Luận văn Xây dựng chiến lược cạnh tranh của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam giai đoạn 2007 - 2015

- 1 - MUÏC LUÏC Lôøi môû ñaàu CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG - 7 - 1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc - 7 - 1.2 Chieán löôïc caïnh tranh - 9 - 1.2.1 Caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt - 9 - 1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå xaùc ñònh moät chieán löôïc caïnh tranh toát - 12 - 1.3 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng - 13 - 1.3.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong - 13 - 1.3.1.1 Tieàm löïc taøi chính - 13 - 1.3.1.2 Coâng ngheä - 14 - 1.3.1.3 Nguoàn nhaân löïc - 15 - 1.3.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc - 15 - 1.3.1.5 Heä thoáng keânh phaân phoái & möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï ngaân haøng - 16 - 1.3.2 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi - 17 - 1.3.2.1 Moâi tröôøng vó moâ - 17 - 1.3.2.2 Moâi tröôøng vi moâ - 18 - 1.4 Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác - 20 - 1.4.1 Caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác - 20 - 1.4.2 Baøi hoïc kinh nghieäm cho caùc ngaân haøng Vieät Nam - 23 - Keát luaän chöông 1 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG VAØ VÒ THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM (BIDV) - 25 - 2.1 Giôùi thieäu veà Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV) - 25 - 2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa BIDV - 25 - 2.1.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV giai ñoaïn 2001-2005 - 25 - 2.2 Phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV - 28 - 2.2.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong - 28 - 2.2.1.1 Naêng löïc taøi chính - 28 - - 2 - 2.2.1.2 Naêng löïc coâng ngheä vaø coâng taùc nghieân cöùu phaùt trieån - 33 - 2.2.1.3 Nguoàn nhaân löïc - 35 - 2.2.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc - 39 - 2.2.1.5 Maïng löôùi chi nhaùnh - 41 - 2.2.2 Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân trong (IFE): - 41 - 2.2.3 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi: - 42 - 2.2.3.1 Moâi tröôøng vó moâ - 42 - 2.2.3.2 Moâi tröôøng vi moâ - 46 - 2.2.4 Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi (EFE) - 55 - 2.2.5 Ñaùnh giaù chung veà vò theá caïnh tranh cuûa BIDV: - 56 - Keát luaän chöông 2 CHÖÔNG 3 XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM GIAI ÑOAÏN 2007- 2015 - 61 - 3.1 Muïc tieâu xaây döïng chieán löôïc cuûa BIDV giai ñoaïn 2007 - 2015 - 61 - 3.1.1 Muïc tieâu toång quaùt - 61 - 3.1.2 Muïc tieâu chieán löôïc cuï theå trong giai ñoaïn 2007-2015: - 61 - 3.2 Xaây döïng vaø löïa choïn chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV trong giai ñoaïn 2007-2015 - 62 - 3.3 Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV giai ñoaïn 2007- 2015 - 67 - 3.3.1 Nhoùm giaûi phaùp veà naêng löïc taøi chính - tieán haønh coå phaàn hoaù - 67 - 3.3.1.1 Giai ñoaïn xöû lyù nôï xaáu baèng noäi löïc: quyõ döï phoøng ruûi ro, xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo nôï vay, baùn nôï, chuyeån nôï cho Coâng ty mua baùn nôï vaø taøi saûn toàn ñoïng – Boä Taøi chính (DATC) - 69 - 3.3.1.2 Giai ñoaïn huy ñoäng voán ñeå giaûi quyeát nôï xaáu - 70 - 3.3.1.3 Giai ñoaïn xaùc ñònh giaù trò ngaân haøng - 71 - 3.3.1.4 Giai ñoaïn phaùt haønh coå phieáu - 73 - 3.3.2 Caùc giaûi phaùp phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï - 74 - 3.3.2.1 Ña daïng hoaù saûn phaåm, dòch vuï - 74 - 3.3.2.2 Naâng cao chaát löôïng phuïc vuï khaùch haøng - 77 - 3.3.3 Xuùc tieán, truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu - 78 - 3.3.4 Caùc giaûi phaùp veà nguồn nhaân löïc - 80 - - 3 - 3.3.4.1 Xaây döïng heä thoáng ñaùnh giaù nhaân vieân minh baïch vaø khoa hoïc - 80 - 3.3.4.2 Xaây döïng cô cheá ñaõi ngoä minh baïch - 81 - 3.3.4.3 Coâng taùc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaân vieân - 81 - 3.3.4.4 Ñoåi môùi hình thöùc vaø noäi dung tuyeån duïng nhaân vieân môùi. - 82 - 3.3.5 Caùc giaûi phaùp veà naêng löïc quaûn lyù vaø ñieàu haønh ngaân haøng. - 83 - 3.3.5.1 Naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ nhaân söï quaûn lyù - 83 - 3.3.5.2 Naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ñieàu haønh - 85 - 3.3.5.3 Veà vieäc môû roäng vaø quaûn lyù caùc chi nhaùnh, sôû giao dòch, phoøng giao dòch - 85 - 3.4 Caùc kieán nghò - 86 - 3.4.1 Ñoái vôùi chính phuû, NHNN, vaø caùc boä, ngaønh coù lieân quan - 86 - 3.4.2 Ñoái vôùi ban laõnh ñaïo Ngaân haøng ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam - 87 - Keát luaän chöông 3 Keát luaän chung Danh muïc taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc - 4 - LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi: Vaøo ngaøy 07 thaùng 11 naêm 2006, Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi – WTO. Coù leõ ñeán nay khoâng coøn phaûi noùi nhieàu veà caùc thaùch thöùc vaø cô hoäi môû ra cho Việt Nam sau coät moác naøy maø phaûi vaïch ra nhöõng chöông trình haønh ñoäng cuï theå ñeå hoaù giaûi caùc thaùch thöùc vaø naém baét nhöõng cô hoäi ñoù. Maëc duø chæ vôùi 60 trang taøi lieäu theå hieän caùc cam keát cuûa Vieät Nam veà dòch vuï, ít hôn soá 560 trang taøi lieäu cuûa caùc cam keát veà haøng hoaù, nhöng lónh vöïc dòch vuï ñöôïc caûnh baùo seõ coù nhöõng thay ñoåi maïnh meõ nhaát, caïnh tranh khoác lieät nhaát, trong ñoù chieám nhieàu söï quan taâm hôn caû laø ô ûlónh vöïc taøi chính – ngaân haøng. Vì ñaây laø maïch maùu luaân chuyeån caùc doøng voán ñeán taát caû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc cuûa toaøn neàn kinh teá. Caùc cam keát cuï theå cuûa Việt Nam ñoái vôùi WTO seõ trôû thaønh cô sôû ñeà ra chieán löôïc cho töøng doanh nghiệp. Hôn bao giôø heát, noã löïc treân baøn ñaøm phaùn seõ chuyeån thaønh noã löïc vaïch ra chieán löôïc chung cho quoác gia, chieán löôïc rieâng cho töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, töøng doanh nghieäp ñònh ra höôùng ñi rieâng. Trong xu theá chung ñoù, laø moät NHTMQD coù truyeàn thoáng, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam phaûi caàn moät chieán löôïc caïnh tranh nhö theá naøo ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi: “Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam giai ñoaïn 2007 - 2015” laøm luaän vaên thaïc syõ kinh teá. 2. Muïc ñích nghieân cöùu - Veà maët lyù luaän: nghieân cöùu vaø heä thoáng hoaù nhöõng lyù luaän cô baûn veà chieán löôïc, chieán löôïc caïnh tranh, caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chieán löôïc caïnh - 5 - tranh, vaø kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc NHTMQD Trung Quoác, voán raát gaàn guõi vôùi caùc ngaân haøng Việt Nam, ñeå laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cho Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. - Veà phöông dieän thöïc tieãn: söû duïng nhöõng lyù thuyeát ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeå phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng, xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, töø ñoùxaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, cuøng caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng naøy. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø: Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV), so saùnh vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh cuûa BIDV. Do haïn cheá veà thôøi gian vaø trong khuoân khoå coù haïn cuûa luaän vaên naøy, vieäc nghieân seõ ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi: - Veà khoâng gian: + Löïc löôïng caïnh tranh tröïc dieän nhaát cuûa BIDV laø caùc NHTMQD, caùc NHTMCP coù voán treân 1.000 tyû. + Löïc löôïng caïnh tranh tiềm ẩn của BIDV laø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. + Löïc löôïng caïnh tranh ngöôøi cung öùng – khaùch haøng cuõng seõ ñöôïc ñeà taøi phaân tích vaø daãn chieán toång quaùt. - Veà thôøi gian: Thôøi gian phaân tích laø giai ñoaïn 2001-2005. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Phoûng vaán chuyeân gia: phoûng vaán tröïc tieáp moät soá chuyeân vieân cao caáp cuûa NHNN, ban laõnh ñaïo BIDV, vaø caùc keá toaùn tröôûng, giaùm ñoác cuûa caùc doanh nghiệp ñang quan heä vôùi BIDV. - Khaûo saùt thöïc teá: qua quaù trình coâng taùc 5 naêm taïi BIDV ôû boä phaän tín duïng, taùc giaû ñaõ tìm hieåu veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa BIDV, nhu caàu cuûa khaùch haøng, nhöõng xu höôùng môùi, caùc chính saùch, caùc chieán löôïc cuûa ngaønh ngaân haøng Việt Nam noùi chung, caùc ngaân haøng Việt Nam noùi rieâng. - 6 - - Ñieàu tra thoáng keâ: qua phoûng vaán baèng phieáu caâu hoûi göûi ñeán treân 300 ngöôøi ñang coâng taùc trong heä thoáng BIDV töø caáp laõnh ñaïo cho ñeán caùc nhaân vieân nghieäp vuï vaø ñaõ nhaän ñöôïc 112 phieáu phaûn hoài hôïp leä. Muïc tieâu cuûa vieäc ñieàu tra laø phaùc hoaï böùc tranh toång quan mang tính tham thaûo töø nhöõng ngöôøi hieåu roõ BIDV nhaát. 5. Caùc noäi dung vaø khung nghieân cöùu: - Ñaùnh giaù toång quan veà hoaït ñoäng cuûa BIDV trong 5 naêm qua - Phaân tích caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân trong aûnh höôûng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV - Phaân tích caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi: moâi tröôøng vó moâ, moâi tröôøng vi moâ, ñaëc bieät laø xem xeùt toång quan caùc löïc löôïng caïnh tranh hieän nay cuûa BIDV. - Xaây döïng, löïa choïn chieán löôïc caïnh tranh cho BIDV. - Caùc giaûi phaùp ñeå thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV ñaõ ñeà xuaát. Khung nghieân cöùu: Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh - BIDV ñang ôû ñaâu? -> Xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa BIDV. - BIDV muoán ñi veà ñaâu? -> Muïc tieâu chieán löôïc maø BIDV muoán ñaït tôùi. - BIDV ñi ñeán ñoù nhö theá naøo? -> Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Xaùc ñònh caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh ñeå ñaït muïc tieâu. Khung nghieân cöùu cuûa luaän vaên Vò theá caïnh tranh Xeùt laïi hoaït ñoäng kinh doanh, vaø nhieäm vu kinh doanh Giaûi phaùp Moâi tröôøng beân trong Moâi tröôøng beân ngoaøi Thieát laäp muïc tieâu daøi haïn Löïa choïn chieán löôïc Thoâng tin phaûn hoài XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC - 7 - CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc Töø Strategy (chieán löôïc) xuaát phaùt töø tieáng Hy Laïp (strategos) coù nghóa laø “moät vò töôùng”. Theo nghóa ñen, töø naøy ñeà caäp ñeán ngheä thuaät laõnh ñaïo quaân ñoäi. Ngaøy nay, ngöôøi ta duøng thuaät ngöõ naøy ñeå moâ taû nhöõng vieäc maø baát cöù toå chöùc naøo cuõng phaûi thöïc hieän nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu vaø nhieäm vuï ñaõ ñeà ra. Cho ñeán nay, toàn taïi nhieàu khaùi nieäm veà chieán löôïc khaùc nhau. Theo Alfred Chandler (Ñaïi hoïc Havard): “Chieán löôïc laø xaùc ñònh muïc tieâu cô baûn daøi haïn cuûa moät db, choïn löïa tieán trình hoaït ñoäng vaø phaân boå caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù”. Theo James B.Quinn: “Chieán löôïc laø noái keát caùc muïc tieâu, chính saùch, caùc chuoãi hoaït ñoäng cuûa doanh nghiệp thaønh moät toång theå”. Theo William Glueck: “Chieán löôïc laø moät keá hoaïch thoáng nhaát deã hieåu, toång hôïp ñöôïc soaïn thaûi ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu”, hoaëc “Chieán löôïc laø moät keá hoaïch mang tính thoáng nhaát, tính toaøn dieän vaø phoái hôïp ñöôïc thieát keá ñeå ñaûm baûo raèng caùc muïc tieâu cô baûn cuûa doanh nghiệp seõ ñöôïc thöïc hieän”. Theo Fred David: chieán löôïc laø nhöõng phöông tieän ñaït tôùi nhöõng muïc tieâu daøi haïn. Chieán löôïc kinh doanh coù theå goàm coù: phaùt trieån theo laõnh thoå, chieán löôïc ña daïng hoaù hoaït ñoäng, sôû höõu haøng hoùa, phaùt trieån saûn phaåm, thaâm nhaäp thò tröôøng, giaûm chi phí, thanh lyù, lieân doanh. Chieán löôïc kinh doanh laø moät khoa hoïc ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù caùc quyeát ñònh lieân quan nhieàu chöùc naêng cho pheùp moät toå chöùc ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra. Ñònh nghóa veà chieán löôïc cuûa Michael E. Porter, chieán löôïc laø: söï saùng taïo ra vò theá coù giaù trò ñoäc ñaùo bao goàm caùc hoaït ñoäng khaùc bieät, laø söï choïn löïa vaø - 8 - ñaùnh ñoåi trong caïnh tranh, vaø chieán löôïc laø vieäc taïo ra söï phuø hôïp giöõa taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Michael E. Porter cuõng cho raèng, chieán löôïc laø söï taïo ra vò theá ñoäc ñaùo vaø coù giaù trò bao goàm söï khaùc bieät hoaù (differentiation), söï löïa choïn mang tính ñaùnh ñoåi nhaèm taäp trung nhaát caùc nguoàn löïc (focus) ñeå töø ñoù taïo ra öu theá cho doanh nghiệp. Trong quaân söï, caàn coù chieán löôïc ñeå chieán thaéng keû thuø, trong kinh doanh chieán löôïc laø haønh ñoäng ñeå doanh nghiệp chieán thaéng chính mình (chieán löôïc phaùt trieån) vaø chieán thaéng ñoái thuû (chieán löôïc caïnh tranh). Trong quaù trình ñoù, doanh nghiệp caàn phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi chuû yeáu sau: naêng löïc cuûa doanh nghiệp coù gì noåi troäi ?(caùc giaù trò gia taêng noäi sinh, ngoaïi sinh cuûa saûn phaåm, naêng löïc loõi cuûa doanh nghiệp), moâi tröôøng xung quanh nhö theá naøo?, toå chöùc seõ thay ñoåi nhö theá naøo ñeå quaûn lyù chieán löôïc thaønh coâng? Vaên hoaù toå chöùc caàn phaûi nhö theá naøo ñeå quaûn lyù chieán löôïc thaønh coâng? Vai troø ngöôøi laõnh ñaïp trong quaûn lyù chieán löôïc? Ñeå xaây döïng moät chieán löôïc, doanh nghiệp caàn traû lôøi ba caâu hoûi chieán löôïc lôùn: - Chuùng ta ñang ôû ñaâu? - Chuùng ta muoán ñi ñeán ñaâu?: ngaønh kinh doanh caàn thaâm nhaäp vaø vò trí thò tröôøng caàn ñaït ñöôïc, nhu caàu ngöôøi mua vaø caùc nhoùm ngöôøi mua caàn phuïc vuï, ñaàu ra caàn ñaït ñöôïc. - Chuùng ta ñeán ñöôïc vò trí mong muoán nhö theá naøo? Caâu traû lôøi “Chuùng ta ñeán ñöôïc vò trí mong muoán nhö theá naøo?” chính laø noäi dung chieán löôïc cuûa doanh nghiệp. Chieán löôïc laø toång hôïp caùc ñoäng thaùi caïnh tranh vaø phöông phaùp kinh doanh maø ban laõnh ñaïo söû duïng ñeå vaän haønh coâng ty. Ñoù laø quaù trình ban laõnh - 9 - ñaïo coâng ty traû lôøi moät loaït caùc caâu hoûi: laøm theá naøo ñeå haøi loøng khaùch haøng? laøm theá naøo ñeå thích öùng vôùi thay ñoåi cuûa thò tröôøng, laøm theá naøo ñeå vöôït qua ñoái thuû? Laøm theá naøo ñeå taêng tröôûng kinh doanh, laøm theá naøo ñeå quaûn lyù nhöõng phaàn chöùc naêng cuûa kinh doanh vaø phaùt trieån naêng löïc toå chöùc caàn thieát, vaø laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc vaø taøi chính. Töø caùc phaùt bieåu, vaø quan ñieåm neâu treân, xeùt veà khía caïnh thöïc tieãn cuûa vaán ñeà chuùng ta coù theå ñònh nghóa nhö sau veà chieán löôïc kinh doanh: Chieán löôïc kinh doanh laø toång theå caùc quyeát ñònh vaø haønh ñoäng ñöôïc hoaïch ñònh vaø coù lieân quan ñeán vieäc löïa choïn, phaân boå caùc phöông tieän vaø caùc nguoàn taøi nguyeân nhaèm ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. 1.2 Chieán löôïc caïnh tranh Nhö treân ñaõ trình baøy, muïc ñích cuûa moïi chieán löôïc laø ñeå doanh nghieäp chieán thaéng trong caùc cuoäc caïnh tranh vaø giaønh ñöôïc vò trí toát nhaát treân thò tröôøng. Do ñoù, theo chuùng toâi chieán löôïc caïnh tranh lieân quan ñeán vieäc ñònh vò cho moät doanh nghiệp ñeå doanh nghiệp aáy toái ña hoaù giaù trò cuûa nhöõng naêng löïc laøm neân söï khaùc bieät giöõa baûn thaân doanh nghiệp vaø nhöõng ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng. 1.2.1 Caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt M.Porter ñeà xuaát ba ñöôøng höôùng chieán löôïc toång quaùt coù theå ñem laïi thaønh coâng, giuùp doanh nghieäp (ngaân haøng cuõng laø moät doanh nghieäp, ôû ñaây seõ chæ ñeà caäp ñeán caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt cho ngaân haøng) hoaït ñoäng hieäu quaû hôn nhöõng doanh nghieäp khaùc trong moät ngaønh ngheà (1) Chieán löôïc chi phí thaáp nhaát Muïc tieâu cuûa chieán löôïc naøy laø laøm sao ñaït ñöôïc möùc toång chi phí (saûn xuaát, ñieàu haønh) thaáp nhaát trong ngaønh thoâng qua moät nhoùm nhöõng chính saùch coù tính chöùc naêng nhaèm vaøo muïc tieâu cô baûn naøy. - 10 - Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc chi phí thaáp nhaát: - Ñem laïi cho ngaân haøng lôïi nhuaän treân möùc trung bình maëc duø trong ngaønh ñaõ coù söï hieän dieän cuûa caùc taùc ñoäng caïnh tranh maïnh meõ - Baûo veä ngaân haøng tröôùc söï ñoái ñaàu vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc chi phí thaáp nhaát: - Nhöõng thay ñoåi coâng ngheä laøm giaûm yù nghóa hay giaù trò cuûa nhöõng gì ngaân haøng ñaõ ñaàu tö hoaëc ñaõ hoïc hoûi; - Nhöõng ngaân haøng môùi vaøo hoaëc nhöõng ngaân haøng ñi sau seõ baét chöôùc hoaëc seõ ñaàu tö vaøo nhöõng phöông tieän taân tieán nhaát cuûa ngaân haøng; - Ngaân haøng khoâng coù khaû naêng thaáy ñöôïc nhöõng thay ñoåi veà saûn phaåm hoaëc marketing caàn coù vì quaù taäp trung chuù yù ñeán chi phí thaáp; - Laïm phaùt laøm boù heïp khaû naêng duy trì moät söï khaùc bieät veà giaù caû ñeå ñoái öùng laïi nhöõng hình aûnh, nhaõn hieäu, hoaëc söï dò bieät hoaù cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh. (2) Chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm vaø dòch vuï Chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm nhaèm taïo ra nhöõng saûn phaåm maø toaøn ngaønh ñeàu thöøa nhaän laø ñoäc nhaát voâ nhò. Dò bieät hoaù saûn phaåm coù nhieàu hình thöùc: söï ñieån hình veà hình aûnh nhaõn hieäu; coâng ngheä, caùch thöùc chuyeån giao dòch vuï cho khaùch haøng; ñaëc tính cuûa saûn phaåm .. Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm & dòch vuï: - Taïo cho ngaân haøng moät vò theá phoøng veä toát, töø ñoù giuùp ngaân haøng ñoái phoù vôùi naêm taùc ñoäng caïnh tranh thò tröôøng - Giuùp ngaân haøng khoâng bò aûnh höôûng nhieàu bôûi söï ñoái ñaàu caïnh tranh nhôø vaøo söï trung thaønh vôùi nhaõn hieäu cuûa khaùch haøng, ôû ñaây laø loøng tin vôùi ngaân haøng, vaø nhôø ñoù, khaùch haøng khoâng ñaët naëng veà giaù caû - 11 - - Laøm taêng lôïi nhuaän, vaø do ñoù giuùp ngaân haøng traùnh khoûi ñoøi hoûi phaûi giaûm chi phí - Taïo cho ngaân haøng moät uy theá khi thöông löôïng vôùi ngöôøi cung öùng (ngöôøi göûi tieàn vaø cuõng laø khaùch haøng), cuõng nhö laøm giaûm söùc maïnh cuûa ngöôøi mua (ngöôøi söû duïng dòch vuï), bôûi ngöôøi mua khoâng coù ñöôïc nhöõng “löïa choïn thöù hai” ñeå so saùnh ñoái chieáu, vaø vì theá maø ít ñaët naëng chuyeän giaù caû. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc dò bieät hoaù: - Khi söï khaùc bieät veà giaù caû vôùi nhöõng ñoái thuû canïh tranh trôû neân quaù lôùn gaây aûnh höôûng ñeán söï trung thaønh vôùi nhaõn hieäu, thì khaùch haøng seõ hy sinh moät soá nhöõng ñaëc tính, dòch vuï, hoaëc hình aûnh naøo ñoù cuûa saûn phaåm dò bieät hoaù ñeå söû duïng nhöõng saûn phaåm khaùc tieát kieäm hôn ; - Nhu caàu caàn nhöõng yeáu toá laøm neân söï dò bieät hoaù cuûa khaùch haøng ñaõ giaûm do ngöôøi mua trôû neân tinh teá, saønh soûi hôn; - Söï baét chöôùc, hoïc hoûi seõ thu heïp söï khaùc bieät. (3) Chieán löôïc taäp trung vaøo moät phaân khuùc thò tröôøng nhaát ñònh Chieán löôïc taäp trung xoay quanh vieäc phuïc vuï moät muïc tieâu cuï theå cho thaät toát. Vôùi caùch laøm naøy, ngaân haøng seõ coù khaû naêng phuïc vuï muïc tieâu chieán löôïc coù hieäu quaû hôn nhöõng ñoái thuû voán ñang baän caïnh tranh ôû moät phaïm vi roäng lôùn hôn, bao quaùt hôn. Keát quaû laø ngaân haøng ñaït ñöôïc söï dò bieät hoaù do phuïc vuï toát hôn nhu caàu cuûa moät muïc tieâu cuï theå, hoaëc giaûm ñöôïc phí toån, hoaëc caû hai. Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc taäp trung: - Giuùp ngaân haøng coù theå kieám ñöôïc lôïi nhuaän treân möùc trung bình - Taïo cho ngaân haøng moät böùc töôøng ngaên chaën caùc löïc löôïng caïnh tranh - Cho pheùp ngaân haøng löïa choïn caùc thò tröôøng ít bò aûnh höôûng nhaát cuûa caùc saûn phaåm thay theá, hoaëc thò tröôøng nôi caùc ñoái thuû caïnh tranh yeáu nhaát. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc taäp trung: - 12 - - Söï khaùc bieät veà phí toån so vôùi caùc ñoái thuû phuïc vuï thò tröôøng ñaïi traø seõ lôùn daàn laøm ngaân haøng maát lôïi theá veà giaù caû hoaëc caân baèng laïi söï dò bieät hoaù; - Muïc tieâu chieán löôïc vaø thò tröôøng veà nhöõng khaùc bieät trong caùc saûn phaåm/dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng mong öôùc seõ thu heïp daàn veà toång theå; - Caùc ñoái thuû caïnh tranh tìm ñöôïc nhöõng thò phaàn con trong thò tröôøng voán laø muïc tieâu chieán löôïc cuûa ngaân haøng vaø ñaùnh baïi chieán löôïc taäp trung aáy baèng moät chieán löôïc taäp trung coøn chuyeân bieät vaø taäp trung hôn. BAÛNG 1.1 – Ba chieán löôïc toång quaùt LÔÏI THEÁ CHIEÁN LÖÔÏC MUÏC TIEÂU CHIEÁN LÖÔÏC Tính ñoäc nhaát voâ nhò theo caûm nhaän cuûa khaùch haøng Vò theá phí toån thaáp Toaøn ngaønh DÒ BIEÄT HOAÙ CHI PHÍ THAÁP NHAÁT Chæ moät phaân ñoaïn cuï theå TAÄP TRUNG Nguoàn: Chieán löôïc caïnh tranh theo lyù thuyeát Michael E.Porter, NXB Toång hôïp TP HCM, trang 34. 1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå xaùc ñònh moät chieán löôïc caïnh tranh toát Nguyeân taéc thöù nhaát: moät chieán löôïc toát gaén lieàn vôùi söï tieán hoaù veà cô caáu cuûa toaøn ngaønh, cuõng nhö vôùi vò trí ñaëc thuø cuûa baûn thaân doanh nghieäp trong ngaønh. Nhöõng bieán ñoäng trong ngaønh coù theå laøm maát hieäu löïc cuûa moät chieán löôïc toát. Neáu moät doanh nghieäp hoaït ñoäng trong moät ngaønh yeáu keùm vaøo moät thôøi ñieåm baát lôïi, thì duø doanh nghieäp coù caûi thieän vò trí toát ñeán ñaâu cuõng chaúng coù nghóa gì. Do vaäy, caùc nhaø quaûn trò caàn nhìn vaøo ñoäng löïc vaø chieàu höôùng trong töông lai cuûa ngaønh. Doanh nghieäp naøo khoâng chæ bieát toái öu hoùa trong ngaønh maø coøn bieát taùi ñònh hình vaø xaùc laäp laïi ngaønh seõ trôû thaønh ngöôøi thöïc söï daãn ñaàu. Thay vì chæ bieát ñaùp öùng hoaëc ñoái phoù vôùi caáu truùc hieän taïi cuûa ngaønh, caùc nhaø laõnh ñaïo phaûi coù haønh ñoäng ñeå gaây aûnh höôûng vaø thaäm chí taùi caáu truùc ngaønh. Ñieàu quan troïng laø phaûi tìm caùch ñònh hình baûn chaát cuûa caïnh tranh, tìm caùch laøm chuû vaän meänh. - 13 - Nguyeân taéc thöù hai: laø moät chieán löôïc toát seõ laøm bieán ñoåi doanh nghieäp. Noù giuùp doanh nghiệp coù ñöôïc vò trí ñoäc ñaùo bao haøm vieäc cung caáp moät giaù trò hoãn hôïp ñaëc bieät cho moät soá loaïi khaùch haøng nhaát ñònh ñaïi dieän cho moät boä phaän trong ngaønh. Chaân lyù cô baûn trong chieán löôïc naøy laø doanh nghiệp khoâng theå laøm moïi thöù ñeàu raát toát cho moïi ngöôøi. Chieán löôïc ñoøi hoûi söï löïa choïn. Caùc nhaø quaûn trò doanh nghieäp phaûi quyeát ñònh doanh nghieäp muoán ñem laïi giaù trò cuï theå naøo cho ai. Coù theå doanh nghieäp coù muïc tieâu khaùch haøng roäng, nhöng khoâng neân tìm caùch ñem ñeán cho khaùch haøng moïi loaïi giaù trò maø khaùch haøng muoán. Toát hôn, moät ñoái thuû caïnh tranh theo beà roäng neân taäp trung vaøo caùc nhu caàu chung, ña daïng vaø taäp trung laøm cho vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu naøy coù tính ñoäc ñaùo. Nguyeân taéc thöù ba: laø, caùch laøm khaùc bieät cuûa doanh nghieäp phaûi haøm chöùa caû caùc tính chaát lôïi vaø baát lôïi so vôùi caùc caùch khaùc. Vieäc doanh nghieäp phuïc vuï moät nhoùm khaùch haøng muïc tieâu cuï theå vôùi moät giaù trò cuï theå seõ phaûi khaùc vôùi vieäc chuyeån caùc giaù trò khaùc ñeán caùc khaùch haøng khaùc. Neáu khoâng, vò trí cuûa doanh nghieäp seõ deã daøng bò baét chöôùc hoaëc sao cheùp. Treân ñaây laø nhöõng vaán ñeà lyù thuyeát veà chieán löôïc caïnh tranh vaø nhöõng nguyeân taéc ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh toát cho doanh nghiệp noùi chung. Tuy nhieân, ngaân haøng laø moät ngaønh kinh doanh khaù ñaëc thuø, moät ngaønh dòch vuï cao caáp, vì theá khi xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cho ngaân haøng caàn phaûi quan taâm ñeán nhöõng yeáu toá sau. 1.3 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng 1.3.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong 1.3.1.1 Tieàm löïc taøi chính Tieàm löïc taøi chính laø yeáu toá quan troïng ñaëc bieät trong lónh vöïc ngaân haøng, ñoù laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán naêng löïc caïnh tranh. Moät ngaân haøng coù tieàm löïc taøi chính caøng maïnh thì möùc ñoä ruûi ro, veà phía khaùch haøng vaø veà phía baûn thaân ngaân haøng, seõ caøng giaûm. Tieàm löïc taøi chính theå hieän qua caùc chæ tieâu: - 14 - Quy moâ voán vaø möùc ñoä an toaøn voán: theå hieän qua caùc chæ tieâu cuï theå nhö: quy moâ voán chuû sôû höõu, heä soá an toaøn voán (CAR – Capital Adequacy Ratio)( )1 . Tieàm löïc veà voán chuû sôû höõu phaûn aùnh söùc maïnh taøi chính cuûa moät ngaân haøng vaø khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro cuûa ngaân haøng ñoù. Ngoaøi ra, khaû naêng cô caáu laïi voán, khaû naêng huy ñoäng theâm voán cuõng phaûn aùnh tieàm löïc veà voán cuûa ngaân haøng. - Chaát löôïng taøi saûn coù: phaûn aùnh “söùc khoeû” cuûa moät ngaân haøng. Chaát löôïng taøi saûn coù ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc chæ tieâu nhö: tyû leä nôï xaáu treân toång taøi saûn coù, möùc ñoä laäp döï phoøng vaø khaû naêng thu hoài caùc khoaûn nôï xaáu, möùc ñoä taäp trung vaø ña daïng hoaù cuûa danh muïc tín duïng, ruûi ro tín duïng tieàm aån,… - Khaû naêng sinh lôøi: laø chæ tieâu phaûn aùnh keát quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi cuõng phaûn aùnh moät phaàn keát quaû caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Chæ tieâu möùc sinh lôïi coù theå ñöôïc phaân tích thoâng qua nhöõng chæ tieâu cuï theå nhö: giaù trò tuyeät ñoái cuûa lôïi nhuaän sau thueá; toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän; cô caáu cuûa lôïi nhuaän; tyû soá ROE; tyû soá ROA; caùc chæ tieâu veà möùc sinh lôïi trong moái töông quan vôùi chi phí… - Khaû naêng thanh khoaûn: ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc chæ tieâu nhö khaû naêng thanh toaùn töùc thôøi, khaû naêng thanh toaùn nhanh, ñaùnh giaù caùc ñònh tính veà naêng löïc quaûn lyù thanh khoaûn cuûa caùc ngaân haøng, ñaëc bieät laø khaû naêng quaûn lyù ruûi ro thanh khoaûn cuûa caùc NHTM. 1.3.1.2 Coâng ngheä Trong lónh vöïc ngaân haøng, coâng ngheä ñang ngaøy caøng ñoùng vai troø nhö laø moät trong nhöõng nguoàn löïc taïo ra lôïi theá caïnh tranh quan troïng cuûa moãi ngaân haøng. Coâng ngheä ngaân haøng khoâng chæ bao goàm nhöõng coâng ngheä mang tính taùc nghieäp nhö heä thoáng thanh toaùn ñieän töû, heä thoáng ngaân haøng baùn leû, maùy ruùt tieàn (1) Heä soá an toaøn voán CAR, theo Uyû ban giaùm saùt ngaân haøng Basel, ñöôïc tính baèng voán chuû sôû höõu/taøi saûn coù ruûi ro (%). Trong ñoù, voán chuû sôû höõu bao goàm voán ñieàu leä vaø caùc quyõ. Taøi saûn coù ruûi ro bao goàm taøi saûn noäi baûng vaø ngoaïi baûng ñöôïc ñieàu chænh theo heä soá ruûi ro töông öùng. Coù 2 loaïi heä soá CAR laø CAR 1 vaø CAR2. Heä soá CAR1 laø heä soá trong ñoù voán chuû sôû höõu chæ bao goàm voán ñieàu leä vaø caùc nguoàn quyõ boå sung voán ñieàu leä (goïi laø voán cô sôû). Heä soá CAR 2 laø heä soá trong ñoù voán chuû sôû höõu bao goàm caû voán cô sôû vaø caùc nguoàn voán boå sung nhö caùc nguoàn quyõ döï phoøng, caùc coâng cuï nôï löôõng tính… Xem chi tieát caùch phaân loaïi voán vaø taøi saûn coù ruûi ro theo International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards, 7-1988 (Basel 1), website www.bis.org - 15 - töï ñoäng ATM… maø coøn bao goàm heä thoáng thoâng tin quaûn lyù, heä thoáng baùo caùo ruûi ro… trong noäi boä ngaân haøng. Khaû naêng naâng caáp vaø ñoåi môùi coâng ngheä cuûa caùc ngaân haøng cuõng laø chæ tieâu phaûn aùnh naêng löïc coâng ngheä cuûa moät moät ngaân haøng. Vì theá, naêng löïc coâng ngheä khoâng chæ theå hieän ôû soá löôïng, chaát löôïng coâng ngheä hieän taïi maø coøn bao goàm caû khaû naêng môû (nghóa laø khaû naêng ñoåi môùi) cuûa caùc coâng ngheä hieän taïi veà maët kyõ thuaät cuõng nhö kinh teá. 1.3.1.3 Nguoàn nhaân löïc Nguoàn nhaân löïc laø nguoàn löïc khoâng theå thieáu cuûa baát kyø doanh nghieäp cuõng nhö ngaân haøng naøo. Lôïi theá caïnh tranh veà nguoàn nhaân löïc cuûa moät doanh nghiệp noùi chung theå hieän ôû nhöõng yeáu toá nhö: trình ñoä ñaøo taïo, trình ñoä thaønh thaïo nghieäp vuï, ñoäng cô phaán ñaáu, möùc ñoä cam keát gaén boù vôùi doanh nghiệp. Nhaân söï cuûa moät ngaân haøng laø yeáu toá mang tính keát noái caùc nguoàn löïc cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi cuõng laø caùi goác cuûa moïi caûi tieán hay ñoåi môùi. So vôùi caùc ngaønh khaùc, caùc phaåm chaát quan troïng ñoái vôùi moät nhaân vieân ngaân haøng laø: “söï trung thöïc, ñoä tin caäy, tính caån thaän vaø tinh thaàn saün saøng tieáp thu tö töôûng môùi trong quaù trình ñaùp öùng caùc nhu caàu veà dòch vuï cuûa khaùch haøng”( )1 Ngaân haøng laø moät ngaønh ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng phaûi coù kinh nghieäm vaø trình ñoä cao ñöôïc tích luyõ theo thôøi gian. Moät ngaân haøng coù toác ñoä luaân chuyeån nhaân vieân cao seõ khoâng phaûi laø moät ngaân haøng coù lôïi theá veà nguoàn nhaân löïc. Quaù trình tuyeån duïng vaø ñaøo taïo moät chuyeân vieân ngaân haøng thöôøng raát toán keùm caû veà thôøi gian vaø coâng söùc. Hieäu quaû cuûa caùc chính saùch nhaân söï, ñaëc bieät laø chính saùch tuyeån duïng, cô cheá thuø lao laø moät chæ tieâu quan troïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng duy trì moät ñoäi nguõ nhaân söï chaát löôïng cao cuûa moät ngaân haøng. 1.3.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc Naêng löïc quaûn lyù phaûn aùnh naêng löïc ñieàu haønh cuûa hoäi ñoàng quaûn trò, ban giaùm ñoác ngaân haøng. Naêng löïc quaûn lyù theå hieän ôû möùc ñoä chi phoái vaø khaû naêng ( ) Peter Rose, Quaûn trò Ngaân haøng thöông maïi, baûn dòch cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân, NXB Taøi chính, 2001, tr 21. 1 - 16 - giaùm saùt cuûa hoäi ñoàng quaûn trò ñoái vôùi ban giaùm ñoác; muïc tieâu, ñoäng cô, möùc ñoä cam keát cuûa ban giaùm ñoác, hoäi ñoàng quaûn trò ñoái vôùi vieäc duy trì vaø naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng; chính saùch tieàn löông vaø thu nhaäp ñoái vôùi Ban giaùm ñoác; soá löôïng, chaát löôïng vaø hieäu löïc thöïc hieän cuûa caùc chieán löôïc, chính saùch vaø quy trình kinh doanh cuõng nhö quy trình quaûn lyù ruûi ro, kieåm toaùn kieåm soaùt noäi boä. Naêng löïc quaûn lyù seõ quyeát ñònh hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc cuûa ngaân haøng. Naêng löïc quaûn lyù cuûa hoäi ñoàng quaûn trò cuõng nhö ban giaùm ñoác cuõng bò chi phoái bôûi cô caáu toå chöùc cuûa ngaân haøng. Cô caáu toå chöùc phaûn aùnh cô cheá phaân boå caùc nguoàn löïc cuûa moät ngaân haøng coù phuø hôïp vôùi quy moâ, trình ñoä quaûn lyù cuûa ngaân haøng; phuø hôïp vôùi ñaëc tröng caïnh tranh cuûa ngaønh vaø yeâu caàu cuûa thò tröôøng hay khoâng. Cô caáu toå chöùc cuûa moät ngaân haøng theå hieän ôû söï phaân chia caùc phoøng ban chöùc naêng, caùc boä phaän taùc nghieäp, caùc ñôn vò tröïc thuoäc… Hieäu quaû cuûa cô cheá quaûn lyù phaûn aùnh ôû soá löôïng caùc phoøng ban, söï phaân coâng, phaân caáp giöõa caùc phoøng ban, möùc ñoä phoái hôïp giöõa caùc phoøng ban, caùc ñôn vò trong vieäc trieån khai chieán löôïc kinh doanh, caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï haøng ngaøy, khaû naêng thích nghi vaø thay ñoåi cuûa cô caáu tröôùc nhöõng bieán ñoäng cuûa ngaønh hay nhöõng bieán ñoäng trong moâi tröôøng vó moâ. 1.3.1.5 Heä thoáng keânh phaân phoái & möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï ngaân haøng Heä thoáng keânh phaân phoái theå hieän ôû soá löôïng caùc chi nhaùnh, caùc ñôn vò tröïc thuoäc khaùc vaø söï phaân boá caùc chi nhaùnh treân laõnh thoå. Caùc coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi ñang laøm ruùt ngaén khoaûng caùch veà khoâng gian vaø laøm giaûm taùc ñoäng cuûa moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép ñoái vôùi lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, vai troø cuûa moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng lôùn vaãn raát coù yù nghóa khi maø caùc dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng vaãn coøn phaùt trieån. Ñi keøm vôùi moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng phaûi laø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa maïng löôùi, theå - 17 - hieän thoâng qua tính hôïp lyù trong phaân boá chi nhaùnh ôû caùc vuøng, mieàn cuõng nhö vaán ñeà quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh. Möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï cung caáp cuõng laø moät yeáu toá taïo neân lôïi theá caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng. Moät ngaân haøng coù nhieàu loaïi hình dòch vuï cung caáp phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng seõ laø moät ngaân haøng coù lôïi theá caïnh tranh. Söï ña daïng hoaù caùc dòch vuï moät maët taïo cho ngaân haøng phaùt trieån oån ñònh hôn, maët khaùc cho pheùp ngaân haøng phaùt huy lôïi theá nhôø quy moâ. Taát nhieân, söï ña daïng hoaù caùc dòch vuï caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän trong söï töông quan so vôùi caùc nguoàn löïc hieän coù cuûa ngaân haøng. Neáu khoâng, vieäc trieån khai quaù nhieàu dòch vuï coù theå khieán ngaân haøng kinh doanh khoâng hieäu quaû do daøn traûi quaù möùc caùc nguoàn löïc. 1.3.2 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi 1.3.2.1 Moâi tröôøng vó moâ Vieäc phaân tích moâi tröôøng vó moâ giuùp caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng traû lôøi cho caâu hoûi: Ngaân haøng ñang tröïc dieän vôùi nhöõng gì? Caùc yeáu toá kinh teá Caùc yeáu toá kinh teá coù aûnh höôûng coù aûnh höôûng tröïc tieáp vaø maïnh meõ ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. Caùc yeáu toá kinh teá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng laø: giai ñoaïn cuûa chu kyø kinh teá, tyû leä taêng tröôûng GDP, tyû leä thu nhaäp thöïc teá bình quaân ñaàu ngöôøi, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, laõi suaát, tyû leä laïm phaùt, chính saùch tieàn teä, möùc ñoä thaát nghieäp, caùn caân thanh toaùn, … Yeáu toá luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò Luaät phaùp, Chính phuû vaø chính trò laø moät yeáu toá mang tính chaát xuùc taùc raát quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa baát kyø ngaønh naøo ôû moät nöôùc. Ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng, luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò laïi caøng ñoùng moät vai troø quan troïng. - 18 - Chính trò, Chính phuû vaø luaät phaùp taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc ngaân haøng thoâng qua: caùc ñieàu leä hoaëc söï baùc boû caùc quy ñònh cuûa chính phuû, söï oån ñònh cuûa chính quyeàn, nhöõng khuyeán khích hoaëc kích thích ñaëc bieät, möùc trôï caáp cuûa chính phuû, luaät choáng ñoäc quyeàn, söï thay ñoåi trong chính saùch tieàn teä, thueá khoaù cuûa chính phuû, caùc cam keát ña phöông,… Nhöõng yeáu toá vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù vaø nhaân khaåu Lôïi theá caïnh tranh, ñaëc bieät laø lôïi theá caïnh tranh quoác teá cuûa moät ngaønh coù theå chòu taùc ñoäng raát nhieàu bôûi moät soá yeáu toá veà vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù vaø nhaân khaåu. Nhöõng ñaëc ñieåm ñoù coù taùc ñoäng ñeán nhieàu maët cuûa moät ngaønh vaø trong lónh vöïc ngaân haøng caùc ñaëc ñieåm ñoù taùc ñoäng nhieàu nhaát ñeán yeáu toá con ngöôøi thoâng qua vieäc taùc ñoäng ñeán nhu caàu vaø nguoàn nhaân löïc. Coù theå keå ñeán nhöõng ñaëc ñieåm vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù, nhaân khaåu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng nhö: loøng tin cuûa daân chuùng ñoái vôùi ngaân haøng; thoùi quen tieâu duøng vaø tieát kieäm cuûa ngöôøi daân; trình ñoä daân trí vaø khaû naêng hieåu bieát veà caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng, thaùi ñoä ñoái vôùi ngheà nghieäp, söï bieán ñoäng cuûa daân soá theo giôùi tính, tuoåi, thaønh phoá, vuøng,… Yeáu toá coâng ngheä vaø kyõ thuaät Yeáu toá coâng ngheä vaø kyõ thuaät laø thaønh phaàn ngaøy caøng quan troïng nhaát trong lónh vöïc ngaân haøng. Caùc yeáu toá kyõ thuaät coâng ngheä coù theå ñöôïc phaûn aùnh thoâng qua caùc chæ tieâu nhö: soá löôïng vaø trình ñoä nhaân löïc veà nghieân cöùu vaø phaùt trieån; vieäc baûo veä vaø thöïc thi quyeàn sôû höõu trí tueä; nhöõng saûn phaåm môùi ra ñôøi; söï chuyeån giao kyõ thuaät môùi; dung löôïng vaø tính oån ñònh cuûa ñöôøng truyeàn quoác gia; caùc quy ñònh phaùp lyù lieân quan ñeán baûo maät vaø caùc giao dòch ñieän töû; caùc chi phí söû duïng coâng ngheä; …. 1.3.2.2 Moâi tröôøng vi moâ Moâi tröôøng vi moâ bao goàm caùc yeáu toá trong ngaønh vaø caùc yeáu toá ngoaïi caûnh ñoái vôùi doanh nghiệp, quyeát ñònh tính chaát vaø möùc ñoä caïnh tranh trong - 19 - ngaønh. Michael Porter ñaõ ñuùc keát naêm yeáu toá cô baûn laø: ñoái thuû caïnh tranh, ngöôøi mua (ngöôøi söû duïng caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng), ngöôøi cung caáp (cuõng laø khaùch haøng nhöng vôùi vai troø laø ngöôøi göûi tieàn), caùc ñoái thuû môùi tieàm aån, vaø saûn phaåm thay theá. Taát caû naêm yeáu toá naøy seõ quyeát ñònh möùc ñoä caêng thaúng cuûa caïnh tranh vaø khaû naêng kieám lôïi nhuaän tieàm naêng cuûa ngaønh. Yeáu toá naøo coù söùc taùc ñoäng maïnh nhaát seõ naém quyeàn kieåm soaùt vaø ñoùng vai troø then choát trong vieäc xaây döïng, hình thaønh chieán löôïc caïnh tranh. Nhöõng doanh nghieäp coù khaû naêng gia nhaäp thò tröôøng Nhöõng doanh nghieäp cuøng moät ngaønh ngheà caïnh tranh vôùi nhau Caïnh tranh, ñoái ñaàu giöõa caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng Saûn phaåm hoaëc dòch vuï thay theá Ngö mua ôøi Nhaø cung öùng Moái ñe doaï töø nhöõng doanh nghieäp môùi gia nhaäp Söùc maïnh maëc caû cuûa ngöôøi mua Söùc maïnh maëc caû nhaø cung öùng Moái ñe doaï cuûa saûn phaåm hoaëc dòch vuï thay theá Hình 1.1 Nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán tình hình caïnh tranh trong moät ngaønh ngheà Nguoàn: Chieán löôïc caïnh tranh theo lyù thuyeát Michael E.Porter, NXB Toång hôïp TP HCM, trang 19. Ngaân haøng khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc nhöõng yeáu toá, nhöõng löïc löôïng, nhöõng theå cheá … töø beân ngoaøi taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình maø caàn coù moät chieán löôïc caïnh tranh ñeå taän duïng nhöõng cô hoäi, haïn cheá nhöõng nguy cô phaùt sinh töø moâi tröôøng. Trong boái caûnh ñoù, kinh nghieäm töø nhöõng ngöôøi ñi - 20 - tröôùc seõ laø nhöõng baøi hoïc thöïc teá sinh ñoäng ñeå ngaân haøng xaây döïng vaø löïa choïn moät chieán löôïc caïnh tranh phuø hôïp. 1.4 Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTM Trung Quoác, noùi chung, vaø boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác, noùi rieâng, coù yù nghóa ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng Việt Nam, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc NHTMQD Việt Nam. Trong lòch söû hình thaønh, boán NHTMQD lôùn nhaát Việt Nam (VCB, BIDV, ICB, Agribank) ñaõ töøng coù chöùc naêng nhö boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác laø: Ngaân haøng Trung Quoác (Bank of China), Ngaân haøng Kieán thieát Trung Quoác (CCB), Ngaân haøng Coâng thöông Trung Quoác (ICBC), vaø Ngaân haøng Noâng nghieäp Trung Quoác. Moâi tröôøng kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi giöõa hai nöôùc coù nhöõng ñieåm khaù töông ñoàng, vaø nhöõng vaán ñeà lôùn maø caùc ngaân haøng Trung Quoác ñaõ vaø ñang gaëp phaûi cuõng laø nhöõng vaán ñeà maø caùc ngaân haøng Việt Nam ñang phaûi traûi nghieäm. Chính vì vaäy, nhöõng thaønh coâng hay thaát baïi trong vieäc xaây döïng chieán löôïc cuaû boán ngaân haøng naøy seõ laø baøi hoïc sinh ñoäng vaø thieát thöïc cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc NHTMQD Việt Nam. 1.4.1 Caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác Theo caùc cam keát, baét ñaàu töø thaùng 12/2006, Trung Quoác seõ phaûi môû cöûa hoaøn toaøn khu vöïc taøi chính ngaân haøng. Khi baét ñaàu chieán löôïc xoác daäy heä thoáng ngaân haøng, nôï khoâng sinh lôïi laø vaán ñeà nan giaûi nhaát cuûa caùc NHTMQD Trung Quoác. Boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác naém giöõ khoaûng 56% toång taøi saûn cuûa toaøn heä thoáng. Toång soá nôï khoù ñoøi cuûa boán ngaân haøng naøy vaøo thôøi ñieåm thaùng 9/2002 laø 2.000 tyû nhaân daân teä (khoaûng 242 tyû USD), chieám 22% toång dö nôï vay cuûa caùc NHTM nöôùc naøy. Tyû leä nôï khoâng sinh lôïi trung bình cuûa boán - 21 - ngaân haøng naøy cuõng cao hôn 13% so vôùi tyû leä nôï khoâng sinh lôïi trung bình cuûa caùc NHTMCP. Trong giai ñoaïn thöïc thi chieán löôïc caïnh tranh töø naêm 1998 - 2002, ñaõ coù xaáp xæ 250.000 lao ñoäng bò caét giaûm, khoaûng 45 ngaøn chi nhaùnh hoaït ñoäng keùm hieäu quaû bò giaûi theå. Ñoàng thôøi chính phuû cuõng ñaõ roùt 45 tyû ñoâ la vaøo Ngaân haøng Kieán thieát Trung Quoác vaø Ngaân haøng Trung Quoác. Löôïng tieàn naøy ñöôïc laáy ra töø quyõ döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia, vôùi muïc ñích chính laø taêng cöôøng caùc chæ soá phaûn aùnh naêng löïc caân ñoái veà voán, cuõng nhö tieán haønh coå phaàn hoaù caùc ngaân haøng naøy. Veà cô baûn, nhöõng böôùc thay ñoåi cuûa Trung Quoác laø töông ñoái chaäm so vôùi yeâu caàu cuûa thöïc teá, tuy nhieân nhöõng thay ñoåi ñoù cuõng ñaõ baét ñaàu ñem laïi nhöõng keát quaû khaû quan. Ngaân haøng Trung Quoác (Bank of China), moät trong boán ngaân haøng coù tyû leä nôï khoâng sinh lôøi (NPL- Non performing loan) cao ñaõ baét ñaàu laøm saïch baûng caân ñoái keá toaùn. Trong 6 thaùng ñaàu naêm 2005, Bank of China ñaõ xöû lyù 108,4 tyû nhaân daân teä nôï khoù ñoøi, baùn ñöôïc 149,8 tyû nôï khoù ñoøi cho caùc coâng ty quaûn lyù taøi saûn. Vôùi nhöõng haønh ñoäng naøy, tyû leä nôï khoù ñoøi cuûa Bank of China ñaõ giaûm töø 16,29% ñaàu naêm 2005 xuoáng coøn 5,46%. Ñoàng thôøi, Bank of China cuõng coù ñöôïc moät möùc lôïi nhuaän taêng 16,1 laàn so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, ñaït 32,9 tyû nhaân daân teä. Vaøo thaùng 5 naêm 2006, Bank of China ñaõ huy ñoäng theâm 9,7 tyû USD töø phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng (IPO) treân saøn chöùng khoaùn Hong Kong. Coå phieáu cuûa Bank of China ñaõ ñöôïc giao dòch taïi Hong Kong töø ngaøy 01/6/2006, vaø döï kieán seõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn noäi ñòa vaøo cuoái naêm nay. Moät trong nhöõng chieán löôïc chính cuûa Bank of China laø baét tay vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi giaøu kinh nghieäm vaø huøng maïnh. Vaøo naêm ngoaùi, ngaân haøng Hoaøng gia Scotland ñaõ chi 3 tyû USD ñeå sôû höõu 10% coå phaàn cuûa ngaân haøng naøy. - 22 - Ngaân haøng Kieán Thieát Trung Quoác (CCB), cuõng ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu khaû quan sau khi nhaän ñöôïc nguoàn taøi trôï töø chính phuû Trung Quoác, tyû leä nôï khoâng sinh lôïi trong 6 thaùng ñaàu naêm 2005 cuõng ñaõ giaûm töø 5,69% xuoáng coøn 3,08%, lôïi nhuaän ñaït 32,8 tyû nhaân daân teä. Vaøo thaùng 10/2005, CCB cuõng ñaõ thu huùt ñöôïc 9,2 tyû USD thoâng qua phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng ñeå boå sung phaàn voán ñaõ bò hao huït trong quaù trình giaûi quyeát nôï xaáu. Ngaân haøng Coâng thöông Trung Quoác (ICBC), ngaân haøng lôùn nhaát, cuõng vöøa coâng boá hoaøn taát giai ñoaïn ñaàu cuûa chieán löôïc caïnh tranh vaøo thaùng 6 vöøa qua. Ngay töø thaùng 3/2006, keá hoaïch nieâm yeát ICBC ñaõ ñöôïc thoâng qua. Cuõng vaøo thaùng 8 naêm ngoaùi, Goldman Sachs, Allianz vaø American Express ñeàu mua 10% coå phaàn cuûa ICBC. Lôïi nhuaän roøng cuûa ICBC naêm 2005 laø 33,7 tyû nhaân daân teä (töông ñöông 4,2 tyû USD), taêng 12% so vôùi naêm 2004. Theo coâng boá môùi nhaát( )1 vaøo trung tuaàn thaùng 7, ICBC seõ noäp ñôn tôùi Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn Hong Kong ñeå phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng, böôùc ñeäm tröôùc khi chính thöùc giao dòch treân saøn. Ngaân haøng naøy döï tính seõ huy ñoäng khoaûng 15 tyû USD qua söï kieän naøy. Caû boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác ñeàu ñang aáp uû keá hoaïch phaùt haønh traùi phieáu ra nöôùc ngoaøi ñeå boå sung phaàn voán töï bò hao huït sau quaù trình giaûi quyeát nôï xaáu vöøa qua. Hoï cuõng hy voïng tìm ñöôïc caùc ñoái taùc chieán löôïc nöôùc ngoaøi ñeå taêng naêng löïc caïnh tranh vaø quaûn lyù ruûi ro tröôùc khi ngaønh ngaân haøng môû cöûa hoaøn toaøn cho caùc nhaø baêng nöôùc ngoaøi keå töø thaùng 12 naêm nay. Roõ raøng, nhöõng ñoäng thaùi tích cöïc töø chính phuû vaø töø baûn thaân caùc ngaân haøng ñaõ caûi thieän roõ reät vò theá caïnh tranh cuûa caùc NHTMQD Trung Quoác. Ñeán thôøi ñieåm hieän nay, haàu nhö khoâng coøn nguy cô caùc ngaân haøng naøy seõ bò nöôùc ngoaøi thao tuùng maø hoï ñaõ trôû thaønh nhöõng ñoái taùc tin caäy, vaø laø nôi khaù lyù töôûng cho luoàng voán ñaàu tö giaùn tieáp khoång loà ñang chaûy vaøo Trung Quoác. Caùc ngaân ( ) Vnexpress, ngaøy 19/7/2006 1 - 23 - haøng naøy cuõng ñaõ chuaån bò moïi nguoàn löïc, taän duïng thôøi cô ñeå vöôn ra thò tröôøng taøi chính quoác teá. 1.4.2 Baøi hoïc kinh nghieäm cho caùc ngaân haøng Vieät Nam - Trung Quoác taäp trung cuûng coá lôïi theá caïnh tranh cho ngaønh ngaân haøng thoâng qua caùc NHTMQD, vaø ñaõ giaønh moïi nguoàn löïc vaø öu ñaõi ñeå xoác daäy caùc NHTMQD nöôùc naøy. Trung Quoác cuõng xaùc ñònh, caùc NHTMQD laø ñaàu keùo cho toaøn ngaønh ngaân haøng, laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán söï thaønh baïi treân “saân nhaø” sau khi môû cöûa. - Vôùi vai troø laø ñaàu keùo cuûa toaøn boä heä thoáng ngaân haøng, caùc NHTMQD haøng ñaàu Trung Quoác chaäm ñoåi môùi ñaõ keùo theo söï thay ñoåi chaäm chaïp cuûa toaøn boä heä thoáng ngaân haøng quoác gia naøy. Nhöng khi naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc “ñaïi gia taøi chính” ñaõ ñöôïc caûi thieän, söï trì treä chaám döùt, thay vaøo ñoù laø söï troãi daäy maïnh meõ cuûa toaøn boä heä thoáng ngaân haøng Trung Quoác trong thôøi gian ngaén. Tuy nhieân, ñieàu naøy laïi chöa töông xöùng vôùi thò tröôøng taøi chính voán chaäm ñoåi môùi hôn, daãn ñeán tình traïng taêng tröôûng tín duïng noùng, tieàm aån nguy cô quaù taûi cuûa heä thoáng ngaân haøng vaø söï oån ñònh cuûa neàn kinh teá. - Caùc ngaân haøng Trung Quoác ñaõ khaù thaønh coâng trong vaán ñeà giaûi quyeát nôï khoù ñoøi thoâng qua caùc coâng ty quaûn lyù taøi saûn (AMC). Hieän nay, Việt Nam cuõng coù nhöõng AMC thuoäc caùc ngaân haøng nhöng hieäu quaû hoaït ñoäng vaãn coøn thaáp. - Giaûi phaùp chuû yeáu maø caùc NHTMQD Trung Quoác thöïc hieän ñeå naâng cao lôïi theá caïnh tranh laø xöû lyù nôï xaáu, laønh maïnh hoùa taøi chính, tìm kieám caùc ñoái taùc chieán löôïc nöôùc ngoaøi danh tieáng, baùn coå phaàn cho caùc ñoái taùc naøy, phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng thoâng qua caùc Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn coù uy tín, vaø sau ñoù laø phaùt haønh traùi phieáu ra nöôùc ngoaøi ñeå taêng voán. - 24 - KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1: Moïi toå chöùc caàn coù chieán löôïc ñeå löïa choïn, phaân boå caùc phöông tieän vaø caùc nguoàn löïc ñeå giaønh thaéng lôïi trong caïnh tranh. M.Porter ñaõ ñeà xuaát ba chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt nhaát giuùp doanh nghiệp coù theå trôû thaønh ngöôøi daãn ñaàu, maø moãi chieán löôïc ñeàu coù nhöõng lôïi ích vaø nguy cô nhaát ñònh. Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong nhö: tieàm löïc taøi chính, nguoàn nhaân löïc caáp cao, coâng ngheä, …, vaø nhöõng yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi, moâi tröôøng vó moâ vaø moâi tröôøng vi moâ (hay coøn goïi laø moâi tröôøng ngaønh), laø nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng, vaø ñoù cuõng laø nhöõng yeáu toá taïo neân söï khaùc bieät lôùn nhaát giöõa chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng so vôùi caùc ngaønh ngheà khaùc. - 25 - CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG VAØ VÒ THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM (BIDV) 2.1. Giôùi thieäu veà Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV) 2.1.1. .Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa BIDV Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, teân giao dòch tieáng Anh laø Bank for Investment and Development of Vietnam (vieát taét teân tieáng Anh laø BIDV) ñöôïc thaønh laäp theo nghò ñònh soá177/TTg ngaøy 26 thaùng 4 naêm 1957 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Lòch söû 49 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa BIDV goàm caùc thôøi kyø sau: - Thôøi kyø töø naêm 1957-1985: BIDV chòu traùch nhieäm cung öùng voán cho kieán thieát cô baûn, goùp phaàn haøn gaén veát thöông chieán tranh, khoâi phuïc kinh teá, oån ñònh ñôøi soáng nhaân daân. - Thôøi kyø töø naêm 1990-nay: BIDV baét ñaàu thöïc hieän chöùc naêng cuûa NHTM hoaït ñoäng ña ngaønh ngheà. Lòch söû cuûa BIDV phaûn aùnh lòch söû ngaønh ngaân haøng Việt Nam. Ñeán naêm 1990, vôùi söï ra ñôøi cuûa phaùp leänh veà ngaân haøng coù hieäu löïc töø 01/10/1990, heä thoáng ngaân haøng Việt Nam môùi taùch NHNN ra khoûi heä thoáng NHTM, caùc ngaân haøng quoác doanh trôû thaønh nhöõng ñôn vò kinh doanh ñoäc laäp. Nhöng ñeán naêm 1995 BIDV môùi chaám döùt nhieäm vuï caáp phaùt voán Ngaân saùch cho caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng xaõ hoäi. 2.1.1. Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV giai ñoaïn 2001-2005 BIDV laø NHTMQ ñaàu tieân ñöôïc kieåm toaùn bôûi kieåm toaùn quoác teá, thöïc hieän kieåm toaùn lieân tuïc trong 3 naêm qua vaø ñöôïc coâng boá treân website ngaân haøng, tình hình taøi chính cuûa BIDV ngaøy caøng minh baïch. - 26 - Baûng 2.1- Moät soá chæ tieâu kinh doanh chuû yeáu cuûa BIDV töø 2001 – 2005. ÑVT: tyû ñoàng Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 Toång taøi saûn 59.949 70.802 87.430 102.715 121.403 Huy ñoäng voán 39.052 46.115 59.910 67.262 87.026 % huy ñoäng töø toå chöùc kinh teá 46% 48% 43% 47% 50% Cho vay vaø öùng tröôùc khaùch haøng 42.606 52.520 59.173 72.430 85.434 Tyû leä dö nôï vay xaây laép/Toång dö nôï 45% 44% 42% 46% 36% Tyû leä dö nôï vay DNNN/Toång dö nôï 78% 73% 70% 65% 52% Toång thu nhaäp töø HÑKD 1.802 1.658 1.855 2.783 4.097 Tyû leä thu nhaäp töø tín duïng/Toång thu nhaäp 75% 79% 66% 69% 71% Tyû leä thu nhaäp töø dòch vuï/Toång thu nhaäp 5% 9% 11% 8% 7% Soá löôïng theû ATM phaùt haønh 2.600 5.500 21.000 45.000 225.000 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân caùc naêm 2002, 2003,2004,2005 cuûa BIDV Toång taøi saûn cuûa BIDV taêng lieân tuïc vôùi toác ñoä trung bình 19%/naêm trong suoát naêm naêm theå hieän söï taêng tröôûng khaù oån ñònh cuûa ngaân haøng naøy Toác ñoä taêng tröôûng huy ñoäng voán luoân ñaït tyû leä trung bình 21%/naêm, vaø ñaït ñöôïc cô caáu huy ñoäng khaù caân ñoái giöõa tieàn göûi daân cö vaø tieàn göûi caùc toå chöùc kinh teá. Tieáp caän ñöôïc tieàn göûi thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc kinh teá laø moät lôïi theá cho BIDV vì ñaây laø moät nguoàn huy ñoäng giaù reû. Tuy nhieân, BIDV cuõng caàn taäp trung khai thaùc tieàn göûi daân cö vì tieàm naêng töø nguoàn huy ñoäng naøy vaãn coøn raát lôùn( )1 . Toác ñoä taêng tröôûng tín duïng giai ñoaïn 2001-2005 ñaït tyû leä trung bình 18%, cao hôn gaáp ñoâi tyû leä taêng tröôûng GDP, vaø luoân ñoùng goùp treân 70% thu nhaäp cuûa BIDV. Taêng tröôûng tín duïng noùng, thu nhaäp phuï thuoäc nhieàu vaøo tín duïng, neàn khaùch haøng chöa ñöôïc ña daïng khi dö nôï cho vay taäp trung ôû lónh vöïc xaây laép, vaø caùc DNNN laø nhöõng yeáu toá chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV. Tyû leä taêng tröôûng tín duïng 5 naêm qua luoân cao gaáp ñoâi tyû leä ( ) Theo moät ñieàu tra cuûa Baùo Saøi Goøn tieáp thò soá 14 ra ngaøy 20/4/2006 – Nghieân cöùu veà ngöôøi tieâu duøng naêm 2006, Trang 26, thì môùi coù 37,6% daân soá Vit Nam tieát kieäm baèng caùch göûi tieàn taïi ngaân haøng, coøn ñeán 62% daân soá choïn hình thöùc giöõ tieàn maët taïi nhaø 1 - 27 - taêng tröôûng GDP ñaõ phaàn naøo cho thaáy moät löôïng voán vay khaù lôùn cuûa BIDV coù theå ñang kheâ ñoïng ôû caùc coâng trình xaây döïng, ôû caùc doanh nghiệp xaây laép, caùc DNNN kinh doanh khoâng hieäu quaû. Tuy nhieân, tyû leä dö nôï vay cuûa caùc DNNN ñaõ giaûm daàn qua töøng naêm ñaõ cho thaáy BIDV ñaõ coù nhöõng noã löïc ñaùng keå trong vieäc caûi thieän cô caáu khaùch haøng, phaùt trieån khaùch haøng môùi, giaûm daàn ruûi ro. Tuy BIDV ñaõ xaùc ñònh dòch vuï seõ laø nguoàn thu chuû yeáu trong töông lai, vaø baét ñaàu ñaåy maïnh hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï töø naêm 2005, nhöng thu nhaäp töø dòch vuï môùi chæ chieám 7% toång thu nhaäp. Tyû leä naøy coøn raát thaáp so vôùi tyû leä thu nhaäp töø dòch vuï chieám töø 30%-40% toång thu nhaäp thuaàn cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam( )1 , cho duø caùc ngaân haøng naøy vaãn chöa ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng ôû thò tröôøng Việt Nam. - Chuùng toâi ñaõ tieán haønh moät cuoäc ñieàu tra khaûo saùt vôùi 112 baûng traû lôøi cuûa nhöõng ngöôøi ñang coâng taùc taïi BIDV ñeå chính ngöôøi trong cuoäc töï ñaùnh giaù veà naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV, ñoái vôùi caâu hoûi “Anh chò caûm nhaän moái ñe doaï caïnh tranh töø caùc ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi töø caùc phöông dieän naøo?” coù 97% nhöõng ngöôøi traû lôøi baûng caâu hoûi cho raèng caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù dòch vuï ña daïng vaø chuyeân nghieäp, vaø ñoù laø moái ñe doaï caïnh tranh ñoái vôùi BIDV cuõng nhö vôùi caùc NHTM Việt Nam. Vôùi lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån gaàn 50 naêm, BIDV laø moät trong nhöõng ngaân haøng laâu naêm cuûa heä thoáng ngaân haøng Việt Nam. Hôn nöõa laïi laø moät NHTMQD, neân thôøi gian gaàn nöûa theá kyû ñaõ giuùp BIDV taïo döïng ñöôïc thöông hieäu ôû thò tröôøng taøi chính trong nöôùc, taïo ñöôïc söï tin töôûng gaàn nhö tuyeät ñoái cuûa ngöôøi daân vaø laø choã döïa cho caùc doanh nghiệp, ñaëc bieät laø caùc DNNN. Trong thôøi gian qua, tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV lieân tuïc taêng tröôûng, nhöng BIDV chöa töøng coù moät chieán löôïc caïnh tranh naøo ngoaøi nhöõng keá hoaïch kinh doanh haøng naêm vaø caùc chöông trình haønh ñoäng 6 thaùng. Chæ ñeán thôøi gian ( ) Thanh Nieân, ra ngaøy 25/5/2006 – Cuoäc ñoå boä cuûa caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi, trang 21 1 - 28 - gaàn ñaây, khi caùc NHTMCP ñaõ baét ñaàu laán saân quoác doanh, BIDV môùi thaáy caàn phaûi coù chieán löôïc caïnh tranh vaø ñeán nay môùi baét ñaàu trieån khai. 2.2. Phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV 2.2.1. Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong 2.2.1.1. Naêng löïc taøi chính (a) Quy moâ voán vaø möùc ñoä an toaøn voán: Baûng 2.2 Voán chuû sôû höõu cuûa BIDV giai ñoaïn 2001-2005 Ñôn vò: tyû VNÑ Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 Voán ñieàu leä 1.100 2.300 3.746 3.866 3.970 Voán khaùc 280 248 283 569 742 Caùc quyõ 630 938 1.328 1.517 1.702 Lôïi nhuaän ñeå laïi 556 274 145 230 115 Toång voán chuû sôû höõu 2.566 3.760 5.503 6.182 6.531 Nguoàn: baùo caùo thöôøng nieân caùc naêm 2003,2004,2005 cuûa BIDV Quy moâ voán 6.531tyû ñoàng (töông ñöông 296 trieäu USD) laø khaù nhoû neáu chæ so vôùi quy moâ cuûa caùc NHTM trong khu vöïc ASEAN (xem phuï luïc: xeáp haïng 20 ngaân haøng ñöùng ñaàu khu vöïc Ñoâng Nam AÙ naêm 2003). Tuy nhieân, so vôùi möùc voán cuûa caùc NHTMCP, vaø caùc NHTMQD khaùc trong heä thoáng ngaân haøng Việt Nam, BIDV laø ngaân haøng coù voán ñieàu leä lôùn. Tuy vaäy, vôùi quy moâ voán nhö hieän taïi, BIDV chæ ñöôïc cho vay moät khaùch haøng toái ña 596 tyû VNÑ, töông ñöông 37,2 trieäu USD quaù nhoû ñeå coù theå taøi trôï cho nhöõng DNVVN cuûa nöôùc ngoaøi vôùi quy moâ voán trung bình 100 trieäu USD, chöù chöa keå ñeán vieäc taøi trôï cho caùc doanh nghieäp Myõ vôùi quy moâ haøng tyû USD( )1 . Vì theá, ñaây seõ laø moät baát lôïi lôùn khi BIDV caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ( ) VietNamNet ngaøy 09/01/2006 – Vaøo WTO, theá giôùi mua gì cuûa chuùng ta? 1 - 29 - Theo Hieäp ñònh Basel( )7 kyù vôùi IMF, giai ñoaïn 2007-2008 caùc ngaân haøng Việt Nam phaûi ñaït heä soá an toaøn voán (CAR) toái thieåu 8%. Theo chuaån möïc keá toaùn Việt Nam, heä soá CAR cuûa BIDV naêm 2005 môùi ñaït 6,8%, coøn theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá heä soá CAR cuûa BIDV laø 3,2%, BIDV vaãn chöa ñaït chuaån theo thoâng leä quoác teá. Caùc ngaân haøng taïi Haøn Quoác, Thaùi Lan, Nhaät Baûn vaø chaâu AÂu ñeàu ñaõ coù tyû leä naøy töø 10 ñeán 14%( )8 . Phaân tích veà cô caáu voán töï coù tính CAR cuûa BIDV cho thaáy, voán caáp 1 chieám ñeán 99% voán töï coù, cho thaáy tyû leä voán caáp 1 cuûa BIDV khaù toát nhöng tyû leä voán caáp 2 thaáp. Vaø theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá, lôïi nhuaän luyõ keá cuûa BIDV ñeán naêm 2005 vaãn aâm 3.197 tyû VNÑ do BIDV phaûi trích döï phoøng theo chuaån möïc quoác teá, nhöng vaãn trích laäp caùc quyõ theo chuaån möïc keá toaùn Việt Nam. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñaûm baûo heä soá CAR ñaït 8% nhö yeâu caàu, BIDV caàn taêng trích döï phoøng trong hai naêm 2006, 2007 vaø keát hôïp vôùi vieäc taêng voán caáp 1 laãn voán caáp 2. Nguoàn taêng voán chuû yeáu nhanh nhaát laø nguoàn voán boå sung cuûa Chính phuû, phaùt haønh traùi phieáu taêng voán caáp 2 vaø ñònh giaù laïi taøi saûn. (b) Chaát löôïng taøi saûn coù ( ) Hiệp định Basel I năm 1988 mang tính chất thỏa thuận quốc tế và các tiêu chuẩn về vốn đã trở thành chuẩn mực quốc tế về vốn tự có. Nó quy định về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và quản lý rủi ro tín dụng đối với ngân hàng, là một trong những căn cứ, tiêu chuẩn để các ngân hàng của các quốc gia trên thế giới áp dụng quản lý, bảo đảm an toàn trong hoạt động. Thực hiện thỏa ước an toàn vốn tối thiểu của Basel I đã và đang là một trong những mục tiêu quản lý rủi ro đối với các tổ chức tín dụng ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Tuy nhiên, Basel I mới chỉ đề cập đến những rủi ro về tín dụng chứ chưa đề cập đến những rủi ro khác như rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường, rủi ro lãi suất... 7 ( ) VietNamNet ngaøy 12/06/2005 – Ngaân haøng Vieät Nam thieáu voán 8 - 30 - Baûng 2.3 – Phaân loaïi nôï cuûa BIDV naêm 2004 – 2005. ÑVT: tyû ñoàng Naêm 2004 Naêm 2005 Theo tieâu chuaån keá toaùn quoác teá Dö nôï Tyû troïng trong toång dö nôï Dö nôï Tyû troïng trong toång dö nôï Toång dö nôï 62.658 76.174 Nôï xaáu( )9 23.999 38% 23.844 31% Nhoùm I 12.285 20% 17.307 23% Nhoùm II 26.374 42% 34.999 46% Nhoùm III 16.090 26% 15.993 21% Nhoùm IV 4.919 8% 4.045 5% Nhoùm V 2.991 5% 3.806 5% Theo tieâu chuaån keá toaùn Việt Nam Toång dö nôï 69.577 83.325 Nôï xaáu 10.129 15% 9.695 12% Nhoùm I 45.867 66% 55.036 66% Nhoùm II 13.581 20% 18.594 22% Nhoùm III 2.278 3% 2.349 3% Nhoùm IV 1.204 2% 989 1% Nhoùm V 6.647 10% 6.357 8% Nguoàn: Ban quaûn lyù tín duïng BIDV BIDV coù nôï khoâng sinh lôøi (nôï xaáu) chieám tyû leä cao trong toång dö nôï. Maëc duø tyû leä nôï xaáu coù giaûm nhöng soá dö nôï xaáu giaûm raát ít, vì dö nôï tín duïng ñaõ taêng nhanh hôn laø nôï xaáu ñöôïc giaûi quyeát vaø phaùt sinh môùi. Theo thoâng leä quoác teá, tình hình cuûa doanh nghiệp cuõng aûnh höôûng ñeán vieäc xeáp nhoùm nôï, nhöng tieâu chuaån keá toaùn Việt Nam chæ caên cöù vaøo thôøi gian chaäm traû. Duø xaùc ñònh theo tieâu chuaån keá toaùn quoác teá hay Việt Nam, tyû leä nôï xaáu cuûa BIDV ñaõ vöôït quaù quy ñònh cho pheùp, chuaån quoác teá chæ ôû möùc 5% toång dö nôï. Vaø quan troïng laø, ñeán thôøi ñieåm 31/12/2005 quyõ döï phoøng ruûi ro tín duïng cuûa BIDV môùi trích ñöôïc 6.051 tyû VNÑ, vaãn chöa trích ñuû döï phoøng theo quy ñònh cuûa NHNN. ( ) Nôï xaáu ñöôïc xaùc ñònh laø nôï töø nhoùm III ñeán nhoùm V. Xem theâm caùc tieâu chuaån veà phaân loaïi nôï taïi QÑ 493/QÑ/NHNN taïi phaàn phuï luïc. 9 - 31 - Tyû leä nôï xaáu cuûa BIDV cao coù moät nguyeân nhaân chính laø neàn khaùch haøng chöa ñöôïc ña daïng, phaàn lôùn dö nôï vay cuûa BIDV taäp trung vaøo caùc DNNN, ngaønh xaây döïng, maø phaàn ñoâng soá naøy hoaït ñoäng keùm hieäu quaû. Do ñoù maø phaàn lôùn nôï xaáu laø cuûa caùc khoaûn cho vay ngaønh xaây döïng. Theo döï kieán, BIDV seõ ñeà nghò chính phuû hoã trôï ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp phaùt sinh do lyù do khaùch quan, phaàn coøn laïi seõ duøng quyõ döï phoøng ruûi ro ñeå xöû lyù. Baûng 2.4 – Nôï nhoùm IV vaø nhoùm V theo ngaønh ngheà( )10 thôøi ñieåm 31/12/2005 Ñôn vò: tyû VNÑ Ngaønh ngheà Dö nôï Nôï xaáu Tyû troïng trong toång dö nôï Xaây döïng 27.538 5.093 6,69% Noâng laâm ngö nghieäp 11.013 973 1,28% Ngaønh cheá bieán 10.455 951 1,25% Thöông maïi & dòch vuï 12.552 776 1,02% Giao thoâng vaän taûi 2.308 114 0,15% Ngaønh khai thaùc 4.464 53 0,07% Ngaønh ngheà khaùc 936 22,8 0,03% Sxuất & caáp phaùt ñieän nöôùc gas 6.431 15 0,02% Khaùch saïn, nhaø haøng 478 7,6 0,01% Toång coäng 76.174 7.851 10,51% Nguoàn: Ban Quaûn lyù Tín duïng BIDV Ngoaøi nhöõng ñieåm yeáu treân, veà quaûn lyù tín duïng BIDV ñaõ coù nhöõng caûi tieán ñaùng ghi nhaän. Keát thuùc naêm 2005, BIDV ñaõ xaây döïng quy trình quaûn lyù ruûi ro tín duïng, thöïc hieän ñaùnh giaù phaân loaïi khaùch haøng ñeå aùp duïng chính saùch tín duïng phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng khaùch haøng. - Keát quaû ñieàu tra cuûa chuùng toâi cho thaáy, ñoái vôùi caâu hoûi “Vieäc ñaùnh giaù, cho ñieåm xeáp loaïi khaùch haøng coù giuùp löïa choïn chính xaùc ñöôïc khaùch haøng toát hay khoâng coù 63,4% traû lôøi laø töông ñoái, 5,4% traû lôøi laø khoâng, vaø 30,4% traû lôøi laø coù. Ñieàu naøy cuõng cho thaáy vieäc ñaùnh giaù, phaân loaïi khaùch haøng ñaõ coù taùc duïng trong vieäc löïa choïn khaùch haøng toát. ( ) Nôï thöông maïi, theo tieâu chuaån keá toaùn, kieåm toaùn Vieät Nam 10 - 32 - (c) Khaû naêng sinh lôøi Baûng 2.5 – Caùc chæ tieâu toång hôïp veà keát quaû kinh doanh cuûa BIDV giai ñoaïn 2001- 2005 ÑVT: tyû ñoàng Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 Toång thu nhaäp töø hoaït ñoäng kinh doanh 1.802 1.659 1.856 2.784 4.098 Cheânh leäch thu chi tröôùc döï phoøng ruûi ro 1.260 1.062 1.194 1.933 2.772 Chi phí döï phoøng trong naêm (402) (685) (670) (1.122) (2.032) Lôïi nhuaän roøng sau thueá 745 77 361 610 560 Lôïi nhuaän giöõ laïi 556 274 145 230 115 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa BIDV 2005 Maëc duø cheânh leäch thu chi tröôùc döï phoøng ruûi ro taêng lieân tuïc trong 5 naêm nhöng lôïi nhuaän ñeå laïi haøng naêm khoâng taêng do BIDV luoân phaûi taêng trích döï phoøng ruûi ro cho nhöõng khoaûn nôï xaáu môùi phaùt sinh. Naêm 2005, naêm ñaàu tieân phaûi trích laäp döï phoøng ruûi ro theo quy ñònh 493/2005/QÑ-NHNN, do trích döï phoøng taêng cao neân maëc duø cheânh leäch thu chi tröôùc döï phoøng ruûi ro taêng tôùi 43% so vôùi 2004 nhöng lôïi nhuaän ñeå laïi giaûm 9%. Chuùng ta coù theå thaáy, caùc heä soá lôïi nhuaän sau thueá treân voán chuû sôû höõu (ROE) laãn heä soá sinh lôïi treân toång taøi saûn (ROA) cuûa BIDV thaáp nhaát trong nhoùm caùc NHTMQD, thaáp hôn nhieàu so vôùi 02 NHTMCP coù voán lôùn nhaát laø ACB vaø Sacombank, vaø caùc chuaån möïc hoaït ñoäng cuûa BIDV vaãn chöa theo thoâng leä quoác teá. Baûng 2.6 – Caùc heä soá ROA, ROE thôøi ñieåm 31/12/05 cuûa moät soá ngaân haøng Ngaân haøng ROE ROA ICB 12,74% 0,49% Agribank 11,86% 0,44% VCB 14,9% 1% MHB 7,85% 0,56% ACB 27,37% 1,23% Sacombank 16,47% 1,62% BIDV 8,81% 0,50% Chuaån thoâng leä quoác teá 12% 1% Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2005 cuûa caùc ngaân haøng - 33 - Heä soá ROE thaáp seõ laø moät trôû ngaïi trong vieäc thu huùt huy ñoäng voán töø beân ngoaøi khi BIDV tieán haønh coå phaàn hoaù( )11 . (d) Khaû naêng thanh khoaûn BIDV quaûn lyù thanh khoaûn haøng ngaøy döïa treân caùc haïn möùc vaø giôùi haïn thanh khoaûn ñaõ xaây döïng. Ñeå ñeà phoøng caùc tình traïng khuûng hoaûng, BIDV moâ phoûng caùc tình huoáng xaûy ra khuûng hoaûng thanh khoaûn vaø thöôøng xuyeân taäp huaán caùc bieän phaùp ñoái phoù. Caùc chæ soá thanh khoaûn ñöôïc duy trì theo höôùng tích cöïc. Tyû leä döï tröõ treân toång nguoàn voán huy ñoäng bình quaân duy trì ôû möùc 30%. Tyû leä döï tröõ tieàn maët vaø tieàn göûi khoâng kyø haïn treân toång nguoàn voán huy ñoäng ôû möùc 7%, möùc hôïp lyù theo thoâng leä. BIDV cuõng duy trì tyû leä tieàn göûi coù kyø haïn vaø giaáy tôø coù giaù thanh khoaûn treân toång nguoàn voán huy ñoäng ôû möùc bình quaân 23%. Cô caáu huy ñoäng voán vaø cho vay ñöôïc ñieàu chænh theo höôùng giaûm daàn khe hôû kyø haïn. BIDV duy trì tyû troïng nguoàn voán trung daøi haïn ôû möùc cao, taêng theâm nhöõng thôøi haïn göûi tieàn (4,7,13 thaùng) vaø nhöõng ñôït phaùt haønh kyø phieáu VNÑ, USD lieân tuïc. BIDV cuõng giaûm daàn tyû troïng cho vay trung daøi haïn, taêng daàn tyû troïng cho vay ngaén haïn ñeå töøng böôùc caûi thieän cô caáu baûng toång keát taøi saûn, ñaït muïc tieâu cô caáu cho vay ngaén haïn vaø cho vay trung daøi haïn laø 60% vaø 40% toång cho vay thöông maïi. 2.2.1.2. Naêng löïc coâng ngheä vaø coâng taùc nghieân cöùu phaùt trieån BIDV ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Theá giôùi (WB) taøi trôï gaàn 22,3 trieäu USD ñeå thöïc hieän döï aùn Hieän ñaïi hoaù Ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toaùn( )12 , goàm 02 giai ñoaïn, ñöôïc trieån khai vaø hoaøn thaønh trong 8 naêm, baét ñaàu töø naêm 2000, giai ñoaïn 2 cuûa döï aùn seõ tieáp tuïc vaøo cuoái naêm 2006. BIDV ñaõ hoaøn taát giai ñoaïn 1 vaøo cuoái naêm 2004, ñaõ vaän haønh heä thoáng coâng ngheä ngaân haøng coát loõi ñeán 100% ( ) Hoäi ñoàng quaûn trò BIDV ñaõ coù Nghò quyeát soá 167/NQ-HÑQT ngaøy 07/7/2006 veà vieäc chuû tröông coå phaàn hoaù BIDV 11 ( ) Döï aùn Hieän ñaïi hoaù ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toaùn bao goàm vieäc xaây döïng heä thoáng thanh toaùn buø tröø ñieän töû vaø quyeát toaùn lieân ngaân haøng do Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vit Nam ñaûm nhieäm (trong phaïm vi 5 tænh, thaønh phoá) vaø 06 heä thoáng thanh toaùn noäi boä vaø nghieäp vuï ngaân haøng coát loõi cuûa 6 Ngaân haøng thöông maïi bao goàm: ICB, VCB, Agribank, BIDV, Eximbank vaø MHB 12 - 34 - ñieåm giao dòch treân toaøn quoác, ñaûm baûo ñoàng boä vaø taäp trung hoaù döõ lieäu taïi Hoäi sôû chính, xöû lyù giao dòch tröïc tuyeán. Vôùi lôïi theá cuûa moät NHTMQD coù quy moâ lôùn, BIDV coù ñieàu kieän ñöôïc tieáp caän nhöõng nguoàn voán taøi trôï lôùn ñeå naâng cao naêng löïc coâng ngheä ngaân haøng hôn caùc NHTMCP. Trong khi caùc NHTMCP döïa vaøo noäi löïc laø chính, vaø vôùi tieàm löïc veà voán khieâm toán hôn, hoï khoâng ñuû khaû naêng ñaàu tö gaàn 23 trieäu USD rieâng cho coâng ngheä ngaân haøng. Maëc duø moät soá NHTMCP lôùn nhö ACB, Sacombank, EAB ñaõ ñaàu tö maïnh vaøo cô sôû haï taàng coâng ngheä nhöng soá tieàn ñaàu tö cuõng chöa quaù 10 trieäu USD. Nhöng lôïi theá khoâng toàn taïi vôùi caùc NHTMQD khaùc. - Keát quaû ñieàu tra cuûa chuùng toâi cho thaáy, caùc nhaân vieân BIDV cho raèng hieäu quaû phaàn meàm quaûn trò ngaân haøng ñang ñöôïc trieån khai ôû möùc ñoä khaù maïnh, ñaït 2,98 ñieåm ~ 3 ñieåm. Vôùi hôn 7 trieäu USD ñaõ ñaàu tö trong giai ñoaïn 1 cuûa döï aùn, phaàn meàm quaûn trò ngaân haøng cuûa BIDV ôû möùc töông ñoái hieän ñaïi, BIDV coù khaû naêng keát noái lieân thoâng vôùi caùc ngaân haøng trong nöôùc moät caùch nhanh choùng, an toaøn vaø hieäu quaû, vaø coù theå töông thích vôùi caùc heä thoáng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå coù theå cung caáp caùc dòch vuï theû, maïng thanh toaùn quoác teá, ñaây laø yeáu toá goùp phaàn naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa BIDV. - Keát quaû ñieàu tra cuûa chuùng toâi cho thaáy, ñaùnh giaù veà “Khaû naêng lieân keát”vôùi ngaân haøng khaùc, coù 80,4% nhöõng ngöôøi ñöôïc phoûng vaán ñaùnh giaù töø trung bình ñeán maïnh, vôùi soá ñieåm quan troïng toång coäng laø 3,3 ñieåm, cho thaáy, khaû naêng lieân keát vôùi caùc ngaân haøng khaùc cuûa BIDV ôû möùc khaù maïnh. Ñieàu naøy cuõng truøng khôùp vôùi nhöõng phaân tích cuûa chuùng toâi, vaø phaûn aùnh töông ñoái chính xaùc veà naêng löïc coâng ngheä maø BIDV ñaõ ñaàu tö. Tuy nhieân, saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa BIDV chöa ñöôïc ña daïng, saûn phaåm dòch vuï maø BIDV cung caáp treân neàn coâng ngheä naøy khoâng coù gì khaùc bieät so vôùi - 35 - caùc NHTMCP ñöôïc ñaàu tö ít hôn. Ñôn cöû nhö maùy ATM, chæ coù theå duøng ñeå ruùt tieàn, vaán tin soá dö, chuyeån tieàn trong heä thoáng taøi khoaûn cuûa BIDV, trong khi chöùc naêng cuûa maùy ATM ôû caùc nöôùc khaùc ñaõ laø moät ngaân haøng thu nhoû. Nhöõng saûn phaåm, dòch vuï môùi cuûa ACB, Sacombank, EAB, Eximbank ñöôïc khaùch haøng bieát ñeán nhieàu hôn cuûa BIDV do caùc ngaân haøng naøy thöïc hieän marketing toát hôn. BIDV cuõng coù nhöõng dòch vuï töông töï, thaäm chí coøn ra ñôøi tröôùc caùc NHTMCP, nhöng do chaát löôïng nghieân cöùu & phaùt trieån thaáp, vieäc nghieân cöùu, phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï môùi laø nhieäm vuï cuûa Ban dòch vuï, vaø BIDV chöa coù boä phaän Marketing neân saûn phaåm, dòch vuï môùi ra ñôøi khoâng ñöôïc quaûng baù roäng raõi vaø khoâng ñöôïc trieån khai ñoàng loaït. - Keát quaû khaûo saùt cuûa chuùng toâi cho thaáy, coù ñeán 96,4% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng vieäc chöa coù boä phaän Marketing ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán hình aûnh cuûa BIDV. Ñoàng thôøi, caùc nhaân vieân BIDV cuõng cho raèng chaát löôïng nghieân cöùu phaùt trieån cuûa BIDV chæ ôû möùc 2,5 – möùc trung bình. 2.2.1.3. Nguoàn nhaân löïc Chaát löôïng ñoäi nguõ nhaân söï hieän taïi BIDV ñaõ coù quy trình tuyeån duïng töø naêm 2001 vôùi nhöõng chuaån möïc ñaàu vaøo nhaát ñònh. Taát caû caùc nhaân vieân ñöôïc tuyeån duïng taïi caùc boä phaän nghieäp vuï (ngoaïi tröø boä phaän kho quyõ) ñeàu phaûi coù trình ñoä ñaïi hoïc cuøng chuyeân ngaønh vôùi vò trí tuyeån duïng. BIDV cuõng ñaõ coù trung taâm ñaøo taïo rieâng ôû Haûi Phoøng, Ñaø Naüng vaø Vuõng Taøu ñeå phuïc vuï cho caùc lôùp taäp huaán ngaén haïn laãn daøi haïn. Tuy nhieân, do BIDV môùi chuyeån thaønh NHTM töø naêm 1990, vaø do yeáu toá khaùch quan trong môû cöûa neàn kinh teá neân nhaân vieân chöa coù nhieàu kieán thöùc vaø kinh nghieäm veà caùc nghieäp vuï ngaân haøng hieän ñaïi (nhö caùc giao dòch Swap, giao dòch töông lai, hôïp ñoàng quyeàn choïn…), cuõng nhö caùc kieán thöùc vaø kinh nghieäm quaûn lyù ruûi ro. Hôn nöõa, ñaïi ña soá caùc nhaân vieân ñeàu cho raèng, coâng taùc taïi moät NHTMQD laø an toaøn vaø oån ñònh. Hoï chöa nhaän thöùc roõ veà caïnh tranh vaø vaãn giöõ - 36 - tö töôûng “bình chaân nhö vaïi” baát chaáp quy luaät ñaøo thaûi khaéc nghieät cuûa thò tröôøng. Vì theá, ngay baûn thaân nhaân vieân cuõng khoâng coù tinh thaàn töï hoïc hoûi vaø naâng cao kieán thöùc ñeå naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuaû baûn thaân treân thò tröôøng lao ñoäng, cuõng nhö ñeå phuïc vuï ngaân haøng toát hôn. - Tuy nhieân, khi ñaùnh giaù veà chaát löôïng nhaân söï cuûa BIDV, coù ñeán 92,9% caùc ñoái töôïng phoûng vaán ñeàu cho raèng, chaát löôïng ñoäi nguõ nhaân söï cuûa BIDV hieän coù ôû möùc trung bình vaø khaù maïnh so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. Ñieåm soá quan troïng cuûa yeáu toá chaát löôïng nhaân söï ñaït 3,25 ñieåm > 3 theå hieän chaát löôïng nhaân söï cuûa BIDV theo ñaùnh giaù laø khaù maïnh. ÔÛ ñaây, chuùng toâi muoán ñeà caäp ñeán nhöõng ñieåm yeáu cuûa chaát löôïng nhaân söï BIDV seõ caûn trôû BIDV thöïc hieän muïc tieâu seõ trôû thaønh ngaân haøng daãn ñaàu Việt Nam vaø ñaït taàm côõ töông ñöông vôùi caùc ngaân haøng lôùn ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Khaû naêng thu huùt vaø giöõ chaân caùc nhaân taøi (i) Chính saùch tuyeån duïng Chính saùch tuyeån duïng chöa thu huùt ñöôïc ngöôøi taøi. Tuy ñaõ coù quy trình tuyeån duïng thoáng nhaát, nhöng vieäc tuyeån duïng ôû caùc chi nhaùnh coøn bò haïn cheá ôû trình ñoä cuûa lao ñoäng ñòa phöông, vaãn coøn tình traïng con oâng chaùu cha. Hôn nöõa, BIDV vaãn coù chính saùch öu tieân tuyeån duïng con em trong ngaønh, ñieàu naøy khieán BIDV khoâng haáp daãn nhöõng ngöôøi gioûi. Theâm vaøo ñoù, vieäc tuyeån duïng raát nhaát thôøi, chöa coù chieán löôïc tuyeån duïng daøi haïn, ñaëc bieät laø chieán löôïc tuyeån duïng caùc nhaø quaûn trò töông lai nhö nhieàu coâng ty vaø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang laøm. Coù khi ba chi nhaùnh cuûa BIDV treân ñòa baøn TP HCM ñeàu ñoàng loaït tuyeån nhaân vieân, ñaõ gaây khoâng ít baên khoaên cho ngöôøi döï tuyeån, voâ tình gaây caïnh tranh trong cuøng heä thoáng, thaäm chí coù tröôøng hôïp chi nhaùnh naøy tuyeån duïng ngöôøi ñaõ bò loaïi cuûa chi nhaùnh khaùc. Caùc tieâu chí tuyeån duïng döïa vaøo baèng caáp hoaëc kinh nghieäm cuûa öùng vieân, khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng phaåm chaát vaø kyõ naêng caàn thieát. Vieäc tuyeån duïng - 37 - döïa chuû yeáu vaøo keát quaû baøi laøm mang naëng tính lyù thuyeát, chöa coù söï keát hôïp vôùi caùc tieâu chí ñaùnh giaù khoa hoïc ñeå choïn ñöôïc nhöõng nhaân vieân vöøa gioûi veà kyõ naêng nghieäp vuï, vöøa coù tinh thaàn phuïc vuï laâu daøi, coù khaû naêng thích öùng vôùi moâi tröôøng laøm vieäc cuûa BIDV. Coâng taùc tuyeån duïng cuaû BIDV vaãn coøn mang tính thuï ñoäng, chæ döøng laïi ôû vieäc ñaêng tuyeån duïng treân baùo roài chôø ngöôøi lao ñoäng ñeán noäp hoà sô. Tuy nhieân, BIDV ñaõ baét ñaàu chuû ñoäng tìm ñeán nhöõng sinh vieân gioûi qua vieäc taøi trôï hoïc boång, taïo ñieàu kieän cho hoï ñöôïc thöïc taäp, vaø öu tieân tuyeån duïng khi vöøa môùi ra tröôøng. Nhöng tuyeån ñöôïc ngöôøi gioûi ñaõ khoù, giöõ chaân ñöôïc nhöõng ngöôøi gioûi coøn khoù hôn. Chöa khi naøo maø BIDV laïi maát nhöõng nhaân löïc gioûi veà tay caùc NHTMCP vaø ngaân haøng nöôùc ngoaøi nhieàu vaø nhanh nhö gaàn ñaây. (ii) Chính saùch traû löông vaø ñaùnh giaù nhaân vieân Chính saùch traû löông chöa phuø hôïp. Theo quy ñònh cuûa BIDV, lao ñoäng môùi phaûi qua thôøi gian thöû vieäc toái thieåu 02 thaùng, chæ daønh cho vieäc ñoïc caùc vaên baûn noäi boä, khoâng ñöôïc tröïc tieáp thao taùc, vaø höôûng löông khoaùn chöa ñeán 1trieäu ñoàng/thaùng. Trong khi ôû caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi möùc löông thöû vieäc toái thieåu ñaõ laø 200USD, nhaân vieân taäp söï ñöôïc moät ngöôøi höôùng daãn cuï theå, vaø laøm vieäc nhö nhaân vieân chính thöùc. Chính söï khaùc bieät naøy ñaõ khieán BIDV maát raát nhieàu coâng tuyeån duïng nhöng khoâng giöõ ñöôïc nhöõng nhaân vieân gioûi ôû laïi. Cô cheá traû löông theo thaâm nieân, chöùc vuï vaø phaân phoái ñeàu trong toaøn heä thoáng khoâng haáp daãn nhöõng ngöôøi treû, taøi naêng. Traû löông töông xöùng vôùi traùch nhieäm vaø möùc ñoä laøm vieäc laø yeâu caàu quan troïng ñeå giöõ chaân nhaân vieân. Möùc löông cuûa nhaân vieân coâng taùc taïi TP HCM chæ hôn nhaân vieân taïi Caø Mau khoaûng 400,000 ñoàng/thaùng. Löông cuûa moät tröôûng phoøng coâng taùc 7 naêm taïi TP HCM cuûa BIDV vaøo khoaûng 5trieäu ñoàng/thaùng, so vôùi möùc 5 trieäu ñoàng/thaùng ôû moät - 38 - NHTMCP. Söï cheânh leäch ñaõ khieán nhieàu lao ñoäng gioûi, coù kinh nghieäm vaø thôøi gian gaén boù quyeát ñònh “ra ñi” ñeå ñaûm baûo cuoäc soáng cuûa baûn thaân vaø gia ñình. Ñeå taïo ra ñoäng löïc phaán ñaáu cho nhaân vieân, vaø taïo ra söï gaén boù laâu daøi vôùi ngaân haøng, thu nhaäp chæ laø yeáu toá nhaát thôøi, ñieàu quan troïng hôn caû laø BIDV chöa coù cô cheá ñaùnh giaù nhaân vieân phuø hôïp. Cô cheá ñaùnh giaù nhaân vieân hieän nay môùi döøng laïi ôû vieäc tuaân thuû caùc quy trình nghieäp vuï, noäi quy lao ñoäng, chöa coù heä thoáng ñaùnh giaù chi tieát theo soá löôïng ñaàu coâng vieäc, möùc ñoä khoù cuûa coâng vieäc ñaõ hoaøn thaønh, nhöõng tieán boä veà kieán thöùc, kyõ naêng qua töøng naêm ñeå coù chính saùch thaêng chöùc vaø taêng löông hôïp lyù, kòp thôøi ñoäng vieân nhöõng nhaân vieân coù thaønh tích toát. Vieäc löïa choïn caù nhaân ñeå khen thöôûng döïa vaøo yù kieán cuûa taäp theå vaø phaàn nhieàu bò aûnh höôûng cuûa caûm tình caù nhaân. Tuy nhieân, vieäc boå nhieäm moät vò trí laõnh ñaïo laïi phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo giaùm ñoác chi nhaùnh, cho duø tröôùc ñoù coù cuoäc boû phieáu tín nhieäm nhöng keát quaû boû phieáu khoâng ñöôïc coâng boá. - Theo keát quaû ñieàu tra cuûa chuùng toâi, vôùi caâu hoûi “Nguyeân nhaân söï chaûy maùu chaát xaùm ôû BIDV” coù 41,2% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng do vaán ñeà thu nhaäp, 21,8% cho raèng do chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng khaû naêng, vaø 16,8% cho raèng do khoâng coù cô hoäi thaêng tieán. Keát quaû treân phaàn naøo cuõng phaûn aùnh ñuùng phaân tích cuûa chuùng toâi, chính vaán ñeà traû löông vaø ñaùnh giaù nhaân vieân chöa phuø hôïp khieán nhieàu nhaân vieân gioûi cuûa BIDV ñaàu quaân cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, caùc NHTMCP. Ñieàu naøy coù theå daãn ñeán nhieàu baát lôïi cho BIDV so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh vì kinh nghieäm cuûa caùc nhaân vieân “ra ñi” seõ laø nguoàn löïc quyù giaù giuùp caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi giaûm bôùt nhöõng baát lôïi do chöa thoâng hieåu veà moâi tröôøng luaät phaùp, taäp quaùn, truyeàn thoáng vaên hoaù nhö caùc ngaân haøng Việt Nam. Hôn nöõa, caùc nhaân vieân naøy coøn coù theå loâi keùo nhöõng khaùch haøng cuûa BIDV. Vì theá, moät khi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaøo Việt Nam, hoï seõ duøng nhieàu bieän phaùp ñeå loâi keùo caùc nhaân löïc gioûi cuûa caùc NHTMVN ñeå haïn cheá nhöõng raøo caûn xaâm nhaäp. Do ñoù, - 39 - giöõ chaân nhaân vieân gioûi vöøa giuùp BIDV giöõ lôïi theá caïnh tranh, vöøa laøm giaûm ñi lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, vaø laøm chaäm böôùc tieán cuûa caùc NHTMCP. 2.2.1.4. Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc Veà naêng löïc quaûn lyù Naêng löïc quaûn lyù cuûa Ban laõnh ñaïo khaù toát. Ban laõnh ñaïo cuûa BIDV ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù trình ñoä thaïc syõ trôû leân, coù nhieàu kinh nghieäm trong lónh vöïc ngaân haøng. Tuy nhieân, neáu so vôùi kinh nghieäm quaûn trò haøng traêm naêm cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi kinh nghieäm thì vaãn coøn khaù khieâm toán. Ñoù cuõng laø ñieàu taát yeáu, nhöng vôùi noã löïc hoïc taäp, ñieåm yeáu naøy seõ ñöôïc khaéc phuïc. Ñieàu quan troïng laø ban laõnh ñaïo BIDV caàn coù yù thöùc ñoåi môùi, yù thöùc veà aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng maïnh, vaø quan taâm ñeán vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Trong vieäc quaûn trò ngaân haøng, vaán ñeà chöùc naêng ñaïi dieän vaø giaùm saùt cuûa hoäi ñoàng quaûn trò cuõng nhö ban kieåm soaùt chöa coù söï phaân ñònh roõ raøng. Do BIDV khoâng coù ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng neân Ban kieåm soaùt vöøa giöõ vai troø nhö moät cô quan ñaïi dieän cho chuû sôû höõu nhaø nöôùc giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò, vöøa nhö moät cô quan tröïc thuoäc Hoäi ñoàng quaûn trò, gaây ra söï xung ñoät quyeàn löïc vaø choàng cheùo veà traùch nhieäm. Moät ñieåm yeáu veà naêng löïc quaûn lyù cuûa BIDV laø vieäc thieáu nhöõng coâng cuï quaûn lyù hieän ñaïi vaø hieäu quaû. Heä thoáng thoâng tin quaûn trò coøn yeáu. Baùo caùo raát nhieàu, nhöng choàng cheùo, chöa cung caáp cho Ban laõnh ñaïo nhöõng thoâng tin caàn thieát chính xaùc vaø kòp thôøi ñeå coù nhöõng quyeát ñònh quaûn lyù hieäu quaû. Soá löôïng baùo caùo moät chi nhaùnh göûi veà Hoäi sôû chính haøng thaùng khoaûng 15 baûn, ñoù laø chöa keå caùc baùo caùo ñoät xuaát cho NHNN, chính phuû,…. Vôùi soá löôïng 79 chi nhaùnh caáp 1, haøng thaùng Hoäi sôû chính nhaän hôn 1000 baûn baùo caùo, vôùi soá löôïng naøy khoù coù theå laøm toát vieäc choïn loïc, phaân tích, toång hôïp. Hôn nöõa thoâng tin cuûa moät soá baùo caùo ñoâi khi truøng laép, coù khi chæ caàn toång hôïp laø ñaõ coù thoâng tin - 40 - nhöng ñeå nhanh goïn cho Hoäi sôû chính, caùc chi nhaùnh phaûi laøm theâm moät baûn baùo caùo môùi. Ngoaøi ra, moät ñieåm yeáu khaùc ôû BIDV laø chöa xaây döïng ñöôïc chieán löôïc caïnh tranh. Keá hoaïch kinh doanh haøng naêm döïa vaøo mong muoán chuû quan cuûa ban laõnh ñaïo, vôùi tieâu chí naêm sau cao hôn naêm tröôùc, chöa caên cöù vaøo caùc yeáu toá nhö: moâi tröôøng kinh doanh, caùc ñoái thuû caïnh tranh,nhu caàu cuûa khaùch haøng. Chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc caïnh tranh laïi caøng khoâng cuï theå, mang tính thuï ñoäng, öùng phoù tình huoáng, vaø chæ neâu chung chung BIDV seõ trôû thaønh moät ngaân haøng theá naøo trong 10, 20 naêm tôùi nhöng khoâng neâu roõ vò theá caïnh tranh hieän taïi cuûa BIDV laø theá naøo, phaûi laøm gì ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu moät caùch chung chung nhö vaäy. Hôn nöõa, BIDV chöa thöïc hieän moät cuoäc nghieân cöùu thò tröôøng naøo baøi baûn, quy moâ, toaøn dieän ñeå coù theå phuïc vuï cho vieäc laäp chieán löôïc caïnh tranh. Theo keát quaû ñieàu tra cuûa chuùng toâi, veà möùc ñoä quan taâm ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa laõnh ñaïo BIDV, 44,6% nhöõng ñöôïc phoûng vaán ñaùnh giaù möùc ñoäquan taâm laø vöøa phaûi, 22,3% cho raèng ñaùnh giaù raát quan taâm, ñeán 17% cho raèng laõnh ñaïo BIDV chæ quan taâm ñeán caùc vaán ñeà saùch löôïc ngaén haïn. Veà cô caáu toå chöùc Moâ hình toå chöùc ñang ñöôïc quy chuaån theo moâ hình cuûa caùc ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi. Döôùi söï tö vaán cuûa nhoùm TV 2 (thuoäc WB) BIDV ñaõ chuyeån ñoåi moâ hình toå chöùc töø moâ hình taäp trung quyeàn löïc cao taïi Hoäi sôû chính sang moâ hình phaân quyeàn phaùn quyeát cho caùc chi nhaùnh, töø ñoù phaân quyeàn pheâ duyeät ñeán caáp laõnh ñaïo phoøng. Song song ñoù, moâ hình quaûn lyù thöïc hieän dòch vuï moät cöûa ñaõ ñöôïc trieån khai taïi taát caû caùc ñieåm giao dòch cuûa BIDV. BIDV ñaõ taùch baïch hoaït ñoäng giöõa khoái quaûn lyù, haønh chính vôùi khoái kinh doanh tröïc tieáp theo moâ hình back-office vaø front-office. Theo ñoù, boä phaän front-office seõ tröïc tieáp giao dòch vôùi khaùch haøng, boä phaän back-office quaûn lyù, löu tröõ hoà sô, thöïc - 41 - hieän kieåm tra cheùo giöõa caùc boä phaän. Moâ hình naøy ñaõ tieán haønh moâ taû vaø phaân loaïi coâng vieäc raát cuï theå vaø chi tieát, cho pheùp moãi boä phaän hoaït ñoäng ñoäc laäp, vaø hieäu quaû hôn. 2.2.1.5. Maïng löôùi chi nhaùnh Maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép toaøn quoác vôùi 03 Sôû giao dòch vaø 141 chi nhaùnh caáp 1, 2 treân 64 tænh thaønh phoá. Moãi tænh ñeàu coù ít nhaát 01 chi nhaùnh caáp 1 cuûa BIDV. Taïi caùc thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi, TP Hoà Chí Minh soá löôïng caùc chi nhaùnh nhieàu hôn. Caùc chi nhaùnh caáp 1 ñöôïc môû caùc chi nhaùnh caáp 2 tröïc thuoäc. Caùc chi nhaùnh caáp 1 chæ ñöôïc cho vay caùc doanh nghiệp coù truï sôû taïi ñòa phöông. Nhöng giöõa caùc chi nhaùnh coù cuøng ñòa baøn, BIDV khoâng quy ñònh ñòa baøn rieâng cho töøng chi nhaùnh, daãn ñeán tình traïng giaønh khaùch haøng laãn nhau trong noäi boä. Lôïi theá veà maïng löôùi chi nhaùnh cuûa BIDV phaàn naøo mang tính ngaén haïn do caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang bò haïn cheá môû chi nhaùnh, caùc NHTMCP ñang trong giai ñoaïn môû roäng chi nhaùnh sau thôøi kyø cuûng coá hoaït ñoäng. Vaán ñeà quan troïng nhaát laø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh. 2.2.2. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân trong (IFE): Qua vieäc phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV, chuùng toâi laäp baûng ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong vôùi thang ñieåm töø 1-4, trong ñoù 1 theå hieän ñieåm yeáu nhieàu nhaát, 2 laø ñieåm yeáu ít nhaát, 3 laø ñieåm maïnh ít nhaát vaø 4 laø ñieåm maïnh nhieàu nhaát. Ñieåm soá ñöôïc xaùc ñònh ôû baûng 2.4 ñöôïc toång hôïp töø ñieàu tra tham khaûo yù kieán cuûa 112 ngöôøi ñang coâng taùc taïi BIDV (töø nhaân vieân cho ñeán caáp quaûn lyù cao nhaát baèng phöông phaùp choïn maãu) vaø nhöõng cuoäc phoûng vaán chuyeân gia trong ngaønh. - 42 - Baûng 2.7 Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân trong (IFE) Caùc yeáu toá Möùcñoä quan troïng cuûa caùc yeáu toá Phaân loaïi Soá ñieåm quan troïng Coù voán ñieàu leä lôùn, laâu naêm 0.11 4 0.44 Caùc chuaån möïc hoaït ñoäng chöa theo thoâng leä quoác teá 0.08 1 0.08 Cô caáu lôïi nhuaän vaø taøi saûn chöa ña daïng hoaù 0.03 2 0.06 Ñaõ taïo döïng ñöôïc thöông hieäu treân thò tröôøng taøi chính 0.04 3 0.12 Nôï khoâng sinh lôøi chieám tyû leä cao trong toång dö nôï 0.06 1 0.06 Neàn khaùch haøng chöa ñöôïc ña daïng 0.03 2 0.06 Ñaõ coù quy trình quaûn lyù ruûi ro 0.01 3 0.03 Thò phaàn töông ñoái lôùn vaø coù taêng tröôûng 0.09 3 0.27 Ñöôïc tieáp caän nhöõng nguoàn voán taøi trôï lôùn 0.06 4 0.24 Phaàn meàm quaûn trò ngaân haøng töông ñoái hieän ñaïi 0.02 3 0.06 Khaû naêng lieân keát vôùi caùc ngaân haøng khaùc töông ñoái toát 0.03 3 0.09 Chöa coù boä phaän Marketing 0.05 1 0.05 Chaát löôïng nghieân cöùu, phaùt trieån thaáp 0.03 2 0.06 Saûn phaåm vaø dòch vuï chöa ñöôïc ña daïng 0.08 2 0.16 Chính saùch tuyeån duïng chöa thu huùt ñöôïc ngöôøi taøi 0.05 1 0.05 Chính saùch traû löông, ñaùnh giaù nhaân vieân chöa phuø hôïp 0.03 2 0.06 Naêng löïc quaûn lyù cuûa ban laõnh ñaïo khaù toát 0.05 3 0.15 Heä thoáng thoâng tin quaûn trò coøn yeáu 0.03 2 0.06 Moâ hình toå chöùc ñang daàn hoaøn thieän 0.02 3 0.06 Taøi chính ngaøy caøng minh baïch 0.02 3 0.06 Maïng löôùi chi nhaùnh roäng 0.08 4 0.32 Toång coäng 1.00 2,54 Nguoàn: Toång hôïp, xöû lyù thoâng tin töø ñieàu tra khaûo saùt cuûa ngöôøi vieát vaø tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia ngaân haøng. Nhaän xeùt: Soá ñieåm quan troïng toång coäng laø 2,54 (trung bình laø 2,5) cho thaáy Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam chæ ôû möùc trung bình veà vò trí chieán löôïc noäi boä toång quaùt. 2.2.3. Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi: 2.2.3.1. Moâi tröôøng vó moâ (1) Moâi tröôøng kinh teá - 43 - Kinh teá tieáp tuïc taêng tröôûng ôû möùc cao vaø oån ñònh. Naêm 2005, kinh teá Việt Nam tieáp tuïc taêng tröôûng oån ñònh, toác ñoä taêng GDP ñaït 8,4%, möùc taêng tröôûng cao nhaát trong voøng 9 naêm qua, trong ñoù ñoùng goùp cuûa coâng nghieäp vaø xaây döïng laø 4,2%; dòch vuï 3,4% vaø noâng nghieäp laø 0,8%. Baûng 2.8 – Caùc chæ tieâu chính veà phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi Việt Nam Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2005 Toác ñoä taêng tröôûng GDP 7,7% 8,4% Toác ñoä taêng giaù trò caùc ngaønh dòch vuï 8% 8,5% Toác ñoä taêng giaù trò sản xuất noâng nghieäp 4,9% 4% Toác ñoä taêng giaù trò sản xuất coâng nghieäp 15,6% 10,6% Toác ñoä taêng kim ngaïch xuaát khaåu 31,4% 21,6% Chæ soá giaù tieâu duøng 9,5% 8,4% Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ Vôùi nhöõng noã löïc caûi caùch cuûa chính phuû, doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) taêng nhanh, naêm 2005 ñaõ taêng 45,2% so vôùi naêm 2004 vaø laø möùc taêng cao nhaát trong voøng 8 naêm qua. Beân caïnh ñoù, nguoàn voán ODA cam keát cuõng ñaït 3,74 tyû USD, möùc kyû luïc trong suoát 10 naêm qua. Ñieàu ñoù theå hieän söï uûng hoä cuûa caùc nhaø taøi trôï vôùi ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 5 naêm 2006- 2010 cuûa chính phuû Việt Nam vaø tieáp tuïc khaúng ñònh Việt Nam laø ñieåm ñeán ñaàu tö an toaøn, haáp daãn. Thò tröôøng taøi chính Vieät Nam ñaït toác ñoä taêng tröôûng toát vaø hoäi nhaäp vôùi thò tröôøng taøi chính quoác teá. Ngaân haøng vaãn laø nguoàn cung öùng voán chuû löïc vaø nhu caàu voán cho ñaàu tö phaùt trieån coøn raát cao. Thöïc hieän voán ñaàu tö phaùt trieån naêm 2005 theo giaù thöïc teá ñaït 324.000 tyû VNÑ, taêng 8% so vôùi 2004. Toång huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng taêng 23%, toång dö nôï taêng khoaûng 19% so vôùi naêm 2004. Khaû naêng tieáp caän thò tröôøng taøi chính quoác teá deã daøng hôn. Trong naêm 2005, möùc xeáp haïng tín nhieäm ngoaïi teä daøi haïn cuûa Vieät nam ñaõ ñöôïc Standar & - 44 - Poors naâng töø B+ leân BB-, trieån voïng phaùt trieån töø möùc “oån ñònh” sang “tích cöïc”. Chæ soá naøy cuõng ñöôïc Moody’s naâng töø möùc B1 leân Ba3 vaøo thaùng 7/2005. Tuy nhieân, thò tröôøng voán Việt Nam phaùt trieån khoâng ñoàng boä, thò tröôøng chöùng khoaùn coù quy moâ nhoû, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cho ñaàu tö daøi haïn. Thò tröôøng voán cho ñaàu tö daøi haïn taäp trung ôû ngaân haøng tieàm aån nguy cô khuûng hoaûng vì phaàn lôùn voán huy ñoäng cuûa ngaân haøng ñeàu laø ngaén haïn. (2) Moâi tröôøng phaùp lyù Moâi tröôøng phaùp lyù ngaøy caøng hoaøn thieän. Theo caùc cam keát cuûa Việt Nam ñoái vôùi WTO khi gia nhaäp, Việt Nam seõ phaûi tieáp tuïc ban haønh theâm caùc luaän vaø hoaøn chænh moâi tröôøng phaùp lyù ñeå taïo ra “saân chôi” bình ñaúng cho moïi ngaân haøng, ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc moät khi moâi tröôøng phaùp lyù ñöôïc hoaøn thieän caùc raøo caûn xaâm nhaäp cuõng ñöôïc xoaù boû vaø phaù luoân theá ñoäc quyeàn cuûa caùc NHTMQD hieän nay. Nhöõng raøo caûn xaâm nhaäp vaø loä trình môû cöûa ngaønh ngaân haøng theo caùc cam keát cuûa Việt Nam ñoái vôùi WTO khi gia nhaäp ñöôïc toùm taét ôû moät vaøi ñieåm chính sau13 : ƒ Caùc Toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc thaønh laäp hieän dieän thöông maïi taïi Việt Nam döôùi caùc hình thöùc caùc NHTM nöôùc ngoaøi sau: vaên phoøng ñaïi dieän, chi nhaùnh NHTM nöôùc ngoaøi, NHTM lieân doanh, trong ñoù phaàn goùp voán cuûa beân nöôùc ngoaøi khoâng vöôït quaù 50% voán ñieàu leä cuûa ngaân haøng lieân doanh, coâng ty cho thueâ taøi chính lieân doanh, coâng ty cho thueâ taøi chính 100% voán nöôùc ngoaøi, coâng ty taøi chính lieân doanh vaø coâng ty taøi chính 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Keå töø ngaøy 01 thaùng 4 naêm 2007 ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. ƒ Trong voøng 5 naêm keå töø ngaøy gia nhaäp WTO, Việt Nam coù theå haïn cheá quyeàn cuûa moät chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñöôïc nhaän tieàn göûi baèng ( ) Tham khaûo baûn ñaày ñuû trong phaàn phuï luïc ôû phía sau. Nguoàn: website cuûa Boä thöông maïi www.mot.gov.vn 13 - 45 - Ñoàng Việt Nam töø caùc theå nhaân Việt Nam maø ngaân haøng khoâng coù quan heä tín duïng theo möùc voán maø ngaân haøng meï caáp cho chi nhaùnh phuø hôïp vôùi loä trình sau: ngaøy 01/01/2007 baèng 650% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp; töø ngaøy 01/01/2008 baèng 800% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp; töø ngaøy 01/01/2009 baèng 900% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp; töø ngaøy 01/01/2010 baèng 1000% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp; töø ngaøy 01/01/2011 khoâng phaân bieät ñoái xöû. ƒ Ñoái vôùi vieäc tham gia goùp voán döôùi hình thöùc mua coå phaàn: toång soá coå phaàn do caùc theå nhaân vaø phaùp nhaân nöôùc ngoaøi naém giöõ taïi moãi NHTMCP cuûa Việt Nam khoâng ñöôïc vöôït quaù 30% voán ñieàu leä cuûa ngaân haøng, tröø khi luaät phaùp Việt Nam coù quy ñònh khaùc hoaëc ñöôïc söï cho pheùp cuûa cô quan coù thaåm quyeàn cuûa Việt Nam. ƒ Chi nhaùnh NHTM nöôùc ngoaøi: khoâng ñöôïc pheùp môû caùc ñieåm giao dòch khaùc ngoaøi truï sôû chi nhaùnh cuûa mình. (Nguoàn: website cuûa Boä thöông maïi www.mot.gov.vn) Chöa keå caùc cam keát ñoái vôùi WTO, khung phaùp lyù hieän coøn thieáu soùt nhöõng quy ñònh veà xöû lyù nôï, xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo, coå phaàn hoaù NHTMQD. Caùc vaên baûn lieân quan ñeán xöû lyù nôï coøn chöa cuï theå, choàng cheùo, chöa cho ngaân haøng quyeàn chuû ñoäng xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo, chöa ñöôïc tröïc tieáp quaûn lyù, khoâi phuïc hoaït ñoäng doanh nghiệp ñeå kinh doanh hoaëc baùn, vaø chæ ñöôïc giöõ toái ña 11% voán ñieàu leä cuûa doanh nghieäp. Ngaân haøng vaãn chöa coù quyeàn ñöôïc töï phaùt maïi taøi saûn, vieäc baùn taøi saûn coâng khai chöa coù höôùng daãn cuï theå vì toå chöùc ñaáu giaù lieân quan ñeán giaáy pheùp vaø quy ñònh ñaáu giaù. (3) Moâi tröôøng khoa hoïc coâng ngheä Cô sôû haï taàng coâng ngheä ngaân haøng tuït haäu so vôùi theá giôùi. Việt Nam chöa coù neàn khoa hoïc coâng ngheä maïnh neân ñaõ gaây trôû ngaïi cho vieäc caûi thieän naêng löïc coâng ngheä ôû caùc ngaân haøng. Việt Nam chuù troïng ñeán vieäc öùng duïng vaø tieáp nhaän chuyeån giao coâng ngheä töø nöôùc ngoaøi hôn laø vieäc ñaàu tö nghieân cöùu ñoåi - 46 - môùi coâng ngheä. Chính vì theá, caùc saûn phaåm khoa hoïc coâng ngheä coù maët ôû Việt Nam ñeàu ñi sau theá giôùi, vaø chaäm ñoåi môùi. Moät soá nguyeân nhaân cuûa tình traïng naøy laø: - Vieäc ñaàu tö nghieân cöùu thieáu haún khaâu “sau nghieäm thu” ñeå ñöa keát quaû nghieân cöùu vaøo thöïc teá. - Caùc saûn phaåm nghieân cöùu chöa phuø hôïp vôùi thöïc teá, môùi döøng laïi ôû caáp yù töôûng hoaëc saûn phaåm thí nghieäm, chöa ñöôïc trieån khai roäng raõi. Tyû leä caùc baèng phaùt minh vaø saùng cheá cuûa Việt Nam coøn raát thaáp. - Thieáu caùc dòch vuï chuyeân moân nhö tieáp thò, nghieân cöùu thò tröôøng, moâi giôùi giöõa beân mua vaø beân baùn. Thoâng tin veà coâng ngheä khoù coù theå chuyeån giao hoaëc chöa ñöôïc phoå caäp. - Thieáu caùc chính saùch, quy ñònh thích hôïp veà tín duïng, thueá, haûi quan, … ñeå khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån caùc saûn phaåm môùi . 2.2.3.2. Moâi tröôøng vi moâ (1) Caùc ñoái thuû caïnh tranh Heä thoáng ngaân haøng Việt Nam chia thaønh ba nhoùm: caùc NHTMQD, caùc NHTMCP, vaø caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. ÔÛ thôøi ñieåm phaân tích, caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaãn chöa ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng taïi Việt Nam neân ñoái töôïng naøy seõ ñöôïc xeùt trong phaàn caùc ñoái thuû tieàm aån cuûa BIDV. Caùc ñoái thuû caïnh tranh tröïc tieáp cuûa BIDV coù theå xaùc ñònh ngay goàm caùc NHTMQD: VCB, ICB vaø Agribank vaø hai NHTMCP coù quy moâ lôùn nhaát laø: ACB vaø Sacombank. Baûng 2.9 – Moät soá chæ tieâu hoaït ñoäng cuûa BIDV vaø caùc ñoái thuû caïnh tranh thôøi ñieåm 31/12/2005 . ÑVT: ngaøn tyû ñoàng Chæ tieâu VCB ICB Agribank BIDV ACB Sacombank Toång taøi saûn 137 114 182 121 32 14 Toång doanh thu 7,3 1,1 21,9 7,6 2,1 1,2 Voán chuû sôû höõu 10 5,4 9,8 6,5 1,4 1,8 Soá löôïng chi nhaùnh 114 134 1800 144 61 103 Soá naêm hoaït ñoäng 44 18 18 49 13 15 - 47 - Thò phaàn tín duïng 11% 14% 29% 14% 0.8% 0.6% Thò phaàn huy ñoäng voán 13% 17% 29% 17% N/A N/A % thu nhaäp töø tín duïng 60% 73% 74% 71% 44% 70% Net profit margin 17.7% 5.0% 5.7% 1.5% 14.1% 19.4% ROE 14,9% 12,74% 11,86% 8,81% 27,37% 16,47% CAR(14) 7 6.07 < 8% 6.8 12 15.4 Tyû leä nôï xaáu( )15 2.6 2.18 6 12 0.9 0.9 Nguoàn: Toång hôïp töø caùc baùo caùo thöôøng nieân 2005 cuûa caùc ngaân haøng vaø taøi lieäu “Vietnam Equity Research” ngaøy 15/8/2006 cuûa VinaCapital Baûng treân cho thaáy 4 NHTMQD ñaõ chieám ñeán 68% thò phaàn tín duïng, vaø 75% thò phaàn huy ñoäng voán trong khi 37 NHTMCP coøn laïi chieám 16% thò phaàn tín duïng vaø 13% thò phaàn huy ñoäng voán. Maëc duø coù quy moâ, maïng löôùi lôùn nhaát, hoaït ñoäng hieäu quaû nhaát trong nhoùm caùc NHTMCP nhöng caû ACB laãn Sacombank ñeàu chieám chöa tôùi 1% thò phaàn tín duïng. Coù theå nhaän ra ngay, cuõng nhö caùc NHTMQD khaùc, BIDV coù toång taøi saûn vaø voán chuû sôû höõu lôùn, maïng löôùi chi nhaùnh roäng, chieám thò phaàn lôùn, nhöng naêng löïc taøi chính keùm hôn, tyû leä nôï xaáu cao hôn, vaø phuï thuoäc nhieàu vaøo tín duïng hôn so vôùi caùc NHTMCP. Caùc chuaån möïc hoaït ñoäng cuûa caùc NHTMQD vaãn chöa theo thoâng leä quoác teá. Caùc NHTMQD chöa ñaït ñöôïc heä soá CAR ôû möùc toái thieåu 8% theo tieâu chuaån quoác teá. Ngoaøi VCB coù tyû leä thu nhaäp töø tín duïng ñaït möùc 60% thu nhaäp, taát caû caùc NHTMQD coøn laïi ñeàu coù 70% thu nhaäp töø tín duïng. Baûng treân cuõng cho thaáy, xeùt trong nhoùm NHTMQD, BIDV laø ngaân haøng laâu naêm nhaát nhöng cuõng laø ngaân haøng coù tình hình taøi chính keùm nhaát vaø nôï xaáu cao nhaát. So saùnh rieâng giöõa BIDV vaø VCB cho thaáy, naêm 2005 toång doanh thu cuûa BIDV cao hôn nhöng bieân ñoä lôïi nhuaän thuaàn cuûa BIDV thaáp hôn VCB ñeán ( ) Heä soá an toaøn voán, theo chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam 14 ( ) Nôï xaáu xaùc ñònh theo chuaån möïc keá toaùn Vit Nam 15 - 48 - 10 laàn. Ñieàu naøy cho thaáy BIDV ñang chòu aûnh höôûng raát lôùn cuûa nôï xaáu, chòu aùp löïc phaûi laäp döï phoøng ruûi ro. (2) Khaùch haøng (cuõng ñoàng thôøi laø ngöôøi cung öùng) ¾ Khaùch haøng cuûa thò tröôøng ngaân haøng baùn sæ - caùc doanh nghieäp lôùn Caùc doanh nghiệp lôùn cuûa Việt Nam taäp trung ôû caùc DNNN, caùc toång coâng ty 90, 91, caùc taäp ñoaøn thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc. Theo ñeà aùn saép xeáp, cô caáu laïi caùc DNNN, taát caû caùc doanh nghiệp naøy seõ ñöôïc coå phaàn hoaù. Nhöõng DNNN lôùn vaø hoaït ñoäng hieäu quaû haàu heát taäp trung ôû caùc ngaønh ñöôïc Nhaø nöôùc baûo hoä cao: daàu khí, ñieän löïc, vieãn thoâng, caáp thoaùt nöôùc, haøng khoâng, ñoùng taøu, khai thaùc khoaùng saûn. Khi coå phaàn hoaù, vôùi tieàm löïc taøi chính maïnh do ñoäc quyeàn, caùc doanh nghiệp naøy seõ khoâng gaëp khoù khaên ñeå huy ñoäng voán. Hôn nöõa, caùc doanh nghiệp naøy cuõng ñang ñöôïc caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi “chaêm soùc ñaëc bieät”. Cho neân, vieãn caûnh thaáy ñöôïc laø hoï seõ quay sang baét tay vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, vaø seõ söû duïng thò tröôøng traùi phieáu, coå phieáu ñeå huy ñoäng voán vaø taêng voán cho ñaàu tö thay vì ñi vay ngaân haøng. Nghóa laø trong töông lai, nguoàn khaùch haøng laø nhöõng doanh nghiệp lôùn vaø toát seõ giaûm ñi, vaø khoù coù cô hoäi taêng theâm. ¾ Khaùch haøng cuûa thò tröôøng baùn leû (i) Caùc khaùch haøng caù nhaân Hieän nay chæ coù moät phaàn nhoû trong 83 trieäu ngöôøi Việt Nam tieáp caän vôùi caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi. Môùi coù khoaûng 5 trieäu taøi khoaûn caù nhaân vaø chæ coù 2 trieäu theû ATM ñöôïc phaùt haønh. Tyû leä thanh toaùn baèng tieàn maët trong daân cö ôû möùc 22,8%, vaãn laø möùc cao so vôùi theá giôùi. Theo moät nghieân cöùu thò tröôøng, tyû leä daân soá thò daân trung löu (nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp treân 500USD/thaùng) ñaõ chieám 34% daân soá trong naêm 2005, naêm 2000 chæ chieám 9%. Vôùi khoaûng 23 trieäu daân thaønh thò (9% daân soá) seõ coù khoaûng 8,1 trieäu ngöôøi laø thaønh phaàn trung löu. Hieän môùi coù 22% soá naøy coù taøi khoaûn taïi ngaân haøng. - 49 - Thaønh phaàn thò daân trung löu chính laø khaùch haøng tieàm naêng cuûa ngaân haøng. Nhoùm daân soá naøy seõ taïo ra thò tröôøng ngaân haøng baùn leû vôùi quy moâ ngaøy caøng lôùn theo toác ñoä ñoâ thò hoaù ngaøy caøng nhanh cuûa Việt Nam. Theo thoáng keâ veà daân soá hoïc Chaâu AÙ cuûa VinaCapital( )16 , vôùi toác ñoä taêng tröôûng cuûa daân thaønh thò khoaûng 1%/naêm (khoaûng 800.000 ngöôøi), taàng lôùp thò daân trung löu taêng khoaûng 30%/naêm, döï ñoaùn ñeán naêm 2020 soá löôïng taøi khoaûn ngaân haøng seõ taêng trung bình 40%/naêm vaø theû tín duïng cuõng taêng khoaûng 30%/naêm. Ñoù laø nhöõng soá lieäu döï baùo heát söùc khaû quan veà thò tröôøng ngaân haøng baùn leû, vaø ñoù cuõng coù theå laø töông lai cuûa ngaønh ngaân haøng Việt Nam. Caùc saûn phaåm ngaân haøng phuïc vuï thò tröôøng khaùch haøng laø thò daân trung löu seõ taäp trung vaøo nhöõng saûn phaåm dòch vuï ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng vaø mang laïi söï thuaän tieän. Coù theå chia laøm 5 loaïi chính: - Cho vay tieâu duøng caù nhaân: vay mua xe, söûa chöõa nhaø ôû, mua saém vaät duïng gia ñình, kinh doanh buoân baùn nhoû. Nhöõng saûn phaåm naøy ñaùp öùng nhu caàu sinh hoaït haøng ngaøy cuûa taàng lôùp thò daân trung löu. Caùc khoaûn vay naøy thoâng thöôøng khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo, thôøi gian vay 36 thaùng. - Caùc loaïi theû tín duïng, theû thò tröôøng, theû ATM. Saûn phaåm naøy ñaùp öùng toái ña söï thuaän lôïi trong chi tieâu vaø cuõng taïo ra thoùi quen thanh toaùn khoâng baèng tieàn maët. - Vay theá chaáp baát ñoäng saûn: mua caên hoä, nhaø ôû. Haàu heát ngöôøi daân Việt Nam ñeàu muoán coù nhaø rieâng. Thoáng keâ daân soá cho thaáy coù ñeán 57% daân soá döôùi 30 tuoåi vaø ñang ôû chung vôùi gia ñình. Ñieàu naøy coù nghóa laø moät soá löôïng khoâng nhoû nhöõng thanh nieân treû seõ laäp gia ñình vaø coù nhu caàu mua caên hoä rieâng. Khoaûn vay naøy seõ coù nhu caàu lôùn vaø laø nhöõng khoaûn vay daøi haïn. - Nhöõng saûn phaåm khaùc nhö baûo hieåm hoaëc moâi giôùi baát ñoäng saûn, caùc khoaûn vay ñaàu tö caù nhaân: vay ñaàu tö coå phieáu, traùi phieáu,.. ( ) Xem phaàn phuï luïc 16 - 50 - Noùi chung, thò tröôøng tín duïng giaønh cho caù nhaân môùi chæ ñang ôû giai ñoaïn baét ñaàu. Tieàm naêng cuûa thò tröôøng naøy (duø cho vay coù ñaûm baûo hay khoâng coù ñaûm baûo) laø raát lôùn. Hôn nöõa, taêng tröôûng trong thò tröôøng baùn leû cuõng ñoàng nghóa vôùi söï gia taêng soá löôïng taøi khoaûn ngaân haøng, vaø hình thaønh thoùi quen thanh toaùn qua ngaân haøng thay vì duøng tieàn maët. (ii) Caùc doanh nghiệp vöøa vaø nhoû Hieän coù khoaûng 240,000 DNVVN ôû Việt Nam, döï tính con soá naøy seõ taêng gaáp ñoâi vaøo naêm 2010. Caùc DNVVN ñoùng goùp moät phaàn ba GDP vaø thu huùt khoaûng 25% löïc löôïng lao ñoäng. Tuy nhieân, môùi chæ coù khoaûng moät phaàn naêm soá doanh nghiệp naøy tieáp caän nguoàn voán ngaân haøng ñeå phuïc vuï hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, phaàn coøn laïi vay möôïn gia ñình, baïn beø,... Caùc DNVVN phaûi coù taøi saûn theá chaáp ñeå vay voán, phaàn lôùn laø theá chaáp taøi saûn caù nhaân cuûa chuû doanh nghiệp. Baûn thaân caùc ngaân haøng cuõng khaù thaän troïng khi cho vay ñoái töôïng naøy vì khoâ