Một số nội dung chủ yếu cho hiện đại hóa hạ tầng thông tin, thống kê khoa học và công nghệ Việt Nam

THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 11 Nghiïn cûáu - Trao àöíi Haå têìng thöng tin àûúåc hiïíu laâ “hïå thöëngtrang thiïët bõ phuåc vuå cho viïåc saãnxuêët, truyïìn àûa, thu thêåp, xûã lyá, lûu trûä vaâ trao àöíi thöng tin söë, bao göìm maång viïîn thöng, maång Internet, maång maáy tñnh vaâ CSDL” (Luêåt Cöng nghïå thöng tin, söë 67/2006/QH11 ngaây 29 thaáng 6 nùm 2006). Haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN àûúåc hiïíu laâ haå têìng thöng tin cho hoaåt àöång thöng tin vaâ thöëng kï KH&CN. Haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN laâ thaânh phêìn cú baãn cuãa nguöìn lûåc thöng tin KH&CN, bao göìm têåp hïå thöëng trang thiïët bõ kyä thuêåt àïí thu thêåp, xûã lyá, truyïìn taãi, phöí biïën, tòm kiïëm vaâ lûu giûä thöng tin, caác CSDL vaâ têåp húåp nguöìn tin söë/nguöìn tin àiïån tûã. Nghõ àõnh 11/2014/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN xaác àõnh thaânh phêìn cuãa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN bao göìm: - CSDL quöëc gia vïì KH&CN; - Caác CSDL vïì thöng tin vaâ thöëng kï KH&CN; - Caác trung têm dûä liïåu, trang thöng tin vaâ cöíng thöng tin àiïån tûã; - Caác nguöìn tin KH&CN trong nûúác vaâ quöëc tïë dûúái daång àiïån tûã; - Hïå thöëng trang thiïët bõ kyä thuêåt àïí xûã lyá, truyïìn taãi vaâ lûu giûä thöng tin KH&CN; Caác maång thöng tin KH&CN kïët nöëi khu vûåc vaâ quöëc tïë, bao göìm maång thöng tin NC&ÀT quöëc gia vaâ caác maång thöng tin KH&CN cuãa caác böå, ngaânh, àõa phûúng. Hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN laâ viïåc chuyïín àöíi, phaát triïín haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN trïn cú súã aáp duång nhûäng phûúng phaáp, phûúng tiïån hiïån àaåi dûåa trïn sûå phaát triïín vaâ aáp duång maånh meä nhûäng tiïën böå KH&CN, nhêët laâ cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng, nêng cao vai troâ, taác àöång vaâ taåo ra hiïåu quaã, nùng suêët ThS Cao Minh Kiïím Höåi Thöng tin Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Viïåt Nam Toám tùæt: Khaái quaát möåt söë quan àiïím hiïån àaåi hoáa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN. Giúái thiïåu nhûäng nöåi dung cú baãn hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN, bao göìm: Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc gia vïì KH&CN; hiïån àaåi hoaá caác nguöìn tin KH&CN àiïån tûã/söë trong nûúác vaâ quöëc tïë; hònh thaânh vaâ phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN; phaát triïín nguöìn tin truy cêåp múã vïì KH&CN vaâ hïå thöëng taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën; phaát triïín vaâ khai thaác hiïåu quaã Maång thöng tin NC&ÀT quöëc gia vaâ caác maång thöng tin KH&CN cuãa caác böå, ngaânh, àõa phûúng; xêy dûång vaâ phaát triïín Hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN; xêy dûång vaâ phaát triïín Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN. Tûâ khoáa: Thöng tin KH&CN; haå têìng thöng tin; haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN; hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN; Viïåt Nam. Key considerations for modernizing S&T information and statistics infrastructure of Vietnam Summary: Generalizes some view-points on modernizing S&T information and statistical infrastructure; presents some basic contents for modernizing the infrastructure of Vietnam S&T information and statistics, including creating and developing the National S&T database, modernizing domestic and international electronic and digital S&T information resources, establishing and developing the National S&T Digital Library, developing S&T open-access information resources and Vietnam Journals Online developing and effectively exploiting the National Research & Education Information Network and S&T information networks, attached to ministries, branches, localities; creating and developing S&T information and statistical system, creating and developing the National S&T Data Centre. Keywords: S&T information: information infrastructure; S&T statistics: modernization of S&T information and statistics infrastructure; Vietnam. MÖÅT SÖË NÖÅI DUNG CHUÃ YÏËU CHO HIÏÅN ÀAÅI HOÁA HAÅ TÊÌNG THÖNG TIN, THÖËNG KÏ KHOA HOÅC VAÂ CÖNG NGHÏÅ VIÏÅT NAM Nghiïn cûáu - Trao àöíi 12 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 lao àöång cao trong hoaåt àöång thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN. Baâi viïët giúái thiïåu nhûäng nöåi dung cú baãn cuãa hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN àïën nùm 2020 àûúåc àïì xuêët trong Àïì aán nghiïn cûáu cêëp Böå “Nghiïn cûáu cú súã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN Viïåt Nam”. 1. Quan àiïím hiïån àaåi hoáa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN Tûâ nghiïn cûáu nhûäng àõnh hûúáng, chuã trûúng vaâ quan àiïím cuãa Àaãng vaâ Nhaâ nûúác vïì phaát triïín KH&CN, chuáng töi thêëy hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN phaãi àûúåc tiïën haânh trïn cú súã caác quan àiïím sau: - Thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN laâ thaânh phêìn quan troång cuãa tiïìm lûåc KH&CN, laâ nguöìn lûåc quan troång cho hoaåt àöång KH&CN vaâ cöng taác quaãn lyá, àiïìu haânh, hoaåch àõnh chñnh saách phaát triïín KH&CN; - Phaát triïín haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN vûâa laâ muåc tiïu vûâa laâ biïån phaáp àaãm baão cho hoaåt àöång KH&CN, nêng cao nùng lûåc quaãn lyá, àiïìu haânh, hoaåch àõnh chñnh saách phaát triïín KH&CN; - Phaát triïín haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN àaãm baão tñnh cöng khai, minh baåch trong quaãn lyá vaâ thûåc hiïån nhiïåm vuå KH&CN; - Àêìu tû cho hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN laâ àêìu tû cho phaát triïín; Nhaâ nûúác àêìu tû têåp trung kïët húåp vúái huy àöång caác nguöìn lûåc trong nûúác vaâ quöëc tïë àïí hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN; - Ài thùèng vaâo hiïån àaåi vaâ höåi nhêåp quöëc tïë àöëi vúái xêy dûång vaâ phaát triïín haå têìng thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN; phaát huy töëi àa vaâ khai thaác hiïåu quaã nguöìn lûåc thöng tin, thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN trong nûúác vaâ nhêåp tûâ nûúác ngoaâi. 2. Nöåi dung hiïån àaåi hoáa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN Hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN Viïåt Nam thúâi gian túái têåp trung vaâo möåt söë vêën àïì nhû sau: - Xêy dûång vaâ hiïån àaåi hoaá CSDL quöëc gia vïì KH&CN; caác CSDL thöng tin vaâ thöëng kï KH&CN; - Hiïån àaåi hoaá caác nguöìn tin KH&CN söë trong nûúác vaâ quöëc tïë; - Xêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån söë vïì KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín Hïå thöëng thöng tin, thöëng kï KH&CN; - Hiïån àaåi hoaá Maång thöng tin NC&ÀT quöëc gia vaâ caác maång thöng tin KH&CN cuãa caác böå, ngaânh, àõa phûúng. 2.1. Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc gia vïì KH&CN vaâ caác CSDL vïì KH&CN Hïå thöëng caác CSDL vïì KH&CN vaâ CSDL thöëng kï KH&CN, trong àoá bao göìm CSDL quöëc gia vïì KH&CN, laâ thaânh phêìn quan troång cuãa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN. Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc gia vïì KH&CN àaä àûúåc quy àõnh trong Luêåt KH&CN 2013 vaâ Nghõ àõnh 11/2014/NÀ-CP vïì thöng tin KH&CN cuäng nhû àûúåc àïì cêåp trong caác àõnh hûúáng, chiïën lûúåc phaát triïín KH&CN. Àiïìu 58 Luêåt Cöng nghïå thöng tin àaä àõnh nghôa “CSDL quöëc gia laâ têåp húåp thöng tin cuãa möåt hoùåc möåt söë lônh vûåc kinh tïë - xaä höåi àûúåc xêy dûång, cêåp nhêåt vaâ duy trò àaáp ûáng yïu cêìu truy nhêåp vaâ sûã duång thöng tin cuãa caác ngaânh kinh tïë vaâ phuåc vuå lúåi ñch cöng cöång”. CSDL quöëc gia vïì KH&CN àûúåc hiïíu laâ têåp húåp thöng tin coá töí chûác vïì tiïìm lûåc vaâ kïët quaã hoaåt àöång KH&CN quöëc gia, àûúåc xêy dûång, duy trò vaâ phaát triïín nhùçm cung cêëp dûä liïåu vaâ thöng tin àêìy àuã, chñnh xaác, kõp thúâi vïì KH&CN, phuåc vuå hoaåch àõnh chñnh saách, laänh àaåo, quaãn lyá, nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát triïín cöng nghïå, giaáo duåc vaâ àaâo taåo, saãn xuêët, kinh doanh. Tiïìm lûåc KH&CN coá thïí àûúåc coi laâ bao göìm nhên lûåc, taâi lûåc, vêåt lûåc (hïå thöëng töí chûác, cú súã vêåt chêët kyä thuêåt,...), thöng tin (tin lûåc) coân hoaåt àöång KH&CN theo nghôa röång bao göìm caác hoaåt àöång liïn quan àïën: - Hoaåt àöång nghiïn cûáu khoa hoåc, nghiïn cûáu vaâ triïín khai thûåc nghiïåm, phaát triïín cöng nghïå, ûáng duång cöng nghïå, dõch vuå KH&CN, phaát huy saáng kiïën vaâ hoaåt àöång saáng taåo khaác nhùçm phaát triïín KH&CN; THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 13 Nghiïn cûáu - Trao àöíi - Phaát triïín tiïìm lûåc KH&CN; - Súã hûäu trñ tuïå; - Tiïu chuêín ào lûúâng chêët lûúång; - Nùng lûúång nguyïn tûã, an toaân bûác xaå vaâ haåt nhên; - Quaãn lyá nhaâ nûúác caác dõch vuå cöng trong lônh vûåc thuöåc Böå quaãn lyá theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt. Nghõ àõnh 11/2014/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã vïì thöng tin KH&CN àaä quy àõnh CSDL quöëc gia vïì KH&CN laâ möåt böå phêån cuãa haå têìng thöng tin KH&CN vaâ bao göìm nhûäng thaânh phêìn chñnh: - Thöng tin vïì caác töí chûác KH&CN; - Thöng tin vïì caán böå nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát triïín cöng nghïå; - Thöng tin vïì caác nhiïåm vuå KH&CN (àang tiïën haânh, àaä kïët thuác vaâ kïët quaã ûáng duång); - Thöng tin vïì taâi liïåu súã hûäu trñ tuïå, caác cöng böë KH&CN vaâ chó söë trñch dêîn trïn caác taåp chñ, kyã yïëu höåi nghõ, höåi thaão khoa hoåc trong nûúác vaâ quöëc tïë; - Thöng tin vïì cöng nghïå, cöng nghïå cao, chuyïín giao cöng nghïå; - Thöng tin vïì thöëng kï KH&CN; - Thöng tin vïì doanh nghiïåp KH&CN; - Thöng tin vïì KH&CN trong khu vûåc vaâ trïn thïë giúái; - Caác thöng tin khaác coá liïn quan [7]. Nhûäng nghiïn cûáu vïì hiïån traång haå têìng thöng tin thöëng kï KH&CN cho thêëy hiïån taåi chuáng ta àaä coá nhûäng cú súã ban àêìu cho hïå thöëng CSDL quöëc gia vïì KH&CN, tuy vêåy nhûäng CSDL thaânh phêìn cuãa CSDL quöëc gia vïì KH&CN coân phên taán, khöng àûúåc quaãn lyá têåp trung. Nöåi dung hiïån àaåi hoaá CSDL quöëc gia vïì KH&CN bao göìm: 2.1.1. Xêy dûång vaâ phaát triïín caác CSDL thaânh phêìn cuãa CSDL quöëc gia vïì KH&CN Nöåi dung naây têåp trung vaâo: - Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL Töí chûác KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL Caán böå nghiïn cûáu vaâ phaát triïín (NC&PT) cuãa caác töí chûác NC&PT; - Hoaân thiïån vaâ phaát triïín CSDL Nhiïåm vuå KH&CN (bao göìm têåp húåp thöng tin nhiïåm vuå KH&CN àûúåc triïín khai, kïët quaã thûåc hiïån nhiïåm vuå KH&CN vaâ kïët quaã ûáng duång); - Hoaân thiïån vaâ nêng cêëp CSDL Cöng böë khoa hoåc vaâ trñch dêîn khoa hoåc; - Xêy dûång CSDL vïì cöng nghïå, cöng nghïå cao, chuyïín giao cöng nghïå; - Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL Thöëng kï KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc tïë vïì KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL Doanh nghiïåp KH&CN; - Hoaân thiïån vaâ phaát triïín CSDL Thöng tin súã hûäu trñ tuïå; - Hoaân thiïån vaâ phaát triïín CSDL Thöng tin tiïu chuêín, quy chuêín quöëc gia; - Hoaân thiïån vaâ phaát triïín CSDL Thöng tin an toaân bûác xaå vaâ haåt nhên, nùng lûúång nguyïn tûã. 2.1.2. Phaát triïín hïå thöëng quaãn trõ CSDL quöëc gia têåp trung Trûâ möåt söë CSDL chuyïn biïåt àûúåc xêy dûång búãi möåt àún võ (nhû CSDL vïì súã hûäu cöng nghiïåp; CSDL tiïu chuêín,...), viïåc xêy dûång, cêåp nhêåt, quaãn lyá, khai thaác vaâ sûã duång CSDL quöëc gia vïì KH&CN àûúåc thûåc hiïån theo nguyïn tùæc têåp trung thöëng nhêët tûâ trung ûúng àïën àõa phûúng trïn cú súã phên àõnh quyïìn haån, traách nhiïåm roä raâng theo nhiïåm vuå, chûác traách cuãa caác töí chûác, caá nhên coá liïn quan. Vò vêåy, viïåc xêy dûång möåt hïå thöëng quaãn trõ CSDL quöëc gia têåp trung hiïån àaåi, hiïåu quaã, àaáp ûáng àûúåc caác yïu cêìu vïì thöng tin laâ rêët quan troång. Cho àïën nay nhûäng CSDL thaânh phêìn àûúåc xêy dûång àöåc lêåp, riïng leã, trïn nhûäng nïìn taãng khaác nhau. Nöåi dung naây bao göìm caác hoaåt àöång: - Xêy dûång böå siïu dûä liïåu thöëng nhêët cho caác CSDL thaânh phêìn cêìn quaãn lyá têåp trung; trûúác hïët têåp trung xêy dûång böå siïu dûä liïåu cho caác CSDL thaânh phêìn vïì töí chûác Nghiïn cûáu - Trao àöíi 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 KH&CN, caán böå NC&PT, nhiïåm vuå KH&CN, cöng böë KH&CN; thöëng kï KH&CN; - Xêy dûång caác chuêín cho xûã lyá nöåi dung trong xêy dûång CSDL (caác baãng phên loaåi, caác cöng cuå phuåc vuå àõnh chó muåc; caác quy tùæc mö taã); - ÛÁng duång caác phêìn mïìm hiïån àaåi, phuåc vuå cho thiïët kïë vaâ xêy dûång hïå thöëng phêìn mïìm CSDL tiïn tiïën, tñnh nùng cao, tûúng thñch vúái caác chuêín CSDL quöëc tïë; - Xêy dûång trung têm dûä liïåu àïí quaãn trõ, phuåc vuå, sao lûu caác CSDL. 2.2. Hiïån àaåi hoaá caác nguöìn tin KH&CN söë trong nûúác vaâ quöëc tïë Nguöìn tin KH&CN söë laâ möåt thaânh phêìn quan troång cuãa haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN. Nguöìn tin KH&CN coá giaá trõ trïn thïë giúái ngaây nay hêìu hïët àaä àûúåc phöí biïën úã daång àiïån tûã. Nghiïn cûáu hiïån traång cho thêëy nguöìn tin KH&CN àiïån tûã cuãa Viïåt Nam coân rêët haån chïë, thiïëu, chûa àuã àaáp ûáng yïu cêìu phaát triïín [Cao Minh Kiïím vaâ cöång sûå, 2014]. Vò thïë möåt trong nhûäng nöåi dung hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN laâ hiïån àaåi hoaá nguöìn tin KH&CN àiïån tûã. Trïn cú súã xem xeát nhûäng àõnh hûúáng phaát triïín KH&CN, cho rùçng nhûäng nöåi dung hiïån àaåi hoaá nguöìn tin KH&CN àiïån tûã bao göìm: - Duy trò vaâ phaát triïín nhûäng nguöìn tin KH&CN cöët loäi thöng qua mua, mua quyïìn truy cêåp (phaát triïín) nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu thöng tin KH&CN cú baãn cuãa hoaåt àöång KH&CN, àùåc biïåt trong nhûäng lônh vûåc troång àiïím vaâ ûu tiïn göìm: cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng, cöng nghïå sinh hoåc, cöng nghïå vêåt liïåu múái, cöng nghïå chïë taåo maáy-tûå àöång hoáa, cöng nghïå möi trûúâng; nhûäng nghiïn cûáu ûáng duång KH&CN trong caác lônh vûåc KH&CN nöng nghiïåp, KH&CN y-dûúåc, KH&CN nùng lûúång, KH&CN giao thöng vêån taãi, KH&CN xêy dûång, KH&CN biïín, KH&CN quaãn lyá vaâ sûã duång taâi nguyïn thiïn nhiïn, KH&CN vuä truå; - Àêìu tû thûúâng xuyïn mua quyïìn truy cêåp möåt söë CSDL KH&CN quan troång cöët loäi phuåc vuå hoaåt KH&CN trong nhûäng lônh vûåc troång àiïím vaâ ûu tiïn höåi nhêåp quöëc tïë; - Höî trúå xêy dûång vaâ phaát triïín nhûäng sûu têåp taâi liïåu coá giaá trõ cao trong möåt söë lônh vûåc ûu tiïn, troång àiïím vïì KH&CN; - Xêy dûång hïå thöëng thöng tin vïì nhûäng nguöìn tin KH&CN miïîn phñ vaâ truy cêåp múã phuåc vuå NC&PT, giaáo duåc vaâ àaâo taåo; Hûúáng dêîn khai thaác nguöìn tin miïîn phñ vaâ nguöìn tin truy cêåp múã; - Xêy dûång trang thöng tin àiïån tûã vaâ CSDL vïì nguöìn tin miïîn phñ vaâ truy cêåp múã; - Biïn soaån taâi liïåu giúái thiïåu vaâ hûúáng dêîn khai thaác caác nguöìn tin miïîn phñ vaâ truy cêåp múã; - Töí chûác nhûäng khoaá àaâo taåo, hûúáng dêîn khai thaác caác nguöìn tin miïîn phñ vaâ truy cêåp múã. 2.3. Hònh thaânh vaâ phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN Phaát triïín thû viïån söë laâ möåt xu thïë cuãa thïë giúái. Nhiïìu quöëc gia àaä hònh thaânh nhûäng dûå aán vïì thû viïån söë quöëc gia, trong àoá coá thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN [Cao Minh Kiïím vaâ cöång sûå, 2014]. Xêy dûång àïì aán phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN têåp trung vaâo nhûäng nöåi dung sau: - Xêy dûång quan àiïím cú baãn vïì hïå thöëng thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN; lûåa choån vaâ aáp duång nhûäng chuêín àûúåc sûã duång röång raäi trïn thïë giúái cho xêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín caác thû viïån söë trong möåt söë lônh vûåc KH&CN; - Xêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån vïì KH&CN cho möåt söë loaåi hònh taâi liïåu KH&CN quan troång nhû: Taâi liïåu àiïìu tra cú baãn (àùåc biïåt vïì taâi nguyïn thiïn nhiïn, biïín àaão,...), baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu; luêån aán tiïën syä,...; - Phaát triïín hïå thöëng tra cûáu liïn thöng thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 15 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 2.4. Phaát triïín nguöìn tin truy cêåp múã vïì KH&CN vaâ hïå thöëng Taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën Trong àiïìu kiïån giaá caã taåp chñ KH&CN tùng liïn tuåc, xu thïë nguöìn tin truy cêåp múã (open access) àang phaát triïín, cêìn thiïët phaãi phaát triïín nguöìn tin truy cêåp múã cuãa Viïåt Nam. Hiïån nay chuáng ta àaä xêy dûång àûúåc hïå thöëng Taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën (VJOL - Vietnam Journals Online, [Lï Thõ Hoa, 2013]. Nhûäng nöåi dung vïì phaát triïín nguöìn tin truy cêåp múã vïì KH&CN vaâ hïå thöëng Taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën cêìn triïín khai thûåc hiïån bao göìm: - Phaát triïín caác nguöìn tin truy cêåp múã cuãa caác viïån nghiïn cûáu vaâ caác trûúâng àaåi hoåc thöng qua xêy dûång caác kho lûu trûä nöåi böå (institutional repositories). Nöåi dung thöng tin trong caác kho truy cêåp múã nöåi böå coá thïí bao göìm: + caác baâi baáo cuãa caác caán böå nghiïn cûáu, caác giaãng viïn cuãa viïån, trung têm NC&PT, caác trûúâng àaåi hoåc àaä àùng trïn caác taåp chñ KH&CN quöëc tïë; + caác baâi viïët, baâi cöng böë taåi caác höåi nghõ, höåi thaão khoa hoåc (trong nûúác vaâ quöëc tïë) do àún võ töí chûác hoùåc cuãa caác caán böå caác thuöåc àún võ àaä trònh baây, cöng böë taåi caác höåi nghõ, höåi thaão khoa hoåc quöëc tïë; + caác baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu, luêån aán cuãa caác caán böå, hoåc viïn cuãa töí chûác àaä baão vïå thaânh cöng; + caác kïët quaã nghiïn cûáu KH&CN khaác cuãa àún võ coá thïí phöí biïën cöng khai, miïîn phñ. - Phaát triïín hïå thöëng Taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën (VJOL). Nhûäng nöåi dung phaát triïín VJOL bao göìm: + Duy trò hoaåt àöång öín àõnh cuãa VJOL vúái sûå cêåp nhêåt thûúâng xuyïn caác taåp chñ (thúâi gian höìi cöë laâ 5 nùm, àöå chêåm so vúái phaát haânh laâ 12 thaáng); àaãm baão hoaåt àöång cuãa hïå thöëng maáy chuã vaâ phêìn mïìm quaãn trõ VJOL, tïn miïìn www.vjol.info.vn, sao lûu dûä liïåu phoâng ngûâa sûå cöë, an ninh, an toaân dûä liïåu; + Tùng thïm söë lûúång taåp chñ KH&CN, nhêët laâ caác taåp chñ KH&CN cuãa caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu; lûåa choån taåp chñ coá uy tñn vaâ chêët lûúång cao àïí àûa lïn VJOL, àùåc biïåt laâ caác taåp chñ coá chó söë taác àöång cao; + Tùng cûúâng nöåi dung tiïëng Anh cuãa caác taåp chñ trïn VJOL (böí sung nhan àïì, thû muåc, tûâ khoaá vaâ toám tùæt (nïëu coá) bùçng tiïëng Anh; tùng thïm söë taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam bùçng tiïëng Anh; + Thuác àêíy quaãng baá VJOL àïën cöång àöìng khoa hoåc Viïåt Nam trong nûúác vaâ úã nûúác ngoaâi, cöång àöìng khoa hoåc quöëc tïë; + Àaâo taåo nhên lûåc vêån haânh: töí chûác têåp huêën, höåi thaão cho nhûäng ngûúâi tham gia triïín khai VJOL trïn caã nûúác; + Nêng cêëp phêìn mïìm quaãn trõ OJS; tùng cûúâng trang thiïët bõ àaãm baão khaã nùng lûu trûä vaâ truy cêåp àöìng thúâi cuãa nhiïìu baån àoåc; tùng cûúâng quaãn trõ nöåi dung thöng tin trïn website. 2.5. Phaát triïín vaâ khai thaác hiïåu quaã Maång thöng tin NC&PT Viïåt Nam (VinaREN) vaâ caác maång thöng tin KH&CN cuãa caác böå, ngaânh, àõa phûúng Hiïån nay, nhiïìu maång thöng tin KH&CN trong nûúác àaä àûúåc caác töí chûác thöng tin, thû viïån Viïåt Nam xêy dûång vaâ àûa vaâo hoaåt àöång. Viïåt Nam àaä xêy dûång vaâ àûa vaâo vêån haânh Maång Thöng tin NC&PT Viïåt Nam (VinaREN) [Nguyïîn Höìng Vên, 2013]. Nöåi dung hiïån àaåi hoaá caác maång thöng tin KH&CN trong nûúác vaâ VinaREN bao göìm: - Àaãm baão vaâ duy trò kïët nöëi vaâ nêng cêëp kïët nöëi VinaREN vúái möåt söë maång NC&ÀT quöëc tïë vúái bùng thöng röång, hiïåu quaã; - Àaãm baão kinh phñ àïí duy trò kïët nöëi vúái caác maång GLORIAD, TEIN, APAN; - Höî trúå tùng cûúâng vaâ nêng cêëp trang thiïët bõ cho Trung têm vêån haânh maång quöëc gia (VNNOC) àaãm baão bùng thöng vaâ chêët lûúång kïët nöëi; - Duy trò, nêng cêëp caác trung têm vêån haânh maång (NOC) khu vûåc úã möåt söë thaânh phöë lúán; - Höî trúå möåt söë töí chûác KH&CN Viïåt Nam trong nhûäng lônh vûåc ûu tiïn vaâ troång àiïím, nhûäng töí chûác KH&CN tham gia vaâo caác hoaåt àöång húåp taác NC&PT song phûúng vaâ àa Nghiïn cûáu - Trao àöíi 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 phûúng kïët nöëi vaâo VinaREN; Viïåc höî trúå coá thïí bao göìm höî trúå vïì trang thiïët bõ kïët nöëi, àaâo taåo nguöìn nhên lûåc vêån haânh hïå thöëng, höî trúå khai thaác thöng tin KH&CN; - Phaát triïín nguöìn nhên lûåc vêån haânh VinaREN, cuãa caác NOC vaâ möåt söë töí chûác KH&CN thaânh viïn VinaREN coá tham gia vaâo chûúng trònh húåp taác nghiïn cûáu song phûúng, àa phûúng; - Xêy dûång vaâ töí chûác thûåc hiïån caác nhiïåm vuå àêíy maånh ûáng duång vaâ khai thaác hiïåu quaã VinaREN. Nhûäng nhiïåm vuå thuöåc nhoám naây bao göìm nhûäng nghiïn cûáu ûáng duång VinaREN thöng qua kïët nöëi vúái caác maång NC&ÀT quöëc tïë (nhû GEANT, Internet2, TEIN4, nhûäng maång khu vûåc,....) àïí phaát triïín nhûäng dõch vuå tiïn tiïën nhû: + phaát triïín VinaREN nhû möåt maång thûã nghiïåm cho nghiïn cûáu vïì maång Internet tûúng lai vaâ höî trúå nhûäng cöång àöìng àùåc thuâ nhû: vêåt lyá nùng lûúång cao (high-energy Physics), thiïn vùn, vùn hoaá àiïån tûã (e-Culture, cyberperformances); + triïín khai nhiïåm vuå nghiïn cûáu vaâ trao àöíi thöng tin liïn quan àïën biïën àöíi khñ hêåu, quan trùæc thúâi tiïët vaâ cöng nghïå phoâng chöëng thiïn tai àiïån tûã trïn cú súã haå têìng VinaREN (E- Disaster Technologies); Quaãn trõ vaâ lûu trûä dûä liïåu liïn quan àïën khñ hêåu; + triïín khai nghiïn cûáu vaâ aáp duång sûã duång àiïån toaán àaám mêy trïn VinaREN (VinaREN cloud) àïí cung cêëp dõch vuå khöng gian lûu trûä, maáy chuã aão vaâ maáy traåm aão cho caác nhaâ khoa hoåc Viïåt Nam; + triïín khai thûã nghiïåm roaming àaâo taåo (education roaming hay eduroam) úã Viïåt Nam trïn cú súã sûã duång haå têìng VinaREN; + triïín khai phöí biïën nöåi dung y tïë (Web IPTV with Medical contents); + xêy dûång vaâ cung ûáng caác chûúng trònh àaâo taåo y hoåc vaâ caác khoaá àaâo taåo sau àaåi hoåc vïì phêîu thuêåt trïn haå têìng hïå thöëng video-conference; + phaát triïín haå têìng thöng tin vaâ húåp taác KH&CN khu vûåc haå lûu söng Mï Köng; + phaát triïín Dõch vuå dûä liïåu di àöång (Data mobility service) bùçng cöng nghïå maång àiïìu khiïín bùçng phêìn mïìm (Software-Defined Network - SDN technologies); + nghiïn cûáu xêy dûång giaãi phaáp khöi phuåc sau tai hoaå nhúâ di truá Haå têìng nhû laâ dõch vuå (IaaS) sang trung têm dûä liïåu tûâ xa; + nghiïn cûáu ûáng duång IPv6 cho VinaREN; 2.6. Xêy dûång vaâ phaát triïín Hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN Hoaåt àöång thöëng kï KH&CN àaä àûúåc triïín khai tûúng àöëi àöìng böå trong thúâi gian gêìn àêy [Lï Xuên Àõnh, 2013]. Tuy nhiïn, haå têìng thöng tin cho thöëng kï KH&CN chûa phaát triïín tûúng xûáng. Nhiïåm vuå hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin thöëng kï KH&CN têåp trung vaâo nhûäng nöåi dung cú baãn: - Àöíi múái vaâ hoaân thiïån hïå thöëng chó tiïu thöëng kï KH&CN; - Hoaân thiïån vaâ àöíi múái phûúng thûác thu thêåp thöng tin thöëng kï KH&CN trïn cú súã àöíi múái chïë àöå baáo caáo thöëng kï cú súã vaâ töíng húåp vïì KH&CN; phaát triïín hïå thöëng trûåc tuyïën thu thêåp thöng tin thöëng kï tûâ baáo caáo thöëng kï cú súã vaâ baáo caác thöëng kï töíng húåp vïì KH&CN trïn cú súã ûáng duång cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng hiïån àaåi; - Hoaân thiïån vaâ àöíi múái phûúng thûác thu thêåp thöng tin thöëng kï KH&CN thöng qua àiïìu tra thöëng kï; nghiïn cûáu aáp duång phûúng phaáp àiïìu tra thöëng kï trûåc tuyïën; - Xêy dûång hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN; CSDL thöëng kï KH&CN; nghiïn cûáu xêy dûång nhûäng böå siïu dûä liïåu (metadata) chuêín cho xêy dûång hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN, phuåc vuå trao àöíi thöng tin thöëng kï. 2.7. Xêy dûång vaâ phaát triïín Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN Àïí hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN, cêìn thiïët xêy dûång Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN. Nöåi dung nhiïåm vuå xêy dûång vaâ phaát triïín Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN bao göìm: THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 17 Nghiïn cûáu - Trao àöíi - Àêìu tû xêy dûång cú súã haå têìng kyä thuêåt Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN; - Àêìu tû trang bõ haå têìng cöng nghïå thöng tin cho Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN; - Àêìu tû xêy dûång, phaát triïín Hïå thöëng quaãn trõ têåp trung, giaám saát möi trûúâng; - Xêy dûång caác cú chïë liïn quan vêån haânh, khai thaác, àaãm baão taâi chñnh, phaát triïín nguöìn nhên lûåc cho Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN. Kïët luêån Haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN laâ möåt böå phêån cuãa cú súã haå têìng cuãa KH&CN. Nhûäng nöåi dung cú baãn hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN bao göìm: Xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc gia vïì KH&CN; hiïån àaåi hoaá caác nguöìn tin KH&CN àiïån tûã/söë trong nûúác vaâ quöëc tïë; hònh thaânh vaâ phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN; phaát triïín nguöìn tin truy cêåp múã vïì KH&CN vaâ hïå thöëng taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën; phaát triïín vaâ khai thaác hiïån quaã Maång thöng tin NC&ÀT quöëc gia vaâ caác maång thöng tin KH&CN cuãa caác böå, ngaânh, àõa phûúng; xêy dûång vaâ phaát triïín Hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN; xêy dûång vaâ phaát triïín Trung têm dûä liïåu quöëc gia vïì KH&CN. Nhûäng nöåi dung hiïån àaåi hoaá haå têìng thöng tin, thöëng kï KH&CN Viïåt Nam coá thïí àûúåc triïín khai thûåc hiïån dûúái hònh thûác nhûäng àïì aán hoùåc chûúng trònh. Trong thúâi gian trûúác mùæt, cêìn têåp trung xêy dûång vaâ thûåc hiïån möåt söë àïì aán/chûúng trònh sau: - Àïì aán/Chûúng trònh xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL quöëc gia vïì KH&CN; - Chûúng trònh tùng cûúâng nguöìn tin KH&CN àiïån tûã/söë trong nûúác vaâ quöëc tïë höî trúå hoaåt àöång KH&CN noái chung vaâ triïín khai thûåc hiïån caác àïì aán/chûúng trònh quöëc gia vïì KH&CN; - Àïì aán xêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån söë quöëc gia vïì KH&CN; - Àïì aán Xêy dûång vaâ phaát triïín Hïå thöëng thöng tin thöëng kï KH&CN; - Àïì aán Xêy dûång vaâ phaát triïín Trung têm dûä liïåu KH&CN. 1. Bowker G.C, Baker K., Millerand F., vaâ Bowk- er D. (2010). Toward Information Infrastructure Stud- ies: Ways of Knowing in a Networked Environment. in “International handbook of Internet research”, Springer, 2010. pp. 97-117 2. Cao Minh Kiïím, Àaâo Maånh Thùæng, Laåi Hùçng Phûúng, Trêìn Thõ Haãi Yïën, Dûúng Thõ Phûúng, Nguyïîn Minh Hoaâng, Nguyïîn Minh Hiïìn (2014). Nghiïn cûáu xêy dûång Chûúng trònh tùng cûúâng nguöìn lûåc thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì khoa hoåc vaâ cöng nghïå. Baáo caáo töíng kïët àïì taâi NC cêëp Böå. Haâ Nöåi : Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia, 2014. 248 tr. 3. Lï Thõ Hoa (2013). Hïå thöëng “Taåp chñ khoa hoåc Viïåt Nam trûåc tuyïën”: Sûå hònh thaânh vaâ hûúáng phaát triïín. TC Thöng tin vaâ Tû liïåu, söë 1, tr. 4-13. 4. Lï Xuên Àõnh (2012). Cú súã phaáp lyá cho viïåc triïín khai cöng taác thöëng kï khoa hoåc vaâ cöng nghïå. TC Thöng tin vaâ Tû liïåu, söë 3+4. 5. Luêåt Cöng nghïå thöng tin (Luêåt söë 67/2006/QH11 ngaây 29 thaáng 6 nùm 2006). 6. Luêåt KH&CN (2013). Luêåt söë: 29/2013/QH13. 145&type=html&searchType=fulltextsearch&search- Text= 7. Nghõ àõnh 11/2014/NÀ-CP ngaây 18/02/2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN; 8. Nguyïîn Höìng Vên (2013). VinaREN- Siïu haå têìng maång phuåc vuå NC&ÀT úã Viïåt Nam. TC Thöng tin vaâ Tû liïåu, söë chuyïn àïì, tr. 3-21. 9. Nguyïîn Hûäu Huâng, Taå Baá Hûng, Trêìn Maånh Tuêën, Nguyïîn Viïët Nghôa vaâ nhûäng ngûúâi khaác (2005). Nghiïn cûáu cú súã khoa hoåc vaâ thûåc tiïîn cuãa viïåc HÀH hïå thöëng thöng tin KH&CN quöëc gia Viïåt Nam trong böëi caãnh höåi nhêåp quöëc tïë. Trung têm TTKHCNQG, Böå KHCN. Haâ Nöåi, 105 tr. 10. Nguyïîn Quên (2012). Phaát triïín hïå thöëng kïët cêëu haå têìng khoa hoåc vaâ cöng nghïå àaáp ûáng yïu cêìu cöng nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác. Taåp chñ Cöång saãn, thaáng 6, söë 836, tr. 30-34. Taâi liïåu tham khaão (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 10-11-2014; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 20-12-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 08-02-2015).