Phân tích phương pháp giải nhanh trắc nghiệm hóa hữu cơ

I Phương Pháp Giải Nhanh Trắc Nghiệm Hóa Hữu cơ Dựa trên công thức tổng quát của hiđrocacbon Thí dụ: Công thức tổng quát của hiđrocacbonA có dạng (CnH2n+1)m. A thuộc dãy đồng đẳng nào? PA) Ankan B) Anken C) Ankin D) Aren Suy luận: CnH2n+1 là gốc hidrocacbon hóa trị I. Vậy phân tử chỉ có thể do 2 gốc hydrocacbon hóa trị I liên kết với nhau, vậy m = 2 và A thuộc dãy ankan: C2nH2n+4. Khi đốt cháy hidrocacbon thì cacbon tạo ra CO2 vầ hidro tạo ra H2O. Tổng khối lượng C và H trong CO2 và H2O phải bằng khối lượng của hidrocacbon. Thí dụ: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp gồm CH4, C3H6 và C4H10 thu được 17,6g CO2 và 10,8g H2O. m có giá trị là: A) 2g B) 4g PC) 6g D) 8g. Suy luận: Mhỗn hợp = mC + mH = . Khi đốt cháy ankan thu được nCO2 > nH2O và số mol ankan cháy bằng hiệu số của số mol H2O và số mol CO2. CnH2n+2 + nCO2 + (n + 1) H2O Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn 0,15 mol hỗn hợp 2 ankan thu được 9,45g H2O. Cho sản phẩm cháy vào dung dịch Ca(OH)2 dư thì khối lượng kết tủa thu được là: A. 37,5g B. 52,5g C. 15g D. 42,5g Đáp án: A Suy luận: nankan = nCO2 - nCO2 → nCO2 = nH2O - nankan nCO2 = = 0,15 = 0,375 mol CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O nCaCO3 = CO2 = 0,375 mol mCaCO3 = 0,375.100 = 37,5g Thí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 hidrocacbon liên tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 11,2 lít CO2 (đktc) và 12,6g H2O. Hai hidrocacbon đó thuộc dãy đồng đẳng nào? PA. Ankan B. Anken C. Ankin D. Aren Suy luận: nH2O = = 0.7 > 0,5. Vậy đó là ankan Thí dụ 3: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 hidrocacbon liêm tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 22,4 lít CO2(đktc) và 25,2g H2O. Hai hidrocacbon đó là: PA. C2H6 và C3H8 B. C3H8 và C4H10 C. C4H10 và C5H12 D. C5H12 và C6H14 Suy luận: nH2O = = 1,4 mol ; nCO2 = 1mol nH2O > nCO2 2 chất thuộc dãy ankan. Gọi n là số nguyên tử C trung bình: + O2 → CO2 + H2O C2H6 C3H8 Ta có: → = 2,5 → Thí dụ 4: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp gồm 1 ankan và 1 anken. Cho sản phẩm cháy lần lượt đi qua bình 1 đựng P2O5 dư và bình 2 đựng KOH rắn, dư thấy bình 1 tăng 4,14g, bình 2 tăng 6,16g. Số mol ankan có trong hỗn hợp là: A. 0,06 B. 0,09 C. 0,03 D. 0,045 Suy luận: nH2O = = 0,23 ; nCO2 = = 0,14 nankan = nH2O – nCO2 = 0,23 – 0,14 = 0,09 mol Thí dụ 5: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol hỗn hợp gồm CH4, C4H10 và C2H4 thu được 0,14 mol CO2 và 0,23 mol H2O. Số mol ankan và anken có trong hỗn hợp lần lượt là: PA. 0,09 và 0,01 B. 0,01 và 0,09 C. 0,08 và 0,02 D. 0,02 và 0,08 Suy luận: nankan = 0,23 – 0,14 = 0,09 ; nanken = 0,1 – 0,09 mol Dựa vào phản ứng cộng của anken với Br2 có tỉ lệ mol 1: 1. Thí dụ: Cho hỗn hợp 2 anken đi qua bình đựng nước Br2 thấy làm mất màu vừa đủ dung dịch chứa 8g Br2. Tổng số mol 2 anken là: A. 0,1 PB. 0,05 C. 0,025 D. 0,005 Suy luận: nanken = nBr2 = = 0,05 mol Dựa vào phản ứng cháy của ankan mạch hở cho nCO2 = nH2O Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 hidrocacbon mạch hở trong cùng dãy đồng đẳng thu được 11,2 lít CO2 (đktc) và 9g H2O. Hai hidrocacbon đó thuộc dãy đồng đẳng nào? A. Ankan PB. Anken C. Ankin D, Aren Suy luận: nCO2 = mol ; nH2O = nH2O = nCO2 Vậy 2 hidrocacbon thuộc dãy anken. Thí dụ 2: Một hỗm hợp khí gồm 1 ankan và 1 anken có cùng số nguyên tử C trong phân tử và có cùng số mol. Lấy m gam hỗn hợp này thì làm mất màu vừa đủ 80g dung dịch 20% Br2trong dung môi CCl4. Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp đó thu được 0,6 mol CO2. Ankan và anken đó có công thức phân tử là: A. C2H6, C2H4 PB. C3H8, C3H6 C. C4H10, C4H8 D. C5H12, C5H10 Suy luận: nanken = nBr2 = 0,1 mol CnH2n + O2 → n CO2 + n H2O 0,1 0,1n Ta có: 0,1n = 0,3 n = 3 C3H6. Đốt cháy ankin: nCO2 > nH2O và nankin (cháy) = nCO2 – nH2O Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) một ankin thể khí thu được CO2 và H2O có tổng khối lượng 25,2g. Nếu cho sản phẩm cháy đi qua dd Ca(OH)2 dư thu được 45g kết tủa. V có giá trị là: A. 6,72 lít B. 2,24 lít C. 4,48 lít PB. 3,36 lít Suy luận: nCO2 = nCaCO3 = 0,45 mol nH2O = 0,3 mol nankin = nCO2 – nH2O = 0,45 – 0,3 = 0,15 mol Vankin = 0,15.22,4 = 3,36 lít Công thức phân tử của ankin là: A. C2H2 PB. C3H4 C. C4H6 D. C5H8 nCO2 = 3nankin. Vậy ankin có 3 nguyên tử C3H4 Thí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) 1 ankin thu được 10,8g H2O. Nếu cho tất cả sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng nước vôi trong thì khối lượng bình tăng 50,4g. V có giá trị là: A. 3,36 lít B. 2,24 lít PC. 6,72 lít D. 4,48 lít Suy luận: Nước vôi trong hấp thu cả CO2 và H2O mCO2 + mH2O = 50,4g ; mCO2 = 50,4 – 10,8 = 39,6g nCO2 = 0,9 mol nankin = nCO2 – nH2O = 0,3 mol Đốt cháy hỗn hợp các hidrocacbon không no được bao nhiêu mol CO2 thì sau đó hidro hóa hoàn toàn rồi đốt cháy hỗn hợp các hidrocacbon không no đó sẽ thu được bấy nhiêu mol CO2. Đó là do khi hidro hóa thì số nguyên tử C không thay đổi và số mol hidrocacbon no thu được luôn bằng số mol hidrocacbon không no. Thí dụ: Chia hỗn hợp gồm C3H6, C2H4, C2H2, thành 2 phần đều nhau: Đốt cháy phần 1 thu được 2,24 lít CO2 (đktc). Hidro hóa phần 2 rồi đốt cháy hết sản phẩm thì thể tích CO2 thu được là: PA. 2,24 lít B. 1,12 lít C. 3,36 lít D. 4,48 lít 8. Sau khi hidro hóa hoàn toàn hidrocacbon không no rồi đốt cháy thì thu được số mol H2O nhiều hơn so với khi đốt lúc chưa hidro hóa. Số mol H2O trội hơn chính bằng số mol H2 đã tham gia phản ứng hidro hóa. Thí dụ: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol ankin thu được 0,2 mol H2O. Nếu hidro hóa honaf toàn 0,1 mol ankin này rồi đốt cháy thì số mol H2O thu được là: A. 0,3 PB. 0,4 C. 0,5 D. 0,6 Suy luận: Ankin cộng hợp với H2 theo tỉ lệ mol 1:2. Khi cộng hợp có 0,2 mol H2 phản ứng nên số mol H2O thu được thêm cũng là 0,2 mol , do đó số mol H2O thu được là 0,4 mol Dựa và cách tính số nguyên tử C và số nguyên tử C trung bình hoặc khối lượng mol trung bình… + Khối lượng mol trung bình của hỗn hợp: + Số nguyên tử C: + Số nguyên tử C trung bình: ; Trong đó: n1, n2 là số nguyên tử C của chất 1, chất 2 a, b là số mol của chất 1, chất 2 + Khi số nguyên tử C trung bình bằng trung bình cộng của 2 số nguyên tử C thì 2 chất có số mol bằng nhau. Ví dụ 1: Hỗn hợp 2 ankan là đồng đẳng liên tiếp có khối lượng là 24,8g. Thể tích tương ứng của hỗn hợp là 11,2 lít (đktc). Công thức phân tử ankan là: A. CH4, C2H6 B. C2H6, C3H8 P B. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12 Suy luận: ; 2 hidrocacbon là C3H8 và C4H10. Ví dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 hidrocacbon mạch hở, liên tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 22,4 lít CO2 (đktc) và 25,2g H2O. Công thức phân tử 2 hidrocacbon là: A. CH4, C2H6 PB. C2H6, C3H8 C. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12 Ví dụ 3: Cho 14g hỗn hợp 2 anken là đồng đẳng liên tiếp đi qua dung dịch nước Br2 thấy làm mất màu vừa đủ dd chứa 64g Br2. Công thức phân tử của các anken là: PA. C2H4, C3H6 B. C3H8, C4H10 C. C4H10, C5H12 D. C5H10, C6H12 2. Tỷ lệ số mol 2 anken trong hỗn hợp là: A. 1:2 B. 2:1 C. 2:3 PD. 1:1 Suy luận: 1. ; Đó là : C2H4 và C3H6 Thí dụ 4: Cho 10,2g hỗn hợp khí A gồm CH4 và anken đồng đẳng liên tiếp đi qua dd nước brom dư, thấy khối lượng bình tăng 7g, đồng thời thể tích hỗn hợp giảm đi một nửa. Công thức phân tử các anken là: PA. C2H4, C3H6 B. C3H6, C4H10 C. C4H8, C5H10 D. C5H10, C6H12 2. Phần trăm thể tích các anken là: A. 15%, 35% B. 20%, 30% PC. 25%, 25% D. 40%. 10% Suy luận: 1. ; ; . Hai anken là C2H4 và C3H6. Vì trung bình cộng nên số mol 2 anken bằng nhau. Vì ở cùng điều kiện %n = %V. → %V = 25%. Thí dụ 5: Đốt cháy 2 hidrocacbon thể khí kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng thu được 48,4g CO2 và 28,8g H2O. Phần trăm thể tích mỗi hidrocacbon là: A. 90%, 10% B. 85%. 15% PC. 80%, 20% D. 75%. 25% Thí dụ 6: A, B là 2 rượu no đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Cho hỗn hợp gồm 1,6g A và 2,3g B tác dụng hết với Na thu được 1,12 lít H2 (đktc). Công thức phân tử 2 rượu là: PA. CH3OH, C2H5OH B. C2H5OH, C3H7OH C. C3H7OH, C4H9OH D. C4H9OH, C5H11OH 10. Dựa trên phản ứng tách nước của rượu no đơn chức thành anken → nrượu và sô nguyên tử C không thay đổi. Vì vậy đốt rượu và đốt anken tương ứng cho số mol CO2 như nhau. Thí dụ: Chia a gam ancol etylic thành 2 phần đều nhau. Phần 1: mang đốt cháy hoàn toàn → 2,24 lít CO2 (đktc) Phần 2: mang tách nước hoàn toàn thành etylen, Đốt cháy hoàn toàn lượng etylen → m gam H2O. m có giá trị là: A. 1,6g PB. 1,8g C. 1,4g D. 1,5g Suy luận: Đốt cháy được 0,1 mol CO2 thì đốt cháy tương ứng cũng được 0,1 mol CO2. Nhưng đốt anken cho mol CO2 bằng mol H2O. Vậy m = 0,1.18 = 1,8. 11. Đốt 2 chất hữu cơ, phân tử có cùng số nguyên tử C, được cùng số mol CO2 thì 2 chất hữu cơ mang đốt cháy cùng số mol. Thí dụ: Đốt cháy a gam C2H5OH được 0,2 mol CO2. Đốt cháy 6g C2H5COOH được 0,2 mol CO2. Cho a gam C2H5OH tác dụng với 6g CH3COOH (có H2SO4đ xt, t0 Giả sử H = 100%) được c gam este. C có giá trị là: A. 4,4g PB. 8,8g 13,2g D. 17,6g Suy luận: = 0,1 mol. 12. Dựa trên phản ứng đốt cháy anđehit no, đơn chức cho số mol CO2 = số mol H2O. Anđehit rượu cũng cho số mol CO2 bằng số mol CO2 khi đốt anđehit còn số mol H2O của rượu thì nhiều hơn. Số mol H2O trội hơn bằng số mol H2 đã cộng vào anddeehit. Thí dụ: Đốt cháy hỗn hợp 2 anđehit no, đơn chức thu được 0,4 mol CO2. Hidro hóa hoàn toàn 2 anđehit này cần 0,2 mol H2 thu được hỗn hợp 2 rượu no, dơn chức. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 rượu thì số mol H2O thu được là: A. 0,4 mol PB. 0,6mol C. 0,8 mol D. 0,3 mol Suy luận: Đốt cháy hỗn hợp 2 anđehit được 0,4 mol CO2 thì cũng được 0,4 mol H2O. Hidro hóa anđehit đã nhận thêm 0,2 mol H2 thì số mol của rượu trội hơn của anđehit là 0,2 mol. Vậy số mol H2O tạo ra khi đốt cháy rượu là 0,4 + 0,2 = 0,6 mol. 13. Dựa và phản ứng tráng gương: cho tỉ lệ nHCHO : nAg = 1 : 4 nR-CHO : nAg = 1 : 2. Thí dụ: Cho hỗn hợp HCHO và H2 đi qua ống đựng bột nung nóng. Dẫn toàn bộ hỗn hợp thu đượu sau phản ứng vào bình nước lạnh để ngưng tụ hơi chất lỏng và hoa tan các chất có thể tan được , thấy khối lượng bình tăng 11,8g. Lấy dd trong bình cho tác dụng với dd AgNO3/NH3 thu được 21,6g Ag. Khối lượng CH3OH tạo ra trong phản ứng hợp H2 của HCHO là: A. 8,3g B. 9,3g PC. 10,3g D. 1,03g Suy luận: H-CHO + H2 CH3OH () chưa phản ứng là 11,8g. HCHO + 2Ag2O CO2 + H2O + 4 Ag . MHCHO = 0,05.30 = 1,5g ; Thí dụ 2: Cho hỗn hợp gồm 0,1 mol HCOOH và 0,2 mol HCHO tác dụng hết với dd AgNO3/NH3 thì khối lượng Ag thu được là: PA. 108g B. 10,8g C. 216g D. 21,6g Suy luận: 0,1 mol HCOOH → 0,2 mol Ag 0,2 mol HCHO → 0,8 mol Ag → Đáp án A. Thí dụ 3: Chất hữu cơ X thành phần gồm C, H, O trong đó %O: 53,3 khối lượng. Khi thực hiện phản ứng trang gương, từ 1 mol X → 4 mol Ag. CTPT X là: PA. HCHO B. (CHO)2 C. CH2(CHO)2 D. C2H4(CHO)2 11. Dựa vào công thức tính số ete tao ra từ hỗn hợp rượu hoặc dựa vào ĐLBTKL. Thí dụ 1: Đun hỗn hợp 5 rượu no đơn chức với H2SO4đ , 1400C thì số ete thu được là: A. 10 B. 12 PC. 15 D. 17 Suy luận: Áp dụng công thức : ete → thu được 15 ete. Thí dụ 2: Đun 132,8 hỗn hợp gồm 3 rượu đơn chức với H2SO4 đặc, 1400C → hỗn hợp các ete có số mol bằng nhau và có khối lượng là 111,2g. Số mol ete là: A. 0,1 mol PB. 0,2 mol C. 0,3 mol D. 0,4 mol Suy luận: Đun hỗn hợp 3 rượu tạo ra 6 ete. Theo ĐLBTKL: mrượu = mete + → = 132,8 – 111,2 = 21,6g Do nmỗi ete = . 12. Dựa vào phương pháp tăng giảm khối lượng: Nguyên tắc: Dựa vào sự tăng giảm khối lượng khi chuyển từ chất này sang chất khác để xác định khối lượng 1 hỗn hợp hay 1 chất. Cụ thể: Dựa vào pt tìm sự thay đổi về khối lượng của 1 mol A → 1mol B hoặc chuyển từ x mol A → y mol B (với x, y là tỉ lệ cân bằng phản ứng). Tìm sự thay đỏi khối lượng (A→B) theo bài ở z mol các chất tham gia phản ứng chuyển thành sản phẩm. Từ đó tính được số mol các chất tham gia phản ứng và ngược lại. P Đối với rượu: Xét phản ứng của rượu với K: Hoặc ROH + K → ROK + H2 Theo pt ta thấy: cứ 1 mol rượu tác dụng với K tạo ra 1 mol muối ancolat thì khối lượng tăng: 39 – 1 = 38g. Vậy nếu đề cho khối lượng của rượu và khối lượng của muối ancolat thì ta có thể tính được số mol của rượu, H2 và từ đó xác định CTPT rươụ. P Đối với anđehit: xét phản ứng tráng gương của anđehit R – CHO + Ag2O R – COOH + 2Ag Theo pt ta thấy: cứ 1mol anđehit đem tráng gương → 1 mol axit m = 45 – 29 = 16g. Vậy nếu đề cho manđehit, maxit → nanđehit, nAg → CTPT anđehit. P Đối với axit: Xét phản ứng với kiềm R(COOH)x + xNaOH → R(COONa)x + xH2O Hoặc RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O 1 mol → 1 mol → m = 22g P Đối với este: xét phản ứng xà phòng hóa RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH 1 mol → 1 mol → m = 23 – MR’ P Đối với aminoaxit: xét phản ứng với HCl HOOC-R-NH2 + HCl → HOOC-R-NH3Cl 1 mol → 1mol → m = 36,5g Thí dụ 1: Cho 20,15g hỗn hợp 2 axit no đơn chức tác dụng vừa đủ với dd Na2CO3 thì thu được V lít CO2 (đktc) và dd muối.Cô cạn dd thì thu được 28,96g muối. Giá trị của V là: A. 4,84 lít PB. 4,48 lít C. 2,24 lít D. 2,42 lít E. Kết quả khác. Suy luận: Gọi công thức trung bình của 2 axit là: Ptpu: 2 + Na2CO3 → 2 + CO2 + H2O Theo pt: 2 mol → 2 mol 1 mol m = 2.(23 - 11) = 44g Theo đề bài: Khối lượng tăng 28,96 – 20,15 = 8,81g. → Số mol CO2 = → Thể tích CO2: V = 0,2.22,4 = 4,48 lít Thí dụ 2: Cho 10g hỗn hợp 2 rượu no đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng vừa đủ với Na kim loại tạo ra 14,4g chất rắn và V lít khí H2 (đktc). V có giá trị là: A. 1,12 lít PB. 2,24 lít C. 3,36 lít D. 4,48 lít Suy luận: Theo ptpu: 1 mol rượu phản ứng → 1mol ancolat + 0,5 mol H2 thì khối lượng tăng: 23 -1 = 22g Vậy theo đầu bài: 1 mol muối ancolat và 0,5mol H2 bay ra thì tăng 14,4 – 10 = 4,4g. → Số mol H2 = → Thể tích H2: V = 0,1.22,4= 2,24 lít. Thí dụ 3: Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este của 1 axit đơn chức với 1 rượu đơn chức tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu tốn hết 4,2g KOH và thu được 6,225g muối. Vậy CTCT este là: PA. (COOC2H5)2 B. (COOCH3)2 C. (COOCH2CH2CH3)2 D. Kết quả khác Suy luận: Vì nKOH = 2neste → este 2 chức tạo ra từ axit 2 chức và rượu đơn chức. Đặt công thức tổng quát của este là R(COOR’)2 : R(COOR’)2 + 2KOH → R(COOK)2 + 2R’OH 1 mol 2 mol → 1 mol thì m = (39,2 – 2R’)g 0,0375 mol 0.075 mol → 0,0375 mol thì m = 6,225 – 5,475 = 0,75g. → 0,0375(78 – 2R’) = 0,75 → R’ = 29 → R’ = C2H5- Meste = → MR + (44 + 29)2 = 146 → MR = 0 Vậy công thức đúng của este là: (COOC2H5)2 13. Dựa vào ĐLBTNT và ĐLBTKL: - Trong các phản ứng hóa học, tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng của các sản phẩm tạo thành. A + B → C + D Thì mA + mB = mC + m D Gọi mT là tổng khối lượng các chất trước phản ứng MS là tổng khối lượng các chất sau phản ứng Dù phản ứng vừa đủ hay còn chất dư ta vẫn có: mT = mS - Sử dụng bảo toàn nguyên tố trong phản ứng cháy: Khi đốt cháy 1 hợp chất A (C, H) thì → Giả sử khi đốt cháy hợp chất hữu cơ A (C, H, O) A + O2 → CO2 + H2O Ta có: Với mA = mC + mH + mO Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp Y: C2H6, C3H4, C4H8 thì thu được 12,98g CO2 và 5,76g H2O. Tính giá trị m? (Đáp số: 4,18g) Thí dụ 2: cho 2,83g hỗn hợp 2 rượu đơn chức tác dụng vừa đủ với Na thì thoát ra 0,896 lít H2 (đktc) và m gam muối khan. Giá trị của m là: A. 5,49g B. 4,95g C. 5,94g PD. 4,59g Thí dụ 3: Cho 4,2g hỗn hợp gồm rượu etylic, phenol, axit fomic tác dụng vừa đủ với Na thấy thoát ra 0,672 lít H2 (đktc) và 1dd. Cô cạn dd thu được hỗn hợp rắn X. Khối lượng của X là: A. 2,55g PB. 5,52g C. 5,25g D. 5,05g Suy luận: Cả 3 hợp chất trên đều có 1 nguyên tử H linh động → Số mol Na = 2nH2 = 2.0,03 = 0.06 mol Áp dụng ĐLBTKL: → mX = 4,2 + 0,06(23 - 1) = 5,52g. Thí dụ 4: Chia hỗn hợp 2 anđehit no đơn chức làm 2 phần bằng nhau: P1: Đem đốt cháy hoàn toàn thu được 1,08g H2O P2: tác dụng với H2 dư (Ni, t0) thì thu hỗn hợp A. Đem A đốt cháy hoàn toàn thì thể tích CO2 (đktc) thu được là: A. 1,434 lít B. 1,443 lít PC. 1,344 lít D. 1,444 lít Suy luận: Vì anđehit no đơn chức nên số mol CO2 = sô mol H2O = 0,06 mol → Theo BTNT và BTKL ta có: → → lít Thí dụ 4: Tách nước hoàn toàn từ hỗn hợp Y gồm 2 rượu A, B ta được hỗn hợp X gồm các olefin. Nếu đốt cháy hoàn toàn Y thì thu được 0,66g CO2. Vậy khi đốt cháy hoàn toàn X thì tổng khối lượng CO2 và H2O là: A. 0,903g B. 0,39g C. 0,94g PD. 0,93g 14. Phương pháp nhóm nguyên tử trung bình: Nhóm ở đây có thể là số nhóm -OH, -NH2, NO2 Thí dụ1: Nitro hóa benzen thu được 14,1g hỗn hợp gồm 2 chất nitro có khối lượng phân tử hơn kém nhau 45 đvc. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 chất nitro này được 0,07mol N2. Hai chất nitro đó là: C6H5NO2 và C6H4(NO2)2 C6H4(NO2)2 và C6H3(OH)3 C6H3(NO2)3 và C6H2(NO2)4 C6H2(NO2)4 vàC6H(NO2)5 Suy luận: Gọi là số nhóm NO2 trung bình trong 2 hợp chất nitro. Ta có CTPT tương đương của 2 hợp chất nitro: (n < < n’ = n +1) → 1 mol → mol → 0,07 mol → , n = 1, n = 2 → Đáp án A. Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm 2 rượu no có số nguyên tử bằng nhau. Đốt cháy hoàn toàn 0,25 mol X thu được 11,2 lít CO2 (đktc). Mặt khác 0,25 mol X đem tác dụng với Na dư thấy thoát ra 3,92 lít H2 (đktc). Các rượu của X là: C3H7OH và C3H6(OH)2 C4H9OH và C4H8(OH)2 C2H5OH và C2H4(OH)2 C3H7OH và C3H5(OH)3 Đáp án: C Còn nữa… Chúc các bạn sĩ tỉ một mùa thi thành công! Më ®Çu KiÓm tra mét c¸ch cã tæ chøc c¸c kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó c¶i tiÕn c«ng t¸c d¹y häc.ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ nãi riªng vµ thi cö nãi chung ®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù hiÖn nay ®­îc c¶ n­íc quan t©m. NghÞ quyÕt §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· ghi râ : " Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t, gi¶i quyÕt døt ®iÓm nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc : söa ®æi ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®¸p øng yªu cÇu vÒ nguån nh©n lùc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, c¶i tiÕn chÕ ®é thi cö..." Tr¾c nhiÖm kh¸ch quan lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ cã nhiÒu ­u ®iÓm. §Æc biÖt lµ tÝnh kh¸ch quan trong kiÓm tra ®¸nh gi¸. Sö dông ph­¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong kiÓm tra - ®¸nh gi¸ cã thÓ nãi lµ trong thêi gian ng¾n kiÓm tra ®­îc mét sè khèi l­îng kiÕn thøc lín, néi dung kiÓm tra "réng" chèng häc tñ, häc lÖch, sè l­îng c©u hái nhiÒu, ®i vµo tõng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña mét kiÕn thøc, gióp häc sinh ph¸t triÓn kü n¨ng nhËn biÕt, øng dông , ph©n tÝch, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ vµ so s¸nh rÌn luyÖn ®­îc trÝ nhí cho häc sinh. Những bài toán hóa ngoài cách giải thông thường còn có cách giải khác nhanh hơn để có thể đến đích sớm nhất, phù hợp với yêu cầu thi trắc nghiệm như ngày nay. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt trong c¸c kú thi b»ng ph­¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan sau ®©y t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét vµi " ph­¬ng ph¸p gi¶i nhanh trong tr¾c nghiÖm ho¸ häc " ®Ó c¸c ®ång nghiÖp cïng tham kh¶o vµ gãp ý. Néi dung I- Mét sè ph­¬ng ph¸p gi¶i nhanh tr¾c nghiÖm ho¸ h÷u c¬ Dựa và cách tính số nguyên tử C và số nguyên tử C trung bình hoặc khối lượng mol trung bình… + Khối lượng mol trung bình của hỗn hợp: + Số nguyên tử C: + Số nguyên tử C trung bình: ; Trong đó: n1, n2 là số nguyên tử C của chất 1, chất 2 a, b là số mol của chất 1, chất 2 + Khi số nguyên tử C trung bình bằng trung bình cộng của 2 số nguyên tử C thì 2 chất có số mol bằng nhau. Ví dụ 1: Hỗn hợp 2 ankan là đồng đẳng liên tiếp có khối lượng là 24,8g. Thể tích tương ứng của hỗn hợp là 11,2 lít (đktc). Công thức phân tử ankan là: A. CH4, C2H6 B. C2H6, C3H8 B. C3H8, C4H10 D. C4H10, C5H12 Suy luận: ; 2 hidrocacbon là C3H8 và C4H10. VÝ dô 2: Cho 14g hỗn hợp 2 anken là đồng đẳng liên tiếp đi qua dung dịch nước Br2 thấy làm mất màu vừa đủ dd chứa 64g Br2. Công thức phân tử của các anken là: A. C2H4, C3H6 B. C3H8, C4H10 C. C4H10, C5H12 D. C5H10, C6H12 Suy luận: ; Đó là : C2H4 và C3H6 Ví dụ 3: Cho 10,2g hỗn hợp khí A gồm CH4 và anken đồng đẳng liên tiếp đi qua dd nước brom dư, thấy khối lượng bình tăng 7g, đồng thời thể tích hỗn hợp giảm đi một nửa. Công thức phân tử các anken là: A. C2H4, C3H6 B. C3H6, C4H10 C. C4H8, C5H10 D. C5H10, C6H12 2. Phần trăm thể tích các anken là: A. 15%, 35% B. 20%, 30% C. 25%, 25% D. 40%. 10% Suy luận: 1. ; ; . Hai anken là C2H4 và C3H6. 2. Vì trung bình cộng nên số mol 2 anken bằng nhau. Vì ở cùng điều kiện %n = %V. → %V = 25%. Ví dụ 4: Đốt cháy 2 hidrocacbon thể khí kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng thu được 48,4g CO2 và 28,8g H2O. Phần trăm thể tích mỗi hidrocacbon là: A. 90%, 10% B. 85%. 15% C. 80%, 20% D. 75%. 25% 2. Dựa và phản ứng tráng gương: cho tỉ lệ nHCHO : nAg = 1 : 4 nR-CHO : nAg = 1 : 2. Ví dụ 1 : Cho hỗn hợp HCHO và H2 đi qua ống đựng bột nung nóng. Dẫn toàn bộ hỗn hợp thu đượu sau phản ứng vào bình nước lạnh để ngưng tụ hơi chất lỏng và hoa tan các chất có thể tan được , thấy khối lượng bình tăng 11,8g. Lấy dd trong bình cho tác dụng với dd AgNO3/NH3 thu được 21,6g Ag. Khối lượng CH3OH tạo ra trong phản ứng hợp H2 của HCHO là: A. 8,3g B. 9,3g C. 10,3g D. 1,03g Suy luận: H-CHO + H2 CH3OH () chưa phản ứng là 11,8g. HCHO + 2Ag2O CO2 + H2O + 4 Ag . MHCHO = 0,05.30 = 1,5g ; Ví dụ 2: Cho hỗn hợp gồm 0,1 mol HCOOH và 0,2 mol HCHO tác dụng hết với dd AgNO3/NH3 thì khối lượng Ag thu được là: A. 108g B. 10,8g C. 216g D. 21,6g Suy luận: 0,1 mol HCOOH → 0,2 mol Ag 0,2 mol HCHO → 0,8 mol Ag → Đáp án A. 3. Dựa vào phương pháp tăng giảm khối lượng: Nguyên tắc: Dựa vào sự tăng giảm khối lượng khi chuyển từ chất này sang chất khác để xác định khối lượng 1 hỗn hợp hay 1 chất. Cụ thể: Dựa vào pt tìm sự thay đổi về khối lượng của 1 mol A → 1mol B hoặc chuyển từ x mol A → y mol B (với x, y là tỉ lệ cân bằng phản ứng). Tìm sự thay đỏi khối lượng (A→B) theo bài ở z mol các chất tham gia phản ứng chuyển thành sản phẩm. Từ đó tính được số mol các chất tham gia phản ứng và ngược lại. P Đối với rượu: Xét phản ứng của rượu với K: Hoặc ROH + K → ROK + H2 Theo pt ta thấy: cứ 1 mol rượu tác dụng với K tạo ra 1 mol muối ancolat thì khối lượng tăng: 39 – 1 = 38g. Vậy nếu đề cho khối lượng của rượu và khối lượng của muối ancolat thì ta có thể tính được số mol của rượu, H2 và từ đó xác định CTPT rươụ. P Đối với anđehit: xét phản ứng tráng gương của anđehit R – CHO + Ag2O R – COOH + 2Ag Theo pt ta thấy: cứ 1mol anđehit đem tráng gương → 1 mol axit m = 45 – 29 = 16g. Vậy nếu đề cho manđehit, maxit → nanđehit, nAg → CTPT anđehit. P Đối với axit: Xét phản ứng với kiềm R(COOH)x + xNaOH → R(COONa)x + xH2O Hoặc RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O 1 mol → 1 mol → m = 22g P Đối với este: xét phản ứng xà phòng hóa RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH 1 mol → 1 mol → m = 23 – MR’ P Đối với aminoaxit: xét phản ứng với HCl HOOC-R-NH2 + HCl → HOOC-R-NH3Cl 1 mol → 1mol → m = 36,5g Thí dụ 1: Cho 20,15g hỗn hợp 2 axit no đơn chức tác dụng vừa đủ với dd Na2CO3 thì thu được V lít CO2 (đktc) và dd muối.Cô cạn dd thì thu được 28,96g muối. Giá trị của V là: A. 4,84 lít B. 4,48 lít C. 2,24 lít D. 2,42 lít Suy luận: Gọi công thức trung bình của 2 axit là: Ptpu: 2 + Na2CO3 → 2 + CO2 + H2O Theo pt: 2 mol → 2 mol 1 mol m = 2.(23 - 11) = 44g Theo đề bài: Khối lượng tăng 28,96 – 20,15 = 8,81g. → Số mol CO2 = → Thể tích CO2: V = 0,2.22,4 = 4,48 lít Thí dụ 2: Cho 10g hỗn hợp 2 rượu no đơn chức kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng vừa đủ với Na kim loại tạo ra 14,4g chất rắn và V lít khí H2 (đktc). V có giá trị là: A. 1,12 lít B. 2,24 lít C. 3,36 lít D. 4,48 lít Suy luận: Theo ptpu: 1 mol rượu phản ứng → 1mol ancolat + 0,5 mol H2 thì khối lượng tăng: 23 -1 = 22g Vậy theo đầu bài: 1 mol muối ancolat và 0,5mol H2 bay ra thì tăng 14,4 – 10 = 4,4g. → Số mol H2 = → Thể tích H2: V = 0,1.22,4= 2,24 lít. Thí dụ 3: Khi thủy phân hoàn toàn 0,05 mol este của 1 axit đơn chức với 1 rượu đơn chức tiêu tốn hết 5,6g KOH. Mặt khác, khi thủy phân 5,475g este đó thì tiêu tốn hết 4,2g KOH và thu được 6,225g muối. Vậy CTCT este là: A. (COOC2H5)2 B. (COOCH3)2 C. (COOCH2CH2CH3)2 D. Kết quả khác Suy luận: Vì nKOH = 2neste → este 2 chức tạo ra từ axit 2 chức và rượu đơn chức. Đặt công thức tổng quát của este là R(COOR’)2 : R(COOR’)2 + 2KOH → R(COOK)2 + 2R’OH 1 mol 2 mol → 1 mol thì m = (39,2 – 2R’)g 0,0375 mol 0.075 mol → 0,0375 mol thì m = 6,225 – 5,475 = 0,75g. → 0,0375(78 – 2R’) = 0,75 → R’ = 29 → R’ = C2H5- Meste = → MR + (44 + 29)2 = 146 → MR = 0 Vậy công thức đúng của este là: (COOC2H5)2 4. Dựa vào ĐLBTNT và ĐLBTKL: - Trong các phản ứng hóa học, tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng của các sản phẩm tạo thành. A + B → C + D Thì mA + mB = mC + m D Gọi mT là tổng khối lượng các chất trước phản ứng MS là tổng khối lượng các chất sau phản ứng Dù phản ứng vừa đủ hay còn chất dư ta vẫn có: mT = mS - Sử dụng bảo toàn nguyên tố trong phản ứng cháy: Khi đốt cháy 1 hợp chất A (C, H) thì → Giả sử khi đốt cháy hợp chất hữu cơ A (C, H, O) A + O2 → CO2 + H2O Ta có: Với mA = mC + mH + mO Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp Y: C2H6, C3H4, C4H8 thì thu được 12,98g CO2 và 5,76g H2O. Tính giá trị m? (Đáp số: 4,18g) Thí dụ 2: cho 2,83g hỗn hợp 2 rượu đơn chức tác dụng vừa đủ với Na thì thoát ra 0,896 lít H2 (đktc) và m gam muối khan. Giá trị của m là: A. 5,49g B. 4,95g C. 5,94g PD. 4,59g Thí dụ 3: Cho 4,2g hỗn hợp gồm rượu etylic, phenol, axit fomic tác dụng vừa đủ với Na thấy thoát ra 0,672 lít H2 (đktc) và 1dd. Cô cạn dd thu được hỗn hợp rắn X. Khối lượng của X là: A. 2,55g PB. 5,52g C. 5,25g D. 5,05g Suy luận: Cả 3 hợp chất trên đều có 1 nguyên tử H linh động → Số mol Na = 2nH2 = 2.0,03 = 0.06 mol Áp dụng ĐLBTKL: → mX = 4,2 + 0,06(23 - 1) = 5,52g. Thí dụ 4: Chia hỗn hợp 2 anđehit no đơn chức làm 2 phần bằng nhau: P1: Đem đốt cháy hoàn toàn thu được 1,08g H2O P2: tác dụng với H2 dư (Ni, t0) thì thu hỗn hợp A. Đem A đốt cháy hoàn toàn thì thể tích CO2 (đktc) thu được là: A. 1,434 lít B. 1,443 lít PC. 1,344 lít D. 1,444 lít Suy luận: Vì anđehit no đơn chức nên số mol CO2 = sô mol H2O = 0,06 mol → Theo BTNT và BTKL ta có: → → lít 5. Đốt cháy ankin: nCO2 > nH2O và nankin (cháy) = nCO2 – nH2O Thí dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp 2 hidrocacbon liên tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 22,4 lít CO2(đktc) và 25,2g H2O. Hai hidrocacbon đó là: A. C2H6 và C3H8 B. C3H8 và C4H10 C. C4H10 và C5H12 D. C5H12 và C6H14 Suy luận: nH2O = = 1,4 mol ; nCO2 = 1mol nH2O > nCO2 2 chất thuộc dãy ankan. Gọi n là số nguyên tử C trung bình: + O2 → CO2 + H2O C2H6 C3H8 Ta có: → = 2,5 → Thí dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn V lít (đktc) 1 ankin thu được 10,8g H2O. Nếu cho tất cả sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng nước vôi trong thì khối lượng bình tăng 50,4g. V có giá trị là: A. 3,36 lít B. 2,24 lít PC. 6,72 lít D. 4,48 lít Suy luận: Nước vôi trong hấp thu cả CO2 và H2O mCO2 + mH2O = 50,4g ; mCO2 = 50,4 – 10,8 = 39,6g nCO2 = 0,9 mol nankin = nCO2 – nH2O = 0,3 mol II- Mét sè ph­¬ng ph¸p gi¶i nhanh tr¾c nghiÖm ho¸ v« c¬ 1. Bảo toàn khối lượng:-Nguyên tắc:+Trong PUHH thì tổng khối lượng các sản phẩm bằng tổng khối lượng các chất tham gia PU.+Khi cô cạn dung dịch thì khối lượng hỗn hợp muối thu được bằng tổng khối lượng các cation kim loại và anion gốc axit.Ví dụ 1: Cho từ từ một luồng khí CO qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp Fe và các oxit của Fe đun nóng thu được 64 gam Fe, khi đi ra sau PU tạo 40 gam kết tủa với dung dịch Ca(OH)2 dư. Tính m. A. 7,04 g B. 74,2 g C. 70,4 g D. 74 gGiải Ta có: nCO2 = nCaCO3 = 40/100 = 0,4 molmCO + m = mFe + mCO2mà nCO pu = nCO2 = 0,4 nên:m = mFe + mCO2 - mCO = 64 + 0,4.44 - 0,4.28 = 70,4 gVí dụ 2: Một dung dịch chứa 0,1 mol , 0,2 mol Al3+, x mol Cl- và y molTính x,y biết rằng cô cạn dung dịch thu được 46,9 gam chất rắn khan. A. x = 0,2 y = 0,3 B. x = 0,1 y = 0,3 C. x = 0,3 y = 0,2 D. x = 0,2 y = 0,2GiảiTheo định luật bảo toàn khối lượng: 56.0,1 + 27.0,2 + 35,5x + 96y = 46,9Theo định luật bảo toàn điện tích: 0,1.2 + 0,2.3 = x + 2yGiải hệ phương trình ---> x = 0,2 y = 0,3 VËy ®¸p ¸n ®óng lµ ®¸p ¸n AVí dụ 3: Đun 132,8 gam hỗn hợp 3 ancol no, đơn chức với H2SO4 đặc thu dược 111,2 g. Hỗn hợp 6 ete có số mol bằng nhau. Tính số mol mçi ete. A. 0,2 mol B. 0,1 mol C. 0,3 mol D. 0,25 molGiảiTheo ĐLBT khối lượng: m ancol = m (ete) + mH2O---> mH2O = m(rượu) - m(ete) = 132,5 - 111,2 = 21,6 gtrong PU ete hóa thì: nete = nH2O = 21,6/18 = 1,2 mol---> Số mol mỗi ete là 1,2/6 = 0,2 mol Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn 23,8 gam hỗn hợp hai muối cacbonat của kim loại hóa trị I và II vào dung dịch HCl đủ thu được 0,2 mol CO2. Tính khối lượng muối mới thu dược. A. 7g B. 74g C. 24 g D. 26 gGiảiTrong các PU của HCl với muối cacbonat thì nCO2 = nH2O = nHCl/2mà nCO2 = 0,2 mol ---> nH2O = 0,2 mol và nHCl = 0,4 moltheo ĐLBT khối lượng: 23,8 + 0,4.36,5 = m + 44.0,2 + 18.0,2---> m = 26 g2. Bảo toàn electron:-Nguyên tắc: Đây là trường hợp riêng của bảo toàn điện tích, chỉ áp dụng cho các PU oxi hóa khử. Khi đó ne cho = ne nhận.-Các ví dụ:Ví dụ 1: Trộn 60 gam bột Fe với 30 gam bột S rồi đun nóng trong điều kiện không có không khí thu được chất rắn A. Hòa tan A bằng HCl dư thu được hỗn hợp khí B. Đốt cháy hoàn toàn B cần bao nhiêu lit Ò ở đktc. A. 22,4 lÝt B. 32,928 lÝt C. 6.72,4 lÝt D. 32,928 lÝt GiảiTa thấy nFe = 60/56 > nS = 30/32 nên Fe dư, S hết. Khí B là hỗn hợp H2, H2S. Đốt B thu được SO2, H2OPhân tích:-S nhận một phần e của Fe để tạo và không thay đổi trong PU với HCl (vẫn là trong H2S), cuối cùng nó nhường lại toàn bộ e do Fe đã cho và e do nó vốn có để tạo SO2 trong PU với O2.-Fe nhường một phần e cho S để tạo (FeS) và cuối cùng lượng e này lại đẩy sang cho O2 (theo trên). Phần Fe dư còn lại nhường e cho H+ để tạo H2, sau đó H2 lại trả số e này cho O2 trong PU cháy tạo H2O---> Như vậy, một cách gián tiếp thì toàn bộ e do Fe nhường và S nhường đã được O2 thu nhận.Vậy: ne cho = 2nFe + 4nS = 5,89 mol.---> nO2 = 5,89/4 = 1,47 molV O2 = 1,47.22,4 = 32,928 lit.Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm hai kim loại A,B có hóa trị không đổi, chúng đều không PU với nước và mạnh hơn Cu. / X tác dụng hoàn toàn với CuSO4 dư, lấy Cu thu được cho PU hoàn toàn với HNO3 dư thấy thoát ra 1,12 lit NO ở đktc. Nếu cho lượng X trên PU hoàn toàn với HNO3 thì thu được bao nhiêu lit N2 ở đktc. A. 0,224 lÝt B. 0,928 lÝt C. 6.72,4 lÝt D. 0,336 lÝt Giải : Phân tích: nhận a mol e của A,B để tạo Cu, Cu lại nhường lại a mol e cho N5+ để tạo NO. N5+ + 3e ---> N2+ => nNO = a/3 = 1,12/22,4 = 0,05 mol --> a = 0,15 molỞ thí nghiệm sau, A,B nhường a mol e cho N5+ để tạo N2: 2N +5 + 2.5e ---> N2---> nN2 = 0,15/10 = 0,015 mol--> V N2 = 0,015.22.4 = 0,336 litVí dụ 3. Cho 1,35 gam hỗn hợp Cu,Mg,Al tác dụng hết với HNO3 thu được 0,01 mol NO và 0,04 mol NO2. Tính khối lượng muối tạo ra? A. 5,7g B. 7,4g C. 0,24 g D. 5,69 gGiảiĐặt số mol Mg,Al,Cu lần lượt là a,b,c--->Số mol e nhường = 2a + 3b + 2c = nNO3- trong muối.Số mol e nhận = 3nNO + nNO2 = 0,07 mol = 2a + 3b + 2cVậy: m = 1,35 + 0,07.62 = 5,69 gamChú ý: Số mol HNO3 làm môi trường = số mol HNO3 tạo muối = số mol e cho = số mol e nhận. Số mol HNO3 oxi hóa tính được theo số mol các SP khử, tù đó ta tính được số mol HNO3 phản ứng 3. Ph­¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi l­îng: VÝ dô 1 : Hoµ tan hoµn toµn 4,86 gam kim lo¹i R ho¸ trÞ II b»ng dung dÞch HCl thu ®­îc dung dÞch X vµ 4,48 lÝt khÝ H2 ( ®ktc). Khèi l­îng muèi cã trong dung dÞch X A. 5,7g B.17,4g C. 19,24 g D. 19,06 gSuy luËn : R + HCl --------> RCl2 + H2 Cø 1 mol R chuyÓn thµnh RCl2 khèi l­îng t¨ng 2 x 35,5 = 71g vµ cã 1 mol H2 bay ra. Theo bµi ra th× cã 4,48/ 22,4 = 0,2 molH2 bay ra. Nh­ vËy khãi l­îng t¨ng = 0,2 x 71 = 14,2 g => Tæng khèi l­îng muèi = 4,86 + 14,2 = 19,06 gam VËy ®¸p ¸n ®ómg lµ ®¸p ¸n D. VÝ dô 2: Cho 4,3 gam hçn hîp BaCl2 vµ CaCl2 vµ 1 lÝt dung dÞch hçn hîp Na2CO3 0,1 M vµ (NH4)2CO3 0,25 M thu ®­îc 39,7 gam kÕt tña X. TÝnh phÇn tr¨m khèi l­îng c¸c chÊt ttrong X. A. 42,62% vµ 53,38% B. 40,70% vµ 50,30% C. 60% vµ 40% D. 70,80% vµ 20,20% Giải: CO32- + Ba2+ ---> BaCO3 CO32- + Ca2+ ---> CaCO3 43-39,7 11 Khi chuyÓn 1 mol muèi BaCl2 hay CaCl2 thµnh BaCO3 hay CaCO3 khèi l­îng bÞ gi¶m ®i : 71-6o = 11 gam. Nh­ vËy tæng sè mol 2 muèi cacbonat = = 0,3 mol. Cßn sè mol cña CO22- = 0,1+0,25= 0,35 mol. §Æt x, y lµ sè mol cña BaCO3 , CaCO3 trong X ta cã hÖ pt: x+y = 0,3 0,1 x 197 x 100 39,7 197x + 100y = 39,7 Gi¶ ra ®­îc x= 0,1; y= 0,2 VËy % BaCO3 = = 49,62% vµ % CaCO3 = 50,38% VËy ®¸p ¸n A lµ ®¸p ¸n ®óng.4. Tính khối lượng sản phẩm của 1 quá trình phản ứng: chỉ quan tâm vào chất đầu và chất cuối, bỏ qua các chất trung gian. VD1: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,2 mol Fe và 0,1 mol vào HCl dư được dung dịch X. Cho X tác dụng với NaOH dư được kết tủa. Lọc kết tủa, rửa sạch và nung trong không khí đến khối lượng không đổi được m(g) chất rắn. Vậy m =? A. 22g.      B. 32g            C.42g         D.52g Cách giải thông thường: viết lần lượt từng phản ứng rồi tính toán ---> mất thời gian. Nhẩm: Lượng Fe ban đầu trong hỗn hợp vẫn không hề thay đổi khi quá trình kết thúc. Chất rắn sau phản ứng là do đó ta tính số mol Fe trong hỗn hợp ban đầu : 0,2+0,1. 2 = 0,4 (mol) --->  Vậy đáp án là B. 5. Khử oxit kim loại bằng các chất khử như thì chất khử lấy oxi của oxit để tạo . Biết số mol  ta tính được lượng oxi trong oxit --> lượng kim loại sau phản ứng. VD2: Cho 0,6 mol phản ứng nhiệt nhôm tạo ra 81,6g . Công thức oxi sắt là: A. FeO.       B.      C.        D.Không xác định được. Nhẩm: Al lấy oxi trong oxit sắt nên số mol nguyên tử O trong 2 oxit là bằng nhau ---> Vậy đáp án là C. VÝ dô 3: Nung 100 gam hh Na2CO3 và NaHCO3 đÕn khối lượng không đổi dược 69 gam chất rắn. Xác định % từng chất trong hh.GiảiBài toán có thể giải theo PP đại số. Đây là PP khác. 2 NaHCO3 -------------> Na2CO3 + CO2 + H2O2 x 84 (g) ----------> Giảm: 44 + 18 = 62 g........x (g) ----------> Giảm: 100 - 69 = 31 g---> x = 84 g ---> = 16% II ph­¬ng tr×nh ion thu gän trong viÖc gi¶i bµi tËp ho¸ häc 1. Mét sè chó ý - thùc tÕ gi¶i bµi tËp theo ph­¬ng tr×nh ion thu gän tu©n theo ®Çy ®ñ c¸c b­íc cña mét bµi tËp ho¸ häc nh­ng quan träng lµ viÖc viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng : §ã lµ sù kÕt hîp cña c¸c ion víi nhau. - Muèn viÕt ®­îc viÕt ®­îc ph­¬ng tr×nh ion thu gän, häc sinh ph¶i n¾m ®­îc b¶ng tÝnh tan, tÝnh bay h¬i, tÝnh ®iÖn li yÕu cña c¸c chÊt, thø tù c¸c chÊt x¶y ra trong dung dÞch. - Víi ph­¬ng ph¸p sö dông ph­¬ng tr×nh ion thu gän nã cã thÓ sö dông cho nhiÒu lo¹i ph¶n øng : Trung hoµ, trao ®æi, oxi ho¸ - khö, ... MiÔn lµ x¶y ra trong dung dÞch, Sau ®©y t«i xin phÐp ®i vµo cô thÓ mét sè lo¹i Ph¶n øng hçn hîp baz¬ víi hçn hîp axit vµ Muèi cacbonat víi axit. a. Ph¶n øng trung hoµ. Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng : H+ + OH- H2O Theo ph­¬ng tr×nh ph¶n øng : n H = n OH b. Ph¶n øng cu¶ muèi cacbonat víi axit. NÕu cho tõ tõ axit vµo muèi. Ph­¬ng tr×nh : H+ + CO32- HCO3- HCO3- + H+ CO2 + H2O NÕu cho tõ tõ muèi vµo axit. Ph­¬ng tr×nh : 2 H+ + CO32- H2O + CO2 c. Ph¶n øng cña oxit axit víi hçn hîp dung dÞch kiÒm. NÕu 1 => chØ t¹o ra muèi axit (HCO) NÕu 2 => chØ t¹o ra muèi trung tÝnh (CO) NÕu 1 t¹o ra 2 muèi. Chó ý : NÕu baz¬ d­ chØ thu ®­îc muèi trung hoµ. NÕu CO2 d­ chØ cã muèi axit. NÕu cïng mét lóc cã 2 muèi th× c¶ 2 chÊt CO2 vµ baz¬ ®Òu hÕt. - Khèi l­îng chung cña c¸c muèi : C¸c muèi = cation + anion trong ®ã : mCation = mKim lo¹i , mAnion = mGèc axit bµi tËp I. bµi tËp hçn hîp axit + hçn hîp baz¬. Bµi tËp 1 :Mét dung dÞch A chøa HCl vµ H2SO4 theo tØ lÖ mol 3 : 1. §Ó trung hoµ 100 ml dung dÞch A cÇn 50 ml dung dÞch NaOH 0,5 M. a, TÝnh nång ®é mol cña mçi axit. b, 200 ml dung dÞch A trung hoµ hÕt bao nhiªu ml dung dÞch baz¬ B chøa NaOH 0,2 M vµ Ba(OH)2 0,1 M ? c, TÝnh tæng khèi l­îng muèi thu ®­îc sau ph¶n øng gi÷a dung dÞch A vµ B ? H­íng dÉn §©y lµ nh÷ng ph¶n øng gi÷a 1 Baz¬ vµ 2 Axit vµ 2 Baz¬ vµ 2 Axit (cã kÌm theo theo t¹o kÕt tña). VËy nªn nÕu gi¶i ph­¬ng ph¸p b×nh th­êng sÏ rÊt khã kh¨n trong viÖc lËp ph­¬ng tr×nh ®Ó gi¶i hÖ. Nªn ta sö dông ph­¬ng tr×nh ion thu gän. a. Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng trung hoµ H+ + OH- H2O (1) Gäi sè mol H2SO4 trong 100 ml ddA lµ x => sè mol HCl lµ 3x nH = 2 x + 3 x = 5 x (mol) nOH = 0,5 . 0,05 = 0,025 (mol) nH = nOH hay 5 x = 0,025 => x = 0,005 CM (HCl) = = 0,15 (M) CM (HSO ) = = 0,05 (M) b. Gäi thÓ tÝch dung dÞch B lµ V (lit). Trong 200 ml ddA : nH = 2. 5 x = 0,05 (mol) Trong V (lit) ddB : nOH = 0,2 . V + 2. 0,1. V = 0,4 V (mol) nH = nOH hay 0,4 V = 0,05 => V = 0,125 (lit) hay 125 (ml) c. TÝnh tæng khèi l­îng c¸c muèi. C¸c muèi = cation + anion = mNa + mBa + mCl + mSO = 23.0,2.0,125 + 137.0,1.0,125 + 35,5.0,2.0,15 + 96.0,2.0,05 = 4,3125 (g) Bµi tËp 2 :Cho 200 ml dung dÞch A chøa HCl 1 (M) vµ HNO3 2(M) t¸c dông víi 300 ml dung dÞch B chøa NaOH 0,8 (M) vµ KOH (ch­a râ nång ®é) thu ®­îc dung dÞch C. BiÕt r»ng ®Ó trung hoµ 100 ml dung dÞch C cÇn 60 ml dung dÞch HCl 1 M, tÝnh : a, Nång ®é ban ®Çu cña KOH trong dung dÞch B. b, Khèi l­îng chÊt r¾n thu ®­îc khi c« c¹n toµn bé dung dÞch C. H­íng dÉn B×nh th­êng ®èi víi bµi nµy ta ph¶i viÕt 4 ph­¬ng tr×nh gi÷a 2 axit víi 2 baz¬. Nh­ng nÕu ta viÕt ph­¬ng tr×nh ë d¹ng ion ta chØ ph¶i viÕt 1 ph­¬ng tr×nh ion thu gän cña ph¶n øng trung hoµ. a. Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng trung hoµ : H+ + OH H2O Trong 200 (ml) ddA : nH = 0,2 . 1 + 0,2 . 2 = 0,6 (mol) Trong 300 (ml) ddB : nOH = 0,3 . 0,8 + 0,3 . a = 0,24 + 0,3.a (a : nång ®é mol cña KOH). Trong dung dÞch C cßn d­ OH- Trong 100 (ml) dd C : nOH = nH = 1. 0,06 = 0,06 (mol) Trong 500 (ml) dd C : nOH = 0,06 . 5 = 0,3 (mol). nOH = (0,24 + 0,3.a) – 0,6 = 0,3.a – 0,36 (mol) Ta cã : 0,3.a – 0,36 = 0,3 => a = 0,66/0,3 = 2,2 (M). b. Khèi l­îng chÊt r¾n khi c« c¹n toµn bé dd C. §èi víi bµi nµy nÕu gi¶i víi ph­¬ng ph¸p b×nh th­êng sÏ gÆp khã kh¨n, v× cã thÓ tÝnh ®­îc khèi l­îng c¸c muèi nh­ng kh«ng tÝnh ®­îc khèi l­îng baz¬ v× ta kh«ng biÕt baz¬ nµo d­. VËy bµi nµy ta sÏ sö dông ph­¬ng tr×nh ion, thay v× tÝnh khèi l­îng c¸c muèi vµ baz¬ ta ®i tÝnh khèi l­îng c¸c ion t¹o ra c¸c chÊt ®ã. Ta cã : m ChÊt r¾n = mNa + mK + mCl + mNO + mOHd­ mNa = 0,24. 23 = 5,52 (g) mK = 0,3 . 2,2 . 39 = 25,74 (g) mCl = 0,2 . 35,5 = 7,1 (g) mNO = 0,4 . 62 = 24,8 (g) nOHd­ = 0,3.a – 0,36 = 0,3 . 2,2 – 0,36 = 0,3 (mol) mOHd­ = 0,3 . 17 = 5,1 (g). m ChÊt r¾n = mNa + mK + mCl + mNO + mOHd­ = 68,26 (g). Bµi tËp 3 : a, Cho dung dÞch NaOH cã pH = 13 (dung dÞch A). §Ó trung hoµ 10 ml dung dÞch A cÇn 10 ml dung dÞch B chøa 2 axit HCl vµ H2SO4. X¸c ®Þnh pH cña dung dÞch B ? b, Trén 100 ml dung dÞch A víi 100 ml dung dÞch Ba(OH)2 a (M), thu ®­îc dung dÞch C. §Ó trung hoµ dung dÞch 500 ml dung dÞch C cÇn 350 ml dung dÞch B. X¸c ®Þnh nång ®é mol Ba(OH)2. H­íng dÉn §©y lµ nh÷ng ph¶n øng gi÷a 1 Baz¬ vµ 2 Axit vµ 2 Baz¬ vµ 2 Axit (cã kÌm theo theo t¹o kÕt tña), vµ cã liªn quan ®Õn pH dung dÞch. VËy nªn nÕu gi¶i ph­¬ng ph¸p b×nh th­êng sÏ rÊt khã kh¨n trong viÖc lËp ph­¬ng tr×nh ®Ó gi¶i hÖ. Nªn ta sö dông ph­¬ng tr×nh ion thu gän. a. Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng trung hoµ ddA víi ddB H+ + OH- H2O (1) Dd NaOH (ddA) cã pH = 13 = 10-13 (M) = 10-1 (M). Trong 10 ml = 10-2 (l) dung dÞch A cã : Sè mol OH- : nOH = 10-2.10-1 = 10-3 (mol) theo pt (1) cã : nOH = nH = 10-3 (mol) Trong 10 (ml) = 10-2(l) dung dÞch B cã : nH = 10-3 (mol) = 10-3 / 10-2 = 10-1 (M) => pHB = 1. b. Trén 100 ml A + 100 ml Ba(OH)2 a(M) => 200 ml dd C. => nOH dd C = 10-2 + 0,2 . a (mol). Trong 500 ml dd C cã : nOH = 2,5. 10-2 + a (mol). Trong 350 ml dd B cã : nH = 3,5. 10-2 (mol). Theo pt (1) cã : 2,5. 10-2 + a = 3,5 . 10-2 => a = 10-2 (M) * mét sè bµi tËp 1/ Cho 40 ml dung dÞch HCl 0,75 M vµo 160 ml dung dÞch chøa ®ång thêi Ba(OH)2 0,08 M vµ KOH 0,04 M. TÝnh pH cña dung dÞch thu ®­îc. Cho biÕt : . = 10-14 (§Ò thi TS§H khèi A – 2004) 2/ Trén dung dÞch A chøa NaOH vµ dung dÞch B chøa Ba(OH)2 theo thÓ tÝch b»ng nhau ®­îc dung dÞch C. Trung hßa 100 ml dung dÞch C cÇn dïng hÕt 35 ml dung dÞch H2SO4 2M vµ thu ®­îc 9,32 gam kÕt tña. TÝnh nång ®é mol/l cña c¸c dung dÞch A vµ B. CÇn ph¶i trén bao nhiªu ml dung dÞch B víi 20 ml dung dÞch A ®Ó thu ®­îc dung dÞch hßa tan võa hÕt 1,08 gam Al. (§Ò thi TS§H B¸ch khoa –1989) 3/ TÝnh thÓ tÝch dd Ba(OH)2 0,04M cÇn cho vµo 100ml dd gåm HNO3 0,1M vµ HCl 0,06 M cã ®Ó pH cña dd thu ®ù¬c = 2,0. (§Ò thi TS§H SP – 2001) 4/ a/ Cho hçn hîp gåm FeS2 , FeCO3 t¸c dông hÕt víi dung dÞch HNO3 ®Æc, nãng d­ thu ®­îc dung dÞch A vµ hçn hîp khÝ B gåm NO2 vµ CO2 . Thªm dung dÞch BaCl2 vµo dung dÞch A. HÊp thô hçn hîp khÝ B b»ng dung dÞch NaOH d­. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph©n tö vµ ph­¬ng tr×nh ion thu gon cña c¸c ph¶n øng x¶y ra. b/ Trén 200 ml dung dÞch HCl 0,1M vµ H2SO4 0,05M víi 300 ml dung dÞch Ba(OH)2 cã nång ®é a mol/l thu ®­îc m gam kÕt tñavµ 500 ml dung dÞch cã pH = 13. TÝnh a vµ m. (§Ò thi TS§H khèi B – 2003) 5/ Cho hai dung dÞch H2SO4 cã pH =1 vµ pH = 2. Thªm 100 ml dung dÞch KOH 0,1M vµo 100 ml mçi dung dÞch trªn. TÝnh nång ®é mol/l cña c¸c dung dÞch thu ®­îc. (§Ò thi TS§H khèi B – 2002) 6/ Hßa tan mét mÉu hîp kim Ba-Na ( víi tû lÖ sè mol lµ 1: 1 ) vµo n­íc thu ®­îc dung dÞch A vµ 6,72 lÝt H2 (®ktc). a/ CÇn dïng bao nhiªu ml dung dÞch HCl cã pH = 1,0 ®Ó trung hßa 1/10 dung dÞch A. b/ Cho V lÝt khÝ CO2 (®ktc) hÊp thô hÕt vµo 1/10 dung dÞch A th× thu ®­îc 2,955 gam kÕt tña . TÝnh V. c/ Thªm m gam NaOH vµo 1/10 dung dÞch A thu ®­îc dung dÞch B. Cho dung dÞch B t¸c dông víi 100 ml dung dÞch Al2(SO4)3 0,2M thu ®­îc kÕt tña C. TÝnh m ®Ó cho l­îng kÕt tña C lµ lín nhÊt, bÐ nhÊt. TÝnh khèi l­îng kÕt tña lín nhÊt, bÐ nhÊt. (Bé ®Ò thi TS – 1996) 7/ Hoµ tan 7,83 (g) mét hçn hîp X gåm 2 kim lo¹i kiÒm A, B thuéc 2 chu kú kÕ tiÕp trong b¶ng tuÇn hoµn ®­îc 1lit dung dÞch C vµ 2,8 lit khÝ bay ra (®ktc) a, X¸c ®Þnh A,B vµ sè mol A, B trong C. b, LÊy 500 ml dung dÞch C cho t¸c dông víi 200 ml dung dÞch D chøa H2SO4 0,1 M vµ HCl nång ®é x. TÝnh x biÕt r»ng dung dÞch E thu ®­îc trung tÝnh. c, TÝnh tæng khèi l­îng muèi thu ®­îc sau khi c« c¹n dung dÞch E. ( PP gi¶i to¸n ho¸ v« c¬ - TS NguyÔn Thanh KhuyÕn) 8/ Mét dung dÞch A chøa HNO3 vµ HCl theo tØ lÖ mol 2 :1. a, BiÕt r»ng khi cho 200 ml dung dÞch A t¸c dông víi 100 ml NaOH 1 M th× l­îng axit d­ trong A t¸c dông võa ®ñ víi 50 ml dung dÞch Ba(OH)2 0,2 M. TÝnh nång ®é mol cña mçi axit trong dung dÞch A. b, NÕu trén 500 ml dung dÞch A víi 100 ml dung dÞch B chøa NaOH 1 M vµ Ba(OH)2 0,5 M th× dung dÞch C thu ®­îc cã tÝnh axit hay baz¬ ? c, Ph¶i thªm vµo dung dÞch C bao nhiªu lit dung dÞch A hoÆc dung dÞch B ®Ó cã ®­îc dung dÞch D trung tÝnh ? d, C« c¹n dung dÞch D. TÝnh khèi l­îng muèi khan thu ®­îc. ( PP gi¶i to¸n ho¸ v« c¬ - TS NguyÔn Thanh KhuyÕn) 9/ 100 ml dung dÞch X chøa H2SO4 vµ HCl theo tØ lÖ mol 1 : 1. §Ó trung hoµ 100 ml dung dÞch X cÇn 400 ml dung dÞch NaOH 5% ( d = 1,2 g/ml) a, TÝnh nång ®é mol cña mçi axit trong dung dÞch X. b, NÕu C% NaCl sau ph¶n øng lµ 1,95. TÝnh khèi l­îng riªng cña dung dÞch X vµ nång ®é % cña mçi axit trong dung dÞch X ? c, Mét dung dÞch Y chøa 2 baz¬ NaOH vµ Ba(OH)2. BiÕt r»ng 100 ml dung dÞch X trung hoµ võa ®ñ 100 ml dung dÞch Y ®ång thêi t¹o ra 23,3 gam kÕt tña. Chøng minh Ba2+ trong dung dÞch Y kÕt tña hÕt. TÝnh nång ®é mol cña mçi baz¬ trong dung dÞch Y. ( PP gi¶i to¸n ho¸ v« c¬ - TS NguyÔn Thanh KhuyÕn) 10/ Thªm 100 ml n­íc vµo 100 ml dung dÞch H2SO4 ®­îc 200 ml dung dÞch X (d = 1,1 g/ml). a, BiÕt r»ng 10 ml dung dÞch X trung hoµ võa ®ñ 10 ml dung dÞch NaOH 2 M, TÝnh nång ®é mol vµ khèi l­îng riªng d cña dung dÞch H2SO4 ban ®Çu. b, LÊy 100 ml dung dÞch X, thªm vµo ®ã 100 ml dung dÞch HCl ®­îc 200 ml dung dÞch Y. Khi trung hoµ võa ®ñ 100 ml dung dÞch X b»ng 200 ml dung dÞch NaOH th× thu ®­îc 2 muèi víi tØ lÖ khèi l­îng : mNaCl : mNaSO = 1,17 TÝnh nång ®é mol cña dung dÞch HCl vµ NaOH. ( PP gi¶i to¸n ho¸ v« c¬ - TS NguyÔn Thanh KhuyÕn) II. bµi tËp vÒ muèi cacbonat + axit . Bµi tËp 1 : Cho 35 gam hçn hîp X gåm Na2CO3 vµ K2CO3. Thªm tõ tõ , khuÊy ®Òu 0,8 lit HCl 0,5 M vµo dung dÞch X trªn thÊy cã 2,24 lit khÝ CO2 tho¸t ra ë ®ktc vµ dung dÞch Y. Thªm Ca(OH)2 vµo dung dÞch Y ®­îc kÕt tña A. TÝnh khèi l­îng mçi chÊt trong X vµ khèi l­îng kÕt tña A ? H­íng dÉn gi¶i Bµi nµy nÕu häc sinh dïng ph­¬ng tr×nh ph©n tö ®Ó lµm th× sÏ gÆp khã kh¨n khi xÐt ph¶n øng cña Ca(OH)2 víi dung dÞch Y t¹o ra kÕt. Nªn ®èi víi bµi nµy ta nªn sö dông ph­¬ng tr×nh ion. Gäi sè mol cña Na2CO3 lµ a, K2CO3 lµ b. Khi thªm tõ tõ dd HCl vµo dd X lÇn l­ît x¶y ra ph¶n øng : CO + H+ HCO a + b a + b a + b Khi toµn thÓ CO biÕn thµnh HCO HCO + H+ CO2 + H2O 0,1 0,1 0,1 nCO = 2,24/ 22,4 = 0,1 mol. Dung dÞch sau ph¶n øng t¸c dông Ca(OH)2 cho kÕt tña. VËy HCO d­, H+ hÕt. HCO + Ca(OH)2 CaCO3 + OH- + H2O = a + b + 0,1 = 0,5 . 0,8 = 0,4 hay a + b = 0,3 (1) vµ 106a + 138b = 35 (2). Gi¶i hÖ cã a = 0,2 mol Na2CO3, b = 0,1 mol K2CO3. Do ®ã khèi l­îng 2 muèi lµ : mNaCO = 0,2 . 106 = 21,2 (g) mKCO = 0,1 . 138 = 13,8 (g) khèi l­îng kÕt tña : nCaCO = nHCO d­ = a + b - 0,1 = 0,2 mol mCaCO = 0,2 . 100 = 20 (g) Bµi tËp 2 : Cho 10,5 gam hçn hîp X gåm Na2CO3 vµ K2CO3 t¸c dông víi HCl d­ th× thu ®­îc 2,016 lit CO2 ë ®ktc. a, TÝnh % khèi l­îng X ? b, LÊy 21 gam hçn hîp Na2CO3 vµ K2CO3 víi thµnh phÇn % nh­ trªn t¸c dông víi dung dÞch HCl võa ®ñ (kh«ng cã khÝ CO2 bay ra). TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 2M cÇn dïng ? c, NÕu thªm tõ tõ 0,12 lit dung dÞch HCl 2M vµo dung dÞch chøa 21 gam hçn hîp X trªn. TÝnh thÓ tÝch CO2 tho¸t ra ë ®ktc ? H­íng dÉn gi¶i Bµi tËp cã thÓ gi¶i theo ph­¬ng tr×nh ph©n tö, nh­ng ®Õn phÇn b häc sinh sÏ gÆp khã kh¨n. V× vËy bµi nµy ta sÏ gi¶i theo ph­¬ng tr×nh ion víi 2 tr­êng hîp cho muèi vµo axit vµ cho axit vµo muèi. a, Gäi sè mol cña Na2CO3 lµ a, K2CO3 lµ b, do HCl d­. VËy CO biÕn thµnh CO2 CO + 2 H+ CO2 + H2O a + b a + b Ta cã : a + b = 2,016/ 22,4 = 0,09 mol 106a + 138b = 10,5 gi¶i hÖ : a = 0,06 mol Na2CO3 b = 0,03 mol K2CO3 % Na2CO3 = = 60,57% % K2CO3 = 100% - 60,57% = 39,43% b, Khi cho tõ tõ dung dÞch HCl vµo dung dÞch X : Na2CO3, K2CO3 (21 gam = 2 . 10,5 gam hçn hîp trªn). CO + H+ HCO 0,18 0,18 0,18 NÕu kh«ng cã khÝ CO2 tho¸t ra, tøc lµ ph¶n øng dõng l¹i ë ®©y. nHCl = nH = 0,18 mol => VHCl 2M = 0,18/2 = 0,09(l) c, NÕu dïng 0,12 lit dung dÞch HCl 2M hay 0,12.2 = 0,24 mol H+ > 0,18 mol. Nªn sÏ cã ph­¬ng tr×nh : HCO + H+ CO2 + H2O 0,06 0,06 VCO = 0,06.22,4 = 1,344 (l) III. bµi tËp cho oxit axit + hçn hîp dung dÞch kiÒm. Bµi tËp : Cã 200 ml dung dÞch A gåm : NaOH 1M vµ KOH 0,5 M. Sôc V lit khÝ CO2 ë ®ktc víi c¸c tr­êng hîp V1 = 2,24 lit, V2 = 8,96 lit, V3 = 4,48 lit. Thu ®­îc dung dÞch B, c« c¹n B thu ®­îc m gam chÊt r¾n khan. TÝnh m trong c¸c tr­êng hîp ? H­íng dÉn gi¶i §èi víi bµi nµy nÕu dïng ph­¬ng tr×nh ph©n tö sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n lËp hÖ rÊt dµi dßng. V× vËy khi gÆp d¹ng nµy ta nªn gi¶i theo ph­¬ng tr×nh ion. TH1 : V1 = 2,24 lit CO2 ®ktc nCO= = 0,1 mol nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol = > 2 chØ t¹o ra muèi trung tÝnh CO CO2 + 2 OH- CO + H2O 0,1 0,3 0,1 C« c¹n dung dÞch B khèi l­îng chÊt r¾n khan lµ khèi l­îng c¸c ion t¹o ra c¸c muèi : m = mK + mNa + mCO + mOH d­ = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 60 + (0,3 – 0,2).17 = 16,2 (g) TH2 : V2 = 8,96 lit CO2 ®ktc nCO= = 0,4 mol nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol = < 1 chØ t¹o ra muèi axit HCO CO2 + OH- HCO 0,4 0,3 0,3 C« c¹n dung dÞch B khèi l­îng chÊt r¾n khan lµ khèi l­îng c¸c ion t¹o ra c¸c muèi : m = mK + mNa + mHCO = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,3. 61 = 26,6 (g) TH3 : V3 = 4,48 lit CO2 ®ktc nCO= = 0,2 mol nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol 1 < = < 2 t¹o ra 2 muèi axit HCO vµ CO CO2 + OH- HCO a a a CO2 + 2 OH- CO + H2O b 2b b a + b = 0,2 (1) a + 2b = 0,3 (2) Gi¶i hÖ cã a = b = 0,1 mol C« c¹n dung dÞch B khèi l­îng chÊt r¾n khan lµ khèi l­îng c¸c ion t¹o ra c¸c muèi : m = mK + mNa + mHCO + mCO = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 61 + 0,1. 60 = 20,6 (g) * mét sè bµi tËp 1/ Cã 1 lÝt dung dÞch hçn hîp gåm Na2CO3 0,1M vµ (NH4)2CO3 0,25M. Cho 43 gam hçn hîp BaCl2 vµ CaCl2 vµo dung dÞch ®ã. Sau khi c¸c ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc 39,7 gam kÕt tña A vµ dung dÞch B. a/ TÝnh khèi l­îng c¸c chÊt trong kÕt tña A. b/ Chia dung dÞch B thµnh 2 phÇn b»ng nhau: PhÇn I: cho dung dÞch axit HCl d­ vµo, sau ®ã c« c¹n dung dÞch vµ nung chÊt r¾n sau c« c¹n ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi thu ®­îc chÊt r¾n X. TÝnh % khèi l­îng chÊt r¾n X. Thªm tõ tõ 270 ml dung dÞch Ba(OH)2 0,2M vµo phÇn II sau ®ã ®un nhÑ ®Ó khÝ bay ra. H·y cho biÕt tæng khèi l­îng dung dÞch gi¶m bao nhiªu gam? Gi¶ sö n­íc bay h¬i kh«ng ®¸ng kÓ. (§Ò 3 - §TTS§H – 1996) 2/ Hßa tan hoµn toµn m1 gam kim lo¹i kiÒm A vµo n­íc, ®­îc dung dÞch X vµ V1 lÝt khÝ bay ra. Cho V2 lÝt khÝ CO2 hÊp thô hoµn toµn vµo dung dÞch X, ®­îc dung dÞch Y chøa m2 gam chÊt tan. Cho dung dÞch Y t¸c dông hÕt víi dung dÞch HCl thÊy tho¸t ra V2 lÝt khÝ . C¸c thÓ tÝch khÝ ®Òu ®o ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. a, Cho V2 = V3. H·y biªn luËn thµnh phÇn chÊt ta trong dung dÞch Y theo V1 vµ V2. b, Cho V2=5/3V1: - H·y lËp biÓu thøc tÝnh m1 theo m2 vµ V1. - Cho m2 = 4,42 gam; V1 = 0,672 lÝt. H·y tÝnh m1 vµ tÝnh nguyªn tö khèi cña A. (§Ò 7 - §TTS§H – 1996) 3/ Cho tõ tõ dung dÞch A chøa x mol HCl vµo dung dÞch B chøa y mol Na2CO3. Sau khi cho hÕt A vµo B ta ®­îc dung dÞch C. Hái trong dung dÞch C cã nh÷ng chÊt g×? Bao nhiªu mol ( tÝnh theo x, y). NÕu x = 2y th× pH cña dung dÞch C b»ng bao nhiªu sau khi ®un nhÑ ®Ó ®uæi hÕt khÝ. (§Ò 13 - §TTS§H – 1996) 4/ Hßa tan hoµn toµn 11,2 gam CaO vµo n­íc thu ®­îc dung dÞch A. 1/ NÕu cho khÝ CO2 sôc qua dung dÞch A vµ sau khi kÕt thóc thÝ nghiÖm thÊy cã 2,5 gam kÕt tña. TÝnh thÓ tÝch khÝ CO2 (®ktc) ®· tham gia ph¶n øng. 2/ Hßa tan hoµn toµn 28,1 gam hçn hîp X gåm BaCO3 vµ MgCO3 (chiÕm a% vÒ khèi l­îng) trong dung dÞch HCl d­ thu ®­îc khÝ CO2. HÊp thô khÝ CO2 b»ng dung dÞch A. a/ Chøng minh r»ng sau ph¶n øng thu ®­îc kÕt tña. b/ Víi gi¸ trÞ nµo cña a th× l­îng kÕt tña thu ®­îc lµ cùc ®¹i ? cùc tiÓu ? TÝnh khèi l­îng kÕt tña ®ã. (§Ò 13 - §TTS§H – 1996) 5/ Cho 17,4 gam hçn hîp bét A gåm Al, Fe, Cu vµo 400 ml dung dÞch CuSO4 nång ®é 0,875M khuÊy ®Òu cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn . Sau ph¶n øng, thu ®­îc dung dÞch X vµ kÕt tña B gåm 2 kim lo¹i cã khèi l­îng lµ 31,6 gam. Cho B vµ dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng d­ th× thu ®­îc 11,76 lit khÝ SO2 ( ®o ë ®ktc) a, ViÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra b, TÝnh khèi l­îng c¸c kim lo¹i trong 17,4 gam hçn hîp A. c, TÝnh thÓ tÝch dung dÞch Y gåm Ba(OH)2 0,25M vµ NaOH 0,3 M cÇn cho vµo dung dÞch X ®Ó kÕt tña hoµn toµn c¸c ion kim lo¹i trong dung dÞch X. Läc lÊy kÕt tña , ®em nung trong kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é cao. - ViÕt PTP¦ . (§èi víi c¸c ph¶n øng x¶y ra trong dung dÞch yªu cÇu viÕt ë d¹ng ion thu gän). - TÝnh khèi l­îng chÊt r¾n thu ®­îc sau ph¶n øng. ( Gi¶ thiÕt c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn vµ BaSO4 coi nh­ kh«ng bÞ nhiÖt ph©n ) 6/ Mét hçn hîp X gåm 2 muèi Na2CO3 cã khèi l­îng lµ 17,5 (g). Khi thªm tõ tõ vµ khuÊy ®Òu 0,8 lit dung dÞch HCl 0,25 M vµo dung dÞch chøa 2 muèi trªn th× cã khÝ CO2 tho¸t ra (®ktc) vµ dung dÞch Y. Thªm dung dÞch Ca(OH)2 d­ vµo dung dÞch Y thu ®­îc kÕt tña A. a, TÝnh khèi l­îng mçi muèi trong X vµ kÕt tña A ? b, Thªm x (g) NaHCO3 vµo hçn hîp X thu ®­îc hçn hîp Z. Còng lµm thÝ nghiÖm nh­ trªn, thÓ tÝch HCl lµ 1 lit thu ®­îc dung dÞch T. Khi thªm dung dÞch Ca(OH)2 vµo dung dÞch T ®­îc 30 (g) kÕt tña A. X¸c ®Þnh khèi l­îng CO2 vµ tÝnh X ? 7/ Mét hçn hîp X gåm NaHCO3, Na2CO3 , K2CO3 cã khèi l­îng lµ mX = 46,6 gam. Chia X thµnh 2 phÇn b»ng nhau: PhÇn I : T¸c dông víi dung dÞch CaCl2 d­ thu ®­îc 15 gam kÕt tña. PhÇn II: T¸c dông víi dung dÞch Ca(OH)2 d­ thu ®­îc 20 gam kÕt tña. a/ TÝnh khèi l­îng mçi muèi trong hçn hîp X ban ®Çu. b/ Hßa tan hoµn toµn 46,6 gam hçn hîp X vµo n­íc thu ®­îc dung dÞch A. Thªm tõ tõ dung dÞch HCl 2M vµo dung dÞch A. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 2M tèi thiÓu cÇn cho vµo dung dÞch A ®Ó b¾t ®Çu cã khÝ bay ra vµ ®Ó cã l­îng khÝ tho¸t ra tèi ®a.