Tiểu luận Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NGAÂN HAØNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINHš & › TIEÅU LUAÄN MOÂN KINH TEÁ CHÍNH TRÒ Ñeà taøi: Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá quoác daân trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam. GV höôùng daãn: Leâ Huøng SV thöïc hieän: Voõ Thò Ngoïc Thuûy Lôùp: Cao Ñaúng 19E1 Khoùa:19 TPHCM, 2005 T rong lòch söû, moät soá nöôùc ñaõ tieán haønh coâng nghieäp hoùa baét ñaàu töø cuoái theá kyû XVIII, môû ñaàu laø nöôùc Anh baèng cuoäc caùch maïng coâng nghieäp laàn thöù nhaát. Thöïc chaát cuûa coâng nghieäp hoùa trong thôøi ñoù laø chuyeån neàn kinh teá noâng nghieäp vôùi kyõ thuaät thuû coâng sang neàn kinh teá coâng nghieäp vôùi kyõ thuaät maùy moùc. Ngaøy nay treân theá giôùi ñang dieãn ra cuoäc Caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, noù laøm cho löïc löôïng saûn xuaát coù böôùc phaùt trieån môùi veà chaát, thuùc ñaåy quaù trình caáu truùc laïi neàn kinh teá theá giôùi, laøm thay ñoåi saâu saéc moïi maët ñôøi soáng xaõ hoäi… Vì theá, trong thôøi ñaïi ngaøy nay, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi taát caû caùc nöôùc coù neàn kinh teá chaäm phaùt trieån. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø con ñöôøng duy nhaát giuùp caùc nöôùc chaäm phaùt trieån thoaùt khoûi nguy cô tuït haäu so vôùi caùc nöôùc chung quanh. Nöôùc ta tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi töø moät neàn kinh teá saûn xuaát nhoû, lao ñoäng thuû coâng laø phoå bieán. Caùi thieáu thoán nhaát cuûa chuùng ta laø moät neàn ñaïi coâng nghieäp. Chính vì vaäy, chuùng ta phaûi tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhaèm thay theá lao ñoäng thuû coâng baèng lao ñoäng cô khí hoùa vaø moät phaàn töï ñoäng hoùa (khi coù ñieàu kieän) trong caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác daân ñeå ñaït ñöôïc naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi cao. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø con ñöôøng toát nhaát ñeå phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát voán ñaõ laïc haäu cuûa nöôùc ta ñeå taïo moät quan heä saûn xuaát phuø hôïp cho quaù trình xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. Vì vaäy, trong giai ñoaïn hieän nay, Ñaûng ta chuù troïng phaùt trieån caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác daân theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhaèm khôi daäy tieàm naêng kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Do ñoù, vieäc nghieân cöùu vaø nhaän thöùc ñuùng ñaén khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa trong töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát xaõ hoäi coù yù nghóa to lôùn caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn. Khi ñaõ nhaän thöùc ñuùng ñaén ñöôïc khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa seõ giuùp ta hieåu roõ nhöõng ñöôøng loái, chính saùch cuûa Ñaûng ta trong thôøi kyø xaây döïng ñaát nöôùc tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. CHÖÔNG 1 COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM TÍNH TAÁT YEÁU CUÛA COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA Quan nieäm veà coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa Ôû theá kyû XVII, XVIII, khi caùch maïng coâng nghieäp ñöôïc tieán haønh ôû Taây Aâu, coâng nghieäp hoùa ñöôïc hieåu laø quaù trình thay theá lao ñoäng thuû coâng baèng lao ñoäng söû duïng maùy moùc. Nhöõng khaùi nieäm kinh teá noùi chung vaø khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa noùi rieâng mang tính lòch söû, töùc laø luoân coù söï thay ñoåi cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát xaõ hoäi, cuûa khoa hoïc coâng ngheä. Keá thöøa coù choïn loïc nhöõng tri thöùc vaên minh cuûa nhaân loaïi, ruùt nhöõng kinh nghieäm trong lòch söû tieán haønh coâng nghieäp hoùa, vaø töø thöïc tieãn coâng nghieäp hoùa ôû Vieät Nam trong thôøi kyø ñoåi môùi, Hoäi nghò Ban Chaáp haønh Trung öông laàn thöù baûy khoùa VI vaø Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII Ñaûng Coäng saûn vieät nam ñaõ xaùc ñònh: coâng nghieäp hoùa laø quaù trình chuyeån ñoåi caên baûn toaøn dieän caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï vaø quaûn lyù kinh teá - xaõ hoäi töø söû duïng söùc lao ñoäng thuû coâng laø chính sang söû duïng moät caùch phoå bieán söùc lao ñoäng cuøng vôùi coâng ngheä, phöông tieän vaø phöông phaùp tieân tieán hieän ñaïi döïa treân söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp vaø tieán boä khoa hoïc – coâng ngheä taïo ra naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi cao. Khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa treân ñaây ñöôïc Ñaûng ta xaùc ñònh roäng hôn nhöõng quan nieäm tröôùc ñoù, bao haøm caû veà hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, caû veà dòch vuï vaø quaûn lyù kinh teá – xaõ hoäi, ñöôïc söû duïng baèng caùc phöông tieän vaø caùc phöông phaùp tieân tieán hieän ñaïi cuøng vôùi kyõ thuaät vaø coâng ngheä cao. Nhö vaäy coâng nghieäp hoùa theo tö töôûng môùi laø khoâng boù heïp trong phaïm vi trình ñoä caùc löïc löôïng saûn xuaát ñôn thuaàn, kyõ thuaät ñôn thuaàn ñeå chuyeån lao ñoäng thuû coâng thaønh lao ñoäng cô khí nhö quan nieäm tröôùc ñaây. Do nhöõng bieán ñoåi cuûa neàn kinh teá theá giôùi vaø ñieàu kieän cuï theå cuûa ñaát nöôùc, coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta hieän nay coù nhöõng ñaëc ñieåm chuû yeáu sau ñaây: Thöù nhaát, coâng nghieäp hoùa phaûi gaén vôùi hieän ñaïi hoùa vì: Nöôùc ta tieán haønh coâng nghieäp hoùa trong ñieàu kieän theá giôùi ñang dieãn ra cuoäc Caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä vaø moät soá nöôùc ñaõ baét ñaàu phaùt trieån neàn kinh teá tri thöùc, bôûi vaäy khoâng chæ chuyeån lao ñoäng thuû coâng thaønh lao ñoäng cô khí hoùa maø coøn phaûi tranh thuû öùng duïng roäng raõi nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä tieân tieán cuûa thôøi ñaïi. Thöù hai, coâng nghieäp hoùa tröôùc ñaây ñöôïc tieán haønh theo cô cheá keá hoaïch hoùa, taäp trung quan lieâu bao caáp, vôùi caùc chæ tieâu phaùp leänh. Ngaøy nay, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc. Keá hoaïch chuû yeáu mang tính ñònh höôùng; thò tröôøng phaûn aùnh nhu caàu xaõ hoäi, seõ quyeát ñònh vieäc phaân boå caùc nguoàn löïc cho saûn xuaát, hình thaønh cô caáu kinh teá môùi, laáy hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi laøm thöôùc ño. Thöù ba, coâng nghieäp hoùa tröôùc ñaây ñöôïc coi laø vieäc rieâng cuûa Nhaø nöôùc; ngaøy nay coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, cuûa moïi thaønh phaàn kinh teá. Phaûi giaùo duïc, phaùt ñoäng, toå chöùc ñeå toaøn daân, moïi thaønh phaàn kinh teá tham gia tích cöïc vaøo quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Tuy nhieân cuõng caàn thaáy raèng, muoán coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa tieán nhanh, phaùt trieån ñuùng ñònh höôùng phaûi taêng cöôøng söùc maïnh kinh teá Nhaø nöôùc, laøm cho kinh teá Nhaø nöôùc thaät söï giöõ vai troø chuû ñaïo theå hieän ôû tieàm löïc kinh teá, naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû saûn xuaát – kinh doanh, coù khaû naêng höôùng daãn, chi phoái neàn kinh teá ñaát nöôùc. Thöù tö, coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa phaûi laáy vieäc phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi laøm yeáu toá cô baûn cho söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. Trong moïi chuû tröông, chính saùch phaûi nhaèm giaûi phoùng moïi tieàm naêng cuûa con ngöôøi, thöôøng xuyeân quan taâm, boài döôõng trí löïc, theå löïc, söû duïng nhaân taøi. Naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø vaên hoùa cuûa nhaân daân, phaùt trieån vaên hoùa giaùo duïc, thöïc hieän tieán boä vaø coâng baèng xaõ hoäi, ñoäng vieân toaøn daân caàn, kieäm ñeå coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Thöù naêm, tröôùc ñaây treân thöïc teá ñaõ xaây döïng moät neàn kinh teá kheùp kín, höôùng vaøo öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng. Ngaøy nay, Ñaûng ta ñaõ chuû tröông xaây döïng moät neàn kinh teá môû caû trong nöôùc vaø vôùi beân ngoaøi, ña daïng hoùa, ña phöông hoùa quan heä ñoái ngoaïi vaø kinh teá ñoái ngoaïi treân cô sôû giöõ vöõng ñoäc laäp chuû quyeàn; keát hôïp kinh teá vôùi quoác phoøng an ninh, xaây döïng neàn kinh teá môû höôùng maïnh vaøo xuaát khaåu, thay theá nhaäp khaåu baèng saûn phaåm trong nöôùc saûn xuaát coù hieäu quaû. Thöù saùu, phaûi laáy hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi laøm tieâu chuaån cô baûn ñeå xaùc ñònh phöông aùn phaùt trieån, löïa choïn döï aùn ñaàu tö vaø coâng ngheä. Ñaàu tö chieàu saâu ñeå khai thaùc toái ña naêng löïc saûn xuaát hieän coù. Löïa choïn döï aùn ñaàu tö vôùi nhöõng quy moâ thích hôïp vôùi töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, töøng ñòa phöông, öu tieân nhöõng döï aùn quy moâ nhoû vaø vöøa, ñoøi hoûi ít voán, taïo nhieàu vieäc laøm, thu hoài voán nhanh. Coâng nghieäp hoùa trong ñieàu kieän “chieán löôïc” kinh teá môû coù theå ñi nhanh neáu chuùng ta bieát taän duïng, tranh thuû ñöôïc thaønh töïu cuûa theá giôùi vaø söï giuùp ñôõ quoác teá. Coâng nghieäp hoùa trong ñieàu kieän “chieán löôïc” kinh teá môû cuõng gaây neân khoâng ít trôû ngaïi do nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa neàn kinh teá theá giôùi, do “traät töï” cuûa neàn kinh teá theá giôùi maø caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån thieát laäp khoâng coù lôïi cho caùc nöôùc ngheøo, laïc haäu. Vì theá, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa phaûi ñaûm baûo xaây döïng neàn kinh teá nöôùc ta laø moät neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû. Nhöõng ñaëc ñieåm treân ñaây aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán quaù trình coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta hieän nay. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta Töø moät neàn kinh teá noâng nghieäp laïc haäu tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi, khoâng qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa taát yeáu phaûi tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá quoác daân. Bôûi vì: Moãi phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi chæ coù theå ñöôïc xaùc laäp vöõng chaéc treân cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät töông öùng. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø toaøn boä heä thoáng caùc yeáu toá vaät chaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi phuø hôïp vôùi trình ñoä kyõ thuaät töông öùng maø löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi söû duïng ñeå saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát thoûa maõn nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Nhieäm vuï quan troïng nhaát cuûa nöôùc ta trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi khoâng qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa, laø phaûi xaây döïng cô sôû vaät chaát vaø kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi, trong ñoù coù coâng nghieäp vaø noâng nghieäp hieän ñaïi, coù vaên hoùa vaø khoa hoïc tieân tieán. Muoán thöïc hieän thaønh coâng nhieäm vuï quan troïng noùi treân, nhaát thieát phaûi tieán haønh coâng nghieäp hoùa , töùc laø chuyeån neàn kinh teá noâng nghieäp laïc haäu thaønh neàn kinh teá coâng nghieäp. Chuû nghóa xaõ hoäi muoán toàn taïi vaø phaùt trieån, cuõng caàn phaûi coù moät neàn kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån cao döïa treân löïc löôïng saûn xuaát hieän ñaïi vaø cheá ñoä coâng höõu xaõ hoäi chuû nghóa veà tö lieäu saûn xuaát. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi. Moät maët, keá thöøa nhöõng thaønh quaû ñaõ ñaït ñöôïc trong xaõ hoäi tö baûn chuû nghóa; maët khaùc, noù ñöôïc phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhôø öùng duïng nhöõng thaønh töïu cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi theo nhu caàu cuûa cheá ñoä xaõ hoäi môùi. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñoù phaûi taïo ra ñöôïc moät naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi cao. Coâng nghieäp hoùa chính laø quaù trình taïo ra neàn taûng cô sôû vaät chaát cho neàn kinh teá quoác daân xaõ hoäi chuû nghóa. Moãi böôùc tieán cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø moät böôùc taêng cöôøng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cho chuû nghóa xaõ hoäi, phaùt trieån maïnh meõ löïc löôïng saûn xuaát vaø goùp phaàn hoaøn thieän quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa. Trong xu theá khu vöïc hoùa vaø toaøn caàu hoùa veà kinh teá ñang phaùt trieån maïnh meõ, trong ñieàu kieän caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi phaùt trieån raát nhanh choùng; nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên veà khaùch quan vaø chuû quan, coù nhieàu thôøi cô vaø cuõng nhieàu nguy cô, vöøa taïo ra vaän hoäi môùi, vöøa caûn trôû, thaùch thöùc neàn kinh teá cuûa chuùng ta, ñan xen vôùi nhau, taùc ñoäng laãn nhau. Vì vaäy, ñaát nöôùc chuùng ta phaûi chuû ñoäng saùng taïo naém laáy thôøi cô, phaùt huy nhöõng thuaän lôïi ñeå ñaåy nhanh quaù trình coâng nghieäp hoùa taïo ra theá vaø löïc môùi ñeå vöôït qua nhöõng khoù khaên, ñaåy luøi nguy cô, ñöa neàn kinh teá taêng tröôûng, phaùt trieån beàn vöõng. Taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoùa Coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta tröôùc heát laø quaù trình thöïc hieän muïc tieâu xaây döïng neàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa. Ñoù laø moät quaù trình thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhaèm caûi tieán moät xaõ hoäi noâng nghieäp thaønh moät xaõ hoäi coâng nghieäp, gaén vôùi vieäc hình thaønh töøng böôùc quan heä saûn xuaát tieán boä, ngaøy caøng theå hieän ñaày ñuû hôn baûn chaát öu vieät cuûa cheá ñoä xaõ hoäi chuû nghóa. Nöôùc ta ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi vôùi xuaát phaùt ñieåm laø moät neàn noâng nghieäp laïc haäu, ñôøi soáng nhaân daân gaëp nhieàu khoù khaên. Vì vaäy, coâng nghieäp hoùa laø quaù trình taïo ra nhöõng ñieàu kieän vaät chaát kyõ thuaät caàn thieát veà con ngöôøi vaø khoa hoïc - coâng ngheä, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá nhaèm huy ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû moïi nguoàn löïc ñeå khoâng ngöøng taêng naêng suaát lao ñoäng laøm cho neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø vaên hoùa cho nhaân daân, thöïc hieän coâng baèng vaø tieán boä xaõ hoäi, baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng sinh thaùi. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa taïo ra löïc löôïng saûn xuaát môùi veà chaát, taïo tieàn ñeà cho söï hình thaønh nhieàu moái quan heä môùi veà kinh teá, xaõ hoäi, chính trò trong toaøn xaõ hoäi. Treân cô sôû löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån, quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa seõ töøng böôùc ñöôïc hình thaønh, môû roäng vaø cuûng coá, ñôøi soáng cuûa nhaân daân seõ daàn daàn ñöôïc caûi thieän, lieân minh coâng – noâng – trí thöùc vaø boä maùy chính quyeàn nhaø nöôùc seõ ñöôïc cuûng coá vaø kieän toaøn, caùch maïng tö töôûng vaø vaên hoùa seõ coù nhieàu ñieàu kieän thöïc hieän; giai caáp coâng nhaân ñöôïc tröôûng thaønh veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Söï giuùp ñôõ cuûa coâng nghieäp vaø thaønh thò ñoái vôùi noâng nghieäp vaø noâng thoân ñöôïc taêng cöôøng vaø coù hieäu quaû hôn; taïo ra nhieàu ñieàu kieän ñeå thöïc hieän töøng böôùc söï bình ñaúng veà kinh teá giöõa caùc daân toäc, giöõa caùc taàng lôùp daân cö, giöõa caùc vuøng trong nöôùc. Ñieàu ñoù ñöa ñeán söï thoáng nhaát ngaøy caøng cao veà chính trò vaø tinh thaàn trong xaõ hoäi. Quaù trình coâng nghieäp hoùa taïo ñieàu kieän vaät chaát ñeå xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp, töï chuû vöõng maïnh treân cô sôû ñoù taïo vò theá cho ñaát nöôùc ñeå môû roäng caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, tham gia phaân coâng vaø hôïp taùc kinh teá moät caùch bình ñaúng vôùi caùc nöôùc. Söï nghieäp coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc thuùc ñaåy söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi phaùt trieån, thuùc ñaåy quaù trình quy hoaïch vuøng laõnh thoå hôïp lyù theo höôùng chuyeân canh taäp trung laøm cho quan heä kinh teá giöõa caùc vuøng mieàn thoáng nhaát cao hôn. Coâng nghieäp hoùa khoâng nhöõng coù taùc duïng thuùc ñaåy neàn kinh teá taêng tröôûng phaùt trieån cao maø coøn laø yeâu caàu khaùch quan cuûa vieäc cuûng coá vaø taêng cöôøng khaû naêng quoác phoøng – an ninh, cuûa söï thoáng nhaát giöõa söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa. Muïc tieâu laâu daøi cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø caûi bieán nöôùc ta thaønh moät nöôùc coâng nghieäp coù cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät hieän ñaïi, coù cô caáu kinh teá hôïp lyù, quan heä saûn xuaát tieán boä, phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Nhö vaäy, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá thöïc chaát laø moät cuoäc caûi bieán caùch maïng saâu saéc vaø toaøn dieän, tröôùc heát vaø chuû yeáu laø töø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, daãn tôùi moät loaït heä quaû taát yeáu taùc ñoäng tích cöïc ñeán caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, hình thaønh nhöõng yeáu toá cuûa hình thaùi xaõ hoäi môùi, xaõ hoäi xaõ hoäi chuû nghóa. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa baûo ñaûm giaønh thaéng lôïi cho chuû nghóa xaõ hoäi. Vì theá coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm trong suoát thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi xuaát phaùt töø neàn kinh teá keùm phaùt trieån, boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa vaø laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng nhaát trong söï nghieäp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta. Ñaïi hoäi laàn thöù VIII cuûa Ñaûng nhaán maïnh: ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm coù taàm quan troïng haøng ñaàu trong thôøi gian tôùi ôû nöôùc ta. NOÄI DUNG CUÛA COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA ÔÛ NÖÔÙC TA Coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa laø quaù trình xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi, thöïc hieän cô khí hoùa neàn saûn xuaát xaõ hoäi vaø öùng duïng nhöõng thaønh töïu cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä Coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa vaø caùch maïng kyõ thuaät (ngaøy nay goïi laø caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä) laø hai khaùi nieäm khaùc nhau. Coâng nghieäp hoùa chæ tieán haønh ôû nhöõng nöôùc kinh teá phaùt trieån chöa cao. Caùch maïng kyõ thuaät khoâng nhöõng ñöôïc tieán haønh ôû nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån, maø coøn ñöôïc thöïc hieän ôû nhöõng nöôùc coù neàn coâng nghieäp hoaøn chænh, phaùt trieån cao vaø seõ ñöôïc tieán haønh khoâng ngöøng vôùi trình ñoä ngaøy caøng cao. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän moät nöôùc saûn xuaát nhoû, lao ñoäng thuû coâng coøn phoå bieán tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi, boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa nhö nöôùc ta thì caû coâng nghieäp hoùa vaø caùch maïng kyõ thuaät ñeàu coù moät noäi dung quan troïng gioáng nhau veà cô baûn. Ñoù laø thöïc hieän cô khí hoùa neàn kinh teá quoác daân, thay theá lao ñoäng thuû coâng baèng lao ñoäng maùy moùc. Ñi lieàn vôùi cô khí hoùa laø ñieän khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa saûn xuaát töøng böôùc vaø trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñoøi hoûi phaûi xaây döïng vaø phaùt trieån maïnh meõ caùc ngaønh coâng nghieäp, trong ñoù then choát laø ngaønh cheá taïo tö lieäu saûn xuaát. Bôûi vì, taùi saûn xuaát môû roäng cuûa khu vöïc saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát, ñaëc bieät laø cuûa ngaønh saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát ñeå saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát, quyeát ñònh quy moâ taùi saûn xuaát môû roäng (hay toác ñoä taêng tröôûng) cuûa toaøn boä neàn kinh teá. Söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh cheá taïo tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû, laø “ñoøn xeo” ñeå caûi taïo, phaùt trieån neàn kinh teá quoác daân, phaùt trieån khu vöïc noâng – laâm – ngö nghieäp. Do ñoù, ñoái töôïng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø taát caû caùc ngaønh kinh teá quoác daân nhöng tröôùc heát vaø quan troïng nhaát laø ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát. Cô khí hoùa toaøn boä neàn kinh teá quoác daân laø quaù trình laâu daøi, phaûi ñöôïc thöïc hieän töøng böôùc, coù troïng taâm, troïng ñieåm. Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa ñôøi soáng kinh teá, do trình ñoä löïc löôïng saûn xuaát cuûa nöôùc ta coøn thaáp, lao ñoäng dö thöøa coøn nhieàu, voán ñaàu tö coøn haïn cheá, Ñaûng ta ñaõ chuû tröông: Keát hôïp nhöõng böôùc tuaàn töï veà coâng ngheä vôùi vieäc tranh thuû nhöõng cô hoäi “ñi taét”, “ñoùn ñaàu”, hình thaønh nhöõng muõi nhoïn phaùt trieån theo trình ñoä tieân tieán cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä theá giôùi. Möùc ñoä vaø toác ñoä tieán haønh cô khí hoùa, trang bò laïi kyõ thuaät khoâng gioáng nhau giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng, caùc khaâu trong quaù trình saûn xuaát. Tuøy theo ñieàu kieän, yeâu caàu vaø khaû naêng cuûa töøng thôøi kyø maø löïa choïn ngaønh, vuøng, khaâu öu tieân, löïa choïn höôùng phaùt trieån coâng ngheä. Do ñoù, ôû nöôùc ta hieän nay caàn giaûi quyeát ñuùng ñaén, saùng taïo caùc moái quan heä sau: Moät laø, quan heä giöõa öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi vaø caûi bieán coâng ngheä hieän coù. Thöïc hieän keát hôïp nhieàu trình ñoä coâng ngheä, khai thaùc toái ña naêng löïc saûn xuaát vaø coâng ngheä hieän coù, tranh thuû ñoåi môùi, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä, tröôùc heát ôû nhöõng khaâu coù yù nghóa quyeát ñònh trong vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, nhaát laø ñoái vôùi haøng xuaát khaåu, ôû nhöõng ngaønh taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi vieäc naâng cao trình ñoä coâng ngheä cuûa nhieàu ngaønh khaùc. Keát hôïp coâng ngheä truyeàn thoáng vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, öu tieân coâng ngheä ít voán, thu hoài voán nhanh, taïo nhieàu vieäc laøm, tranh thuû öùng duïng vaø phaùt trieån caùc coâng ngheä tieân tieán nhö coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, vaät lieäu môùi, cheá taïo maùy, naêng löôïng. Hai laø, quan heä giöõa phaùt trieån theo chieàu roäng vaø phaùt trieån theo chieàu saâu. Baûo ñaûm vöøa môû roäng xaây döïng cô sôû môùi caàn thieát, vöøa naâng cao vaø hieän ñaïi hoùa caùc cô sôû hieän coù. Ñaàu tö chieàu saâu ñeå khai thaùc toái ña naêng löïc hieän coù, caøng veà sau caøng höôùng maïnh vaøo phaùt trieån theo chieàu saâu. Ba laø, moái quan heä giöõa caùc loaïi quy moâ cuûa caùc doanh nghieäp. Trong phaùt trieån môùi, caàn öu tieân caùc doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû, coâng nghieäp tieân tieán, thu hoài voán nhanh, ñoàng thôøi chæ xaây döïng nhöõng coâng trình coù quy moâ lôùn khi thaät caàn thieát vaø coù hieäu quaû. Khi xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät môùi, thöïc hieän cô khí hoùa caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác daân, phaûi giaûi quyeát ñoàng boä nhieàu vaán ñeà nhö: xaây döïng phaûi ñi ñoâi vôùi quaûn lyù, söû duïng ñeå phaùt huy hieäu quaû, keát hôïp chaët cheõ giöõa toå chöùc laïi saûn xuaát vôùi phaân coâng lao ñoäng trong töøng ñôn vò kinh teá, trong phaïm vi toaøn xaõ hoäi; giöõa toå chöùc saûn xuaát vaø phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá ñöôïc cô khí hoùa vôùi cô cheá quaûn lyù vaø heä thoáng caùc chính saùch, phaùp luaät; giöõa saûn xuaát cô giôùi vôùi keát caáu haï taàng saûn xuaát vaø caùc ñieàu kieän khaùc lieân quan ñeán saûn xuaát; giöõa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, kinh doanh vôùi ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc – kyõ thuaät vaø coâng nhaân laønh ngheà. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa xaõ hoäi chuû nghóa laø quaù trình hình thaønh cô caáu kinh teá môùi Hình thaønh vaø bieán ñoåi cô caáu kinh teá laø moät noäi dung quan troïng khaùc cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Cô caáu kinh teá hôïp lyù laø ñieàu kieän ñeå neàn kinh teá taêng tröôûng, phaùt trieån. Vì vaäy, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñoøi hoûi phaûi xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù hieän ñaïi. Cô caáu kinh teá khoâng ngöøng vaän ñoäng, bieán ñoåi do söï vaän ñoäng, bieán ñoåi cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø cuûa quan heä saûn xuaát. Xu höôùng chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñöôïc coi laø hôïp lyù, tieán boä laø tyû troïng khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng, ñaëc bieät laø tyû troïng khu vöïc dòch vuï ngaøy caøng taêng; tyû troïng khu vöïc noâng, laâm, ngö nghieäp vaø khai khoaùng ngaøy caøng giaûm trong toång giaù trò saûn phaåm xaõ hoäi. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá, nhaát laø nhöõng ngaønh coù haøm löôïng khoa hoïc cao; söï xuaát hieän caùc vuøng saûn xuaát chuyeân canh taäp trung… khoâng chæ laø bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, phaùt trieån cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät trong tieán trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa maø coøn laøm cho cô caáu kinh teá thay ñoåi tieán boä. Cô caáu kinh teá hôïp lyù trong moät neàn kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi ñoøi hoûi coâng – noâng nghieäp – dòch vuï phaùt trieån maïnh meõ, hôïp lyù vaø ñoàng boä. Maïng löôùi dòch vuï vôùi tö caùch laø moät ngaønh kinh teá phaùt trieån môùi coù theå phuïc vuï toát cho söï phaùt trieån maïnh meõ caùc ngaønh coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Xaây döïng cô caáu kinh teá caàn thieát laø yeâu caàu khaùch quan cuûa moãi nöôùc trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa. Vaán ñeà quan troïng laø taïo ra moät cô caáu kinh teá hôïp lyù. Moät cô caáu kinh teá ñöôïc coi laø hôïp lyù khi noù ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu sau ñaây: Noâng nghieäp phaûi giaûm daàn veà tyû troïng; coâng nghieäp, xaây döïng vaø dòch vuï phaûi taêng daàn veà tyû troïng. Trình ñoä kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá khoâng ngöøng tieán boä, phuø hôïp vôùi xu höôùng cuûa söï tieán boä khoa hoïc vaø coâng ngheä ñaõ vaø ñang dieãn ra nhö vuõ baõo treân theá giôùi. Cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàm naêng cuûa ñaát nöôùc, cuûa caùc ngaønh, caùc ñòa phöông, caùc thaønh phaàn kinh teá. Thöïc hieän söï phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá theo xu theá toaøn caàu hoùa kinh teá, do vaäy cô caáu kinh teá ñöôïc taïo döïng phaûi “cô caáu môû”. Thoâng qua caùch maïng khoa hoïc – coâng ngheä vaø phaân coâng laïi lao ñoäng vôùi nhöõng tính quy luaät voán coù cuûa noù, thích öùng vôùi ñieàu kieän nöôùc, Ñaûng ta ñaõ xaùc ñònh moät cô caáu kinh teá hôïp lyù maø “boä xöông” cuûa noù laø cô caáu kinh teá coâng – noâng nghieäp – dòch vuï gaén vôùi phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá saâu roäng. Muïc tieâu phaán ñaáu cuûa nöôùc ta ñeán naêm 2010 laø tyû troïng GDP cuûa noâng nghieäp 16-17%, coâng nghieäp 40-41%, dòch vuï 42-43%. Thieát laäp quan heä saûn xuaát phuø hôïp theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa Coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta nhaèm muïc tieâu xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. Do ñoù, coâng nghieäp hoùa khoâng chæ laø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, maø coøn laø quaù trình thieát laäp, cuûng coá vaø hoaøn thieän quan heä saûn xuaát phuø hôïp theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Theo quy luaät quan heä saûn xuaát phaûi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát, baát cöù söï thay ñoåi naøo cuûa quan heä saûn xuaát, nhaát laø quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát, cuõng ñeàu laø keát quaû taát yeáu cuûa söï phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát. Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa khoâng chæ laø phaùt trieån maïnh löïc löôïng saûn xuaát, khôi daäy vaø khai thaùc moïi tieàm naêng kinh teá, moïi nguoàn löïc ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá vaø tuøy theo trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát maø quan heä saûn xuaát seõ töøng böôùc ñöôïc caûi thieän cho phuø hôïp. Trình ñoä xaõ hoäi hoùa cao cuûa löïc löôïng saûn xuaát hieän ñaïi taát yeáu ñoøi hoûi phaûi xaùc laäp cheá ñoä coâng höõu veà nhöõng tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu. Vì vaäy, khi cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ñöôïc xaây döïng xong veà caên baûn thì cheá ñoä coâng höõu seõ chieám öu theá tuyeät ñoái. Nhöng ñeå ñaït tôùi trình ñoä ñoù phaûi traûi qua quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi laâu daøi, trong ñoù quan heä saûn xuaát ñöôïc caûi bieán daàn töø thaáp ñeán cao theo trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Tieâu chuaån caên baûn ñeå xeùt moät quan heä saûn xuaát nhaát ñònh coù phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä löïc löôïng saûn xuaát hay khoâng, coù ñuùng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa hay khoâng, laø ôû choã noù coù thuùc ñaåy phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, taïo ñieàu kieän thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi toát hôn hay khoâng? CHÖÔNG 2 TÌNH HÌNH THÖÏC HIEÄN COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ NÖÔÙC TA GIAI ÑOAÏN TAÏO TIEÀN ÑEÀ COÂNG NGHIEÄP HOÙA: TÖØ NAÊM 1986 ÑEÁN NAÊM 1995 Veà cheá ñoä sôû höõu: töø choã döïa treân cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát vôùi hai thaønh phaàn kinh teá chuû yeáu laø kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa (goàm quoác doanh vaø taäp theå) vaø phi xaõ hoäi chuû nghóa (goàm caùc thaønh phaàn coøn laïi), Ñaïi hoäi VI ñaõ xaùc ñònh caùc thaønh phaàn kinh teá – chuû theå giöõ vai troø quyeát ñònh trong saûn xuaát haøng hoùa cuûa neàn kinh teá nöôùc ta, bao goàm: thaønh phaàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa (goàm khu vöïc quoác doanh vaø khu vöïc taäp theå, cuøng vôùi boä phaän kinh teá gia ñình gaén vôùi caùc thaønh phaàn ñoù) thaønh phaàn kinh teá naøy giöõ vai troø chuû ñaïo, chi phoái caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc trong neàn kinh teá quoác daân; caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc (goàm kinh teá tieåu saûn xuaát haøng hoùa: thôï thuû coâng, noâng daân, caù theå, nhöõng ngöôøi buoân baùn vaø kinh doanh dòch vuï caù theå); kinh teá tö baûn tö nhaân, kinh teá tö baûn nhaø nöôùc döôùi nhieàu hình thöùc; kinh teá töï nhieân, töï caáp, töï tuùc trong moät boä phaän ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá ôû Taây Nguyeân vaø caùc vuøng nuùi cao khaùc. Ñaây laø moät giaûi phaùp coù yù nghóa chieán löôïc, khoâng chæ laøm cô sôû cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá noùi chung, cho vieäc phaùt trieån töøng thaønh phaàn kinh teá noùi rieâng, maø coøn goùp phaàn giaûi phoùng vaø khai thaùc moïi tieàm naêng ñeå phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, thuùc ñaåy kinh teá – xaõ hoäi phaùt trieån, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Thöïc chaát cuûa böôùc chuyeån naøy laø cho pheùp vaø khuyeán khích söï phaùt trieån cuûa kinh teá tö nhaân vaø kinh teá tö baûn tö nhaân; môû cöûa thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi; xuaát hieän nhöõng hình thöùc vaø quan heä kinh teá môùi giöõa khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc vôùi caùc löïc löôïng kinh teá phi nhaø nöôùc… Ñoàng thôøi, xaùc ñònh moïi thaønh phaàn kinh teá ñeàu bình ñaúng veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï tröôùc phaùp luaät. Hoäi nghò laàn thöù 6 (khoùa VI) (1989) ñaõ phaùt trieån theâm moät böôùc veà chuû tröông phaùt trieån kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn vaø khaúng ñònh “… phaùt trieån kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn laø moät chuû tröông chieán löôïc laâu daøi trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi”. Ñoù chính laø söï ñieàu chænh coù tính chieán löôïc, laøm cho quan heä saûn xuaát ngaøy caøng phuø hôïp hôn vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø yeâu caàu cuûa thöïc tieãn, ñöa neàn kinh teá ra khoûi khuûng hoaûng. Coù theå noùi, cô caáu nhieàu thaønh phaàn kinh teá khoâng chæ coù yù nghóa veà maët chính saùch maø noù coøn thöïc söï laø moät böôùc ngoaët laøm thay ñoåi cô sôû lyù luaän cuûa moâ hình phaùt trieån ôû nöôùc ta. Veà cô caáu kinh teá: chính saùch coâng nghieäp hoùa ôû thôøi kyø tröôùc ñoåi môùi laø taäp trung öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng nhaèm taïo ra moät neàn coâng nghieäp laøm neàn taûng vaät chaát cho chuû nghóa xaõ hoäi, thöïc chaát laø xaùc laäp moät neàn kinh teá töï caáp, töï tuùc. Ñaây chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân cô baûn daãn neàn kinh teá ñeán khuûng hoaûng cô caáu, ñeán löôït noù, khuûng hoaûng cô caáu laïi aûnh höôûng ñeán khuûng hoaûng kinh teá. Ñaïi hoäi VI ñaõ chæ ra loái thoaùt cho cuoäc khuûng hoaûng naøy. Moät trong nhöõng chính saùch vaø bieän phaùp chuû yeáu cuûa keá hoaïch 5 naêm 1986 – 1990 laø: “… thöïc hieän cho ñöôïc chöông trình muïc tieâu veà löông thöïc – thöïc phaåm, haøng tieâu duøng vaø haøng xuaát khaåu, …”. Thöïc hieän 3 chöông trình muïc tieâu naøy “khoâng nhöõng coù yù nghóa soáng coøn trong tình hình tröôùc maét, maø coøn laø nhöõng ñieàu kieän ban ñaàu khoâng theå thieáu ñöôïc ñeå trieån khai coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa trong chaëng ñöôøng tieáp theo”. Thöïc chaát ñaây laø söï chuyeån höôùng chieán löôïc coâng nghieäp hoùa töø öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng sang laáy noâng nghieäp, coâng nghieäp haøng tieâu duøng vaø haøng xuaát khaåu laøm troïng taâm. Veà cô cheá vaän haønh: trong quaù trình chuyeån sang cô cheá thò tröôøng, Ñaûng ta chuû tröông kieân quyeát vaø döùt khoaùt: “… xoùa boû taäp trung quan lieâu, bao caáp, xaây döïng cô cheá môùi phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan vaø vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá”. Noäi dung coát loõi cuûa cô cheá môùi laø keá hoaïch hoùa theo phöông thöùc haïch toaùn kinh doanh xaõ hoäi chuû nghóa, ñuùng nguyeân taéc taäp trung daân chuû, khaéc phuïc söï trì treä, thieáu naêng ñoäng cuûa cô cheá taäp trung quan lieâu, bao caáp, taïo ra moät cô sôû môùi cho söï phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc ta. Maët khaùc, phaûi söû duïng coù hieäu quaû caùc ñoøn baåy kinh teá nhaèm kích thích saûn xuaát phaùt trieån, laäp laïi traät töï vaø oån ñònh thò tröôøng. Ñaây laø söï thay ñoåi veà chaát quan troïng nhaát trong quaù trình phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam, coù theå noùi, ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc thay theá phöông thöùc tieán haønh coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta. Cuï theå hoùa caùc quan ñieåm vaø chuû tröông cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc ñaõ ban haønh moät heä thoáng caùc chính saùch, chaúng haïn: Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (1987), söûa ñoåi vaø boå sung (1990), laø luaät ra ñôøi sôùm nhaát trong thôøi kyø ñoåi môùi, ñöôïc xem laø böôùc ngoaët trong moâ hình phaùt trieån kinh teá Vieät Nam, ñaùnh daáu söï chuyeån bieán coù tính chieán löôïc veà xaây döïng vaø phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn. Coù theå noùi, ñaây laø cô sôû phaùp lyù quyeát ñònh ñaët neàn kinh teá nöôùc ta vaøo trung taâm cuûa quaù trình môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Luaät Ñaát ñai (1988) khaúng ñònh ñaát ñai thuoäc sôû höõu toaøn daân. Luaät Doanh nghieäp tö nhaân, Luaät Coâng ty tö nhaân (1990) ñaõ taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi vaø hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø coâng ty tö nhaân. Nghò quyeát 10 cuûa Boä Chính trò (khoùa VI) laø daáu moác lôùn quan troïng taïo ra böôùc ngoaët treân con ñöôøng phaùt trieån noâng nghieäp, noâng thoân nöôùc ta, bôûi noù goùp phaàn giaûi phoùng phaàn lôùn söùc saûn xuaát ôû noâng thoân vaø phaùt huy tieàm naêng to lôùn cuûa noâng daân. Noù khoâng chæ ñöôïc coi laø böôùc ñoät phaù vaøo moâ hình kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung maø coøn laø böôùc ñoät phaù vaøo moâ hình coâng nghieäp hoùa öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng. Töø choã nhaø nöôùc laø yeáu toá caáu thaønh duy nhaát vaø tröïc tieáp cuûa cô cheá vaän haønh neàn kinh teá, nay chuyeån sang moät söï keát hôïp môùi veà nguyeân taéc, caáu truùc môùi bao goàm nhaø nöôùc vaø thò tröôøng, hôn nöõa chuùng coøn coù söï raøng buoäc vaø quy ñònh laãn nhau. Töø choã hoaït ñoäng quaûn lyù vaø ñieàu tieát kinh teá vó moâ döïa chuû yeáu vaøo cô cheá quaûn lyù neàn kinh teá baèng meänh leänh haønh chính, vôùi heä thoáng chæ tieâu keá hoaïch phaùp leänh chi tieát töø treân giao xuoáng, nay döïa vaøo vieäc ñöa ra moät soá chæ tieâu mang tính höôùng daãn. Vai troø cuûa nhaø nöôùc ñaõ coù nhöõng thay ñoåi caên baûn, töø choã cho pheùp vaø quyeát ñònh ñaõ chuyeån sang vieäc taïo khung khoå phaùp luaät vaø theå cheá cho neàn kinh teá thò tröôøng, oån ñònh kinh teá vó moâ; quaûn lyù ñaát nöôùc baèng phaùp luaät, keá hoaïch ñònh höôùng, chính saùch kinh teá – xaõ hoäi vaø phöông phaùp haønh chính, söùc maïnh kinh teá cuûa nhaø nöôùc ñeå taùc ñoäng tôùi thò tröôøng, ñieàu tieát hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp; taïo laäp cô cheá, chính saùch nhaèm höôùng daãn vaø hoã trôï caùc thaønh phaàn kinh teá hình thaønh, phaùt trieån… Söû duïng caùc chính saùch vó moâ vôùi heä thoáng coâng cuï taøi chính – tieàn teä, chuyeån sang cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi thò tröôøng; aùp duïng cô cheá laõi suaát thò tröôøng maø noåi baät laø aùp duïng möùc laõi suaát “döông” nhö moät giaûi phaùp nhaèm ñaùnh giaù chính xaùc giaù trò cuûa ñoàng tieàn Vieät Nam, thu huùt maïnh tieàn göûi vaøo ngaân haøng ñeå choáng laïm phaùt vaø oån ñònh tieàn teä; chuyeån heä thoáng ngaân haøng töø moät caáp thaønh hai caáp; toå chöùc laïi heä thoáng thueá, giaûm chi ngaân saùch. Ñoaïn tuyeät veà nguyeân taéc nhöng thöïc hieän töøng böôùc xoùa boû cheá ñoä bao caáp, ñaëc bieät laø bao caáp voán cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc; töï do löu thoâng haøng hoùa treân phaïm vi caû nöôùc. Ñoàng thôøi, hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng ñaõ coù nhöõng thay ñoåi caên baûn, caùc loaïi thò tröôøng böôùc ñaàu ñöôïc hình thaønh, trôû thaønh cô cheá quan troïng trong vieäc huy ñoäng, luaân chuyeån vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn löïc cuûa xaõ hoäi. Vôùi vieäc aùp duïng heä thoáng giaù thò tröôøng thay cho heä thoáng giaù keá hoaïch, giaù caû hình thaønh vaø thay ñoåi hoaøn toaøn töï do khoâng coù söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc. Vieäc thieát laäp maët baèng giaù môùi, khaâu maáu choát cuûa vieäc aùp duïng cô cheá giaù thò tröôøng ñaõ goùp phaàn vaøo oån ñònh neàn kinh teá vaø taïo ra moâi tröôøng khuyeán khích söï caïnh tranh bình ñaúng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá. Quan heä cung – caàu vaø söï vaän ñoäng cuûa giaù caû thò tröôøng ñaõ trôû thaønh tín hieäu cho caùc quyeát ñònh saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö, cung caáp höôùng daãn thoâng tin ñeå doanh nghieäp ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa mình. Thò tröôøng haøng hoùa dòch vuï phaùt trieån ñaõ taïo ñoäng löïc kích thích saûn xuaát kinh doanh, ñaùp öùng yeâu caàu tieâu duøng trong xaõ hoäi. Cô caáu thò tröôøng ñaõ thay ñoåi caû veà noäi dung, hình thöùc vaø chöùc naêng hoaït ñoäng goùp phaàn oån ñònh tình hình kinh teá – xaõ hoäi. GIAI ÑOAÏN ÑAÅY MAÏNH COÂNG NGHIEÄP HOÙA: TÖØ NAÊM 1996 ÑEÁN NAY Treân cô sôû ñaùnh giaù laø ñaõ cô baûn hoaøn thaønh nhieäm vuï “chuaån bò tieàn ñeà cho coâng nghieäp hoùa” cuûa chaëng ñöôøng ñaàu cuûa thôøi kyø quaù ñoä, khaúng ñònh nöôùc ta ñaõ ra khoûi khuûng hoaûng kinh teá – xaõ hoäi sau 10 naêm ñoåi môùi, cho pheùp chuyeån sang giai ñoaïn phaùt trieån môùi, giai ñoaïn ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Vôùi muïc tieâu ñöa ñaát nöôùc ra khoûi tình traïng keùm phaùt trieån nhaèm khaéc phuïc nguy cô tuït haäu xa hôn veà kinh teá so vôùi caùc nöôùc khaùc vaø taïo ra tieàn ñeà ñeå nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi, treân cô sôû ñoù naâng cao vò theá cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá, Ñaïi hoäi VIII ñaõ tieáp tuïc nhöõng quan ñieåm, chuû tröông, chính saùch ñoåi môùi ñaát nöôùc trong boái caûnh trong nöôùc vaø quoác teá coù nhieàu thay ñoåi, treân moät soá vaán ñeà chuû yeáu sau: Khaúng ñònh tieáp tuïc phaùt trieån vaø thöïc hieän nhaát quaùn, laâu daøi chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn, nhö caùch phaân ñònh thaønh phaàn kinh teá cuûa Ñaïi hoäi VII, nhöng caùch xaùc ñònh thaønh phaàn, teân goïi ñaõ coù thay ñoåi, thuaät ngöõ “kinh teá nhaø nöôùc” thay cho “kinh teá quoác doanh”; thuaät ngöõ “kinh teá hôïp taùc” thay cho “kinh teá taäp theå”; kinh teá tö baûn nhaø nöôùc; kinh teá caù theå, tieåu chuû; kinh teá tö baûn tö nhaân. Nhaát quaùn vôùi quan ñieåm veà coâng nghieäp hoùa cuûa Ñaûng ñaõ ñöôïc khaúng ñònh trong caùc Ñaïi hoäi VI vaø VII, Ñaïi hoäi VIII nhaán maïnh: “Xaây döïng moät neàn kinh teá môû, hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø theá giôùi, höôùng maïnh veà xuaát khaåu, ñoàng thôøi thay theá nhaäp khaåu baèng nhöõng saûn phaåm trong nöôùc saûn xuaát coù hieäu quaû”. Ruùt kinh nghieäm töø nhöõng sai laàm thieáu soùt ñeå boå sung, phaùt trieån, Ñaûng ta ñaõ ñeà ra nhöõng böôùc ñi vaø giaûi phaùp thích hôïp, coi ñöôøng loái coâng nghieäp hoùa laø moät boä phaän cuûa ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá: coâng nghieäp hoùa luoân gaén vôùi hieän ñaïi hoùa, vôùi vieäc öùng duïng roäng raõi nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä tieân tieán cuûa thôøi ñaïi. Vieäc ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá ñöôïc Ñaûng ta tieáp tuïc khaúng ñònh vôùi muïc tieâu xoùa boû taäp trung quan lieâu, bao caáp, hình thaønh töông ñoái ñoàng boä cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, trong ñoù coi saûn xuaát haøng hoùa khoâng ñoái laäp vôùi chuû nghóa xaõ hoäi, toàn taïi khaùch quan; nhieàu thaønh phaàn kinh teá tham gia trong neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta, kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo; thò tröôøng trong nöôùc gaén vôùi thò tröôøng theá giôùi; thò tröôøng vöøa laø caên cöù, vöøa laø ñoái töôïng cuûa keá hoaïch; naâng cao naêng löïc quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc, ñoàng thôøi xaùc laäp ñaày ñuû cheá ñoä töï chuû cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh. Tuy nhieân, söï khaùc bieät cuûa neàn kinh teá maø Vieät Nam ñang xaây döïng so vôùi caùc neàn kinh teá thò tröôøng ôû caùc nöôùc tö baûn laø ôû tính ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñaïi hoäi IX (2001) xaùc ñònh trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta hieän nay toàn taïi 3 hình thöùc sôû höõu cô baûn, ñoù laø: sôû höõu toaøn daân, sôû höõu taäp theå vaø sôû höõu tö nhaân, caùc hình thöùc sôû höõu naøy coù theå ñan xen, hoãn hôïp. Theo ñoù, hình thaønh nhieàu thaønh phaàn kinh teá vôùi nhöõng hình thöùc toå chöùc kinh doanh ña daïng, khaúng ñònh vieäc thöïc hieän nhaát quaùn chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaø nhaán maïnh theâm: “… caùc thaønh phaàn kinh teá kinh doanh theo phaùp luaät ñeàu laø boä phaän caáu thaønh quan troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, cuøng phaùt trieån laâu daøi, hôïp taùc vaø caïnh tranh laønh maïnh”. Tieáp tuïc caùch phaân ñònh thaønh phaàn kinh teá nhö Ñaïi hoäi VIII ñaõ neâu ra vaø xuaát phaùt töø thöïc tieãn, Ñaûng ta ñaõ xaùc ñònh theâm thaønh phaàn “kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi” bôûi boä phaän kinh teá naøy chieám tyû troïng ngaøy caøng taêng, coù vò trí quan troïng trong neàn kinh teá. Maët khaùc, thaønh phaàn naøy khoâng ñoàng nhaát vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc caû veà muïc tieâu vaø cô cheá vaän haønh, caàn coù chính saùch thu huùt maïnh hôn vaø quan taâm phaân tích, ñieàu chænh ñeå baûo ñaûm moái töông quan hôïp lyù vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc, trong ñoù kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo vaø kinh teá nhaø nöôùc cuøng vôùi kinh teá taäp theå ngaøy caøng trôû thaønh neàn taûng vöõng chaéc cuûa neàn kinh teá quoác daân. Vaán ñeà hình thaønh moät caáu truùc quan heä saûn xuaát môùi vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá neâu treân thöïc söï ñoùng vai troø môû ñöôøng cho söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Keá thöøa caùc quan ñieåm vaø ñònh höôùng cuûa Ñaûng ta veà coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, Ñaïi hoäi IX nhaán maïnh: “Con ñöôøng coâng nghieäp hoùa cuûa nöôùc ta caàn vaø coù theå ruùt ngaén thôøi gian, vöøa coù nhöõng böôùc tuaàn töï, vöøa coù nhöõng böôùc nhaûy voït”. Ñoàng thôøi, tieáp tuïc khaúng ñònh quan ñieåm: “… gaén chaët vieäc xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû vôùi chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”. Ñaây laø yeâu caàu caáp thieát cuûa nöôùc ta nhaèm sôùm thu heïp khoaûng caùch veà trình ñoä phaùt trieån so vôùi caùc nöôùc vaø caùc neàn kinh teá khaùc, nhaát laø trong boái caûnh toaøn caàu hoùa kinh teá vaø söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá tri thöùc, maët khaùc, Vieät Nam coù nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå ruùt ngaén thôøi gian thöïc hieän coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc. Veà cô cheá quaûn lyù, Ñaûng ta khaúng ñònh: “tieáp tuïc taïo laäp ñoàng boä caùc yeáu toá thò tröôøng; ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu löïc quaûn lyù kinh teá cuûa nhaø nöôùc”, vôùi vieäc thuùc ñaåy söï hình thaønh, phaùt trieån vaø töøng böôùc hoaøn thieän caùc loaïi thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa nhö thò tröôøng haøng hoùa vaø dòch vuï, thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng khoa hoïc – coâng ngheä, thò tröôøng voán, thò tröôøng baát ñoäng saûn… Ñoàng thôøi, tieáp tuïc ñoåi môùi caùc coâng cuï quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc, vôùi chöùc naêng cô baûn laø ñònh höôùng phaùt trieån, taïo moâi tröôøng phaùp lyù vaø kinh teá cho caùc chuû theå kinh teá hoaït ñoäng, kieåm tra, kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng kinh teá theo ñuùng luaät phaùp vaø chính saùch… Nhaø nöôùc toân troïng nguyeân taéc vaø cô cheá hoaït ñoäng khaùch quan cuûa thò tröôøng. Vieäc hieän thöïc hoùa caùc ñònh höôùng neâu treân theå hieän thoâng qua vieäc hoaøn thieän caùc cô cheá, chính saùch ñaõ ñöôïc ban haønh, boå sung vaø söûa ñoåi moät soá boä luaät vaø luaät, ñaùp öùng nhu caàu cuûa thöïc tieãn ñaët ra. Maët khaùc, coâng taùc xaây döïng theå cheá vaø caûi caùch thuû tuïc haønh chính ñaõ coù nhöõng böôùc tieán nhaát ñònh. Nhieàu cô cheá, chính saùch môùi nhö phaùt huy noäi löïc, chuyeån dòch cô caáu kinh teá, ñaåy maïnh xuaát khaåu ñi ñoâi vôùi vieäc môû roäng thò tröôøng trong nöôùc, khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh… ñaõ ñöôïc ban haønh. Trong giai ñoaïn tröôùc ñoåi môùi, chính saùch coâng nghieäp hoùa cuûa Vieät Nam ñöôïc xaùc ñònh laø öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng nhaèm taïo ra moät neàn coâng nghieäp laøm neàn taûng vaät chaát kyõ thuaät cho chuû nghóa xaõ hoäi vaø cô cheá thöïc hieän noù laø cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung. Ñeán Ñaïi hoäi VI ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá coù böôùc chuyeån ñoåi caên baûn. Töø ñoù qua Ñaïi hoäi VII vaø VIII ñaõ xaùc ñònh quan ñieåm coù yù nghóa böôùc ngoaët trong tö duy phaùt trieån laø tieán haønh coâng nghieäp hoùa theo xu höôùng hieän ñaïi, môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø xaùc ñònh neàn kinh teá nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn, vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñaïi hoäi IX nhaán maïnh vieäc caàn vaø coù theå ruùt ngaén thôøi gian thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Vieäc thay ñoåi naøy thöïc chaát laø thay ñoåi caùch nhìn nhaän veà phöông thöùc tieán haønh coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta. Töø choã neàn kinh teá veà cô baûn chæ coù moät thaønh phaàn ñaõ hình thaønh neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaø töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá quoác teá; thò tröôøng trong nöôùc gaén vôùi thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi. Phöông thöùc naøy nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa neàn kinh teá môû, cuûa nguyeân taéc ña phöông hoùa vaø ña daïng hoùa kinh teá ñoái ngoaïi, höôùng veà xuaát khaåu, ñoàng thôøi thay theá nhaäp khaåu baèng nhöõng saûn phaåm trong nöôùc saûn xuaát coù hieäu quaû. CHÖÔNG 3 CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM THÖÏC HIEÄN COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA ÔÛ NÖÔÙC TA Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa xaõ hoäi chuû nghóa laø söï nghieäp to lôùn ñoøi hoûi moät trình ñoä nhaát ñònh veà khoa hoïc – coâng ngheä cuõng nhö veà kinh teá – xaõ hoäi. Vì vaäy, phaûi coù nhöõng tieàn ñeà vaø ñieàu kieän caàn thieát baûo ñaûm trieån khai thuaän lôïi vaø thöïc hieän thaønh coâng söï nghieäp to lôùn naøy, cuï theå laø: Phaûi coù söï oån ñònh veà chính trò – xaõ hoäi Muoán phaùt trieån kinh teá, muoán tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, tröôùc heát phaûi coù moâi tröôøng chính trò – xaõ hoäi oån ñònh. Nhaân daân ta döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñang ñoåi môùi heä thoáng chính trò nhaèm cuûng coá nhaø nöôùc cuûa daân, do daân, vì daân, thöïc hieän daân chuû roäng raõi, naâng cao naêng löïc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, xaây döïng cöông lónh, chieán löôïc oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Ñaây laø tieàn ñeà chính trò beân trong cho coâng nghieäp hoùa. Moâi tröôøng quoác teá vaø xu höôùng phaùt trieån môùi cuûa theá giôùi cuõng taïo ra tieàn ñeà beân ngoaøi thuaän lôïi cho quaù trình coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta. Tröôùc heát, ñoù laø moâi tröôøng hoøa bình, xu höôùng hoøa hoaõn vaø hôïp taùc quoác teá cho pheùp ta môû roäng quan heä baïn beø vaø hôïp taùc vôùi nhieàu nöôùc, tranh thuû söï vieän trôï, giuùp ñôõ ña phöông cuûa quoác teá. Xu höôùng quoác teá hoùa ñôøi soáng kinh teá theá giôùi taïo ñieàu kieän vaø thôøi cô cho nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam coù theå söû duïng nhöõng thaønh töïu môùi cuûa caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, nguoàn voán nöôùc ngoaøi vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa baèng caùch tham gia vaøo söï phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá. Söï lôùn maïnh cuûa caùc löïc löôïng ñaáu tranh cho hoøa bình, daân chuû vaø tieán boä, söï thöùc tænh cuûa nhaân loaïi veà moät theá giôùi môùi cuõng laø hoaøn caûnh thuaän lôïi cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñaåy nhanh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, phaùt trieån kinh teá. Maáy chuïc naêm qua, moät soá nöôùc ñaõ bieát lôïi duïng hoaøn caûnh quoác teá ñaåy nhanh quaù trình naøy trong thôøi gian ngaén, töø moät nöôùc laïc haäu keùm phaùt trieån trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp. Tích luõy voán laø ñieàu kieän coù taàm quan troïng baäc nhaát Coù hai nguoàn ñeå tích luõy voán: Moät laø, tích luõy voán töø noäi boä neàn kinh teá quoác daân. Hai laø, döïa vaøo vieän trôï vaø vay nôï nöôùc ngoaøi vaø caùc toå chöùc phi chính phuû. Trong hai nguoàn ñoù, nguoàn tích luõy töø noäi boä neàn kinh teá quoác daân xeùt veà laâu daøi laø nguoàn chuû yeáu, coù vai troø quyeát ñònh. Song, nguoàn voán töø beân ngoaøi cuõng raát quan troïng, nhaát laø chaëng ñöôøng ñaàu cuûa thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi. Tích luõy voán töø noäi boä neàn kinh teá quoác daân ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû naâng cao hieäu quaû saûn xuaát: nguoàn cuûa noù laø lao ñoäng thaëng dö cuûa ngöôøi lao ñoäng thuoäc taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá toàn taïi trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi. Con ñöôøng cô baûn ñeå giaûi quyeát vaán ñeà tích luõy voán trong nöôùc laø taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi treân cô sôû öùng duïng tieán boä khoa hoïc – kyõ thuaät, coâng ngheä môùi, hôïp lyù hoùa saûn xuaát, xoùa boû cô cheá kinh teá vaø cô cheá quaûn lyù cuõ, chuyeån sang cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Ôû nöôùc ta hieän nay, ñeå taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, taêng tích luõy, tröôùc heát vaø chuû yeáu laø phaûi khai thaùc vaø söû duïng toát nguoàn lao ñoäng, taäp trung söùc phaùt trieån noâng nghieäp, coâng nghieäp, haøng tieâu duøng vaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu; ñaåy maïnh moät soá ngaønh coâng nghieäp khai thaùc; phaùt huy naêng löïc cuûa coâng nghieäp hieän coù vaø xaây döïng môùi nhöõng cô sôû caàn thieát, tröïc tieáp phuïc vuï chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi; tích cöïc thöïc hieän coù hieäu quaû cuoäc ñaáu tranh choáng tham nhuõng, choáng xa hoa, laõng phí, trieät ñeå thöïc haønh tieát kieäm trong saûn xuaát vaø tieâu duøng. Cuøng vôùi vieäc taïo voán, vaán ñeà quan troïng laø phaûi coù phöông thöùc huy ñoäng, söû duïng vaø quaûn lyù voán toái öu, ñem laïi hieäu quaû cao. Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân laønh ngheà Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñoøi hoûi phaûi coù moät ñoäi nguõ caùn boä, coâng nhaân ñuû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, baûo ñaûm cho vieäc toå chöùc, trieån khai vaø thöïc hieän thaønh coâng nhöõng chuû tröông, bieän phaùp xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá. Cô caáu ñoäi nguõ naøy phaûi ñoàng boä bao goàm caùn boä khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät, caùn boä quaûn lyù, caùn boä nghieäp vuï kinh teá, caùn boä trong caùc ngaønh kinh doanh, coâng nhaân kyõ thuaät… Nhöõng caùn boä vaø coâng nhaân naøy phaûi gioûi veà chuyeân moân, trung thaønh vôùi lyù töôûng xaõ hoäi chuû nghóa, taän tuïy phaán ñaáu vì söï nghieäp daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân phaûi tieán haønh vôùi toác ñoä vaø quy moâ thích hôïp, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa moãi thôøi kyø trong quaù trình coâng nghieäp hoùa. Ñi ñoâi vôùi vieäc ñaøo taïo, boài döôõng, boá trí vaø söû duïng toát ñoäi nguõ caùn boä, coâng nhaân, phaùt huy ñaày ñuû khaû naêng, sôû tröôøng vaø nhieät tình lao ñoäng saùng taïo cuûa hoï ñeå taïo ra naêng suaát, chaát löôïng vaø hieäu quaû kinh teá cao, ñoùng goùp xöùng ñaùng vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Ñieàu tra cô baûn, naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá – xaõ hoäi Ñaây laø moät trong nhöõng caên cöù raát quan troïng ñeå hoaïch ñònh chieán löôïc, chuû tröông, bieän phaùp xaây döïng vaø phaùt trieån noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác daân. Do ñoù, coâng taùc ñieàu tra cô baûn, naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc vaãn phaûi ñi tröôùc moät böôùc, phaûi ñaït chaát löôïng cao, baûo ñaûm chính xaùc, cuï theå, kòp thôøi… ñeå hoaïch ñònh ñuùng vaø trieån khai toát söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Ñaåy maïnh coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng ngheä vaø söû duïng coâng ngheä môùi Coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng ngheä caàn ñöôïc xuùc tieán maïnh meõ nhaèm vaïch ra phöông höôùng chính xaùc cho vieäc löïa choïn vaø söû duïng nhöõng thaønh töïu cuûa caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi. Khoa hoïc bao goàm khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä… phaûi baûo ñaûm cô sôû khoa hoïc cho caùc quyeát ñònh quan troïng cuûa caùc caáp laõnh ñaïo quaûn lyù, laø coâng cuï chuû yeáu ñeå naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi. Trong vieäc phaùt trieån nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän nay, caàn chuù troïng nghieân cöùu öùng duïng nhöõng coâng ngheä thích hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa nöôùc ta; ñoàng thôøi nghieân cöùu öùng duïng coù troïng ñieåm moät soá coâng ngheä hieän ñaïi thaønh nhöõng ngaønh môùi vôùi coâng ngheä cao hôn nhö coâng ngheä daàu khí, hoùa daàu, ñieän töû, tin hoïc, sinh hoïc, vaät lieäu môùi, coâng ngheä gia coâng cheá bieán… Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Tieán haønh quaù trình coâng nghieäp hoùa ôû caùc nöôùc kinh teá keùm phaùt trieån laø nhieäm vuï voâ cuøng khoù khaên, gian khoå. Ngaøy nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi vaø xu höôùng toaøn caàu hoùa ñôøi soáng kinh teá ngaøy caøng saâu roäng, ñaõ vaø ñang taïo ra moái lieân heä vaø söï phuï thuoäc laãn nhau giöõa caùc neàn kinh teá daân toäc; ñoàng thôøi cuõng taïo ra khaû naêng vaø ñieàu kieän ñeå caùc nöôùc tham gia vaøo phaân coâng hôïp taùc quoác teá. Ñaëc ñieåm ñoù cuûa thôøi ñaïi cho pheùp caùc nöôùc chaäm phaùt trieån môû roäng caùc quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi ñeå tranh thuû voán, kyõ thuaät, kinh nghieäm toå chöùc quaûn lyù, ñaøo taïo caùn boä, coâng nhaân… thoâng qua vieäc ña phöông hoùa caùc quan heä vaø ña daïng hoùa caùc hình thöùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi treân nguyeân taéc bình ñaúng, cuøng coù lôïi. Bieát khai thaùc vaø söû duïng kheùo leùo caùc nguoàn löïc beân ngoaøi ñeå huy ñoäng toái ña moïi nguoàn löïc vaø lôïi theá beân trong seõ taïo ra caùc tieàn ñeà caàn thieát ñeå ñaåy nhanh quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Song, vieäc tranh thuû vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc beân ngoaøi, laïi tuøy thuoäc vaøo khaû naêng haáp thuï ôû trong nöôùc. Do ñoù, töï löïc töï cöôøng, chuaån bò toát caùc ñieàu kieän veà moïi maët ôû trong nöôùc laø yeâu caàu cô baûn ñeå thu huùt vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc beân ngoaøi. Toùm laïi, nhöõng taùc duïng cô baûn cuûa coâng nghieäp hoùa ñoái vôùi neàn kinh teá ñaát nöôùc hieän nay coù moät vai troø quan troïng, noù caûi bieán nöôùc ta töø nöôùc noâng nghieäp laïc haäu thaønh nöôùc coâng nghieäp coù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät hieän ñaïi. Ôû ñaây, nöôùc coâng nghieäp caàn ñöôïc hieåu laø moät nöôùc coù neàn kinh teá maø trong ñoù lao ñoäng coâng nghieäp trôû thaønh phoå bieán trong caùc ngaønh vaø caùc lónh vöïc cuûa neàn kinh teá. Tyû troïng coâng nghieäp trong neàn kinh teá caû veà GDP caû veà löïc löôïng lao ñoäng ñeàu vöôït troäi hôn so vôùi noâng nghieäp. Coâng nghieäp hoùa phaûi gaén vôùi hieän ñaïi hoùa nhaèm xaây döïng nöôùc ta theo höôùng hieän ñaïi saùnh ngang ñöôïc vôùi caùc nöôùc phaùt trieån khaùc treân theá giôí. Ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa seõ giuùp ta khôi daäy ñöôïc tieàm naêng kinh teá cuûa ñaát nöôùc, giuùp ta phaùt huy toát nhöõng nguoàn löïc haïn heïp cuûa chuùng ta moät caùch coù hieäu quaû. Thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc giuùp khôi daäy tieàm naêng cuûa löïc löôïng saûn xuaát ôû nöôùc ta ñeå xaây döïng moät quan heä saûn xuaát phuø hôïp döïa treân cheá ñoä coâng höõu xaõ hoäi chuû nghóa veà tö lieäu saûn xuaát. Sau moät thôøi gian chuû tröông thöïc hieän: böôùc ñaàu ñaõ taïo ñöôïc nhöõng chuyeån bieán toát veà maët kinh teá - xaõ hoäi, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, taïo ñöôïc nhöõng tieàn ñeà caàn thieát cho vieäc ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa ôû nhöõng chaëng ñöôøng tieáp theo cuûa quaù trình ñoåi môùi ñeå tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. Taïi Ñaïi hoäi IX Ñaûng ta ñaõ chæ ra: “Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 10 naêm 2001 – 2010 nhaèm: Ñöa nöôùc ta ra khoûi tình traïng keùm phaùt trieån, naâng cao roõ reät ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân, taïo neàn taûng ñeå ñeán naêm 2020 nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi. Nguoàn löïc con ngöôøi, naêng löïc khoa hoïc vaø coâng ngheä, keát caáu haï taàng, tieàm löïc kinh teá, quoác phoøng, an ninh ñöôïc taêng cöôøng; theå cheá kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñöôïc hình thaønh veà cô baûn; vò theá cuûa nöôùc ta treân tröôøng quoác teá ñöôïc naâng cao” Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù Ⅸ, Nxb. Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 2001, tr. 89 – 90. . MUÏC LUÏCš˜—œ MÔÛ BAØI 1 CHÖÔNG I: COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM 2 TÍNH TAÁT YEÁU CUÛA COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA 2 Quan nieäm veà coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa 2 Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta 4 Taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoùa 5 NOÄI DUNG CUÛA COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA ÔÛ NÖÔÙC TA 6 Coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa laø quaù trình xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi, thöïc hieän cô khí hoùa neàn saûn xuaát xaõ hoäi vaø öùng duïng nhöõng thaønh töïu cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä 6 Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa xaõ hoäi chuû nghóa laø quaù trình hình thaønh cô caáu kinh teá môùi 8 Thieát laäp quan heä saûn xuaát phuø hôïp theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa 9 CHÖÔNG II: TÌNH HÌNH THÖÏC HIEÄN COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ NÖÔÙC TA 10 GIAI ÑOAÏN TAÏO TIEÀN ÑEÀ COÂNG NGHIEÄP HOÙA: TÖØ NAÊM 1986 ÑEÁN NAÊM 1995 10 GIAI ÑOAÏN ÑAÅY MAÏNH COÂNG NGHIEÄP HOÙA: TÖØ NAÊM 1996 ÑEÁN NAY 12 CHÖÔNG 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM THÖÏC HIEÄN COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA ÔÛ NÖÔÙC TA 16 Phaûi coù söï oån ñònh veà chính trò – xaõ hoäi 16 Tích luõy voán laø ñieàu kieän coù taàm quan troïng baäc nhaát 16 Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân laønh ngheà 17 Ñieàu tra cô baûn, naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá - xaõ hoäi 17 Ñaåy maïnh coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc vaø coâng ngheä vaø söû duïng coâng ngheä môùi 17 Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi 18 KEÁT LUAÄN 19