Quản lí hoạt động dạy học nghiệp vụ ở trường Đại học phòng cháy chữa cháy theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 124-128; 95 124 QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NGHIỆP VỤ Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP Nguyễn Văn Hiệp - Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy Ngày nhận bài: 09/03/2019; ngày sửa chữa: 20/03/2019; ngày duyệt đăng: 28/03/2019. Abstract: On the basis of studying the current status of management of physical conditions, equipment and facilities for professional teaching activities in the direction of developing professional competency at University of Fire Fighting and Prevention. In this article, we propose a number of measures to ensure material conditions and equipment and facilities to improve the efficiency of managing professional teaching activities in the direction of developing professional competency at University of Fire Fighting and Prevention. Keywords: Facilities, equipment and facilities; professional teaching; managing professional teaching activities; fire fighting and prevention; rescue; developing professional competency. 1. Mở đầu Là thành phần quan trọng của lực lượng Công an nhân dân, Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy (PCCC) là nòng cốt trong triển khai các biện pháp phòng ngừa, kịp thời chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (CNCH) các vụ cháy, nổ, sự cố, tai nạn, hạn chế thiệt hại về người và tài sản, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, phục vụ sự nghiệp phát triển KT-XH của đất nước. Tuy nhiên, tình hình cháy, nổ, sự cố, tai nạn vẫn diễn biến phức tạp, thường xuyên xảy ra nhiều vụ cháy, tai nạn, sự cố làm nhiều người chết và bị thương, gây thiệt hại lớn về tài sản, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, môi trường đầu tư và an sinh xã hội. Điều này đặt ra cho công tác PCCC và CNCH nhiệm vụ rất nặng nề. Ðể nâng cao hiệu quả PCCC và CNCH, Ban Bí thư trung ương Đảng yêu cầu cần tập trung thực hiện tốt đồng thời nhiều nhiệm vụ, trong đó có: “Xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC chính quy, chuyên nghiệp, từng bước hiện đại, nắm vững pháp luật, tinh thông nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chữa cháy và CNCH; bố trí phù hợp ở các địa bàn trọng điểm. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng lực lượng Cảnh sát PCCC” [1; tr 4]. Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy thực hiện chức năng và nhiệm vụ đào tạo nghiệp vụ PCCC và CNCH duy nhất của nước ta. Trong những năm qua, Trường đã tích cực đổi mới hoạt động dạy học, đã tiếp cận và triển khai dạy học theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp (PTNLNN). Tuy nhiên, quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn, kết quả chưa đạt được mục tiêu mong muốn. Điều đó do nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu là do trường chưa đổi mới cách thức quản lí (QL) hoạt động dạy học, vẫn lấy QL hành chính áp đặt vào hoạt động dạy học nên dẫn đến sự vận hành rời rạc, thiếu đồng bộ; QL hoạt động dạy học nói chung và QL hoạt động dạy học nghiệp vụ nói riêng triển khai theo kiểu truyền thống; QL hoạt động dạy học nghiệp vụ chưa theo định hướng PTNLNN. Bài viết đề xuất một số biện pháp bảo đảm điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị nhằm nâng cao hiệu quả QL hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Về điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy Học viên của Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy sau khi ra trường phải có sức khỏe tốt nhằm đáp ứng được yêu cầu phục vụ ngành lâu dài, linh hoạt thích ứng với môi trường công tác chiến đấu của ngành Công an và được phân công về công tác tại các đơn vị Cảnh sát PCCC và CNCH. Học viên khi ra trường phải có năng lực nghề PCCC và CNCH để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH được giao, bao gồm: - Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật, kiến thức nghiệp vụ, xây dựng phong trào quần chúng PCCC và CNCH; - Kiểm tra, hướng dẫn và đề xuất các giải pháp an toàn PCCC và các tai nạn, sự cố nguy hiểm liên quan đến cháy, nổ khi thẩm duyệt thiết kế, nghiệm thu về PCCC đối với nhà và công trình, trong quá trình hoạt động sản xuất và trong sinh hoạt; - Tiến hành phối hợp điều tra vụ cháy và tiến hành xử lí các vi phạm quy định về PCCC theo pháp luật; - Tổ chức, QL hoạt động của một đội nghiệp vụ; - Có kĩ năng chuyên sâu về phòng cháy trong xây dựng, trong cơ sở văn hóa - xã hội, cơ sở sản xuất; - Tham mưu, VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 124-128; 95 125 đề xuất, xây dựng và tổ chức thực hiện được các văn bản quy phạm pháp luật về PCCC và CNCH, triển khai ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ trong lĩnh vực PCCCvà CNCH; - Xây dựng và tổ chức thực tập các phương án chữa cháy và CNCH; - Có kĩ năng chuyên sâu về đánh giá nhận định diễn biến đám cháy và tổ chức chỉ huy các hoạt động chữa cháy; - Có kĩ năng chuyên sâu về nhận định, đánh giá tình hình diễn biến sự cố và tổ chức các hoạt động CNCH; - Có năng lực thích ứng, tự học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ; - Có khả năng làm việc độc lập và tổ chức phối hợp, làm việc theo nhóm; thực hiện thành thạo các quy trình sơ cấp cứu ban đầu cho người bị nạn trong các tình huống sự cố, tai nạn, cháy, nổ; - Sử dụng được các công cụ hỗ trợ, phương tiện kĩ thuật PCCC và CNCH chuyên dụng được trang bị. Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau về nghiệp vụ. Theo Từ điển tiếng Việt, nghiệp vụ là công việc thuộc chuyên môn riêng của từng nghề [2; tr 160]. Theo tác giả Nguyễn Như Ý và các cộng sự đã có định nghĩa: nghiệp vụ là công việc chuyên môn riêng của từng nghề [3; tr 350]. Trường Đại học PCCC là nơi đào tạo duy nhất của cả nước về lĩnh vực PCCC và CNCH. Nghiệp vụ ở Trường Đại học PCCC là nhằm đáp ứng yêu cầu của hoạt động phòng cháy, chữa cháy và CNCH cho sự phát triển kinh tế, xã hội và an toàn cho người dân. Từ đó, trên quan điểm nghiên cứu này, khái niệm nghiệp vụ ở Trường Đại học PCCC là vốn kiến thức, kĩ năng, thái độ và kinh nghiệm thực tế về PCCC và CNCH mà một cán bộ, chiến sĩ phải có để thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an toàn cháy, nổ cho cơ sở cho người dân, đồng thời tích cực, chủ động chữa cháy, cứu người hạn chế thiệt hại về người và tài sản khi xảy ra sự cố - tai nạn, cháy, nổ. Theo đó, nghiệp vụ PCCC và CNCH có đặc điểm sau: - Đáp ứng được đặc thù khi xảy ra cháy và tai nạn, sự cố; PCCC và CNCH là một công việc hết sức nặng nhọc, khó khăn, phức tạp, nguy hiểm đòi hỏi chiến sĩ phải dũng cảm, mưu trí mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ; - Để hoạt động PCCC và CNCH mang lại hiệu quả cao đòi hỏi cán bộ chiến sĩ phối hợp nhịp nhàng, thống nhất theo mệnh lệnh của chỉ huy hiện trường; - Gắn với sử dụng thành thạo đa dạng trang thiết bị phương tiện kĩ thuật chuyên dụng hiện đại trong thực hiện nhiệm vụ. Hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy được tổ chức một cách chặt chẽ, có kế hoạch, có nội dung và thời gian xác định; thực hiện một cách cơ bản, hệ thống, toàn diện các nội dung nghiệp vụ về PCCC và CNCH. Thông qua hoạt động dạy học nghiệp vụ ở trường, học viên phải nắm vững được các kiến thức cơ bản về PCCC và CNCH, những động tác và đội hình cơ bản. Học viên cần phải luyện tập hàng ngày, tập đi tập lại, tập toàn diện, nghiêm chỉnh làm theo trình tự và yêu cầu thao tác, đảm bảo kĩ thuật và nâng cao tốc độ. Giữ vững kỉ luật đội ngũ, kỉ luật thao trường, kết hợp luyện tập chuyên môn với rèn luyện thể lực, đảm bảo an toàn cho học viên trong quá trình dạy học. Để không chỉ củng cố kiến thức, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo cho học viên, nhà trường còn hướng vào việc phát triển tư duy, hình thành các kĩ năng thực hành sáng tạo, chuẩn bị cho học viên có thể thực hiện được nhiệm vụ thực tiễn và đáp ứng với mục tiêu đào tạo. Qua đó, có thể khái quát hoạt động dạy học nghiệp vụ PCCC và CNCH: là sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và học viên trong truyền thụ kiến thức, kĩ năng, rèn luyện năng lực thực hành về nhiệm vụ PCCC và CNCH gắn với sử dụng phương tiện kĩ thuật trong hiện trường tai nạn, sự cố nhằm giúp học viên có được năng lực thực hiện nhiệm vụ PCCC và CNCH theo mục tiêu đào tạo đề ra. Hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng PTNLNN có đặc trưng sau: - Theo định hướng PTNLNN, mục tiêu dạy học ở Trường phải xác định rõ sau khi học xong một tiết học, bài học, môn học học viên được phát triển như thế nào về các năng lực chung và các năng lực chuyên biệt; - Nội dung dạy học nghiệp vụ phải phục vụ cho việc thực hiện mục tiêu dạy học theo định hướng PTNLNN, được lựa chọn đưa vào trong tiết học/bài học phải bao gồm những kiến thức, kĩ năng, thái độ góp phần hình thành và PTNLNN cho học viên; - Phương pháp và phương tiện dạy học nghiệp vụ là những yếu tố đặc biệt quan trọng đối với dạy học theo định hướng PTNLNN, cần theo hướng chuyển từ truyền thụ kiến thức sang chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn hoạt động học tập của học viên, sử dụng phối hợp nhiều phương pháp dạy học với trọng tâm là dạy học thực hành, đồng thời để học viên sử dụng thành thạo các phương tiện, thiết bị PCCC và CNCH chuyên dụng, tập luyện trong mô hình học tập giống với thực tế. Hình thức tổ chức dạy học có ảnh hưởng lớn đến hoạt động dạy học theo định hướng PTNLNN, định hướng đổi mới hình thức tổ chức dạy học là phải chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý đến hoạt động tự học, tự nghiên cứu của học viên, chú trọng tổ chức dạy học nhóm; - Môi trường dạy học nghiệp vụ ở Trường cũng phải trở thành nơi nâng đỡ, tạo điều kiện cho sự hình thành và PTNLNN, gồm có các yếu tố bên ngoài (môi trường, giáo viên, học viên, nhà trường, gia đình, xã hội,...), các yếu tố bên trong tiềm năng trí tuệ, những xúc cảm, các giá trị, vốn sống, phong cách học và dạy, tính cách,...); - Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học nghiệp vụ ở Trường theo định hướng PTNLNN không chỉ nhằm đánh giá về kiến thức mà phải đánh giá đúng năng lực học viên, đánh giá phải giúp hướng dẫn, điều chỉnh cách dạy, cách học ngay trong quá trình dạy học, đánh giá bằng nhiều hình thức, kết hợp VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 124-128; 95 126 đánh giá quá trình với đánh giá định kì; sử dụng kết quả đánh giá một cách hợp lí; - Trong hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường theo định hướng PTNLNN, giáo viên là chủ thể của hoạt động giảng dạy, giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học. Bên cạnh đó, học viên một mặt là đối tượng của hoạt động dạy, mặt khác lại là chủ thể của hoạt động nhận thức có tính chất nghiên cứu. QL hoạt động dạy học là QL cơ bản, quan trọng nhất trong công tác QL ở một nhà trường. Việc QL hoạt động dạy học có thể tiếp cận theo những định hướng khác nhau, tùy thuộc mục đích, yêu cầu của các chủ thể QL. Theo đó, có thể khái quát “QL hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng PTNLNN là những tác động trong tổ chức điều hành và kiểm tra đánh giá của đội ngũ cán bộ QL các cấp và đội ngũ giáo viên giảng dạy các môn học đến quy trình dạy học nhằm làm cho hoạt động dạy nghiệp vụ và hoạt động học nghiệp vụ được thực hiện một cách nghiêm túc và đầy đủ, hoàn thành nội dung chương trình đã xác định có chất lượng cao, đạt được mục tiêu PTNLNN”. QL hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng PTNLNN bao gồm: - Mục đích QL nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của các chủ thể QL tổ chức, điều khiển, hướng dẫn hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN đúng quy trình, đảm bảo bám theo đúng mục tiêu, theo những nội dung, tiêu chí đã xác định; - Có nhiều chủ thể với vai trò và trách nhiệm khác nhau, chủ thể QL ở đây là Ban Giám hiệu, chủ thể tổ chức thực hiện là các đơn vị (phòng chức năng, các khoa chuyên ngành, bộ môn cơ sở, cán bộ QL, giáo viên và học viên); - Đối tượng QL là từ việc QL kế hoạch, mục tiêu và nội dung dạy học nghiệp vụ, phương pháp và phương tiện dạy học nghiệp vụ, điều kiện cơ sở vật chất, kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học nghiệp vụ và QL, giải quyết các mối quan hệ giữa các chủ thể khác nhau trong hoạt động dạy học nghiệp vụ tại Trường, xác định và tổ chức thực hiện quy trình, các khâu các bước trong hoạt động dạy học nghiệp vụ của các chủ thể, các lực lượng tham gia; - Phương pháp QL hết sức đa dạng và phong phú (phương pháp hành chính - pháp luật, phương pháp giáo dục - tâm lí, phương pháp kích thích nhằm thông qua lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần); - Phương tiện QL thông qua phương tiện QL của chủ thể QL nhằm hướng dẫn, khích lệ, phối hợp, đánh giá kết quả hoạt động của đối tượng QL hướng vào thực hiện mục tiêu đề ra (các phương tiện có tính pháp lí, phương tiện theo lĩnh vực QL, phương tiện QL theo kinh tế, kĩ thuật, phương tiện QL theo nội dung và quá trình QL). Các điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ và luyện tập có ảnh hưởng rất lớn đến việc học tập và là yếu tố không thể thiếu được trong hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN bao gồm: Cơ sở vật chất - kĩ thuật gián tiếp như ăn ở, phương tiện đi lại, nghỉ ngơi, giải trí và nhà cửa (phòng học giảng đường, phòng tin học, phòng đọc thư viện), các thiết bị dạy học nghiệp vụ (thiết bị nghe nhìn, thiết bị xử lí thông tin), các mô hình, sân bãi dạy học nghiệp vụ, các phương tiện, thiết bị PCCC và CNCH, tài liệu tham khảo,... Mục đích của QL phương tiện kĩ thuật dạy học nghiệp vụ và luyện tập là nhằm: Nâng cao chất lượng thực hành, thực tập, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo cho học viên; nâng cao tính khách quan của giảng dạy trong mối quan hệ biện chứng với yêu cầu trừu tượng hóa, mô hình hóa; giảm nhẹ lao động của thầy và trò; mở rộng khả năng cho nhiều người đồng thời tạo điều kiện để cá biệt hóa việc giáo dục, phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng học. Do đặc thù công tác thực tế của lực lượng PCCC, nên hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN ở trường thường được tổ chức dạy học thực hành và dạy học nhóm. Vì vậy, không gian cho hoạt động dạy học nhóm đủ rộng để thuận lợi cho việc bố trí, sắp xếp chỗ cho các nhóm thực hiện các nhiệm vụ học tập, không ảnh hưởng đến các nhóm khác; vừa đảm bảo cho giáo viên vận động một cách thuận lợi để quan sát, theo dõi, giúp đỡ, can thiệp việc thực hiện nhiệm vụ học tập của các nhóm. Hiện tại, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy có 3 cơ sở đào tạo, cả 3 cơ sở đã được xây dựng kiên cố, đồng bộ. Tại cơ sở 1 (Thanh Xuân, Hà Nội), hệ thống giảng đường, phòng thí nghiệm, thư viện được xây dựng với tổng diện tích 17.423m2; nhà hiệu bộ, hành chính; nhà võ đường rộng 1.000m2; các nhà ở học viên rộng 9.570m2; nhà ăn học viên, tháp tập chữa cháy và CNCH 5 tầng; trên 12.000m2 sân đường bê tông áp phan, đảm bảo điều kiện cho hơn 600 cán bộ, giảng viên và 1.200 học viên làm việc, sinh hoạt. Cơ sở 2 (Lương Sơn, Hòa Bình) đã hoàn thành và đưa vào sử dụng nhiều hạng mục công trình như: sân tập sát hạch lái xe ô tô; sân thực hành chữa cháy và CNCH; các khu nhà ở của học viên với tổng diện tích 6.604m2; nhà hành chính, nhà học 5 tầng có diện tích 2.241m2, nhà ăn của học viên, các mô hình và phòng thí nghiệm, tháp tập bê tông 10 tầng, tháp tập sắt 5 tầng, trường bắn, gara xe và 10.000m2 sân luyện tập bằng bê tông, bể bơi, sân bóng đá cỏ nhân tạo, điện nước đồng bộ đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất cho 1.000 cán bộ, giảng viên và học viên học tập và sinh hoạt. Tại cơ sở 3 (Long Thành, Đồng Nai) được xây dựng với tổng diện tích là 8.000m2 đáp ứng nhu cầu đào tạo cho 500 học viên và 100 cán bộ, giảng viên [4; tr 5]. Đến nay, nhà trường đã đầu tư trang thiết bị mới, đồng bộ, hiện đại cho các phòng học, phòng thí nghiệm theo từng chuyên ngành như: 01 phòng thí nghiệm báo cháy tự động; 01 phòng thí nghiệm chữa cháy tự động; 01 phòng thí nghiệm truyền nhiệt; 01 phòng thí nghiệm VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 124-128; 95 127 hoá đại cương; 01 phòng thí nghiệm vật lí đại cương; 01 phòng thí nghiệm vật liệu xây dựng; 01 phòng kiểm tra thể lực của chiến sỹ chữa cháy và CNCH; 01 phòng thí nghiệm phòng cháy trong xây dựng; 02 phòng học ngoại ngữ, 01 phòng học thông minh; 07 phòng thực hành tin học; 01 phòng bắn điện tử; 01 phòng thí nghiệm phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và kiểm định chất lượng vật liệu chống cháy, phương tiện thiết bị trong lĩnh vực PCCC và CNCH [4; tr5-6]. Nhằm thu thập số liệu, qua đó đánh giá đúng thực trạng QL các điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. Trường tiến hành tổ chức khảo sát: 86 đồng chí là cán bộ QL; 146 đồng chí là giảng viên giảng dạy cơ sở ngành và chuyên ngành; 362 đồng chí là học viên đào tạo đại học năm thứ 3 và 4. Trong quá trình khảo sát, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp khảo sát chủ yếu bằng phiếu hỏi, phương pháp toán thống kê, quan sát thực tế QL hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường theo định hướng PTNLNN và quan sát tìm hiểu thực tiễn thực hiện nhiệm vụ công tác và cơ sở vật chất - điều kiện phương tiện thiết bị tại các đơn vị Cảnh sát PCCC và CNCH. Các phiếu điều tra trong quá trình khảo sát được đánh giá theo tiêu chí thực hiện với 03 mức độ: tốt, bình thường, chưa tốt. Lựa chọn kết quả nghiên cứu được tiến hành theo cách tính điểm trung bình, thang đánh giá theo điểm trung bình được lượng hóa bằng điểm theo nguyên tắc: mức tốt là 3 điểm; mức bình thường là 2 điểm; mức chưa tốt là 1 điểm. Về thực trạng sử dụng phương tiện dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN hiện nay, các nội dung được đánh giá kết quả như sau: Tài liệu, giáo trình đầy đủ, sát với nội dung dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 1, X = 2,56); Cơ sở vật chất dạy học đáp ứng được yêu cầu phương pháp dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 2, X = 2,52); Trang thiết bị phương tiện dạy học đáp ứng được yêu cầu của phương pháp dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 3, X = 2,35); Trang thiết bị phương tiện dạy học nghiệp vụ phù hợp và đầy đủ như các đơn vị ở địa phương (xếp thứ 4, X = 2,31); Mô hình, bãi tập dạy học đáp ứng được yêu cầu của phương pháp dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 5, X = 1,94); Mô hình, bãi tập dạy học nghiệp vụ gắn với thực tiễn chiến đấu của lực lượng (xếp thứ 6, X = 1,88). Qua đó thấy, trang thiết bị phương tiện dạy học và mô hình, bãi tập dạy học nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu của phương pháp dạy học nghiệp vụ và chưa phù hợp với thực tiễn chiến đấu của lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện và QL hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN của cán bộ QL, giáo viên và học viên [5, tr 140]. Đánh giá về mức độ thực hiện các nội dung QL các điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN chung là mức độ trung bình (điểm trung bình chung X = 2,06). Các nội dung được đánh giá như sau: Xác định rõ tầm quan trọng của mô hình, bãi tập, trang thiết bị phương tiện phục vụ dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 1, X = 2,65); Cán bộ QL và giáo viên thấy rõ được tầm quan trọng và tác dụng của cơ sở vật chất (phòng học, máy tính, máy chiếu,...) đối với hoạt động dạy học nghiệp vụ (thứ 2, X = 2,36); Công tác phối hợp với tổ bộ môn, với khoa trong lập kế hoạch sử dụng, bảo dưỡng thiết bị dạy học nghiệp vụ một cách hiệu quả (xếp thứ 3, X = 2,21); Vật tư dạy học nghiệp vụ được cấp trên cơ sở ước lượng và phân phối đầu năm học (xếp thứ 4, X = 2,00); Vật tư dạy học nghiệp vụ được cấp trên cơ sở định mức quy định (theo số lượng học viên) (xếp thứ 5, X = 1,94); Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện được thực hiện thường xuyên hàng năm trên cơ sở khi có nguồn vốn nhà nước (xếp thứ 6, X = 1,91); Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện được thực hiện thường xuyên hàng năm trên cơ sở lưu lượng học viên (xếp thứ 7, X = 1,87); Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện được thực hiện thường xuyên hàng năm trên cơ sở thay đổi nội dung dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 8, X = 1,83); Khả năng tự chủ và trách nhiệm về tài chính, để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học nghiệp vụ (xếp thứ 9, X = 1,79) [5; tr 140- 141]. Kết quả khảo sát phản ánh hiện thực khách quan, khâu QL cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị đến hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN có những tồn tại, do chủ thể QL chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, chưa có biện pháp đề xuất khắc phục kịp thời những hỏng hóc, xuống cấp, chưa kiểm tra thường xuyên cũng như chưa theo dõi QL chất lượng cơ sở vật chất và trang bị phương tiện thiết bị đến hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN và bàn giao cho giáo viên trong hoạt động dạy học nghiệp vụ chưa chặt chẽ, việc theo dõi chưa tỉ mỉ nên khi có sự cố các thiết bị chưa khắc phục kịp thời, trách nhiệm chưa rõ ràng. Thêm vào đó, nhà trường là đơn vị hành chính sự nghiệp, kinh phí nhà nước (thông qua Bộ Công an) cấp còn hạn hẹp, nên việc sử dụng kinh phí chi cho các hoạt động của nhà trường còn gặp nhiều khó khăn. Cục nghiệp vụ (Cục Cảnh sát PCCC và CNCH) là đơn vị chịu trách nhiệm mua sắm và phân bổ phương tiện, trang thiết bị chuyên dụng về PCCC và CNCH cho các địa phương, hiện vẫn tập trung phương tiện cho các đơn vị chiến đấu, chưa coi trọng đơn vị đào tạo, nên số lượng phương tiện trang cấp cho trường ít và không đa dạng chủng loại như ở địa phương. Trong thời gian tới, cán bộ QL của trường cần có kế hoạch nhằm tranh thủ sự ủng hộ của các cấp, các ngành trong đầu tư kinh phí, trang cấp phương tiện, mô hình dạy học nghiệp vụ cho Trường. 2.2. Đề xuất các biện pháp bảo đảm điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ hoạt động dạy học nghiệp VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 124-128; 95 128 vụ nhằm nâng cao được hiệu quả quản lí hoạt động dạy học nghiệp vụ ở trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp Hiện nay, Trường Đại học PCCC đã được trên quan tâm và đầu tư rất nhiều, song cũng chưa đáp ứng thỏa đáng tất cả những yêu cầu mà mục tiêu dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN đòi hỏi. Để điều kiện cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN đạt hiệu quả cao, nhà trường phải có sự nỗ lực, phấn đấu lâu dài và có những bước đi thích hợp, những biện pháp tích cực, sáng tạo. Phải có quy hoạch cụ thể và từng bước tổ chức thực hiện quy hoạch đó. Quá trình thực hiện, cần có sự kế thừa, phát triển, nhanh chóng tiếp cận cái mới, tiến thẳng lên cái hiện đại, kiên quyết đầu tư cho cơ sở trọng điểm nhưng cũng tránh nôn nóng hoặc bảo thủ, trì trệ. - Cần thực hiện phân cấp hợp lí quyền hạn và trách nhiệm của từng bộ phận trong công tác đầu tư, sử dụng, bảo quản cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ của nhà trường. - Tổ chức bồi dưỡng cách sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ cho cán bộ QL, giáo viên, học viên để nâng cao chất lượng dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN. - Giáo dục ý thức, nâng cao trách nhiệm cho mỗi cán bộ QL, giáo viên và học viên trong việc khai thác và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ. Kiên quyết xử phạt các tập thể, cá nhân vi phạm đồng thời khen thưởng, động viên các tập thể, cá nhân thực hiện tốt các quy định về việc sử dụng cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ. - Thường xuyên kiểm tra, theo dõi việc bảo quản và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ thông qua thực tế giảng dạy, qua hệ thống sổ sách QL. Có kế hoạch mua sắm, thay thế bổ sung kịp thời các trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ còn thiếu và bị hỏng. Xây dựng được danh mục trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ cần sử dụng hiện tại và kế hoạch bảo trì bảo dưỡng. Hoàn thành, kiểm soát tốt kế hoạch thanh lí và điều chuyển trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ hàng năm. Lập được các kế hoạch đầu tư hiện tại và dài hạn để nâng cao hiệu quả sử dụng và mua sắm hợp lí cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ hiện đại đảm bảo cho quá trình dạy học hiện đại và tương lai. - Hướng mọi nỗ lực cố gắng của toàn trường vào nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, từng bước hiện đại hóa trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ. Cần tổ chức, động viên phong trào phát huy sáng kiến của cán bộ QL, giáo viên, học viên trong thiết kế, cải tiến, chế tạo các mô hình, học cụ và những đồ dùng dạy học nghiệp vụ. - Cần tranh thủ hợp tác, giúp đỡ của cấp trên, với các nhà trường trong và ngoài lực lượng để bổ sung cơ sở vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng PTNLNN: theo nguồn kinh phí mua sắm, sửa chữa do nhà nước cấp (theo con đường chính thức và văn bản nhà nước); nguồn thứ hai cần được đẩy mạnh ở Trường là xã hội hóa, việc huy động các nguồn lực vật chất này có sự tham gia từ các lực lượng xã hội, thông qua hoạt động biếu, tặng từ các đơn vị địa phương, từ các tổ chức trong và ngoài nước, nhất là cần tranh thủ từ mô hình, thiết bị luyện tập từ các hợp đồng đào tạo huấn luyện nghiệp vụ PCCC và CNCH cho các công ty, doanh nghiệp có nhu cầu để điều chỉnh và sử dụng vào hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN. - Cần đề xuất với lãnh đạo cấp trên, với Cục Cảnh sát PCCC và CNCH trang cấp phương tiện cho nhà trường cũng giống như của đơn vị địa phương, đáp ứng được trang thiết bị phương tiện cho hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN và phù hợp với thực tế ở địa phương. - Giáo viên cần phải chủ động trong học tập, hoàn thiện kĩ năng, kĩ xảo trong sử dụng, bảo quản và bảo dưỡng cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện nghiệp vụ, nhằm phát huy hết được hiệu quả sử dụng trong hoạt động dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN, đồng thời đảm bảo an toàn cho học viên, cho chính cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện trong quá trình dạy học nghiệp. Giáo viên căn cứ vào mục tiêu dạy học nghiệp vụ, nội dung dạy học nghiệp vụ theo định hướng PTNLNN đề xuất trang cấp bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện nghiệp vụ, đề xuất định mức nhiên liệu được sử dụng trong hoạt động dạy học nghiệp vụ. Chủ động trong sửa chữa, đề xuất bảo quản bảo dưỡng cơ sở vật chất, trang thiết bị phương tiện nghiệp vụ. 3. Kết luận Trên đây, chúng tôi đề xuất các biện pháp bảo đảm điều kiện vật chất, trang bị phương tiện thiết bị phục vụ hoạt động dạy học nghiệp vụ nhằm nâng cao hiệu quả QL hoạt động dạy học nghiệp vụ ở Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy theo định hướng PTNLNN. Để làm tốt việc này, Trường cần tổ chức tốt công tác quán triệt và nâng cao trách nhiệm của cán bộ QL, giảng viên và học viên trong quá trình sử dụng cơ sở vật chất và trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ. Để làm được này, nhà trường cần thực hiện các biểu mẫu (Xem tiếp trang 95) VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 92-95 95 dựng chính sách khen thưởng và vinh danh các SV có thành tích xuất sắc trong hoạt động NCHK. Xây dựng chính sách đãi ngộ, ưu đãi, khuyến khích các nhà khoa học bên ngoài về hợp tác nghiên cứu và tạo điều kiện cho SV tham gia NCKH với các cơ sở đào tạo ngoài trường. 3. Kết luận Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, với vai trò quan trọng của tri thức khoa học, đẩy mạnh NCKH trong các trường đại học có ý nghĩa rất thiết thực. Hoạt động NCKH của SV đại học là một hoạt động có ý nghĩa to lớn, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Đây cũng là cơ sở cần thiết để trường đại học đẩy mạnh đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Để vừa quản lí tốt, vừa tạo động lực thu hút SV tham gia NCKH là nhiệm vụ cấp thiết đối với các trường đại học. Sức mạnh và hiệu quả của công tác quản lí hoạt động NCKH của SV chỉ có được khi có sự kết hợp đồng bộ các giải pháp trên. Mọi biểu hiện xem nhẹ, vận dụng tách rời hoặc tuyệt đối hoá từng biện pháp riêng lẻ đều làm giảm hiệu quả quản lí NCKH của SV các trường đại học hiện nay. Tài liệu tham khảo [1] Quốc hội (2012). Luật Giáo dục đại học. NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật. [2] Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên, 1996). Tâm lí học đại cương. NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật. [3] Bộ GD-ĐT (2000). Quy chế về nghiên cứu khoa học của sinh viên trong các trường đại học và cao đẳng (Ban hành kèm theo Quyết định số 08/2000/QĐ- BGDĐT ngày 30/3/2000 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT). [4] Bộ GD-ĐT (2014). Quy chế đào tạo đại học và cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ (Ban hành kèm theo Quyết định số 17/VBHN-BGDĐT ngày 15/5/2014). [5] Đặng Vũ Hoạt - Hà Thị Đức (2004). Lí luận dạy học đại học. NXB Đại học Sư phạm. [6] Trần Thị Bảo Khanh (2014). Phát triển giáo dục đại học ở Việt Nam trong hội nhập quốc tế. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 10 (83), tr 24-28. [7] Nguyễn Thị Lan (2016). Đổi mới giáo dục đại học Việt Nam - Từ quan điểm đến giải pháp. Tạp chí Lí luận Chính trị, số 7, tr 8-11. [8] Thủ tướng Chính phủ (2012). Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/06/2012, về Chiến lược phát triển giáo dục từ năm 2011 đến năm 2020. [9] Trần Mai Ước (2011). Giáo dục Việt Nam trong xu thế hội nhập. Tạp chí Công nghệ Ngân hàng, Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, số 67, tr 15-19. QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NGHIỆP VỤ... (Tiếp theo trang 128) thống kê, QL và cập nhật tình trạng sử dụng, các kế hoạch thực hiện công tác bảo dưỡng, bảo trì và sửa chữa, thanh lí và điều chuyển cơ sở vật chất và trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ và lập kế hoạch đầu tư sở vật chất và trang bị phương tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học nghiệp vụ theo điều kiện kinh phí hiện có hàng năm. Cán bộ QL được phân công có hiểu biết, đánh giá đúng về vai trò rất quan trọng đối với yêu cầu PTNLNN cho học viên và biết huy động tối đa các nguồn lực nhằm tăng cường sở vật chất và trang bị phương tiện thiết bị dạy học nghiệp vụ. Thông qua đó sẽ giúp cho hoạt động dạy học nghiệp vụ ở trường theo định hướng PTNLNN được vận hành đồng bộ và hiệu quả, nâng cao chất lượng dạy học nghiệp vụ. Tài liệu tham khảo [1] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2015). Chỉ thị số 47- CT/TW ngày 25/6/2015 của Ban bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng cháy, chữa cháy. [2] Viện Ngôn ngữ (2005). Từ điển tiếng Việt. NXB Đà Nẵng. [3] Nguyễn Như Ý (chủ biên,1999). Đại từ điển tiếng Việt. NXB Văn hóa - Thông tin. [4] Lê Quang Bốn (2018). Những vấn đề đặt ra đối với công tác đào tạo cán bộ Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay. Kỉ yếu hội thảo khoa học “Công tác đào tạo cán bộ Phòng cháy, chữa cháy và và cứu nạn, cứu hộ đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay”, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy. [5] Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy (2018). Kỉ yếu hội nghị “Lấy ý kiến phản hồi từ người học về hoạt động giảng dạy”. [6] Trịnh Văn Biều - Trần Thị Ngọc Hà (2016). Đổi mới giáo dục và tổ chức các hoạt động dạy học để phát triển năng lực, phẩm chất người học. Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, số 10(88), tr 117-124. [7] Hoàng Hòa Bình (2015). Năng lực và cấu trúc của năng lực. Tạp chí Khoa học Giáo dục, số 117, tr 21-31. [8] Vũ Xuân Hùng (2016). Bàn về phát triển kĩ năng nghề nghiệp. Tạp chí Khoa học dạy nghề, số 35, 10-15. [9] Trần Kiểm (2016). Những vấn đề cơ bản của Khoa học quản lí giáo dục. NXB Đại học Sư phạm.