Thủng ruột trên bệnh nhân nhiễm HIV - Nguyễn Thanh Phong

THUÛNG RUOÄT TREÂN BEÄNH NHAÂN NHIEÃM HIV Nguyeãn Thanh Phong*, Leâ Quang Nghóa*, Traàn Vaên Phôi* TOÙM TAÉT Ñaët vaán ñeà: Thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV laø moät bieán chöùng naëng, tyû leä bieán chöùng vaø töû vong sau moå coøn cao. Muïc tieâu nghieân cöùu laø moâ taû ñaëc ñieåm laâm saøng vaø ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò. Phöông phaùp nghieân cöùu: chuùng toâi hoài cöùu nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV ñöôïc ñieàu trò taïi khoa caáp cöùu beänh vieän Bình Daân trong 5 naêm töø thaùng 1/2000 ñeán thaùng 11/2004. Keát quaû: coù 11 tröôøng hôïp ñöôïc moå trong thôøi gian treân. Nam chieám 64%. Trung bình laø 34 tuoåi. 64% beänh nhaân ôû giai ñoaïn AIDS, 36% giai ñoaïn nhieãm HIV coù trieäu chöùng. 91% beänh nhaân coù daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc. Lieàm hôi döôùi hoaønh coù trong 71% tröôøng hôïp. Sieâu aâm buïng giuùp chaån ñoaùn trong 75% tröôøng hôïp. Taát caû ñeàu trong tình traïng vieâm phuùc maïc toaøn boä, 64% tröôøng hôïp soác nhieãm truøng tröôùc moå. 46% thuûng ruoät do lao, 46% khoâng do lao, coù 1 tröôøng hôïp hoaïi töû hoång traøng gaây thuûng. Tyû leä bieán chöùng 72%, töû vong 9%. Keát luaän: thuûng ruoät coù theå xaûy ra ôû baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa tình traïng nhieãm HIV. Trieäu chöùng laâm saøng thöôøng ñieån hình vôùi daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc, X-quang buïng ñöùng coù lieàm hôi döôùi hoaønh laø daáu hieäu thöôøng gaëp vaø laø yeáu toá quyeát ñònh phaãu thuaät. Sieâu aâm buïng laø phöông phaùp coù giaù trò trong vieäc phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV. Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo tình traïng vieâm phuùc maïc, giai ñoaïn nhieãm HIV vaø phöông phaùp phaãu thuaät. SUMMARY INTESTINAL PERFORATION IN HIV – INFECTED PATIENTS Nguyen Thanh Phong, Le Quang Nghia, Tran Van Phoi * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 88–92 Objective: Intestinal perforation in HIV– infected patients is a rare surgical emergency, however the morbidity and mortality is highly because it is easily to miss out or confuse with other diseases, and the methods of treatment were belong to patient’s situation and surgeon. The aim of study is determine of experiences in diagnosis and treatment. Method: retrospective analysis of intestinal perforation in HIV– infected patients who underwent surgical procedure between January 2000 and November 2004 at emergency department in Binh Dan hospital. Result: 11 patients with generalized peritonitis were operated. 91% with abdominal tenderness, guarding and rebound tenderness. 64% were AIDS. Air under the diaphram in 71%, ultrasonography feature of free fluid in peritoneal cavity were 75%. Tuberculosis intestinal perforation in 46%, idiopathic cause in 46%. The mortality and morbidity were 9% and 72%. Conclusion: Intestinal perforation can occur whenever of HIV– infected’s stage. The clinic is usually typical with abdominal tenderness, guarding and rebound tenderness. Abdominal X- rays and ultrasound were useful in diagnosis. The results belong to peritonitis situation, HIV– infected’s stage and surgical methods. T T * Boä moân Ngoaïi – Ñaïi hoïc Y Döôïc Tp. Hoà Chí Minh 88 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV laø moät caáp cöùu ngoaïi khoa ít gaëp, tuy nhieân tyû leä bieán chöùng vaø töû vong cuûa beänh naøy coøn cao do deã boû soùt beänh hay chaån ñoaùn laàm vôùi caùc beänh khaùc. Caùc phöông phaùp ñieàu trò chöa thoáng nhaát tuyø thuoäc tình traïng cuûa beänh nhaân vaø phaãu thuaät vieân. Do ñoù chuùng toâi hoài cöùu nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV ñöôïc ñieàu trò taïi khoa caáp cöùu beänh vieän Bình Daân nhaèm ruùt ra nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn trong coâng taùc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp Hoài cöùu ÑOÁI TÖÔÏNG Taát caû tröôøng hôïp thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV ñöôïc phaãu thuaät taïi khoa caáp cöùu beänh vieän Bình Daân loaïi tröø nhöõng tröôøng hôïp thuûng ruoät do chaán thöông hay veát thöông. Caùc döõ lieäu ñöôïc thu thaäp bao goàm tuoåi, giôùi, giai ñoaïn nhieãm HIV, phaûn öùng phuùc maïc, tình traïng soác, X-quang buïng ñöùng khoâng söûa soaïn (XQBÑKSS), sieâu aâm buïng, caùc xeùt nghieäm sinh hoaù, huyeát hoïc, vi khuaån, phöông phaùp moå, bieán chöùng sau moå. Döõ lieäu ñöôc phaân tích vôùi phaàn meàm SPSS 11.05. Trong ñoù tyû leä phaàn traêm ñöôïc tính cho caùc bieán ñònh tính, vaø giaù trò trung bình cuøng vôùi 2 ñoä leäch chuaån ñöôïc tính cho caùc bieán soá ñònh löôïng KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Tyû leä nam: nöõ laø 2:1. Tuoåi trung bình laø 34, nhoû nhaát laø 16 lôùn nhaát 48 tuoåi. Tình traïng soát 2 tröôøng hôïp, 9 khoâng soát. 7 tröôøng hôïp lao phoåi vaø vieâm phoåi. Tieâu chaûy 6 tröôøng hôïp. Soá löôïng baïch caàu ña nhaân trung tính: trung bình 6800 ±4,67/mm3. Soá löôïng baïch caàu lympho: trung bình 955 ± 0,51 /mm3. Dung tích hoàng caàu: trung bình 25 ± 5,07%. Protit/ maùu: trung bình 65± 8,51 g/l. Nguyeân nhaân gaây thuûng ruoät Baûng 1 Soá beänh nhaân Tyû leä (%) Thuûng hoài traøng do lao 3 27.3 Thuûng hoài traøng nghi lao 2 18.2 Thuûng hoài traøng 5 45.5 Thuûng hoång traøng 1 9.1 Phöông phaùp phaãu thuaät Baûng 2 Soá beänh nhaân Tyû leä (%) Khaâu loã thuûng 2 18.2 Khaâu loã thuûng+ Phaãu thuaät khaùc 1 9.1 Caét ñoaïn ruoät noái ngay 2 18.2 Caét ñoaïn ruoät + ñöa 2 ñaàu ra ngoaøi 3 27.3 Môû hoài traøng ra da 1 9.1 Môû hoài traøng ra da+ Phaãu thuaät khaùc 2 18.2 Bieán chöùng vaø töû vong Baûng 3 Soá beänh nhaân Tyû leä (%) Khoâng bieán chöùng 1 9.1 Nhieãm truøng veát moå 5 45.5 Roø ruoät 2 18.2 Roø ruoät+ bung thaønh buïng 1 9.1 Tuï dòch sau moå 1 9.1 Töû vong 1 9.1 BAØN LUAÄN Trieäu chöùng laâm saøng Ñau buïng ñoät ngoät vaø döõ doäi laø trieäu chöùng kinh ñieån cuûa vieâm phuùc maïc do thuûng taïng roãng, trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khoâng coù tröôøng hôïp naøo, taát caû beänh nhaân ñeàu coù trieäu chöùng ñau buïng aâm æ lieân tuïc ngaøy caøng taêng. 7 tröôøng hôïp (64%) ñöôïc chuyeån ñeán beänh vieän Bình Daân vôùi chaån ñoaùn vieâm phuùc maïc, trong ñoù 3 tröôøng hôïp ñang ñieàu trò lao phoåi, 4 tröôøng hôïp ñang ñieàu trò AIDS. Chuùng toâi coøn ghi nhaän moät soá trieäu chöùng khaùc: Soát dai daúng hôn 7 ngaøy: 2 tröôøng hôïp. Tieâu chaûy 6 tröôøng hôïp. 89 Ngoaøi nhöõng trieäu chöùng ñeå xaùc ñònh vieâm phuùc maïc coøn coù nhöõng trieäu chöùng veà ñöôøng tieâu hoaù vaø soát dai daúng keøm theo, tuy nhieân nhöõng trieäu chöùng naøy thöôøng gaëp treân nhöõng beänh nhaân ôû giai ñoaïn AIDS, vaø nhieãm HIV coù trieäu chöùng, do ñoù trieäu chöùng laâm saøng ít giuùp chuùng toâi chaån ñoaùn thuûng ruoät treân beânh nhaân nhieãm HIV Trieäu chöùng thöïc theå: 91% coù co cöùng thaønh buïng vaø phaûn öùng phuùc maïc laø nhöõng trieäu chöùng ñöôïc ghi nhaän nhieàu, ñaây laø nhöõng trieäu chöùng giuùp chaån ñoaùn vieâm phuùc maïc, vaø quyeát ñònh can thieäp phaãu thuaät. Trieäu chöùng caän laâm saøng X- quang buïng ñöùng khoâng söûa soaïn Trong thuûng ruoät, XQBÑKSS phaùt hieän coù lieàm hôi döôùi hoaønh trong 60-85% tröôøng hôïp (1,4) trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coù 7 beänh nhaân ñöôïc chuïp XQBÑKSS, keát quaû coù 5 tröôøng hôïp (71%) coù lieàm hôi döôùi hoaønh. Keát quaû döông tính cuûa caùc nghieân cöùu gaàn gioáng nhau vaø coù yù nghóa thoáng keâ. Tyû leä döông tính chieám khaù cao, nhö vaäy XQBÑKSS coù giaù trò cao trong chaån ñoaùn thuûng ruoät. Sieâu aâm Theo Tshibwabwa(5) sieâu aâm buïng laø phöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh thöôøng ñöôïc duøng trong chaån ñoaùn beänh lyù trong oå buïng. Nhöõng thay ñoåi nhìn thaáy treân sieâu aâm buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV thì khoâng khaùc gì ôû ngöôøi bình thöôøng. Sieâu aâm buïng coøn laø daáu hieäu tin caäy trong vieäc phaùt hieän dòch trong oå buïng. Maëc duø sieâu aâm buïng khoâng cung caáp chaån ñoaùn xaùc ñònh, nhöng coù theå cung caáp nhöõng hình aûnh baát thöôøng veà giaûi phaãu vaø beänh lyù goùp phaàn vaøo vieäc chaån ñoaùn vaø quyeát ñònh can thieäp phaãu thuaät. Trong tröôøng hôïp nghi ngôø, sieâu aâm buïng neân ñöôïc tieán haønh ñeå xaùc ñònh coù dòch trong oå buïng hay khoâng vaø tyû leä chính xaùc leân tôùi 96,3%. Chuùng toâi thöïc hieän sieâu aâm buïng cho 8 beänh nhaân (82%) keát quaû coù dòch trong oå buïng laø 5 (62%) tröôøng hôïp, 1 (13%) tröôøng hôïp sieâu aâm phaùt hieän coù daáu hieäu öù hôi baát thöôøng ruoät. Sieâu aâm coøn phaùt hieän theâm 1 (13%) tröôøng hôïp soûi tuùi maät keøm theo. Nhö vaäy, ngoaøi XQBÑKSS, sieâu aâm cuõng giuùp chuùng toâi chaån ñoaùn vieâm phuùc maïc khi coù hôi töï do, hay dòch trong oå buïng, vaø höôùng chuùng toâi ñeán chaån ñoaùn thuûng ruoät. CTscan laø phöông tieän chaån ñoaùn coù ñoä nhaïy vaø ñoä ñaëc hieäu hôn sieâu aâm buïng trong chaån ñoaùn caùc beänh lyù trong oå buïng. Tuy nhieân khoâng phaûi beänh vieän naøo cuõng ñöôïc trang bò maùy CTscan vaø giaù tieàn ñeå thöïc hieän phöông phaùp naøy coøn cao neân sieâu aâm buïng laø phöông phaùp thay theá coù giaù trò nhaát trong vieäc phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khoâng coù tröôøng hôïp naøo ñöôïc laøm CTscan. Nguyeân nhaân gaây thuûng ruoät Thuûng ruoät do Cyto MegaloVirus (CMV) laø nguyeân nhaân phoå bieán nhaát trong phaãu thuaät caáp cöùu buïng ôû beänh nhaân AIDS (2). Theo nhieàu nghieân cöùu thuûng ruoät do CMV treân beänh nhaân nhieãm HIV ñöùng haøng ñaàu caùc phaãu thuaät buïng, vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ôû ñoaïn cuoái hoài traøng vaø ñaïi traøng. Cô cheá laø vieâm maïch maùu nieâm maïc Æ loeùt Æ thuûng. Thuûng ruoät thöôøng daãn tôùi vieâm phuùc maïc toaøn boä treân 90% tröôøng hôïp treân beänh nhaân nhieãm HIV do khaû naêng khu truù nhieãm truøng oå buïng keùm (1,2). Thuûng ruoät do lao laø nguyeân nhaân ñöùng haøng thöù hai, theo Martinez (3) ñaëc ñieåm lao ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV töông töï nhö beänh nhaân khoâng nhieãm HIV, ñieåm khaùc bieät chuû yeáu laø tuoåi treû hôn vaø thôøi gian tieán trieån nhanh hôn. Nhieàu taùc giaû cho raèng möùc ñoä naëng cuûa lao phoåi töông ñöông vôùi ñoä naëng lao ruoät (1), lao ñöôøng tieâu hoaù coù theå ôû baát kyø choå naøo nhöng hoài manh traøng vaø ñoaïn cuoái hoài traøng laø nôi deãû bò nhaát. Trong nghieân cöùu cuûa Azizollah (1) tyû leä thuûng hoài traøng do lao laø 20%. Tyû leä vaø möùc ñoä naëng cuûa lao ruoät lieân quan ñeán tyû leä nhieãm HIV(3). Cô cheá laø sang thöông lao luoân luoân baét ñaàu töø moâ baïch huyeát ruoät, vaø sang thöông sôùm nhaát thöôøng naèm treân maûng Peyer. Sau ñoù hình thaønh cuû lao nhoû ôû lôùp döôùi nieâm maïc vaø dieãn tieán thaønh maõng 90 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 loeùt Æ thuûng. Thuûng ruoät non treân beänh nhaân nhieãm HIV töông ñoái ít gaëp nhöng bieåu hieän laâm saøng thöôøng naëng. Theo Azizollah (1) coù 15 tröôøng hôïp thuûng ruoät non trong 20 naêm, vaø taàn soá laø 1,5%. Phaàn lôùn thuûng ruoät non naèm ôû hoài traøng, hieám gaëp hôn ôû hoång traøng vaø ñaïi traøng. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi 3 tröôøng hôïp khoâng laøm giaûi phaãu beänh khi moå. 8 tröôøng hôïp coù keát quaû giaûi phaãu beänh trong ñoù nguyeân nhaân thuûng ruoät do lao ñöùng haøng ñaàu 63%, khoâng do lao laø 37%. Coù leõ laø do nöôùc ta tyû leä nhieãm lao treân beänh nhaân nhieãm HIV cao. Vaø taïi beänh vieän chuùng toâi chöa laøm xeùt nghieäm chaån ñoaùn nhieãm CMV. Thöông toån trong oå buïng Theo nhieàu nghieân cöùu tyû leä vieâm phuùc maïc toaøn boä do thuûng ruoät thay ñoåi töø 59,2- 100% (4). Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi taát caû beänh nhaân ñeàu ôû trong tình traïng vieâm phuùc maïc toaøn boä khi phaãu thuaät, nhö vaäy thôøi ñieåm can thieäp phaãu thuaät cuûa chuùng toâi coøn treã nguyeân nhaân ña soá beänh nhaân (64%) ñang ñöôïc ñieàu trò lao phoåi hay beänh AIDS taïi caùc beänh vieän baïn neân khi thuûng ruoät thöôøng bieåu hieän laâm saøng khoâng roõ raøng vaø khi ñöôïc chuyeån ñeán beänh vieän cuûa chuùng toâi taát caû ñeàu ôû tình traïng vieâm phuùc maïc toaøn theå, vaø khi moå trong oå buïng coù nhieàu muû vaø giaû maïc. Caùc phöông phaùp phaãu thuaät Hoài traøng laø ñoaïn thaáp nhaát cuûa ruoät non, chaát chöùa ñöïng trong loøng chöa haún laø phaân nhöng ñang trôû thaønh phaân neân khaù baån. Phöông phaùp phaãu thuaät ñieàu trò thuûng hoài traøng noùi chung, cuõng nhö thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV noùi rieâng coù nhieàu bieän phaùp kyõ thuaät khaùc nhau (4), vaø ñöôïc nhieàu taùc giaû aùp duïng. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi caùc phöông phaùp phaãu thuaät ñöôïc söû duïng: -3 tröôøng hôïp khaâu loã thuûng. -3 tröôøng hôïp caét ñoaïn ruoät thuûng vaø ñöa ruoät ra ngoaøi. -3 tröôøng hôïp môû hoài traøng ra da. -2 tröôøng hôïp caét ruoät noái ngay. Ñieàu ñoù chöùng toû coù nhieàu phöông phaùp ñieàu trò thuûng ruoät treân beänh nhaân nhieãm HIV, choïn löïa phöông phaùp phaãu thuaät naøo? Ñaây laø vaán ñeà coøn nhieàu baøn caõi, cho ñeán nay khoâng 1 taùc giaû naøo aùp duïng 1 phöông phaùp duy nhaát cho moïi tröôøng hôïp thuûng ruoät. Söû duïng phöông phaùp naøo phaûi caên cöù vaøo tình huoáng cuï theå cuûa töøng beänh nhaân. Chuùng toâi döïa vaøo nhöõng yeáu toá sau ñeå löïa choïn phöông phaùp phaãu thuaät cho töøng beänh nhaân: -Toång traïng beänh nhaân. -Tình traïng xoang buïng. -Giai ñoaïn nhieãm HIV. -Tình hình sang thöông ruoät non. Tröôùc ñaây chuùng toâi thöïc hieän nhieàu phöông phaùp phaãu thuaät ñoái vôùi beänh nhaân, gaàn ñaây thöïc hieän chuû yeáu 3 phöông phaùp sau: Khaâu kín loã thuûng coù hay khoâng daãn löu Ñöôïc thöïc hieän ôû nhöõng beänh nhaân coù 1 loã thuûng ôû ruoät non, moâ thaønh ruoät chung quanh loã thuûng töông ñoái meàm maïi deã khaâu. OÅ buïng baån khoâng laø choáng chæ ñònh cuûa phöông phaùp khaâu. Tuyø theo tình traïng cuûa oå buïng nhö theá naøo maø chuùng toâi daãn löu hay khoâng daãn löu oå buïng. Caét boû ñoaïn ruoät coù loã thuûng noái ngay Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän treân beänh nhaân coù 1 hay nhieàu loã thuûng, moâ thaønh ruoät chung quanh loã thuûng phuø neà, daøy cöùng lan roäng raát khoù khaâu vaø tình traïng xoang buïng töông ñoái saïch. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coù 2 tröôøng hôïp caét ruoät noái ngay thì ñeàu roø ruoät sau moå Caét boû ñoaïn ruoät ñoùng ñaàu döôùi ñöa ñaàu treân ra da Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän treân beänh nhaân coù 1 hay nhieàu loã thuûng, moâ thaønh ruoät chung quanh loã thuûng phuø neà, daøy cöùng, muûn khoù khaâu vaø tình traïng oå buïng raát baån. Tröôùc ñaây chuùng toâi raát ngaïi ñöa ruoät non ra ngoaøi da maø thöôøng coá gaéng khaâu loã thuûng, hay caét ñoaïn ruoät khaâu noái ngay. Vì chuùng toâi sôï vieäc ñöa ruoät 91 ra da seõ laøm tình traïng roái loaïn nöôùc, ñieän giaûi vaø tình traïng suy dinh döôõng naëng hôn, nhaát laø beänh nhaân trong tình traïng bò suy kieät, maéc theâm caùc beänh maõn tính khaùc nhö lao phoåi, lao ruoät, ôû giai ñoaïn AIDS, vaø phaûi thay baêng nhieàu laàn trong ngaøy deã gaây laây nhieãm. Nhöng khi caét ruoät noái ngay thì ñeàu coù bieán chöùng roø ruoät phaûi can thieäp phaãu thuaät laïi. 1 tröôøng hôïp khaâu kín loã thuûng daãn löu thì bò roø ruoät, neân ngaøy nay phaãu thuaät thöôøng ñöôïc choïn laø ñöa ñoaïn ruoät thuûng ra ngoaøi, hay caét ñoaïn ruoät thuûng vaø môû hoài traøng ra da. Bieán chöùng haäu phaãu Vieâm phuùc maïc do thuûng ruoät laø nguyeân nhaân ít gaëp nhöng coù tyû leä bieán chöùng vaø töû vong cao, ngay caû sau khi ñöôïc ñieàu trò vôùi nhöõng ñieàu kieän thích hôïp nhaát(1,4). Tyû leä töû vong cuûa thuûng ruoät thay ñoåi töø 3 - 35% vaø bieán chöùng töø 30 - 57,4%(1,2,4). Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi tyû leä töû vong cuûa thuûng ruoät laø 9%, bieán chöùng laø 72% trong ñoù nhieãm truøng veát moå laø 46% vaø bung thaønh buïng laø 9%, roø mieäng noái 27%. Thuûng ruoät laø nguyeân nhaân thöôøng gaëp gaây vieâm phuùc maïc toaøn theå, beänh thöôøng naëng do nhieãm phaân trong oå buïng vaø buøng phaùt nhieãm truøng daãn tôùi tyû leä bieán chöùng vaø töû vong cao. Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: yeáu toá quan troïng nhaát laø nguyeân nhaân gaây thuûng, thôøi gian chaån ñoaùn beänh, phöông phaùpø phaãu thuaät, yeáu toá thöù hai laø tình traïng nhieãm truøng huyeát, suy ña cô quan vaø daãn tôùi töû vong. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi 1 tröôøng hôïp töû vong do beänh nhaân ôû giai ñoaïn AIDS, suy kieät vaø suy ña cô quan sau moå vieâm phuùc maïc toaøn boä do thuûng hoài traøng do lao treân beänh nhaân ñang ñieàu trò lao phoåi. KEÁT LUAÄN Thuûng ruoät coù theå xaûy ra ôû baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa tình traïng nhieãm HIV. Trieäu chöùng laâm saøng thöôøng ñieån hình vôùi daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc, X-quang buïng ñöùng coù lieàm hôi döôùi hoaønh laø daáu hieäu thöôøng gaëp vaø laø yeáu toá quyeát ñònh phaãu thuaät. Sieâu aâm buïng laø phöông phaùp coù giaù trò trong vieäc phaùt hieän caùc beänh lyù trong oå buïng ôû beänh nhaân nhieãm HIV. Keát quaû ñieàu trò phuï thuoäc vaøo tình traïng vieâm phuùc maïc, giai ñoaïn nhieãm HIV vaø phöông phaùp phaãu thuaät. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Abdul Rashid KA, Tajudeen A. Causes and determinants of outcome of intestinal perforation in a semiurban community. Ann. Coll. Surg. HK. 7, 116-23. 2003 2. Ellen M, Fred L, Sharon L. The AIDS patient with abdominal pain: a new challenge for the emergency physician. Emergency Medicine Clinics of North America. Volume 21, 987-1015. 2003. 3. Martinez Vazquez C, Bordon J, Rivera Gallego A. Intestinal tuberculosis in patients with and without HIV infection.An Med Interna. 11(4):167-72. 1994. 4. Nguyeãn Ñình Hoái. Ñieàu trò thuûng ruoät thöông haøn. Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä:8- 11, 16- 32. 1996. 5. Tshibwabwa. E.T, Mwaba. P. Four – year study of abdominal ultrasound in 900 Central African adults with AIDS referred for diagnostic imaging. Abdominal Imaging 25: 290- 6. 2000. 92