 4.1tØ ®« la n¨m 1960lªn 56.4tØ ®« la n¨m 1960.§óng 100n¨m sau c¶I c¸ch Minh TrÞ (1868-1968),NhËt B¶n ®· dÉn ®µu c¸c níc t b¶n vÒ tµu biÓn ,xe m¸y ,m¸y khau ,m¸y ¶nh ,v« tuyÕn truyÒn h×nh ;®øng thø hai vÒ s¶n lîng thÐp, « t« ,xi m¨ng ,s¶n phÈm ho¸ ch¸t ,hµng dÖt …”(13)
(13) BµI “nÒn kinh tÕ NHËt B¶n “tr71 s¸ch LÞch sö kinh tÕ quèc d©n NXBgi¸o dôc-1999
CH¦¥NG II: THùC TR¹NG VIÖC ¸P DôNG QUY LUËT GI¸ TRÞ
VµO NÒN KINH TÕ ë VIÖT NAM
M¸c tõng kh¶ng ®Þnh ë ®©u cã kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã cã quy luËt gi¸ tÞ hiÖn nay nÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t Trion cë chÕ thÞ trêng cho nªn viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quan ®IÓm tÊt yÕu kh«ng tr¸nh khëi .NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· trai qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau ,quy luËt gi¸ trÞ lai ®îc ph¸t hiÖn vµ ¸p dông theo nhiÒu c¸ch khau rÊt phong phó vµ ®a d¹ngphï häp ®Æc ®Ión cña tõng thêi kú .Víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung quan liªu bao cÊp mµ ®¹c trng lµ nhµ níc tiÕp
®IÒu khiÓn nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh : chØ tiªu vÒ s¶n lîng ,vÒ thu nhËp ,vÒ nép ng©n s¸ch vµ tiªu thô ,vÒ vèn vµ l·I suÊt tÝn dông ng©n hµng … gi¸ c¶ do nhµ níc quy ®Þnh thùc chÊt còng lµ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ gi¸ c¶ l¹i lµ biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ. ChÝnh v× vËy cã thÓ nãi trong thêi kú nµy quy luËt gi¸ trÞ ®îc ¸p dông mét c¸ch cøng nh¾c ,¸p ®Æt nµy vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu cã s½n mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam .Cho ®Õn nh÷ng n¨m 1964, ë miÒn B¾c ,hÖ thèng gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc ®· ®îc h×nhthµnh trÕco së lÊy gi¸ thãc s¶n xuÊt trong níc lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ chuÈn vµ tûlÖ trao ®æi hiÖn vËt .Héi nghÞ Trung ¬ng §¶ng lÇn thø 10 (kho¸iii ) n¨m 1964 ,vÒ c«ng t¸c th¬ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ ®· ®¸nh gi¸ : Hai hÖ thèng gi¸ thu mua nèng¶n vµ gi¸ b¸n lÓ hµng tiªu dïng ®· ®îc x©y dông t¬ng ®èi hoµn chinhr vµ c¬ b¶n häplý ,tû gi¸ gi÷a hµng n«ng s¶n vµ hµng c«ng nghiÖp nãi chung thÓ hiÖn ®îc mèi quan hÖ lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
HÖ thèng gi¸ nµy vÒ c¬ b¶n ®îc thùc hiÖn cho ®Õn n¨m 1980 ,trong khi ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt ,lu th«ng ,thÞ trêng trong níc vµ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· cã nh÷ng thay ®æi lín .HÖ thãng gi¸ chØ ®¹o cña nhµ níc ngµy cµng thÊp xa so víi gi¸ thÞ trêng tù do .ViÖc duy tr× gi¸ mua n«ng s¶n thÊp ,gi¸ b¸n hµng c«ng nghiÖp còng thÊpnguyªn nh©n chñ yÕu do k×m h·m sù ph¸t Trion s¶n xuÊt n«ng nghiÑep ,s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ,lÇm rèi lo¹n ph©n phè lu th«ng g©y khã kh¨n cho ng©n s¸ch Nhµ níc .ViÖc duy tr× hÖ thèng gi¸ nµy chñ yÕu lµ do chóng ta cã ®îc sù viÖn trî to lín cña Liªn X«, Trung Quècvµ c¸c níc §«ng ¢u tríc ®©y.
Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ trinh diÔn biÕn gi¸ c¶ cho ®ªn ®Çu n¨m 1991 nh sau :HÇu hÕt hµng ho¸ vµ dÞch vô lu th«ng trong x· héi ®Òu theo chØ ®¹o cña Nhµ níc ( vÝ dô gi¸ g¹o 0.4®/kg ,b¸n theo ®Þnh lîng ). Suèt thêi kú Nhµ níc chØ ®¹o gi¸ cho ®Õn tríc c¶i c¸ch gi¸ n¨m1981 trªn thÞ trêng cã hai hÖ thèng gi¸ :gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc ¸p dông trªn thÞ trêng cã tæ chøc vµ gi¸ thÞ trêng tù do biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu .§Æc ®iÓm cña gi¸ chØ ®¹o lµ kh«ng chó ý ®Õn quan hÖ cung cÇu vµ gÇn nh bÊt biÕn.
C¶ gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc vµ gi¸ thÞ trêngtù do ®Òu kh«ng cã quan hÖ víi gi¸ thÞ trêng thÕ giíi .Tû gi¸ ë khu vùc ¸p dông Tõ N¡M 1958-1980 vÉn lµ 5.644®/róp (tû gi¸ kÕt to¸n néi bé) .§©y chÝnh lµ c¬ së quan träng ®Ó an ®Þnh toµn bé gi¸ néi ®Þa mµ thùc chÊt lµ sù bao cÊp qua gi¸ t liÖu s¶n xuÊt.
C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n ®Ó chØ ®¹o chÝnh s¸ch gi¸ c¶ trong thêi kú nµy:
1)HÖ th«ng gi¸ trong nÒn kinh tÕ ph¶i ®îc chØ ®¹o tËp trung ,do Nhµ níc quy ®Þnh vµ ®a vµo cuéc sèng nh nh÷ng chØ tiªu ph¸p lÖnh cña kÕ ho¹ch Nhµ níc.
2)Gi¸ c¶ ph¶i ®îc an ®Þnh vµ Nhµ níc chñ tr¬ng phÊn ®Êu t¹o ®IÒu kiÖn ®Î h¹ gi¸ .
3)Quan hÖ cung cÇu chØ cã ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng thiÕt yÕu vµ kh«ng cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ .
4)Gi¸ c¶ ®îc x©y dùng trªn c¬ së lÊ gi¸ thÞ trêng trong níc lµm c¨n cø ,t¸ch rêi hÖ thèng gi¸ quèc tÕ theo chö ch¬ng x©y dông hÖ thèng gi¸ ®éc lËp ,tù chñ.
Thùc tiÔn ph¸t Trion kinh tÕ qua mÊy thËp kû qua cho ta thÊy,khi ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶ cÇn ph¶i xem träng hai yÕu tè :
Mét lµ m« h×nh c¬ chÕ kinh tÕ vµ qu¶n ký kinh tÕ kiÓu cò víi nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña no liªn quan mËt thiÕt ®Õn c¸c chÝnh s¸ch, ®Õn sù h×nh thµnh gi¸ c¶ trong h¬n hai thËp kû .
Hai lµ thùc tiÔn vËn hµnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ,nhÊt lµ trong thêi kú 1964-1975.
Yõu tè thø nhÊt ®· quyÕt ®Þnh tÝnh kÕ ho¹ch cao®é ,tÝnh tËp trung ,ph¸p lÖnh cña chÝnh s¸ch gi¸ c¶.YÕu tè thø hai cã t¸c ®éng næi bËt yªu cÇu æn ®Þnh l©u dµ i hÖ thènggi¸.
Song ,®iÒu ®¸ng chó ý lµ tõ nh÷ng n¨m 1975 ,sau ngµy miÒn Nam ®îc gi¶i phãng ,cïng víi qu¸ tr×nh thèng nhÊt ®Êt níc vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù ,viÖc thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ còng ®îc xóc tiÕn vµ ®îc kh¶ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇnIV th¸ng 12n¨m 1976 .Qu¸ tr×nh thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ trong c¶ níc ,trªn thùc tÕ lµ sù dËp khu«n gÇn nh toµn bé thÓ chÕ kinh tÕ ®· tån t¹i tríc ®ã ë miÒnB¾c .§Ó thùc hiÖn ®îc thÓ chÕ kinh tÕ thèng nhÊt ®ã ,®ßi hëi ph¶I tiÕn hµnh ë miÒn Nam c¸c cuéc c¶I t¹o c«ng th¬ng nghiÖp t b¶n t doanh víi quy m« réng kh¾p nh»m quèc h÷u ho¸ c¸c c¬ së c«ng th¬ng nghiÖp t nh©n ,xo¸ bá t th¬ng tæ chøc l¹i thÞ trêng theo híng quèc doanh ,hîp t¸c x· vµ tæ hîp ,tiÕn hµnh hîp t¸c x¸ n«ng nghiÖp víi møc ®é kh¸c nhau .
Nh vËy ,lÞch sö ph¸t TriÓn kinh tÕ níc ta mét lÇn n÷a l¹i lÆp l¹i thêi kú tr× trÖ ,b¶o thñ .Sù thèng nhÊt ®Êt níc ,®¸ng lÏ ph¶I më ra mét thêi kú míi ,ph¸t huy cao ®é c¸c ®éng lôc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ lµm cho chóng trë thµnh ®ßn b¶y m¹nh mÔ thóc ®¶y nÒn kinh tÕ ®I lªn .Song thùc tÕ ®· kh«ng diÔn ra nh vËy .Trong thêi kú 1976-1980,khi chiÕn tranh ®· chÊm døt ,c¶ níc chuyÓn sang nhiÖm vô x©y dùng kinh tÕ lµm träng t©m th× c¬ chÕ gi¸ “thêi chiÕn” kh«ng cßn lý do tån t¹i .
Tríc ®©y ,chóng ta ®· m¾c sai lÇm khi cêng ®iÖu tÝnhhîp lý cña hÖ thèng gi¸ mua ,gi¸ b¸n lÎ vµ gi¸ t kiÖu s¶n xuÊt nhËp khÈu v¬I tû gi¸ kÕt to¸n néi bé 5.644®ßng /róp mËu dÞch ,®îc ®Þnh ra ngay sau khi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p th¾ng lîi .
Trong giai ®o¹n nµy ,cïng víi viÖc thèng nhÊt thÓ chÕ kinh tÕ ,nhiÒu vÊn ®Ò míi n¶y sinh .
§Êt níc thèng nhÊt ®· t¹o ra niÒm phÊn khëi l¹c quan c¶ vÒ chÝnh x· héi vµ kinh tÕ .Tuy nhiªn ,nh÷ng khã kh¨n míi còng xuÊt hiÖn .Tríc hÕt lµ sù thiÕu hôt nguån tµI trî ,sù bïng næ vÒ tiªu dïng ,vÒ c«ng ¨n viÖc lµm ®· bÞ dån nÐn qua nhiÒu n¨m chiÕn tranh .
Cuéc c¶I t¹o c«ng th¬ng nghiÖp t b¶n t doanh ë c¸c tØnh phÝa Nam trªn thùc tÕ khong thu ®îc k Õt qu¶ mong muèn .Mét bé phËn cña khu vùc kinh tÕ nµy ®· ®îc quèc doanh ho¸ vµ tËp thÓ ho¸ ,nhng hiÖu qu¶ rÊt thÊp .Mét bé phËn kh¸c tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t TriÓn th«ng qua thÞ trêng tù do ,trong ®ã mét bé phËn ®· chuyÓn thµnh kinh tÕ ngÇm .ThÞ trêng tiÕp tôc bÞ ph©n ho¸ mËnh ,hµng ho¸ ngµy cµng khan hiÕm ,chñ nghÜa vÞ b¶n ,côc bé ph¸t TriÓn m¹nh cïng víi c¬ chÕ cÊp ph¸t vËt t ,tiÒn vèn theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· kÝnh thich c¸c ®Þa ph¬ng h×nh thµnh hµng lo¹t tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ,ho¹t déng bÊt chÊp hiÖu qu¶ kinh tÕ ,nh»m bßn rót ,giµnh giËt vèn liÕng tõ trung ¬ng ®Ó kinh doanh ,mua ®i b¸n l¹i ¨n gi¸ chªnh lÖch gi¸ ,st¨ng thªm nguån thu cho ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng .§Ó b¶o vÖ lîi Ých côc bé ,chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®· sö dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh nh»m “ng¨n s«ng ,cÊm chî “ ,chia c¾t thÞ trêng theo ®Þa giíi hµnh chÝnh ,lµm cho hµng ho¸ ,tiÒn tÖ bÞ ¸ch t¾c nghiªm träng .”Theo sè liÖu thèng kª thêi kú nµy ,møc t¨ng trëng b×nh qu©n cña c«ng nghiÖp nãi chung chØ ®¹t 0.6%n¨m .NÒn kinh tÕ bíc vµo giai ®o¹n suy tho¸i nghiªm träng ,lîi tøc ®Çu t gi¶m sót .Tæng gi¸ trÞ ®Çu t t¨ng b×nh qu©n 5.7%n¨m ,riªng ®Çu t cho c«ng nghiÖp t¨ng 14%, n«ng nghiÖp –0.9%, l©m nghiÖp –11.8%; trong ®ã tæng s¶m phÈn x· héi chØ t¨ng b×nh qu©n –1.4% .tæng hµng h¸o b¸n lÎ gi¶m 3.5%n¨m ,xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ .C¬ cÊu ®Çu t vÉn thùc hiÖn theo nguyªn t¾c cò lµ yªu tiªn ph¸t TriÓn c«ng nghiÖp nÆng ,mµ chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp híng néi .Tû träng vèn ®Çu t cho c«ng nghiÖp nÆng chiÕm 42-48%;n«ng nghiÖp –19-20% ;c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn chØ chiÕm 10-11%” (14) .C¬ cÊu ®Çu t nh vËy kh«ng tËn dông ®îc tiÒm lùc tµi nguyªn vµ nguån nh©n lùc phong phu cña ®Êt níc ,vµ còng nh kü thuËt tiªn tiÕn cña thÕ giíi ,do ®ã cµng ®Çu t th× hiÖu qu¶ cµng gi¶m sót ,t×nh tr¹ng thiÕu vèn ,thiÕu hµng hoa ,thiÕu c«ng ¨n viÖc lµm ngµy cµng gay g¾t .
Cïng víi viÖc c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Þa ph¬ng mäc lªn nhanh chãng ,bé m¸y hµnh chinh kinh tÕ tõ trung ¬ng ®Õn tØnh ,huyÖn ,x· ®· ph×nh lªn ,t¹o ra t×nh tr¹ng thõa ngêi thiÕu viÖc lµm nghiªm träng .Trong kinh tÕ quèc doanh vµ trong bé m¸y Nhµ níc h×nh thµnh hÖ thèng quan liªu mµ cho ®Õn ngµy nay vÉn cßn lµ g¸nh nÆng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ .
ViÖc duy tr× chÝnh s¸ch tµI chÝnh ,tÝn dông ,chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ tiÒn l¬ng theo kiÓu cÊp ph¸t ,giao nép hiÖn vËt b×nh qu©n cña nÒn kinh tÕ thêi chiÕn g©y ra t¸c h¹i nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ .§ång thêi còng xuÊt hiÖn møc chªnh lÖch ngµy cµng lín gi÷a mÆt b»ng gi¸ doNhµ níc quy ®Þnh vµ mÆt b»ng gi¸ thÞ tr¬ng tù do ,trong ®ã gi¸ thÞ tr¬ng tù do cao gÊp 7-8lÇn gi¸ do Nhµ níc quy ®Þnh.
Trªn thùc tÕ ,sù ®¸nh gi¸ qu¸ cao tiÒm n¨ng kinh tÕ cña miÒn Nam sau ngµy gi¶I phãng ,vËn dông mét c¸ch duy ý chi c¬ chÕ kinh tÕ cò trªn ph¹m vi c¶ níc vµ nh÷ng sai lÇm trong chÝnh s¸ch ®Çu t ,trong c¶I t¹o kinh tÕ t nh©n ®· lµm ®¶o lµm ®¶o lén kÕ ho¹ch ph¸t TriÓn n¨m n¨m 1976-1980 .: “ chØ tiªu vÒ kÕ ho¹ch s¶n lîng l¬ng thùc dù ®Þnh ®Õn n¨m 1980 lµ 21 triÖu tÊn nhng chØ ®¹t 14triÖu tÊn ,b¨ngd 69% than ®¹t 52% ,gç 455 ,®IÖn 72% ,xi m¨ng 32% … c¸c môc tiªu c¶i thiÖn ®êi sèng vµ
(14) cuèn “Vai trß cña nhµ níc vÒ gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta “ cña PGS.PTS TrÇn HËu Thù Tr30 NXBchÝnh trÞ quèc gia 1994
n©ng cao phóc lîi x· héi kh«ng thùc hiÖn ®îc tiÒm lùc ph¸t TriÓn bÞ k×m h·m ,®éng lùc kinh tÕ bÞ v« hiÖu ho¸ “(15)
§êi sèng cña n«ng d©n ,c«ng nh©n viªn chøc lùc lîng vò trang gi¶m xót nghiªm träng . Thùc tr¹ng kinh tÕ ®ã ®· lµm lung lay c¸c c¸c t tëng cæ ®IÓn vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng ý tëng c¶i t¹o ®Çu tiªn trªn mét sè lÜnh vùc kinh tÕ nãng báng nhÊt nh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ,c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ chÝnh s¸ch tµI chÝnh
chÝnh s¸ch ®Çu t vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n , NhiÒu cuéc tranh luËn ®¸ diÔn ra kh¸ s«I ®éng .Hai vÊn ®Ò träng t©m ®· ®îc ®Ò cËp trong nghÞ quyÕt héi nghÞ Trung ¬ng §¶ng lÇn thø 6 lµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt vµ h¹n chÕ mét bíc c¬ chÕqu¶n lý hµnh chÝnh tË trung , chó ý h¬n ®Õn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhá s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ë c¸c ®Þa ph¬ng thõa nhËn kinh tÕ t nh©n vµ thÞ trêng tù do nh mét thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ thÞ trêng x· héi . Nhê ®ã , kinh tÕ t nh©n , nhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®îc phôc håi vµ ph¸t Trion mét bíc , thÞ trêng trë nªn s«I ®éng h¬n . TUY nhiªn trong khu vùc kinh tÕ quèc doanh , t×nh h×nh vÉn cßn khã kh¨n tr× trÖ , s¶n xuÊt tiÕp tôc gi¶m sót . cuèi n¨m 1980 chÝnh phñ ®· ®a ra quyÕt ®Þnh 96-cp vÒ b·I bá chÕ ®é giao nghÜa vô nép n«ng s¶n theo gi¸ thÊp vµ chuyÓn sang thu mua theo hîp ®ång kinh tÕ hai chiÒu . §ång thêi cho phÕp n«ng d©n b¸n n«ng s¶n thõa theo gi¸ tho¶ thuËn thay thÕ viÖc mua theo gi¸ khuyÕn khÝch . Tuy nhiªn chÝnh s¸ch nµy cha ph¸t huy t¸c dông ngay trong n¨m 2980 mµ ph¶I sau ®ã mét n¨m míi thùc sù cã t¸c ®éng tèt
CÇn ph¶i nãi thªm r»ng , nh÷ng t tëng c¶i c¸ch cña nghÞ quyÕt héi nghÞ trung ¬ng 6 ( 9/1970) chØ míi lµ tiÕng chu«ng thøc tØnh ®Çu tiªn ®èi víi nÒn kinh tÕ . C¸c biÖn ph¸p cha ®ông ch¹m ®Õn thÓ chÕ kinh tÕ vµ vÒ c¬ b¶n vÉn nh cò . KÕ ho¹ch nhµ níc vÉn tiÕp tôc quy ®Þnh hµng lo¹t c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh vÒ cung øng vËt t kü thuËt , cung øng vèn vµ giao nép s¶n phÈm , trong thu mua n«ng s¶n vÉn do nhµ níc quy ®Þnh víi tû lÖ thÊp xa so víi thÞ trêng tù do
Nãi tãm l¹i , NghÞ quyÕt trung ¬ng 6 ®· ®¸nh dÊu mét bíc chuyÓn c¨n b¶n vÒ nhËn thøc vµ t duy míi ®èi víi c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ ë níc ta , v¹ch ra ph¬ng híng thay ®æi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ kinh tÕ , trong ®ã lÊy viÖc thay ®æi c¨n b¶n chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ tiÒn k¬ng lµ bíc ®ét ph¸ .
(15) cuèn “vai trß qu¶n lý cña nhµ níc trong nÒn KTTTë níc ta “ Tr 32 cña TrÇn HËu Thù NXBchÝnh trÞ quèc gia 1994
§©y chÝnh lµ bíc ®Çu trong viÖc vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o h¬n quy luËt gi¸ trÞ ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ cô thÓ h¬n më ®Çu cho qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt níc.
TiÕp tôc nh÷ng t tëng cña héi nghÞ trung ¬ng 6 , sau n¨m 1981 níc ta ®· cã hµng lo¹t nh÷ng cuéc c¶i c¸ch nh»m dduwa nÒn kinh tÕ ph¸t Trion theo mét híng míi . §¶ng ta ®· th¼ng th¾n nhËn biÕt vµ phª ph¸n nh÷ng sai lÇm trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ thêi kú tríc . , phª ph¸n vµ yªu cÇu söa ®æi chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng gi¸ hiÖn hµnh , phª ph¸n t tëng kinh tÕ “ phi thÞ trêng “ chç dùa l©u dµI vµ v÷ng ch¸c cña hÖ thèng gi¸ lóc ®ã . ViÖc ®æi míi nµy ®· b¾t ®Çu t¹o lËp nÒn mãng cho sù chuyÓn biÕn tõ t duy gi¸ c¶ phi thÞ trêng sang t duy gi¸ c¶ thÞ trêng . Nã ®· tiÕn hµnh ®IÒu chØnh gi¸ ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt , tiÕn tíi c¶I c¸ch toµn bé hÖ thèng gi¸ cña nhµ níc theo híng lµm cho gi¸ c¶ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ chi phÝ hîp lý vÒ s¶n xuÊt vµ lu th«ng , ®¶m b¶o cho ngêi s¶n uÊt cã lîi nhuËn tho¶ ®¸ng . GÝa c¶ phï hîp víi søc mua cña ®ång tiÒn vµ cã tÝnh ®Õn gi¸ c¶ trªn thÞ trêng thÕ giíi cña hµng nhËp , xo¸ bá nh÷ng bï lç bÊt hîp lý cña nhµ níc vµ chÊm døt t×nh tr¹ng xÝ nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh bÞ lç vèn do nhµ níc quy ®Þnh gi¸ kh«ng chÝnh x¸c . TiÕp tôc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ : nç lùc ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , võa c¹nh tranh võa hîp t¸c bæ xung cho nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã §¶ng ta quyÕt ®Þnh khÈn tr¬ng s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ quèc doanh ph¸t Trion cã hiªô qu¶ n¾m v÷ng nh÷ng lÜnh vùc vµ ngµnh then chèt ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ . TiÕp tôc ®æi míi vµ kiÖn toµn kinh tÕ tËp thÓ theo nguyªn t¾c tù nguyÖn , d©n chñ ,b×nh ®¼ng ph¸t huy vµ kÕt hîp hµi hoµ søc m¹nh cña tËp thÓ vµ x· viªn.
Bªn c¹nh ®ã kinh tÕ t nh©n vÉn tiÕp tôc ph¸t TriÓn , ®Æc biÖt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt , theo sù qu¶n lý cña nhµ níc .. híng kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t TriÓn theo con ®êng t b¶n nhµ níc díi nhiÒu h×nh thøc . Tõng bíc h×nh thµnh vµ më réng ®ång bé c¸c thÞ trêng hµng tiªu dïng , t liÖu s¶n xuÊt , dÞch vô … tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng cô qu¶n lý vÜ m« träng yÕu cña nhµ níc . X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ b¶n tµi chÝnh nhµ níc theo híng thóc ®Èy khai th¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn cña c¸c tÇng líp nh©n d©n , võa tÝch tô vèn ë ®¬n vÞ kinh tÕ võa ®¶m b¶o nguån vèn tËp trung cña nhµ níc. Sau hµng lo¹t nh÷ng c«ng t¸c c¶i tiÕn trªn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ :
“ TÝnh trung trong n¨m n¨m , GDP t¨ng hµng n¨m 5.2% (trong thêi kú 1986-1990) vµ 8.2% ( 1991-1995) kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 5.5-6.5% . Còng trong 5 n¨m (1991-1995 ) hµng n¨m n«ng nghiÖp t¨ng 4.5% , c«ng nghiÖp t¨ng 13.5% kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 20% . Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã mét kÕt qu¶ næi bËt lµ s¶n lîng l¬ng thùc quy ra thãc ®· t¨ng nhanh tõ 21.5 triÖu tÊn (1990) lªn 27.5 triÖu tÊn (1995) “ (16)
“ tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ b¶n trong GDP ®· t¨ng tõ 22.6% (1990) lªn 30.3% (1995) tû träng dÞch vô tõ 38.6% lªn 42.5% “(17)
2.1.2 nh÷ng u ®IÓm vµ c¸c mÆt cßn tån t¹i
Trong qu¸ tr×nh ph¸t TriÓn kinh tÕ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi , nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng th¾ng lîi bíc ®Çu hÕt søc to lín ®ã kh«ng chØ biÓu hiÖn ë nh÷ng con sè ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh t¨ng trëng mµ cßn thÓ hiÖn ë sù kh¨cs phôc ®îc sù t¸ch rêi ngêi lao ®éng khái t liÖu s¶n xuÊt nªn ®¶m b¶o ®îc tÝnh tËp thÓ cña viÑec tæ chøc nÒn s¶n xuÊt x· héi . §ã lµ do biÕt vËn dông chøc n¨ng tæ chøc x· héi cña quy luËt gi¸ trÞ .Bªn c¹nh ®ã do biÕt kÕt hîp gi÷a lîi Ých cña c¸ nh©n víi lîi Ých kinh tÕ cña tËp thÓ vµ toµn x· h«Þ nªn viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi kÝch thÝch nç lùc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ chÊt läng c«ng t¸c ., ®êi sèng cña nh©n d©n tiÕp tôc ®îc c¶I thiÖn vµ n©ng cao
ViÖc ®Þnh híng nÒn kinh tÕ vµ tiªu chuÈn ho¸ nÒn kinh tÕ ®· chØ ra nh÷ng môc tiªu x¸c thùc cô thÓ cho tõng bøoc tiÕn cña nÒn kinh tÕ . Bªn c¹nh ®ã ta còng ph¶I nhÊn m¹nh tíi nh÷ng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh c¶I c¸ch kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ã lµ cïng víi xu thÕ ph¸t Trion kinh tÕ thÕ giíi ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶I cachs ®ång thêi víi nhiÒu níc n»m trong mét vïng t¨ng trëng nhanh ( NICs ,A SEAN ,)nªn cã thÓ häc hái ®îc nhiÒu u ®Iómét vÊn ®Ò n÷a cÇn ®Ò cËp lµ sù nhanh nh¹y cña §¶ng vµ nhµ níc ta trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¸ch thøc qu¶n lý vµ ®Þng híng nÒn kinh tÕ sao cho phó hîp víi tõng thêi kú.
(16)(17) BµI “kinh tÕ ViÖt Nam thêi kú c¶ níc cïng x©y dùng XHCN1976-1995 “ tr332-333 trong s¸ch lÞch sö kinh tÕ quèc d©n NXBgi¸o dôc 1999
Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng cßn tån t¹i nh÷ng mÆt h¹n chÕ : ®ã l¸ sù vËn dông dËp khu©n nh÷ng quy luËt kinh tÕ , ®«i khi c¸ch nh×n nhËn vÊn ®Ò cßn lóng tóng, quÈn quanh .NÒn kinh tÕ níc ta vÉn cßn mang nÆng dÊu Ên cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu vµ cha thùc hiÖn tèt cÇn kiÖm trong s¶n xuÊt , tiÕt kiÖm trong tiªu dïng , nÒn kinh tÕ ph¸t TriÓn kh¸ nhng chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cßn thÊp . Vai trß cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ cßn yÕu nªn kh¶ n¨ng qu¶n lý cha ®îc bao qu¸t
Nãi tãm l¹i trong qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt gi¸ tri vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tuy cßn cã nhiÒu s¬ suÊt nhng còng ®· ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh Õu cã thÓ h¹n chÕ nh÷ng thiÕu sãt , ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc th× ch¸c ch¾n trong t¬ng lai kh«ng xa nÌn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ ph¸t Trion ®uæi kÞp c¸c níc trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi
2.2 nh÷ng gi¶I ph¸p cho viÖc vËn dông quy luËt gi¸ tri vµo nÒn kinh tÕ viÖt nam
§Ó trong thêi gian tíi qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i th× §¶ng vµ nhµ níc ta ph¶I thùc hiÖn ®îc nh÷ng yªu cÇu sau :
ViÖc vËn dông bªn c¹nh kÕ thõa còng ph¶I cã sù s¸ng tao ®Ó thùc sù phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®IÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ níc ta vèn lµ níc ®I lªn CNXHkh«ng qua trung gian lµ TBCN , nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh n«ng nghiÖp l¹c hËu .
§IÒu cÇn thiÕt thø hai lµ ph¶I t¨ng cêng liªn kÕt c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ víi c¸c quan hÖ x· héi . N©ng cao nhËn thøc vµ tr×nh ®é cña con ngêi v× ®éi ngò vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo s¶n xuÊt lµ ddiÒu quan träng nhÊt . NhËn thøc cña con ngêi míi quyÕt ®Þnh vai trß vµ hiÖu qu¶ cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶I vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ,h¹n chÕ vµ híng dÉn quy luËt gi¸ trÞ trong hai thµnh phÇn kinnh tÕ phi x· héi chñ nghÜa
ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ ,chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p qu¶n lý thÞ trêng ph¶I nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy cao ®é t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi chñ nghÜa h¹n chÕ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong hai thµnh phÇn kinh tÕ phii x· héi chñ nghÜa .
Trong giai ®o¹n hiÖn nay ë níc ta kinh tÕ x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ chÞu ¶nh hëng cña quy luËt kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ,mµ cån chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt gi¸ trÞ trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khong x· héi chñ nhgi· .V× vËy h¹n chÕ mét sè xÝ nghiÖp ch¹y theogi¸ c¶ thÞ trêng kh«ng tæ chøc ,b¸n s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp ra thÞ trêng ®ã v¬Ý gi¸ cao h¬n hoÆt t×m mäi c¸ch n©ng gi¸ cao h¬n gÝa quy ®Þnh ®Ó thu vÒ chªnh lÖch gi¸ cho l¬I Ých riªng cña xÝ nghiÖp còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt sím ph¶i thùchiÖn.
Iii kÕt luËn
NÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn s©u s¾c tõ kinh tÕ chØ huy sang kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc . Sù ®æi míi t duy kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ níc ta thÓ hiÖn trong c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®· ph¸t huy ®îc nh÷ng ®éng lùc to lín cña nÒn kinh tÕ míi ®èi víi sù ph¸t Trion cña ®Êt níc . §Æc biÖt sù ®æi míi vÒ c¶ nhËn thøc lý luËn lÉn c«ng t¸c ®iÌu hµnh thùc tiÔn trªn lÜnh vùc ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ ®Þnh híng XHCN vµo nÒn kinh tÕ ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo nh÷ng thµnh qu¶ kinh tÕ chung .
Thùc tiÔn nh÷ng n¨m qua chøng tá r»ng quy luËt gi¸ trÞ víi nh÷ng biÓu hiÖn cña nã nh gi¸ c¶ , tiÒn tÖ , gi¸ trÞ hµng ho¸ .. lµ lÜnh vùc t¸c ®éng hÕt søc nhanh nh¹y vµ lín lao tíi ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc ¶ng vµ nhµ níc ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy vµ ®· thùc hiÖn nhiÒu cuéc c¶I c¸ch kinh tÕ tu©n theo nh÷ng néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t TriÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ XHCN ®a d¹ng vµ hiÖu qu¶ vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh
Bªn c¹nh ®ã viÖc xôp ®æ cña nÒn kinh tÕ Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u còng lµ mét thùc tÕ cho thÊy quan niÖm vÒ gi¸ trÞ gi¸ c¶ mµ c¸c níc ®ã ®· tõng ¸p dông cã rÊt nhiÒu nhîc ®IÓm vµ do ®ã kh«ng thÓ lµ c¬ së lý luËn cho chÝnh s¸ch ®IÒu tiÕt nÒn kinh tÕ á níc ta . Nhng nh÷ng lý thuyÕt gi¸ trÞ cñakinh tÕ häc ph¬ng t©y mÆc dï cã nh÷ng u ®IÓm nhÊt ®Þnh nhng cungsx cã nhiÒu khiÕm khuyÕt ®Æc biÖt trong quan ®IÓm vÒ c¬ së kh¸ch quan cña gi¸ c¶ . C¸ch duy nhÊt ®Ó cã ®îc c¬ së lý luËn ®óng ®¾n cho chÝnh s¸ch ph¸t Trion kinh tÕ ë níc ta lµ dùa trªn nguyªn lý c¬ b¶n cña lý luËn gi¸ trÞ , tiÕp tôc ph¸t TriÓn nã cho phï hîp víi yªu cÇu nhiÖm vô míi , lµm giµu nã bëi chÝnh nh÷ng thay ®æi cho phï hîp víi ®IÒu kiÖn kinh tÕ cña níc m×nh.
Tãm l¹i qu¸ tr×nh ph¸t TriÓn kinh tÕ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµI , ®ßi hái g¾t gao viÖc ¸p dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt kinh tÕ , trong thêi gian qua tuy ®«I lóc sù vËn dông ®ã cña níc ta cßn cha qu¸n triÖt nhiÒu khi lµ sù quÈn quanh ,dËp khu©n nhng bªn c¹nh ®ã ta còng ®· ®¹t ®îc nh÷ngtiÕnbé nhÊt ®Þnh m¸ nÕu tiÕp tôc ph¸t huy th× trong t¬ng lai kh«ng xa chóng ta sÏ cã mét nÒn kinh tÕ XHCNph¸t TriÓn vµ thÞnh vîng
TµI liÖu tham kh¶o
T¹p chÝ céng s¶n sè 15(th¸ng 8-2001)
t b¶n quyÓn 3, ST,H,1978
Vai trß qu¶n lý cña nhµ níc vÒ gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta – TrÇn HËu thù
S¸ch lÞch sö kinh tÕ quèc d©n – NXBGD 1999-
Paul A.samuelson vµ William Dordhaus: Kinh tÕ häc, ViÖn quan hÖ quèc tÕ, 1990
NguyÔn TiÕn Hoµng: HDI – tiªu chÝ cho ph¸t triÓn ; T/C “Quèc tÕ”, sè 49/50(th¸ng 11/12)/1993
NguyÔn TiÕn Hoµng: Häc thuyÕt gi¸ trÞ cña C.M¸c trong thêi ®¹i hiÖn nay; Häc viÖn CTQGHCM, Trung t©m TT-TL, H;1993
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- KC096.DOC