Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học môn triết học Mác-Lênin ở trường Đại học Ngô Quyền hiện nay - Đỗ Mạnh Hà

77 Tiếp tục đổi mới . . . TIẾP TỤC ĐỔI MỚI, NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC MÔN TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÔ QUYỀN HIỆN NAY Đỗ Mạnh Hà* TÓM TẮT Chủ nghĩa Mác - Lênin là đỉnh cao tư duy nhân loại, vũ khí tư tưởng sắc bén của giai cấp vô sản. Việc giảng dạy môn triết học Mác - Lênin trang bị thế giới quan, phương pháp luận giúp cho người học hình thành và phát triển trí tuệ, nâng cao nĕng lực tư duy lôgíc, khái quát và hệ thống; hình thành những giá trị vĕn hoá, lý tưởng, niềm tin, đạo đức, lối sống cho học viên, sinh viên giúp họ bồi dưỡng, nâng cao bản lĩnh chính trị, nâng cao “sức đề kháng” trước các luận điệu tuyên truyền xuyên tạc của các thế lực thù địch. Quan trọng hơn cả, chủ nghĩa Mác - Lênin trang bị cho người học phương pháp tư duy giúp người học không chỉ học tốt những môn học tại Trường mà còn là cơ sở để họ hoàn thành tốt nhiệm vụ trong quá trình công tác tại các đơn vị sau này. Từ khóa: đổi mới, chất lượng, dạy và học, triết học, Đại học Ngô Quyền. CONTINUE TO INNOVATE , IMPROVING TEACHING AND LEARNING MARXIST - LENINIST NGO QUYEN UNIVERSITY IN TODAY ABSTRACT Marxism - Leninism is the pinnacle of human thinking, sharp ideological weapon of the proletariat. The teaching philosophy Marxist - Leninist worldview equipment, methodology helps students form and intellectual development, improve logical thinking , generalization and systems; formation of cultural values, ideals, beliefs, ethics and lifestyle for students, students help them nurture and enhance their political , enhance “ resistance “ against propaganda distortions of the hostile forces. More importantly, Marxism-Leninism equip learners thinking strategies to help students not only learn better in school subjects but also as a basis for them to complete the tasks in the process of work in the unit later. Keywords: innovation, quality, teaching and learning, philosophy, University of Ngo Quyen. * Học viện chính trị - Bộ Quốc Phòng. ĐT: 0997418980, Email: manhhaarmy@gmail.com 78 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trường Đại học Ngô Quyền là một trung tâm đào tạo cán bộ nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật quân sự của Binh chủng Công binh và Quân đội. Nhận thức được vai trò quan trọng của Triết học Mác - Lênin đối với người học, trong những nĕm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà Trường, cấp uỷ, chỉ huy Khoa KHXH&NV đã thường xuyên chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy. Khoa KHXH&NV đã hoàn thành đổi mới đề cương, đáp án các bộ môn phù hợp với từng đối tượng giảng dạy; chú trọng nâng cao chất lượng chuẩn bị bài giảng của giảng viên theo hướng chú trọng thích đáng đến việc cung cấp kiến thức cơ bản gắn với tĕng cường liên hệ sát với thực tế hoạt động của bộ đội; thường xuyên tổ chức chặt chẽ hoạt động thông qua bài giảng, giảng mẫu, giảng rút kinh nghiệm; chú trọng nâng cao chất lượng giáo án điện tử, các bài giảng đã đáp ứng được yêu cầu gắn lý luận với thực tiễn và cập nhật thông tin mới, thể hiện được tính chiến đấu cao; các giảng viên đã vận dụng vào lý giải các hiện tượng kinh tế, chính trị - xã hội, các quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước và Quân đội; thường xuyên bồi dưỡng kỹ nĕng, phương pháp cho đội ngũ giảng viên, nhất là giảng viên trẻ làm chủ giáo án, biết kết hợp và phát huy có hiệu quả các phương pháp dạy học. Đặc biệt chất lượng tổ chức các hoạt động sau bài giảng của Khoa đã được nâng cao rõ rệt, nhiều giảng viên đã vận dụng phương pháp dạy học tích cực như nêu vấn đề, trao đổi, thảo luận trực tiếp và giải đáp...đã kích thích được tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của người học. 2. TIẾP TỤC ĐỔI MỚI, NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC MÔN TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÔ QUYỀN HIỆN NAY Quán triệt tinh thần Nghị quyết số 29- NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) về đổi mới cĕn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Việc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học môn triết học Mác-Lênin là một vấn đề cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục - đào tạo, xây dựng Trường Đại học Ngô Quyền phát triển bền vững xứng tầm của một trường đại học trong hệ thống giáo dục quốc dân, theo chúng tôi để thực hiện tốt vấn đề này cần tập trung một số giải pháp cơ bản sau: Một là, cần đổi mới nội dung giảng dạy triết học Mác-Lênin cho đối tượng là học viên, sinh viên các ngành khoa học ( không chuyên triết học). Với đối tượng này, không cần thiết phải dạy tất cả các nội dung phong phú của triết học Mác-Lênin. Điều quan trọng là phải chắt lọc những giá trị cơ bản nhất của triết học Mác-Lênin để giảng dạy, giúp cho học viên, sinh viên hình thành được thế giới quan khoa học biện chứng, phương pháp luận khoa học biện chứng duy vật, nhân sinh quan cách mạng... Trên cơ sở đó, học viên, sinh viên có thể tự học tập, rèn luyện, phát triển và hoàn thiện nhân cách để trở thành những công dân có ích cho xã hội. Hai là, đẩy mạnh đổi mới, phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học và vai trò chỉ đạo, hướng dẫn của người dạy, phù hợp với từng đối tượng đào tạo. Đây là giải pháp giữ vị trí quan trọng hàng đầu để phát huy nội lực của cả người học và người dạy trong quá trình dạy học, trực tiếp góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình đó. Để thực hiện tốt nội dung giải pháp này, đòi hỏi người giảng viên trên cơ sở bám sát nội dung đề cương môn học, cần đầu tư thời 79 Tiếp tục đổi mới . . . gian nghiên cứu và biên soạn bài giảng hết sức công phu, tỉ mỉ. Nội dung bài giảng không chỉ thể hiện được tính giáo dục, tính nghề nghiệp, tính thực tiễn mà còn phải toát lên được những tri thức cơ bản của những nguyên lý, quy luật, phạm trù với những thông tin hiện đại và cập nhật, trình bày vấn đề phải rõ ràng, trong sáng về ngôn ngữ, kích thích phương pháp tư duy sáng tạo đối với sinh viên. Trên cơ sở nội dung qui định trong giáo trình, giáo khoa, giảng viên phải cĕn cứ vào trình độ, đặc điểm đối tượng mỗi lớp, mỗi khoá để biên soạn nội dung giảng dạy phù hợp. Quá trình dạy học, người giảng viên cần sử dụng linh hoạt tổng hợp và hiệu quả các phương pháp dạy học trong đó chú trọng nhiều hơn tới phương pháp trao đổi, đàm thoại và gợi mở bởi lẽ quá trình dạy học môn triết học Mác-Lênin người giảng viên không những chỉ truyền thụ thông tin khoa học mà quan trọng hơn là dạy cho học viên, sinh viên biết phương pháp suy nghĩ, làm cho họ phát triển khả nĕng tư duy khoa học, nĕng lực nhận xét, đánh giá, khả nĕng khái quát và phê phán. Đồng thời phải giảng đúng, giảng sát đối tượng. Nghĩa là trong giảng dạy ở mỗi đối tượng có thể có những điều chỉnh về phương pháp khác nhau để phù hợp với đặc điểm nhận thức, tâm lý người học, liều lượng kiến thức phải phù hợp với trình độ và quy luật nhận thức, phù hợp với sinh viên sau khi ra trường công tác tại các đơn vị cơ sở, nhưng phải chốt giữ được những tư tưởng cơ bản, những cái tinh tuý, bản chất ở mỗi nguyên lý, qui luật làm cơ sở cho học viên, sinh viên tiếp tục sáng tạo trong học tập nghiên cứu và trong hoạt động thực tiễn. Dù là đổi mới phương pháp giảng dạy thế nào đi nữa, thì phương pháp giảng dạy“thuyết trình khoa học”vẫn là phương pháp thích hợp với giảng dạy triết học Mác –Lênin. Bởi lẽ“thuyết trình khoa học” là: nêu vấn đề, phân tích vấn đề (tìm ra mối liên hệ, mặt đối lập, mâu thuẫn của sự vật) , chắt lọc những giá trị, tinh hoa, đối chiếu so sánh với khoa học và thực tiễn để khẳng định chân lý; đồng thời từ chân lý triết học này mà phê phán những quan điểm đối lập, sai trái hoặc những “khập khiễng” trong thực tiễn. Đó là “thuyết trình khoa học”, trong đó đưa tư duy của giảng viên và học viên, sinh viên đi từ cái cụ thể (trong thực tiễn) đến cái trừu tượng và từ cái trừu tượng đến cái cụ thể (trong tư duy, tức khám phá ra chân lý). Đó cũng là quá trình đưa tư duy của giảng viên và học viên, sinh viên đi từ hiện tượng khám phá ra bản chất, rồi từ bản chất cấp một (vượt bỏ mâu thuẫn) đến bản chất cấp hai... và mãi xâm nhập vào thế giới vô cùng, vô tận. Thuyết trình khoa học như vậy, không thể là khô khan và lỗi thời được. Bởi lẽ, nó đưa chúng ta đến những cánh rừng có những cây cổ thụ quý hiếm, tràn ngập những hoa thơm, cỏ lạ.. Và tất cả những cái đó kích thích trí tò mò và thúc đẩy tư duy sáng tạo của học viên, sinh viên. Ba là, xây dựng cho người học nhận thức đúng đắn về vị trí, ý nghĩa, vai trò của môn học, đồng thời phát huy cao độ vai trò nhân tố chủ quan của người học trong quá trình tự học. Trước thực trạng một bộ phận không nhỏ học viên, sinh viên có nhận thức chưa đúng về vị trí, vai trò của môn triết học Mác-Lênin dẫn tới động cơ, thái độ học tập môn học chưa đúng như hiện nay thì việc thực hiện tốt giải pháp này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Muốn vậy, cần làm cho môn triết học Mác- Lênin gần gũi hơn với người học. Làm cho họ thấy được môn triết học Mác-Lênin thực sự là lý luận khoa học nhất, cách mạng nhất, tiên tiến nhất và việc chiếm lĩnh kho tàng lý luận 80 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật môn triết học Mác-Lênin thực sự trở thành nhu cầu, điều kiện, tiền đề không thể thiếu trong hành trang bước vào đời của mỗi học viên, sinh viên. Đối với bản thân mỗi người học cần xác định đúng thái độ, trách nhiệm, vai trò môn học từ đó xây dựng động cơ học tập đúng đắn, xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập hợp lý, lấy tự học là chính, đồng thời tự rút ra cho mình phương pháp học tập phù hợp. Nhưng dù có phương pháp nào đi chĕng nữa, muốn đạt kết quả cao trong học tập môn triết học Mác-Lênin học viên, sinh viên nhất định phải rèn luyện được kỹ nĕng nghe, viết và nói. Khi nghe giảng, học viên cần phải biết chắt lọc những nội dung chính để ghi. Trước khi học bài mới cần phải xem lại bài cũ, đọc trước bài mới và những tài liệu có liên quan để chủ động lĩnh hội nội dung bài giảng. Phải tích cực, tự giác, chủ động tự học, cần mẫn tự nghiên cứu, nắm vững bản chất của mỗi vấn đề. Khắc phục triệt để lối học “vẹt” theo kiểu học thuộc lòng, ghi nhớ máy móc câu chữ nhưng không hiểu bản chất vấn đề của một số đông học viên, sinh viên khi học tập, nghiên cứu môn học. Bốn là, thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên. Đây là vấn đề cơ bản, then chốt không chỉ đặt nền tảng vững chắc cho đổi mới phương pháp giảng dạy thành công, mà còn có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng giáo dục đào tạo. Bởi lẽ, giảng viên là người trực tiếp điều hành quá trình dạy học, là người suy đến cùng quyết định chất lượng dạy học môn học. Vì vậy, thực hiện giải pháp này trước hết lấy tự bồi dưỡng cá nhân là chính. Thông qua hệ thống sách giáo trình, giáo khoa, sách kinh điển, các vĕn kiện nghị quyết của Đảng, các tạp chí, tài liệu có liên quan, mỗi giảng viên tự xác định những thiếu hụt về nội dung để có kế hoạch tự bồi dưỡng. Mặt khác, mỗi giảng viên cần phải tích cực chú trọng tới việc biên soạn bài giảng, giảng dạy ở nhiều chủ đề, cụm bài, tiến tới giảng dạy toàn môn. Đây vừa là giải pháp tình thế trong điều kiện số giảng viên ít, khối lượng giảng dạy nhiều, nhưng cũng là giải pháp lâu dài cần thiết để mỗi giảng viên có trình độ chuyên môn toàn diện. Ngoài ra, Nhà trường cần tĕng cường bồi dưỡng, cử giảng viên đi học nâng cao trình độ ở các cơ sở trong nước, đi thực tế, tìm hiểu chuyên môn. Tổ chức nói chuyện chuyên đề với các nhà khoa học có uy tín trong và ngoài nước Bồi dưỡng, nâng cao trình độ giảng viên cần bảo đảm toàn diện bao gồm cả kiến thức chuyên ngành và liên ngành, lòng yêu nghề, kỹ nĕng sư phạm, biết kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học và khai thác, sử dụng có hiệu quả hệ thống phương tiện kỹ thuật dạy học. Trong điều kiện hiện nay, khi cách mạng khoa học- công nghệ phát triển như vũ bão, toàn cầu hóa mang tính hai mặt tác động đến tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội trên phạm vi toàn cầu, tình hình kinh tế-chính trị trên thế giới luôn thay đổi và có nhiều diễn biến phức tạ, khó lường; nhất là khi các thế lực thù địch vẫn tĕng cường thực hiện “ diễn biến hòa bình” đối với nước ta, thì người giảng viên triết học cần phải biết hiết thấu đáo về tri thức triết học Mác-Lênin và có những hiểu biết rộng về tri thức liên ngành, nhất là tri thức hiện đại ( về đặc điểm mới của thời đại, toàn cầu hóa, cách mạng khoa học- công nghệ, kinh tế tri thức, phát triển bền vững, những vấn đề toàn cầu, biến đổi khí hậu...). Đồng thời phải hiểu sâu sắc về thực tiễn cách mạng Việt Nam, nhất là thực tiễn đổi mới và hội nhập quốc tế. Những tri thức 81 Tiếp tục đổi mới . . . khoa học nói trên phải được thâm nhập và hòa quyện vào bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng của người giảng viên tạo nên một nhà khoa học, một nhà giáo và chuyên gia công tác tư tưởng. 3. KẾT LUẬN Đổi mới nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập môn triết học Mác-Lênin là cần thiết và cấp bách. Công việc này phải dựa vào chính đặc trưng của triết học Mác-Lênin, trình độ và nĕng lực của giảng viên, khả nĕng tiếp nhận và xử lý thông tin của sinh viên, học viên, chất lượng của giáo trình, tài liệu tham khảo. Việc đổi mới như vậy rất quan trọng, nên cần được xem xét cẩn trọng và triển khai theo lộ trình nhất định với những bước đi thích hợp. Chất lượng dạy học môn triết học Mác-Lênin chỉ có thể được nâng cao trên cơ sở kết hợp cả nhân tố chủ quan và điều kiện khách quan. Nhà trường, giảng viên, đội ngũ cán bộ quản lý và đặc biệt là học viên phải nhận thức đúng vị trí, vai trò của môn triết học Mác-Lênin, từ đó thường xuyên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực và sáng tạo, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Nhà trường. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Vĕn kiện Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, Hà Nội 2011. [2]. Hồ Chí Minh (1947), “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995.