Nghiên cứu hiệu quả tan bọt của simethicone trong chuẩn bị nội soi tiêu hoá dưới

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Chuyên Đề Nội Khoa 148 NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ TAN BỌT CỦA SIMETHICONE TRONG CHUẨN BỊ NỘI SOI TIÊU HOÁ DƯỚI Trần Lý Thảo Vy*, Dương Thị Ngọc Sang**, Võ Phạm Phương Uyên***, Đặng Minh Luân***, Hồ Lê Minh Quốc****, Mai Viễn Phương*, Lê Đình Quang***, Phạm Minh Hải**, Lê Quang Nhân* TÓM TẮT Mở đầu: Simethicone đã được sử dụng ở nhiều nước để chuẩn bị nội soi tiêu hoá dưới nhờ thuốc giúp giảm ứ đọng bọt. Tuy nhiên cho đến hiện tại ở Việt Nam chưa có báo cáo nào về sử dụng thuốc Simethicone để chuẩn bị nội soi tiêu hoá dưới. Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả tan bọt của Simethicone trong nội soi tiêu hóa dưới. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu mô tả loạt ca. Tất cả bệnh nhân nội trú hoặc ngoại trú có chỉ định nội soi tiêu hoá dưới để chẩn đoán hoặc điều trị tại Khoa Nội soi Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh.Trong nghiên cứu này, có 450 bệnh nhân sử dụng Simethicone. Kết quả: 100% bệnh nhân đạt mức độ sạch bọt hoàn toàn sau khi uống Simethicone. Kết luận: Chuẩn bị nội soi tiêu hoá dưới bằng Simethicone là phương pháp an toàn, đơn giản, chuẩn bị nhanh, giúp cải thiện rõ rệt tình trạng bọt, nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị trong nội soi tiêu hóa dưới. Từ khóa: Simethicone, chuẩn bị đại tràng, nội soi đại tràng ABSTRACT THE EFFECTIVENESS OF SIMETHICONE BY DIMINISHING THE PRESENCE OF BUBBLES IN COLONOSCOPY PREPARATION Tran Ly Thao Vy, Duong Thi Ngoc Sang, Vo Pham Phuong Uyen, Dang Minh Luan, Ho Le Minh Quoc, Huynh Cong Bang, Mai Vien Phuong, Dang Thi Bich Ngoc, Le Đinh Quang, Pham Minh Hai, Le Quang Nhan * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 1- 2019: 148-152 Background: Simethicone has been used in many countries to improve endoscopic view in colonoscopy by diminishing the presence of bubbles. However, there have been no clinical trial in Viet Nam which mentioned about Simethicone as a drug for colonoscopy preparation. Objectives: To determine the effectiveness of simethicone by diminishing bubbles in lower gastrointestinal endoscopy. Methods: This is a case series study. All of the inpatients and outpatients who are performed diagnostic and therapeutic colonoscopy at the endoscopy department, University Medical Center at Ho Chi Minh city. We studied 450 inpatients and outpatients receiving Simethicone. Results: All of pantients have no bubble in the colon when using Simethicone. Conclusions: Lower gastrointestinal endoscopic preparation with Simethicone is a safe and simple method which can improve lower gastrointestinal endoscopic visibility by diminishing the presence of bubbles. Keywords: simethicone, oral bowel preparation, colonoscopy *Khoa Nội soi, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh **Khoa Ngoại Gan-Mật-Tụy, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh ***Bộ môn Nội, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh ****Khoa Ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: TS BS. Lê Quang Nhân ĐT: 0908853389 Email: quangnhan1974@yahoo.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Nội Khoa 149 ĐẶT VẤN ĐỀ Nội soi tiêu hóa dưới cho đến hiện nay là một trong những phương pháp chẩn đoán có độ tin cậy cao nhất giúp phát hiện các bệnh lý của đại trực tràng. Với ưu điểm vượt trội đó, nội soi ngày càng phát triển một cách nhanh chóng với mục tiêu hướng đến là phát hiện những tổn thương nhỏ hơn, ở giai đoạn sớm hơn có khả năng chữa lành hoàn toàn. Bên cạnh việc phát triển không ngừng các phương pháp kỹ thuật nội soi có tính năng ưu việt, việc nghiên cứu phương pháp chuẩn bị làm sạch đường tiêu hóa dưới luôn đóng một vai trò thiết yếu để cuộc soi được tiến hành nhanh và không bỏ sót các tổn thương nhỏ đại trực tràng. Bọt ở đường tiêu hóa dưới là một trong những nguyên nhân chính làm trở ngại khi quan sát các tổn thương nhỏ này ngay cả khi bệnh nhân đã tuân thủ việc nhịn ăn uống trước cuộc soi. Simethicone đã được sử dụng ở nhiều nước để chuẩn bị nội soi tiêu hóa dưới. Tuy nhiên cho đến hiện tại ở Việt Nam chưa có báo cáo nào ứng dụng phương pháp chuẩn bị nội soi này. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu với mục tiêu đánh giá hiệu quả tan bọt của Simethicone (Air-X®) trong chuẩn bị nội soi tiêu hóa dưới, nhằm hỗ trợ chẩn đoán và điều trị sớm, chính xác, hạn chế tối đa việc bỏ sót sang thương trong nội soi tiêu hóa dưới. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu Tiêu chuẩn chọn bệnh Tất cả những bệnh nhân ngoại trú được nội soi tiêu hóa dưới để chẩn đoán hoặc điều trị tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Bệnh nhân uống Fortrans và Simethicone theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế. Bệnh nhân được chuẩn bị ruột không sạch ở các đoạn đại tràng được đánh giá (Theo thang điểm Boston 0 đến 1 điểm ở mỗi đoạn đại tràng). Tiêu chuẩn loại trừ Bệnh nhân từ chối tham gia nhiên cứu. Bệnh nhân được chuẩn bị ruột không sạch ở các đoạn đại tràng được đánh giá (Boston 2 đến 3 điểm ở mỗi đoạn đại tràng). Suy tim sung huyết không được kiểm soát (NYHA III-IV). Dịch ổ bụng lượng nhiều. Đang xuất huyết tiêu hoá dưới. Chụp thực đại tràng cản quang dưới 24 giờ. Nhồi máu cơ tim cấp trong vòng 6 tháng. Tiền sử phẫu thuật đại tràng. Tắc ruột hoặc bán tắc ruột. Đang mang thai. Rối loạn đông máu. Bệnh nhân không uống Fortrans hoặc Simethicone theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu mô tả loạt ca. Sau khi uống thuốc chuẩn bị ruột với Fortrans (PEG), bệnh nhân được uống thêm 1 lọ Simethicone (Air-X®) (1000mg Simethicone) pha với 500ml nước lọc. Bệnh nhân sẽ được nội soi tiêu hóa dưới 1 giờ tính từ lúc uống dung dịch Simethicone. Đánh giá kết quả: tất cả cuộc soi đều được thực hiện bằng máy nội soi tiêu hóa dưới Video Olympus GIF-160. Đánh giá mức độ bọt dưới nội soi ở 3 vùng (manh tràng – đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống – đại tràng chậu hông – trực tràng) và do bác sĩ thực hiện cuộc soi trực tiếp ghi nhận dựa theo thang phân độ hình ảnh với 4 mức độ như sau, theo hình 1, 2, 3, 4. Nếu mức độ bọt từ 0 đến 1 sẽ được đánh giá là Simethicone có hiệu quả sạch bọt, nếu mức độ từ 2 đến 3 sẽ được đánh giá là không hiệu quả. Phân tích kết quả Số liệu được thu thập và xử lí bằng phần mềm SPSS 20.0. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Chuyên Đề Nội Khoa 150 Hình 1: Mức độ 0, sạch bọt hoàn toàn Hình 2: Mức độ 1, vùng khảo sát còn ít bọt, chiếm ít hơn một nửa khẩu kính đại tràng Hình 3. Mức độ 2, vùng khảo sát còn nhiều bọt, chiếm hơn ½ khẩu kính đại tràng nhưng ít hơn toàn bộ khẩu kính đại tràng Hình 4. Mức độ 3, vùng khảo sát còn rất nhiều bọt, chiếm hết khẩu kính đại tràng KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Từ tháng 03/2016 đến tháng 12/2016, có 450 bệnh nhân đến nội soi tiêu hóa dưới tại Khoa Nội soi, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh đáp ứng tiêu chuẩn tham gia nghiên cứu. Tuổi trung bình là 38,5 (18- 82 tuổi), tỉ lệ nam: nữ là 1:1,2. Tất cả các bệnh nhân đều đạt mức độ sạch bọt là 100%. Mức độ bọt ở manh tràng – đại tràng Bảng 1. Mức độ bọt ở manh tràng – đại tràng lên Mức độ bọt Số lượng bệnh nhân 0 446 (chiếm 99%) 1 4 (chiếm 1%) 2 0 3 0 Tổng 450 Tỉ lệ bệnh nhân đạt mức độ sạch bọt để khảo sát vùng đại tràng ngang là 100% (99% đạt mức độ 0 và 1 % đạt mức độ 1). Mức độ bọt ở đại tràng ngang Bảng 2. Mức độ bọt ở đại tràng ngang Mức độ bọt Tỉ lệ bệnh nhân 0 446 (chiếm 99 %) 1 4 (chiếm 1 %) 2 0 3 0 Tổng 450 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Nội Khoa 151 Tỉ lệ bệnh nhân đạt mức độ sạch bọt để khảo sát vùng đại tràng ngang là 100% (99% đạt mức độ 0 và 1 % đạt mức độ 1). Bảng 3. Mức độ bọt ở vùng đại tràng xuống – đại tràng chậu hông – trực tràng Mức độ bọt Tỉ lệ bệnh nhân 0 445 (chiếm 99%) 1 5(chiếm 1%) 2 0 3 0 Tổng 450 Tỉ lệ bệnh nhân đạt mức độ sạch bọt để khảo sát vùng đại tràng xuống – đại tràng chậu hông – trực trành là 100% (99% đạt mức độ 0 và 1 % đạt mức độ 1). BÀN LUẬN Nội soi đại tràng là một trong những phương pháp chính xác để tầm soát ung thư đại trực tràng và đánh giá những tổn thương ở đại tràng. Chất lượng của một trường hợp nội soi đại tràng tùy thuốc vào nhiều yếu tố: tình trạng ruột; sự thoải mái của bệnh nhân, loại thuốc để chuẩn bị ruột(2). Chuẩn bị ruột không tốt sẽ dẫn đến hạn chế sự quan sát và bỏ sót tổn thương. Simethicone (Air-X ®) là dược chất được chỉ định khá rộng rãi trong các trường hợp bệnh nhân bị đầy hơi, chướng bụng, ngoài ra còn có tác dụng làm tan bọt đường tiêu hóa, là một trong những thuốc được sử dụng để cải thiện chất lượng nội soi đại tràng(1,4,5). Thuốc có thể được dùng cho cả người lớn và trẻ em với độ an toàn cao và không có tương tác thuốc với các thành phần khác. Kết quả nghiên cứu này cho thấy ưu thế vượt trội của việc chuẩn bị nội soi tiêu hóa dưới với Simethicone (100% đạt tỉ lệ sạch bọt). Chúng tôi cho rằng đây là một phương pháp chuẩn bị nội soi có hiệu quả thiết thực và tính ứng dụng cao. Thực tế trong khi thực hiện nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy giảm rõ rệt tình trạng bọt trong đại trực tràng, giúp trình soi được tiến hành nhanh chóng thuận lợi; bác sĩ nội soi rất hiếm khi phải tiến hành bơm rửa để quan sát và ghi hình; bệnh nhân dễ chịu hơn rõ rệt. Các nghiên cứu khác trên thế giới cũng đã chứng minh ưu điểm của Simethicone trong chuẩn bị nội soi tiêu hóa dưới(3,6,7). Mặt khác chúng tôi nhận thấy việc cải thiện tốt hơn tình trạng bọt đường tiêu hóa dưới đã làm cho hình ảnh nội soi rõ hơn, hỗ trợ cho việc chẩn đoán qua nội soi chính xác, phát hiện các sang thương nhỏ mà trước kia do yếu tố bọt làm che khuất thương tổn, ảnh hưởng đến sự quan sát và đánh giá của các bác sĩ, nhất là tại các vùng mù, vùng khuất như sau các nếp van đại tràng, các góc đại tràng, các u dạng lan tỏa sang bên (LST) Ảnh hưởng của bọt đến với nội soi điều trị Bọt còn ảnh hưởng đến thủ thuật cắt polyp do khó đánh giá chân polyp khi đặt thòng lọng vào polyp, nhất là các polyp cuống ngắn hoặc không cuống, dễ cắt sâu vào lớp cơ, và làm sạch bọt sẽ hạn chế việc bỏ sót polyp(3). Đặc biệt, trong các trường hợp đa polyp, hạn chế việc bỏ sót polyp. KẾT LUẬN Chuẩn bị nội soi tiêu hóa dưới bằng Simethicone làm giảm ứ đọng bọt ở đại trực tràng một cách hiệu quả. Đây là phương pháp an toàn, đơn giản, chuẩn bị nhanh nhằm giúp quan sát, phát hiện các tổn thương nhỏ rõ ràng và chính xác hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Belsey J, Epstein O, Heresbach D (2007). “Systematic review: oral bowel preparation for colonoscopy”. Aliment Pharmacol Ther, 25: 373-84. 2. Burke CA, Church JM (2007). “Enhancing the quality of colonoscopy: the importance of bowel purgatives”. Gastrointest Endosc, 66: 565-73. 3. Chiu H.M, Lin J.T, Wang H.P, Lee Y.C, Wu M.S (2006). “The impact of colon preparation timing on colonoscopic detection of colorectal neoplasms-a prospective endoscopist- blinded randomized trial”. Am J Gastroenterol, 101: 2719-25. 4. Matro R (2012). “The Effect on Colon Visualization During Colonoscopy of the Addition of Simethicone to Polyethylene Glycol-Electrolyte Solution: A Randomized Single-Blind Study”. Clinical and Translational Gastroenterology, 26: 1038-40. 5. Sasinee T, Abhasnee S, Sasivimol R (2009).” Improving quality of colonoscopy by adding simethicone to sodium Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Chuyên Đề Nội Khoa 152 phosphate bowel preparation”. World J Gastroenterol, 15(24):3032-37. 6. Toledo T.K, DiPalma J.A (2001). “Review article: colon cleansing preparation for gastrointestinal procedures”. Aliment Pharmacol Ther, 15: 605-11. 7. Wexner SD, Beck DE, Baron TH et al. (2006). “A consensus document on bowel preparation before colonoscopy: prepared by a task force from the American Society of Colon and Rectal Surgeons (ASCRS), the American Society for Gastrointestinal Endoscopy (ASGE), and the Society of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons (SAGES)”. Gastrointest Endosc, 63: 894-909. Ngày nhận bài báo: 08/11/2018 Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/12/2018 Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019