Tác động của sản xuất nông nghiệp và các công trình khai thác đến tài nguyên nước ngầm trên lưu vực sông Srepok - Nguyễn Văn Tuấn

KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 39 TÁC )NG CuhoahoiA S"N XUAT NƠNG NGHIP VÀ CÁC CƠNG TRÌNH KHAI THÁC NuchoaC )-N TÀI NGUYÊN NuchoaC NGBM TRÊN LuchoaU VuchoanangC SƠNG SREPOK NguyQn V9n TuWn1, Phm Thanh Tú1, Ngơ TuWn Tú2 TĨM T‚T Lucthu vucthnangc Srepok nBm trong vùng Tây Nguyên là .'a bàn chiIn lucthc quan trPng cuthhoia c6 nucthAc v! kinh tI - xã hJi và Qu>c phịng - an ninh, cĩ li thI .E phát triEn nơng nghip, lâm nghip, s6n xuWt hàng hố lAn kIt hp vAi cơng nghip chI biIn, phát triEn cơng nghip n9ng lucthng và cơng nghip khai thác khống s6n. Nã cĩ chiIn lucthc và quy hoch xây ducthnangng Tây Nguyên giàu v! kinh tI, vucthngang mnh v! qu>c phịng, an ninh tiIn tAi vùng kinh tI .Jng lucthnangc. Vic .ánh giá tài nguyên nucthAc ti Tây Nguyên và vWn .! khai thác sucthhoi duthnangng hiu qu6 .ang là vWn .! bucthsacc xúc vì nhucthngang n9m gLn .ây .i!u kin khí h/u, thGi tiIt ngày càng bWt thucthGng, luthnga luthnangt, hn hán x6y ra thucthGng xuyên. Sucthsacc ép cuthhoia dân s> và phát triEn kinh tI - xã hJi lên tài nguyên mơi tructhGng nucthAc ngày càng t9ng làm 6nh hucthng mnh m .In sucthnang phát triEn b!n vucthngang cuthhoia vùng. Các chWt th6i tucthhuyen sinh hot, cơng nghip, nơng nghip, ch9n nuơi, t9ng nhanh chĩng mà hLu hIt chuctha .ucthc xucthhoi lý theo quy .'nh. Khai thác quá mucthsacc nucthAc ducthAi .Wt phuthnangc vuthnang nơng nghip, cơng nghip, sinh hot .ã làm cho mucthnangc nucthAc ducthAi .Wt suy gi6m, to .i!u kin cho chWt b}n xâm nh/p làm ơ nhiQm nucthAc ducthAi .Wt. Nghiên cucthsacu này .ánh giá 6nh hucthng cuthhoia các hot .Jng s6n xuWt .In nucthAc ngLm trên lucthu vucthnangc, phân tích nguyên nhân và .! xuWt hucthAng phát triEn cho khu vucthnangc nghiên cucthsacu. Tucthhuyen khĩa:ucthhuyenucthhuyenucthhuyen Lucthu vucthnangc sơng Srepok, nơng nghip, nucthAc ngLm, mucthnangc nucthAc. 1. M1 &2U 5 Sơng Srepok là mJt nhánh lAn cuthhoia sơng Mê Cơng, lucthu vucthnangc chung giucthngaa Vit Nam và Campuchia cĩ din tích 30,940 km2, trong .ĩ 59% nBm trên lãnh th_ Vit Nam. Sơng bst ngu-n tucthhuyen thung luthngang Nam TructhGng SOn  Tây Nguyên Vit Nam cĩ dịng ch6y kho6ng 29,8 t% m³ ch6y vào sơng Sê San ti hp lucthu trên .Wt Campuchia. Trong nhucthngang th/p niên qua, vic khai thác sucthhoi duthnangng tài nguyên nucthAc (nucthAc ducthAi .Wt và nucthAc mRt) và cơng tác phịng, ch>ng thiên tai do nucthAc gây ra trên lucthu vucthnangc Srepok .ã cĩ nhucthngang thành tucthnangu quan trPng, gĩp phLn to lAn cho sucthnang nghip phát triEn kinh tI - xã hJi cuthhoia lucthu vucthnangc. Tuy nhiên, trong mJt thGi gian dài chúng ta chuctha nh/n thucthsacc .Ly .uthhoi v! ý nghda và tLm quan trPng cuthhoia vic khai thác sucthhoi duthnangng b!n vucthngang tài nguyên nucthAc .>i vAi sucthnang phát triEn kinh tI - xã hJi, .Gi s>ng, sucthsacc khue và mơi tructhGng, chuctha chú trPng .In qu6n lý và b6o v cuthngang nhucth quy hoch sucthhoi duthnangng tài nguyên nucthAc. Ni!u này dƒn .In hin tucthng suy thối tài nguyên nucthAc c6 v! s> lucthng lƒn chWt lucthng, tình trng ơ nhiQm ngu-n 1 Viện Quy hoạch Thủy lợi 2 Trung tâm Khảo sát và Điều tra tài nguyên nước khu vực miền Trung nucthAc, thiIu nucthAc, khan hiIm nucthAc .ã xuWt hin  nhi!u nOi và .ang cĩ xu hucthAng gia t9ng trong nhucthngang n9m gLn .ây. Trong nhucthngang n9m gLn .ây, lucthu vucthnangc Srepok là mJt trong nhucthngang .'a bàn cuthhoia khu vucthnangc Tây Nguyên cĩ sucthnang phát triEn mnh m v! kinh tI - xã hJi. N!n nơng nghip phát triEn vuctht b/c, dân s> t9ng tructhng rWt nhanh, vAi t% l t9ng dân s> cO hPc cao. Sucthsacc ép cuthhoia dân s> và phát triEn kinh tI - xã hJi lên tài nguyên mơi tructhGng nucthAc ngày càng t9ng làm 6nh hucthng mnh m .In sucthnang phát triEn b!n vucthngang cuthhoia vùng. Các chWt th6i (nucthAc, rsn) tucthhuyen sinh hot, cơng nghip, nơng nghip, ch9n nuơi, t9ng nhanh chĩng mà hLu hIt chuctha .ucthc xucthhoi lý theo quy .'nh. Khai thác quá mucthsacc nucthAc ducthAi .Wt (nhWt là cho tucthAi cà phê) .ã làm cho mucthnangc nucthAc ducthAi .Wt suy gi6m, to .i!u kin cho chWt b}n xâm nh/p làm ơ nhiQm nucthAc ducthAi .Wt. Vic sucthhoi duthnangng thu>c tructhhuyen sâu, vic bĩn phân hĩa hPc nhi!u, liên quan .In sucthnang gia t9ng nhanh chĩng hàm lucthng hp chWt nitO, t_ng ducth lucthng thu>c b6o v thucthnangc v/t trong nucthAc; chWt th6i cơng nghip liên quan .In sucthnang gia t9ng vuctht tiêu chu}n cho phép các chg tiêu vi lucthng (kim loi nRng); chWt th6i do hot .Jng cuthhoia con ngucthGi .ã làm ơ nhiQm các vi khu}n trong nucthAc, dƒn .In chWt lucthng mơi tructhGng nucthAc mJt s> nOi cĩ dWu hiu suy gi6m nhanh. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 40 Hình 1. B6n .- hành chính lucthu vucthnangc Srepok 2. MuhoanangC TIÊU, PHuchoa,NG PHÁP CuhoahoiA NGHIÊN CuchoasacU Muthnangc tiêu: Xác .'nh .ucthc biIn .Jng cuthhoia mucthnangc nucthAc ngLm ducthAi tác .Jng cuthhoia các hot .Jng phát triEn kinh tI trên lucthu vucthnangc. PhucthOng pháp: Sucthhoi duthnangng phucthOng pháp phân tích th>ng kê, phucthOng pháp kI thucthhuyena và sucthhoi duthnangng mơ hình tốn (MIKE SHE) nhBm phân tích và ducthnang báo kh6 n9ng 6nh hucthng cuthhoia các hot .Jng s6n xuWt .In tài nguyên nucthAc ngLm vùng nghiên cucthsacu. 3. CÁC KT QU NGHIÊN CuchoasacU CHÍNH Din tích cà phê cuthhoia riêng tgnh N9k L9k tính .In n9m 2010 .ã lên tAi 219.000ha. Hin nay trên tồn tgnh N9k L9k cĩ kho6ng 2500 giIng khoan, giIng .ào và ao h- cuthhoia các nơng hJ phuthnangc vuthnang muthnangc .ích tucthAi. Din tích cà phê tucthAi bBng ngu-n nucthAc ngLm kho6ng 145.900 ha. VAi mucthsacc nucthAc tucthAi trung bình 1800m3/ha/vuthnang, lucthng nucthAc ngLm sucthhoi duthnangng tucthAi cho cà phê trong 4,5 tháng mùa khơ .t con s> ucthAc tính 262,62.106m3, tucthOng ucthsacng kho6ng 2 triu m3/ngày..êm trong mùa khơ. V! tình hình s6n xuWt nơng nghip trên lucthu vucthnangc: Theo s> liu th>ng kê .Wt .ai tucthhuyen 2005-2010 cuthhoia S Nơng nghip và Phát triEn nơng thơn tgnh N9k L9k và N9k Nơng cho thWy t_ng din tích .Wt nơng nghip n9m 2010 tgnh N9k L9k t9ng lên 48.657 ha cịn cuthhoia N9k Nơng li gi6m 6.285ha so vAi n9m 2005, tuy nhiên t_ng din tích .Wt nơng nghip tính trên lucthu vucthnangc sơng Serepok thì t9ng thêm trên 40.000 ha chuthhoi yIu là din tích tr-ng cây lâu n9m. Chính vic phát triEn - t cây cà phê, cao su trên lucthu vucthnangc .ã khiIn ngu-n nucthAc ngLm gi6m .i .áng kE. Hin ti s> lucthng và lucthu lucthng các mch lJ .ã gi6m .i rWt nhi!u. Theo các ngu-n tài liu cuthhoia S Nơng nghip và Phát triEn nơng thơn tgnh N9k L9k, s> lucthng các ngu-n lJ .ã gi6m tucthhuyen 40 .In 60% và s> ngu-n lJ cịn t-n ti thì lucthu lucthng cuthngang gi6m .i .áng kE, chg cịn kho6ng 50% so vAi tructhAc .ây. Giai .on 2005 .In 2010, trên lucthu vucthnangc Srepok biIn .Jng v! sucthhoi duthnangng .Wt tucthOng .>i lAn. Quy .Wt chuctha sucthhoi duthnangng cịn rWt ít, nhucthng nhu cLu phát triEn thì rWt cao, do v/y ph6i thay ._i muthnangc .ích sucthhoi duthnangng nhi!u loi .Wt trong lucthu vucthnangc. Các khu tucthAi mAi sau các cơng trình thu% li lAn .ã và .ang tiIp tuthnangc m rJng nhucth Ea Soup, Krơng Búk h làm t9ng .áng kE din tích lúa nucthAc. 3.1. Tình hình biIn .Jng lucthu lucthng và mucthnangc nucthAc ngLm trên lucthu vucthnangc 3.1.1. Tgnh Gia Lai KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 41 N- th' biIn ._i lucthu lucthng theo thGi gian 1993- 2012 ti .iEm lJ DL11 Hình 2. DiQn biIn mucthnangc nucthAc ngLm huyn Chucth Prong - Gia Lai Theo tài liu quan trsc .Jng thái .iEm lJ DL11 (Chucth Prong- Gia Lai) cho thWy lucthu lucthng gi6m .áng kE theo thGi gian. Tucthhuyen n9m 1993 .In n9m 1999 lucthu lucthng DL11 v! mùa muctha thay ._i tucthhuyen 45,0 — 62,0 l/s, song tucthhuyen n9m 2000 .In nay chg cịn kho6ng 10,0 .In 2,0 l/s (hình 2). Hình 3. N- th' biIn ._i lucthu lucthng theo thGi gian 2001- 2012 ti .iEm lJ DL11 3.1.2. Tgnh N9k L9k Mucthnangc nucthAc ngLm ti trung tâm thành ph> Buơn Ma ThuJt dao .Jng khơng nhi!u qua lit kê kIt qu6 quan trsc tucthhuyen n9m 2000 .In nay. Hình 4. N- th' biIn ._i lucthu lucthng theo thGi gian 2000- 2012 ti LK 71T ( Hịa Khánh) DiQn biIn nucthAc ngLm phía Nơng Thành ph> Buơn Ma ThuJt - Hịa Nơng và Buơn Eanao: 10.0 20.0 40.0 50.0 60.0 70.0 1993/1 1993/8 1994/3 1994/10 1995/5 1995/12 1996/7 1997/2 1997/9 1 98/4 1998/11 1999/6 2000/1 2000/8 2001/3 2001/10 20 2/5 2002/122003/7 2004/2 2004/9 2005/4 2005/112006/6 2007/1 2007/8 2008/3 2008/10 2009/5 2009/12 2010/7 2011/2 2011/9 2012/4 2012/11 20 3/6 Th ? I GIAN L?U L??NG (L/S) ?? TH? QUAN TR?C L?U L??NG ?I?M L? DL11 VÙNG CH? SÊ - GIA LAI KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 42 Ti .iEm lJ DL8 (Krơng P9k — N9k L9k) cho thWy tucthhuyen n9m 1999 .In n9m 2004 lucthu lucthng v! mùa muctha thay ._i tucthhuyen 7,0 — 9,8 l/s, song tucthhuyen n9m 2005 .In nay chg cịn kho6ng 1,0 .In 1,7 l/s (hình 4). Suy gi6m mucthnangc nucthAc các giIng khoan: cuthngang nhucth .Jng thái các ngu-n lJ nucthAc ducthAi .Wt, mucthnangc nucthAc ti mJt s> ll khoan quan trsc cuthngang cĩ xu thI gi6m theo thGi gian vAi .J suy gi6m tucthhuyen 1,0 .In 4,0 mét (hình 5, hình 6, hình 7, hình 8, hình 9). Hình 5. N- th' biIn ._i mucthnangc nucthAc theo thGi gian ti ll khoan quan trsc C8a (Ea Phê — N9k L9k) Hình 6. N- th' biIn ._i mucthnangc nucthAc theo thGi gian ti ll khoan quan trsc 50T (Krơng P9k — N9k L9k) 454.000 455.000 456.000 457.000 458.000 459.000 460.000 1993/1 1993/61993/11 1994/41994/91 95/21995/7 1995/12 1996/5 1996/10 1997/3 1997/8 1998/1 1998/6 1998/11 1999/4 1999/92000/2 2000/72000/12 2001/5 2001/10 20 2/32002/82003/12003/6 2003/11 2004/42004/9 2005/2 2005/72005/12 2006/5 2006/10 20 7/32007/82008/12008/6 2008/11 2009/42009/9 2010/22010/7 2010/12 2011/5 2011/10 2012/3 2012/8 013/12013/6 2013/11 Th ? I GIAN 

 



 ?? TH? QUAN TR?C M?C N??C TR?M 50T VÙNG EAQUANG - KRƠNGPACH - ??K L?K 463.000 464.000 465.000 466.000 467.000 468.000 469.000 470.000 1993/11993/8 1994/31994/101995/51995/12 1996/71997/2 1997/91 98/41998/111999/62000/12000/82001/3 2001/1020 2/5 2002/122003/72004/2 2004/92005/4 2005/112006/6 2007/12007/82008/3 2008/1020 9/5 2009/122010/72011/22011/9 2012/42012/11 20 3/6 Th ? I GIAN ?? CAO TUY?T ??I M?C N??C (m) ?? TH? QUAN TR?C M?C N??C TR?M C8a EAPHÊ - KRƠNGPACH - ??K L?K 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 1999/1 1999/8 2000/3 2000/10 2001/5 2001/12 2002/7 2003/2 2003/9 2004/4 2004/11 2005/6 2006/12006/8 2007/32007/10 2008/52008/12 2009/72010/2 2010/9 2011/42011/11 2012/6 2013/1 2013/8 Th ? I GIAN L?U L??NG (L/S) ?? TH? QUAN TR?C L?U L??NG ?I?M L? DL8 VÙNG KRƠNG P?K - ??K L?K KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 43 Hình 7. N- th' biIn ._i mucthnangc nucthAc theo thGi gian ti ll khoan quan trsc 30T (Ea H’Leo — N9k L9k) DiQn biIn nucthAc ngLm huyn N9k Mil —Krơng Knơ, N9k Nơng Hình 8. N- th' biIn ._i mucthnangc nucthAc theo thGi gian ti ll khoan quan trsc 41T (N9k Mil — N9k Nơng) Hình 9. N- th' biIn ._i lucthu lucthng theo thGi gian ti ll khoan quan trsc 24S ( Krong Kno - N9k Nơng) NRc bit, mùa khơ hn n9m 2013, nhi!u giIng khoan khơng thE khai thác .ucthc do mucthnangc nucthAc suy gi6m .áng kE. ThE hin rõ nhWt là các ll khoan cWp nucthAc cho thành ph> Buơn Ma ThuJt chg khai thác .ucthc kho6ng 30.000 m3/ngày, gi6m tAi 15.000 m3/ngày so vAi các n9m tructhAc .ây. Nhi!u phucthGng cuthhoia thành ph> Buơn Ma ThuJt .ã ph6i cst nucthAc luân phiên 2 ngày/tuLn trong các tháng 4, 5. Hàng lot giIng .ào cuthhoia dân cuthngang .ã b' cn nucthAc khơng thE khai thác .ucthc. Hin nay ti nhi!u khu vucthnangc mucthnangc nucthAc ducthAi .Wt, nhWt là trong tLng chucthsaca nucthAc bazan, nOi phát triEn mnh m cây cà phê, .ã suy gi6m .áng kE. TructhAc .ây, khi din tích tucthAi cà phê cịn ít, vic tucthAi chuthhoi yIu là sucthhoi duthnangng ngu-n nucthAc tucthAi tucthhuyen sơng, 465.0 470.0 475.0 480.0 485.0 490.0 495.0 1993/1 1993/7 1994/1 1994/7 1995/1 1995/7 1996/1 1996/7 1997/1 1997/7 1998/1 1998/7 1999/1 1999/7 2000/1 2000/7 2001/1 2001/7 2002/1 002/7 003/1 2003/7 2004/1 2004/7 2005/1 2005/7 2006/1 2006/7 2007/1 2007/7 2008/1 2008/7 2009/1 2009/7 2010/1 20 0/7 2011/1 20 1/7 2012/1 0 2/7 013/1 20 3/7 TH?I GIAN ?? TH? QUAN TR?C M?C N??C TR?M 41T VÙNG ?O RI - ??K MIL - ??K NƠNG ?? TH? QUAN TR?C M?C N??C TR?M 30T VÙNG DLIEYANG - EAH'LEO - ??K L?K 645.000 650.000 655.000 660.000 665.000 670.000 1996/91 97/1 1997/5 1997/9 1 98/1 1998/5 1998/91999/1 1999/51999/92000/1 2000/5 2000/92001/1 2001/5 2001/92002/1 002/5002/9 003/1 2003/5 2003/9 2004/1 2004/52004/92005/12005/52005/92006/1 2006/5 2006/9 2007/1 2007/5 2007/9 2008/12008/52008/ 9 2009/12009/5 2009/9 2010/1 2010/52010/9 2011/12011/5 2011/92012/1 012/5012/9 013/1 2013/5 2013/9 TH?I GIAN ?? CAO TUY?T ?ƠI M?C N??C (m) KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 44 su>i, các .iEm lJ, các giIng khoan nơng. Khi nhu cLu tucthAi càng ngày càng t9ng .iEm lJ b' cn kit, su>i b' chRn dịng bOm tucthAi, cĩ nhucthngang su>i trên kho6ng cách vài km .ã cĩ .In vài chuthnangc ./p nhu ng9n dịng nhucth su>i Ea Chu Kap, Ea Knir, Ea Dâng,... nên khi .ĩ nucthAc ngLm .ucthc khai thác tucthAi bBng giIng .ào, giIng khoan .ucthc thucthnangc hin mJt cách - t. HLu hIt các giIng lúc mAi .ào thGi kw .Lu .uthhoi nucthAc tucthAi, v! sau mucthnangc nucthAc ngLm tuthnangt xu>ng khơng .uthhoi nucthAc ph6i .ào sâu thêm tucthhuyen 2m .In 5 - 7 m mAi cĩ thE .áp ucthsacng .ucthc. Do mucthnangc nucthAc ducthAi .Wt gi6m, tructhnga lucthng nucthAc ngLm tLng nơng b' suy gi6m nhi!u tructhGng hp ph6i khoan ngang, khoan sâu .áy giIng, tructhGng hp nhucth v/y ngucthGi nơng dân .ã tìm mPi bin pháp khai thác nucthAc ducthAi .Wt .E tucthAi cà phê. Nhìn chung, hin tucthng suy gi6m mucthnangc nucthAc, tructhnga lucthng ducthAi .Wt là .ã rõ ràng và rWt ph_ biIn trên tồn din tích phân b> tLng chucthsaca nucthAc bazan thuJc lucthu vucthnangc Srepok. Cn ngu-n xuWt lJ nucthAc: Theo kIt qu6 .o v l/p b6n .- N'a chWt thuthhoiy v9n t% l 1:200.000, các vùng tìm kiIm, th9m dị khác cuthhoia Liên Nồn Quy hoch và Ni!u tra tài nguyên nucthAc mi!n Trung vào n9m 2000, .ã phát hin rWt nhi!u ngu-n lJ nucthAc ducthAi .Wt, .ây là các ngu-n xuWt lJ nucthAc ducthAi .Wt trong tLng nơng tucthsacc là tLng nucthAc ngLm trong vu phong hĩa bazan. Quy lu/t xuWt lJ phuthnang thuJc vào mucthsacc .J phân cst cuthhoia .'a hình cuthnang thE là: .'a hình càng phân cst càng mnh thì s> lucthng mch lJ càng nhi!u, song lucthu lucthng mch lJ thucthGng khơng lAn mà chuthhoi yIu là các mch lJ nhu (lucthu lucthng thucthGng gRp tucthhuyen 0,5 .In 1,5 l/s) .Rc tructhng này ph_ biIn  Chucth Prơng (Gia Lai); Ea H’Leo, Krơng N9ng (N9k L9k); N9k Song, N9k Glong, Krơng Knơ (N9k Nơng). ‰ nhucthngang nOi .'a hình cĩ mucthsacc .J phân cst thWp thì s> lucthng ngu-n xuWt lJ nucthAc ducthAi .Wt ít gRp hOn, nhucthng thucthGng cĩ lucthu lucthng lAn hOn. NRc bit cĩ chùm .iEm lJ .t .In hàng chuthnangc lít/giây nhucth chùm .iEm lJ 4 (PhucthAc An) .t tAi 80,62 l/s; chùm .iEm lJ 3 (Cơ Tam) cĩ lucthu lucthng QMin= 50 l/s; chùm .iEm lJ 9 (Buơn H-) .t 25,6 l/s). 3.2. Nguyên nhân gây suy gi6m tài nguyên nucthAc ducthAi .Wt - Do chuctha cĩ kI hoch khai thác hp lý ngu-n tài nguyên nucthAc ngLm: Mucthsacc .J khai thác nucthAc ducthAi .Wt t/p trung rWt lAn vào mùa khơ, mùa khơ n9m sau thucthGng cao hOn n9m tructhAc và mùa khơ n9m 2013 khai thác kho6ng 2.845.383 m3/ngày so vAi tructhnga lucthng khai thác ti!m n9ng là 5.980.224 m3/ngày, chiIm 47,58% và chiIm 58,03% so vAi tructhnga lucthng .Jng tucthnang nhiên. Tuy con s> khai thác nêu trên nIu tính cho tồn lucthu vucthnangc thì chuctha vuctht giAi hn khai thác, song do các cơng trình khai thác nucthAc ducthAi .Wt (các giIng khoan sâu) chuthhoi yIu t/p trung m/t .J tucthOng .>i dày  vùng canh tác cà phê và vùng khai thác nucthAc mnh ( các .ơ th'), nên nhucthngang vùng này thucthGng .ã vuctht ngucthŠng khai thác cho phép. Do .ĩ nhi!u giIng khoan trong vùng canh tác trPng .iEm cà phê và vùng khai thác nucthAc cung cWp cho thành ph> Buơn Ma ThuJt, th' xã Buơn H- và mJt s> th' trWn trong lucthu vucthnangc .ã b' suy gi6m mucthnangc nucthAc và gi6m lucthu lucthng khai thác .áng kE. Vì v/y cLn ph6i cĩ nghiên cucthsacu thay ._i cO cWu din tích tr-ng cà phê phù hp cuthngang nhucth quy hoch khai thác nucthAc ngLm hp lý. - Khai thác nucthAc khơng cĩ tucth vWn chuyên mơn: Trên din tích lucthu vucthnangc Srepok, .Rc bit là nhucthngang vùng khai thác nucthAc ngLm mnh nhucth Buơn Ma ThuJt, Krơng Ana, Krơng Buk, th' xã Buơn H-, các ll khoan .ucthc khoan khơng cĩ t_ chucthsacc chuyên mơn, qu6n lý hucthAng dƒn, khơng nsm .ucthc .Rc .iEm .'a chWt các tLng chucthsaca nucthAc là nguyên nhân làm tháo khơ tLng chucthsaca nucthAc phía trên. VWn .! n_i cJm là hLu hIt các cơng trình khai thác (tructhhuyen mJt s> các cO s khai thác t/p trung lAn) kE c6 khai thác cơng nghip .On l‹ và c6 cWp nucthAc nơng thơn, tucthAi nơng nghip .!u khơng cĩ quy hoch khai thác lâu dài. Chính vì v/y mà .ã làm hao huthnangt mucthnangc nucthAc, gây nhiQm b}n nucthAc ducthAi .Wt. Nhucthngang n9m gLn .ây rWt nhi!u .On v' và cá nhân hành ngh! khoan giIng ti N9k L9k, N9k Nơng nhucthng chuctha cĩ sucthnang qu6n lý, giám sát cuthhoia cO quan Nhà nucthAc. Th/m chí cĩ mJt s> .On v', cá nhân hành ngh! khoan giIng thiIu am hiEu v! .i!u kin .'a chWt thuthhoiy v9n trên .'a bàn và các bin pháp ky thu/t, xucthhoi lý, cách ly các tLng chucthsaca nucthAc. Các giIng khoan .ucthc thi cơng tucthnang do, chuctha thucthnangc hin vic b6o v tài nguyên mơi tructhGng nucthAc ducthAi .Wt, gây nên nhucthngang 6nh hucthng xWu, suy thối nucthAc ducthAi .Wt c6 v! s> lucthng và chWt lucthng. - Nguyên nhân do gi6m din tích ructhhuyenng: GLn .ây do giá cà phê t9ng nhanh, dân di cucth tucthnang do tucthhuyen các tgnh mi!n núi phía Bsc vào nhi!u, dƒn .In nn .>t, phá ructhhuyenng làm nucthOng rƒy trên lucthu vucthnangc Srepk, nhWt là .>i vAi tgnh N9k L9k, làm cho din tích ructhhuyenng b' suy gi6m nghiêm trPng. Nây cuthngang là nguyên nhân làm gi6m kh6 n9ng .i!u tiIt, kh6 n9ng tích giucthnga nucthAc ducthAi KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 45 .Wt cuthhoia các tLng chucthsaca nucthAc, làm gi6m tructhnga lucthng nucthAc ducthAi .Wt trong lucthu vucthnangc Srepok. 4. KT LU/N Do các cơng trình khai thác nucthAc ducthAi .Wt (các giIng khoan sâu) chuthhoi yIu t/p trung m/t .J tucthOng .>i dày  vùng canh tác cà phê và vùng khai thác nucthAc mnh ( các .ơ th'), nên nhucthngang vùng này thucthGng .ã vuctht ngucthŠng khai thác cho phép. Vì v/y, cLn ph6i tính tốn quy hoch li din tích tr-ng cà phê vAi xu thI ph6i gi6m dLn din tích canh tác. Hin ti, lucthng nucthAc .ang khai thác t/p trung phLn lAn vào khu vucthnangc trung tâm và phía Nơng Bsc cuthhoia cao nguyên N9k L9k. Do .Rc .iEm cWu to mJt s> vùng bazan hình thành 2 - 3 tLng chucthsaca nucthAc, cĩ mJt s> giIng khoan chuctha theo .úng ky thu/t .ã gây hin tucthng nucthAc tucthhuyen tLng trên ch6y xu>ng tLng ducthAi, làm suy kit nucthAc  tLng trên. MRt khác thGi tiIt, khí h/u .ang cĩ sucthnang biIn ._i theo xu hucthAng bWt li, nn phá ructhhuyenng khĩ kiEm sốt, din tích cà phê gia t9ng khơng cân .>i kéo theo nhu cLu v! tucthAi,... .ã làm cho mucthnangc nucthAc ngLm  các vùng này gi6m sâu thêm so vAi tructhAc .ây tucthhuyen 1 - 4 m [6]. MJt s> vùng, nucthAc dị rg tucthhuyen tLng trên xu>ng tLng ducthAi, làm cho mucthnangc nucthAc ducthAi .Wt tuthnangt sâu 10 - 20 m, gây khơng ít khĩ kh9n v! ngu-n nucthAc cWp cho sinh hot cuthhoia ngucthGi dân. MRt khác, dịng ch6y b! mRt (sơng, su>i) lucthu lucthng .ang gi6m dLn do ngu-n nucthAc ngLm cung cWp b' hn chI. Cơng tác qu6n lý quy hoch, sucthhoi duthnangng tài nguyên nucthAc ducthAi .Wt chuctha .i vào n! nIp, dƒn .In vic tiIn hành khai thác nucthAc ngLm tucthnang do khơng cĩ t_ chucthsacc, chuctha quan tâm cân .>i giucthngaa kh6 n9ng tructhnga lucthng nucthAc cĩ thE cho phép khai thác cuthhoia các vùng và các thE .'a chWt chucthsaca nucthAc vAi nhu cLu khai thác sucthhoi duthnangng. Để quản lý, khai thác sử dụng tài nguyên nước nĩi chung và tài nguyên nước dưới đất nĩi riêng một cách hiệu quả và bền vững, cần triển khai lập các điều tra, quy hoạch thủy lợi tập trung nghiên cứu nội dung quản lý, bảo vệ, khai thác nước ngầm ở mức hợp lý trên tồn lưu vực sơng Srepok. TÀI LIU THAM KHO 1. Lê Hùng Nam, NguyQn Thu Thuthhoiy, Phm Thanh Tú — Vin Quy hoch Thuthhoiy li 2005, Ducthnang án “Nánh giá .'nh lucthng suy gi6m tài nguyên nucthAc ngLm, nucthAc mRt vùng Buơn Ma ThuJt, Vit Nam ducthAi sucthsacc ép cuthhoia các hot .Jng phát triEn nơng nghip”,. 2. Nồn V9n Cánh (chuthhoi biên). Nghiên cucthsacu cO s khoa hPc và .! xuWt các gi6i pháp b6o v và sucthhoi duthnangng hp lý tài nguyên nucthAc vùng Tây Nguyên. Báo cáo t_ng kIt KC.08.05, 2004. 3. NguyQn V9n ChiEn (chuthhoi biên). Tây Nguyên - Các .i!u kin tucthnang nhiên và tài nguyên thiên nhiên. Nhà xuWt b6n Khoa hPc và ky thu/t. Hà NJi, 1985. 4. NguyQn V9n ChiEn (chuthhoi biên). Các vùng tucthnang nhiên Tây Nguyên. Nhà xuWt b6n Khoa hPc và ky thu/t. Hà NJi, 1986. 5. Ngơ TuWn Tú (chuthhoi biên), Võ Cơng Nghip, NRng Hucthngau ¦n, Quách V9n NOn: NucthAc ducthAi .Wt khu vucthnangc Tây Nguyên. Cuthnangc N'a chWt và Khống s6n Vit Nam. Hà NJi, 1999. 188 trang. 6. Ngơ Nình TuWn và nnk. Nghiên cucthsacu cân bBng, b6o v sucthhoi duthnangng cĩ hiu qu6 ngu-n nucthAc phuthnangc vuthnang phát triEn KT - XH Tây Nguyên. Báo cáo t_ng kIt KC.12.04. 1995. 7. Ngơ TuWn Tú. Sucthnang hình thành thành phLn hố hPc cuthhoia nucthAc ducthAi .Wt trong các thành to bazan Nam Tây Nguyên và triEn vPng sucthhoi duthnangng chúng vào kinh tI qu>c dân (ví duthnang cao nguyên Buơn Ma ThuJt). Lu/n án PTS. HPc vin Th9m dị .'a chWt Qu>c gia Moskva (tiIng Nga). 1993. 8. Ngơ TuWn Tú (chuthhoi biên). Nánh giá hin trng chWt lucthng nucthAc ducthAi .Wt, .! xuWt bin pháp khsc phuthnangc và b6o v tài nguyên nucthAc ducthAi .Wt phuthnangc vuthnang nucthAc sinh hot trên .'a bàn tgnh N9k L9k. Báo cáo t_ng kIt KC.02.2008. S Khoa hPc và Cơng ngh tgnh Nsk L9k, 2008. 9. Quy hoch phát triEn thuthhoiy li tgnh Nsk Lsk giai .on 2009 - 2015 và .'nh hucthAng .In n9m 2020. 10. Rà sốt và l/p Quy hoch t_ng thE cWp nucthAc sch và VSMT nơng thơn tgnh N9k Lsk .In n9m 2010 và .'nh hucthAng .In n9m 2020. 11. Rà sốt quy hoch thuthhoiy li tgnh N9k Nơng và .'nh hucthAng .In n9m 2020. 12. Quy hoch t_ng thE phát triEn kinh tI - xã hJi tgnh Nsk L9k .In n9m 2020 cuthhoia Thuthhoi tucthAng Chính phuthhoi. 13. Quy hoch t_ng thE phát triEn kinh tI - xã hJi tgnh N9k Nơng .In n9m 2020 cuthhoia Thuthhoi tucthAng Chính phuthhoi. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016 46 IMPACTS OF AGRICULTURAL PRODUCTION AND HYDRAULIC STRUCTURES ON ROUNDWATER RESOURCES IN THE SREPOK BASIN Nguyen Van Tuan, Pham Thanh Tu, Ngo Tuan Tu Summary Srepok river basin located in the Highlands provinces. This Region is an important strategic area of the country on economic - social and defense — security.There are advantages to developing agriculture; forestry and large commodity production associate the processing industry, energy industry development and mining industry. Following the strategy and planning of the Highlands Provinces in order to build an economically prosperous Central Highlands, strong on defense and security towards dynamic economic region. The assessment of water resources in the Central Highlands and utilization problems effectively is a matter of urgent because of climatechanges, floods, droughts. The waste from domestic, industrial, agricultural, livestock, ... increased rapidly and have not been treated. Overexploitation of underground water for agriculture, industry, daily life has made the groundwater level decline, facilitating penetration waste contaminate ground water. This study evaluated the impact of developing activities to the groundwater resources in the basin, analyze the causes and propose the solutions for the study area. Keywords: Serepok river basin, agriculture, ground water, water level. NgucthGi ph6n bin: PGS.TS. NguyQn V9n Tgnh Ngày nh/n bài: 30/10/2015 Ngày thơng qua ph6n bin: 30/11/2015 Ngày duyt .9ng: 7/12/2015