So sánh độ mô học u sao bào theo tiêu chuẩn của Daumas-Duport và của Kernohan

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001 Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh g 1 SO SAÙNH ÑOÄ MOÂ HOÏC U SAO BAØO THEO TIEÂU CHUAÅN CUÛA DAUMAS – DUPORT VAØ CUÛA KERNOHAN Nguyeãn Vuõ Thieän*, Traàn Minh Thoâng*, Nguyeãn Saøo Trung* TOÙM TAÉT U heä thaàn kinh trung öông laø u thöôøng gaëp, nhaát laø ôû treû em. Loaïi u nguyeân phaùt thöôøng gaëp nhaát laø u sao baøo . Coù nhieàu baûng xeáp loaïi cuûa caùc taùc giaû khaùc nhau nhö Kernohan, Ringertz, Toå chöùc Y teá Theá giôùi, Daumas – Duport... Vieäc xeáp ñoä moâ hoïc u sao baøo giuùp cho baùc só laâm saøng coù höôùng ñieàu trò thích hôïp hôn. Qua nghieân cöùu so saùnh ñoä moâ hoïc cuûa Daumas - Duport vaø ñoä moâ hoïc cuûa Kernohan ñoái vôùi 122 tröôøng hôïp u sao baøo ñaõ ñöôïc chaån ñoaùn taïi khoa giaûi phaãu beänh beänh vieän Chôï Raãy töø thaùng 6/98 ñeán 6/99, caùc taùc giaû nhaän thaáy trong 122 tröôøng hôïp coù 11 tröôøng hôïp khoâng töông hôïp giöõa 2 tieâu chuaån moâ hoïc cuûa Kernohan vaø Daumas - Duport, chuû yeáu taäp trung vaøo ñoä aùc 1, 2 (3 tröôøng hôïp), ñoä 3, 4 (5 tröôøng hôïp) vaø 1 tröôøng hôïp laø ñoä 3 (Kernohan) vaø ñoä 2 (Daumas - Duport), 2 tröôøng hôïp laø ñoä 2 (Kernohan) vaø ñoä 3 (Daumas - Duport). Tìm hieåu veà nguyeân nhaân cuûa söï khoâng töông hôïp naøy thì coù ñeán 5 tröôøng hôïp lieân quan ñeán u sao baøo loâng vaø coøn laïi laø do soá löôïng lam caét ra laø 1. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, caùc taùc giaû ñeà nghò neân caét nhieàu tieâu baûn ñeå ñaùnh giaù toaøn dieän vaø neáu beänh nhaân treû tuoåi, treân vi theå coù ñaëc ñieåm u sao baøo loâng thì neân xeáp vaøo ñoä 1, 2 vì loaïi u naøy coù tieân löôïng toát. * Boä moân Giaûi phaãu beänh – Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh ** Khoa Giaûi Phaãu beänh – Beänh vieän Chôï raãy Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001 Nghieân cöùu Y hoïc Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh 2 SUMMARY COMPARISION OF HISTOLOGIC GRADING OF ASTROCYTOMAS ACCORDING TO DAUMAS - DUPORT AND KERNOHAN Nguyeãn Vuõ Thieän*, Traàn Minh Thoâng*, Nguyeãn Saøo Trung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Special issue of Pathology - Vol. 5 - Supplement of No 4 - 2001:13-16 Tumors of the central nervous system are most commonly encountered in children. The commonest primary tumors are astrocytomas. There are many classification systems of astrocytomas such as Kernohan, Ringertz, W.H.O, Daumas – Duport... The histological grading of astrocytomas will help clinicians for better treatment patients. We compare histological grading of Daumas - Duport and Kernohan for 122 cases of astrocytomas diagnosed at the Pathology Department of Cho Ray Hospital from June 1998 to June 1999 and we have found that in 122 cases, there are 11 cases which differ in grading between Daumas - Duport and Kernohan, most of them are grade 1 or 2 (3 cases), grade 3, 4 (5 cases) and 1 case grade 3 (Kernohan), grade 2 (Daumas - Duport); 2 case grade 2 (Kernohan) and grade 3 (Daumas - Duport). About the cause of this irrelevancy, 5 cases are pylocytic astrocytomas, the others have only one slide. To avoid this situation, the authors suggest to have a set of slides for a complete evaluation and especially in young patients, pylocytic astrocytomas diagnosed microscopically should be graded 1 or 2 because those have a good prognosis. ÑAËT VAÁN ÑEÀ U heä thaàn kinh trung öông ñeàu coù ôû ngöôøi lôùn vaø treû em. ÔÛ treû em u heä thaàn kinh trung öông laø u nguyeân phaùt ñöùng haøng thöù hai sau beänh baïch huyeát vaø limphoâm (7) . U sao baøo cuõng thöôøng gaëp ôû treû em. Trong 207 treû em coù u ôû hoá sau thì ñaõ coù 167 tröôøng hôïp laø u sao baøo (1) . U sao baøo laø u nguyeân phaùt thöôøng gaëp nhaát cuûa heä thaàn kinh trung öông, chieám 70-80% u thaàn kinh ñeäm (8) vaø khoaûng 20% u noäi soï nguyeân phaùt (9) . Coù nhieàu baûng xeáp loaïi cuûa caùc taùc giaû khaùc nhau nhö Kernohan, Ringertz, Toå chöùc y teá theá giôùi, Daumas – Duport..., chöùng toû giöõa caùc taùc giaû coøn coù nhieàu ñieåm chöa thoáng nhaát. Vieäc xeáp ñoä moâ hoïc u sao baøo giuùp cho laâm saøng coù höôùng ñieàu trò thích hôïp hôn. Traàn Minh Thoâng ñaõ chaån ñoaùn 176 tröôøng hôïp u sao baøo trong 648 beänh nhaân ñaõ ñöôïc phaãu thuaät u heä thaàn kinh trung öông ôû Beänh Vieän Chôï Raãy töø 1994 – 1997ø. Tuy nhieân taùc giaû chöa baøn tôùi vaán ñeà xeáp ñoä moâ hoïc cuûa u sao baøo cuõng nhö so saùnh caùc tieâu chuaån phaân loaïi nhaèm ñöa ra höôùng giaûi quyeát toát cho hôn cho beänh nhaân (10) . MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU So saùnh ñoä moâ hoïc cuûa Daumas – Duport vaø ñoä moâ hoïc cuûa Kernohan. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu - 122 tröôøng hôïp u sao baøo ñaõ ñöôïc chaån ñoaùn taïi khoa giaûi phaãu beänh beänh vieän Chôï Raãy töø thaùng 6/98 ñeán 6/99. Phöông phaùp nghieân cöùu - Loaïi nghieân cöùu: nghieân cöùu hoài cöùu. Thu thaäp caùc döõ lieäu veà laâm saøng. - Caùc beänh phaåm naøy ñöôïc xöû lyù vaø nhuoäm Hematoxylin - Eosin. Xeáp ñoä moâ hoïc theo tieâu chuaån cuûa Daumas – Duport vaø cuûa Kernohan. So saùnh ñoä moâ hoïc cuûa Daumas - Duport vaø Kernohan. - Xöû lyù soá lieäu baèng phaàn meàm Microsoft Excel. Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001 Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh g 3 KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN Theo tieâu chuaån chaån ñoaùn vi theå cuûa Daumas – Duport(4) Theo caùch chia ñoä cuûa Daumas - Duport, chuùng toâi coù soá lieäu nhö sau: Baûng 1: Ñoä moâ hoïc theo Daumas - Duport Ñoä moâ hoïc cuûa Daumas - Duport 1 2 3 4 Soá tröôøng hôïp 0 37 55 30 Trong ñoä aùc 4, coù 3 trong 4 tieâu chuaån laø 23 tröôøng hôïp. Theo tieâu chuaån chaån ñoaùn vi theå cuûa Kernohan (5) Theo tieâu chuaån vi theå cuûa Kernohan, chuùng toâi coù soá lieäu nhö sau: Baûng 2: Ñoä moâ hoïc cuûa Kernohan Ñoä moâ hoïc cuûa Kernohan 1 2 3 4 Soá tröôøng hôïp 3 35 59 25 So saùnh tieâu chuaån moâ hoïc theo Daumas - Duport vaø Kernohan Baûng 3: Tieâu chuaån phaân loaïi moâ hoïc theo Daumas - Duport vaø Kernohan Ñoä moâ hoïc 1 2 3 4 Toång Kernohan 3 35 59 25 122 Daumas - Duport 0 37 55 30 122 Chuùng toâi söû duïng phöông phaùp ANOVA 2 yeáu toá khoâng laëp, vôùi giaû thieát laø caùc ñoä moâ hoïc theo Daumas - Duport vaø Kernohan khoâng khaùc nhau vaø tieâu chuaån moâ hoïc theo Kernohan vaø Daumas - Duport cuõng khoâng khaùc nhau. Keát quaû nhö sau: F ñoä moâ hoïc = 117,22 > F (0,01) = 29,46. Loaïi giaû thieát. Coù nghóa laø caùc ñoä moâ hoïc coù khaùc bieät. F tieâu chuaån moâ hoïc = 0 < F (0,01) = 34,12. Nhaän giaû thieát. Coù nghóa laø caùc tieâu chuaån moâ hoïc cuûa Daumas - Duport vaø Kernohan chöa thaáy coù söï khaùc bieät. Keát luaän: Coù thaáy khaùc bieät giöõa ñoä moâ hoïc vaø chöa thaáy coù söï khaùc bieät caùc tieâu chuaån moâ hoïc cuûa Daumas - Duport vaø Kernohan. Do coù nhieàu baûng phaân loaïi ñöôïc duøng ñeå phaân loaïi caùc u thaàn kinh ñeäm neân khoù so saùnh tieân löôïng vaø keát quaû ñieàu trò trong y vaên. Do vaäy ñieàu quan troïng laø hieåu nhöõng neùt töông ñoàng vaø khaùc nhau giöõa caùc heä thoáng phaân loaïi u thaàn kinh ñeäm (5) . Heä thoáng phaân loaïi u sao baøo cuûa Kernohan cuõng döïa chuû yeáu vaøo 4 yeáu toá cuûa Daumas - Duport, nhöng caùch ñaùnh giaù coù khaùc nhau laø Daumas - Duport döïa treân toång soá ñieåm ñeå xeáp ñoä moâ hoïc (3,10) . Theo keát quaû chuùng toâi thu thaäp ñöôïc thì giöõa tieâu chuaån chaån ñoaùn moâ hoïc giöõa Daumas - Duport vaø Kernohan chöa thaáy coù söï khaùc bieät vôùi sai soá laø 1%. Tuy nhieân trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi chaån ñoaùn 11 tröôøng hôïp khoâng töông hôïp giöõa 2 tieâu chuaån moâ hoïc cuûa Kernohan vaø Daumas - Duport, chuû yeáu taäp trung vaøo ñoä aùc 1, 2 (3 tröôøng hôïp), 3, 4 (5 tröôøng hôïp) vaø 1 tröôøng hôïp laø ñoä 3 (Kernohan) vaø ñoä 2 (Daumas - Duport), 2 tröôøng hôïp laø ñoä 2 (Kernohan) vaø ñoä 3 (Daumas - Duport). Söï khaùc nhau cô baûn giöõa Kernohan vaø Daumas - Duport trong ñoä 1 laø Kernohan xeáp u sao baøo loâng vaøo ñoä 1. Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng u sao baøo loâng coù tieân löôïng toát vaø hieám khi hoùa aùc. Taùc giaû Ringertz cuõng xeáp u sao baøo loâng vaøo ñoä 1 vaø ngaøy nay Toå chöùc y teá theá giôùi cuõng xeáp nhö vaäy (5) . Treân vi theå u sao baøo loâng coù theå coù dò daïng teá baøo , phaân baøo , taêng saûn noäi moâ maïch maùu nhöng khoâng coù yù nghóa tieân löôïng. Coù theå coù teá baøo khoång loà vôùi nhieàu nhaân ôû ngoaïi vi ñaëc bieät ôû tieåu naõo vaø ñaïi naõo (2) . Nhö vaäy khi u sao baøo loâng coù moät ít teá baøo nhaân khoâng ñieån hình thì theo Daumas - Duport seõ xeáp ñoä 2 nhöng theo Kernohan coù theå laø ñoä 1 neáu maät ñoä teá baøo khoâng taêng nhieàu vaø nhö vaäy gaây khaùc bieät giöõa Daumas - Duport vaø Kernohan trong xeáp ñoä 1 vaø 2. Trong nghieân cöùu naøy coù 3 tröôøng hôïp (K3302, K5618, K6035) khoâng töông hôïp vaø ñeàu laø u sao baøo loâng ôû tieåu naõo. Treân tieâu baûn goàm caùc teá baøo nhaân khoâng ñieån hình, maät ñoä teá baøo taêng ít. Do ñoù theo Daumas - Duport seõ coù ñoä moâ hoïc 2 vaø Kernohan laø ñoä 1. Coù 2 tröôøng hôïp khoâng töông hôïp giöõa ñoä 3 (Daumas - Duport) vaø 2 (Kernohan) Ñaây laø tröôøng hôïp cuûa 1 beänh nhaân 18 tuoåi (K4099) vaø 1 beänh nhaân 23 tuoåi (K6842) coù u sao baøo loâng ôû tieåu naõo. Treân tieâu baûn coù nhaân khoâng ñieån hình, taêng saûn noäi moâ maïch maùu neân theo Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001 Nghieân cöùu Y hoïc Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh 4 Daumas - Duport seõ coù 2 tieâu chuaån vôùi ñoä moâ hoïc laø 3 (3,4) . Tuy nhieân ñaây laø u sao baøo loâng ôû tieåu naõo, treân vi theå coù maät ñoä teá baøo taêng, nhaân khoâng ñieån hình, khoâng coù vuøng thoaùi saûn aùc tính neân chuùng toâi chæ xeáp ñoä 2 theo Kernohan. Tieâu chuaån cuûa Daumas - Duport coù theå thaáp hôn Kernohan trong moät soá tröôøng hôïp nhö maãu moâ nhoû chæ laáy ñöôïc vuøng coù nhieàu nhaân khoâng ñieån hình maø khoâng laáy ñöôïc caùc thaønh phaàn khaùc. Kernohan xeáp nhaân dò daïng vaøo ñoä 3, trong khi ñoù Daumas - Duport xem nhö laø coù nhaân khoâng ñieån hình. Trong tröôøng hôïp naøy neáu maät ñoä teá baøo taêng nhieàu, coù nhieàu nhaân dò daïng, ñaïi baøo nhieàu nhaân vaø khoâng coù caùc tieâu chuaån khaùc, thì Kernohan seõ ñaùnh giaù laø ñoä 3 hoaëc 4 nhöng theo Daumas - Duport chæ xeáp ñoä 2. Tröôøng hôïp K5541 laø moät ví duï. Theo Daumas - Duport tröôøng hôïp naøy chæ coù 1 tieâu chuaån nhaân khoâng ñieån hình, khoâng coù caùc tieâu chuaån khaùc nhö hoaïi töû, phaân baøo neân xeáp laø ñoä 2, nhöng ña soá laø caùc teá baøo coù nhaân dò daïng, ñaïi baøo nhieàu nhaân neân theo Kernohan thì ñoä moâ hoïc laø ñoä 3. Tröôøng hôïp naøy coù theå lyù giaûi laø maãu moâ u nhoû khoâng ñaïi dieän heát cho khoái u neân khoâng theå ñaùnh giaù hôn. Kernohan xem ñoä 3, 4 nhö laø u nguyeân baøo thaàn kinh ñeäm ña daïng (6) nhöng khoâng phaân bieät roõ raøng ñoä 3 vaø 4 (5) neáu coù nhieàu hoaïi töû, taêng saûn noäi moâ maïch maùu, phaân baøo , dò daïng thì xeáp vaøo ñoä 4 hôn laø ñoä 3. Do ñoù seõ coù moät soá tröôøng hôïp Kernohan laø ñoä 3 nhöng Daumas - Duport coù theå xeáp vaøo ñoä 4. Trong nghieân cöùu naøy coù 5 tröôøng hôïp nhö vaäy. Caùc tröôøng hôïp naøy coù soá löôïng teá baøo u khoâng nhieàu nhö ñoä 4 vaø ít hoaïi töû, phaân baøo neân theo Kernohan laø ñoä 3. Trong khi ñoù theo Daumas - Duport thì coù 3 hoaëc 4 tieâu chuaån laø xeáp ñoä 4. Söï khoâng töông hôïp naøy coù theå ñöôïc khaéc phuïc baèng caùch caét nhieàu lam ôû nhieàu vuøng khaùc nhau ñeå coù 1 söï ñaùnh giaù toaøn dieän. KEÁT LUAÄN Coù 11 tröôøng hôïp khoâng töông hôïp veà xeáp ñoä moâ hoïc giöõa Daumas - Duport vaø Kernohan chuû yeáu giöõa ñoä 1, ñoä 2 (3 tröôøng hôïp), giöõa ñoä 3, ñoä 4 (5 tröôøng hôïp) vaø giöõa ñoä 2, ñoä 3 (3 tröôøng hôïp). Tìm hieåu veà nguyeân nhaân cuûa söï khoâng töông hôïp naøy thì coù ñeán 5 tröôøng hôïp lieân quan ñeán u sao baøo loâng vaø coøn laïi laø do soá löôïng lam caét ra ít. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, theo chuùng toâi neân caét nhieàu tieâu baûn ñeå ñaùnh giaù toaøn dieän vaø neáu beänh nhaân treû tuoåi, treân vi theå coù ñaëc ñieåm u sao baøo loâng thì neân xeáp vaøo ñoä 1, ñoä 2 vì loaïi u naøy coù tieân löôïng toát. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. BONNER K., SIEGEL KR.: Pathology, treatment and management of posterior fossa brain tumors in childhood. In J- NEUROSCI – NURS, 1988 APR; 20 (2): 84-93. 2. BURGER C.P., SCHEITHAUER W.B. : Tumors of neuroglia and choroid plexus epithelium. In BURGER C.P., SCHEITHAUER W.B.: Tumors of the central nervous system. AFIP, 1994: 25 - 96. 3. CUNG THÒ TUYEÁT ANH: Xaï trò caùc böôùu sao baøo cuûa naõo. Luaän aùn chuyeân khoa II, TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP. HCM 1999. 4. DAUMAS-DUPORT C., SCHEITHAUER B., O FALLON J., KELLY P.: Grading of astrocytomas. a simple and reproducible method. In CANCER, 1988 NOV 15; 62 (10): 2152-2165. 5. McDONALD D.J., ROSENBLUM L.M.: Gliomas. In RENGACHARY S.S., WILKINS H.R.: Principles of neurosurgery, WOLFE, 1994: 26.1-26.6. 6. NGUYEÃN SAØO TRUNG, Beänh heä thaàn kinh - Beänh hoïc caùc taïng vaø heä thoáng, TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP.HCM 1998: 730-735. 7. RUBINSTEIN J.L.: TUMORS OF THE NEUROGLIAL CELLS. In RUBINSTEIN J.L.: Tumors of the central nervous system. AFIP, 1972: 33 - 40. 8. SISSON A.J.: Central nervous system- tumors. In SISSON A.J. The bare facts of systemic pathology 2 nd , J.B.LIPPINCOTT COMPANY 1978: 199 – 200. 9. STEPHEN.V.F., BOULDIN.W.T., The nervous system. In Rubin. Emanuel, Farber. L.J, pathology 2 nd , J.B.LIPPINCOTT COMPANY 1994. 1439 –1440. 10. TRAÀN MINH THOÂNG: Goùp phaàn nghieân cöùu u heä thaàn kinh trung öông. Luaän aùn chuyeân khoa II, TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y DÖÔÏC TP.HCM 1999.