Thất bại của thị trường và vai trò của Chính phủ

THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ Thị trường và phân bổ nguồn lực hiệu quả Thất bại thị trường Nguồn gốc các thất bại của thị trường Sự can thiệp của chính phủ THỊ TRƯỜNG VÀ PHÂN BỔ NGUỒN LỰC HIỆU QUẢ P Q D=MSB S=MSC E QE Thị trường phân bổ nguồn lực hiệu quả tại E MSB=MSC. Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là phân bổ nguồn lực hiệu quả PE NGUỒN GỐC CÁC THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG Thất bại của thị trường Khi xã hội phân bổ các nguồn lực không hiệu quả Khi nền kinh tế sản xuất quá nhiều hoặc quá ít một loại hàng hóa nào đó Nguồn gốc các thất bại thị trường Ngoại ứng Cung cấp hàng hóa công cộng Sức mạnh thị trường Thông tin không hoàn hảo Phân phối thu nhập không công bằng NGOẠI ỨNG Là những hoạt động trong sản xuất hoặc tiêu dùng không được phản ánh trong giá thị trường Sự chênh lệch về chi phí của cá nhân và xã hội (ảnh hưởng tiêu cực - Ngoại ứng âm) Sự chênh lệch về lợi ích của cá nhân và xã hội (ảnh hưởng tích cực - Ngoại ứng dương) NGOẠI ỨNG ÂM *Chi phí của xã hội lớn hơn chi phí của cá nhân QE: Mức sản lượng tối ưu của xã hội QA: mức sản lượng tối ưu của cá nhân QA - QE = mức sản lượng mà xã hội phải chịu thêm chi phí * MSC = MPC + MEC *Phần mất không của xã hội là diện tích EFA NGOẠI ỨNG ÂM Tình huống Nhà máy thép xả chất thải vào dòng sông Toàn bộ thị trường thép có thể giảm sự ô nhiễm bằng cách hạ thấp sản lượng ( hàm sản xuất với tỷ lệ cố định các đầu vào) Chi phí cận biên của ngoại ứng (MEC) là chi phí mà các ngư dân ở hạ lưu phải gánh chịu đối với mỗi mức sản lượng sản xuất Chi phí xã hội biên MSC = MPC + MEC CHI PHÍ Giaù TÍNH KHÔNG HIỆU QUẢ CỦA NGOẠI ỨNG ÂM Việc định giá sản phẩm không chính xác. Giá sản phẩm P1 phản ánh chi phí tư nhân cận biên của hãng chứ không phải chi phí xã hội cận biên. CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ *Thuế trên từng đơn vị sản phẩm (t) MPC = MSC QA = QE Qui định chuẩn ô nhiễm Thu phí gây ô nhiễm Cấp giấy phép xả chất thải có thể chuyển nhượng được TÁC ĐỘNG CỦA THUẾ Tăng giá thép và giảm sản lượng xuống đến mức hiệu quả Giảm nhưng không xóa bỏ ô nhiễm do sản thép gây ra Lợi về hiệu quả cho xã hội với gỉa định rằng mức thuế được định đúng Lợi về công bằng cho những người sống gần nhà máy thép Chúng không phổ biến Chúng đòi hỏi nhiều thông tin để định đúng mức thuế Chúng là một ý tưởng “mới” Chúng đôi khi gây ra gánh nặng không cân xứng lên các hộ thu nhập thấp NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA THUẾ Ô NHIỄM Nếu thuế ô nhiễm hay như vậy, tại sao chúng ta không sử dụng chúng? NHỮNG BIỆN PHÁP KHÁC Ví dụ về ô nhiễm Những cách giảm mức thải xuống QE - Qui định chuẩn ô nhiễm Định giới hạn hợp pháp về mức thải tại E* Chế tài bằng tiền phạt và hình sự Tăng chi phí sản xuất và giá nhập ngành Thu lệ phí ô nhiễm: phí đánh vào mỗi đơn vị thải NGOẠI ỨNG DƯƠNG Do lợi ích của xã hội ít hơn lợi ích của cá nhân Ví dụ: QE : mức sản lượng tối ưu của xã hội QA: mức sản lượng tối ưu của cá nhân QE – QA = mức sản lượng bị mất đi Phần mất không của xã hội là diện tích EFA VÍ DỤ NGOẠI ỨNG DƯƠNG Một chủ nhà đầu tư vào sửa nhà do lợi ích riªng của mình. M q*l¹i lín h¬n . MEBdốc xuống vì lượng sửa chữa nhỏ đem lại lợi ích cận biên lớn, còn lượng sửa chữa lớn mang lại lợi ích cận biên nhỏ TÍNH KHÔNG HIỆU QUẢ CỦA NGOẠI ỨNG DƯƠNG Chủ ngôi nhà không thu được tất cả lợi ích của việc đầu tư vào sửa chữa và trang trí nhà của mình. Giá P1 là quá cao không khuyến khích họ đầu tư đến mức xã hội mong muốn. Họ cần mức giá thấp hơn là P* *Trợ cấp toàn bộ ( ví dụ: chương trình tiêm chủng mở rộng) * Trợ cấp cho các cá nhân thực hiện hoạt động MSB = MPB QA = QE CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ HÀNG HÓA CÔNG CỘNG * Đặc điểm hàng hóa công cộng thuần túy Không cạnh tranh Với một mức sản lượng đã cho, chi phí cận biên của việc cung sản phẩm đó cho một người tiêu dùng bổ sung bằng không Không loại trừø Không thể ngăn người khác sử dụng hàng hóa công cộng Không phải mọi hàng hóa do chính phủ cung cấp đều là hàng hóa công cộng Một số cạnh tranh và không loại trừ: giáo dục, công viên Một số không cạnh tranh và loại trừ: kênh truyền hình CUNG CẤP HIỆU QUẢ HÀNG HÓA CÔNG CỘNG VẤN ĐỀ ĂN THEO- Người tiêu dùng hay người sản xuất không trả tiền cho tiêu dùng hàng hóa công cộng * Ví dụ: chương trình tiêm chủng mở rộng trong cộng đồng Chương trình này mang lại lợi cho tất cả mọi trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng Các bà mẹ không có động cơ trả đúng giá trị mà chương trình này đem lại cho con họ Họ hành động như những kẻ ăn theo – đánh giá thấp giá trị của chương trình để được hưởng lợi mà không phải trả tiền CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ * Dùng sự lựa chọn công cộng Các công chức chính phủ do dân bầu ra dùng phương pháp bỏ phiếu để quyết định mức chi tiêu vào hàng hóa công cộng Sau đó phân bổ chi tiêu cho các cá nhân đóng góp * Chính phủ trợ cấp cho việc cung cấp hàng hóa công cộng SỨC MẠNH THỊ TRƯỜNG *Gía cao sản lượng thấp Gây ra phần mất không (DWL) ĐỘC QUYỀN TỰ NHIÊN Có một số đặc điểm của độc quyền bán thông thường như: có một hãng duy nhất, đường cầu dốc xuống, đường doanh thu cận biên cũng dốc xuống và có độ dốc gấp đôi độ dốc của đường cầu, hàng rào ngăn cản gia nhập rất cao. Có đặc điểm riêng biệt: đường ATC luôn dốc xuống, đường MC cũng luôn dốc xuống và nằm dưới ATC. ATC MC CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ Phần mất không do độc quyền tự nhiên là AEF Điều tiết bằng giá Điều tiết bằng sản lượng ATC E MC QA QB QO QE Q PA PB PO PE A F A’ F’ ĐIỀU TIẾT BẰNG GIÁ Mục tiêu hiệu quả giá: P = MC Độc quyền bị lỗ Chính phủ phải bù lỗ Mục tiêu sự công bằng: PO Độc quyền hòa vốn Mục tiêu hiệu quả sản xuất: chi phí trung bình tối thiểu Không có mức sản lượng nào mà giá có thể bù đắp ATC Chính phủ phải bù lỗ ĐIỀU TIẾT BẰNG SẢN LƯỢNG Chính phủ đàm phán với nhà độc quyền để xác định một mức sản lượng tối thiểu. QB Giá được xác định dựa vào đường cầu của thị trường. PB Phần mất không giảm, chỉ là diện tích A’F’E. THÔNG TIN KHÔNG HOÀN HẢO Tình huống: Sôi động thị trường ôtô cũ Giá không phát tín hiệu chính xác nên mức sản lượng là không hiệu quả CAN THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ Các hãng bán ôtô có bảo hành Các hãng và công nhân ký kết hợp đồng bao gồm cả những điều khoản khuyến khích và thưởng Cổ đông của công ty cần giám sát hành vi của người quản lý