Một số nguyên nhân chính gây cận thị học đường trong nhà trường phổ thông ở Việt Nam

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 311-315 311 Email: trung.nd@moet.edu.vn MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY CẬN THỊ HỌC ĐƯỜNG TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG Ở VIỆT NAM Nguyễn Đức Trung - Viện Nghiên cứu Thiết kế trường học Ngày nhận bài: 24/4/2019; ngày chỉnh sửa: 10/5/2019; ngày duyệt đăng: 20/5/2019. Abstract: Myopia in general and school myopia in particular are a special concern of the community because of its impacts on human health, making it difficult for students to study and live. In addition to genetic factors, there are many causes of school myopia. Based on an overview of studies on this issue, the article focuses on analyzing some of the main causes of school myopia in general schools in Vietnam; Since then, some research orientations are proposed to continue to learn more in order to offer solutions to prevent and limit school myopia, contributing to improving the quality of education. Keywords: Cause, school myopia, school student. 1. Mở đầu Hiện nay, Việt Nam được xem là một trong những nước có tỉ lệ mắc bệnh cận thị rất cao và có nguy cơ gia tăng nhanh. Cận thị nói chung và cận thị học đường nói riêng đang là mối quan tâm đặc biệt của cộng đồng vì những tác động của nó tới sức khoẻ con người, gây khó khăn cho việc học tập và sinh hoạt của học sinh (HS). Ngoài ra, khi mắc bệnh cận thị nặng sẽ có nguy cơ mắc nhiều biến chứng, có thể gây mù lòa cho HS, chi phí liên quan đến điều trị bệnh cận thị là một gánh nặng cho gia đình và xã hội. Ngoài yếu tố về di truyền, còn có nhiều nguyên nhân khác gây bệnh cận thị học đường như: các yếu tố về cơ sở vật chất - kĩ thuật, hoạt động giáo dục và tác động của bối cảnh xã hội,... Trên cơ sở tổng quan bằng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa các công trình đã công bố có liên quan đến vấn đề này, bài viết tập trung phân tích một số nguyên nhân chính gây cận thị học đường như: cường độ chiếu sáng tại vị trí ngồi học của HS; kích thước bàn ghế của HS; tác động do mắt phải làm việc nhiều và liên tục trong một thời gian dài,; từ đó đề xuất một số định hướng nghiên cứu cần tiếp tục tìm hiểu sâu hơn để tìm ra những giải pháp khắc phục phù hợp với đối tượng HS nhằm phòng chống và hạn chế sự gia tăng cận thị học đường trong các trường phổ thông ở Việt Nam. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Một số khái niệm - Cận thị Mắt chính thị là mắt bình thường, khi mắt chính thị ở trạng thái không điều tiết thì các tia sáng phản chiếu từ các vật ở xa sẽ được hội tụ trên võng mạc [1], [2]. Hình 1. Mắt chính thị - Các tia sáng song song đi vào mắt được hội tụ trên võng mạc khi mắt ở trạng thái nghỉ không điều tiết Xét trên phương diện quang học có thể xem con mắt như một máy chụp ảnh trong đó, vật kính là hệ thống: giác mạc - thuỷ tinh thể, màng chắn là mống mắt và phim là võng mạc. Để nhìn rõ một vật đòi hỏi hình ảnh của vật phải rơi đúng trên võng mạc, đây là sự hài hòa giữa các yếu tố quang học của mắt như giác mạc, thể thuỷ tinh, các chất dịch trong mắt, trục nhãn cầu Trong quá trình hình thành và phát triển của những yếu tố quang học này nếu có sự cố, trục trặc thì sẽ dẫn đến những khiếm khuyết về khúc xạ mà ta thường gọi là tật khúc xạ [3]. Tật khúc xạ được chia ra làm 2 loại: Tật khúc xạ hình cầu (cận thị, viễn thị) và Tật khúc xạ không phải hình cầu (loạn thị). Cận thị là tình trạng hình ảnh của vật được hội tụ phía trước võng mạc, người mắc cận thị muốn nhìn rõ vật phải đưa lại gần hay gọi theo cách khác là mắt nhìn gần. Viễn thị là tình trạng hình ảnh của vật được hội tụ phía sau võng mạc, người mắc viễn thị muốn nhìn rõ vật phải đưa vật ra xa hay gọi theo cách khác là mắt nhìn xa [1]. Cận thị là mắt có công suất quang học quá cao so với độ dài trục nhãn cầu. Ở mắt cận thị không điều tiết, các tia sáng song song đi từ một vật ở xa được hội tụ ở phía trước võng mạc. Nguyên nhân phát sinh bệnh cận thị là do di truyền, yếu tố môi trường và lối sống. - Cận thị học đường Cận thị được chia làm 2 loại: cận thị học đường và cận thị bệnh lí. Cận thị học đường là loại cận thị mắc phải trong lứa tuổi đi học, độ cận thị ≤- 6D (Diop), là cận thị VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 311-315 312 do sự mất cân xứng giữa chiều dài trục nhãn cầu và công suất hội tụ của mắt làm cho ảnh của vật được hội tụ ở phía trước của võng mạc, nhưng chiều dài trục nhãn cầu và công suất hội tụ của mắt chỉ tăng ít và không kèm theo những tổn thương bệnh lí khác [1], [2]. Ở mắt cận thị học đường, các tia sáng song song đi từ một vật ở xa sau khi bị khuất triết sẽ được hội tụ ở phía trước võng mạc bất kể mắt có điều tiết hay không. Trên thực tế, sự điều tiết ở mắt cận thị học đường sẽ làm cho mắt bị mờ hơn. Cận thị học đường thường gặp do trục trước sau nhãn cầu quá dài hoặc các thành phần khúc xạ quá mạnh [1], [2] (hình 2). Hình 2. Mắt cận thị học đường (Các tia sáng song song đi vào mắt được hội tụ trước võng mạc khi mắt ở trạng thái nghỉ không điều tiết) 2.2. Một số nguyên nhân chính gây cận thị học đường 2.2.1. Yếu tố di truyền Theo y học, tình trạng khúc xạ phụ thuộc vào sự phối hợp các lực khúc xạ của giác mạc, thể thủy tinh và độ dài trục, các chỉ số khúc xạ của thủy dịch, dịch kính và tuổi của người đó. Thông thường, các ảnh hưởng của thủy dịch và dịch kính là hằng định với mỗi loại có chỉ số khúc xạ là 1,33620. Vì vậy, các phần khúc xạ có khả năng bị thay đổi chính là giác mạc, thể thủy tinh và độ dài trục. Kích cỡ, hình dạng và lực khúc xạ toàn bộ được xác định phần lớn do di truyền. Nguyên nhân trẻ bị cận thị bẩm sinh là: trẻ sinh ra có lượng cơ thể quá nhẹ (hầu hết trẻ sinh ra với trọng lượng cơ thể dưới 2,5 kg đến tuổi thiếu niên đều bị cận thị), trẻ sơ sinh thiếu tháng (trẻ sinh thiếu tháng từ 2 tuần trở lên thường bị cận thị từ khi học vỡ lòng). Bố mẹ bị cận thị dưới 3 điốp thì khả năng di truyền sang con cái rất nhỏ. Nếu bố mẹ bị cận thị từ 6 điốp trở lên thì khả năng di truyền sang con cái là 100%. Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng hàng ngày không đầy đủ (đặc biệt là vitamin A) cũng là nguyên nhân gây ra cận thị [4]. 2.2.2. Cường độ chiếu sáng tại vị trí ngồi học của học sinh Một trong những nguyên nhân chính gây bệnh cận thị học đường là cường độ chiếu sáng tại vị trí ngồi học của HS; do vậy, từ năm 1964, Việt Nam đã ban hành tiêu chuẩn chiếu sáng lớp học, quy định độ chiếu sáng lớp học phải đạt tối thiểu 50 lux. Năm 1997, trong cuốn sách “Vệ sinh - Môi trường - Dịch tễ” của Bộ môn Vệ sinh - Môi trường - Dịch tễ, Trường Đại học Y Hà Nội biên soạn cũng đã trình bày nhiều yêu cầu cụ thể về vệ sinh trường học, trong đó có yêu cầu về hệ số chiếu sáng tự nhiên trong lớp học phải đạt từ 0,20 - 0,25 và chiếu sáng nhân tạo phải đạt tiêu chuẩn từ 30 - 70 lux [5]. Từ năm 2000, Bộ Y tế đã ban hành quy định về vệ sinh trường học trong đó yêu cầu về chiếu sáng “phải đảm bảo độ chiếu sáng đồng đều không dưới 100 lux” [6]. Theo ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu, mức qui định này là quá thấp. Vì vậy, liên Sở Y tế và GD-ĐT TP. Hồ Chí Minh đã thống nhất áp dụng độ chiếu sáng phải đảm bảo không dưới 200 lux trong các phòng học. Hiện nay, quy định về chiếu sáng tại phòng học của Bộ Khoa học và Công nghệ (Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7114-1:2008) và của Bộ Xây dựng (Quy chuẩn xây dựng Việt Nam QCXDVN 05 : 2008/BXD) là ≥300 lux [7]. Theo Đặng Anh Ngọc (2007), khi không đủ ánh sáng nơi ngồi học sẽ có nguy cơ bị bệnh cận thị cao gấp 2,7 lần. Những HS thường xuyên cúi đầu thấp khi học theo quan sát của giáo viên, có nguy cơ bị cận thị cao gấp 2 lần so với những HS ngồi học đúng tư thế. Thời lượng học tập càng nhiều cường độ mối liên quan với cận thị học đường càng lớn [8]. Theo Vũ Quang Dũng (2013), có mối tương quan nghịch tương đối chặt chẽ giữa cường độ chiếu sáng lớp học với bệnh cận thị học đường. Theo đó, cường độ chiếu sáng lớp học tăng lên 10 lux thì tỉ lệ HS bị cận thị giảm đi 0,8% và mô hình tuyến tính giải thích được 43,2% sự thay đổi tỉ lệ cận thị học đường (R2=0,432). Điều này hoàn toàn phù hợp với sinh lí thị giác bởi vì khả năng nhận biết các vật của mắt, thời gian tối thiểu để nhận biết vật thể, thời gian nhìn rõ vật và khả năng cảm nhận bóng tối của mắt... đều tỉ lệ thuận với cường độ chiếu sáng. Do phòng học thấp, diện tích cửa ít, không thông thoáng nên có một số trường có hệ số chiếu sáng lớp học không đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép [9]. Như vậy, nhiều nghiên cứu đã cho thấy cường độ chiếu sáng tại vị trí ngồi học của HS là nguyên nhân chính gây cận thị học đường; bởi vì, khi học tập với cường độ cao trong môi trường không đủ ánh sáng; tư thế, khoảng cách khi ngồi học không phù hợp; tiếp xúc với máy tính, ti vi điện thoại, thiết bị điện tử; tiếp xúc với ánh sáng xanh trong thời gian dài dẫn tới mắt hoạt động với cường độ cao làm nhãn cầu bị dãn ra, tia sáng sẽ bị hội tụ trước võng mạc thay cho hội tụ ngay võng mạc dẫn tới cận thị. Hiện nay, hầu hết các trường lớp học đã được đầu tư xây dựng khang trang, sạch đẹp, thể hiện rõ sự quan tâm đầu tư cho giáo dục của Đảng, Nhà nước và các ngành, các cấp; tuy nhiên, do số lượng HS tăng nhanh, số lượng phòng học có hạn nên chỉ số diện tích trường, lớp học ở một số trường vẫn chưa đạt tiêu chuẩn quy định. Mặt VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 311-315 313 khác, việc thiết kế phòng học đạt tiêu chuẩn quy định và đảm bảo có hệ số chiếu sáng tốt cũng chưa được chú ý đúng mức. Thực tế cho thấy, kích thước chiều dài và chiều rộng phòng học đều đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh quy định nhưng phần lớn các phòng học đều có chiều cao thấp hơn tiêu chuẩn. Chiều cao phòng học không đủ làm cho thể tích phòng học chật hẹp và lượng ánh sáng tự nhiên chiếu vào giảm. Thực tế này cho thấy cường độ chiếu sáng tại vị trí ngồi học của HS đang trở thành nguy cơ cao gây bệnh cận thị ở Việt Nam. 2.2.3. Kích thước của bàn ghế của học sinh Ở Việt Nam, đã có những quy định về tiêu chuẩn vệ sinh trường học, trong đó có quy định rất cụ thể về việc sử dụng bàn ghế có kích thước phù hợp với HS. Năm 2000, Bộ Y tế và Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư liên tịch số 03/2000/TTLT-BYT-BGDĐT về “Hướng dẫn thực hiện công tác y tế trường học” [10]. Đồng thời, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 1221/2000/QĐ-BYT về việc ban hành “Quy định về vệ sinh trường học” [6] nhằm đẩy mạnh công tác đảm bảo vệ sinh trường học và Y tế trường học. Quyết định này đã quy định rất rõ về các cỡ số bàn ghế sử dụng cho HS. Năm 2006, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quyết định số 150/2006/QĐ- BKHCN về Tiêu chuẩn Việt Nam: TCVN 7490: 2005 Ergonomi - Bàn ghế HS tiểu học và trung học cơ sở - Yêu cầu về kích thước cơ bản theo chỉ số nhân trắc của HS. Trong TCVN 7490 đã có sự phân loại cỡ số, mã số bàn ghế theo chiều cao HS, quy định kích thước cơ bản cho bàn ghế 1 chỗ ngồi và 2 chỗ ngồi cho HS [11]. Theo quy định của Bộ Y tế, có đến 6 loại bàn ghế có kích thước khác nhau để sử dụng cho HS phổ thông. Tuy nhiên, trong thực tế, việc mua sắm và thay thế bàn ghế cho HS ở phần lớn các trường đều có tính chất đồng loạt, HS các lớp, các khối đều được trang bị cùng một loại bàn ghế như nhau. Do đó, độ chênh lệch chiều cao bàn ghế học tập không phù hợp với lứa tuổi học tập. Nhận định trên tương đồng với các kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả như: hầu hết các trường, các lớp ở khu vực Trung du, tỉnh Thái Nguyên đều sử dụng bàn ghế không đúng quy cách; hiệu số bàn ghế tương tự như nhau giữa các trường và giữa các lớp (cùng 1 loại bàn ghế), đều vượt quá tiêu chuẩn, bàn cao ghế thấp, các lớp học càng thấp, thì độ chênh lệnh giữa bàn và ghế càng lớn [9]; 100% bàn ghế HS ở các trường tiểu học và trung học cơ sở tại Hải Phòng có hiệu số chênh lệch chiều cao bàn ghế vượt quá tiêu chuẩn cho phép [12]; 100% chiều cao bàn ghế của HS ở TP. Hồ Chí Minh đều cao hơn tiêu chuẩn vệ sinh, toàn bộ bàn ghế của các trường tiểu học được nghiên cứu thậm chí còn cao hơn cả tiêu chuẩn vệ sinh đối với bàn ghế của cấp trung học phổ thông; 88,9% là bàn liền ghế và ghế ngồi không có tựa, không phù hợp với quy định [13]; Còn nhiều hiện tượng bàn thấp ghế cao hoặc bàn cao ghế thấp không phù hợp với tiêu chuẩn vệ sinh học đường. Kết quả điều tra về quy hoạch, thiết kế, xây dựng trường học tại Hải Phòng, Thái Nguyên, TP. Hồ Chí Minh cho thấy có tới 92% số HS phải ngồi học ở những bộ bàn ghế không phù hợp về kích thước [10]. Kết quả điều tra ở một số quận, huyện của Hà Nội trong năm học 2004-2005 cho thấy 100% bàn ghế của HS không đúng kích thước, hầu hết đều cao hơn tiêu chuẩn cho phép [14]. Bàn ghế ngồi học không tương thích với kích thước của cơ thể sẽ tác động đến tư thế của HS; từ đó, dẫn đến các bệnh như cận thị học đường, ngực lép, vẹo cột sống, gù lưng, Ví dụ như: những HS thường xuyên cúi đầu thấp khi học có nguy cơ bị cận thị cao gấp 2 lần so với những HS ngồi học đúng tư thế [9]; khoảng cách mắt - bàn do bàn ghế không phù hợp đã có tác động không tốt đến HS và đó chính là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ mắc bệnh cận thị học đường cao gấp 1,5 lần [8]. Ngoài ra, tư thế của con người có ảnh hưởng nhiều đến hoạt động các cơ quan trong cơ thể. Ví dụ, trong hoạt động, tư thế ngồi chiếm phần lớn thời gian, ở tư thế này cơ thể phải có tính ổn định cao, cơ bắp ít phải cố gắng. Con người sẽ chóng mệt mỏi nếu bàn và ghế ngồi không thuận tiện, không được thiết kế đúng. Nếu chiều cao ghế ngồi không phù hợp với kích thước cơ thể thì năng lượng sẽ phải tốn hơn 22%, còn ngồi ở tư thế bị gập quá mức thì tiêu phí đến 46%. Ngồi học ở những bộ bàn ghế không đúng quy cách, các em sẽ có rất nhiều cử động vô thức để tìm kiếm vị trí thuận lợi cho cơ thể. Tư thế ngồi không đúng, cúi đầu nhìn quá gần sách vở sẽ dẫn đến chóng mỏi mệt và ảnh hưởng đến sức khỏe của HS [9]. Kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Trung (2015) với quy mô mẫu là 1.431 HS tại thành phố Trà Vinh cũng cho thấy, bệnh cận thị ở HS cũng liên quan đến thói quen vệ sinh trong học tập, hoạt động giải trí và nghỉ ngơi. HS có thói quen ngồi học đúng tư thế mắc cận thị có tỉ lệ là 15,60% thấp 12,91% hơn so với các HS ngồi học không đúng tư thế (28,51%) [4]. Như vậy, ngoài chiếu sáng lớp học, việc sử dụng bàn ghế không đúng quy cách cũng là một trong những nguyên nhân chính gây cận thị học đường. 2.2.4. Yếu tố tác động do mắt phải làm việc nhiều và liên tục trong một thời gian dài có liên quan rất chặt chẽ với bệnh cận thị học đường Khi mắt phải làm việc liên tục trong khoảng cách gần mà không có sự nghỉ ngơi thư giãn hợp lí cũng như kết hợp với các hoạt động thể lực và có tầm nhìn xa sẽ dễ dẫn đến mắt phải điều tiết nhiều, gây mỏi mắt và nếu kéo dài liên tục sẽ dẫn đến cận thị. VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 311-315 314 Nhiều nghiên cứu cho thấy, HS học thêm hoặc tự học từ 2-5 giờ/ngày có nguy cơ cận thị là 2,3 -2,5 lần, trên 5 giờ/ngày có nguy cơ cận thị là 3,2 -3,7 lần so với những HS không học thêm hoặc tự học dưới 2 giờ/ngày. Đọc truyện/sách, sử dụng máy vi tính, chơi điện tử và xem ti vi với thời lượng trên 2 giờ/ngày đều có mối liên quan chặt chẽ với cận thị học đường [8], [9], [15]. Thời gian sử dụng máy vi tính trung bình hàng ngày ở các HS cận thị cao hơn HS không cận thị. HS cận thị có thời gian vui chơi, thể thao và thời gian ngủ trong ngày thấp hơn nhóm HS không cận thị [15]. Như vậy, nếu trong suốt thời gian dài (12 năm học trong trường phổ thông), các em phải ngồi trong phòng học không đủ tiêu chuẩn vệ sinh, thiếu ánh sáng, kích cỡ bàn ghế không phù hợp thì rất dễ phát sinh và phát triển các tật liên quan đến nhà trường như cận thị học đường, cong vẹo cột sống. 2.3. Đề xuất một số định hướng nghiên cứu nhằm phòng chống và hạn chế cận thị học đường Để phòng chống và hạn chế sự gia tăng cận thị học đường, cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn những vấn đề sau: - Truyền thông nâng cao nhận thức và giáo dục sức khỏe học đường cho các đối tượng cán bộ y tế học đường, thầy cô giáo, các em HS và phụ huynh HS từ mầm non đến các cấp học phổ thông. Chú trọng phổ biến kiến thức về phát hiện, chăm sóc cận thị học đường và vệ sinh thị giác cho cán bộ y tế học đường, thầy cô giáo, phụ huynh HS và trang bị các kiến thức về nguyên nhân, tác hại của bệnh cận thị và phòng chống cận thị để có thái độ và hành vi sức khỏe đúng. - Nghiên cứu làm rõ ảnh hưởng của điều kiện vệ sinh học đường đến cận thị học đường, trong đó cần làm rõ mối liên quan giữa các yếu tố về cơ sở vật chất - kĩ thuật trường học và các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường với bệnh cận thị học đường như: ảnh hưởng của độ chiếu sáng trong phòng học; loại bóng đèn sử dụng; diện tích phòng học, số cửa ra vào, số cửa sổ; màu bảng trong phòng học, khoảng cách từ bàn đầu tiên đến bảng; vị trí chỗ ngồi của HS; thời gian học tập trong ngày (ở trường và ở nhà), thời gian học thêm bên ngoài, thời gian chơi trò chơi điện tử, thời gian hoạt động ngoài trời - Cải thiện điều kiện vệ sinh học đường: Vệ sinh chiếu sáng phải đảm bảo mức chiếu sáng tự nhiên lớp học và tiêu chuẩn TCVN 7114:2008 nhằm đạt độ rọi tại vị trí học tập của HS tối thiểu là 300 lux. Chế độ học tập cần xây dựng thời khóa biểu cho HS phải đảm bảo xen kẽ các loại hình hoạt động và đảm bảo thời gian giải lao giữa các tiết học; HS cần phải ra sân, tham gia các trò chơi vận động để thư giãn thần kinh thị giác. Để đảm bảo chất lượng của tiết học thì thời gian của một tiết học không được kéo dài quá 40 phút (đối với HS tiểu học), 45 phút (đối với HS trung học cơ sở) và 50 phút (đối với HS trung học phổ thông). Lượng kiến thức được truyền tải cho HS tăng dần từ đầu tiết và đạt mức tối đa vào giữa tiết học, sau đó giảm dần vào cuối tiết học. - Nghiên cứu làm rõ vai trò, trách nhiệm của cán bộ quản lí, giáo viên, HS, cha mẹ HS, trong việc phòng chống và hạn chế cận thị học đường: + Cán bộ quản lí cần quan tâm, tổ chức, chỉ đạo và giám sát các hoạt động phòng chống cận thị học đường; + Giáo viên trong nhà trường cần có các kiến thức về nguyên nhân gây cận thị và cách phòng tránh để thực hiện, hướng dẫn các nội dung, kĩ năng phòng tránh cận thị cho HS như bố trí bàn ghế, đảm bảo chiếu sáng phòng học, tổ chức dạy và học, khuyến khích HS ra sân chơi khi giải lao; + Phụ huynh HS đóng vai trò hỗ trợ thực hiện các yêu cầu vệ sinh phòng chống cận thị bằng cách trang bị đồ dùng học tập, chiếu sáng gia đình, nhắc nhở HS thực hiện thời gian biểu học tập, giải trí bằng thể thao ngoài trời, tư thế ngồi học đúng và nghỉ ngơi hợp lí. Đồng thời, cần chú ý đến việc phân bố hợp lí thời gian học tập trong ngày và thời gian học thêm trong tuần của HS để tránh quá tải cho mắt. + HS cần biết các kiến thức về nguyên nhân, tác hại của bệnh tật và phòng chống cận thị để có thái độ và hành vi sức khỏe đúng. HS có kiến thức cũng góp phần kiến nghị nhà trường, gia đình hỗ trợ thực hiện phòng chống cận thị. Đặc biệt, HS cần chú ý: hạn chế thời gian giải trí không cần thiết như đọc truyện, chơi điện tử trong ngày; khi đọc sách hoặc học tập kéo dài từ 30-45 phút cần phải tạm nghỉ khoảng 5 phút bằng cách đứng lên và nhìn ra xa; tránh ngồi học tại nơi không đủ ánh sáng hay trong buồng tối chỉ có một nguồn chiếu sáng; tăng cường các hoạt động ngoài trời để giúp mắt nhìn xa nhìn bao quát các phía; có thói quen ngồi học tập và xem tivi với tư thế lưng thẳng trong trạng thái tự nhiên, không nên nằm để đọc sách hay xem tivi. Đối với HS mắc cận thị, nên đeo kính khi học tập và làm các công việc nhìn gần và cần được đo thị lực định kì 6 tháng/lần, tại các cơ sở y tế chuyên khoa mắt, để phát hiện tình trạng giảm thị lực nhằm điều chỉnh kính thích hợp. - Nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung tiêu chuẩn về cơ sở vật chất - kĩ thuật trường học nhằm phòng chống và hạn chế cận thị học đường khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 311-315 315 3. Kết luận Cận thị học đường ảnh hưởng tới sức khoẻ con người, gây khó khăn cho việc học tập và sinh hoạt của HS. Qua tổng quan nghiên cứu về một số nguyên nhân chính gây cận thị học đường (các yếu tố về điều kiện vệ sinh học đường và các thói quen xấu không phù hợp như: tư thế ngồi học không đúng, thời gian để mắt nhìn gần kéo dài, hay chơi điện tử), đề xuất một số định hướng nghiên cứu để tìm ra các giải pháp phòng chống và hạn chế bệnh cận thị học đường trong trường phổ thông ở Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Lời cảm ơn: Đây là kết quả nghiên cứu của đề tài “Đề xuất các giải pháp hạn chế bệnh cận thị học đường do tác động của hệ thống cơ sở vật chất - kĩ thuật và một số hoạt động giáo dục của trường phổ thông ở nông thôn khu vực đồng bằng và vùng núi Việt Nam”. Mã số: B2017-VTK-02. Tài liệu tham khảo [1] Bộ môn Mắt, Trường Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (2010). Nhãn khoa lâm sàng. NXB Y học, TP. Hồ Chí Minh. [2] Trường Đại học Y - Dược Thái Nguyên (2011). Giáo trình Nhãn khoa. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. [3] Hội Nhãn khoa Mĩ (2003). Quang học, khúc xạ và kính tiếp xúc - Giáo trình khoa học cơ sở và lâm sàng, tập 3. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. [4] Nguyễn Văn Trung (2015). Báo cáo tổng kết đề tài “Nghiên cứu thực trạng cận thị học đường và một số yếu tố liên quan đối tượng học sinh trên địa bàn thành phố Trà Vinh 2014”. Trường Đại học Trà Vinh. [5] Trần Văn Dần - Nguyễn Võ Kỳ Anh (1997). Vệ sinh trường học - Vệ sinh môi trường dịch tễ, (I). NXB Y học. [6] Bộ Y tế (2000). Quyết định số 1221/2000/QĐ-BYT ngày 18/04/2000 về việc ban hành quy định về vệ sinh trường học. [7] Bộ Khoa học và Công nghệ (2008). Quyết định số 2981/2008/QĐ-BKHCN ngày 30/12/2008 về việc ban hành Tiêu chuẩn Việt Nam: TCVN 7114 : 2008 Ecgônômi. Chiếu sáng nơi làm việc. Phần 1: Trong nhà. [8] Đặng Anh Ngọc (2007). Một số ảnh hưởng tới sức khỏe và thị giác liên quan đến thói quen và gánh nặng thời gian biểu học tập của học sinh. Kỉ yếu công trình nghiên cứu khoa học 25 năm hoạt động của Viện Y học Lao động. NXB Y học, tr 423-424. [9] Vũ Quang Dũng (2013). Nghiên cứu thực trạng và một số giải pháp phòng chống cận thị ở học sinh trung học cơ sở khu vực trung du tỉnh Thái Nguyên. Luận án tiến sĩ Y học, Trường Đại học Y dược - Đại học Thái Nguyên. [10] Bộ GD-ĐT - Bộ Y tế (2000). Thông tư liên tịch số 03/2000/TTLT-BYT-BGDĐT ngày 01/03/2000 về Hướng dẫn thực hiện công tác y tế trường học. [11] Bộ Khoa học và Công nghệ (2006). Quyết định số 150/2006/QĐ-BKHCN ngày 07/02/2006 về việc ban hành Tiêu chuẩn Việt Nam. [12] Lê Thị Song Hương (2004). Nghiên cứu bệnh, tật học đường liên quan đến Ecgonomi và các giải pháp cải thiện tại thành phố Hải Phòng. Viện Y học Lao động và Vệ sinh môi trường; sản phẩm 1B, tổng kết khoa học và kĩ thuật đề tài KC10-10. [13] Lê Thế Thự (2004). Nghiên cứu bệnh, tật học đường liên quan đến Ecgonomi và các giải pháp cải thiện tại thành phố Hồ Chí Minh. Viện Y học Lao động và Vệ sinh môi trường, sản phẩm 1C, tổng kết khoa học và kĩ thuật Đề tài KC 10-10. [14] Vũ Quang Dũng (2008). Nghiên cứu thực trạng tật khúc xạ, yếu tố nguy cơ và hiệu quả của một số giải pháp phòng chống tật khúc xạ học đường tại tỉnh Thái Nguyên. Đề tài cấp Bộ, mã số B2006-TN05- 04. Trường Đại học Y Dược - Đại học Thái Nguyên. [15] Hoàng Ngọc Chương (2008). Đánh giá tình hình tật khúc xạ và các yếu tố liên quan ở một số trường phổ thông cơ sở tại thành phố Huế. Tuyển tập nghiên cứu khoa học Giáo dục thể chất, Y tế trường học, Hội nghị khoa học Giáo dục thể chất, Y tế ngành Giáo dục lần thứ V, Hà Nội. NXB Thể dục thể thao, tr 435-440. KÍNH MỜI BẠN ĐỌC ĐẶT MUA TẠP CHÍ GIÁO DỤC NĂM 2019 Tạp chí Giáo dục ra 1 tháng 2 kì, đặt mua thuận tiện tại các bưu cục địa phương (Mã số C192) hoặc đặt mua trực tiếp tại Tòa soạn (số lượng lớn) theo địa chỉ: TẠP CHÍ GIÁO DỤC, số 4 Trịnh Hoài Đức, quận Đống Đa, Hà Nội. Kính mời bạn đọc, các đơn vị giáo dục, trường học đặt mua Tạp chí Giáo dục năm 2019. Mọi liên hệ xin gửi về địa chỉ trên hoặc liên lạc qua số điện thoại: 024.37345363; Fax: 024.37345363. Xin trân trọng cảm ơn. TẠP CHÍ GIÁO DỤC