Nghiên cứu ảnh huởng của chất kích thích sinh trưởng đến khả năng tái sinh chồi cây Lan hài xuân cảnh (Paphiapedilum canhii) bằng phương pháp In vitro - Nguyễn Thị Tình

KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 49 NGHIÊN CU &NH H'NG C(A CHT KÍCH THÍCH SINH TR'NG 1N KH& N<NG TÁI SINH CH+I CÂY LAN HÀI XUÂN C&NH (Paphiopedilum Canhii) BWNG PHNG PHÁP IN VITRO Nguy„n Th Tình1, Nguy„n TiUn Ding1, Vi Th Thanh Hcng1, Ma Th Hồn1, Chu Thúc
t2,
ào Xuân Thanh1, Ngơ Xuân Bình1 TĨM TT Bài báo này trình bày kUt qu< nghiên cu vB <nh h2Gng cPa chDt kích thích sinh tr2Gng -Un kh< n#ng tái sinh chki lồi lan Hài Xuân C<nh. MRc -ích cPa nghiên cu là b<o tkn ngukn gien -c h0u làm tiBn -B nhân nhanh phát tri5n ngukn gien lồi lan hài cĩ giá tr. V7t liu nghiên cu là qu< lan hài 7 tháng tu^i sau thR phDn tiUn hành thu phơi nuơi cDy trên mơi tr2Xng dinh d2†ng MS. KUt qu< nghiên cu cho thDy ht n<y m9m tTt nhDt trên mơi tr2Xng MS (Murashige — skoog, 1962) b^ sung NAA nkng -6 0,5 — 1 mg/l và BA 1 mg/l. Chki tái sinh sau 90 ngày gieo ht. Chki sau tái sinh -2>c chuy5n sang mơi tr2Xng nhân nhanh MS b^ sung BA 2 mg/l + Kinetin 1 mg/l + TDZ 1 mg/l cho h sT nhân chki 2,93 l9n. TiUp theo cDy chuy5n các chki cĩ kích th23c 2 — 3 cm sang mơi tr2Xng MS c_ b<n b^ sung NAA 0,5 mg/l + than hot tính 1 g/l cho tJ l mQu ra r„ -t 93,33%. Tg khố: BA, in vitro, Hài Xuân C<nh, n<y m9m, TDZ. 1. T VN  7 H… lan là m6t trong trong nh0ng h… l3n nhDt cPa ngành th`c v7t ht kín, chúng khơng ch] -em li giá tr kinh tU mà cịn -em li giá tr trong khoa h…c. H… lan cĩ hai loi, loi m…c trên cây sl dRng r„ khí sinh -5 phát tri5n g…i là phong lan, lồi m…c d23i -Dt -2>c g…i là -a lan [1]. ST l2>ng lồi -a lan khơng nhiBu nh2ng li mang giá tr kinh tU l3n cho ngành hoa — cây c<nh G nhiBu n23c và vùng lãnh th^ trên thU gi3i nh2 Trung QuTc, Thái Lan, Nh7t B<n,
ài Loan và Vit Nam [1]. Lan Hài thu6c lồi -a lan -ây là nhĩm khác bit bGi cDu trúc hoa khác th2Xng v3i m6t cánh hoa gi0a (cịn g…i là cánh mơi) hình túi sâu trơng giTng nh2 m6t chiUc hài ncm G v trí thDp nhDt cPa hoa, do -ĩ trG thành tên chung cPa nhĩm lan này là lan Hài. Vit Nam là quTc gia -2>c -ánh giá cĩ s` -a dng sinh h…c phong phú, phong lan Vit Nam -a dng vB sT lồi, màu sfc và chPng loi v3i trên 140 loi phong lan chia ra thành 1000 giTng nguyên thPy. V3i nhiBu lồi -c h0u, trong -ĩ ph<i k5 t3i chi lan hài v3i 22 lồi m…c t` nhiên và cĩ t3i 13 lồi -c h0u khu v`c và 01 lồi -c h0u Vit Nam [1], lan Hài Xuân C<nh hay cịn g…i là Hài Vàng (Paphiopedilum 1 Trường Đại học Nơng Lâm Thái Nguyên 2 Bộ Khoa học và Cơng nghệ canhii). Lồi lan Hài này hoa cĩ màu sfc vàng r`c cĩ lá -ài sau hình trng cho -Un b9u dRc, dài 2,2 - 2,8 cm r6ng 1,4 - 2,2 cm, h_i nh…n, mép uTn vào G ph9n trên. Lá -ài bên dính nhau. Lồi này xuDt hin G vùng núi -á vơi biên gi3i Vit Nam v3i sT l2>ng cá th5 khơng nhiBu tuy nhiên do -a bàn sinh sTng h¢p, kh< n#ng tái sinh thDp ng2Xi dân khai thác k t dQn -Un lan Hài Xuân C<nh cĩ nguy c_ r_i vào danh mRc các lồi nguy cDp c9n ph<i b<o tkn [1]. Cùng v3i s` phát tri5n cPa khoa h…c kj thu7t vic ng dRng nuơi cDy mơ tU bào th`c v7t (in vitro) -ã bc nhiBu lồi th`c v7t quý, ngồi ra cịn nâng cao h sT nhân trong thXi gian ngfn. Các kUt qu< nghiên cu tr23c -ĩ -ã cĩ m6t sT thành cơng trong nhân giTng invitro các lồi lan hài: Chen và Cs (2004) -ã thành cơng trong nhân invitro G m6t sT dịng lai lồi Paphiopedilum tg mơ s¢o, chki và lá; Huang và Cs. (2004) -ã thành cơng nhân in vitro lan hài tg -]nh chki, -Tt m9m; Zeng và Cs 2012,2013 -ã nhân thành cơng m6t sT lồi lan hài tg lá. G9n -ây, nhân giTng Paphiopedilum -ã cĩ nh0ng thành cơng bu3c -9u, trên m6t sT giTng lan hài khác nhau nh2 hài Giáp, hài GDm, hài Hkng.. [6], [8], [14]. Tuy nhiên v3i lan Hài Xuân C<nh (Hài Vàng) ch2a cĩ các kUt qu< nghiên cu cR th5 vB nhân giTng invitro. Bài viUt này trình bày kUt qu< tái sinh phơi lan Hài Xuân C<nh trong mơi tr2Xng nhân to. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 50 2. V#T LI$U VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. V7t liu nghiên cu V7t liu nghiên cu -2>c trkng ti v2Xn b<o tkn lan Hài Tr2Xng
i h…c Nơng Lâm Thái Nguyên, và các v7t liu thu th7p tg khu v`c V2Xn QuTc gia Ba B5. Phơi -2>c tách tg qu< sau thR phDn sau 7 tháng tu^i sau -ĩ -2>c nuơi cDy ti phịng thí nghim Khoa CNSH & CNTP, Tr2Xng
i h…c Nơng Lâm Thái Nguyên. 2.2. Ph2_ng pháp nghiên cu Quá trình nhân giTng in vitro lan Hài Xuân C<nh tr<i qua 4 giai -on sau -ây: 2.2.1. Thu mQu và vơ trùng mQu L`a ch…n quc thR phDn sau kho<ng 7 tháng chín và rla sch bcng dung dch xà phịng loi bs hUt bRi bEn. TiUn hành trong box cDy vơ trùng, khl trùng s_ b6 bcng ckn 70˚ trong 30 giây, tráng li 3-5 l9n bcng n23c vơ trùng. Dùng HgCl2 0,1% vơ trùng mQu trong 10 phút và tráng li bcng n23c vơ trùng.
t mQu lên giDy thDm và -5 khơ t` nhiên trong box. Sau -ĩ thu phơi -2a vào mơi tr2Xng nuơi cDy. 2.2.2. Tái sinh mQu trong mơi tr2Xng cha chDt kích thích sinh tr2Gng Thí nghim 1: œnh h2Gng cPa BA và NAA -Un kh< n#ng n<y m9m cPa phơi Nuơi cDy phơi ht trên mơi tr2Xng MS b^ sung -2Xng 30 g/l + n23c dga 150 ml/l + agar 5,5 g/l + inositol 100 mg/l, pH 5,6 — 5,8. Nkng -6 BA 0 mg/l; và 1 mg/l kUt h>p v3i NAA 0 mg/l; 0,5 mg/l; 1 mg/l. Theo dõi -6 n<y m9m -kng -Bu cPa ht. 2.2.3. Nhân nhanh chki tái sinh Thí nghim 2: œnh h2Gng cPa BA -Un kh< n#ng nhân nhanh chki cPa mQu nuơi cDy TiUn hành cDy chuy5n mQu ht n<y m9m sang mơi tr2Xng MS b^ sung -2Xng 30 g/l + n23c dga 150 ml/l + agar 5,5 g/l + inositol 100mg/l, pH 5,6 — 5,8. Thí nghim gkm 5 cơng thc, mni cơng thc t2_ng ng v3i nkng -6 BA nh2 sau: (0 mg/l; 1 mg/l; 2 mg/l; 3 mg/l; 5 mg/l). Theo dõi sT chki phát sinh và chDt l2>ng chki. Thí nghim 3: œnh h2Gng cPa BA kUt h>p v3i Kinetin -Un kh< n#ng nhân nhanh chki cPa mQu nuơi cDy Ch…n bình cĩ ht lên m9m -Bu tách và cDy chuy5n sang mơi tr2Xng nhân chki MS b^ sung nkng -6 BA 2 mg/l kUt h>p v3i các nkng -6 Kinetine 0 — 2 mg/l. Thí nghim 4: œnh h2Gng cPa BA kUt h>p v3i Kinetin và TDZ -Un kh< n#ng nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh Ht nc cDy chuy5n sang mơi tr2Xng nhân chki MS b^ sung BA 2mg/l + Kinetine 1 mg/l b^ sung TDZ vào các cơng thc thí nghim v3i nkng -6 t2_ng ng nh2 sau: 0 mg/l; 0,5 mg/l; 1 mg/l; 1,5 mg/l; 2 mg/l -5 -ánh giá kh< n#ng nhân nhanh G mni nkng -6. 2.2.4. To cây hồn ch]nh Thí nghim 5: œnh h2Gng cPa NAA -Un kh< n#ng ra r„ cPa chki lan Hài Xuân C<nh L`a ch…n chki sinh tr2Gng và cĩ 2-3 lá cDy chuy5n sang mơi tr2Xng ra r„ MS b^ sung NAA t2_ng ng v3i các nkng -6 (0 mg/l; 0,5 mg/l; 1 mg/l; 1,5 mg/l; 2 mg/l) v3i các nkng -6 khác nhau -5 theo dõi kh< n#ng to r„ cPa mQu. Các bình nuơi cDy phơi -2>c nuơi d2†ng trong -iBu kin ánh sáng v3i c2Xng -6 2000 lux và thXi gian chiUu sáng 16 h sáng/8h tTi. 2.3. Ph2_ng pháp xl lý sT liu Mni cơng thc thí nghim -2>c tiUn hành 30 bình (mni bình nuơi cDy 5-6 chki) -ng mQu nghiên cu trên 30 mQu cho 1 thí nghim, mni cơng thc -2>c nhfc li 3 l9n và bT trí ngQu nhiên hồn tồn. ST liu -2>c xl lý Excel 2010 và ph9n mBm IRRISTAT 5.0. 3. KT QU VÀ TH O LU#N 3.1. œnh h2Gng cPa BA và NAA -Un kh< n#ng h<y m9m cPa ht lan Hài Xuân C<nh Phơi ht là m6t trong nh0ng ngukn v7t liu cho nhân giTng lan hài, tuy nhiên v3i nhiBu giTng lan cĩ tJ l n<y m9m khác nhau.
c -i5m n^i b7t cPa nhân giTng lan hài -2>c quan tâm là tJ l ht n<y m9m cPa lồi lan hài rDt kém, sc sTng yUu, kh< n#ng ph<n phân hố tU bào thDp. N<y m9m là m6t giai -on phát tri5n sinh lý cPa ht v3i -c -i5m thay -^i vB hình thái, trao -^i chDt và -c bit là hoocmon. Các nghiên cu tr23c -ây báo cáo rcng s` n<y m9m cPa ht liên quan -Un vai trị cPa gibberelic acid (GA3), IAA, abscisic acid (ABA) và ethylene (ET).
c bit, trong giai -on np GA3, IAA chiUm 2u thU so v3i ABA và ethylene [13]. Tuy nhiên, vai trị cPa auxin (NAA) và cytokinin (BA) trong quá trình n<y m9m cPa ht ch2a -2>c nghiên cu rõ ràng. G9n -ây, trong nhân giTng lan hài (Paphiopedilum), BA KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 51 và NAA -ã -2>c thl nghim [5], [6], [14]. Trong nghiên cu này cho thDy cơng thc thí nghim -2>c b^ sung NAA và BA thu -2>c tJ l n<y m9m cao h_n cơng thc -Ti chng. ¡ CT4 trên nBn mơi tr2Xng 1/2 MS b^ sung BA 1 mg/l và thay -^i nkng -6 NAA tg 0,5 — 1,0 mg/l khơng cĩ s` khác bit sau 60 ngày theo dõi v3i ht n<y m9m -Bu, cĩ màu xanh lá -7m và cing cho chDt l2>ng ht n<y chki tTt nhDt sau 90 ngày. Tuy nhiên G CT5 mơi tr2Xng 1/2 MS b^ sung NAA 1 mg/l và khơng b^ sung BA xuDt hin chki cĩ màu xanh nht sau 60 ngày. Bi5u hin này giTng CT2 và CT3. Cĩ th5 thDy rcng, vai trị cPa BA hoc NAA -_n l“ ng chki (B<ng 1). Vì v7y, BA và NAA G CT4, CT5 và CT6 là ba nkng -6 thích h>p cho ht phơi lan n<y m9m. B<ng 1. œnh h2Gng cPa BA và NAA -Un kh< n#ng n<y m9m cPa ht lan Hài Xuân C<nh Ngày theo dõi sau khi gieo ht Cơng thc NAA (mg/l) BA (mg/l) 60 ngày 90 ngày CT 1 0,0 0,0 Khơng m…c Khơng n<y chki CT 2 0,0 1,0 M…c, xanh nht N<y chki, nht CT 3 0,5 0,0 M…c, xanh nht N<y chki, nht CT 4 0,5 1,0 M…c, xanh N<y chki, xanh -7m CT 5 1,0 0,0 M…c, xanh nht N<y chki, xanh -7m CT 6 1,0 1,0 M…c, xanh N<y chki, xanh -7m 3.2. œnh h2Gng cPa nkng -6 BA, Kinetin, TDZ -Un kh< n#ng nhân nhanh lan Hài Xuân C<nh 3.2.1. œnh h2Gng cPa nkng -6 BA -Un kh< n#ng tái sinh chki lan Hài Xuân C<nh Bên cnh kh< n#ng t#ng c2Xng s` n<y m9m cPa phơi ht, BA cịn -2>c biUt -Un v3i vai trị phân hĩa chki tg mơ s¢o và t#ng c2Xng phát sinh chki phR trong nhân giTng lan hài Paphiopedilum [6], [4], [9]. Nhìn chung, b^ sung BA vào mơi tr2Xng cho thDy h sT nhân chki t#ng lên -áng k5 so v3i -Ti chng (CT1). H sT nhân chki cao nhDt G CT3 v3i 2,07 l9n, t2_ng ng t^ng sT chki 62/30 chki. ¡ CT4 và 5 cĩ t^ng sT chki thu -2>c và h sT nhân chki gi<m d9n G nkng -6 BA l9n l2>t 3 mg/l và 5 mg/l. T2_ng t` chDt l2>ng chki cing gi<m d9n tg mc xanh -7m, m7p (CT3) xuTng xanh nht, g9y (CT5) (B<ng 2). V3i giá tr LSD05 -t 0,12 và CV% 4,5 cho thDy các cơng thc cĩ s` sai khác cĩ ý nghya mc -6 tin c7y 95%.
iBu này cho thDy BA cĩ s` <nh h2Gng -Un kh< n#ng nhân chki lan Hài Xuân C<nh. B<ng 2. œnh h2Gng cPa nkng -6 BA -Un kh< n#ng nhân chki lan Hài Xuân C<nh (sau 30 ngày) Cơng thc BA (mg/l) ST mQu (mQu) T^ng sT chki (chki) H sT nhân chki (l9n) ChDt l2>ng chki CT 1 0,0 30 32 1,07 Xanh nht, g9y CT 2 1,0 30 45 1,50 Xanh nht, g9y CT 3 2,0 30 62 2,07 Xanh -7m, m7p CT 4 3,0 30 56 1,87 Xanh -7m,m7p CT 5 5,0 30 35 1,17 Xanh nht, g9y LSD05 0,12 CV% 4,5 Quá trình tái sinh các lồi lan nĩi chung và lan hài nĩi riêng cĩ liên quan cht chh -Un nkng -6 cPa hoocmon.
c bit, BA <nh h2Gng nhiBu -Un giai -on phát tri5n cPa phơi soma to tiBn -B cho hình thành chki và to -a chki, -i5n hình protocom like bodies (PLB) [14]. Do v7y, khi BA G nkng -6 cao sh t#ng sinh tU bào quá mc, dQn -Un gi<m sút s` hình thành chki. Nkng -6 BA 2 mg/l b^ sung vào mơi tr2Xng 1/2 MS nuơi cDy lan hài Paphiopedilum delenatii [6], [11] và Paphiopedilum hangianum [14]. Tg nh0ng kUt quc nkng -6 BA dao -6ng 2 mg/l thích h>p cho nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh. 3.2.2. œnh h2Gng cPa BA kUt h>p v3i Kinetin -Un kh< n#ng nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh M6t trong nh0ng -c tr2ng cPa quá trình nhân giTng lan Paphiopedilum spp là kh< n#ng to PLB KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 52 (protocom like bodies) chu <nh h2Gng nhiBu cPa tJ l auxin/cytokinin [14]. S` phát tri5n chki nách c9n tJ l cytokinin cao [14], [4]. B<ng 3 cho thDy BA 2 mg/l kUt h>p Kinetin thu -2>c sT chki và h sT nhân chki cao h_n so v3i BA -_n l“ (CT1- -Ti chng). Khi nkng -6 Kinetin t#ng, t2_ng ng v3i sT chki và h sT nhân chki t#ng lên -áng k5, cao nhDt G CT3 v3i 70 chki thu -2>c, h sT nhân chki -t 2,33 l9n và chki xanh -7m, m7p. ¡ CT4 và CT5 cĩ sT chki thu -2>c, h sT nhân chki và chDt l2>ng chki gi<m so v3i CT3. Khi so sánh các cơng thc thí nghim G giá tr LSD05 -t 0,15 và CV% 3,5 chng minh rcng các cơng thc thí nghim cĩ s` sai khác cĩ ý nghya G mc -6 tin c7y 95%. Bp v3i Kinetin -Un nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh (sau 30 ngày) Cơng thc BA (mg/l) Kinetin (mg/l) ST chki nuơi cDy (mQu) T^ng sT chki thu -2>c (chki) H sT nhân chki (l9n) ChDt l2>ng chki CT 1 2,0 0,0 30 45 1,50 Xanh nht, m7p CT 2 2,0 0,5 30 57 1,90 Xanh nht, m7p CT 3 2,0 1,0 30 70 2,33 Xanh -7m, m7p CT 4 2,0 1,5 30 60 2,00 Xanh nht, g9y CT 5 2,0 2,0 30 55 1,83 Xanh nht, g9y LSD05 0,15 CV(%) 3,5 Nghiên cu cPa Zeng và cs (2013) ch] ra rcng BA 1 mg/l kUt h>p Kinetin 5 mg/l thu -2>c 5,2% PLB tái sinh G giTng lan hài Paphiopedilum hangianum. Nh7n thDy rcng khi nhân giTng in vitro lan Paphiopedilum sl dRng -_n l“ Kinetin cĩ vai trị 2u thU h_n so v3i BA trong s` hình thành, phát tri5n cPa chki [14], [4], [9]. Nghiên cu này chng minh rcng s` kUt h>p BA và Kinetin -<m b<o s` -a chki và chDt l2>ng chki (Bc s` hn chU phát sinh hình thái tg mơ s¢o, PLB trong nhân giTng lan hài Paphiopedilum. 3.2.3. œnh h2Gng cPa BA kUt h>p v3i Kinetin và TDZ -Un kh< n#ng nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh Bp v3i Kinetin và TDZ -Un kh< n#ng nhân nhanh chki lan Hài Xuân C<nh (sau 30 ngày) Cơng thc BA (mg/l) Kinetin (mg/l) TDZ (mg/l) ST chki nuơi cDy (mQu) H sT nhân chki (l9n) ChDt l2>ng chki CT 1 2,0 1,0 0,0 30 2,00 Xanh nht, m7p CT 2 2,0 1,0 0,5 30 2,80 Xanh -7m, m7p CT 3 2,0 1,0 1,0 30 2,93 Xanh -7m, m7p CT 4 2,0 1,0 1,5 30 2,37 Xanh nht, g9y CT 5 2,0 1,0 2,0 30 2,13 Xanh nht, g9y LSD05 0,19 CV(%) 2,6 V3i nh0ng kUt quc G thí nghim trên, nghiên cu tiUp tRc sl dRng BA 2 mg/l và Kinetin 1 mg/l kUt h>p v3i TDZ trong giai -on nhân nhanh chki, kUt quc th5 hin G b<ng 4. CT3 cĩ nkng -6 TDZ 1 mg/l kUt h>p v3i BA 2 mg/l và Kinetin 1 mg/l thu -2>c h sT nhân chki cao nhDt, -t 2,93 l9n, chki xanh -7m, m7p. TDZ dao -6ng G mc 0,5 -Un 2 mg/l -Bu cĩ h sT nhân chki cao h_n so v3i CT1 v3i h sT nhân chki -t 2 l9n. Tuy nhiên, h sT nhân chki và chDt l2>ng chki tTt -2>c duy trì G mc xanh -7m, m7p G CT1 -Un CT3 và gi<m d9n G CT4 và CT5 v3i chki xanh nht, g9y (B<ng 4).
i5m n^i b7t cPa quá trình c<m ng và tái sinh PLB trong nhân giTng lan hài Paphiopedilum trên mơi tr2Xng b^ sung BA, NAA, TDZ, 2,4-D và Kinetin -ã thu -2>c nh0ng kUt qu< kh< quan [14], [4], [9]. M6t trong nh0ng khĩ kh#n trong c<m ng mơ s¢o và to PLB lan hài Paphiopedilum th2Xng gp là c<m ng chki -]nh, tJ l sinh tr2Gng mơ s¢o thDp, kh< n#ng tái sinh kém và s` hố nâu [14], [4], [9]. Báo cáo cPa Huang và cs (2001) cho thDy rcng BA cĩ <nh h2Gng nhiBu h_n TDZ -Un s` nhân chki cPa giTng lan hài lai Paphiopedilum (Paphiopedilum philippinense x P. Susan Booth), trong khi TDZ c KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 53 chU s` nhân chki. Trong nghiên cu này thDy rõ hin t2>ng ging chki G CT4 và CT5 (B<ng 4). Trong nghiên cu cPa Zeng và cs (2013) nh7n thDy rcng sl dRng TDZ -_n l“ G nkng -6 1 - 2 mg/l làm cho mơ s¢o và PLB hố nâu chiUm tJ l cao 71,6% - 100%. H_n n0a, Nhut và cs (2007) -ã thu -2>c 75% chki tái sinh khi b^ sung TDZ 1,5 mg/l vào mơi tr2Xng 1/2 MS. Trong nghiên cu này sl dRng TDZ 1 mg/l kUt h>p v3i BA 2 mg/l và Kinetin 1 mg/l cho kUt qu< nhân chki tTt. 3.3. œnh h2Gng cPa NAA -Un kh< n#ng ra r„ cPa chki lan Hài Xuân C<nh B<ng 5. œnh h2Gng cPa nkng -6 NAA -Un kh< n#ng ra r„ cây lan Hài Xuân C<nh (sau 30 ngày) Cơng thc NAA (mg/l) ST chki nuơi cDy (mQu) ST chki ra r„ (mQu) TJ l chki ra r„ (%) ChDt l2>ng r„ CT 1 0,0 30 2 6,67 Ngfn, nhs CT 2 0,5 30 21 70,00 Ngfn, m7p CT 3 1,0 30 17 56,67 Ngfn, nhs CT 4 1,5 30 12 40,00 Ngfn,nhs CT 5 2,0 30 7 23,33 Ngfn, nhs LSD05 6,5 CV(%) 7,1 Vai trị cPa NAA trong c<m ng ra r„ lan Hài Paphiopedilum -ã -2>c nghiên cu [2], [12]. V3i nh0ng kUt qu< G b<ng 5 cho thDy CT2 (NAA 0,5 mg/l) thu -2>c 21/30 chki cĩ r„ xuDt hin, chiUm 70%. ¡ nkng -6 NAA t#ng d9n cĩ tJ l chki ra r„ l9n l2>t là 56,67%, 40% và 23,33% G CT3, CT4 và CT5 cao h_n so v3i CT1 (-Ti chng). Tuy nhiên, so v3i CT2 thì CT3, CT4 và CT5 cĩ tJ l chki ra r„ thDp h_n. V3i giá tr LSD.05 -t 6,5 và CV% 7,1 các cơng thc khác nhau cĩ s` sai khác cĩ ý nghya mc -6 tin c7y 95%.
iBu này cho thDy, nkng -6 NAA cĩ <nh h2Gng rõ rt -Un quá trình c<m ng và phát tri5n cPa r„. Nghiên cu cPa Kaur và Bhutani (2012) th5 hin rcng quá trình kích thích ra r„ trên -Ti t2>ng lan hài chu <nh h2Gng bGi hai yUu tT giTng và nkng -6 NAA. Nghiên cu này cho thDy nkng -6 NAA 0,5 mg/l phù h>p cho quá trình ra r„ trên giTng Hài Xuân C<nh. KUt quc ghi nh7n bGi trong nh0ng nghiên cu nhân giTng lan Hài Hcng và lan Hài V N0 [2], [10]. A. Ht n<y m9m trong mơi tr2Xng MS b^ sung BA 1 mg/l + NAA 0,5 mg/l. B B: Chki lan Hài Xuân trong mơi tr2Xng MS b^ sung BA (2 mg/l) C. Chki hồn ch]nh lan Hài Xuân C<nh trong mơi tr2Xng MS b^ sung NAA 0,5 mg/l. D. Chki lan Hài Xuân C<nh giai -on nhân nhanh trên mơi tr2Xng MS b^ sung BA 2 mg/l + Kinetine 0,5 mg/l + TDZ 0,5 mg/l. Hình 1. Tái sinh lan Hài Xuân C<nh trong mơi tr2Xng nuơi cDy in vitro 4. KT LU#N Ht lan Hài Xuân C<nh cĩ kh< n#ng n<y m9m tTt trên nBn mơi tr2Xng MS b^ sung BA 1 mg/l kUt h>p NAA tg 0,5 mg/l -Un NAA 1 mg/l. Chki tái sinh tTt sau 90 ngày gieo ht. To -a chki cĩ BA 2 mg/l và Kinetin 1 mg/l kUt h>p TDZ 1 mg/l. Giai -on ra r„ to cây hồn ch]nh v3i hàm l2>ng chDt kích thích sinh tr2Gng và than hot tính phù h>p cho giai -on ra r„ là NAA 0,5 mg/l và than hot tính 1 g/l. TÀI LI$U THAM KH O 1. Averyanov, Phillip Cribb, Phan KU L6c, Nguy„n TiUn Hip, 2008. Lan Hài Vit Nam, Nxb Giao thơng V7n t<i TP. Hk Chí Minh. 2. Hồng Th Giang, Nguy„n Quang Thch, Mch Hkng Thfm,
n Th Thu Hà, 2010. Nghiên A C B KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 54 cu nhân giTng in vitro và nuơi trkng giTng lan Hài quý Paphiopedilum hangianum perner gurss (Hài Hcng). Tp chí Khoa h…c và Phát tri5n, t7p 8 (sT 2), trang 194 — 201. 3. Huang L. C., Lin C. J., Kou C. I., Huang B. L., Murashige T. (2001). Paphiopedilum cloning in vitro. Scientia Horticulturae, 91, 111-121. 4. Long, B., Niemiera, A. X., Cheng, Z. Y., Long, C. L., 2010. In vitro propagation of four threatened Paphiopedilum species (Orchidaceae). Plant Cell Tissure Organ Cult. 101, 151—162. 5. Lin, Y. H., Chang, C., Chang, W. C., 2000. Plant regeneration from callus culture of a Paphiopedilum hybrid. Plant Cell Tissue Organ Cult, 62, 21—25. 6. Nhut, D. T., Thuy, D. T. T., Don, N. T., Luan, V. Q., Hai, N. T., Van, K. T. T., Chinnappa, C. C., 2007. In vitro stem elongation of Paphiopedilum delenatii Guillaumin and shoot regeneration via stem node culture. Propag. Ornam. Plants, 7, 29—36. 7. Nguy„n Thin Tnh (2001). Lan Vit Nam. Nxb Nơng nghip TP. Hk Chí Minh. 8. Ng, C. Y., Saleh, N. M., 2011. In vitro propagation of Paphiopedilum orchid through formation of protocorm-like bodies. Plant Cell Tissue Organ Cult, 105, 193—202. 9. Ngơ Th Nguyt và cs (2013). Thu th7p, l2u tr0 ngukn gen và ng dRng cơng ngh sinh h…c trong b<o tkn và phát tri5n m6t sT lồi lan quý G Qup kUt qu< khoa h…c cơng ngh -B tài. Trung tâm Khoa h…c và S<n xuDt Nơng Lâm nghip Qu<ng Ninh. 10. Nguy„n Th Cúc, Nguy„n V#n KUt, D2_ng TDn Nh`t, Nguy„n Th Kim Lý, 2014. Nghiên cu <nh h2Gng cPa m6t sT chDt h0u c_ lên quá trình sinh tr2Gng và phát tri5n cây lan Hài Hkng (Paphiopedilum delenatii ) in vitro. Tp chí Sinh h…c, t7p 36 (sT 1), trang 250 — 256. 11. Kaur S và Bhutani K. K., 2012. In vitrro propagation of Paphiopedilum spicerianum (Reichb. F.) Pfit. Floriculture and Ornamental Biotechnology, 7(1), 65-70. 12. KhuDt H0u Trung, 2009. Nghiên cu -a dng di truyBn lồi lan Hài
Tm (Paphiopedilum coonlor Pfitzer) b<n -a cPa Vit Nam. Tp chí Khoa h…c và Cơng ngh Nơng nghip Vit Nam, sT 3 (12), tr 70-77. 13. Shu, K., Liu, X. D., Qi Xie, Q., and He, Z. H., 2016. Two faces of one seed: Hormonal regulation of dormancy and germination. Molecular Plant, 9, 34— 45. 14. Zeng, S, Wang, J., Wu, K., Teixeira da Silva, J. A., Zhang, J., Duan, J., 2013. In vitro propagation of Paphiopedilum hangianum Perner & Gruss. Scientia Horticulturae, 151, 147—156. STUDY ON THE EFFECT OF PLANT GROWTH REGULATORS ON BUDS REGENERATION OF SLLIPER ORCHIRD (Paphiopedilum canhii) BY IN VITRO CULTURE METHOD Nguyen Thi Tinh1, Nguyen Tien Dung1, Vu Thi Thanh Hang1, Ma Thi Hoan1, Chu Thuc Dat2, Dao Xuan Thanh1, Ngo Xuan Binh1. 1Thai Nguyen University of Agriculture and Forestry 2Ministry of Science and Technology Summary This paper presents the results of research on the effection of plant hormones to the ability of seeds embryo of Paphiopedilum canhii. Purpose of this study is to conserve endemic genetic resources as a prerequisite for rapid development of orchid species. The material of research as a fruit collected after 7-month-old of pollination conducted to choose seed embryo for culture on MS medium. The results showed that the seed germination was best on MS medium (Murashige - Skoog, 1962) supplemented with NAA concentration 0.5 - 1mg/l and BA 1mg/l. Shoots regenerated after 90 days sowing. Post-regeneration of shoots were transferred to MS medium rapidly supplemented with 2 mg/l BA + Kinetin 1 mg/l + TDZ 1 mg/l obtained bud multiplication is 2.93 times. Continue, transfer the shoots has size 2 - 3 cm to MS medium supplemented with 0.5 mg/l NAA + activated charcoal 1 g/l obtained the rate of root induction with 93.3 percent. Keywords: BA, in vitro, Paphiopedilum canhii, germination, TDZ. Ng2Xi ph<n bin: PGS.TS. Nguy„n V#n
kng Ngày nh7n bài: 4/12/2017 Ngày thơng qua ph<n bin: 5/01/2018 Ngày duyt -#ng: 12/01/2018