Phẫu thuật robot qua ngả ngực cắt thực quản với nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản: Kinh nghiệm bước đầu

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 330 PHẪU THUẬT ROBOT QUA NGẢ NGỰC CẮT THỰC QUẢN VỚI NẠO HẠCH 3 VÙNG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ THỰC QUẢN: KINH NGHIỆM BƯỚC ĐẦU Lâm Việt Trung*, Trần Phùng Dũng Tiến* TÓM TẮT Đặt vấn đề: Ung thư thực quản là một trong những ung thư đường tiêu hoá hay gặp. Phẫu thuật nội soi ngực bụng và nạo hạch 3 vùng đã được nhiều tác giả thực hiện và báo cáo với kết quả khá tốt. Tuy nhiên thì nạo hạch vùng ngực còn nhiều khó khăn do hạn chế của phẫu thuật nội soi. Một số báo cáo ứng dụng Robot Da vinci trong phẫu thuật nạo hạch ung thư thực quản đã cho thấy những ưu điểm do tính linh hoạt của các cánh tay robot và khả năng quan sát rõ ràng giúp các thao tác trở nên chính xác, giảm các biến chứng sau mổ. Mục tiêu: Đánh giá kết quả bước đầu áp dụng Robot Davinci trong phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản tại bệnh viện Chợ Rẫy. Đối tượng – phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu mô tả loạt ca. Chọn lựa các bệnh nhân ung thư thực quản có sử dụng Robot Davinci trong phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch 3 vùng. Kết quả: Từ 8/2018 – 2/2019, có 5 trường hợp phẫu thuật Robot Da vinci phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản tại bệnh viện Chợ Rẫy. Cả 5 bệnh nhân là nam giới, tuổi trung bình 61,2 8,6. Vị trí u 1/3 giữa 3 ca và 1/3 dưới hai ca. Tất cả bệnh nhân đều trong giai đoạn III theo NCCN, trong đó cT3 ba trường hợp, cT4a hai trường hợp. Tất cả bệnh nhân đều được hoá trị tân hỗ trợ với Docetaxel, Cisplatin và Capecitabin trước mổ 3 chu kỳ. Thời gian từ sau hoá trị đến lúc mổ trung bình 4-6 tuần. Thời gian mổ thì ngực với Robot trung bình 120 phút. Thời gian mổ tổng cộng trung bình 380 phút. Thì bụng được thực hiện bằng nội soi thông thường. Không có tai biến trong mổ, lượng máu mất không đáng kể. Chỉ có 1 trường hợp nhiễm trùng vết mổ cổ sau mổ. Không có xì rò miệng nối thực quản cổ và không có tử vong. Kết luận: Phẫu thuật Robot Da vinci thì ngực trong phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản là khả thi, an toàn và mang lại kết quả điều trị tốt. Cần có thêm số lượng bệnh nhân nghiên cứu và thời gian theo dõi cũng như nhóm so sánh để đánh giá tốt hơn kết quả của phương pháp này. Từ khóa: cắt thực quản bằng robot qua ngả ngực, ung thư thực quản, nạo hạch 3 vùng ABSTRACT TRANSTHORACIC ROBOTIC SURGERY IN THREE FIELD ESOPHAGECTOMY FOR TREATMENT OF ESOPHAGEAL CANCER – EARLY EXPERIENCES Lam Viet Trung, Tran Phung Dung Tien * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 3 - 2019: 330 – 335 Background: Esophageal cancer is one of the most common gastrointestinal cancers. Lapthoracoscopic esophagectomy had been performed by many authors and reported with quite good results. However, thoracoscopic mediastinal lymph node dissection still remain the difficult and challenging due to limitations of laparoscopic instruments. A number of reports on the use of Robot Davinci thoracoscopic lymph node have shown advantages due to the true view and flexibility of the robotic arms... to help the operations become accurate and minimizing complications after surgery. *Khoa Ngoại Tiêu hóa – Bệnh viện Chợ Rẫy Tác giả liên lạc: TS BS Lâm Việt Trung ĐT: 0913753595 Email: drlamviettrung@yahoo.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 331 Objectives: To evaluate the results of the initial use of Robot Davinci in esophagectomy with three field lymph node dissection for treatment of esophageal cancer at Cho Ray Hospital. Methods: Prospective study. We include all patients with esophageal cancers who were underwent thoracoscopic Robotic esophagectomy with three field lymph node dissection at Choray hospital. Results: From 8/2018 - 2/2019, there are 5 cases of thoracoscopic Robotic esophagectomy with three field lymph node dissection at Cho Ray hospital. All 5 patients were male, the average age was 61.2 8.6. Tumor was in middle 1/3 in 3 cases and lower 1/3 in two cases. All patients were in stage III according to NCCN, in which cT3 had three cases and cT4a two cases. All patients got neoadjuvant chemotherapy with Docetaxel, Cisplatin and Capecitabine for 3 cycles before surgery. Surgery start about 4 – 6 weeks after chemotherapy. Mean operation time in thoracoscopic Robotic phase was about 120 minutes. Overall mean operation time was about 380 minutes. The abdominal and cervical phases were performed by conventional laparoscopy. There was no incidence during operation. Blood loss was negligible. Only 1 case of cervical wound infection. There is no anastomotic leakage and no mortality. Conclusion: Thoracoscopic Robotic esophagectomy with three field lymph node dissection in treatment of esophageal cancer is feasible and safe with good results. It is needed to have more patients and longer follow-up time and control group to better evaluate the results of this method. Keywords: thoracoscopic robotic esophagectomy, esophageal cancer, three-field lymphadenectomy ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư tế bào gai thực quản có độ ác cao, tiên lượng xấu với diễn tiến di căn hạch sớm(9,10). Do đó, phẫu thuật nạo hạch rộng rãi 3 vùng cổ- trung thất-bụng, kết hợp với áp dụng điều trị tân hỗ trợ cho u giai đoạn II và III là phương pháp chủ lực trong điều trị ung thư thực quản(2,3). Nạo hạch trung thất, đặc biệt là vùng quanh 2 thần kinh quặt ngược thanh quản là chìa khóa của phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư thực quản(1,12). Tuy nhiên, đây là phẫu thuật khó đòi hỏi phẫu thuật viên có nhiều kinh nghiệm cũng như kỹ năng nhằm giúp bệnh nhân tránh được các biến chứng của tổn thương thần kinh quặt ngược thanh quản như khàn tiếng, rối loạn chức năng hầu họng hay hít sặc. Phẫu thuật cắt thực quản nội soi có robot hỗ trợ lần đầu được báo cáo năm 2006 bởi van Hillegersberg và cộng sự(13) mang đến nhiều hứa hẹn trong việc ứng dụng phẫu thuật xâm lấn tối thiểu để điều trị triệt căn ung thư thực quản. Phẫu thuật robot với khả năng quan sát 3 chiều, các dụng cụ với khớp nối linh hoạt, phẫu trường ổn định mang lại những ưu thế rõ ràng trong việc phẫu thuật ở những khoang sâu, hẹp của cơ thể. Phẫu thuật viên có thể dễ dàng thao tác chính xác mà không mất quá nhiều thời gian huấn luyện. Với kinh nghiệm phẫu thuật nội soi ngực- bụng cắt thực quản từ năm 2003(11) đến nay, cùng với kinh nghiệm thao tác phẫu thuật robot cho các bệnh nhân ung thư đại trực tràng, từ tháng 08 năm 2018, chúng tôi bắt đầu tiến hành phẫu thuật robot qua ngả ngực cắt thực quản kèm nạo hạch 3 vùng để điều trị ung thư thực quản. Tính đến tháng 02 năm 2019, chúng tôi đã triển khai cắt thực quản với robot qua ngả ngực kết hợp với nội soi ổ bụng và nạo hạch ba vùng trong điều trị ung thư thực quản. Nghiên cứu nhằm đánh giá tính khả thi và kết quả bước đầu của phương pháp phẫu thuật này. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP Thiết kế nghiên cứu Báo cáo tiến cứu, mô tả loạt ca. Đối tượng Chúng tôi ghi nhận 5 trường hợp ung thư tế bào gai thực quản được phẫu thuật với robot Da Vinci qua ngả ngực cắt thực quản kèm nạo hạch 3 vùng tại Khoa Ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 08 năm 2018 đến tháng 02 năm 2019. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 332 Tiêu chuẩn chọn bệnh Các bệnh nhân có khối u thực quản ngực với kết quả giải phẫu bệnh là ung thư biểu mô tế bào gai. Mức độ xâm lấn trên CT scan và/hoặc siêu âm qua nội soi ≤T4a. Chưa di căn xa trên CT scan và/hoặc PET-CT. Đồng ý tiến hành phẫu thuật với robot Da vinci hỗ trợ. Tiêu chuẩn loại trừ Các trường hợp không thể tiến hành phẫu thuật xâm lấn tối thiểu như dính màng phổi nhiều (không thể tiếp cận dụng cụ vào khoang phẫu thuật). Mức độ xâm lấn quan sát thực tế trong mổ là T4b. Có di căn xa phát hiện được trong mổ. Kỹ thuật mổ Thì ngực Bệnh nhân nằm nghiêng trái, được đặt nội khí quản 2 lòng (double lumen tracheostomy tube), xẹp chủ động phổi phải. CO2 được bơm với áp lực 8 mmHg. Xe đẩy phẫu thuật (surgical cart) đặt chếch về phía lưng và đầu bệnh nhân. Vị trí các trocars để đặt các cánh tay robot được minh họa như trong hình vẽ. Phẫu thuật viên phụ mổ đứng phía trước bệnh nhân. Quan sát và đánh giá tổn thương. Tiến hành di động thực quản bao gồm mô mỡ và hạch dọc theo thực quản thành một khối. Bắt đầu từ trụ hoành phải đi lên theo mặt phẳng giải phẫu giữa mạc bao quanh mô mỡ cạnh thực quản và màng ngoài tim (mạc treo thực quản), nạo các hạch trung thất dưới, hạch quanh carina và hạch phế quản gốc hai bên. Ở trung thất trên, thực quản được di động và nạo các hạch trung thất trên phải. Tĩnh mạch đơn được kẹp bằng hem-o-lok và cắt ngang. Trong da số trường hợp, động mạch phế quản phải cũng được cắt đi. Thực quản tiếp tục được di động hoàn toàn ở trung thất trên. Chú ý tìm và tránh tổn thương ống ngực ở vùng này. Sau khi di động phần lớn thực quản, chúng tôi thường cắt ngang thực quản bằng máy cắt thẳng giúp nạo hạch quanh thần kinh quặt ngược thanh quản trái dễ hơn. Tiếp tục nạo hạch quanh thần kinh quặt ngược thanh quản trái từ quai động mạch chủ đến hết trung thất trên để hoàn tất nạo hạch trung thất toàn bộ. Sau khi giải phóng toàn bộ thực quản, kiểm tra nở phổi và đặt dẫn lưu khoang màng phổi phải. Thì bụng Chúng tôi tiến hành phẫu thuật thì bụng bằng phẫu thuật nội soi kinh điển. Bệnh nhân nằm ngửa, dang 2 chân, 2 tay khép. Màn hình nội soi đặt phía trên trái bệnh nhân, phẫu thuật viên chính đứng bên phải, người cầm camera đứng giữa hai chân bệnh nhân, phẫu thuật viên phụ đứng bên trái bệnh nhân. Giải phóng bờ cong lớn dạ dày, bảo tồn cung mạch vị mạc nối phải. Thắt và cắt động mạch vị phải tại vị trí cách môn vị khoảng 3cm, bảo tồn 2-3 nhánh vào dạ dày. Nạo các hạch quanh tâm vị (nhóm 1, 2, 3a) và các hạch nhóm 7, 8a, 9, 11p. Thắt động tĩnh mạch vị trái tận gốc. Giải phóng thực quản khỏi trụ hoành và kéo xuống ổ bụng. Cắt mở rộng khe hoành phải. Mở bụng đường giữa trên rốn khoảng 4cm, cắt tạo hình ống dạ dày dọc bờ cong lớn bằng máy cắt nối thẳng để tạo hình ống dạ dày kiểu Akiyama. Ống dạ dày có chiều dài khoảng 35- 40cm, ngang khoảng 4cm. Thì cổ Rạch da hình vòng cung theo nếp cổ dưới. Bộc lộ thực quản cổ, bảo tồn cơ ức đòn chũm. Nạo hạch cổ hai bên thuộc các nhóm hạch dọc thần kinh quặt ngược thanh quản, các hạch cạnh thực quản cổ, hạch cạnh bó mạch cảnh trong phía dưới sụn nhẫn, và các hạch trên đòn hai bên. Kéo ống dạ dày từ ổ bụng lên cổ trái qua trung thất sau. Tiến hành nối thực quản cổ - ống dạ dày tận- bên với máy nối tròn CDH25 hoặc EEA25. Đóng cân cơ, dẫn lưu kín vùng cổ hai Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 333 bên. Mở hỗng tràng nuôi ăn, đóng bụng và các lỗ trocars. KẾT QUẢ Từ tháng 8 năm 2018 đến tháng 2 năm 2019, có 5 trường hợp phẫu thuật Robot Da vinci phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Đặc điểm bệnh nhân được trình bày theo Bảng 1. Bảng 1. Đặc điểm bệnh nhân N Tuổi 53-75 Giới (số bệnh nhân) Nam 5 Nữ 0 Vị trí u (số bệnh nhân) Ngực giữa 3 Ngực dưới 2 cT (số bệnh nhân) T3 3 T4a 2 cN (số bệnh nhân) N0 4 N1 1 Giai đoạn trước mổ (số bệnh nhân) II 2 III 1 IVa 2 Hóa trị tân hỗ trợ (số chu kỳ) DCX * 3-6 * DCX: docetaxel, cisplatin và capecitabine Thời gian từ sau hoá trị tân hỗ trợ đến lúc mổ trung bình 4-6 tuần. Thời gian mổ tổng cộng từ 360 phút đến 550 phút. Thời gian mổ thì ngực với robot từ 120 phút đến 150 phút (không kể thời gian docking). Thì bụng được thực hiện bằng nội soi thông thường (2 trường hợp), mổ mở (2 trường hợp) và gần đây nhất, khi kinh nghiệm thao tác cũng như docking được nâng cao, có 1 trường hợp chúng tôi sử dụng robot hỗ trợ trong cả thì bụng. Không có tai biến trong mổ, lượng máu mất không đáng kể. Có 1 trường hợp nhiễm trùng vết mổ cổ và 1 trường hợp viêm phổi sau mổ. Không có xì rò miệng nối thực quản-cổ và không có tử vong. Kết quả trong và sau mổ được tóm tắt trong Bảng 2. Bảng 2: Kết quả trong và sau mổ N Tư thế bệnh nhân thì ngực (số bệnh nhân) Nghiêng trái 5 Ngả tiếp cận thì ngực (số bệnh nhân) Robot 5 Ngả tiếp cận thì bụng (số bệnh nhân) Robot 1 Nội soi 2 Mổ mở 2 Thời gian mổ (phút) 360-550 Số hạch nạo được (hạch) Trung thất 10-26 Bụng 5-18 Cổ 3-15 Chung 21-59 Biến chứng (số bệnh nhân) Viêm phổi 1 Nhiễm trùng vết mổ 1 Khàn tiếng 0 Tử vong sớm (số bệnh nhân) 0 BÀN LUẬN Ung thư biểu mô tế bào gai thực quản có diễn tiến rất phức tạp và tiên lượng xấu. Việc điều trị cho đến nay vẫn còn chưa thống nhất mà nguyên nhân chính là do phẫu thuật cắt thực quản là một phẫu thuật xâm lấn nhiều, tỉ lệ tai biến, biến chứng cũng như tử vong còn cao. Phẫu thuật cắt thực quản nạo hạch triệt căn đòi hỏi phẫu thuật viên phải tiếp cận vào vùng trung thất trên để lấy sạch các hạch quanh thần kinh quặt ngược phải và trái, vốn là một trong những vùng bị di căn hạch nhiều nhất(1,12). Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật rất phức tạp với tỉ lệ tai biến, biến chứng cao. Việc tiếp cận vùng trung thất trên, đặc biệt là bên trái vốn đã khó, việc giữ cho phẫu trường được ổn định cũng phức tạp không kém vì khoang để nạo hạch quanh thần kinh quặt ngược thanh quản trái chỉ là một khe hẹp được tiếp cận sau khi vén khí quản cách xa cột sống ngực. Do đó, việc sử dụng robot hỗ trợ trong thì ngực của phẫu thuật cắt thực quản mang đến nhiều hứa hẹn trong việc giúp giảm tai biến, biến chứng cũng như nâng cao chất lượng nạo hạch đối với phẫu thuật nạo hạch trung thất toàn bộ. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 334 Ưu điểm của phẫu thuật robot trong thì ngực Những ưu điểm của robot da Vinci về mặt kỹ thuật như: (1) cảm nhận được chiều sâu thông qua hình ảnh 3 chiều; (2) thao tác linh hoạt với cánh tay robot có các khớp nối xoay chuyển trong phạm vi đến 540; (3) thao tác ổn định của cả dụng cụ và camera là điều không cần bàn cãi. Do đó, trong những phẫu thuật đòi hỏi nhiều về kỹ năng như nạo hạch thực quản, robot hứa hẹn mang đến nhiều kết quả khả quan. Chất lượng nạo hạch Tại khoa chúng tôi, khi tiến hành phẫu thuật nội soi ngực bụng cắt thực quản nạo hạch 3 vùng để điều trị ung thư thực quản, chúng tôi ghi nhận số hạch trung thất nạo được trung bình là 13,8 hạch(4). Với 5 trường hợp phẫu thuật robot thì ngực điều trị ung thư thực quản, chúng tôi ghi nhận 1 trường hợp nạo được 10 hạch trung thất và 4 trường hợp còn lại nạo được từ 14 hạch đến 26 hạch trung thất. Sẽ cần thêm nhiều trường hợp để đánh giá về kết quả tốt hơn của phẫu thuật robot ngả ngực, nhưng kết quả ban đầu là tốt và phù hợp với những ưu điểm của phẫu thuật robot. Ưu thế của robot thể hiện rõ nhất khi phẫu tích hạch vùng trung thất trên, đặc biệt là bên trái, khi giữ được phẫu trường ổn định, ít gây sang chấn khi vén khí quản cũng như thao tác chính xác quanh thần kinh quặt ngược. Điều này cũng tương tự như ghi nhận trước đây của Park và cộng sự(7) và Osaka và cộng sự(6). Tổn thương thần kinh quặt ngược thanh quản Như đã đề cập, phẫu thuật robot giúp việc phẫu tích vùng trung thất trên được dễ dàng và ổn định hơn qua đó giúp giảm thiểu những thương tổn (đụng dập, kéo căng, phỏng do năng lượng) trên thần kinh quặt ngược thanh quản, đặc biệt là bên trái. Trong 5 trường hợp phẫu thuật robot đã thực hiện, chúng tôi chưa ghi nhận trường hợp nào có tổn thương trong lúc mổ hay khàn tiếng sau mổ, tương quan với 6 (10,7%) trường hợp khàn tiếng sau mổ sau phẫu thuật nội soi cắt thực quản nạo hạch 3 vùng tại khoa chúng tôi(4). Suda và cộng sự(8) cũng ghi nhận tỉ lệ liệt dây thanh và khàn tiếng sau mổ ở nhóm phẫu thuật robot thấp hơn nhóm phẫu thuật nội soi kinh điển. Đau và hồi phục sau mổ Với 5 trường hợp sử dụng robot hỗ trợ phẫu thuật thì ngực, chúng tôi ghi nhận phẫu thuật robot kiểm soát đau rất tốt. Tuy chưa so sánh trực tiếp với phẫu thuật nội soi kinh điển nhưng với cơ chế dụng cụ xoay quanh vị trí cố định trên trocar tiếp xúc với thành bụng (remote center) của phẫu thuật robot, các trocars robot sẽ ít gây sang chấn trên thành ngực hơn trong phẫu thuật nội soi, điều này có thể giúp lý giải bệnh nhân ít đau sau mổ hơn. Nhược điểm của phẫu thuật robot Thời gian mổ Với việc lắp các cánh tay robot phức tạp hơn và mất nhiều thời gian hơn, cùng với một số khó khăn ban đầu như thiếu cảm giác lực khi thao tác robot, phẫu thuật robot thường có thời gian mổ kéo dài hơn phẫu thuật nội soi thông thường. Tuy nhiên, việc thao tác chính xác, ít rung, phẫu trường ổn định, nhiều tác giả đã ghi nhận phẫu thuật robot làm giảm lượng máu mất, phẫu tích chính xác, ít lặp lại(5,8), qua đó, thời gian mổ (không tính thời gian docking) không quá kéo dài so với phẫu thuật nội soi thông thường. Khi so với các bệnh nhân được phẫu thuật nội soi ngực bụng cắt thực quản nạo hạch triệt để tại khoa chúng tôi (280-450 phút)(4), thời gian phẫu thuật robot có dài hơn (360-550 phút), tuy nhiên, chúng tôi tin rằng khi kinh nghiệm phẫu thuật tăng thêm, thời gian mổ robot sẽ ngày càng được rút ngắn. KẾT LUẬN Vẫn còn quá sớm để có kết luận toàn diện giữa phẫu thuật robot, phẫu thuật nội soi thông thường và phẫu thuật mổ mở cắt thực quản kèm nạo hạch, tuy nhiên, phẫu thuật robot bước đầu đã cho thấy được những ưu điểm vốn có của nó khi tiến hành phẫu tích tinh tế ở những khoang nhỏ, góc sâu khó, cần độ ổn định cao. Kết quả Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Tiết Niệu – Thận Học 335 nghiên cứu ban đầu đã cho thấy đây là một phẫu thuật khả thi, an toàn, rất hiệu quả trong phẫu tích nạo hạch vùng trung thất, vốn là một trong những thì khó của phẫu thuật cắt thực quản với nạo hạch ba vùng điều trị ung thư thực quản. Các kết quả ban đầu này là tiền đề để chúng tôi tiếp tục nghiên cứu đánh giá vai trò của phẫu thuật robot trong cắt thực quản điều trị ung thư thực quản với số lượng bệnh nhân nhiều hơn và thời gian theo dõi lâu hơn nhằm đánh giá chính xác hơn các kết quả về mặt kỹ thuật, chức năng và ung thư học. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Akiyama H, Tsurumaru M, Udagawa H, Kajiyama Y (1994). "Radical lymph node dissection for cancer of the thoracic esophagus". Ann Surg, 220(3):364-372; discussion 372-363. 2. Kitagawa Y, Uno T, Oyama T, Kato K, Kato H, Kawakubo H, et al (2019). "Esophageal cancer practice guidelines 2017 edited by the Japan esophageal society: part 2". Esophagus, 16(1):25-43. 3. Kitagawa Y, Uno T, Oyama T, Kato K, Kato H, Kawakubo H, et al. (2019). "Esophageal cancer practice guidelines 2017 edited by the Japan Esophageal Society: part 1". Esophagus, 16(1):1-24. 4. Lâm Việt Trung, Trần Phùng Dũng Tiến, Bùi Đức Ái, Trần Vũ Đức, Đoàn Ngọc Giao, Nguyễn Võ Vĩnh Lộc, et al (2018). Kết quả sớm của phẫu thuật cắt thực quản nội soi ngực bụng với nạo hạch 3 vùng điều trị ung thư thực quản. Hội nghị khoa học kĩ thuật Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh lần thứ 35. 5. Motoyama S, Sato Y, Wakita A, Kawakita Y. Nagaki Y, Imai K, et al (2019). "Extensive Lymph Node Dissection Around the Left Laryngeal Nerve Achieved With Robot-assisted Thoracoscopic Esophagectomy". Anticancer Res, 39(3):1337-1342. 6. Osaka Y, Tachibana S, Ota Y Suda T, Makuuti Y, Watanabe T, et al. (2018). "Usefulness of robot-assisted thoracoscopic esophagectomy". Gen Thorac Cardiovasc Surg, 66(4):225-231. 7. Park SY, Kim DJ, Yu WS, Jung HS (2016). "Robot-assisted thoracoscopic esophagectomy with extensive mediastinal lymphadenectomy: experience with 114 consecutive patients with intrathoracic esophageal cancer". Dis Esophagus, 29(4):326- 332. 8. Suda K, Ishida Y, Kawamura Y, Inaba K, Kanaya S, Teramukai S, et al. (2012). "Robot-assisted thoracoscopic lymphadenectomy along the left recurrent laryngeal nerve for esophageal squamous cell carcinoma in the prone position: technical report and short-term outcomes". World J Surg, 36(7):1608-1616. 9. Tachimori Y, Ozawa S, Numasaki H, Ishihara R, Matsubara H, Muro K, et al (2018). "Comprehensive Registry of Esophageal Cancer in Japan, 2011". Esophagus, 15(3):127-152. 10. Tachimori Y, Ozawa S, Numasaki H, Matsubara H, Shinoda M, Toh Y, et al (2016). "Efficacy of lymph node dissection by node zones according to tumor location for esophageal squamous cell carcinoma". Esophagus, 13:1-7. 11. Trần Phùng Dũng Tiến, Lâm Việt Trung, Trần Vũ Đức, Nguyễn Thị Minh Huệ, Nguyễn Minh Hải (2011). "Phẫu thuật nội soi ngực bụng điều trị ung thư thực quản 1/3 giữa và dưới". Y học TP. Hồ Chí Minh, 15:14-19. 12. Tsurumaru M, Kajiyama Y, Iwanuma Y, Udagawa H, Akiyama H (2015). Three-Field Esophagectomy. In Sugarbaker David J., Bueno Raphael, Colson Yolonda L, Jaklitsch Michael T, Krasna Mark J, Mentzer Steven J (Eds.). Adult Chest Surgery, 2nd ed, pp. 173-182. 13. van Hillegersberg R, Boone J, Draaisma WA, Broeders IA, Giezeman MJ, Borel Rinkes IH (2006). "First experience with robot-assisted thoracoscopic esophagolymphadenectomy for esophageal cancer". Surg Endosc, 20(9):1435-1439. Ngày nhận bài báo: 01/04/2019 Ngày phản biện nhận xét bài báo: 05/05/2019 Ngày bài báo được đăng: 10/06/2019