Séc trong thanh toán quốc tế

^^-Nhóm TTQT 2-^^ TTQT2@gmail.com Séc (cheque/check) Lịch sử ra đời, khái niệm Séc 1 Số dư của tài khoản phát hành Séc 2 Xuất trình Séc và trả tiền 3 Quy trình lưu thông thanh toán séc 4 4 Đặc điểm và chức năng của séc Các bên tham gia giao dịch séc Nội dung và hình thức của Séc 6 Phân loại Séc 7 9 10 9 So sánh Séc và hối phiếu Thực trạng thanh toán séc tại Việt Nam hiện nay 8 11 Các luật liên quan 5 I.LỊCH SỬ RA ĐỜI Séc bắt đầu được sử dụng phổ biến trên thế giới từ thế kỉ thứ 18,khi mà hệ thống ngân hàng phát triển mạnh dưới dạng tờ Lệnh chi tiền. Năm 1912,cùng với hối phiếu,séc cũng được đem ra thảo luận tại hội nghị quốc tế tại Haag, nhưng do Thế chiến thế giới thứ nhất xảy ra làm gián đoạn sự phê chuẩn luật séc quốc tế. Mãi tới năm 1931,Hội nghị quốc tế về séc tại Geneve đã được 30 nước thông qua luật thống nhất về séc quốc tế (Uniform Law on Cheque – ULC 1931) KHÁI NIỆM Séc là một tờ mệnh lệnh vô điều kiện của người chủ tài khoản(người ký phát), ra lệnh cho ngân hàng trích từ tài khoản của mình để trả cho người có tên trong séc, hoặc trả theo lệnh của người ấy hoặc trả cho người cầm séc một số tiền nhất định, bằng tiền mặt hay bằng chuyển khoản. Đặc điểm của Séc Tính trừu tượng Chức năng của Séc Chức năng của Séc Các bên tham gia giao dịch séc Người thụ hưởng (Beneficiary) Người trả tiền (Drawee) Là người nhận séc từ người kí phát và nhận tiền từ trung gian tài chính (thường là ngân hàng) Là một trung gian tài chính nắm giữ tài khoản của Người kí phát séc Trong thanh toán quốc tế thường là người mua (nhà nhập khẩu) Người kí phát(Drawer) - Là người có tài khoản mở tại Ngân hàng hoặc các trung gian tài chính -Trong thanh toán quốc tế thường là người bán (nhà xuất khẩu) -Người kí phát phải có đủ tiền trên tài khoản Hình thức của Séc Hình thức của séc là do tổ chức mở tài khoản cho khách hàng quyết định. Các tổ chức cung ứng séc bao gồm Ngân hàng nhà nước,ngân hàng thương mại, các tổ chức tài chính được cấp phép làm dịch vụ thanh toán séc,trung tâm thanh toán bù trừ. Séc gồm 2 phần: - thân séc : giao cho người thụ hưởng séc. - cuống séc : lưu lại để quyết toán với ngân hàng trả tiền. Các quy định trên không áp dụng với séc du lịch Những yếu tố bắt buộc(theo luật Thống nhất về séc thuộc công ước Genevơ 1931) Tiêu đề séc Là yêu cầu bắt buộc phải ghi trên tờ séc. Ngôn ngữ của tiêu đề phải cùng phải cùng ngôn ngữ của nội dung séc Thuật ngữ sử dụng : Cheque (tiếng Pháp) / check (tiếng Anh) Ngày tháng năm phát hánh Séc Địa điểm trả tiền Là nơi mà người thụ hưởng xuất trình séc để nhận tiền hoặc là nơi mà người thụ hưởng séc chỉ định cho ngân hàng nhờ thu xuất trình séc để nhận tiền Ngày và địa điểm phát hành Ngày phát hành là yếu tố bắt buộc phải ghi trên séc,nếu không séc sẽ vô hiệu Luật sử dụng séc tùy thuộc vào nơi tạo lập séc Cần phải ghi rõ địa điểm phát hành -nếy ko xác định đựợc địa điểm phát hành Coi địa chỉ bên cạnh người Ký phát séc là địa chỉ phát hành Chữ ký cùa người Ký phát Chủ tài khoản phải lưu giữ chữ ký của mình hoặc chữ ký ủy quyền tại Ngân hàng mở tài khoản -Chữ ký trên séc phải giống hệt chữ ký của chủ tài khoản hoặc chữ ký ủy quyền Số tiền ghi trên séc -Là một số tiền nhất định(ghi một cách đơn giản và rõ ràng) Số tiền được quy định phải ghi bằng cả số và chữ thống nhất với nhau Lệnh rút tiền vô điều kiện Trong trường hợp có số dư Có trên tài khoản Người ký phát có quyền chỉ định ngân hàng trích một số tiền nhất định từ số dư có để trả cho người cầm séc chấp hành lệnh mở tài khỏan của ngân hàng là vô điều kiện Một số nội dung khác Mã số của séc (có ghi sẵn trên tờ séc) Mã số tài khoản (của người ký phát lập tại Ngân hàng) Mã số BSB b/Những yếu tố bị cấm Nếu có quy định thì coi như KHÔNG CÓ! QUY ĐỊNH VỀ SÉC Vì séc là lệnh nên khi ngân hàng nhận được séc phải chấp hành lệnh này vô điều kiện, trừ trường hợp tài khoản phát hành séc không có tiền hoặc tờ séc không đủ tính chất pháp lý. Người phát hành séc phải có tiền trong tài khoản số tiền phát hành thủ tục chuyển nhượng hữu hiệu đó là ký hậu séc (endorsement), Ký hậu séc (endorsement) Khái niệm Là hành vi thể hiện bằng ngôn ngữ ở mặt sau của séc của Người thụ hưởng đồng ý chuyển nhượng quyền hưởng lợi của mình cho một người khác được chỉ định trên séc a/Những yêu cầu về hình thức ký hậu Ký hậu vào mặt sau của tờ séc, không ký vào mặt trước nhằm tránh nhầm với ký bảo lãnh thanh toán séc. Có thể ký hậu vào một tiếp phiếu. tiếp phiếu phải được gắn với séc và thể hiện là một bộ phận cấu thành nội dung của tờ séc. Người ký hậu chuyển nhượng séc phải ký bằng tay hay gọi là ký gốc tức là ký trực tiếp vào tờ séc. Chữ ký của người ký phát séc phải là chữ ký của người chủ tài khoản mà séc ra lệnh rút tiền từ tài khoản đó hoặc là chữ ký ủy quyền. b/Những yêu cầu về nội dung ký hậu Người ký hậu là người thụ hưởng hiện hành ghi trên séc. Ký hậu có hiệu lực khi người thụ hưởng kế tiếp tiếp nhận séc. Người ký hậu chuyển nhượng séc cho người thụ hưởng kế tiếp là để trả nợ, tuy nhiên nghĩa vụ trả nợ vẫn chưa được coi là đã hoàn thành nếu như người thụ hưởng kế tiếp chưa nhận được tiền từ ngân hàng trả tiền. Người thụ hưởng hiện hành có thể ký hậu chuyển nhượng séc cho người ký phát séc nếu như anh ta cần chuyển nhượng quyền hưởng lợi cho người ký phát séc hoặc có thể ký hậu chuyển nhượng cho bất cứ người nào đã ký trên tờ séc. ngôn ngữ ý chí chuyển nhượng Chuyển nhượng theo lệnh của một người đích danh Chuyển nhượng cho một người đích danh Chuyển nhượng cho bất cứ người nào cầm séc hoặc chỉ ký mà không chỉ định ai là người thụ hưởng kế tiếp => Với tư cách ký hậu này, séc sẽ không được chuyển nhượng kế tiếp bằng thủ tục ký hậu tiếp theo. Ký hậu này gọi là ký hậu để trắng hoặc ký hậu cho người cầm séc. việc chuyển nhượng séc thực hiện bằng cách trao tay, không cần ký hậu kế tiếp nữa. Ký hậu để trắng có thể biến thành ký hậu đích danh bằng cách điền tên người khác vào trước chữ ký của người ký hiệu. => với cách ký hậu theo lệnh này, séc có thể tiếp tục ký hậu cho đến khi nào hết thời hạn phải xuất trình séc. Ký hậu phải vô điều kiện. Ký hậu phải chuyển nhượng toàn bộ quyền hưởng lợi của séc: -> Việc chuyển nhượng một phần quyền hưởng lợi của séc là vô hiệu Người thụ hưởng séc quốc tế không thể tự mình thu tiền từ tờ séc, mà phải ủy quyền cho ngân hàng thu hộ theo phương thức thanh toán nhờ thu. Ngân hàng muốn thu được tiền của séc thì phải chứng minh mình là người được người thụ hưởng ủy quyền đứng ra thu tiền séc, vì vậy, ký hậu ủy quyền phát sinh. Ký hậu ủy quyền không làm thay đổi quyền sở hữu séc từ người ký hậu sang cho ngân hàng. Để tránh nhầm lẫn với ký hậu chuyển nhượng, ký hậu ủy quyền phải thể hiện ý chí ủy quyền của người ký hậu. Ví dụ ghi “để nhờ thu (For collection) ”. Ký hậu miễn truy đòi là loại ký hậu mà người ký hậu ghi thêm vào ý chí chuyển nhượng là không được đòi lại tiền người ký hậu. trong trường hợp séc không được thanh toán, người thụ hưởng đang cầm séc vẫn có quyền đòi lại tiền người ký phát séc. Bảo lãnh thanh toán Do việc trả tiền séc quốc tế thường được thực hiện ở các nước khác nước của người ký phát séc => bảo lãnh thanh toán séc có quan hệ chặt chẽ với lưu thông séc quốc tế Bảo lãnh thanh toán séc là việc người thứ 3 cam kết với người thụ hưởng séc sẽ thanh toán vô điều kiện toàn bộ hành từng phần số tiền của séc nếu khi xuất trình mà séc không được trả tiền. Những yêu cầu về nội dung bảo lãnh Người bảo lãnh là một người thứ ba, không thể là người ký phát cũng như không thể là ngân hàng trả tiền. Nội dung bảo lãnh phải ghi rõ là bảo lãnh cho ai: người ký phát hay người ký hậu séc. => Một bảo lãnh không ghi rõ là bảo lãnh cho ai thì được coi là bảo lãnh cho người ký phát séc. Bảo lãnh là không thể huỷ bỏ trong thời hạn hiệu lực của séc, ngoại trừ trường hợp séc vô hiệu. Bảo lãnh thanh toán séc là bảo lãnh độc lập, có nghĩa là người bảo lãnh thực thi nghĩa vụ thanh toán của mình như đã cam kết trong nội dung bảo lãnh ghi trên séc, ngoài ra không bị chi phối bới các yếu tố, nội dung khác. Séc chứa đựng các quyền hợp pháp đối với lợi ích tương lai của séc mang lại cho người thụ hưởng séc, còn không bảo lãnh việc thực thi các quyền khác của séc. Những yêu cầu về hình thức bảo lãnh. Bảo lãnh thanh toán séc được ghi ngay vào mặt trước của séc bằng một từ đơn giản như “nhận bảo lãnh”, “bảo lãnh cho ai” và ký tên không ghi bảo lãnh ở mặt sau để tránh nhầm lẫn với ký hậu séc. Có thể bảo lãnh bằng một tiếp phiếu, nếu như không thể ghi bảo lãnh vào mặt trước của séc, tuy nhiên, tiếp phiếu phải thể hiện là bộ phận cấu thành nội dung của séc. Bảo lãnh bằng một văn thư riêng biệt cũng được áp dụng khá phổ biến trong thanh toán quốc tế. Văn thư đó là “thư bảo lãnh – letter of guarantee”. Đặc điểm: -người bảo lãnh chỉ bị ràng buộc trách nhiệm đối với người nào được quy định trong thư bảo lãnh, tức là người thụ hưởng của thư bảo lãnh. => nếu bảo lãnh ký ngay trên tờ séc, người bảo lãnh sẽ phải bị ràng buộc trách nhiệm đối với tất cả những người có liên quan đã được chỉ định trên séc: người thụ hưởng đầu tiên, người ký hậu, người ký phát, người bị ký phát. QUY TRÌNH LƯU THÔNG VÀ THANH TOÁN SÉC Thực hiện nghĩa vụ Ký phát séc Nhờ thu séc Xuất trình séc để đòi tiền Xuất trình séc Chấp nhận séc Thanh toán và quyết toán séc Trả tiền Lưu thông Private check Mua séc ngoại tệ Lưu thông bank’ check Thực hiện nghĩa vụ Ghi nợ nội tệ Xuất trình séc để đòi tiền Xuất trình séc Trả tiền Thanh toán và quyết toán séc giữa hai ngân hàng Quy trình thanh toán séc điện tử của Authorize.Net Séc (cheque) GIỐNG NHAU -Là chứng từ có giá. -Có chung một hình thức thể hiện và các nội dung cần có trên một tờ séc/hối phiếu -Là mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện. -Sử dụng hình thức ký hậu và bảo lãnh thanh toán trong trao đổi và giao dịch -Đều có tính lưu thông,tính trừu tượng và tính bắt buộc phải trả tiền. -Đều có chức năng là phương tiện đảm bảo và phương tiện thanh toán KHÁC NHAU -Khái niệm: -> do nhà xuất khẩu lập để ra lệnh ngân hàng thanh toán cho nhà nhập khẩu -Giao dịch séc bắt buộc phải thông qua ngân hàng để thanh toán Thời hạn trả tiền : Chỉ có thể là trả tiền ngay khi xuất trình - thanh toán ngay khi xuất trình không có điều khoản quy định chấp nhận séc Quy định về nội dung về địa điểm phát hành -> do nhà xuất khẩu lập để đòi tiền nhà nhập khẩu -Giao dịch hối phiếu có thể không liên quan đến ngân hàng Có thể trả sau một thời hạn nhất định - Có thời hạn cần thiết phải ký chấp nhận => Tạo ra sự tin cậy trong lưu thông Thanh toán séc tại Việt Nam hiện nay THỰC TRẠNG - Thanh toán bằng séc thuận lợi và nhanh chóng trong giao dịch mua bán. Nhưng, ra đời đã lâu mà séc vẫn chưa phát triển được như mong đợi ở Việt Nam. Ở các ngân hàng thương mại, hình thức thanh toán bằng séc chiếm tỷ lệ rất thấp (khoảng 2%) trong tổng thanh toán phi tiền mặt; trong đó chủ yếu là thanh toán giữa các doanh nghiệp với nhau, còn thanh toán giữa doanh nghiệp với cá nhân, giữa cá nhân với cá nhân rất ít. NGUYÊN NHÂN - Chưa có quy định bắt buộc về hạn mức phải thanh toán bằng séc mà hiện chỉ "động viên"dùng séc. - Trong thanh toán: +) Hiện nay khách mua và khách bán hàng có tài khoản ở cùng một ngân hàng thì khi khách bán đến ngân hàng để nộp séc, ngân hàng sẽ ghi có trên tài khoản khách bán và ghi nợ trên tài khoản khách mua. +) khách mua và khách bán không có tài khoản ở cùng một ngân hàng, buộc các ngân hàng thương mại phải thông qua hệ thống thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước,việc kiểm tra séc ở Ngân hàng Nhà nước vẫn chủ yếu là thủ công. ->Nếu các ngân hàng phát hành mấy chục ngàn tờ séc mỗi ngày thì việc thanh toán bù trừ trong ngày gặp rất nhiều khó khăn. -Về phía người bán: +) lo ngại tài khỏan của người mua không có tiền. +) séc giả. => Tăng rủi ro trong giao dịch GIẢI PHÁP - có quy định bắt buộc về hạn mức phải thanh toán bằng séc -tự động hóa quy trình kiểm tra séc sao cho nhanh gọn và hiệu quả nhất -hoàn thiện đề án xây dựng trung tâm bù trừ séc tại một số thành phố lớn như Hà nội,tp HCM -khuyến khích người dân tập thói quen thanh toán bằng hình thức này => Các cơ quan nhà nước nên tiên phong trong việc thanh toán bằng séc, góp phần đưa hình thức thanh toán này phổ biến rộng rãi.