Mối liên quan giữa khoảng trống glycat hóa và một số biến chứng mạch máu nhỏ trên bệnh nhân đái tháo đường

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học Nội Tiết 7 MỐI LIÊN QUAN GIỮA KHOẢNG TRỐNG GLYCAT HÓA VÀ MỘT SỐ BIẾN CHỨNG MẠCH MÁU NHỎ TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG Lê Quốc Tuấn*, Nguyễn Thị Lệ* TÓM TẮT Mục tiêu: Khảo sát mối liên quan giữa khoảng trống glycat hóa với vận tốc dẫn truyền thần kinh ngoại biên, mức độ đạm niệu, và độ lọc cầu thận trên bệnh nhân đái tháo đường tại Phòng khám Thận và Nội tiết – Bệnh viện Đại học Y Dược Tp.Hồ Chí Minh. Phương pháp: nghiên cứu cắt ngang phân tích. Kết quả: Qua khảo sát trên nhóm bệnh nhân đái tháo đường điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đại học Y Dược Tp.HCM, chúng tôi nhận thấy có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa khoảng trống glycat hóa với sự gia tăng mức đạm niệu và suy giảm độ lọc cầu thận, cũng như vận tốc dẫn truyền thần kinh ngoại biên (P < 0,05). Kết luận: Khoảng trống glycat hóa là một chỉ số có giá trị trong việc theo dõi biến chứng thận và thần kinh ngoại biên do đái tháo đường. Từ khóa: khoảng trống glycat hóa (GG), đái tháo đường (ĐTĐ), vi đạm niệu, độ lọc cầu thận. ABSTRACT THE CORRELATION BETWEEN GLYCATION GAP AND THE MICROVASCULAR COMPLICATIONS IN DIABETIC PATIENTS Le Quoc Tuan, Nguyen Thi Le * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 2 - 2017: 7 - 12 Objective: To investigate of the correlation between glycation gap and peripheral nerve conduction velocity, level of proteinuria, glomerular filtration rate (GFR) in diabetic outpatients at the Nephrology and Endocrinology department of HCMC University Medical Center. Method: analysis cross-sectional study. Results: The study found the significant strong correlation between glycation gap and level of proteinuria, glomerular filtration rate, peripheral nerve conduction velocity (P <0.05). Conclusion: The glycation gap is a valuable indicator to monitor diabetic nephropathy and neuropathy. Key words: glycation gap (GG), diabetes mellitus, microalbuminuria, glomerular filtration rate (GFR). ĐẶT VẤN ĐỀ Tại Việt Nam, theo điều tra quốc gia của Tạ Văn Bình thực hiện vào năm 2008 thì ĐTĐ chiếm khoảng 5.7% dân số, được xếp vào nhóm quốc gia có tốc độ phát triển bệnh nhanh trong khu vực(9). Theo đó, tỷ lệ các biến chứng mạn tính gây nên bởi ĐTĐ cũng tăng đáng kể, trong đó hai biến chứng thường gặp nhất là biến chứng thận và biến chứng thần kinh ngoại biên. Tỷ lệ mới mắc của suy thận mạn giai đoạn cuối do ĐTĐ đã tăng gấp đôi trong vòng một thập kỷ qua, chiếm 45% các trường hợp cần phải điều trị thay thế thận tại Hoa Kỳ. Chính những điều này đã đặt ra * Bộ môn Sinh lý học, Đại Học Y Dược TP.HCM Tác giả liên lạc: ThS. Lê Quốc Tuấn, ĐT: 01696929792 Email: tuan_lqc@yahoo.com Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Chuyên Đề Nội Khoa 8 vấn đề cần thiết phải theo dõi chặt chẽ các biến chứng mạn tính ĐTĐ, đưa ra quyết định điều trị kịp thời, hiệu quả nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy khoảng trống glycat hóa có sự tương quan chặt chẽ với sự xuất hiện của các biến chứng mạch máu nhỏ trên bệnh nhân ĐTĐ(1,3). Tuy nhiên, tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu nào làm rõ vấn đề này một cách sâu sắc, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm khảo sát mối liên quan giữa khoảng trống glycat hóa với vận tốc dẫn truyền thần kinh ngoại biên, mức độ đạm niệu, và độ lọc cầu thận trên bệnh nhân ĐTĐ. Chìa khóa trong sự tiến triển của các biến chứng ĐTĐ chính là tình trạng tăng đường huyết mạn tính, tác động thông qua nhiều con đường trung gian khác nhau. Đầu tiên, nồng độ glucose cao có thể gây độc trực tiếp cho tế bào, thay đổi sự phát triển tế bào, sự biểu hiện của gen và protein, do đó làm tăng chất nền ngoại bào và tăng sản xuất yếu tố tăng trưởng. Bên cạnh đó, tăng đường huyết có thể gián tiếp gây nên những hậu quả bất lợi bằng cách tạo nên các sản phẩm chuyển hóa cuối cùng như các gốc oxy hóa và glycat hóa. Fructosamine thể hiện sự tạo thành các sản phẩm glycat hóa cuối cùng (AGEs) của các protein trong huyết tương, trong khi đó HbA1c thể hiện sự tạo thành các sản phẩm glycat hóa cuối cùng trong tế bào. Vì vậy giữa hai giá trị này luôn có sự chênh lệch. Biến chứng mạch máu nhỏ phụ thuộc nhiều hơn vào sự tạo thành các sản phẩm glycat hóa nội bào(4,5). Do đó, tốc độ tạo thành các sản phẩm glycat hóa nội bào rất quan trọng trong diễn tiến của bệnh đái tháo đường. Nếu số lượng sản phẩm glycat hóa nội bào tạo ra nhiều hơn, nhanh hơn so với sản phẩm glycat hóa ngoại bào thì các biến chứng mạch máu nhỏ càng diễn ra sớm hơn. Chính vì vậy, trên lý thuyết, tính toán được sự chênh lệch giữa hai thành phần glycat hóa nội bào và ngoại bào, hay chính là khoảng trống glycat hóa sẽ hứa hẹn mang đến cho các bác sĩ lâm sàng nhiều hữu ích trong vấn đề tiên lượng bệnh nhân đái tháo đường(2). Khoảng trống glycat hóa (GG) được định nghĩa là hiệu số giữa HbA1c thực tế và HbA1c dự đoán. HbA1c dự đoán được tính dựa trên phương trình hồi quy tương quan với nồng độ fructosamine: HbA1c dự đoán = a x Fructosamine + b, GG = HbA1c thực tế - HbA1c dự đoán. Nghiên cứu của Emmanuel Cosson và cs về mối liên quan giữa khoảng trống GG và tình trạng tiểu đạm đại thể trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 đã ghi nhận(3): HbA1c dự đoán = 0.020 x Fructosamine + 2.05 (r = 0.731, p < 0.0001). Khoảng trống glycat hóa (GG) ít chịu ảnh hưởng bởi tuổi và chủng tộc, tuy nhiên chưa có công thức chung quy định cho các BN ĐTĐ trên toàn thế giới. Khoảng trống GG có mối liên quan chặt chẽ với các mức độ đạm niệu, bệnh lý võng mạc, bệnh thần kinh ngoại biên độc lập với HbA1c. Nghiên cứu của tác giả Robert M. Cohen trên 65 bệnh nhân ĐTĐ cho thấy khoảng trống GG có khoảng phân bố khá rộng (từ -3,2% đến 5,5%), và có mối liên quan chặt chẽ với biến chứng thận ĐTĐ. Khoảng trống GG tăng 1% sẽ kết hợp với tăng tần số bệnh thận ĐTĐ gấp 2,9 lần (P = 0,0014). ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường tại phòng khám Thận và Nội tiết – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM từ tháng 05/2014 đến 09/2014. Tiêu chuẩn chọn vào Bệnh nhân được chẩn đoán ĐTĐ theo tiêu chí của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ 2013: HbA1C ≥ 6,5 %. Đường huyết đói ≥ 126 mg/dL (7,8mmol/L). Đường huyết 2 giờ sau nghiệm pháp dung nạp glucose ≥ 200 mg/dL (11,1mmol/L). Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học Nội Tiết 9 Đường huyết bất kỳ ≥ 200 mg/dL (11,1mmol/L) kết hợp với triệu chứng điển hình của tăng đường huyết (tiểu nhiều, khát nhiều, gầy nhiều). Trong trường hợp bệnh cảnh không cấp tính hoặc không có mất bù chuyển hóa, cần lặp lại các tiêu chí (1), (2), (3) vào một ngày khác để xác định chẩn đoán. Tiêu chuẩn loại trừ Đang có bệnh hemoglobin đã được chẩn đoán, thiếu máu (Hb < 11.8 g/dL). BN không đồng ý tham gia nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu Cắt ngang phân tích. Kỹ thuật chọn mẫu Liên tục không xác suất. Phương pháp thu thập số liệu Định lượng HbA1c theo phương pháp sắc ký lỏng cao áp HPLC bằng máy D10 của hãng BioRad; đo dẫn truyền thần kinh ngoại biên (gồm thời gian tiềm, biên độ điện thế, vận tốc dẫn truyền) ở các dây quay, giữa, trụ, chày, mác bằng máy đo điện cơ Neuro-MEP-Micro; đánh giá vi đạm niệu qua tỉ số ACR (albumin / creatinine) bằng máy Acon Mission U500; đánh giá độ lọc cầu thận dựa trên nồng độ creatinine huyết thanh theo 2 công thức MDRD (Modification of Diet in Renal Disease Study) và CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration Study). Công thức MDRD eGFR (mL/ph/1,73m2 da) = 186 × (creatinine huyết thanh)-1.154 × (tuổi)-0.203. (Nhân với 0,742 nếu là nữ, nhân với 1,21 nếu là người da đen) Công thức CKD-EPI(3): eGFR = 141 x min(Cr/κ, 1)α x max (Cr/κ, 1)-1.209 x 0,993Tuổi. (Trong đó, κ là 0,7 cho nữ và 0,9 cho nam, α là -0,329 cho nữ và -0,411cho nam, min là giá trị nhỏ hơn giữa Cr/κ và 1, and max là giá trị lớn hơn giữa Cr/κ or 1. Nhân với 0,018 nếu là nữ, nhân với 1,59 nếu là người da đen) Xử lý số liệu Phần mềm STATA 10.0. KẾT QUẢ - BÀN LUẬN Nghiên cứu của chúng tôi thực hiện tại phòng khám Thận – BV Đại học Y Dược TP.HCM từ tháng 05/2014 đến tháng 09/2014, số liệu ghi nhận trên 50 bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị ĐTĐ. Khoảng trống glycat hóa trung bình trong nhóm nghiên cứu là 0,004 ± 0,714%, trong đó BN có khoảng trống glycat hóa thấp nhất là -1,8% và cao nhất là 1,4%. Phương trình hồi quy tuyến tính giữa HbA1c và fructosamin ở nhóm nghiên cứu: HbA1c (%) = 0,0083 x fructosamine (µmol/L) + 5,17 (r = 0,612; P < 0,0001). Kết quả của chúng tôi có hệ số tương quan Pearson (r) giữa HbA1c và fructosamine khá phù hợp với nghiên cứu của các tác giả Emmanuel Cosson (r= 0,731)(3) và Santiago Rodriguez-Segade (r = 755)(7). Tuy nhiên, phương trình hối quy tuyến tính giữa hai biến số này có sự khác biệt qua các nghiên cứu. Điều này có thể do số lượng BN tham gia vào các nghiên cứu khác nhau. Do giới hạn về thời gian và kính phí, chúng tôi dựa trên tiêu chí tính toán cỡ mẫu để lựa chọn 50 BN đồng ý tham gia, thấp hơn so với hai tác giả trên khá nhiều. Chính vì vậy, để xây dựng được một phương trình ước lượng HbA1c theo fructosamine chuẩn xác cho cộng đồng, chúng tôi đề nghị sẽ tiếp tục phát triển mở rộng vấn đề trên ở cả 2 nhóm bệnh nhân có và không có bệnh ĐTĐ trong các nghiên cứu tiếp theo. Chúng tôi ghi nhận khoảng trống GG và tỷ lệ GG/HbA1c khác biệt có ý nghĩa giữa 2 nhóm có và không có tiểu đạm đại thể (P < 0,0001), trong khi đường huyết đói và HbA1c lại không có sự khác biệt giữa 2 nhóm này. Nghiên cứu của tác giả Emmanuel Cosson cũng cho thấy kết quả tương tự về sự khác biệt khoảng trống GG giữa 2 nhóm BN có và không có tiểu đạm đại thể(3). Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Chuyên Đề Nội Khoa 10 Bảng 1. Liên quan giữa khoảng trống glycat hóa và các đặc điểm về biến chứng thận ĐTĐ ở nhóm nghiên cứu Đặc điểm Khoảng trống GG P < +1 ≥ +1 Số ca 45 (90%) 5 (10%) Creatinine huyết thanh (mg/dl) 1,4 ± 1,0 4,4 ± 5,0 < 0,001 GFR theo MDRD (mL/phút/1,73m 2 da) 63,2 ± 32,5 27,0 ± 19,5 < 0,05 GFR theo CKD-EPI (mL/phút/1,73m 2 da) 61,2 ± 28,2 26,4 ± 20,0 < 0,05 Tỷ số ACR albumin/creatinine (mg/g) 427,5 ± 881,8 3272,2 ± 1100,3 < 0,0001 Tiểu đạm đại thể (ACR ≥ 300 mg/g) 10/45 (22,2%) 5/5 (100%) < 0,01 Suy thận mạn (GFR < 60 mL/phút) 21/45 (46,7%) 5/5 (100%) < 0,05 Trong nhiên cứu của chúng tôi, nhóm BN ĐTĐ không có tiểu đạm đại thể có khoảng trống GG trung bình là giá trị âm (-0,262 ± 0,577), còn nhóm BN ĐTĐ có tiểu đạm đại thể lại có khoảng trống GG trung bình là giá trị dương (0,627 ± 0,617). Điều này chứng tỏ các protein nội bào bị glycat hóa rất rõ trên các BN ĐTĐ có mức đạm niệu cao, và ủng hộ cho lý thuyết màng lọc cầu thận bị phá hủy bởi các sản phẩm glycat hóa cuối cùng (AGEs). Khi khoảng trống GG càng dương cao thì sự tạo thành AGEs càng nhiều, lỗ lọc bị dãn rộng và mức đạm niệu trên BN càng lớn(7). Để có sự so sánh rõ ràng hơn về giá trị của khoảng trống GG so với đường huyết đói, fructosamine, và HbA1c, chúng tôi thực hiện phép toán tính hệ số tương quan giữa các chỉ số đánh giá tình trạng glycat hóa với mức đạm niệu. Do biến số mức độ đạm niệu (dựa theo tỷ số ACR) có phân phối không bình thường nên chúng tôi tính hệ số Spearman (R) để thể hiện mối tương quan. Kết quả ghi nhận khoảng trống GG và tỷ lệ GG/HbA1c có sự tương quan thuận với đạm niệu ở mức độ trung bình (R = 0,562 và 0,558; P < 0,0001), so với đường huyết đói và HbA1c không thấy có sự tương quan này (R = 0,03 và R = 236; P > 0,05). Dựa trên chỉ số creatinine huyết thanh của BN, chúng tôi tính được hệ số thanh lọc creatinine theo công thức Cockcroft Gault, ước đoán độ lọc cầu thận theo 2 công thức MDRD và CKD-EPI. Kết quả chúng tôi ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa giữa 2 nhóm GG +1 về creatinine huyết thanh, hệ số thanh lọc creaatinine theo Cockcroft Gault, độ lọc cầu thận ước đoán theo cả MDRD và CKD-EPI. Tác giả Ananth U. Nayak cũng ghi nhận sự khác biệt về creatinine và độ lọc cầu thận ước đoán (eGFR) ở các nhóm GG khác nhau; cụ thể như sau: nhóm GG âm tính có eGFR = 80 ± 27 mL/phút, nhóm GG trung tính có eGFR = 76 ± 26 mL/phút, nhóm GG dương tính có eGFR = 79 ± 27 mL/phút. Tuy vậy, trong nghiên cứu của mình, Ananth U. Nayak vẫn chưa ghi nhận sự giảm độ lọc cầu thận đi song hành với mức tăng khoảng trống GG, vì các BN thuộc nhóm GG trung tính lại có eGFR trung bình thấp hơn các BN thuộc nhóm GG dương tính. Điều này có thể lý giải một phần là do sự ảnh hưởng của vấn đề đa chủng tộc trong nghiên cứu của tác giả Ananth U. Nayak và cộng sự (1). Do đa số BN trong nghiên cứu của chúng tôi đều có mức eGFR cao (> 60 ml/phút/1,73m2 da), vì vậy chúng tôi quyết định chọn công thức CKD-EPI để tính độ lọc cầu thận ước đoán theo kết luận của tác giả Jorien Willems và phân loại giai đoạn bệnh thận mạn theo KDOQI 2002(8). Chúng tôi tiến hành khảo sát trên 2 nhóm BN có GG +1. Kết quả chúng tôi ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa giữa 2 nhóm: nhóm GG < +1 có eGFR trung bình là 61,2 ± 28,2 mL/phút/1,73m2 da và nhóm GG > +1 có eGFR trung bình là 26,4 ± 20,0 mL/phút/1,73m2 da (P < 0,05). Như vậy, đa số BN thuộc nhóm GG < +1 đang mắc bệnh thận mạn ở giai đoạn 2, trong khi các BN thuộc nhóm GG > +1 thường bệnh thận mạn đã diễn tiến đến giai đoạn 4. Theo thống kê, tỷ lệ BN được chẩn đoán suy thận mạn (khi eGFR < 60mL/phút/1,73m2 da) cũng khác biệt rất rõ giữa 2 nhóm BN có GG < +1 (46,7%) và nhóm Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học Nội Tiết 11 có GG > +1 (100%). Như vậy, bệnh thận mạn tiến triển đến giai đoạn càng muộn (từ giai đoạn 1 đến giai đoạn 5), thì tỷ lệ bệnh nhân có khoảng trống GG dương tính (GG > +1) càng tăng so với nhóm có GG < +1. Chúng tôi ghi nhận các BN đang ở giai đoạn 1 của bệnh thận mạn có khoảng trống GG trung bình là giá trị âm -0,880 ± 0, 442, tăng dần đến các BN ở giai đoạn 5 là giá trị dương cao 0,744 ± 0,503. Điều này cho thấy khoảng trống GG có mối liên quan rất chặt chẽ với sự xuất hiện và tốc độ diễn tiến của bệnh thận ĐTĐ. Bảng 2. Hệ số tương quan giữa các chỉ số dẫn truyền thần kinh vận động ngoại biên với khoảng trống GG Dây thần kinh Chỉ số Bên R P TK giữa vận động Thời gian tiềm T 0,006 > 0,05 P -0,206 > 0,05 Biên độ T -0,083 > 0,05 P -0,127 > 0,05 Vận tốc T -0,345 < 0,05 P -0,237 > 0,05 TK trụ vận động Thời gian tiềm T 0,324 < 0,05 P 0,215 > 0,05 Biên độ T 0,08 > 0,05 P 0,164 > 0,05 Vận tốc T -0,349 < 0,05 P -0,343 < 0,05 TK chày Thời gian tiềm T 0,03 > 0,05 P 0,265 > 0,05 Biên độ T -0,173 > 0,05 P -0,304 < 0,05 Vận tốc T -0,411 < 0,01 P -0,281 < 0,05 TK mác sâu Thời gian tiềm T 0,383 < 0,01 P 0,528 < 0,001 Biên độ T -0,119 > 0,05 P -0,327 < 0,05 Vận tốc T -0,491 < 0,001 P -0,400 <0,01 Do các biến số thời gian tiềm, biên độ, và vận tốc dẫn truyền của các dây TK đều có phân phối bình thường nên chúng tôi tính hệ số Pearson (r) để thể hiện mối tương quan giữa các chỉ số dẫn truyền thần kinh ngoại biên với khoảng trống GG(6,10). Với nhóm các dây TK vận động, chúng tôi ghi nhận sự tương quan nghịch có ý nghĩa ở mức trung bình giữa khoảng trống GG với vận tốc dẫn truyền của đa số các dây TK vận động ngoại biên, trừ TK giữa-vận động bên phải. Sự tương quan thể hiện rõ nhất ở dây TK mác sâu trái (r = -0,491; P < 0,05) và phải (r = -0,400; P < 0,05). Trong khi đó, sự tương quan có ý nghĩa giữa khoảng trống GG với thời gian tiềm và biên độ điện thế chỉ ghi nhận rải rác ngẫu nhiên ở một vài dây TK vận động. Bảng 3. Hệ số tương quan giữa các chỉ số dẫn truyền thần kinh cảm giác ngoại biên với khoảng trống GG Dây thần kinh Chỉ số Bên r P TK giữa cảm giác Thời gian tiềm T 0,094 > 0,05 P -0,079 > 0,05 Biên độ T -0,150 > 0,05 P -0,014 > 0,05 Vận tốc T -0,184 > 0,05 P -0,034 > 0,05 TK trụ cảm giác Thời gian tiềm T 0,262 > 0,05 P 0,308 < 0,05 Biên độ T -0,119 > 0,05 P -0,168 < 0,05 Vận tốc T -0,312 < 0,05 P -0,345 < 0,05 TK quay cảm giác Thời gian tiềm T 0,389 < 0,01 P 0,386 < 0,01 Biên độ T -0,082 > 0,05 P -0,098 > 0,05 Vận tốc T -0,329 < 0,05 P -0,277 < 0,05 TK mác nông Thời gian tiềm T 0,231 > 0,05 P 0,411 < 0,01 Biên độ T 0,044 > 0,05 P -0,108 > 0,05 Vận tốc T -0,227 > 0,05 P -0,411 < 0,01 Với nhóm các dây TK cảm giác, chúng tôi ghi nhận sự tương quan thuận có ý nghĩa giữa khoảng trống GG với thời gian tiềm và tương quan nghịch có ý nghĩa với vận tốc dẫn truyền ở hầu hết các các dây TK cảm giác ngoại biên. Chúng tôi không ghi nhận sự tương quan có ý nghĩa thống kê giữa khoảng trống GG với biên độ điện thế của các dây thần kinh cảm giác ngoại biên. Như vậy, khoảng trống GG càng tăng thì thời gian tiếm càng kéo dài và vận tốc dẫn truyền càng giảm. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Chuyên Đề Nội Khoa 12 Qua kết quả khảo sát các bất thường điện sinh ký về vận động và cảm giác ngoại biên, chúng tôi đều ghi nhận sự tương quan có ý nghĩa giữa vận tốc dẫn truyền và khoảng trống GG. So sánh giữa các dây cảm giác và vận động, chúng tôi nhận thấy khoảng trống GG có mối tương quan chặt hơn với vận tốc dẫn truyền vận động. Như vậy, khá nhiều những bằng chứng cho thấy có mối liên hệ chặt chẽ giữa khoảng trống glycat hóa (GG) với các biến chứng mạch máu nhỏ của ĐTĐ như biến chứng thận với biểu hiện là tình trạng tiểu đạm và suy giảm độ lọc cầu thận, biến chứng thần kinh với biểu hiện là tình trạng rối loạn các chỉ số dẫn truyền thần kinh ngoại biên ở các dây giữa, trụ, quay, chày, mác nông, mác sâu. KẾT LUẬN Qua khảo chỉ số HbA1c trên 50 bệnh nhân ĐTĐ điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đại học Y Dƣợc Tp.HCM, chúng tôi rút ra những kết luận sau: 1. Khoảng trống glycat hoá trung bình trong nhóm nghiên cứu là 0,004 ± 0,714%, dao động từ -1,8 đến 1,4%. Phương trình hồi quy tuyến tính giữa HbA1c và fructosamin ở nhóm nghiên cứu: HbA1c (%) = 0,0083 x fructosamine (µmol/L) + 5,17 (r = 0,612; P < 0,0001). 2. Ghi nhận mối liên quan có ý nghĩa giữa khoảng trống glycat hóa với mức độ tiểu đạm, sự suy giảm độ lọc cầu thận (eGFR tính theo công thức CKD-EPI), và vận tốc dẫn truyền thần kinh ngoại biên ở đa số các dây giữa, trụ, quay, chày, mác nông, mác sâu. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ananth UN, Martin RH, David RM, Alan N, Baldev MS (2011). Evidence for Consistency of the Glycation Gap in Diabetes. Diabetes Care, 34, 1712-1716. 2. Anath UN, Paul B, Baldev M.S (2013). Association of Glycation Gap With Mortality and Vascular Complications in Diabetes. Diabetes Care, 39, 1-7. 3. Emmanuel C, Isabela B, Camille Cussac P, Qinda C, Sabrina C, Yaha J, Minh TN, Nathalie C, Paul V (2013). Glycation Gap Is Associated With Macroproteinuria but Not With Other Complications in Patients With Type 2 Diabetes. Diabetes Care, 36, 2070-2076. 4. Lê Quang Cường. (1997). Tốc độ dẫn truyền thần kinh ở người Việt Nam trưởng thành bị Đái tháo đường. Tạp chí Y học thực hành, 4, 9-11. 5. Nguyễn Mai Hoà. (2008). Khảo sát điện cơ trên bệnh nhân Đái tháo đường mãn tính. Tạp chí Y học TPHCM, 12(1), 352-358. 6. Partanen J, et al. (1995). Natural history of peripheral neuropathy in patients with non-insulin-dependent diabetes mellitus. New England Journal Medicine, 89-94. 7. Santiago RS, Javier R, Jose MC, Felipe FC, Felix C (2011). Progression of Nephropathy in Type 2 Diabetes: The Glycation Gap Is a Significant Predictor after Adjustment for Glycohemoglobin (Hb A1c). Clinical Chemistry, 57(2), 264-271. 8. Santiago RS, Javier R, Jose MG, Felipe FC (2012). Estimation of the Glycation Gap in Diabetic Patients With Stable Glycemic Control. Diabetes Care, 35, 2447-2450. 9. Trần Văn Bình (2009), “Điều tra dịch tễ học bệnh Đái tháo đường và hội chứng chuyển hoá tại một số vùng sinh thái của Việt Nam”, Hà Nội: Báo cáo kết quả đề tài nghiên cứu cấp bộ 2009 10. Valensi P, et al. (1997). Diabetic peripheral neuropathy: effects of age, duration of diabetes, glycemic control, and vascular factors. Journal of Diabetes Complications, 11, 27-34. Ngày nhận bài báo: 18/11/2016 Ngày phản biện bài báo: 27/12/2016 Ngày bài báo được đăng: 01/03/2017