Sản phẩm và chất lượng

CHÖÔNG 2 CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 2.1. Saûn phaåm vaø chaát löôïng Ñoái töôïng ñöôïc xeùt ñeán nhieàu nhaát trong vaán ñeà quaûn lyù chaát löôïng laø saûn phaåm. Do vaäy, khi trieån khai thöïc hieän luaän vaên naøy caàn coù moät khaùi nieäm chung veà saûn phaåm. Theo quan ñieåm trieát hoïc Maùc: saûn phaåm haøng hoùa laø moät vaät theå coù theå thoûa maõn moät nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi vaø ñoàng thôøi laø vaät duïng coù theå ñeå duøng trao ñoåi vôùi vaät khaùc. Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa neàn kinh teá thò tröôøng nhieàu thaønh phaàn, saûn phaåm ñöôïc hieåu roäng raõi hôn. Saûn phaåm khoâng ñôn thuaàn laø moät vaät theå maø laø nhöõng haøng hoùa, dòch vuï vôùi nhöõng thuoäc tính nhaát ñònh, vôùi nhöõng lôïi ích cuï theå nhaèm thoûa maõn nhöõng yeâu caàu ñoøi hoûi cuûa khaùch haøng. Trong thöïc teá, khi ñöa moät saûn phaåm tham gia thò tröôøng thì tröôùc heát ta caàn phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu cô baûn veà chi phí saûn xuaát, giaù thaønh, caùc dòch vuï haäu maõi. Tuy nhieân, veà maët laâu daøi thì vaán ñeà chaát löôïng saûn phaåm luoân ñöôïc caùc coâng ty ñaëc bieät quan taâm. Ñaõ coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà chaát löôïng, tuøy theo goùc ñoä cuûa ngöôøi quan saùt. Theo Deming, moät trong nhöõng chuyeân gia haøng ñaàu cuûa Myõ veà chaát löôïng, ñònh nghóa chaát löôïng nhö sau: chaát löôïng laø möùc ñoä döï ñoaùn tröôùc veà tính ñoàng nhaát (ñoàng daïng) vaø coù theå tin caäy ñöôïc, taïi möùc ñoä chi phí thaáp vaø ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän. Hieän nay ngöôøi ta nhìn nhaän vaán ñeà chaát löôïng theo hai quan ñieåm lôùn sau: Quan ñieåm kyõ thuaät: hai saûn phaåm coù cuøng moät coâng duïng, chöùc naêng nhö nhau, saûn phaåm naøo coù tính chaát söû duïng cao hôn thì ñöôïc coi laø coù chaát löôïng cao hôn. Quan ñieåm kinh teá: khoâng quan taâm nhieàu ñeán tính naêng söû duïng, quan troïng nhaát laø giaù baùn coù phuø hôïp vôùi söùc mua cuûa ngöôøi tieâu duøng hay khoâng, saûn phaåm coù cung caáp ñuùng luùc ngöôøi tieâu duøng caàn khoâng? Moät caùch coâ ñoïng nhaát (theo saùch Quaûn lyù chaát löôïng, 2004, taùc giaû Buøi Nguyeân Huøng – Nguyeãn Thuyù Quyønh Loan) ta coù theå hieåu chaát löôïng nhö sau: Chaát löôïng döïa treân tính sieâu vieät: chaát löôïng ñöôïc nhaän ra chæ khi noù coù söï phoâ baøy ra ngoaøi nhöõng ñaëc tính toát nhaát. Chaát löôïng trong tröôøng hôïp naøy laø söï öu vieät noäi taïi. Chaát löôïng döïa treân saûn phaåm: lyù thuyeát naøy döïa treân söï nhaän daïng caùc thuoäc tính hay ñaëc ñieåm ñeå chæ ra chaát löôïng cao. Chaát löôïng trong saûn xuaát: chaát löôïng trong saûn xuaát chæ ñaït khi saûn phaåm vaø dòch vuï tuaân theo nhöõng yeâu caàu, hoaëc nhöõng ñaëc tính kyõ thuaät ñaõ ñeà ra. Nhö vaäy, lyù thuyeát naøy giaû ñònh raèng caùc ñaëc tính kyõ thuaät theå hieän ñöôïc yeâu caàu cuûa khaùch haøng, vaø do ñoù neáu ñaùp öùng ñöôïc chuùng thì seõ laøm khaùch haøng thoûa maõn. Chaát löôïng theo ngöôøi söû duïng: Lyù thuyeát naøy cho raèng chaát löôïng phuï thuoäc vaøo caùi nhìn cuûa ngöôøi söû duïng. Vì vaäy tieâu chuaån duy nhaát ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng laø khaû naêng thoûa maõn nhöõng yeâu caàu, ñoøi hoûi, mong ñôïi cuûa ngöôøi söû duïng. Chaát löôïng theo giaù trò: chaát löôïng laø cung caáp moät saûn phaåm hoaëc dòch vuï vôùi nhöõng ñaëc tính nhaát ñònh ôû moät giaù thaønh coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Toùm laïi: Chaát löôïng saûn phaåm laø toång theå caùc chæ tieâu, nhöõng ñaëc tröng cuûa noù laøm thoûa maõn hoaëc vöôït leân treân söï mong ñôïi cuûa khaùch haøng vôùi giaù caû hôïp lyù. Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng saûn phaåm, ngöôøi ta coù theå döïa treân taùm ñaëc tính (theo saùch Quaûn lyù chaát löôïng, 2004, taùc giaû Buøi Nguyeân Huøng – Nguyeãn Thuùy Quyønh Loan): Tính naêng chính: laø ñaëc tính vaän haønh chính hay chöùc naêng cô baûn cuûa saûn phaåm. Tính naêng ñaëc bieät: boå sung cho caùc chöùc naêng cô baûn, vaø laø nhöõng tính naêng laøm taêng tính haáp daãn cuûa saûn phaåm. Ñoä tin caäy: xaùc suaát thöïc hieän thaønh coâng moät chöùc naêng qui ñònh trong moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh vaø döôùi nhöõng ñieàu kieän xaùc ñònh. Ñoä tin caäy cuûa saûn phaåm thöôøng ñöôïc ño baèng thôøi gian trung bình xuaát hieän hö hoûng ñaàu tieân, hay thôøi gian giöõa nhöõng laàn hö hoûng. Ñoä phuø hôïp: möùc ñoä maø thieát keá vaø caùc ñaëc tính vaän haønh cuûa saûn phaåm tuaân theo ñöôïc nhöõng tieâu chuaån ñeà ra. Ñoä tieän lôïi: laø khaû naêng, thaùi ñoä lòch söï vaø möùc ñoä nhanh choùng trong vieäc söûa chöõa. Chi phí trong luùc söõa chöõa khoâng chæ laø tieàn phaûi traû khi söûa chöõa, noù bao goàm taát caû nhöõng khía caïnh veà maát maùt vaø phieàn phöùc do thôøi gian cheát cuûa thieát bò, thaùi ñoä cuûa ñoäi nguõ dòch vuï vaø soá laàn söûa chöõa khoâng thaønh coâng moät söï coá. Ñoä beàn: laø thôøi gian söû duïng saûn phaåm tröôùc khi noù bò giaûm giaù trò ñeán moät möùc phaûi thay theá maø khoâng phaûi söûa chöõa. Tính thaåm myõ: saûn phaåm troâng nhö theá naøo, caûm giaùc aâm thanh, muøi vò cuûa saûn phaåm ra sao. Tính thaåm myõ phuï thuoäc nhieàu vaøo sôû thích cuûa töøng caù nhaân, mang tính chuû quan cao. Nhaän thöùc: khoâng phaûi luùc naøo khaùch haøng cuõng coù thoâng tin ñaày ñuû veà ñaëc tröng saûn phaåm, trong tröôøng hôïp naøy danh tieáng cuûa coâng ty laø cô sôû duy nhaát ñeå hoï so saùnh veà caùc nhaõn hieäu. Sau ñaây laø söï moâ taû toång quaùt moät soá coâng cuï quaûn lyù chaát löôïng – laø nhöõng coâng cuï hoã trôï ñaéc löïc cho caùc doanh nghieäp trong vieäc quaûn lyù, caûi tieán vaø naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. 2.2. Caùc coâng cuï kieåm soaùt chaát löôïng baèng thoáng keâ 2.2.1. Löu ñoà Löu ñoà laø moät coâng cuï theå hieän baèng hình aûnh raát hieäu quaû caùc quaù trình ñöôïc tieán haønh nhö theá naøo. Moïi döõ lieäu ñöôïc trình baøy roõ raøng neân moïi ngöôøi coù theå thaáy deã daøng vaø deã hieåu. 2.2.1.1. ÖÙng duïng Coù nhieàu caùch söû duïng löu ñoà trong moät toå chöùc ôû caùc lónh vöïc quaûn lyù saûn xuaát vaø quaûn lyù haønh chaùnh. Nghieân cöùu doøng chaûy cuûa nguyeân vaät lieäu ñi qua moät boä phaän; Nghieân cöùu quaù trình saûn xuaát. Quaù trình saûn xuaát, sô ñoà maët baèng saûn xuaát, sô ñoà ñöôøng oáng. Sô ñoà toå chöùc theå hieän moái quan heä quyeàn haïn traùch nhieäm giöõa caùc boä phaän trong toå chöùc, sô ñoà hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Löu ñoà kieåm soaùt vaän chuyeån haøng, laäp hoùa ñôn, keá toaùn mua haøng. 2.2.1.2. Lôïi ích cuûa vieäc söû duïng löu ñoà Vieäc söû duïng löu ñoà ñem laïi raát nhieàu thuaän lôïi, cuï theå laø nhöõng öu ñieåm ñieån hình sau: Nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong quaù trình seõ hieåu roõ quaù trình. Hoï kieåm soaùt ñöôïc noù – thay vì trôû thaønh naïn nhaân cuûa noù. Moät khi quaù trình ñöôïc xem xeùt moät caùch khaùch quan döôùi hình thöùc löu ñoà, nhöõng caûi tieán coù theå nhaän daïng deã daøng. Vôùi löu ñoà, nhaân vieân hieåu ñöôïc toaøn boä quaù trình, hoï seõ hình dung ra moái quan heä giöõa khaùch haøng vaø nhaø cung caáp cuûa hoï nhö laø moät phaàn trong toaøn boä quaù trình. Chính ñieàu naøy daãn tôùi vieäc caûi thieän thoâng tin giöõa khu vöïc phoøng ban vaø saûn xuaát. Nhöõng ngöôøi tham gia vaøo coâng vieäc löu ñoà hoùa seõ ñoùng goùp nhieàu noã löïc cho chaát löôïng. Löu ñoà laø coâng cuï raát coù giaù trò trong caùc chöông trình huaán luyeän cho nhaân vieân môùi. Hình 2.1: Löu ñoà veà quaù trình thieát keá 2.2.2. Bieåu ñoà nhaân quaû (Bieåu ñoà xöông caù) Ño löôøng Maùy moùc Coâng nhaân Sai leäch Baûo trì Ñaøo taïo Duïng cuï Kinh nghieäm Hieäu chænh Chaát löôïng An toaøn Nhaø cung caáp Nhieät ñoä Chaát löôïng Tieâu chuaån hoùa Moâi tröôøng NVL Phöông phaùp Hình 2.2: Bieåu ñoà nhaân quaû veà chaát löôïng Bieåu ñoà nhaân quaû ñoøi hoûi taát caû moïi thaønh vieân trong ñôn vò, töø laõnh ñaïo ñeán coâng nhaân, töø boä phaän “giaùn tieáp” ñeán caùc boä phaän saûn xuaát, coù cuøng moät suy nghó chung: Haõy ñeà phoøng caùc nguyeân nhaân gaây ra söï coá, sai soùt, haõy coi troïng phöông chaâm “phoøng beänh hôn chöõa beänh” trong quaûn trò. 2.2.2.1. Lôïi ích cuûa bieåu ñoà nhaân quaû Vieäc söû duïng bieåu ñoà nhaân quaû döôøng nhö khoâng coù giôùi haïn, nhöng noù phuï thuoäc vaøo khaû naêng vaø kinh nghieäm cuûa töøng caù nhaân hoaëc nhöõng ngöôøi xaây döïng vaø söû duïng bieåu ñoà naøy. Phaân tích nhoùm: Vieäc chuaån bò bieåu ñoà nhaân quaû ñoøi hoûi phaûi laøm vieäc nhoùm, lôïi ích ôû ñaây laø kinh nghieäm ña daïng cuûa caùc thaønh vieân vaø söï khích leä laãn nhau trong nhoùm. Taäp trung vaøo tính dao ñoäng: Quaù trình xaây döïng nhaùnh taäp trung vaøo vieäc xaùc ñònh nguoàn goác dao ñoäng maø coù theå gaây ra vaán ñeà. Coâng cuï quaûn lyù: Bieåu ñoà nhaân quaû cuøng vôùi keá hoaïch hoaït ñoäng cung caáp moät coâng cuï quaûn lyù töï nhieân ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa noã löïc giaûi quyeát vaán ñeà vaø theo doõi tieán trình. Vì nhöõng coâng cuï naøy raát deã hieåu neân chuùng ñöôïc duøng ôû möùc thaáp nhaát trong toå chöùc. Tieân ñoaùn vaán ñeà: Khoâng caàn phaûi thöïc söï coù kinh nghieäm veà vaán ñeà khi chuaån bò moät bieåu ñoà nhaân quaû. Tröôùc khi vaán ñeà naûy sinh, ta coù theå hoûi: “Caùi gì coù theå gaây ra vaán ñeà ôû giai ñoaïn naøy cuûa quaù trình?”. Do ñoù, bieåu ñoà nhaân quaû coù theå ñöôïc duøng ñeå tieân ñoaùn vaán ñeà nhaèm muïc ñích ngaên chaën tröôùc. 2.2.2.2.Baát lôïi cuûa bieåu ñoà nhaân quaû Beân caïnh nhöõng lôïi ích neâu treân, bieåu ñoà nhaân quaû vaãn toàn taïi nhöõng nhöôïc ñieåm nhö: Deã sa laày vaøo moät soá nguyeân nhaân coù theå coù (nguyeân vaät lieäu hay ño löôøng). Khoù duøng cho nhöõng quaù trình daøi, phöùc taïp. Nhöõng nguyeân nhaân gioáng nhau cuûa vaán ñeà coù theå xuaát hieän nhieàu laàn. 2.2.3. Bieåu ñoà kieåm soaùt 2.2.3.1. Nhöõng khaùi nieäm veà bieåu ñoà kieåm soaùt Moät ñieàu quan troïng trong saûn xuaát laø taïo ra caùc saûn phaåm maø söï khaùc bieät giöõa chuùng ít nhaát. Noùi moät caùch khaùc, chuùng ta muoán taát caû caùc saûn phaåm cuøng moät chuûng loaïi hay cuøng moät nhaõn hieäu gioáng nhau hoaøn toaøn. Tuy nhieân, ñaây laø söï mong ñôïi khoâng thöïc teá, bôûi vì trong quaù trình saûn xuaát cho duø maùy moùc thieát bò coù hieän ñaïi vaø chính xaùc ñeán möùc naøo chaêng nöõa thì cuõng khoâng theå taïo ra nhöõng saûn phaåm ñoàng nhaát 100% veà chaát löôïng. Nguyeân nhaân naøo ñaõ taïo ra söï khaùc bieät naøy? Ø Caùc nguyeân nhaân ngaãu nhieân (Nguyeân nhaân chung): Laø nhöõng nguyeân nhaân do baûn chaát cuûa quaù trình ñoù, chuùng raát khoù xaùc ñònh, nhöng chuùng khoâng taïo ra söï baát oån cuûa quaù trình. Chaúng haïn nhö tình traïng trang thieát bò, ñieàu kieän moâi tröôøng laøm vieäc chung veà aùnh saùng vaø maët baèng. Nhöõng nguyeân nhaân naøy thöôøng chæ gaây ra nhöõng thay ñoåi nhoû ôû saûn phaåm vaø chuùng naèm trong giôùi haïn kieåm soaùt. Ø Caùc nguyeân nhaân khoâng ngaãu nhieân (Nguyeân nhaân ñaëc bieät): Nhöõng nguyeân nhaân naøy phaûi ñöôïc xaùc ñònh vaø loaïi boû. Chaúng haïn nhö vieäc söû duïng nguyeân vaät lieäu khoâng ñaûm baûo yeâu caàu. Khi xuaát hieän nguyeân nhaân naøy quaù trình thöôøng naèm ngoaøi giôùi haïn kieåm soaùt. Bieåu ñoà kieåm soaùt ñöôïc söû duïng kieåm tra quaù trình ñaàu vaøo hoaëc ñaàu ra. Söû duïng bieåu ñoà kieåm soaùt trong quaù trình kieåm tra ñöôïc goïi laø kieåm tra quaù trình baèng thoáng keâ. Moät quaù trình chæ coù nhöõng bieán ñoåi ngaãu nhieân ñöôïc goïi laø “Quaù trình oån ñònh”, coøn quaù trình coù chöùa nhöõng bieán ñoåi khoâng ngaãu nhieân ñöôïc goïi laø “Quaù trình khoâng oån ñònh”. UCL X LCL Quaù trình oån ñònh Quaù trình khoâng oån ñònh Hình 2.3: Caáu truùc cuûa bieåu ñoà kieåm soaùt Muïc ñích cuûa bieåu ñoå kieåm soaùt laø phaân bieät giöõa bieán ñoåi ngaãu nhieân (nhöõng bieán ñoåi do baûn chaát) vaø bieán ñoåi khoâng ngaãu nhieân do moät nguyeân nhaân ñaëc bieät naøo ñoù gaây ra töø ñoù nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu sau: Ø Muïc tieâu 1: Ñaït ñöôïc söï oån ñònh cuûa heä thoáng Moät heä thoáng oån ñònh neáu chæ theå hieän nhöõng bieán ñoåi ngaãu nhieân do baûn chaát haïn cheá cuûa heä thoáng. Ø Muïc tieâu 2: Caûi thieän khaû naêng cuûa quaù trình thoâng qua Thay ñoåi giaù trò trung bình cuûa quaù trình. Giaûm maät ñoä thay ñoåi ngaãu nhieân (baèng huaán luyeän, giaùm saùt, …). a. Lôïi ích cuûa quaù trình kieåm soaùt baèng thoáng keâ Söû duïng bieåu ñoà kieåm soaùt ñeå phaân tích quaù trình coù nhöõng öu ñieåm noåi baät sau: Khi quaù trình ñang oån ñònh, ta coù theå döï baùo, ít nhaát noù seõ coøn tieáp tuïc oån ñònh trong khoaûng thôøi gian keá tieáp. Khi quaù trình coù caùc nguyeân nhaân ñaëc bieät ñang gaây ra söï khoâng oån ñònh vaø thay ñoåi lôùn coù theå nhaän thaáy treân bieåu ñoà kieåm soaùt, ta phaûi tìm caùch loaïi boû chuùng ngay töø ñaàu. Khi quaù trình ñang oån ñònh, coâng nhaân vaän haønh quaù trình seõ raát thuaän lôïi. Ñieàu naøy theå hieän laø neáu taäp soá lieäu rôi vaøo vuøng giôùi haïn oån ñònh thì khoâng caàn phaûi tieán haønh baát cöù ñieàu chænh naøo, vì neáu tieán haønh ñieàu chænh seõ laøm söï thay ñoåi taêng leân chöù khoâng giaûm xuoáng. Vaø ngöôïc laïi, bieåu ñoà kieåm soaùt seõ cho ngöôøi coâng nhaân coù nhöõng ñieàu chænh caàn thieát khi coù daáu hieäu xuaát hieän nguyeân nhaân ñaëc bieät laøm cho caùc soá lieäu naèm ngoaøi giôùi haïn kieåm soaùt. Khi quaù trình ñang oån ñònh, neáu muoán giaûm bieân ñoä dao ñoäng cuûa quaù trình veà laâu daøi, ta phaûi thay ñoåi heä thoáng quaù trình chöù khoâng phaûi troâng chôø vaøo caùc bieän phaùp quaûn lyù coâng nhaân ñieàu haønh. Vieäc phaân tích bieåu ñoà kieåm soaùt thoâng qua vieäc bieåu dieãn soá lieäu treân ñoà thò theo thôøi gian cho pheùp thaáy ñöôïc xu höôùng thay ñoåi cuûa quaù trình maø theo phöông phaùp khaùc khoâng thöïc hieän ñöôïc. b. Thuoäc tính vaø bieán ñoåi Phuï thuoäc vaøo baûn chaát cuûa caùc ñaëc tính chaát löôïng Thuoäc tính laø ñaëc tính chaát löôïng maø chuùng ta taäp trung vaøo kieåm tra khuyeát taät (sai soùt) hoaëc pheá phaåm (hö hoûng) cuûa saûn phaåm. Nhöõng ñaëc tính naøy theå hieän söï phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp, toàn taïi hay khoâng toàn taïi vaø chuùng coù theå ñeám ñöôïc. Bieán ñoåi laø ñaëc tính kyõ thuaät nhö troïng löôïng, chieàu daøi, thôøi gian, nhieät ñoä, aùp suaát, ñoä aåm coù theå ño ñöôïc. c. Söï khaùc bieät giöõa khuyeát taät vaø pheá phaåm Khuyeát taät (sai soùt) theå hieän söï khoâng hoaøn haûo nhöng khoâng caàn thieát phaûi laøm laïi toaøn boä saûn phaåm/dòch vuï. Pheá phaåm (hö hoûng) laø saûn phaåm khoâng phuø hôïp nhaát thieát phaûi loaïi boû, laøm laïi hoaëc giaûm phaåm caáp. Moät saûn phaåm hö hoûng coù theå coù moät hoaëc nhieàu sai soùt. 2.2.3.2. Caùc loaïi bieåu ñoà kieåm soaùt Coù hai daïng bieåu ñoà kieåm soaùt: Bieåu ñoà kieåm soaùt daïng thuoäc tính (ñònh tính). Bieåu ñoà kieåm soaùt daïng bieán soá (ñònh löôïng). Bieåu ñoà kieåm soaùt daïng thuoäc tính Coù boán loaïi chính: Ø Bieåu ñoà kieåm soaùt pheá phaåm: Ÿ Bieåu ñoà % pheá phaåm – Bieåu ñoà p. Ÿ Bieåu ñoà soá löôïng pheá phaåm – Bieåu ñoà np. Ø Bieåu ñoà kieåm soaùt khuyeát taät: Ÿ Bieåu ñoà soá khuyeát taät – Bieåu ñoà c. Ÿ Bieåu ñoà soá khuyeát taät treân moät ñôn vò saûn phaåm – Bieåu ñoà u. a. Bieåu ñoà p Ø ÖÙng duïng: Kieåm soaùt phaàn traêm pheá phaåm; Quan taâm ñeán vieäc xaùc ñònh quaù trình sinh ra khuyeát taät coù oån ñònh hay khoâng? Bieåu ñoà p coù theå duøng ñeå kieåm soaùt tæ leä pheá phaåm vôùi kích thöôùc maãu (n) thay ñoåi. Ø Ñöôøng trung taâm: (Giaù trò naøy phaûi ñöôïc veõ treân bieåu ñoà kieåm soaùt baèng moät ñöôøng lieân tuïc) Ø Ñoä leäch chuaån: Ø Giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi: UCL (p) = p + 3σ LCL (p) = p – 3σ Ø Khi kích thöôùc maãu (n) thay ñoåi: Khi kích thöôùc maãu thay ñoåi seõ daãn ñeán ñoä leäch chuaån (σ) thay ñoåi, vaø khi ñoù ñöôøng giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi cuõng thay ñoåi theo töøng nhoùm maãu. Vì vaäy phaûi tìm ra ñöôøng trung bình ñeå ñöôøng giôùi haïn uoán khuùc trôû thaønh ñöôøng thaúng ñeå deã kieåm soaùt. Luùc naøy σi = Phaûi chuyeån ni thaønh n ñeå hai ñöôøng giôùi haïn treân vaø döôùi trôû thaønh ñöôøng thaúng Trong ñoù N: soá löôïng nhoùm maãu. b. Bieåu ñoà np Ø ÖÙng duïng: Kieåm tra soá pheá phaåm. Ø Ñöôøng trung taâm: np. Ø Ñoä leäch chuaån: Ø Giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi: UCL (p) = np + 3σ LCL (p) = np - 3σ Trong phaïm vi luaän vaên naøy chæ quan taâm ñeán bieåu ñoà kieåm soaùt pheá phaåm. Vì bieåu ñoà kieåm soaùt khuyeát taät thöôøng ñöôïc söû duïng cho quaù trình coù saûn phaåm ñaàu ra phöùc taïp vaø lieân tuïc. Ñoái vôùi saûn phaåm nhöïa chæ caàn söû duïng bieåu ñoà kieåm soaùt pheá phaåm ñeå phaân tích, vì chæ soá ño chaát löôïng cuûa saûn phaåm laø daïng thuoäc tính, ñaëc tính saûn phaåm laø daïng pheá phaåm vaø côõ maãu khi nghieân cöùu thay ñoåi. 2.2.4. Baûng kieåm tra 2.2.4.1. Giôùi thieäu Baûng kieåm tra ñöôïc xem nhö coâng cuï chính ñeå thu thaäp soá lieäu. Nhìn chung baûng kieåm tra coù theå ñöôïc söû duïng trong vieäc thu thaäp döõ lieäu cho kieåm soaùt quaù trình vaø phaân tích vaán ñeà. Ø Kieåm soaùt quaù trình: Moãi quaù trình coù caùc chæ tieâu theå hieän quaù trình ñoù hoaït ñoäng nhö theá naøo. Thu thaäp döõ lieäu vaø sau ñoù phaân tích chuùng laø moät phaàn quan troïng trong tieán trình kieåm soaùt. Taát caû caùc loaïi baûng kieåm tra ñeàu coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thu thaäp nhöõng thoâng tin quan troïng veà quaù trình. Ø Phaân tích vaán ñeà: Söï phöùc taïp trong quyeát ñònh nguyeân nhaân chính cuûa moät vaán ñeà ñoøi hoûi nhöõng thoâng tin chi tieát ñeå coù theå xaùc ñònh roõ vaán ñeà ñoù. Baûng kieåm tra coù theå ñöôïc söû duïng ñeå traû lôøi nhöõng caâu hoûi nhö Ai? Caùi gì? Ôû ñaâu? Khi naøo? Taïi sao? Nhö theá naøo? Vaø bao nhieâu? Yeáu toá chính trong kieåm soaùt quaù trình vaø phaân tích vaán ñeà laø soá lieäu ñaït ñöôïc töø baûng kieåm tra phaûi ñöôïc toùm taét roõ raøng theo daïng bieåu ñoà hoaëc ñoà hoïa. 2.2.4.2. Caùc daïng thu thaäp döõ lieäu Thoâng tin coù theå ñöôïc thu thaäp qua caùc daïng baûng kieåm tra nhö sau: Ø Baûng kieåm tra daïng thuoäc tính. Ø Baûng kieåm tra daïng ñaëc tính bieán ñoåi. Ø Danh saùch kieåm tra. Danh saùch kieåm tra bao goàm nhöõng haïng muïc quan troïng hoaëc thích hôïp vôùi moät vaán ñeà hay tình huoáng cuï theå. Danh saùch kieåm tra ñöôïc söû duïng ñeå ñaûm baûo raèng taát caû nhöõng böôùc quan troïng hay nhöõng hoaït ñoäng quan troïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän. Maëc duø danh saùch kieåm tra ñaõ ñöôïc phaân tích bôûi nhoùm caûi tieán chaát löôïng, nhöng muïc ñích chính cuûa noù laø ñeå höôùng daãn vaän haønh chöù khoâng phaûi ñeå thu thaäp döõ lieäu. Do ñoù, danh saùch kieåm tra thöôøng ñöôïc duøng trong quaù trình söûa chöõa vaø giaûi quyeát vaán ñeà. Chuùng laø moät phaàn cuûa giaûi phaùp. 2.2.4.3. ÖÙng duïng Kieåm tra lyù do saûn phaåm bò traû laïi. Kieåm tra laïi vò trí cuûa nguyeân nhaân gaây ra khuyeát taät, kieåm tra söï coá phaân boá cuûa daây chuyeàn saûn xuaát. Trong luaän vaên naøy, baûng kieåm tra seõ ñöôïc söû duïng nhö moät coâng cuï chính ñeå thu thaäp soá lieäu trong caùc thaùng cuûa naêm 2007. Keát quaû sau khi thu thaäp seõ cho ta caùc baûng soá lieäu ñeå xöû lyù thaønh thoâng tin coù ích thoâng qua coâng cuï bieåu ñoà kieåm soaùt vaø bieåu ñoà Pareto. Söû duïng baûng kieåm tra ñaõ thu thaäp, laáy yù kieán cuûa caùc chuyeân gia ñeå xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân chính caàn öu tieân giaûi quyeát (trong phaàn xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân gaây ra caùc loãi) thoâng qua phoûng vaán saâu caùc chuyeân gia naøy. Keát quaû cuûa vieäc thu thaäp naøy laø baûng toång hôïp caùc yù kieán ñaõ phoûng vaán. 2.2.5. Bieåu ñoà Pareto Thoâng thöôøng ñeå naâng cao hieäu quaû saûn xuaát, caùc nhaø maùy phaûi thöôøng xuyeân caûi tieán caùc lónh vöïc hoaït ñoäng lieân quan ñeán chaát löôïng, naêng suaát, chi phí, giaù thaønh, … Nhöng thöïc teá thöôøng khoù xaùc ñònh phaûi baét ñaàu töø ñaâu ñeå tieán haønh. Söû duïng Pareto laø moät kyõ thuaät giuùp laàn ra caùch giaûi quyeát. Bieåu ñoà Pareto giuùp xaùc ñònh moät soá nguyeân nhaân coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa toaøn quaù trình. Noùi caùch khaùc khi phaùt sinh moät vaán ñeà naøo ñoù thì coù nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng maïnh vaø coù nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng yeáu. Phaân tích Pareto chæ ra nguyeân nhaân aûnh höôûng quan troïng nhaát. 2.2.5.1. ÖÙng duïng Coù theå söû duïng bieåu ñoà Pareto ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau: Ø Tìm ra khuyeát taät trong moät saûn phaåm. Ø Saép xeáp khaùch haøng theo thöù töï quan troïng. 2.2.5.2. Caùch xaây döïng bieåu ñoà Pareto Lieät keâ taát caû caùc yeáu toá tieàm naêng: Chuaån bò moät baûng kieåm tra ñeå thu thaäp döõ lieäu cuûa caùc yeáu toá naøy. Neáu coù moät yeáu toá “khaùc” ñöôïc söû duïng trong baûng kieåm tra, vieäc xaûy ra cuûa yeáu toá naøy phaûi ñöôïc xaùc ñònh ñaày ñuû. Taát caû caùc yeáu toá phaûi ñöôïc ñònh roõ ñeå taát caû thaønh phaàn beân trong caùc yeáu toá naøy ñöôïc phaân loaïi moät caùch phuø hôïp. Neân coù moät nhoùm hay moät toå chöùc chuyeân thöïc hieän böôùc moät vaø hai. 2.2.6. Phöông phaùp thu thaäp döõ lieäu sô caáp Thu thaäp döõ lieäu laø moät böôùc raát quan troïng trong quaù trình tieán haønh nghieân cöùu. Döõ lieäu phuïc vuï cho caùc nghieân cöùu trong luaän vaên bao goàm hai loaïi: döõ lieäu sô caáp vaø döõ lieäu thöù caáp. Khi nguoàn döõ lieäu laø thöù caáp thì vieäc thu thaäp thöôøng ñôn giaûn vaø nhanh choùng hôn nhieàu so vôùi nguoàn döõ lieäu sô caáp. Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo nguoàn döõ lieäu thöù caáp cuõng coù saün vaø phuø hôïp vôùi nhu caàu söû duïng. Do ñoù, coù moät yeâu caàu heát söùc quan troïng khi thöïc hieän luaän vaên naøy laø caàn phaûi tieán haønh thu thaäp döõ lieäu sô caáp. Caùc kyõ thuaät chính ñeå thu thaäp döõ lieäu sô caáp: Quan saùt: laø phöông phaùp thu thaäp döõ lieäu trong ñoù ngöôøi thöïc hieän duøng maét ñeå quan saùt ñoái töôïng nghieân cöùu vaø ghi nhaän caùc noäi dung quan saùt ñöôïc. Thaûo luaän: bao goàm hai hình thöùc. Hình thöùc thöù nhaát laø thaûo luaän rieâng leû giöõa ngöôøi thöïc hieän vôùi ñoái töôïng caàn thu thaäp döõ lieäu. Hình thöùc thöù hai laø thaûo luaän nhoùm, trong ñoù moät nhoùm ñoái töôïng seõ cuøng thaûo luaän vôùi nhau veà moät chuû ñeà thoâng qua söï ñieàu khieån cuûa ngöôøi thöïc hieän nghieân cöùu. Phoûng vaán: ngöôøi thöïc hieän nghieân cöùu seõ phoûng vaán tröïc tieáp ñoái töôïng nghieân cöùu ñeå thu thaäp döõ lieäu. Coù nhieàu hình thöùc phoûng vaán: phoûng vaán tröïc dieän, phoûng vaán baèng ñieän thoaïi, phoûng vaán qua thö tay vaø thö ñieän töû. Trong luaän vaên naøy, phöông phaùp phoûng vaán vôùi hình thöùc “Baûng caâu hoûi” keát hôïp phoûng vaán tröïc dieän seõ ñöôïc choïn ñeå thu thaäp döõ lieäu sô caáp. 2.3. Nhaän xeùt Treân ñaây ñaõ trình baøy toång quan veà caùc coâng cuï quaûn lyù chaát löôïng thöôøng ñöôïc duøng trong kieåm soaùt quaù trình ñeå duy trì vaø caûi tieán chaát löôïng saûn phaåm. Tuy nhieân, coù coâng cuï khoâng coù nghóa laø seõ aùp duïng ñöôïc hieäu quaû. Thaønh phaàn quan troïng nhaát trong chieán löôïc quaûn lyù chaát löôïng chính laø söï hôïp taùc giöõa nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân trong vieäc thöïc hieän quaù trình. Muoán caûi tieán quaù trình, tröôùc heát phaûi ñöôïc söï uûng hoä trieät ñeå cuûa laõnh ñaïo Coâng ty, sau ñoù phaûi truyeàn ñaït cho moïi nhaân vieân trong Coâng ty thaáu hieåu vaø thaáy ñöôïc nhöõng lôïi ích khi aùp duïng nhöõng coâng cuï naøy. Nhöng vôùi tình hình Vieät Nam hieän nay, coâng nhaân ñöùng maùy vaãn coøn nhieàu ngöôøi chöa toát nghieäp phoå thoâng, khaùi nieäm veà thoáng keâ ñoái vôùi hoï vaãn coøn khoù hieåu, chuùng ta phaûi tìm caùch giaûi thích thaät ñôn giaûn ñeå moïi ngöôùi coù theå hieåu ñöôïc. Khi coù söï cam keát cuûa laõnh ñaïo vaø nhaân vieân ñaõ thaáu hieåu thì quaù trình caûi tieán chaát löôïng ñaõ tieán ñöôïc moät böôùc. 2.4. Toùm taét Trong quaù trình thöïc hieän, luaän vaên seõ aùp duïng caùc lyù thuyeát sau: Söû duïng baûng kieåm tra thu thaäp soá lieäu ñeå veõ bieåu ñoà kieåm soaùt nhaèm xem xeùt söï oån ñònh cuûa quaù trình ñeå caûi tieán. Bieåu ñoà Pareto ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh caùc loãi nghieâm troïng caàn khaéc phuïc. Xaây döïng bieåu ñoà nhaân qua thoâng qua phöông phaùp phoûng vaán baèng “Baûng caâu hoûi” vaø phoûng vaán tröïc dieän. Duøng bieåu ñoà nhaân quaû ñeå xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân gaây neân caùc loãi nghieâm troïng. Töø caùc nguyeân nhaân ñöôïc xaùc ñònh, ñeà taøi seõ ñöa ra moät soá kieán nghò nhaèm haïn cheá loãi cho saûn phaåm nhöïa.