Mổ thoát vị bẹn đùi không dùng kháng sinh

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 MOÅ THOAÙT VÒ BEÏÏN ÑUØI KHOÂNG DUØNG KHAÙNG SINH Vöông Thöøa Ñöùc*, Vaên Taàn** TOÙM LÖÔÏC Töø thaùng 6/1997 ñeán thaùng 9/1998, taïi khoa Toång quaùt 2 (BVBD) chuùng toâi ñaõ nghieân cöùu khoâng duøng khaùng sinh trong 100 tröôøng hôïp moå thoaùt vò vuøng beïn - ñuøi Taát caû beänh nhaân naøy ñeàu ñaõ ñöôïc thöïc hieän caáy khuaån trong khi moå vaø theo doõi ñeán 1 thaùng ñeå daùnh giaù tình traïng nhieãm truøng sau moå Keát quaû nghieân cöùu:- coù 2 maãu caáy döông tính: 1 ca Enterobacter, 1 ca Staph. Epidermidis: - chæ coù 1 ca nhieãm truøng ôû lôùp noâng veát moå (1%) vaø cuõng laø ca maø khi caáy trong luùc moå ñaõ moïc vi khuaån Enterobacter Töø ñoù, chuùng toâi nghó raèng, söï laây khuaån ñaõ baét ñaàu töø trong khi moå chöù khoâng phaûi do söï laây nhieãm ôû beänh phoøng SUMMARY INFECTION IN OPERATION OF INGUINAL HERNIAS WITHOUT ANTIBIOTIC PROPHYLAXIS Vuong Thua Duc, Van Tan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 494 - 498 From June 1997 to September 1998, in Binh dan hospital, we used no antibiotic in operations of 100 cases of scheduled groin hernias We routinely did per-operative wound cultures in all these patients and followed them up to 1 month for estimating the infections. Results: We had: - 2 cultures positive: 1 of Enterobacter, 1 of Staphylococcus. Epidermidis. - 1 patient infected (1%), whose per-operative wound culture was positive of Enterobacter, so we thought of the per- operative contamination as the cause of this wound infection ÑAËT VAÁN ÑEÀ Moå thoaùt vò vuøng beïn vaø ñuøi voán laø moät cuoäc moå saïch, treân nguyeân taéc khoâng caàn duøng khaùng sinh Tuy nhieân, khoâng ít caùc phaãu thuaät vieân cuûa chuùng ta hieän nay vaãn coù thoùi quen duøng khaùng sinh sau moå vôùi nhöõng lyù do nhö: khí haäu Vieät nam noùng vaø aåm, vaùn ñeà voâ truøng phoøng moå cuûa chuùng ta hieän nay chöa toát neáu so saùnh vôùi nöôùc ngoaøi, vì vaäy neáu duøng khaùng sinh ñeå queùt vi khuaån thì coù veû an taâm hôn Vieäïc söû duïng khaùng sinh coù phaàn thaùi quaù nhö vaäy, vöøa gaây laõng phí tieàn baïc, vöøa voâ tình taïo ra nhöõng doøng vi khuaån khaùng thuoác môùi khieán cho vieäc phoøng choáng nhieãm khuaån trong beänh vieän sau naøy trôû neân khoù khaên hôn Trong nghieân cöùu naøy, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän vieäc khoâng duøng khaùng sinh trong nhöõng cuoäc moå thoaùt vò beïn ñuøi nhaèm muïc ñích: - Khaûo saùt söï nhieãm khuaån ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp moå saïch trong ñieàu kieän cuï theå hieän nay cuûa beänh vieän Bình Daân ? Neùu coù nhieãm khuaån xaûy ra thì thöû tìm hieåu xem laø do laây nhieãm ôû trong phoøng moå hay do laây nhieãm taïi beänh phoøng? PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñaây laø moät tieàn cöùu treân 100 beänh nhaân thoaùt vò vuøng beïn vaø ñuøi ñöôïc ñieàu trò taïi khoa toång quaùt 2 beänh vieän Bình Daân töø thaùng 6/1997 ñeán thaùng 9/1998 Choïn beänh nhaân nghieân cöùu Chuùng toâi choïn ñuû 100 beänh nhaân, baát keå phaùi tính vaø tuoåi taùc, mieãn laø hoäi ñuû caùc ñieàu kieän döôùi ñaây: * Moå chöông trình (khoâng laáy beänh nhaân moå caáp cöùu) * Khoâng coù beänh ngoaøi da ôû vuøng buïng döôùi, beïn * Boä moân Ngoaïi tröôøng ÑHYD TP. Hoà Chí Minh ** Beänh vieän Bình Daân TP. Hoà Chí Minh Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 494 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc - bìu vaø ñuøi cuøng beân vôùi beân moå. * Khoâng coù trieäu chöùng laâm saøng cuûa moät oå nhieãm khuaån caáp tính ñaâu ñoù trong cô theå * Khoâng duøng khaùng sinh trong voøng ít nhaát 3 ngaøy tröôùc khi moå * Cuoäc moå khoâng keùo daøi quaù 60 phuùt Chuaãn bò beänh nhaân tröôùc moå Sau khi ñaõ choïn beänh nhaân nghieân cöùu vôùi ñaày ñuû caùc tieâu chuaån neâu treân, chuùng toâi chuaån bò beänh nhaân tröôùc moå nhö sau: Ngaøy tröôùc moå Beänh nhaân töï taém röûa, ñieàu döôõng caïo saïch loâng vuøng beïn - mu vaø buïng döôùi. * Ngaøy moå - Khi leân baøn moå, beänh nhaân ñöôïc y taù phoøng moå röûa saïch vuøng moå baèng xaø phoøng Chlorhexidine theo höôùng ly taâm vôùi 5 mieáng gaïc haáp voâ truøng (moãi mieáng gaïc chæ lau 1 laàn roài boû) - Baùc só phaãu thuaät seõ saùt truøng laïi vuøng moå baèng dung dòch polyvidone iodine 10% (Beùtadine) baèng goøn haáp voâ truøng theo höôùng ly taâm sau khi ñaõ maëc aùo mang gaêng, sau ñoù môùi traõi champ che tröôøng moå. Chuaãn bò voâ truøng cho kíp moå - Toaøn boä kíp moå (goàm phaãu thuaät vieân vaø 2 ngöôøi phuï moå) ñeàu röûa tay ít nhaát 2 phuùt döôùi voøi nöôùc chaûy vôùi xaø phoøng Chlorhexidine, duøng baøn chaûi tieät truøng chaûi nhieàu laàn theo quy taéc röûa tay cuûa vuï ñieàu trò Boä y teá quy ñònh - Lau khoâ 2 tay baèng khaên haáp voâ truøng - Saùt truøng laïi 2 tay baèng coàn 70 ñoä tröôùc khi maëc aùo vaø mang gaêng. Caáy khuaån veát moå (trong khi moå) - Vieäc caáy khuaån veát moå do chính phaãu thuaät vieân thöïc hieän sau khi ñaõ hoaøn thaønh cuoäc moå vaø ñang chuaån bò khaâu da - Tröôùc khi khaâu da, phaãu thuaät vieân duøng taêm boâng queät vaøo lôùp môõ döôùi da 2 beân cho ñeán khi ñuû öôùt (chuù yù khoâng ñeå taêm boâng chaïm vaøo maët da). Sau ñoù, boû vaøo oáng nghieäm, ñaäy kín baèng goøn vaø ñöa gôûi phoøng xeùt nghieäm ñeå caáy vaøo caùc moâi tröôøng ñaõ chuaån bò tröôùc. Ñaùnh giaù tyû leä nhieãm khuaån sau moå Theo doõi beänh nhaân sau moå - Taát caû beänh nhaân ñeàu ñöôïc theo doõi cho ñeán khi caét chæ, sau ñoù theo doõi tieáp ñeán ngaøy 30 keå töøù ngaøy moå baèng caùch taùi khaùm taïi beänh vieän hoaëc baèng thö töø hay qua ñieän thoaïi - Trong thôøi gian naèm vieän haäu phaãu, chuùng toâi khoâng thay baêng cho ñeán luùc caét chæ ñeå traùnh laây nhieãm beänh phoøng laøm sai leäch keát quaû nghieân cöùu, tröø tröôøng hôïp veát moå coù daáu hieäu nhieãm khuaån thì chuùng toâi môùi thay baêng vaø môû roäng veát moå ñoàng thôøi laáy dòch caáy khuaån Tieâu chuaån ñaùnh giaù nhieãm khuaån veát moå Theo Richard (1987)(2,5) vaø Sawyer (1994)(6), veát moå ñöôïc coi laø nhieãm khuaån khi coù 1 trong 2 ñieàu kieän sau: * veát moå coù muû, baát keå muû naøy caáy khuaån moïc hay khoâng * Veát moå bò hôû da hoaëc coù tieát dòch (maùu hoaëc nöôùc vaøng maø khoâng phaûi laø muû) nhöng baét buoäc caáy khuaån töø dòch naøy phaûi döông tính, neáu vi khuaån khoâng moïc thì coi nhö khoâng coù nhieãm khuaån KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Trong thôøi gian 1 naêm, vôùi 100 beänh nhaân choïn vaøo nghieân cöùu,goàm: - 98 thoaùt vò beïn vaø 2 thoaùt vò ñuøi - 90 nam vaø 10 nöõ - treû nhaát laø 20 tuoåi vaø giaø nhaát laø 78 tuoåi. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy: Keát quaû caáy khuaån trong khi moå Baûng 1: Keát quaû caáy vi khuaån töø dòch veát moå Keát quaû caáy Khoâng nhieãm khuaån Nhieãm khuaån Moïc 02 01 Khoâng moïc 98 00 Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 495 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Trong 98 beänh nhaân maø maãu caáy dòch veát moå aâm tính,khoâng coù ngöôùi naøo bò nhieãm khuaån veát moå Coù 2 maãu caáy trong khi moå döông tính: - 1 ca moïc Staphylococcus epidermidis, tuy nhieân ca naøy khoâng bò nhieãm khuaån, veát moå hoaøn toaøn khoâ saïch cho ñeán luùc caét chæ vaø luùc taùi khaùm sau moå 1 thaùng - 1 ca moïc Enterobacter, ca naøy bò nhieãm khuaån ôû lôùp noâng döôùi da, khi caét chæ veát moå bò hôû da roäng vaø chaûy muû lôïn côïn, phaûi thay baêng gaàn 1 thaùng môùi laønh haün Ñaùnh giaù nhieãm khuaån veát moå Baûng 2: Tình hình laâm saøng cuûa veát moå: Veát moå Soá ca khoâ saïch 97 tuï maùu döôùi da 02 nhieãm khuaãn 01 - 97 ca veát moå khoâng bò nhieãm truøng, hoaøn toaøn khoâ cho ñeán khi caét chæ vaø sau ñoù 3 tuaàn (xaùc ñònh qua taùi khaùm hoaëc thoâng tin qua thö töø.) - 2 ca bò tuï maùu döôùi da khi caét chæ veát moå hôi bò hôû vaø chaûy maùu, chuùng toâi ñaõ laáy maùu naøy ñeå caáy nhöng khoâng coù vi khuaån moïc, do ñoù theo tieâu chuaån veà nhieãm khuaån ñaõ noùi ôû treân thì ñöôïc coi nhö khoâng bò nhieãm khuaån, veát moå laønh toát sau ñoù 1 tuaàn - 1 ca bò nhieãm khuaån nheï (tyû leä 1%) phaùt hieän muoän khi caét chæ thaáy veát moå bò hôû moät phaàn da vaø coù muû ñuïc, ñaây cuõng laø ca maø keát quaû caáy trong khi moå moïc Enterobacter maø chuùng toâi vöøa ñeà caäp ôû treân Raát tieác laø chuùng toâi ñaõ khoâng caáy muû ca naøy ñöôïc, vì tình traïng nhieãm truøng cuûa beänh nhaân naøy ñöôïc phaùt hieän treã (1 tuaàn sau moå, khi caét chæ taïi traïm y teá ñòa phöông vaø sau ñoù vaøi ngaøy chuùng toâi môùi bieát qua coâng taùc taùi khaùm) Tuy nhieân söï hieän dieän cuûa vi khuaån Enterobacter (voán khoâng phaûi laø vi khuaån thöôøng truù ôû da) trong veát moå ngay töø khi moå ñaõ cho thaáy söï laây nhieãm trong phoøng moå raát coù theå laø nguyeân nhaân cuûa nhieãm khuaån ñieàu naøy cho thaáy vaán ñeà voâ truøng phaãu thuaät hieän taïi cuûa khoa phaãu thuaät BV Binh Daân chöa hoaøn toaøn toát BAØN LUAÄN Moå thoaùt vò beïn laø moät cuoäc moå hoaøn toaøn saïch (loaïi 1 theo Altermeier) vaø do ñoù treân nguyeân taéc khoâng caàn duøng khaùng sinh duø chæ ñeå döï phoøng(1,2,3,6), tröø nhöõng tröôøng hôïp raát ñaëc bieät nhö coù beänh tieåu ñöôøng hoaëc gheùp dò vaät .. Tuy vaäy, cuõng coù moät soá nghieân cöùu cho thaáy duøng khaùng sinh phoøng ngöøa laøm giaûm ñöôïc tyû leä nhieãm khuaån trong moå saïch töø 1-5% coøn döôùi 1% (1,2). Vì vaäy, vaán ñeà duøng khaùng sinh phoøng ngöøa trong moå saïch hieän nay cuõng ñang coøn ñöôïc baøn caûi Chuùng toâi nghó raèng, vì laø moät cuoäc moå saïch, khoâng coù nguy cô laây nhieãm töø beân trong maø söï laây nhieãm neáu coù laø töø beân ngoaøi (moâi tröôøng phoøng moå, beänh phoøng), do ñoù vaán ñeà chuû yeáu laø phaûi giaûi quyeát toát khaâu voâ truøng phaãu thuaät cuõng nhö saên soùc haäu phaãu taïi khoa phoøng, chöù khoâng theå yû laïi vaøo khaùng sinh vöøa gaây laõng phí maø khoâng chaéc chaén hieäu quaû Trong nhieân cöùu naøy, söï hieän dieän cuûa 2 maãu caáy döông tính töø trong khi moå laø moät baèng chöùng chaéc chaén cuûa nguy cô laây nhieãm trong phoøng moå duø raèng chæ coù 1 trong 2 ca ñoù bò nhieãm khuaån veát moå (tyû leä 50%), trong khi ñoù caû 98 maãu caáy aâm tính coøn laïi thì khoâng coù ngöôøi naøo bò nhieãm truøng Söï hieän dieän cuûa Enterobacter (voán khoâng phaûi laø vi khuaån thöôøng truù ôû da) trong moät maãu caáy,maø sau ñoù ca naøy bò nhieãm khuaån veát moå, cho thaáy ñaây laø nhieãm khuaån beänh vieän do laây nhieãm töø beân ngoaøi xaûy ra trong khi moå Sawyer (1994)(6) phaân bieät ra 2 nhoùm yeáu toá noäi vaø ngoaïi sinh laøm aûnh höôûng ñeán tyû leä nhieãm khuaån sau moå: Noäi sinh * Tuoåi giaø hoaëc treû nhoû coù veûõ coù nguy cô nhieãm khuaån cao hôn caùc löùa tuoåi khaùc Mead (1986) nhaän thaáy, treû 50 tuoåi laø 2,8% trong khi ñoù caùc tuoåi khaùc chæ coù 0,7% Tuy nhieân, khoâng phaûi caùc nghieân cöùu khaùc ñeàu chöùng toû ñieàu naøy, nhö Gil Egea (1987) laïi nhaän thaáy tuoåi <65 bò nhieãm khuaån 3,4% trong khi tuoåi >65 chæ coù 2,7% * Beänh khaùc ñi keøm roõ raøng coù aûnh höôûng ñeán tyû leä nhieãm khuaån chung sau moå,nhöng duøng caùch naøo Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 496 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc ñeå ñaùnh giaù chính xaùc yeáu toá naøy thì chöa roõ raøng Trong thaäp nieân 1970 ngöôøi ta thöôøng duøng chæ soá SENIC (Study on the Efficacy of Nosocomial Infection Control), sau ñoù laïi duøng chæ soá ASA (American Society of Anesthesiologist) vaø gaàn ñaây laïi coù chæ soá APACHE (Acute Phisiologic Assessment and Chronic Health Evaluation) * Beänh tieåu ñöôøng laø yeáu toá laøm taêng nguy cô nhieãm truøng, Cruse vaø Foord (1973) nhaän thaáy tyû leä nhieãm truøng cuûa ngöôøi tieåu ñöôøng vaø khoâng tieåu ñöôøng laø 10,7% vaø 1,8%, thaät ra thì ñaây laø moät yeáu toá ñaõ ñöôïc tính vaøo chæ soá ASA * Beùo phì cuõng laø moät yeáu toá nguy cô, Cruse vaø Foord ghi nhaän ngöôøi beùo phì coù tyû leä nhieãm khuaån laø 13,5% nhöng Erenkranz (1981) thì nhaän thaáy khoâng coù khaùc bieät veà nhieãm khuaån giöõa ngöôøi beùo phì vaø khoâng beùo phì * Suy dinh döôõng: Cruse vaø Foord nhaän thaáy tyû leä nhieãm truøng ôû ngöôøi suy dinh döôõng laø 17% so vôùi nhöõng ngöôøi khoâng suy dinh döôõng laø 4,5%, Shulka (1985) cho tyû leä töông öùng laø 17% so vôùi 8,3% Gorse (1989) ghi nhaän coù söï lieân quan coù yù nghóa giöõa nhieãm khuaån vôùi tình traïng suy dinh döôõng (theå hieän bôûi Albumin / maùu, soá löôïng lymphoâ baøo, beänh söû suït caân vaøo thôøi ñieåm chaãn ñoaùn) * Coù oå nhieãm khuaån nôi khaùc: töø 1976 Edwards ñaõ nhaän thaáy coù söï lieân quan giöõa nhieãm khuaån phaãu thuaät vaø söï hieän dieän cuûa moät oå nhieãm khuaån nôi khaùc trong cô theå, Garibaldi (1991) ghi nhaän tyû leä nhieãm khuaån ôû ngöôøi coù vaø khoâng coù oå nhieãm khuaån nôi khaùc laø 16% so vôùi 6,1% Tuy nhieân, chöa coù nghieân cöùu naøo chöùng toû raèng neáu ñieàu trò toát nhöõng oå nhieãm khuaån xa aáy thì tyû leä nhieãm khuaån phaãu thuaät seõ giaûm haün, tuy vaäy chuùng toâi döùt khoaùt loaïi boû nhöõng beänh nhaân naøo nghi ngôø coù oå nhieãm khuaån caùp tính * Moät soá yeáu toá khaùc gaây aûnh höôûng ñeán nhieãm khuaån nhö: thôøi gian naèm vieän keùo daøi tröôùc moå, huùt thuoác laù, coù beänh aùc tính khaùc .. chöa ñöôïc thoáng nhaát yù kieán laø coù laøm taêng tyû leä nhieãm khuaån trong moå saïch hay khoâng - Ngoaïi sinh * Thôøi gian moå: Cruse vaø Foord nhaän thaáy tyû leä nhieãm khuaàn taêng sau nhöõng ca moå daøi, vaø cöù gaáp ñoâi sau moãi giôø, cuï theå laø <1 giôø bò nhieãm khuaån 1,3% vaø > 3 giôø bò nhieãm khuaån 4% Garibaldi roài Haley cuõng nhaän thaáy moå laâu > 2 giôø laøm taêng tyû leä nhieãm khuaån coù yù nghóa so vôùi moå ngaén < 2 giôø * Thuûng gaêng: Garibaldi nhaän thaáy thuûng gaêng trong khi moå laøm taêng nhieãm truøng, nhöng Cruse laïi thaáy trong soá 141 /1209 ca bò raùch gaêng thì khoâng coù ca naøo bò nhieãm khuaån, coù leõ söï röõa tay ñuùng möùc ñaõ tieät khuaån khaù ñuû ñeå traùnh ñöôïc nhieãm khuaån khi thuûng gaêng baát ngôø Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi khoâng coù ca naøo bò raùch gaêng trong khi moå * Moå caáp cöùu: Gil Egea (1987) nhaän thaáy coù söï gia taêng nhieãm khuaån trong moå caáp cöùu (5,1%) so vôùi moå chöông trình (2,9%) Ñeå traùnh söï sai leäch keát quaû nghieân cöùu, ngay töø ñaàu chuùng toâi ñaõ loaïi caùc tröôøng hôïp moå caáp cöùu ra khoûi nghieân cöùu naøy. * Söï laây nhieãm trong khi moå(6): ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch caáy vi khuaån töø veát moå (trong khi moå) Garibaldi (1991) nhaän thaáy neáu vi khuaån moïc >30 ñôn vò khuùm (CFU: colony-forming units) thì coù theå döï ñoaùn tröôùc söï nhieãm khuaån sau moå baát keå ñoù laø loaïi moå gì (saïch, saïch nhieãm hay nhieãm). Claesson vaø Holmlund (1988) trong moät tieàn cöùu goàm 190 ca moå haäu moân tröïc traøng (saïch nhieãm), nhaän thaáy khi caáy dòch oå buïng maø moïc >5 CFU/ml thì coù giaù trò döï ñoaùn nhieãm khuaån Chuùng toâi nhaän thaáy raèng maãu caáy döông tính trong khi moå coù giaù trò tieân löôïng nhieãm khuaån veát moå khi 1/2 bò nhieãm khuaån, tuy nhieân chuùng toâi ñaõ khoâng xaùc ñònh soá CFU trong 2 tröôøng hôïp naøy. * Laøm saïch loâng tröôùc moå(6): Seropian vaø Reynolds (1971) ghi nhaän nhieãm truøng 5,6% neáu caïo loâng, 0,6 % neáu laøm ruïng loâng vaø 0,6% neáu khoâng caïo. Alexander (1983) nhaän thaáy nhieãm truøng 8,8% neáu caïo loâng chieàu tröôùc moå, 10% neáu caét loâng chieàu tröôùc moå, 7,5% neáu caïo loâng saùng ngaøy moå vaø 3,2% neáu caét loâng saùng ngaøy moå * Laây nhieãm qua khoâng khí trong phoøng moå(6) Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 497 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 chöa ñöôïc coi laø coù vai troø quan troïng trong nhieãm khuaån phaãu thuaät (Ayliffe-1991), maëc duø Whyte (1991) cho raèng 98% vi khuaån tìm thaáy trong veát moå ñöôïc nghó raèng do töø khoâng khí, vaø vieäc söû duïng ñeøn cöïc tím ñeå saùt truøng phoøng moå laøm giaûm tyû leä nhieãm khuaån TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1/ Nguyeãn Höõu Thaønh, “Khaùng sinh döï phoøng trong caùc tröôøng hôïp moå saïch” -Ngoaïi khoa, soá 5/1993, tr. 29. 2/ Traàn Thieän Hoøa, “ Khaùng sinh phoøng ngöøa trong moå vieâm ruoät thöøa caáp chöa coù bieán chöùng “, Luaän aùn Thaïc só Y khoa, 1998 3/ Vaên Taàn, Leâ quang Nghóa, “Khoâng duøng khaùng sinh vaø khoâng thay baêng trong moå saïch vaø saïch nhieãm taïi Beänh vieân Bình Daân”- Taäp san Khoa hoïc Beänh vieän Bình Daân, soá 4/1983, tr. 156-159. KEÁT LUAÄN 4/ Richard D.Goddenough, Joseph A. Molnar, John F. Brucke, “Surgical infections-- Hardy” p. 123, 1987 Nhieãm khuaån trong tröôøng hôïp moå saïch taïi Beänh vieän Bình Daân hieän nay coù tyû leä 1% vaø nguyeân nhaân laø do laây khuaån trong khi phaãu thuaät, do ñoù caàn taäp trung vaøo giaûi quyeát vaán ñeà voâ truøng phoøng moå hôn laø duøng khaùng sinh phoøng ngöøa 5/ Richard J. Howard, “Surgical infections--Principles of Surgery”, p. 145, 1994 6/ Sawyer RG., Timothy L. Pruett, “Wound infections”, Surg. Cli. North America, Vol. 74, n. 3, June 1994 Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 498