Tập huấn quyền trẻ em và sự tham gia của trẻ

Dự án Việt – Bỉ Nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng giáo viên tiểu học và trung học cơ sở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam (VIE 04 019 11) tËp huÊn quyÒn trÎ em vμ sù tham gia cña trÎ Hμ Néi, Th¸ng 8/2008 11 tËp huÊn gi¶ng viªn cèt c¸n VÒ quyÒn trÎ em vμ sù tham gia cña trÎ Hμ néi, ngμy 13-17/08/2008 2 Bμi më ®Çu Giíi thiÖu môc tiªu, nội dung cña kho¸ tËp huÊn Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ: ¾ T¹o ®−îc bÇu kh«ng khÝ th©n mËt vμ cëi më ¾ X¸c ®Þnh ®−îc môc tiªu vμ ph−¬ng ph¸p tËp huÊn ¾ Chia sÎ suy nghÜ vμ mong ®îi vÒ kho¸ tËp huÊn. ¾ Thèng nhÊt néi quy kho¸ häc 23 1. Giới thiệu làm quen Mỗi người tự suy nghĩ và chia sẻ với một người bạn mới quen về bản thân với 3 thông tin sau: ƒ Tên, ƒ Công việc đang đảm nhận, ƒ Một điều thích nhất hoặc không thích nhất ở trẻ em? 4 2. Mong đợi về khoá tập huấn "Anh, chị có mong muốn được tìm hiểu và trao đổi những vấn đề gì ở khoá tập huấn này?`“ Yªu cÇu: 1. Động não về mong đợi của cá nhân (5’) 2. Thảo luận nhóm để chia sẻ mong muốn vÒ khóa tập huấn (10’) Ghi kÕt qu¶ th¶o luËn nhãm lªn thÎ mμu 35 3. MỤC TIÊU CỦA KHOÁ TẬP HUẤN 1. Tr×nh bμy ®−îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña C«ng −íc cña Liªn hîp quèc vÒ quyÒn trÎ em vμ nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ sù tham gia cña trÎ; 2. X©y dùng ®−îc kÕ ho¹ch, cã kü n¨ng tËp huÊn vÒ quyÒn trÎ em vμ t¨ng c−êng sù tham gia cña trÎ trong c¸c ho¹t ®éng th− viÖn cña nhμ tr−êng; 3. TÝch cùc thùc hiÖn quyÒn trÎ em vμ khuyÕn khÝch sù tham gia cña trÎ trong c¸c ho¹t ®éng cña nhμ tr−êng. 6 4. NỘI DUNG TẬP HUẤN Bμi më ®Çu: Giíi thiÖu môc tiªu cña kho¸ tËp huÊn Bμi 1: Kh¸i niÖm vÒ trÎ em vμ quyÒn trÎ em Bμi 2: Giíi thiÖu vÒ C«ng −íc cña LHQ vÒ QTE Bμi 3: Nhãm quyÒn ®−îc sèng cßn Bμi 4: Nhãm quyÒn ®−îc b¶o vÖ Bμi 5: Nhãm quyÒn ®−îc ph¸t triÓn Bμi 6: Nhãm quyÒn ®−îc tham gia Bài 7: C¸c nguyªn t¾c cña c«ng −íc LHQ vÒ QTE Bμi 8: N©ng cao hiÓu biÕt vÒ sù tham gia cña trÎ Bμi 9: X©y dùng kÕ ho¹ch tËp huÊn vμ kÕ ho¹ch thùc hiÖn vÒ QTE vμ sù tham gia cña trÎ em 47 Ph−¬ng ph¸p tËp huÊn Thực hiện phương pháp tập huấn có sự tham gia : ¾ Phương pháp tập huấn có sự tham gia là phương pháp học nhằm huy động tham dự viên chủ động, tích cực cùng tham gia vào các hoạt động học tập do tập huấn viên thiết kế và tổ chức, thông qua đó tham dự viên có thể tự phát hiện và lĩnh hội nội dung bài học. ¾ Trong phương pháp tập huấn có sự tham gia, tập huấn viên là người dẫn trình, đồng thời cũng là người tham gia và thúc đẩy quá trình học tập của tham dự viên. Còn tham dự viên là người chủ động tham gia vào quá trình học tập, thông qua phân tích vấn đề, tranh luận, áp dụng sáng tạo 8 Ph−¬ng ph¸p tËp huÊn Một số phương pháp tập huấn cơ bản 1. Thảo luận nhóm 2. Động não 3. Sắm vai 4. Trò chơi 5. Bài tập tình huống 6. Thuyết trình tích cực . 59 5. X©y dùng néi quy cña kho¸ tËp huÊn Không nên:Không nên: Nên:Nên: Tham dự viênTập huấn viên "Theo anh, chị để khoá tập huấn thành công, chúng ta nên làm gì ? hoặc không nên làm gì? 10 Vai trò của t© ̣p huÊn viªn Tập huấn viên là một người dẫn trình : ¾ Là người thúc đẩy quá trình học của tham dự viên, hỗ trợ va ̀ giúp họ khám phá tự rút ra những điều cần học. ¾ Biết cách gợi mở, tạo ý tưởng mới bằng cách tạo ra hoàn cảnh trong đó co ́ thể xảy ra sự tı̀m tòi, khám phá như tranh luận, nêu vấn đề, đặt câu hỏi.... ¾ Tạo môi trường học tập tích cực, cùng chia sẻ; khuyến khích sự linh hoạt, sáng tạo của tham dự viên. ¾ Tôn trọng va ̀ ghi nhận mọi chính kiến của tham dự viên. ¾ Luôn biết hướng dẫn tham dự viên/nhóm hoạt động 611 Vai trß cña tham dù ̣ viªn ¾Chủ động tham gia vào toàn bộ tiến trình học tập. ¾Tiếp nhận những gì được cung cấp và áp dụng theo phương pháp thích hợp, tốt nhất, phù hợp với hoàn cảnh của bản thân. ¾Mọi tham dự viên đều cùng tích cực tư duy, chia sẻ và học hỏi lẫn nhau. ¾Tôn trọng và không chê bai lẫn nhau 12 ĐÓ tËp huÊn ®¹t kª ́t quả t«́t tham dù viªn cÇn: ¾Tham gia đầy đủ, nhiệt tình và sẵn sàng tiếp thu những kinh nghiệm mới ¾Suy ngẫm và nhìn nhận các kinh nghiệm từ nhiều góc độ khác nhau, nhằm phát hiện những đặc điểm, ý nghĩa của các kinh nghiệm đó ¾Tự rút ra kết luận để đúc kết thành khái niệm, lý thuyết từ những bài học thực tiễn ¾Áp dụng những điều học được vào thực tế thay đổi cách làm cũ, thử nghiệm cách làm mới 1Bμi 1 Kh¸i niÖm vÒ trÎ em vμ quyÒn trÎ em Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ NhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ trÎ em, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña tÊt c¶ trÎ em ¾ HiÓu ®−îc quyÒn lμ nh÷ng nhu cÇu c¨n b¶n vμ sèng cßn ®èi víi tÊt c¶ trÎ em ¾ Nªu ®−îc sù kh¸c nhau gi÷a nhu cÇu vμ quyÒn 1. TrÎ em lμ ai? Thảo luận nhóm Mỗi nhóm vÏ tranh trÎ em vμ ng−êi lín. Sau đó liệt kê những đÆc ®iÓm chung nhÊt vÒ trÎ em vμ ng−êi lín? Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn nhãm lªn giÊy A0 §Æc ®iÓm cña ng−êi lín§Æc ®iÓm cña TrÎ em H×nh ¶nh ng−êi línH×nh ¶nh trÎ em 21. TrÎ em lμ ai? Thảo luận chung Nh÷ng ®iÓm gièng vμ kh¸c nhau gi÷a trÎ em vμ ng−êi lín? TrÎ em lμ: ¾ C«ng −íc cña LHQ về QTE quy ®Þnh TrÎ em lμ ng−êi d−íi 18 tuæi, trõ khi luËt ph¸p của các quốc gia thành viên quy ®Þnh tuæi thμnh niªn sớm hơn ¾ Theo LuËt b¶o vÖ, ch¨m sãc vμ gi¸o dôc trÎ em cña ViÖt Nam: trÎ em lμ c«ng d©n d−íi 16 tuæi; ng−êi ch−a thμnh niªn là người dưới 18 tuổi. ¾ Mỗi trẻ em là một con người với những đặc điểm riêng về thể chất và tâm sinh lí. Những đặc điểm và khả năng của trẻ rất khác nhau theo từng độ tuổi và sự trưởng thành; vì thế, rất khác so với người lớn. ¾ Năng lực của trẻ đang tiếp tục được hình thành, thay đổi và phát triển. Do vậy, trẻ em cã quyÒn ®−îc sèng, tr−ëng thμnh, ph¸t triÓn khoÎ mạnh vμ h¹nh phóc trong t×nh yªu th−¬ng cña cha mÑ, gia ®×nh vμ céng ®ång. 32. Ph¢n biÖt nhu cÇu vμ quyÒn Thảo luận nhóm Nghiªn cøu vμ th¶o luËn vÒ bé tranh m« t¶ nhu cÇu cña trÎ em theo yªu cÇu cña tËp huÊn viªn C©u hái th¶o luËn: 1.T¹i sao nhãm quyÕt ®Þnh gi÷ l¹i nh÷ng nhu cÇu nμy? 2.ViÖc ph¶i lo¹i bá c¸c nhu cÇu cã khã kh¨n kh«ng? V× sao? Mong muèn vμ nhu cÇu ™Mong muèn lμ nh÷ng g× hiÖn ch−a cã mμ m×nh muèn cã, sÏ lμm cho cuéc sèng cña m×nh tèt h¬n. NÕu kh«ng cã còng kh«ng sao. ™Nhu cÇu lμ nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n ®Ó gióp con ng−êi ph¸t triÓn toμn diÖn, bao gåm nhu cÇu vËt chÊt vμ nhu cÇu tinh thÇn. Cμng nhiÒu nhu cÇu ®−îc ®¸p øng th× trÎ em cμng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn toμn diÖn. 4QuyÒn lμ g×? ¾ QuyÒn lμ nh÷ng ®ßi hái c¬ b¶n vμ chÝnh ®¸ng cña mét con ng−êi ph¶i ®−îc h−ëng hoÆc cã thÓ ®−îc lμm. ¾ C¸c nhu cÇu c¬ b¶n và thiết yếu nhÊt cã lóc ®−îc ®Ò cËp nh− lμ c¸c “quyÒn”. ¾ QuyÒn ®−îc c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p lÝ, nã quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô buéc ng−êi kh¸c ph¶i t«n träng, b¶o vÖ vμ ®¸p øng. ¾ Chóng ta ®ßi hái quyÒn cho b¶n th©n vμ nh÷ng ng−êi kh¸c còng cã quyÒn ®ßi hái cho b¶n th©n hä. V× thÕ tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu cã nghÜa vô phải đ¸p ứng quyÒn tương ứng. ¾ §ßi hỏi đ¸p ứng hay t«n träng mét quyÒn nμo ®ã của bản th©n; cã nghÜa lμ ph¶i cã nghÜa vô kh«ng lμm bÊt cø viÖc g× dÉn ®Õn x©m ph¹m, lÊy bít hoÆc t−íc ®i quyÒn cña ng−êi kh¸c. Nh÷ng thuéc tÝnh cña quyÒn trÎ em QuyÒn trÎ em chÝnh lμ quyÒn con ng−êi vμ lμ c¸c quyÒn con ng−êi cña trÎ em. §−îc x©y dùng dùa trªn nhu cÇu vμ ®Æc ®iÓm cña trÎ em, nh»m ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vμ ph¸t triÓn cña trÎ. QuyÒn trÎ em cã c¸c thuéc tÝnh sau: ¾ BÊt kh¶ x©m ph¹m. ¾ ¸p dông b×nh ®¼ng víi tÊt c¶ mäi trÎ em. ¾ Liªn quan víi nhau vμ kh«ng thÓ t¸ch rêi. ¾ QuyÒn ®i ®«i víi tr¸ch nhiÖm. 53. Sù kh¸c nhau gi÷a nhu cÇu vμ quyÒn Th¶o luËn nhãm Nªu đặc điểm khác nhau giữa nhu cầu và quyền? Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn của nhãm lªn ThÎ mμu Sù kh¸c nhau gi÷a Nhu cÇu vμ quyÒn §−îc ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lÝKh«ng ®−îc ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lÝ Cã quy ®Þnh ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm. Kh«ng quy ®Þnh râ rμng ai lμ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm. Buéc ph¶i ®¸p øng trong mäi hoμn c¶nh, ®iÒu kiÖn. Cã thÓ kh«ng ®−îc ®¸p øng (phô thuéc hoμn c¶nh, ®iÒu kiÖn KT, CT, VH, thiªn nhiªn) Mäi ng−êi cã c¸c quyÒn nh− nhau. Kh«ng chèi bá ai Mét sè ng−êi, nhãm ng−êi cã thÓ bÞ bá qua. Gièng nhau ®èi víi tÊt c¶ mäi ng−êi, mäi lóc, mäi n¬i. §a d¹ng, kh¸c nhau víi nh÷ng nhãm ng−êi kh¸c nhau; ë thêi ®iÓm kh¸c nhau. Lμ nh÷ng ®ßi hái c¬ b¶n, chÝnh ®¸ng mμ mét ng−êi ph¶i cã ®Ó ®¶m b¶o tån t¹i vμ ph¸t triÓn mét c¸ch tèt nhÊt. Lμ nh÷ng yªu cÇu mμ mét ng−êi cÇn cã ®Ó cã thÓ tån t¹i vμ ph¸t triÓn. QuyÒnNhu cÇu 1Bμi 2 Giíi thiÖu vÒ C«ng −íc cña liªn hiÖp quèc vÒ quyÒn trÎ em Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ HiÓu ®−îc bèi c¶nh lÞch sö, cÊu tróc, tinh thÇn c¬ b¶n cña C«ng −íc cña LHQ vÒ QuyÒn trÎ em ¾ NhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ trÎ em vμ QuyÒn trÎ em. Lμ c¬ së ®Ó tiÕp cËn s©u h¬n vÒ c¸c bμi häc tiÕp theo ¾ HiÓu ®−îc quy tr×nh tr×nh ký, phª chuÈn, thùc hiÖn, theo dâi, b¸o c¸o viÖc thùc hiÖn C«ng uíc vÒ QTE T×m hiÓu C«ng ¦íc cña liªn hiÖp quèc vÒ quyÒn trÎ em LÊy ý kiÕn nhanh: Anh, chÞ ®· biÕt g× vÒ C«ng −íc cña Liªn hiÖp quèc vÒ QuyÒn trÎ em? (sau ®©y viÕt t¾t lμ C«ng −íc vÒ QuyÒn trÎ em) 2C«ng ¦íc vÒ quyÒn trÎ em ¾ C«ng −íc cña Liªn hiÖp quèc vÒ QuyÒn trÎ em (QTE) lμ HiÖp −íc Quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi do Liªn hiÖp quèc th«ng qua vμ ban hμnh 1989. ¾ C«ng −íc ®Ò ra c¸c quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi mμ trÎ em trªn toμn thÕ giíi ®−îc h−ëng. ¾ C«ng −íc gåm 54 ®iÒu kho¶n trong ®ã cã 41 ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ c¸c quyÒn mμ trÎ em ®−îc h−ëng. C¸c ®iÒu kho¶n cßn l¹i liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò ph¸p lÝ vμ vai trß cña c¸c Uû ban vÒ quyÒn trÎ em. ¾ C«ng −íc lμ LuËt quèc tÕ cã hiÖu lùc tõ ngμy 2 th¸ng 9 n¨m 1990. §Õn nay ®· ®−îc hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®ång t×nh phª chuÈn. Sù ra ®êi cña c«ng −íc vÒ QTE C¶ thÕ giíi sÏ bÞ mÊt tÊt c¶ nÕu trÎ em cña bÊt kú quèc gia nμo ph¶i sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tåi tμn, bÞ ®ãi vμ c¶ thÕ giíi sÏ ®−îc tÊt c¶ nÕu trÎ em lín lªn khoÎ m¹nh, cã n¨ng lùc vμ s½n sμng lμm viÖc v× lîi Ých cña ®ång lo¹i. ThÕ giíi cã thÓ cã mét cuéc c¸ch m¹ng kÐo dμi suèt mét thÕ hÖ ®Ó trë nªn tèt h¬n hay xÊu ®i, tuú thuéc vμo viÖc chóng ta ®èi xö víi trÎ em nh− thÕ nμo.” (Elantyne Jebb, ng−êi s¸ng lËp ra Quü cøu trî trÎ em) 3Sù ra ®êi 1923: Eglantyne Jebb so¹n th¶o tuyªn bè ®Çu tiªn vÒ QTE trong ®ã quy ®Þnh nh÷ng QTE ph¶i ®−îc h−ëng vμ nhu cÇu cña trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ ®Æc biÖt. 1924: Héi liªn quèc ®· th«ng qua tuyªn bè vÒ QTE. 1948: Liªn Hîp quèc th«ng Tuyªn ng«n vÒ quyÒn con ng−êi. 20/11/1959: §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua b¶n Tuyªn ng«n vÒ QTE 1979: N¨m quèc tÕ thiÕu nhi. C«ng viÖc so¹n th¶o C«ng −íc vÒ QTE ®−îc b¾t ®Çu. 1989: C«ng viÖc so¹n th¶o C«ng −íc vÒ QTE ®−îc hoμn tÊt. 20/11/1989: C«ng −íc vÒ QTE ®· ®−îc phiªn häp toμn thÓ cña LHQ nhÊt trÝ th«ng qua. 1990: C«ng −íc ®−îc c«ng nhËn lμ mét hiÖp ®Þnh quèc tÕ do ®· cã 20 n−íc th«ng qua. ™ ViÖt Nam phª chuÈn C«ng −íc vÒ QTE vμo ngμy 20 th¸ng 2 n¨m 1990. CÊu tróc c«ng −íc Quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ thñ tôc nh− ký, phª chuÈn, gia nhËp, b¶o l−u, l−u chiÓu, hiÖu lùc, ng«n ng÷ thÓ hiÖn cña c«ng −íc. PhÇn III (§iÒu46-54) Quy ®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn vμ c¬ chÕ gi¸m s¸t thùc hiÖn C«ng −íc. PhÇn II (§iÒu42-45) Quy ®Þnh c¸c quyÒn cña tÊt c¶ trÎ em. PhÇn I (§iÒu1-41) §Ò cËp tíi sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c«ng −íc. Lêi nãi ®Çu 4Néi dung c¬ b¶n cña c«ng −íc quyÒn trÎ em theo c¸ch tiÕp cËn C«ng thøc 1-4-4-1 + TÊt c¶ chóng ta ®Òu cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t vμ thùc hiÖn C«ng −íc vÒ quyÒn trÎ em 1- Quy tr×nh + Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö + T«n träng ý kiÕn cña trÎ + §−îc sèng vμ ph¸t triÓn + V× lîi Ých tèt nhÊt cña trÎ 4- Nguyªn t¾c + Sèng cßn + B¶o vÖ + Ph¸t triÓn + Tham gia 4- Nhãm quyÒn + TrÎ em lμ nh÷ng ng−êi d−íi 18 tuæi, trõ tr−êng hîp luËt ph¸p quy ®Þnh tuæi thμnh niªn sím h¬n 1- ý niÖm vÒ trÎ em T×m hiÓu néi dung c¬ b¶n cña c«ng −íc Thảo luận nhóm Nghiªn cøu vμ th¶o luËn vÒ bé tranh m« t¶ vÒ quyÒn cña trÎ em theo C«ng −íc vÒ quyÒn trÎ em Yªu cÇu: 1. Mçi nhãm th¶o luËn vμ ph©n lo¹i bé tranh theo 4 nhãm quyÒn? (G¹ch ch©n d−íi tõ quan träng) 2. Héi chî trao ®æi th«ng tin vÒ kÕt qu¶ s¾p xÕp bé tranh theo 4 nhãm quyÒn? 5C¸c nhãm quyÒn trong C«ng −íc QTE C¸c quyÒn ®−îc sèng cßn: Bao gåm quyÒn ®−îc sèng, quyÒn ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ vμ y tÕ ë møc cao nhÊt cã thÓ ®−îc. C¸c quyÒn ®−îc b¶o vÖ: Bao gåm quyÒn ®−îc b¶o vÖ tho¸t khái mäi ph©n biÖt ®èi xö, l¹m dông hay kh«ng ®−îc quan t©m, b¶o vÖ TE kh«ng cã gia ®×nh còng nh− TE tÞ n¹n. C¸c quyÒn ®−îc ph¸t triÓn: Bao gåm mäi h×nh thøc gi¸o dôc (chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc) vμ quyÒn ®−îc cã møc sèng ®Çy ®ñ cho sù ph¸t triÓn vÒ thÓ lùc, trÝ tuÖ, tinh thÇn, ®¹o ®øc vμ x· héi cña TE. C¸c quyÒn ®−îc tham gia: Bao gåm quyÒn cña TE ®−îc bμy tá quan ®iÓm cña m×nh trong mäi vÊn ®Ò liªn quan tíi b¶n th©n. C¸c quyÒn ph¶i thùc hiÖn ngay C¸c quyÒn nμy bao gåm: ¾ C¸c quyÒn d©n sù, chÝnh trÞ. ¾ C¸c vÊn ®Ò nh− sù ph©n biÖt ®èi xö, quyÒn ®−îc l¾ng nghe, quyÒn cã hä tªn, quèc tÞch, quyÒn tù do biÓu ®¹t vμ lËp héi, quyÒn ®−îc ®oμn tô víi gia ®×nh, quyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù hμnh h¹ vμ ng−îc ®·i. ¾ Nh÷ng quy ®Þnh ®Æc biÖt vÒ sù b¶o vÖ, can thiÖp cña nhμ n−íc trong nh÷ng t×nh huèng vμ ®iÒu kiÖn mμ theo ®ã, trÎ em cã thÓ bÞ t−íc ®o¹t tù do. 6C¸c quyÒn thùc hiÖn tõng b−íc C¸c quyÒn nμy bao gåm: ƒ C¸c quyÒn vÒ kinh tÕ, x· héi vμ v¨n ho¸. ƒ C¸c quyÒn vÒ y tÕ vμ gi¸o dôc ƒ C¸c quyÒn kh«ng thuéc nhãm quyÒn thø nhÊt. ¾C¸c quyÒn nμy ®−îc c«ng nhËn t¹i ®iÒu 4 cña c«ng −íc víi néi dung nh− sau: “§èi víi c¸c quyÒn vÒ kinh tÕ, x· héi vμ v¨n ho¸, c¸c quèc gia cam kÕt cã c¸c biÖn ph¸p sao cho cã thÓ thùc hiÖn ®Õn møc tèi ®a theo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ n−íc ®ã cho phÐp, vμ khi cÇn thiÕt, trong khu«n khæ hîp t¸c quèc tÕ”. Qu¸ tr×nh theo dâi, gi¸m s¸t vμ thùc hiÖn ¾ §iÒu 41: Trong C«ng −íc ®Æt ra mét chuÈn mùc thÊp nhÊt cho c¸c quèc gia thμnh viªn. Trong tr−êng hîp chuÈn mùc nμy cao h¬n mét quèc gia thμnh viªn nμo ®ã, c«ng −íc còng quy ®Þnh nªn ¸p dông luËt quèc gia t−¬ng øng. ¾ §iÒu 42: NhÊn m¹nh r»ng c¸c quèc gia thμnh viªn cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tuyªn truyÒn ®Ó tÊt c¶ trÎ em vμ ng−êi lín biÕt ®Õn C«ng −íc. ¾ §iÒu 43 - 54: Nãi r»ng c¸c quèc gia thμnh viªn còng cã tr¸ch nhiÖm ®Ö tr×nh mét b¸o c¸o ®Çu tiªn vÒ c«ng −íc cho Uû ban C«ng −íc QTE sau hai n¨m phª chuÈn c«ng −íc. Sau ®ã cø 5 n¨m l¹i ph¶i b¸o c¸o mét lÇn. 7Qu¸ tr×nh theo dâi, gi¸m s¸t vμ  ™ Thùc hiÖn: ¾ Thμnh lËp mét uû ban quèc gia gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn. ¾ §Ò ra c¸c môc tiªu cô thÓ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn. ¾ Th«ng qua c¸c luËt phï hîp víi C«ng −íc vÒ c¸c quyÒn cña trÎ em. ¾ Thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh vμ ho¹t ®éng. ™ Theo dâi, gi¸m s¸t: ƒ Xem xÐt t×nh h×nh hiÖn t¹i cña trÎ em. ƒ X¸c ®Þnh xem ®· lμm ®−îc nh÷ng g×? ƒ X¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i lμm. ™ B¸o c¸o: ¾ LÇn thø nhÊt sau hai n¨m. ¾ Sau ®ã, cø n¨m n¨m mét lÇn. C¸c kh¸i niÖm cÇn lμm râ: ™ C«ng −íc. ™ Ký, phª chuÈn vμ tham gia. 8KÝ, phª chuÈn vμ B¶o l−u: ™ Ký: lμ sù t¸n thμnh ban ®Çu vÒ mét c«ng −íc quèc tÕ nμo ®ã, lμ dÊu hiÖu cho biÕt n−íc ®ã dù ®Þnh tiÕn hμnh xem xÐt kü c¸c ®iÒu kho¶n, ®Ó x¸c ®Þnh lËp tr−êng cña m×nh vÒ v¨n b¶n quèc tÕ ®ã. ™ Phª chuÈn: lμ cam kÕt chÝnh thøc cña chÝnh phñ ®ång ý sÏ thùc hiÖn c«ng −íc. ™ B¶o l−u: lμ tuyªn bè ®¬n ph−¬ng cña mét quèc gia khi ký, gia nhËp hay phª chuÈn c«ng −íc nh»m lo¹i trõ hoÆc söa ®æi hiÖu lùc ph¸p lý cña mét hay mét sè ®iÒu trong c«ng −íc ®èi víi n−íc ®ã. 1Bμi 3 Nhãm quyÒn ®−îc sèng cßn Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ N¾m v÷ng c¸c ®iÒu kho¶n c¬ b¶n vÒ nhãm QuyÒn ®−îc sèng cßn trong C¦ cña LHQ vÒ QTE ¾ X¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng nguy c¬ ®e do¹ ®Õn sù sèng cßn cña trÎ em vμ nh÷ng trÎ em cã hoμn c¶nh ®Æc biÖt ¾ Ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ tr¸ch nhiÖm cña c¸ nh©n vμ tæ chøc trong viÖc ®¶m b¶o QuyÒn ®−îc sèng ¾ Th¶o luËn vÒ c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao quyÒn sèng cßn cña trÎ em ¾ Cã th¸i ®é t«ng träng vμ chÊp nhËn khi lμm viÖc víi trÎ em trong tõng hoμn c¶nh cô thÓ 1. Kh¸i niÖm sèng, chÕt, Sèng cßn Trß ch¬i dÉn nhËp: “cÊp cøu” LÊy ý kiÕn nhanh Anh chÞ hiÓu thÕ nμo lμ: + Sèng? + ChÕt ? + Sèng cßn? 2Ph©n biÖt Kh¸i niÖm sèng, chÕt, sèng cßn ™ Sèng: Tån t¹i vμ ph¸t triÓn ™ ChÕt: Lμ sù sèng bÞ chÊm døt. ™ Sèng cßn: Lμ ranh giíi gi÷a sù sèng vμ c¸i chÕt (khi tÝnh m¹ng con ng−êi bÞ ®e do¹ bëi nh÷ng khã kh¨n, hiÓm nguy) 2. T×m hiÓu vÒ c¸c nhãm trÎ cã nguy c¬ cao trong x· héi Th¶o luËn nhãm Theo c¸c anh chÞ, trong x· héi chóng ta nh÷ng nhãm trÎ em nμo mμ quyÒn ®−îc sèng cßn ®ang bÞ ®e do¹ nhiÒu nhÊt? Yêu cầu: Th¶o luËn vμ ghi kÕt qu¶ của nhãm lªn ThÎ mμu 3C¸c nhãm trÎ cã nguy c¬ cao bÞ ®e do¹ sù sèng cßn ƒ TrÎ s¬ sinh ƒ TrÎ em bÞ khuyÕt tËt ƒ TrÎ lang thang ƒ TrÎ ph¶i lao ®éng sím ƒ TrÎ må c«i ƒ TrÎ b¸n d©m ƒ TrÎ bÞ l¹m dông t×nh dôc ƒ TrÎ nghiÖn ma tuý ƒ TrÎ bÞ ¶nh h−ëng bëi ®¹i dÞch HIV ƒ TrÎ em trong chiÕn tranh ƒ TrÎ nhiÔm chÊt ®éc da cam ƒ TrÎ em bÞ tÞ n¹n ƒ TrÎ em bÞ bá r¬i ƒ TrÎ em sèng ë vïng s©u,vïng xa, vïng khã kh¨n ƒ TrÎ em nghÌo ƒ TrÎ m¾c bÖnh hiÓm nghÌo ƒ TrÎ sèng trong m«i tr−êng b¹o lùc ƒ TrÎ ë vïng bÖnh dÞch/thiªn tai/« nhiªm m«i tr−êng 3. C¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng quyÒn ®−îc sèng cßn cña trÎ em Th¶o luËn nhãm 1. T¹i sao sù sèng cßn cña nh÷ng nhãm trÎ em nμy l¹i bÞ ®e do¹? (nh÷ng rñi ro mμ c¸c em ph¶i chÞu) 2. Lý do ®Èy c¸c em vμo t×nh tr¹ng rñi ro ? 3. Ai chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m quyÒn sèng cßn cña c¸c nhãm trÎ em ®ã? Yêu cầu: Th¶o luËn vμ ghi kÕt qu¶ của nhãm lªn giÊy A0 4MÉu tr×nh bμy bμi tËp th¶o luËn Nh÷ng ng−êi cã tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o Q ®−îc sèng cßn cña trÎ Nguyªn nh©nNh÷ng rñi roNhãm trÎ Anh chÞ cã biÕt: ¾ T¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vμ kÐm ph¸t triÓn, cø 10 trÎ th× cã 1 trÎ chÕt tr−íc 5 tuæi. ¾ Hμng n¨m trªn thÕ giíi cã 12 triÖu trÎ em chÕt v× nh÷ng c¨n bÖnh cã thÓ phßng tr¸nh. ¾ 7 trong 10 ca tö vong cña trÎ em t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn do c¸c bÖnh viªm phæi, tiªu ch¶y, sái, sèt rÐt vμ suy sinh d−ìng g©y nªn. ¾ Theo thèng kª cña UNICEF: 72% trÎ em d−íi 5 tuæi bÞ tö vong ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ ®−îc cøu sèng b»ng c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa nh− tiªm chñng vμ dïng kh¸ng sinh. ¾ H¬n 200 triÖu trÎ em d−íi 5 tuæi t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn bÞ suy dinh d−ìng trong ®ã mét nöa lμ tõ Nam ¸. ¾ It nhÊt 800 triÖu ng−êi kh«ng ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ t¹i c¸c c¬ së y tÕ bëi v× nø¬c hä qu¸ nghÌo kh«ng thÓ cung cÊp dÞch vô nμy. 5C¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng quyÒn ®−îc sèng cßn cña trÎ em ™ Thùc hiÖn vμ b¶o vÖ c¸c quyÒn sèng cßn cña trÎ em lμ tr¸ch nhiÖm chung cña c¸c c¸ nh©n vμ tæ chøc x· héi bao gåm: trÎ em, ng−êi lín vμ gia ®×nh, nhμ tr−êng, céng ®ång, c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ ™ C¸c biÖn ph¸p mμ x· héi vμ c¸c tæ chøc tõ thiÖn kh¸c nhau cã thÓ lμ ®Ó b¶o vÖ quyÒn ®−îc sèng cßn cho c¸c nhãm trÎ trªn lμ: ¾ Cung cÊp l−¬ng thùc, thùc phÈm, dinh d−ìng ¾ Thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh tiªm phßng ¾ Cung cÊp n¬i t¹m tró cho trÎ ¾ GÝóp trÎ ®−îc ®oμn tô víi gia ®×nh ¾ Ch¨m sãc y tÕ ¾ C¶i thiÖn m«i tr−êng sèng an toμn cho trÎ ¾ Gi¸o dôc, ®μo t¹o, d¹y nghÒ... ¾ T«n träng trÎ em trong hoμn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n. ¾ . KÕt luËn ™ Nh÷ng nguy c¬ ®e do¹ sù sèng cßn cña trÎ em r©t nhiÒu, cã thÓ x¶y ra ë bÊt c− n¬i nμo (kÓ c¶ trong gia ®×nh cña trÎ) ™ Nh÷ng nguy c¬ ®e do¹ sù sèng cßn cña trÎ em cÇn ®−îc xem lμ nh÷ng −u tiªn gi¶i quyÕt trong chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, ch−¬ng tr×nh, dù ¸nnh»m ®¶m b¶o sù sèng cßn cña trÎ. ™ Nh÷ng trÎ em cã hoμn c¶nh ®Æc biÖt cÇn ®−îc Nhμ n−íc, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n vμ x· héi quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt ®Ó quyÒn ®−îc sèng cßn cña nh÷ng nhãm trÎ ®ã ®−îc ®¶m b¶o. 64. C¬ së lý luËn QuyÒn ®−îc sèng cßn lμ mét trong nh÷ng quyÒn c¬ b¶n, thiªng liªng nhÊt cña con ng−êi. TrÎ em víi t− c¸ch lμ chñ thÓ mang quyÒn ®Òu ®−îc h−ëng QuyÒn ®−îc sèng. Nhãm quyÒn ®−îc sèng cßn bao gåm: ¾ QuyÒn ®−îc sèng vμ quyÒn ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ vμ y tÕ ë møc cao nhÊt cã thÓ ®−îc. ¾ Do TE lμ nh÷ng c¸ thÓ cßn non nít vÒ thÓ chÊt vμ tinh thÇn, kh«ng thÓ tù nu«i sèng ®−îc b¶n th©n. nªn kh¸i niÖm b¶o ®¶m sù sèng cßn cña TE ®−îc më réng, kh«ng chØ bao gåm viÖc b¶o ®¶m kh«ng bÞ t−íc ®o¹t vÒ tÝnh m¹ng mμ cßn b¶o ®¶m cho TE ®−îc cung cÊp chÊt dinh d−ìng vμ sù ch¨m sãc y tÕ ë møc ®é cao nhÊt. ¾ C¸c quyÒn TE nμo liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò trªn ®Òu thuéc ph¹m vi nhãm quyÒn ®−îc sèng cßn cña trÎ. C¸c ®iÒu kho¶n thuéc nhãm QuyÒn ®−îc sèng cßn: ™ §iÒu 6: C¸c quèc gia thμnh viªn thõa nhËn r»ng mçi TE ®Òu cã quyÒn ®−îc sèng. C¸c quèc gia cÇn ®¶m b¶o cho sù sèng cßn vμ ph¸t triÓn cña TE ë møc cao nhÊt. ™ §iÒu 24: C¸c quèc gia thμnh viªn c«ng nhËn r»ng TE cã quyÒn ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ, ®−îc h−ëng c¸c ph−¬ng tiÖn ch÷a bÖnh vμ phôc håi søc khoÎ ë møc cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®−îc. 7C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn QuyÒn ®−îc sèng cßn: §iÒu 7: QuyÒn cã hä tªn vμ quèc tÞch. §iÒu 8: QuyÒn gi÷ g×n b¶n s¾c. §iÒu 9: QuyÒn ®−îc sèng víi cha mÑ. §iÒu19: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù bá r¬i, ng−îc ®·i vμ l¹m dông. §iÒu20: QuyÒn ®−îc h−ëng sù ch¨m sãc thay thÕ ®èi víi nh÷ng TE mÊt m«i tr−êng gia ®×nh. §iÒu 21: QuyÒn ®−îc nhËn lμm con nu«i. §iÒu 23: QuyÒn cña trÎ em khuyÕt tËt. C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn QuyÒn ®−îc sèng cßn: §iÒu 26: QuyÒn ®−îc b¶o ®¶m an ninh x· héi. §iÒu 27: QuyÒn ®−îc h−ëng møc sèng thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn toμn diÖn. §iÒu 30: QuyÒn cña TE d©n téc thiÓu sè vμ b¶n xø ®−îc h−ëng nÒn v¨n ho¸, theo t«n gi¸o vμ tiÕng nãi cña céng ®ång m×nh. §iÒu 32: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù bãc lét vÒ kinh tÕ. §iÒu 33: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái tÖ n¹n ma tuý. §iÒu 34: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù l¹m dông t×nh dôc. §iÒu 35: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù mua b¸n, b¾t cãc. §iÒu 38:QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái c¸c cuéc xung ®ét vò trang. 1Bμi 4 Nhãm quyÒn ®−îc b¶o vÖ Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ Gi¶i thÝch ®−îc v× sao trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ ¾ N¾m v÷ng c¸c néi dung vÒ QuyÒn ®−îc b¶o vÖ cña trÎ em ¾ X¸c ®Þnh c¸c chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm vμ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn QuyÒn ®−îc b¶o vÖ cña trÎ em 1. QuyÒn ®−îc b¶o vÖ cña trÎ em Trß ch¬i dÉn nhËp: “Nhμ-trÎ em-§−êng phè” LÊy ý kiÕn nhanh 1. Anh/chÞ c¶m thÊy nh− thÕ nμo khi mét ®øa trÎ buéc ph¶i rêi khái ng«i nhμ cña m×nh? Trong hoμn c¶nh ®ã trÎ em mong muèn ®iÒu g×? 2. Anh/chÞ c¶m thÊy thÕ nμo khi gia ®×nh bÞ li t¸n? Trong tr−êng hîp ®ã anh chÞ mong muèn ®iÒu g×? 2C¬ së lý luËn vÒ quyÒn ®−îc b¶o vÖ cña trÎ em ¾ Do trÎ em cßn non nít vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, nh©n c¸ch vμ sù tr¶i nghiÖm cuéc sèng nªn cÇn ®−îc b¶o vÖ vμ ch¨m sãc ®Æc biÖt. ¾ Ng−êi lín cßn xao nh·ng, kh«ng cã tr¸ch nhiÖm hoÆc thiÕu hiÓu biÕt vÒ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ trÎ em. ¾ Thùc tÕ cßn nhiÒu nhãm trÎ em cã hoμn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n hoÆc cßn chÞu nhiÒu ®au khæ do t¸c ®éng xÊu tõ m«i tr−êng tù nhiªn vμ x· héi g©y nªn ¾ BÊt cø lóc nμo trÎ em còng cã thÓ bÞ r¬i vμo t×nh tr¹ng nguy hiÓm. Do ®ã, mäi trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ ®Æc biÖt kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö bëi bÊt cø lÝ do g×. ¾ Nhμ n−íc, c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n vμ trÎ em ®Òu cã tr¸ch nhiÖm thùc hiªn vμ t«n träng c¸c quyÒn nμy Nh÷ng néi dung ®−îc c«ng −íc ®Æc biÖt nh©n m¹nh vÒ b¶o vÖ trÎ em lμ: ¾ B¶o vÖ TE tho¸t khái c¸c h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö. ¾ B¶o vÖ TE khái c¸c h×nh thøc bãc lét, x©m h¹i vÒ thÓ x¸c vμ t×nh dôc, bÞ xao nh·ng, l¬ lμ, bá r¬i. ¾ B¶o vÖ TE trong c¸c t×nh huèng khÈn cÊp, ®Æc biÖt khã kh¨n nh− bÞ mÊt m«i tr−êng gia ®×nh, trong hoμn c¶nh khã kh¨n, thiªn tai. ™ T¹o ®iÒu kiÖn ch¨m sãc ®Çy ®ñ hoÆc phôc håi trong nh÷ng tr−êng hîp cÇn thiÕt. 32. C¸c tr−êng hîp/t×nh huèng trong ®ã trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ Th¶o luËn nhãm H·y liÖt kª nh÷ng t×nh huèng/tr−êng hîp trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ? Yêu cầu: 1. Th¶o luËn vμ ghi kÕt qu¶ lªn ThÎ mμu. 2. Sau ®ã d¸n thÎ lªn b¶ng theo mÉu sau: BÞ khñng ho¶ng, khÈn cÊp BÞ bãc lét, x©m h¹iBÞ ph©n biÖt ®èi xö C¸c t×nh huèng/tr−êng hîp trÎ em LÊy ý kiÕn nhanh Anh/chÞ hiÓu thÕ nμo lμ: ƒ Sù ph©n biÖt ®èi xö víi trÎ em? ƒ Bãc lét, x©m h¹i trÎ em? ƒ T×nh tr¹ng khñng ho¶ng, khÈn cÊp ®èi víi trÎ em? 4C¸c kh¸i niÖm 1. Ph©n biÖt ®èi xö víi trÎ em: Lμ sù ®èi xö kh¸c biÖt, lo¹i trõ, cÊm ®o¸n hoÆc −u tiªn víi trÎ em trªn c¬ së kh¸c biÖt vÒ chñng téc, mμ da, giíi tÝnh, ng«n ng÷, t«n gi¸o, quan ®iÓm chÝnh trÞ hay c¸c quan ®iÓm kh¸c; tμi s¶n, hoμn c¶nh xuÊt th©n vμ c¸c t×nh tr¹ng kh¸c g©y trë ng¹i hoÆc lμm tæn h¹i tíi vÞ thÕ, ho¹t ®éng vμ sù ph¸t triÓn cña trÎ em. 2. x©m h¹i, bãc lét trÎ em: Lμ bÊt kú mét hμnh vi hoÆc yÕu tè t×nh huèng cã chñ ý cña c¸ nh©n, tæ chøc hay céng ®ång x©m ph¹m ®Õn thÓ chÊt, t×nh c¶m, nh©n c¸ch; x©m h¹i t×nh dôc, ng−îc ®·i, xao nh·ng, bá r¬i, sö dông qu¸ møc søc lao ®éng, khai th¸c th−¬ng m¹i, t−íc ®o¹t quyÒn vμ sù tù docña trÎ em, g©y nguy h¹i ®Õn sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, tinh thÇn vμ x· héi cña trÎ em 3. T×nh tr¹ng khñng ho¶ng, khÈn cÊp ®èi víi trÎ em: Lμ t×nh tr¹ng rèi lo¹n, thiÕu hôt, mÊt th¨ng b»ng nghiªm träng do nh÷ng yÕu tè bªn ngoμi t¸c ®éng cã ¶nh h−ëng xÊu ®Õn sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, tinh thÇn, x· héi cña trÎ em s¾m vai C¸c t×nh huèng trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ 1. Ho¹t ®éng s¾m vai: Mçi nhãm chän mét tr−êng hîp trÎ em cÇn ®−îc b¶o vÖ trong t×nh huèng mμ nhãm võa liÖt kª ë trªn ®Ó thùc hμnh s¾m vai. 2. Th¶o luËn toμn thÓ: 1. Anh chÞ c¶m thÊy nh− thÕ nμo trong t×nh huèng ®ã? 2. Chóng ta ph¶i lμm g× ®Ó b¶o vÖ trÎ em khái t×nh huèng ®ã? 53. C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn QuyÒn ®−îc b¶o vÖ: §iÒu 2: Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. §iÒu 7: QuyÒn cã hä tªn vμ quèc tÞch. §iÒu 8: QuyÒn gi÷ g×n b¶n s¾c. §iÒu10: QuyÒn ®−îc sèng víi cha mÑ. §iÒu11: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ kh«ng bÞ ®−a ra n−íc ngoμi tr¸i phÐp vμ kh«ng bÞ ®−a trë vÒ. §iÒu16: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ riªng t−. §iÒu19: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù bá r¬i, ng−îc ®·i vμ x©m h¹i. §iÒu20: QuyÒn ®−îc h−ëng sù ch¨m sãc thay thÕ ®èi víi nh÷ng trÎ em mÊt ®iÒu kiÖn gia ®×nh. §iÒu 21: QuyÒn ®−îc nhËn lμm con nu«i. §iÒu 22: QuyÒn cña trÎ em tÞ n¹n. §iÒu 23: QuyÒn cña trÎ em khuyÕt tËt. C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn QuyÒn ®−îc b¶o vÖ: §iÒu 25: QuyÒn ®−îc ®Þnh kú xem xÐt m«i tr−êng thay thÕ. §iÒu 27: QuyÒn ®−îc h−ëng møc sèng thÝch hîp cho ph¸t triÓn toμn diÖn. §iÒu 30: QuyÒn cña trÎ em d©n téc thiÓu sè vμ b¶n xø ®−îc h−ëng nÒn v¨n ho¸, theo t«n gi¸o vμ tiÕng nãi cña céng ®ång m×nh. §iÒu 32: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù bãc lét vÒ kinh tÕ. §iÒu 33: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái tÖ n¹n ma tuý. §iÒu 34: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù x©m h¹i t×nh dôc. §iÒu 35: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái sù mua b¸n, b¾t cãc. §iÒu 36: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái c¸c h×nh thøc bãc lét kh¸c. §iÒu 37: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ kh«ng bÞ giam gi÷ v« cí, bÞ tra tÊn,nhôc h×nh. §iÒu 38: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ khái ¶nh h−ëng cña c¸c cuéc xung ®ét vò trang. §iÒu 39: QuyÒn ®−îc ch¨m sãc phôc håi. §iÒu 40: QuyÒn ®−îc xÐt xö c«ng b»ng. 1Bμi 5 Nhãm quyÒn ®−îc ph¸t triÓn Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ Gi¶i thÝch ®−îc thÕ nμo lμ sù ph¸t triÓn cña trÎ em vμ nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña trÎ em ¾ X¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng ®iÒu kho¶n cã liªn quan trong C«ng −íc vÌ QuyÒn ®−îc ph¸t triÓn cña trÎ em ¾ Xem xÐt vμ theo dâi viÖc thùc hiÖn QuyÒn ®−îc ph¸t triÓn trong nh÷ng c«ng viÖc ®ang lμm ®Ó gióp trÎ ph¸t triÓn tèt h¬n Trß ch¬i dÉn nhËp: “Trång c©y” LÊy ý kiÕn nhanh Anh chÞ cã sù liªn t−ëng g× gi÷a trß ch¬i “Trång c©y” víi nhãm quyÒn nμo mμ chóng ta sÏ häc? 2ThÕ nμo lμ sù ph¸t triÓn? Anh chÞ hiÓu thÕ nμo vÒ sù ph¸t triÓn??? Kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn? ¾ Ph¸t triÓn lμ sù biÕn ®æi vÒ l−îng vμ chÊt theo h−íng tÝch cùc ¾ §èi víi con ng−êi, ph¸t triÓn lμ sù thay ®æi vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn vμ x· héi theo h−íng tÝch cùc ¾ Sù ph¸t triÓn cña trÎ em lμ mét qu¸ tr×nh trong ®ã nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn vμ c¸c kü n¨ng x· héi ®−îc tÝch luü, t¹o ra nh÷ng thay ®æi tÝch cùc, tèt nhÊt vÒ l−îng vμ chÊt. ™ ë nh÷ng ®é tuæi kh¸c nhau, trÎ em cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, nhu cÇu vμ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kh¸c nhau; do vËy, ë mçi giai ®o¹n cÇn ®¸p øng nh÷ng nh÷ng yÕu tè, ®iÒu kiÖn thÝch hîp, ®¶m b¶o cho trÎ ph¸t triÓn toμn diÖn 3LÊy ý kiÕn nhanh 1. Nh×n thÊy g× trong bøc tranh? 2. C©y muèn ph¸t triÓn ®−îc cÇn ph¶i cã nh÷ng yÕu tè nμo? 4C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó trÎ em ®−îc ph¸t triÓn toμn diÖn VÏ tranh theo nhãm ™ VÏ tranh m« t¶ tÊt c¶ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho trÎ ph¸t triÓn toμn diÖn? Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn th«ng qua héi chî th«ng tin vÒ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó trÎ ph¸t triÓn toμn diÖn C¸c quyÒn ®−îc ph¸t triÓn ™C¸c quyÒn nμy bao gåm mäi h×nh thøc gi¸o dôc (chÝnh quy vμ kh«ng chÝnh quy) ™QuyÒn cã ®−îc møc sèng ®Çy ®ñ cho sù ph¸t triÓn thÓ lùc, trÝ tuÖ, tinh thÇn, ®¹o ®øc vμ x· héi cña ®øa trÎ. 5C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan ®Õn quyÒn ®−îc ph¸t triÓn §IÒu 5: QuyÒn ®−îc cha mÑ h−íng dÉn, chØ b¶o §IÒu 6: QuyÒn ®−îc sèng cßn vμ ph¸t triÓn §iÒu 7: QuyÒn cã hä tªn vμ quèc tÞch §iÒu 8: QuyÒn gi÷ g×n b¶n s¾c §iÒu 10: QuyÒn ®−îc sèng víi cha mÑ §iÒu 11: QuyÒn ®−îc b¶o vÖ kh«ng bÞ ®−a ra n−íc ngoμI tr¸I phÐp vμ kh«ng ®−a trë vÒ §iÒu 13: QuyÒn tù do biÓu ®¹t ý kiÕn §iÒu 14: QuyÒn tù do t− t−ëng, nhËn thøc vμ t«n gi¸o C¸c ®iÒu kho¶n cã liªn quan  §iÒu 15: QuyÒn ®−îc tù do héi häp §iÒu 17: QuyÒn ®−îc tiÕp nhËn th«ng tin phï hîp §IÒu 24: QuyÒn cã søc khoÎ vμ ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ. §iÒu 26: QuyÒn ®−îc b¶o ®¶m an ninh x· héi §iÒu 28: QuyÒn ®−îc gi¸o dôc §iÒu 31: QuyÒn ®−îc nghØ ng¬i, vui ch¬i gi¶i trÝ §iÒu 32: QuyÒn ®−îc tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ 1Bμi 6 Nhãm quyÒn ®−îc tham gia Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ HiÓu ®−îc thÕ nμo lμ sù tham gia cña trÎ, ý nghÜa cña viÖc trÎ ®−îc tham gia vμ c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn QuyÒn ®−îc tham gia cña trÎ trong C«ng −íc ¾ Nªu ®−îc c¸c møc ®é tham gia cña trÎ. Ph©n tÝch ®−îc møc ®é tham gia cña trÎ trong nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ ¾ T«n träng sù tham gia cña trÎ vμ x¸c ®Þnh ®−îc nhiÒu biÖn ph¸p chñ ®éng thóc ®Èy QuyÒn ®−îc tham gia cña trÎ 1. C¬ së lÝ luËn vÒ quyÒn ®−îc tham gia Trß ch¬i dÉn nhËp: “xÐ giÊy” LÊy ý kiÕn nhanh 1. Tại sao sản phẩm xé giấy của mọi người lại không giống nhau ? Ý nghĩa của trò chơi này là gì ? 2. Anh chÞ hiÓu nh− thÕ nμo vÒ sù tham gia cña trÎ? 2Kh¸i niÖm vÒ sù tham gia cña trÎ Sự tham gia của trẻ là việc trẻ được tiếp cận thông tin, được bày tỏ ý kiến, được lắng nghe, được tôn trọng, được kết giao, được thành lập hoặc tham gia các nhóm và hiệp hội, được bàn bạc và quyết định... trong mọi vấn đề có liên quan đến bản thân trẻ. Cơ sở lý luận về quyền tham gia của trẻ ¾ Mỗi trẻ em là một cá thể đang phát triển với những tình cảm, ý kiến và nhu cầu riêng của mình. Với sự giúp đỡ và tôn trọng đúng mực, trẻ em sẽ đưa ra những ý kiến và quyết định có ý nghĩa mang tính trách nhiệm. ¾ Trẻ em có tính trung thực, có thái độ ham học hỏi đối với sự vật xung quanh và có trí tưởng tượng phong phú. Vì vậy trẻ em có thể đưa ra những ý kiến mới mẻ trong các cuộc tranh luận về hạnh phúc, sự phát triển và quyền lợi của mình. ¾ Khi trẻ được tham gia, các em có thể có những đóng góp có giá trị ¾ Việc trẻ được tham gia là phù hợp với nhu cầu và khả năng của trẻ, nó đảm bảo được lợi ích tốt nhất cho trẻ. 3LÊy ý kiÕn nhanh Nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho trÎ ®−îc tham gia? C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho sù tham gia cña trÎ Đối với người lớn: ¾ Hướng dẫn và giúp đỡ trẻ thực hiện các quyền được tham gia. ¾ Lắng nghe trẻ một cách tích cực (trẻ được bày tỏ quan điểm, ý kiến về những vần đề có liên quan đến các em) ¾ Tạo cơ hội cho trẻ cùng tham gia vào quá trình ra quyết định/cùng làm ¾ Thông báo cho trẻ biết trước những dự kiến, mục đích và những quyết định cuối cùng khi trẻ tham gia ¾ Có theo dõi, đánh giá kết quả tham gia của trẻ. ¾ Tạo điều kiện về cơ sở vật chất, không gian và thời gian phù hợp 4C¸c yÕu tè cÇn thiÕt Đối với trẻ em: ¾ Phải tự nguyện, phải được bàn bạc, được thảo luận, được quyết định và được thực hiện ¾ Phải được thông báo về những vấn đề có liên quan đến sự tham gia đó ¾ Phải được đảm bảo một môi trường an toàn khi tham gia ¾ Phải được hưởng những lợi ích thu được từ sự tham gia. ¾ Phải được học các kỹ năng tham gia thông qua việc làm ¾ Phải được kiểm soát, đánh giá việc tham gia của mình ™ §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ tham gia cÇn: ¾ Coi träng ®iÒu trÎ nãi ¾ T«n träng ®iÒu trÎ muèn lμm ¾ Cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cho trÎ 52. møc ®é vÒ sù tham gia cña trÎ Th¶o luËn nhãm H·y th¶o luËn, ph©n lo¹i vμ s¾p xÕp c¸c t×nh huèng theo møc ®é tham gia cña trÎ tõ kh«ng ®Õn cã, tõ thÊp ®Õn cao theo thø tù tõ bËc 1 ®Õn bËc 10 cña thang tham gia? Yªu cÇu: + C¸c nhãm ®äc phô lôc (néi dung vÒ ph©n biÖt c¸c møc ®é cña sù tham gia) + Mçi nhãm ®−îc ph¸t 9 t×nh huèng m« t¶ c¸c møc ®é tham gia cña trÎ vμ mét mÉu thang tham gia. + D¸n kÕt qu¶ th¶o luËn lªn giÊy A0 C¸c møc ®é vÒ sù tham gia cña trÎ ™ Theo Công ước, sự tham gia của trẻ em bao gồm: ¾ Không tham gia: là trước một vấn đề nào đó liên quan đến trẻ em, người lớn hoàn toàn quyết định. Sự có mặt của trẻ em chỉ là hình thức chiếu lệ. ¾ Tham gia: là trẻ em được giao nhiệm vụ, được thông báo, được hỏi ý kiến, được khởi xướng và thiết kế, được tổ chức, điều khiển, ... người lớn chỉ giữ vai trò người hướng dẫn, giúp đỡ khi trẻ em yêu cầu 6Ph©n biÖt C¸c møc ®é cña sù tham gia 1. Người lớn điều khiển TE làm hoặc nói những gì người lớn gợi ý, nhưng thật sự trẻ chẳng hiểu đó là những cái gì. Trẻ chỉ được hỏi lấy lệ. 2. Hình thức trang trí TE tham gia vào một sự kiện nào đó do người lớn sắp đặt như một hình thức trang trí. 3. Hình thức tượng trưng: TE được nói những gì chúng suy nghĩ về một vấn đề nào đó, nhưng lại có rất ít hoặc không có sự lựa chọn về cách tham gia hay cách bày tỏ các quan điểm của mình. Ph©n biÖt C¸c møc ®é 4. Trẻ em được giao nhiệm vụ và được thông báo. Người lớn quyết định về công việc và TE xung phong thực hiện công việc đó. TE hiểu công việc phải làm và tự quyết định về sự tham gia của mình. 5. Trẻ em được hỏi ý kiến và được thông báo Công việc do người lớn thiết kế và quản lý nhưng TE được hỏi ý kiến. TE hiểu hoàn toàn quy trình công việc và ý kiến của các em được lắng nghe nghiêm túc. 6. Người lớn khởi xướng quyết định cùng Trẻ em: Người lớn khởi xướng, TE tham gia vào tất cả các khâu lập kế hoạch và thực hiện. Không những quan điểm của TE được quan tâm xem xét mà bản thân trẻ em cũng được tham gia ra quyết định. 7Ph©n biÖt C¸c møc ®é 7. Trẻ em khởi xướng và được chỉ dẫn: Ý tưởng khởi xướng là của trẻ em và trẻ em là người quyết định công việc phải được thực hiện như thế nào. Người lớn luôn có mặt để chỉ dẫn nhưng không quản lí công việc. 8. Trẻ em khởi xướng cùng người lớn quyết định: Trẻ em khởi xướng công việc và TE cần ở người lớn những lời khuyên, sự bàn luận và hỗ trợ. Người lớn không chỉ huy nhưng sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm để trẻ cân nhắc và quyết định. 9. Trẻ em thiết kế, quản lý và điều hành công việc, người lớn có mặt sẵn sàng giúp đỡ. 10. Trẻ em điều khiển hoàn toàn. C¸c møc ®é vÒ sù tham gia cña trÎ 8Ph©n biÖt c¸c møc ®é cã sù tham gia cña trÎ gióp chóng ta hiÓu r»ng: ¾ Sự tham gia của trẻ em là một quá trình gồm có nhiều mức độ khác nhau, điều quan trọng là trong từng mức độ đó chúng ta cần đảm bảo chất lượng đích thực cho sự tham gia của trẻ. ¾Mức độ tham gia còn giúp chúng ta hiểu được mối quan hệ quyền lực giữa người lớn và trẻ em trong việc đảm bảo các quyền khác. ¾ Người lớn cần coi trọng trẻ và phát huy vai trò ngày càng cao của trẻ, để giúp trẻ sẽ trở thành những chủ thể tích cực, được đánh giá công bằng như người lớn trong xã hội khi thực hiện các hoạt động có liên quan đến trẻ Liên hệ thực tế Hỏi ý kiến nhanh: - Quyền được tham gia của trẻ trong gia đình, trường học , cộng đồng được thực hiện như thế nào?(mức độ, lấy ví dụ cụ thể) - Trong nhóm quyền được tham gia, quyền nào bị vi phạm nhiều nhất? Tại sao? - Trong nhóm quyền được tham gia, quyền nào bị vi phạm nhiều nhất? Tại sao? • 9Kết luận chung • Trẻ đã được tham gia dưới nhiều hình thức hoạt động khác nhau và ở các mức độ khác nhau. Tuy nhiên, sự tham gia của trẻ hiện nay là xuất phát từ nhu cầu của người lớn hơn là từ quyền được tham gia và phát triển của trẻ. 3. C¸c ®iÒu kho¶n vÒ QuyÒn ®−îc tham gia cña trÎ: ĐiÒu 12: Trẻ em có khả năng hình thành nên các quan điểm của bản thân và có quyền bày tỏ các quan điểm đó một cách tự do trong tất cả các vấn đề có liên quan đến cuộc sống của các em. Các quan điểm đó được coi trọng đến mức nào là tuỳ thuộc vào lứa tuổi và mức độ trưởng thành của trẻ em. ĐiÒu 13: Trẻ em có quyền nhận và cung cấp thông tin cho mọi người. Quyền được bày tỏ các quan điểm của bản thân mình, trừ khi điều này xâm phạm đến các quyền của người khác. ĐiÒu 15: Trẻ em có quyền gặp gỡ mọi người, hòa nhập và thiết lập mối quan hệ với mọi người, trừ khi điều này xâm phạm đến các quyền của người khác. 10 3. C¸c ®iÒu kho¶n vÒ QuyÒn ®−îc tham gia  ĐiÒu 17: Nhà nước phải đảm bảo để trẻ em có thể tiếp cận các thông tin và tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau, và khuyến khích các phương tiện thông tin đại chúng phổ biến các thông tin có lợi đối với trẻ em về các mặt xã hội, văn hóa, đồng thời tiến hành các bước để bảo vệ trẻ em khỏi bị tác động bởi các tài liệu độc hại. ĐiÒu 18: Cha mẹ phải cùng nhau chịu trách nhiệm chính về giáo dục và sự phát triển của con cái, và Nhà nước sẽ hỗ trợ họ trong vấn đề này. Những lợi ích tốt nhất của trẻ em phải là mối quan tâm cơ bản của họ. ĐiÒu 31: Trẻ em có quyền vui chơi, giải trí và tham gia các hoạt động văn hoá và nghệ thuật Một số tình huống về sự tham gia của trẻ Tình huống 1: Chi đội chúng em đã quyết định thông qua một "dự án". Chăn nuôi gà để tạo thu nhập giúp đỡ các bạn trong hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Chúng em quyên góp tiền tiết kiệm mua gà giống, phân công chăm sóc gà và vệ sinh chuồng. Dự tính hết hè này, chúng em sẽ thu lứa đầu tiên, có tiền mua học phẩm tặng các bạn vào năm học mới. Cô giáo rất vui vì chúng em biết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Cô vẫn theo dõi "dự án" của chúng em để sẵn sàng giúp đỡ về kỹ thuật. Tình huống 2: Hội chữ thập đỏ quận 8 khởi xướng và xin được tài trợ cho trẻ em của quận một dự án giáo dục kỹ năng sống. Trẻ em của quận đã được mời tham gia vào tất cả các khâu vạch kế hoạch và thực hiện. Không những quan điểm của các em được quan tâm xem xét mà bản thân các em cũng được tham gia vào việc quyết định. Tình huống 3: Minh sẽ thi đại học trong năm học tới. Sau khi đã cân nhắc tất cả các ưu, nhược điểm cùng với sở thích của mình. Minh cho rằng em nên thi đại học Mỏ - địa chất. Em sẽ bàn với bố mẹ sớm về điều này vì bố mẹ sẽ cho em những lời khuyên và sự hỗ trợ. Bố mẹ em không bao giờ bắt em phải làm theo điều họ muốn mà họ luôn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm để em cân nhắc và quyết định. Tình huống 4: Lễ vào hè năm nay của chúng em sẽ tổ chức ở công viên Lê-nin. Uỷ ban chăm sóc gia đình và trẻ em Quận và Quận Đoàn đã quyết định tổ chức thi cắm trại cho chúng em. Sau khi được các anh chị phụ trách thông báo, chúng em rất thích và đều đến đăng ký tham gia; đứa thì mang tre, đứa thì làm cọc và trang trí v.v... Chúng em nhất định sẽ có một căn trại xinh xắn và thật đẹp. Tình huống 5: Sau một năm làm dự án thí điểm thành công, huyện T chuẩn bị nhận tiếp dự án sang 2 xã mới. Trước khi thực hiện Ban quản lý dự án đã tổ chức hội thảo lập kế hoạch và quản lý với tất cả các bên liên quan, trong đó có đại biểu trẻ trong và ngoài nhà trường. Đây là dự án giúp trẻ em và cộng đồng phòng tránh HIV/AIDS. Trong hội thảo này, các em đã được tìm hiểu về nội dung, tiến trình dự án. Kế hoạch Dự án cũng được xây dựng phù hợp với thời gian của các em. Tình huống 6: Sinh nhật của Linh sắp tới. Linh xin phép bố mẹ cho được tổ chức một sinh nhật thật lớn để đánh dấu tuổi trăng tròn của mình. Bố mẹ rất vui và đồng ý. Bố mẹ khuyến khích Linh tự suy nghĩ xem em muốn làm gì và làm như thế nào? Bố mẹ đã chỉ dẫn cho em một số điều lưu ý về cách tổ chức và trang trí. Bố mẹ nói rằng họ sẽ luôn có mặt để chỉ dẫn em khi cần thiết. Tình huống 7: Buổi lễ tổng kết công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em ở phường Q đang diễn ra long trọng, với sự tham gia của toàn thể cán bộ chính quyền, Đảng, Đoàn thể phường. Ông X – Phó chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận và bà M – Chủ tịch Uỷ ban chăm sóc gia đình và trẻ em cũng có mặt. Cô giáo Loan dẫn một lớp trẻ mẫu giáo từ trường bên cạnh sang để góp vui một số tiết mục văn nghệ vào cuối buổi tổng kết. Biểu diễn xong cô lai dẫn các cháu về. Tình huống 8: Ngày 20 tháng Mười một sắp đến. Như mọi năm, học sinh trường Q sẽ lại viết bích báo nói về tình cảm của mình với thầy cô. Cô tổng phụ trách hào hứng tuyên bố hạn nộp và các giải dành cho các chi đội tham gia tốt. Còn học sinh tự nhủ “thôi thì đành phải viết vậy. Năm nào cũng viết bích báo - chán quá” Tình huống 9: Bố: Con có muốn đi chơi cùng bố mẹ không? Bé Hoa: Có, bố cho con đi với. Con muốn đi Công viên Thủ lệ cơ. Bé Hoa: Bố ơi, đi công viên cơ mà, không phải đường này, ứ ừ, hu ... hu ... hu ... Bố: Cả nhà mình đi bơi! 1BÀI 7 CÁC NGUYÊN TẮC CỦA CÔNG ƯỚC VỀ QUYỀN TRẺ EM Mục tiêu: Sau bài này tham dự viên có thể: ¾ Hiểu sâu hơn về các nguyên tắc của Công ước về Quyền trẻ em và diễn giải được ý nghĩa và mục đích của các nguyên tắc của Công ước về Quyền trẻ em ¾ Bước đầu áp dụng được các nguyên tắc để giải quyết một số trường hợp cụ thể về Quyền trẻ em. ¾ Chỉ ra được tác động của việc áp dụng các nguyên tắc của Quyền trẻ em trong công việc nhằm thúc đẩy quyền trẻ em 1. Tìm hiểu các nguyên tắc của Công ước về QTE 1. Thảo luận nhóm Hãy giải thích thế nào là: ƒ Nhóm 1: Nguyên tắc không phân biệt đối xử ƒ Nhóm 2: Nguyên tắc vì lợi ích tốt nhất của trẻ em ƒ Nhóm 3: Nguyên tắc được sống và phát triển ƒ Nhóm 4: Nguyên tắc tôn trọng ý kiến của trẻ 2. Dịch chuyển theo phương pháp “công đoạn” để tham khảo kết quả thảo luận của nhóm bạn (có thể đặt câu hỏi hoặc bổ sung ý kiến) 2Hoạt động 2: Giải quyết tình huống - Đọc tình huống số 1 - Thảo luận nhóm theo hướng dẫn trong phiếu bài tập tình huống được phát - Câu hỏi thảo luận: (Mỗi nhóm chỉ thảo luận về một nguyên tắc mà nhóm mang tên ở hoạt động trên) 1. Trong tình huống này, nguyên tắc mà nhóm mang tên đã bị vi phạm như thế nào? 2. Trong tình huống này, làm thế nào để đảm bảo nguyên tắc đó? 3. Những cách làm đó sẽ mang lại tác động tích cực gì cho cuộc sống của trẻ? Động não Nêu mối liên quan giữa 4 nguyên tắc chung của Công ước về QTE? 3Mối liên quan giữa bốn nguyên tắc chung của công ước về quyền trẻ em • Các nguyên tắc này có thể được trình bày theo mô hình một tam giác, thể hiện mối liên kết giữa các nguyên tắc và bản chất phụ thuộc lẫn nhau của chúng. • Mỗi nguyên tắc củng cố và hỗ trợ cho nguyên tắc kia Mối liên quan giữa bốn nguyên tắc chung của công ước về quyền trẻ em Được sống và phát triển Vì lợi ích tốt nhất của trẻ Tôn trọng ý kiến của trẻ Không phân biệt đối xử 4Kết luận chung về nguyên tắc của công ước ƒ Nguyên tắc là gì? Là những quy định bắt buộc phải tuân thủ khi thực hiện một công việc nào đó ƒ Các Nguyên tắc của công ước: Là những quy định bắt buộc phải tuân thủ khi thực hiện bất kỳ quyền nào của trẻ em, được quy định trong công ước. ƒ Các nguyên tắc của công ước: Là công cụ định hướng giúp diễn giải rõ ràng tinh thần Công ước và thông điệp chính của Công ước ƒ Cả bốn nguyên tắc này phải được đảm bảo thực hiện bất kỳ điều khoản nào của công ước 11 Bμi 8 N©ng cao hiÓu biÕt vÒ sù tham gia cña trÎ Môc tiªu: Sau bμi nμy tham dù viªn cã thÓ : ¾ N©ng cao hiÓu biÕt vÒ sù tham gia cña trÎ vμ lîi Ých cña viÖc trÎ ®−îc tham gia ¾ Thùc hμnh nh÷ng kü n¨ng khuyÕn khÝch sù tham gia cña trÎ. ¾ HiÓu vμ ph©n biÖt ®−îc møc ®é vμ chÊt l−îng sù tham gia cña trÎ. 2 8.1. Lîi Ých cña viÖc trÎ ®−îc tham gia Thảo luận về quan điểm của trẻ ¾ Nghe về 2 bức thư của trẻ em viết cho cha mẹ và thảo luận những câu hỏi sau: 1. Anh/chị có nhận xét gì về cảm xúc và mong muốn của trẻ trong 2 bức thư? 2. Tại sao chúng ta lại cần phải biết về quan điểm, suy nghĩ của trẻ? 3. Làm thế nào để người lớn biết được về quan điểm, suy nghĩ của trẻ? 23 Sù cÇn thiÕt ph¶I hiÓu Quan ®iÓm cña trÎ ¾ Khi có cơ hội tham gia, trẻ em có rất nhiều ý kiến, nhiều quan điểm độc đáo, có giá trị đối với sự phát triển toàn diện của trẻ; ¾ Việc được tham gia và bày tỏ quan điểm của trẻ không chỉ mang lại lợi ích cho trẻ em mà còn mang lại lợi ích cho người lớn và xã hội. Góp phần làm cho mối quan hệ giữa người lớn và trẻ em được tốt hơn. ¾ Do vậy, người lớn nhất thiết phải hiểu và biết về những suy nghĩ và mong muốn của trẻ để tăng cường sự tham gia nhằm đáp ứng tốt nhất lợi ích của trẻ. 4 Lîi Ých cña viÖc trÎ ®−îc tham gia Thảo luận nhóm ¾ Khi trÎ được tham gia th× cã lîi Ých g×? Yªu cÇu:Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn lªn ThÎ mμu 35 T¹i sao cÇn ph¶I cã sù tham gia cña trÎ ¾ §Ó tr¸nh ®èi xö bÊt c«ng ¾ §Ó l¾ng nghe trÎ ¾ §Ó hiÓu vμ t«n träng trÎ h¬n ¾ §Ó x©y dùng lßng tin cho trÎ ¾ §Ó thóc ®Èy sù n¨ng ®éng vμ s¸ng t¹o cña trÎ ¾ §Ó ®¶m b¶o quyÒn cña trÎ ¾ §Ó trÎ cã c¬ héi ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn trÎ ¾ §Ó trÎ ®−îc ph¸t triÓn tÝch cùc vμ toμn diÖn h¬n ¾ §Ó thóc ®Èy kh¶ n¨ng hîp t¸c cña trÎ ¾ N©ng cao chÊt l−îng c«ng viÖc cña chóng ta 6 Lîi Ých cña viÖc trÎ ®−îc tham gia Lợi ích cho trẻ em: ¾ Trẻ em có cơ hội thể hiện và hiểu được cảm nghĩ và nhu cầu của chính mình; từ đó trẻ có thể cân nhắc đến cảm nghĩ và nhu cầu của người khác. ¾ Trẻ em nhận thức được quyền dân sự của mình và được trao quyền để đòi hỏi các quyền của mình. ¾ Trẻ em được bảo vệ và học cách tự bảo vệ mình ¾ Trẻ có được thông tin, giúp trẻ hiểu được khả năng cũng những cản trở của bản thân. ¾ Phát triển các kỹ năng của trẻ (kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tranh luận, kỹ năng thương lượng, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng tổ chắc các hoạt động...), làm tăng tính tự tin, lòng tự trọng và sự độc lập của trẻ. ¾ Đặt nền móng cho khả năng tham gia đầy đủ hơn của trẻ khi lớn lên và phát triển ¾ Giúp trẻ biết cân bằng giữa nhu cầu của bản thân với nhu cầu của người khác. Thúc đẩy tình đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa trẻ với bạn bè ¾ Thay đổi thái độ và nâng cao nhận thức của trẻ em qua các hoạt động ¾ Trẻ học được cách giao tiếp có hiệu quả hơn với những trẻ em khác ¾ Trẻ học được cách trở thành người công dân có trách nhiệm trong tương lai.... 47 Lîi Ých cña viÖc trÎ  Lợi ích cho người lớn: ¾ Hiểu được những mong muốn và nhu cầu của trẻ ¾ Gần gũi hơn với trẻ, thu thập được nhiều ý kiến, sáng kiến từ trẻ ¾ Thay đổi nhận thức của người lớn về trẻ em ¾ Mối quan hệ giữa nguời lớn và trẻ em trở nên dễ dàng hơn khi người lớn tôn trọng ý kiến của trẻ, lắng nghe trẻ nói và quan tâm tới quan điểm của trẻ. ¾ Giảm hẳn xung đột, tăng sự hợp tác giữa người lớn và trẻ em ¾ Trẻ em phản ứng tích cực khi được đối xử với thái độ tôn trọng. Ngược lại các em cũng kính trọng và cũng sẽ đối xử với người lớn với thái độ tôn trọng. ¾ Các dịch vụ mà người lớn cung cấp sẽ phù hợp và đáp ứng được nhu cầu của trẻ, cũng như có thể điều chỉnh khi nhu cầu của trẻ thay đổi. ¾ ... 8 Lîi Ých cña viÖc trÎ  Lợi ích cho xã hội: ¾ Xây dựng được nhiều hơn các chính sách phù hợp cho trẻ em ¾ Xây dựng được nhiều hơn các chương trình có hiệu quả cho trẻ em ¾ Các tổ chức có những phương pháp tiếp cận và dịch vụ thân thiện với trẻ hơn và lấy trẻ em làm trung tâm nhiều hơn. ¾ Khuyến khích tính dân chủ, sự tôn trọng các nguyên tắc cũng như việc thực hiện một cuộc sống dân chủ ™ Sự tham gia của trẻ em vừa là quyền cần phải thực hiện, đồng thời cũng là một công cụ giúp thực hiện tốt các quyền khác của trẻ. 59 8.2. Thùc hμnh t×m hiÓu vÒ sù tham gia cña trÎ Mục tiêu: 1. Hiểu sâu hơn về các vấn đề có liên quan đến sự tham gia của trẻ 2. Tạo cơ hội cho các Báo cáo viên đưa ra những sáng kiến về tổ chức các hoạt động tăng cường sự hiểu biết về quyền tham gia của trẻ. 3. Tăng cường kỹ năng dẫn trình về sự tham gia của trẻ cho các tham dự viên 10 Chñ ®Ò Thùc hμnh cña nhãm 1 vμ nhãm 3: nh÷ng rμo c¶n liªn quan ®Õn sù tham gia cña trÎ vμ c¸ch gi¶i quyÕt Chñ ®Ò Thùc hμnh cña nhãm 2 vμ nhãm 4: C¸c ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc khuyÕn khÝch sù tham gia cña trÎ Chñ ®Ò thùc hμnh 611 ChuÈn bÞ thùc hμnh 1. Chia nhóm : 6 -7 thành viên 2. Các nhóm chọn 1 trong 2 chủ đề sau : - nh÷ng rμo c¶n ®èi víi sù tham gia cña trÎ (vÒ phÝa trÎ em/ ng−êi lín) vμ c¸ch gi¶i quyÕt - C¸c ph−¬ng ph¸p lμm viÖc, h×nh thøc tæ chøc khuyÕn khÝch sù tham gia cña trÎ 12 Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô 1. Tõng nhãm th¶o luËn ®Ó x¸c ®Þnh : - Nh÷ng néi dung chÝnh cña chñ ®Ò nhãm m×nh ®· lùa chän (vÝ dô : liÖt kª ®−îc nh÷ng rμo c¶n ®èi víi sù tham gia cña trÎ vμ ®Ò xuÊt c¸ch gi¶i quyÕt). Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn vμo giÊy Ao. - Lựa chọn c¸c ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn thÝch hîp (vÝ dô: bμi tËp t×nh huèng, th¶o luËn nhãm, ®ãng vai, kÓ chuyÖn...) ®Ó tæ chøc cho c¸c nhãm kh¸c t×m hiÓu vÊn ®Ò nhãm m×nh lùa chän. 2. Mçi nhãm cö ng−êi 1 -2 ng−êi (hoÆc c¶ nhãm) ®ãng vai GV líp tËp huÊn; C¸c thành viªn kh¸c ®ãng vai HV cña líp tËp huÊn 713 c¸c b−íc tiÕn hμnh cho mét bμi thùc hμnh 1. Nhãm BCV thùc hμnh bμi gi¶ng 2. Nhãm BCV chia sÎ c¶m nghÜ, suy nghÜ cña m×nh vÒ phÇn thùc hμnh 3. “Nhãm ph¶n håi” ®−a ra ý kiÕn nhËn xÐt 4. Nhãm BCV ®−a ra ph¶n håi vÒ nhËn xÐt cña quan s¸t viªn 5. TÊt c¶ mäi ng−êi cho ý kiÕn 6. TËp huÊn viªn ®−a ra nhËn xÐt cuèi cïng: Néi dung, ph−¬ng ph¸p dÉn tr×nh và huy ®éng sù tham gia. 14 C¸ch thøc gãp ý cho phÇn thùc hμnh Chóng ta mong muèn nhËn ®−îc ph¶n håi nh− thÕ nμo tõ c¸c ®ång nghiÖp? 1. Về nội dung? 2. Về việc sử dụng các phương pháp, hình thức ? 3. Về kỹ năng dẫn trình? 4. Về sử dụng các phương tiện? 5. Về sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm dẫn trình viên? 815 Nh÷ng rμo c¶n liªn quan ®Õn sù tham gia cña trÎ vμ c¸ch gi¶i quyÕt 1. Thùc hμnh cña nhãm 1 vμ nhãm 3: 16 Cã thÓ cã nh÷ng rμo c¶n vÒ sù tham gia cña trÎ : ¾ TrÎ em ch−a nhËn thøc ®−îc vai trß cña m×nh ¾ TrÎ kh«ng thÓ hiÖn ®−îc hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh ¾ TrÎ cßn non nít, thiÕu kinh nghiÖm ¾ KiÕn thøc cña trÎ ch−a t−¬ng ®ång víi sù tham gia ¾ TrÎ em cßn nhót nh¸t, thiÕu tù tin, kh«ng biÕt m×nh muèn g× ¾ TrÎ sÏ lμm mÊt thêi gian cña ng−êi lín ¾ TrÎ hay b−íng bØnh vμ ®ßi hái th¸I qu¸ ¾ BÞ ¸p ®Æt ý kiÕn theo ng−êi lín ¾ .... Rào cản về phía trẻ em ¾Ch−a cã nhiÒu ng−êi nhËn thøc ®óng vμ hæ trî sù tham gia cña trÎ ¾Kinh tÕ gia ®×nh khã kh¨n, ng−êi lín Ýt cã thêi gian ¾Ng−êi lín ch−a tin t−ëng vμo trÎ ¾Sù tham gia cña trÎ cßn h×nh thøc, kh«ng thùc chÊt ¾Phô huynh kh«ng cho phÐp ¾Ng−êi lín kh«ng quan t©m, kh«ng l¾ng nghe vμ t«n träng trÎ ¾ThiÕu nguån lùc vμ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ¾Thãi quen gia tr−ëng cña ng−êi lín ¾ThiÕu ph−¬ng ph¸p ®Ó thóc ®Èy trÎ høng thó tham gia ¾ Rào cản về phía ngưòi lớn 917 VÝ dô: nh÷ng rμo c¶n vÒ phÝa ng−êi lín Tæ chøc ho¹t ®éng phong phó, hÊp dÉn, phï hîp víi së thÝch, nhu cÇu, ®é tuæi Th©n thiÖn, cëi më Lu«n l¾ng nghe, thÊu hiÓu Lμm sao thu hót ®−îc nh÷ng trÎ kh«ng thÝch tham gia Gi¶i thÝch, thuyÕt phôc, chØ ra lîi Ých khi cho trÎ tham gia T×m hiÓu lý do t¹i sao phô huynh kh«ng cho phÐp Hç trî, gióp ®ì trÎ em hoμn thμnh bæn phËn Phô huynh kh«ng cho phÐp Ng−êi lín tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Ó trÎ tham gia vμ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tham gia Sù tham gia cña trÎ kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ N©ng cao nhËn thøc; tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch cho ng−êi lín biÕt lμ trÎ em cã kh¶ n¨ng Ng−êi lín lo trÎ em kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia C¸ch gi¶i quyÕtNh÷ng rμo c¶n 18 VÝ dô: nh÷ng rμo c¶n vÒ phÝa trÎ em Tæ chøc ho¹t ®éng phong phó, hÊp dÉn, phï hîp víi së thÝch, nhu cÇu, ®é tuæi Th©n thiÖn, cëi më Lu«n l¾ng nghe, thÊu hiÓu Lμm sao thu hót ®−îc nh÷ng trÎ kh«ng thÝch tham gia Cung cÊp th«ng tin, tuyªn truyÒn c«ng −íc cã hiÖu qu¶ Gi¶i thÝch, thuyÕt phôc, chØ ra lîi Ých cho trÎ khi tham gia Quan t©m l¾ng nghe vμ hç trî trÎ khi cÇn thiÕt Kh«ng hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ sù cÇn thiÕt vμ quyÒn ®−îc tham gia TËp huÊn cho trÎ vÒ QTE vμ kü n¨ng sèng Tuyªn truyÒn vÒ sù tham gia cña trÎ TrÎ em ch−a nhËn thøc ®−îc vai trß Tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng phong phó, sinh ®éng, phï hîp ®Ó thu hót, t¹o niÒm tin cho trÎ TËp huÊn cho trÎ c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt T¹o nhiÒu c¬ héi tham gia c¸c ho¹t ®éng t¹i nhμ tr−êng, gia ®×nh, céng ®ång vμ x· héi TrÎ em cßn nhót nh¸t, thiÕu tù tin, kh«ng biÕt m×nh muèn g× C¸ch gi¶i quyÕtNh÷ng Rμo c¶n 10 19 2. Thùc hμnh cña nhãm 2 vμ nhãm 4 ™C¸c ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc nh»m khuyÕn khÝch vμ t¨ng c−êng sù tham gia cña trÎ? 20 Mét sè ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc khuyÕn khÝch sù tham gia cña trÎ ¾ KÓ chuyÖn ¾ Xem phim vμ th¶o luËn ¾ §äc vμ lμm theo B¸o §éi ¾ D· ngo¹i ¾ Tham quan ¾ Tr×nh bμy s¶n phÈm cña trÎ ¾ §èi tho¹i ¾ NÆn t¹o h×nh ¾ T− vÊn ¾ Dù ¸n ¾  ¾ S¾m vai ¾ Trß ch¬i ¾ §éng n·o ¾ Héi thi ¾ Th¶o luËn nhãm ¾ Quan s¸t ¾ B¸o t−êng ¾ DiÔn ®μn ¾ §éng viªn khen th−ëng ¾ VÏ tranh ¾ Héi th¶o 11 21 3. Thùc hμnh: Giao tiÕp cã hiÖu qu¶ víi trÎ Néi dung ho¹t ®éng 1. T×m hiÓu xem trÎ ®· biÕt g× vÒ QTE? 2. T×m hiÓu xem møc ®é ®−îc tham gia cña trÎ ë tr−êng, líp? 3. Tim hiÓu sù tham gia cña trÎ trong c¸c ho¹t ®éng th− viÖn ë tr−êng nh− thÕ nμo? C¸c yªu cÇu tr−íc khi lμm viÖc víi trÎ 1. C¸ch tiÕn hμnh: C¸c nhãm th¶o luËn thèng nhÊt vÒ néi dung, ph−¬ng ph¸p vμ c¸ch thøc giao tiÕp víi trÎ 2. VÒ ph−¬ng ph¸p: Nhãm cã thÓ sö dông s¸ng t¹o tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ph¸p ®· nªu 3. VÒ ph−¬ng tiÖn: A0, giÊy mμu, bót, b¶ng. 4. VÒ kh«ng gian: phßng häc, s¶nh, s©n v−ên, gèc c©y 5. TrÎ em ®−îc chñ ®éng lùa chän c¸c nhãm häc viªn (sè nhãm trÎ b»ng sè nhãm hoc viªn) 22 3. Thùc hμnh: Giao tiÕp cã hiÖu qu¶ víi trÎ Th¶o luËn víi häc sinh phæ th«ng 1. LÊy ý kiÕn trÎ vÒ c¶m xóc sau buæi giao l−u? 2. C¸c nhãm tr×nh bμy kÕt qu¶ giao l−u ( Häc sinh thay mÆt nhãm tr×nh bμy)? 3. Hái s©u h¬n vÒ ho¹t ®éng th− viÖn (dùa trªn s¶n phÈm cña nhãm vÏ vÒ quy tr×nh lªn th− viÖn)? ƒ Trong quy tr×nh nμy c¸c em thÊy khã nhÊt lμ b−íc nμo? V× sao? ƒ Nguån s¸ch ë tr−êng cã ®−îc tõ ®©u? Tr−êng cã hái ý kiÕn c¸c em khi mua s¸ch krh«ng? ƒ NÕu em lμm r¸ch, mÊt s¸ch th× em sÏ nãi g× víi c« thñ th−? ƒ NÕu c« thu th− tuyªn bè lÇn sau kh«ng cho m−în s¸ch n÷a th× em lμm g×? ƒ Khi võa m−în s¸ch xong mμ em muèn ®æi ngay th× c« thñ th− ë tr−êng cã cho ®æi kh«ng? ƒ Ai ®· tõng ®Õn nhμ s¸ch tù chän? Cã thÝch kh«ng? v× sao? ƒ So s¸nh c¸ch s¾p xÕp gi÷a nhμ s¸ch tù chän vμ th− viÖn cña tr−êng em th¸y c¸ch s¾p xÕp nμo dÔ chän s¸ch h¬n, th©n thiÖn h¬n, v× sao? 12 23 3. Thùc hμnh: Giao tiÕp cã hiÖu qu¶ víi trÎ C©u hái th¶o luËn 1. M« t¶ nh÷ng ho¹t ®éng ®· tiÕn hμnh víi nhãm trÎ 2. Tr×nh bμy c¸c kÕt qu¶ mμ nhãm ®· thu nhËn ®−îc 3. LiÖt kª nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó giao tiÕp hiÖu qu¶ víi trÎ 4. Khã kh¨n g× khi lμm viÖc víi trÎ? 24 Nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó giao tiÕp tèt víi trÎ ¾ T¹o ®−îc kh«ng khÝ th©n thiÖn, gÇn gòi, phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp ¾ T×m hiÓu xem trÎ nghÜ/muèn g× ®Ó biÕt ®−îc nhu cÇu vμ kh¶ n¨ng cña trÎ ¾ L¾ng nghe trÎ ¾ Néi dung giao tiÕp g¾n víi nh÷ng ®iÒu trÎ quan t©m ¾ T¹o nhiÒu ho¹t ®éng phï hîp víi trÎ ¾ §éng viªn khuyÕn khÝch trÎ kÞp thêi 13 25 Nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó giao tiÕp tèt víi trÎ ¾ Sö dông ph−¬ng ph¸p phï hîp víi ®èi t−îng, løa tuæi: ƒ Kh«ng lÊn ¸t, ng¾t lêi khi trÎ nãi ƒ §Æt m×nh vμo hoμn c¶nh cña trÎ ®Ó thÊu hiÓu, chia sÎ ƒ Nªu c©u hái gîi më, tr¸nh nh÷ng c©u ®¸nh gi¸, nhËn xÐt, pháng vÊn ƒ Tr¸nh giao tiÕp víi trÎ theo kiÓu trÞnh th−îng “ng−êi lín- trÎ em” ƒ Gi¶i thÝch cÆn kÏ nh÷ng ®iÒu trÎ muèn t×m hiÓu ƒ GËt ®Çu thÓ hiÖn sù l¾ng nghe ƒ Kh«ng Ðp buéc trÎ ph¶i tr¶ lêi nh÷ng ®iÒu trÎ kh«ng muèn nãi ƒ Gi÷ lêi høa víi trÎ ƒ Giao tiÕp hai chiÒu ƒ T¹o kho¶ng c¸ch gÇn gòi, tr¸nh kho¶ng c¸ch vÒ chiÒu cao khi giao tiÕp víi trÎ ƒ Lu«n t−¬i c−êi khi trß chuyÖn víi trÎ ƒ Nh×n vμo trÎ khi trÎ nãi ƒ Nãi chËm, râ, võa ®ñ ®Ó trÎ kÞp tiÕp thu ƒ Dïng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ dÔ béc lé ý kiÕn, quan ®iÓm nh−: vÏ tranh, trß ch¬i, kÓ chuyÖn... 26 8.3. Nh÷ng bμi häc kinh nghiÖm vμ mét sè nguyªn t¾c, ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o cho sù tham gia ®Ých thùc cña trÎ Mục tiêu 1. Hồi tưởng lại phần thực hành qua đó nêu lên được những điều nên và không nên làm để đảm bảo sự tham gia đích thực của trẻ, 2. Xác định được những nguyên tắc và điều kiện để trẻ được tham gia một cách tích cực nhất. 14 27 Nh÷ng ®iÒu nªn vμ kh«ng nªn lμm ®Ó ®¶m b¶o sù tham gia ®Ých thùc cña trÎ Nh÷ng ®iÒu kh«ng nªnNh÷ng ®iÒu nªn 28 Nguyªn t¾c vμ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù tham gia ®Ých thùc cña trÎ. Một số nguyên tắc: ¾ Đảm bảo trẻ em được tham gia một cách tự nguyện ¾ Không phân biệt đối xử, bình đẳng với mọi trẻ và các nhóm trẻ ¾ Đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ thông tin và được hướng dẫn cách sử dụng thông tin ¾ Giữ bí mật cá nhân và sự riêng tư của trẻ ¾ Tránh đặt trẻ vào tình trạng có nguy cơ, rủi ro, không an toàn khi tham gia ¾ Công nhận sự đóng góp của trẻ ¾ Phản hồi tích cực và có các hoạt động đáp ứng nhu cầu và mong muốn của trẻ. 15 29 Nguyªn t¾c vμ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù tham gia ®Ých thùc cña trÎ. Một số điều kiện đảm bảo sự tham gia của trẻ ¾ Dân chủ và công bằng ¾ Không phán xét ¾ Sử dụng phương pháp và cách tiếp cận thích hợp ¾ Sử dụng linh hoat kỹ năng giao tiếp và kỹ năng dẫn trình ¾ Thúc đẩy sự tác động tương tác giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ và tập huấn viên/người lớn ¾ Đảm bảo các điều kiện và phương tiện cần thiết cho trẻ tham gia ¾ Huy động các bên liên quan và những người lớn có liên quan khác 30 8.4. ChÊt l−îng cña sù tham gia Mục tiêu 1. Phân tích được một số tình huống cụ thể về sự tham gia của trẻ em, từ đó nhận biết được chất lượng của sự tham gia 2. Ph©n biÖt møc ®é tham gia vμ chÊt l−îng tham gia cña trÎ 16 31 ®éng n·o - chän chæ ®øng ™ Trong tình huống A và tình huống B, tình huống nào sự tham gia của trẻ em nhiều hơn? 32 HiÓu vÒ chÊt l−îng cña sù tham gia Thảo luận nhóm 1. Mức độ tham gia của trẻ trong tình huống A vμ B như thế nào ?” 2. Số lượng trẻ được tham gia đích thực? 3. Phạm vi ảnh hưởng của sự tham gia đích thực đó? Yªu cÇu:Tr×nh bμy kÕt qu¶ th¶o luËn lªn giÊy A0 17 33 Møc ®é tham gia cña trÎ trong t×nh huèng A vμ B 1. TrÎ ®−îc tham kh¶o ý kiÕn 2. ý kiÕn cña trÎ ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc 1. TrÎ tù ®−a ra s¸ng kiÕn vÒ ho¹t ®éng nμy 2. TrÎ tù tæ chøc 3. TrÎ ra quyÕt ®Þnh (lËp kÕ ho¹ch ®iÒu hμnh) 4. TrÎ TG vμo viÖc thùc hiÖn 5. TrÎ ®iÒu hμnh H§ T×nh huèng BT×nh huèng A 34 chÊt l−îng cña sù tham gia cña trÎ Khi xem xét việc trẻ tham gia, chúng ta không chỉ chú ý đến mức độ của sự tham gia mà còn phải quan tâm đến chất lượng và hiệu quả của sự tham gia của trẻ. Điều quan trọng hơn là xác định được ý nghĩa của sự tham gia cũng như ảnh hưởng của sự tham gia đó đối với trẻ. 18 35 Ph¹m vi ¶nh h−ëng vÒ sù tham gia cña trÎ trong 2 t×nh huèng a vμ b ¾ Cuéc tham kh¶o ý kiÕn trÎ em cã mét ¶nh h−ëng l©u dμi ®èi víi c¸c quy ®Þnh míi cña nhμ tr−êng ¾ NhiÒu trÎ em sÏ ®−îc h−ëng lîi tõ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã bëi v× m«i tr−êng häc th©n thiÖn víi trÎ ¾ §èi víi mét sè trÎ em, qu¸ tr×nh tham kh¶o ý kiÕn cã thÓ lμ mét c¬ héi ®Ó më mang kiÕn thøc vμ ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸c em vÒ m«i tr−êng häc tËp ¾ Mét sè trÎ em sÏ trë nªn tù tin vμ tù träng bëi v× c¸c em ®−îc hái ý kiÕn vμ ý kiÕn cña c¸c em ®−îc ng−êi lín xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc ¾ Nh÷ng em ®−îc chän ®¹i diÖn cho líp cña m×nh cã thÓ ®−îc h−ëng lîi v× b¶n th©n ®−îc ph¸t triÓn vμ tr−ëng thμnh h¬n. ¾M«i tr−êng häc tËp ®· ®−îc c¶i thiÖn ¾Mét sè l−îng nhá c¸ nh©n trÎ em ®−îc h−ëng lîi tõ s¸ng kiÕn, c¸c em ®−îc tr−ëng thμnh vμ ph¸t triÓn T×nh huèng BT×nh huèng A VÝ dô A: TrÎ em tù tæ chøc, thùc hiÖn ho¹t ®éng vμ phô tr¸ch ho¹t ®éng TrÎ em thùc hiÖn s¸ng kiÕn cña m×nh ®ã lμ tù tæ chøc mét c©u l¹c bé ®Ó lμm vÖ sinh tr−êng líp vμ lμm v−ên tr−êng ®Ó c¶i thiÖn m«i tr−êng häc tËp. C¸c em th¶o luËn víi l·nh ®¹o nhμ tr−êng vμ ®−îc sù ®ång ý cña hä. Mét c©u l¹c bé ®−îc thμnh lËp víi c¸c héi viªn vμ ban ®iÒu hμnh. TrÎ em tæ chøc viÖc dän vÖ sinh tr−ênglíp. C¸c em tù thùc hiÖn ho¹t ®éng g©y quü vμ víi sè tiÒn nhËn ®−îc, c¸c em mua c©y, hoa, dông cô lμm v−ên. C¸c em triÓn khai mét c©u l¹c bé lμm v−ên cña nhμ tr−êng vμ thμnh viªn cña c©u l¹c bé tiÕp tôc duy tr× v−ên tr−êng. ý t−ëng ®ã ®Õn víi hai em häc sinh sau khi xem mét ch−¬ng tr×nh TV vÒ c¶i thiÖn m«i tr−êng häc. Hai em nμy th¶o luËn víi gi¸o viªn chñ nhiÖm cña m×nh vμ c« gi¸o nghÜ r»ng ®©y lμ mét c¬ héi häc tËp tèt cho trÎ em. C« gi¸o tr×nh bμy víi l·nh ®¹o nhμ tr−êng vμ hä ®· mêi hai em nhá nμy ®Õn giíi thiªô s¸ng kiÕn cña m×nh. Hai em ®Õn tr×nh bμy vμ nhËn ®−îc sù chÊp thuËn cña ban gi¸m hiÖu nhμ tr−êng. Hai em ®−îc ban l·nh ®¹o nhμ tr−êng cö lμm chñ nhiÖm vμ phã chñ nhiÖm cña c©u l¹c bé lμm v−ên nãi trªn. L·nh ®¹o nhμ tr−êng còng yªu cÇu gi¸o viªn chñ nhiÖm cña c¸c líp chän häc sinh trong líp tham gia vμo c©u l¹c bé nμy. Gi¸o viªn c¸c líp ®· chän c¸c em trong ban c¸n sù líp tham gia c©u l¹c bé. Hai em häc sinh trªn tæ chøc mét cuéc häp víi c¸c thμnh viªn cña c©u l¹c bé vμ c¸c em cïng x©y dùng mét kÕ ho¹ch ®Ó cho tÊt c¶ häc sinh trong tr−êng tham gia vμo viÖc vÖ sinh tr−êng líp. Cïng víi gi¸o viªn,, mçi ®¹i diÖn cña líp chÞu tr¸ch nhiÖm thμnh lËp mét nhãm cña m×nh vμ mäi ng−êi cïng quyÕt ®Þnh lμ cø s¸ng thø b¶y häc sinh trong tr−êng sÏ dμnh mét giê ®Ó lμm vÖ sinh tr−êng líp vμ lμm v−ên. C¸c thμnh viªn trong c©u l¹c bé sÏ gi¸m s¸t viÖc lμm vÖ sinh vμ lμm v−ên tr−êng. VÝ dô B: TrÎ em ®−îc tham kh¶o ý kiÕn x©y dùng chÝnh s¸ch TrÎ em ®−îc hái ý kiÕn trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh ra nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ x©y dùng m«i tr−êng häc. C¸c em tham gia to¹ ®μm víi chñ ®Ò “ thÕ nμo lμ mét m«i tr−êng häc tËp tèt cho trÎ em”. ý kiÕn cña c¸c em ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc. Mét nhãm nghiªn cøu cña Bé GD-§T ®· cã s¸ng kiÕn tæ chøc nh÷ng buæi to¹ ®μm t¹i c¸c tr−êng häc ®Ó tham kh¶o ý kiÕn cña häc sinh vÒ thÕ nμo lμ mét m«i tr−êng häc tËp tèt cho häc sinh. Nhãm ®· chän c¸c tr−êng thuéc c¸c vïng miÒn kh¸c nhau, thμnh thÞ, n«ng th«n, miÒn nói, ®ång b»ng, tr−êng c«ng, tr−êng t−. T¹i mçi tr−êng ®−îc chän, häc sinh nam vμ n÷ tõ líp 1 ®Õn líp 9 ®−îc th«ng b¸o vÒ môc ®Ých vμ qu¸ tr×nh cña to¹ ®μm sÏ ®−îc tæ chøc t¹i tr−êng m×nh. tr−íc buæi to¹ ®μm, mçi líp tæ chøc sinh ho¹t vμ th«ng qua c¸c tæ chøc kh¸c nhau nh− vÏ tranh, viÕt bμi, th¶o luËn nhãm, c¸c em häc sinh nªu lªn ý kiÕn cña m×nh vÒ mét m«i tr−êng häc tËp mμ c¸c em yªu thÝch. C¸c em cïng nhau tæng hîp vμ thèng nhÊt nh÷ng ý kiÕn sÏ tr×nh bμy t¹i buæi to¹ ®μm toμn tr−êng. Sau ®ã c¸c em häc sinh trong líp tù bÇu ta ra hai b¹n ®¹i diÖn ®Ó tham gia buæi to¹ ®μm toμn tr−êng. Hai em nμy tham gia to¹ ®μm mét c¸ch tù nguyÖn. Nhãm nghiªn cøu ph©n tÝch th«ng tin thu ®−îc tõ buæi to¹ ®μm vμ ph¸c th¶o mät b¸o c¸o s¬ bé. Tr−íc khi tr×nh b¸o c¸o lªn Bé, nhãm ®· quay trë l¹i c¸c tr−êng vμ tæ chøc th¶o luËn víi c¸c häc sinh ®¹i diÖn ®Ó c¸c em nhËn xÐt, cho ý kiÕn thªm vÒ nh÷ng ®iÒu viÕt trong b¸o c¸o. Cuèi cïng, nhãm nghiªn cøu quay trë l¹i c¸c tr−êng ®Ó ph¶n håi l¹i cho c¸c em vÒ ý kiÕn cña Bé sau khi nhËn ®−îc b¸o c¸o cuèi cïng. Phân tích 2 tình huống : Møc ®é tham gia cña trÎ cã thÓ thÊy ®−îc trong hai vÝ dô A vμ B VÝ dô A: 1. TrÎ tù ®−a ra s¸ng kiÕn vÒ ho¹t ®éng nμy 2. TrÎ tù tæ chøc 3. TrÎ ra quyÕt ®Þnh (lËp kÕ ho¹ch, ®iÒu hμnh) 4. TrÎ tham gia vμo viÖc thùc hiÖn 5. TrÎ ®iÒu hμnh ho¹t ®éng A1. TrÎ tù ®−a ra s¸ng kiÕn TUY NHI£N: ChØ lμ s¸ng kiÕn cña hai trÎ vμ chØ ®−îc thùc hiÖn sau khi l·nh ®¹o nhμ tr−êng chÊp thuËn. A2. TrÎ tù tæ chøc TUY NHI£N − Ban l·nh ®¹o nhμ tr−êng giao chøc chñ nhiÖm vμ phã chñ nhiÖm c©u l¹c bé cho häc sinh − Gi¸o viªn chØ ®Þnh thμnh viªn cña c©u l¹c bé − Ban c¸n sù líp vμ gi¸o viªn chÞu tr¸ch nhiÖm nhãm líp m×nh A3. TrÎ ra quyÕt ®Þnh TUY NHI£N − ChØ cã hai trÎ ra quyÕt ®Þnh − C¸c thμnh viªn kh¸c cña c©u l¹c bé ra quyÕt ®Þnh (nh−ng kh«ng râ lμ viÖc nμy cã d©n chñ kh«ng hay lμ chÞu sù can thiÖp cña gi¸o viªn) A4. TrÎ tham gia vμo viÖc thùc hiÖn TUY NHI£N − ChØ cã trÎ trong líp tham gia − Kh«ng râ lμ c¸c em tù nguyÖn tham gia hay kh«ng − Kh«ng râ lμ c¸c thμnh viªn trong c©u l¹c bé cã tham gia lμm cïng c¸c b¹n hay kh«ng A5. TrÎ em ®iÒu hμnh ho¹t ®éng TUY NHI£N ChØ mét vμi em trong c©u l¹c bé tham gia vμo viÖc ®iÒu hμnh nμy. VÝ dô B: 1. TrÎ em ®−îc tham kh¶o ý kiÕn 2. ý kiÕn cña trÎ em ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc B1. TrÎ em ®−îc tham kh¶o ý kiÕn − Cã l−u ý tíi sù ®¹i diÖn mét c¸ch c«ng b»ng vÒ ®é tuæi cña trÎ, giíi tÝnh, tr−êng n«ng th«n vμ thμnh thÞ, tr−êng t− vμ c«ng lËp. − TrÎ ®−îc th«ng b¸o vÒ môc ®Ých cña viÖc tham kh¶o ý kiÕn − TrÎ tham gia mét c¸ch tù nguyÖn − §¹i diÖn cña mçi líp ®−îc c¸c häc sinh trong líp bÇu − TÊt c¶ c¸c trÎ em trong tr−êng cã c¬ héi tham gia vμo qu¸ tr×nh tr−íc to¹ ®μm vμ cã c¬ héi bμy tá ý kiÕn − TrÎ em cã c¬ héi nhËn xÐt vÒ b¶n th¶o b¸o c¸o ph©n tÝch cña c¸c cuéc to¹ ®μm tham kh¶o ý kiÕn trÎ − TrÎ em ®−îc ph¶n håi vÒ kÕt qu¶ cña nghiªn cøu vμ ý kiÕn cuèi cïng cña Bé B2. ý kiÕn cña trÎ ®−îc xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc − Ngay tõ buæi ®Çu, trÎ ®−îc th«ng b¸o vÒ môc ®Ých vμ qu¸ tr×nh cña buæi to¹ ®μm − Sù ®¹i diÖn c«ng b»ng ®¶m b¶o r»ng ý kiÕn cña trÎ cã tÝnh kh¸ch quan tæng thÓ − TrÎ em cã thÓ th«i kh«ng tham gia nÕu c¸c em kh«ng thÝch − TrÎ ®−îc nhËn xÐt vÒ b¸o c¸o ph©n tÝch ®Çu tiªn − Bé cã ý kiÕn vÒ nh÷ng kiÕn nghÞ cña c¸c em − TrÎ ®−îc ph¶n håi l¹i vÒ kÕt qu¶ cña c¸c cuéc to¹ ®μm vμ ý kiÕn cña Bé VÒ mÆt ẢNH HƯỞNG VÝ dô A: Ö Mét m«i tr−êng häc tËp ®· ®−îc c¶i thiÖn Ö Mét sè l−îng nhá c¸ nh©n trÎ em ®−îc h−ënglîi tõ s¸ng kiÕn, c¸c em ®−îc tù tr−ëng thμnh vμ ph¸t triÓn VÝ dô B: Ö Cuéc tham kh¶o ý kiÕn trÎ em cã mét ¶nh h−ëng l©u dμi ®èi víi c¸c quy ®Þnh míi thiÕt lËp nhμ tr−êng Ö NhiÒu trÎ em sÏ ®−îc h−ëng lîi tõ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã bëi v× m«i tr−êng häc cña c¸c em lμ th©n thiÖn víi trÎ Ö §èi víi mét sè trÎ em, qu¸ tr×nh tham kh¶o ý kiÕn cã thÓ lμ mét c¬ héi ®Ó më mang kiÕn thøc vμ ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸c em vÒ m«i tr−êng häc tËp Ö Mét sè trÎ em sÏ trë nªn tù tin vμ tù träng bëi v× c¸c em ®−îc hái ý kiÕn vμ ®−îc ng−êi lín xem xÐt mét c¸ch nghiªm tóc Ö Nh÷ng em ®−îc chän ®¹i diÖn cho líp häc cña m×nh cã thÓ ®−îc h−ëng lîi v× b¶n th©n ®−îc ph¸t triÓn vμ tr−ëng thμnh h¬n.