Luận văn Vận dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 Hợp đồng xây dựng vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội

LUẬN VĂN: Vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 - Hợp đồng xây dựng vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài Xây dựng cơ bản (XDCB) là ngành sản xuất vật chất hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân của mỗi quốc gia. Đặc biệt đối với Việt Nam, một đất nước đang phát triển thì XDCB được coi là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, thu hút sự quan tâm đầu tư của nhiều tổ chức, doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài nên ngành XDCB ở Việt Nam cũng phải chịu một sức ép cạnh tranh rất lớn. Mặt khác, vốn là ngành sản xuất công nghiệp mũi nhọn, với chi phí cho đầu tư XDCB chiếm tỷ trọng lớn trong tổng ngân sách nhà nước cũng như ngân sách của doanh nghiệp nên hoạt động đầu tư XDCB cũng là một lĩnh vực hết sức nhạy cảm. Trong điều kiện khủng hoảng kinh tế đang lan rộng như hiện nay, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực XDCB cũng là lĩnh vực ảnh hưởng đầu tiên và cũng rất nặng nề do thị trường bất động sản đóng băng, chi phí đầu tư lớn mà không thu hồi được vốn, mặt khác những công trình nhận thầu, hoặc chỉ định thầu cũng không có vốn để thực hiện, nhiều công trình chậm tiến độ, thiếu tính khả thi không chỉ ảnh hưởng lớn đến tình hình tài chính của doanh nghiệp mà còn gây rất nhiều khó khăn trong việc quản lý, hạch toán doanh thu và chi phí của các dự án đầu tư. Do tính đặc thù của ngành XDCB nên việc hạch toán doanh thu và chi phí của Hợp đồng xây dựng (HĐXD) vốn đã rất phức tạp nay lại càng khó khăn hơn. Mặt khác, trên thực tế hiện nay việc hạch toán doanh thu và chi phí giữa các doanh nghiệp XDCB chưa thực sự thống nhất, chưa phản ánh được một cách kịp thời, chính xác các thông tin về doanh thu và chi phí của HĐXD gây rất nhiều khó khăn cho quá trình quản lý, kiểm tra, kiểm toán, tại doanh nghiệp, các cơ quan chủ quản và các bên có liên quan. Mặc dù Bộ Tài chính đã ban hành hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam tương đối hoàn chỉnh, phù hợp với thông lệ và chuẩn mực kế toán quốc tế, trong đó có chuẩn mực kế toán số 15 "Hợp đồng xây dựng" áp dụng cho kế toán HĐXD và lập báo cáo tài chính (BCTC) của các nhà thầu từ tháng 1 năm 2003, tuy nhiên cho đến nay hầu hết các doanh nghiệp XDCB vẫn chưa vận dụng vào thực tiễn. Trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, việc hạch toán kế toán tại các đơn vị được thực hiện theo một chuẩn mực chung thống nhất phù hợp với thông lệ và chuẩn mực kế toán quốc tế là một nhu cầu tất yếu. Chính vì vậy, việc vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD tại các doanh nghiệp XDCB là hết sức cần thiết và cấp bách hiện nay. Xuất phát từ lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: "Vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 - Hợp đồng xây dựng vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội" làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Mục đích của đề tài Trên cơ sở đi sâu, phân tích lý luận cơ bản về nguyên tắc và phương pháp kế toán doanh thu và chi phí liên quan đến HĐXD theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15, đồng thời nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác kế toán doanh thu và chi phí HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 để từ đó đưa ra phương hướng và một số giải pháp nhằm vận dụng có hiệu quả Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu và chi phí tại Công ty. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu: Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 và những vấn đề cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí HĐXD trong doanh nghiệp xây lắp và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2. - Phạm vi nghiên cứu: Kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2. Nguồn tài liệu và thông tin sử dụng trong luận văn từ Công ty cổ phần Xây dựng số 2. 4. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Đề tài góp phần làm rõ hơn các nguyên tắc và phương pháp kế toán doanh thu và chi phí liên quan đến HĐXD được đề cập trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15. Đánh giá đúng thực trạng kế toán doanh thu và chi phí của HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2. Đề xuất các giải pháp để vận dụng hiệu quả nhất Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc kế toán doanh thu và chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, kết cấu luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về doanh thu và chi phí HĐXD và kế toán doanh thu, chi phí của Hợp đồng xây dựng theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 trong các doanh nghiệp xây dựng. Chương 2: Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội. Chương 3: Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí của Hợp đồng xây dựng theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty xây dựng Hà Nội. Chương 1 Những vấn đề cơ bản về doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng và kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 trong các Doanh nghiệp xây dựng 1.1. Đặc điểm hoạt động xây dựng và những vấn đề cơ bản về Hợp đồng xây dựng 1.1.1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp xây dựng Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất có tính chất công nghiệp giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và cũng là ngành sản xuất công nghiệp đặc biệt, chính đặc điểm khác biệt riêng có này của ngành XDCB đã tác động lớn đến công tác kế toán trong doanh nghiệp nói chung và công tác kế toán doanh thu và chi phí của HĐXD nói riêng. Điều này được thể hiện: Thứ nhất: Sản phẩm xây dựng là sản phẩm mang tính đơn chiếc, riêng lẻ. Mỗi sản phẩm xây dựng là một công trình hoặc hạng mục công trình riêng biệt, có yêu cầu riêng về mặt thiết kế, mỹ thuật, kết cấu, hình thức, địa điểm xây dựng khác nhau, không sản phẩm nào giống sản phẩm nào. Chính vì vậy, mỗi sản phẩm xây dựng đều có yêu cầu về tổ chức thi công và biện pháp thi công phù hợp với đặc điểm của từng công trình cụ thể, do đó yêu cầu quản lý và hạch toán doanh thu và chi phí cũng được tính cho từng sản phẩm xây dựng riêng biệt. Điều này đòi hỏi công tác tập hợp chi phí sản xuất thực tế phải bám sát chi phí sản xuất dự toán cho từng công trình, hạng mục công trình. Thứ hai: Sản phẩm xây dựng thường có giá trị lớn và thời gian thi công công trình tương đối dài. Các công trình XDCB thường có thời gian thi công rất dài, thường là trên một năm, thậm chí có những công trình kéo dài hàng chục năm. Điều này tác động rất nhiều đến việc xác định chi phí, doanh thu của HĐXD. Để có thể đảm bảo tính trung thực của thông tin kế toán, đòi hỏi bộ phận kế toán trong Doanh nghiệp xây dựng phải có phương pháp tập hợp chi phí, xác định doanh thu phù hợp và thống nhất theo quy định của chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành để đảm bảo tính đúng đắn và kịp thời của số liệu kế toán và nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí. Thứ ba: Sản phẩm XDCB có thời gian sử dụng tương đối dài. Các công trình XDCB có thời gian sử dụng tương đối dài nên mọi sai lầm trong khi thi công đều khó sửa chữa, phải phá đi làm lại. Mặt khác, giá trị công trình lại lớn vì vậy sai lầm trong XDCB vừa gây lãng phí, vừa để lại hậu quả nghiêm trọng lâu dài và khó khắc phục. Chính vì vậy trong quá trình thi công bên cạnh việc quản lý trên phương diện hạch toán cần tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng công trình. Thứ tư: Sản phẩm XDCB được sử dụng tại chỗ gắn liền với địa điểm xây dựng, nơi sản xuất chính là nơi tiêu thụ sản phẩm. Do địa điểm xây dựng luôn thay đổi theo địa bàn thi công nên sẽ có rất nhiều khoản chi phí phát sinh kèm theo như: chi phí điều động nhân công, điều động máy móc thi công, chi phí xây dựng các công trình tạm thời (lán trại, nhà tạm…), chuẩn bị mặt bằng, san dọn mặt bằng sau khi thi công…nên nếu không có biện pháp tổ chức quản lý, thi công tốt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế, để có thể tổ chức tốt công tác kiểm soát chi phí đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh (SXKD) của mình, các doanh nghiệp xây dựng thường sử dụng lực lượng lao động thuê ngoài tại chỗ, tại nơi thi công công trình để giảm bớt các chi phí di dời, chuyển dịch. Chính đặc điểm này đã tác động trực tiếp đến việc tổ chức công tác kế toán nói chung và kế toán chi phí và doanh thu của HĐXD nói riêng. Thứ năm: Sản phẩm XDCB được tiêu thụ theo giá dự toán hoặc giá thỏa thuận với chủ đầu tư từ trước (giá dự thầu). Giá dự toán (trong chỉ định thầu) hoặc giá dự thầu (trong đấu thầu) là giá bán hay còn gọi là doanh thu của sản phẩm xây dựng. Sự khác biệt lớn nhất giữa các doanh nghiệp xây dựng và các doanh nghiệp khác trong việc xác định giá bán chính là giá dự thầu do các doanh nghiệp xây dựng tham gia đấu thầu tự lập dựa trên hồ sơ thiết kế và các yêu cầu của bên mời thầu, các quy định chung về định mức, đơn giá của Nhà nước, các kinh nghiệm thực tế và ý đồ chiến lược tranh thầu. Như vậy, doanh thu của sản phẩm xây dựng được xác định trước khi sản xuất sản phẩm, còn đối với các hàng hóa khác thì doanh thu chỉ được xác định sau khi bán được sản phẩm sản xuất ra. Chính vì vậy, kế toán phải phản ánh và giám sát chặt chẽ quá trình bàn giao sản phẩm hoàn thành nhằm thu hồi vốn đủ và nhanh chóng. Thứ sáu: Sản phẩm xây dựng thường được tổ chức sản xuất ngoài trời, chịu tác động trực tiếp của các yếu tố môi trường, khí hậu, thời tiết. Do đó, sản phẩm xây dựng thường mang tính chất thời vụ. Đặc điểm này đòi hỏi các doanh nghiệp xây dựng cần tổ chức tốt công tác quản lý lao động, vật tư chặt chẽ đảm bảo thi công nhanh đúng tiến độ. Trong điều kiện thi công môi trường không thuận lợi các doanh nghiệp xây dựng cần có biện pháp, kế hoạch cụ thể nhằm hạn chế tối đa thiệt hại do thời tiết gây ra (như phải phá đi làm lại, sửa chữa hoặc ngừng thi công…). Có thể nói, xây dựng là một ngành sản xuất có nhiều nét đặc thù so với các doanh nghiệp SXKD nói chung. Vì thế, kế toán chi phí, doanh thu HĐXD trong các doanh nghiệp xây dựng đòi hỏi phải được tổ chức khoa học, nhằm đảm bảo cung cấp thông tin một cách trung thực và khách quan về tình hình hoạt động sản xuất trong các doanh nghiệp xây dựng. 1.1.2. Hợp đồng xây dựng và phân loại Hợp đồng xây dựng trong các doanh nghiệp xây dựng 1.1.2.1. Hợp đồng xây dựng Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15, HĐXD được định nghĩa như sau: "Hợp đồng xây dựng là hợp đồng bằng văn bản về việc xây dựng một tài sản hoặc một tổ hợp các tài sản có liên quan chặt chẽ hay phụ thuộc lẫn nhau về mặt thiết kế, công nghệ, chức năng hoặc các mục đích sử dụng cơ bản của chúng". Theo định nghĩa trên, thì HĐXD có thể được thỏa thuận để xây dựng một tài sản đơn lẻ, như: một chiếc cầu, một tòa nhà, một đường ống dẫn dầu, một con đường hoặc xây dựng tổ hợp các tài sản có liên quan chặt chẽ hay phụ thuộc lẫn nhau về thiết kế, công nghệ, chức năng hay mục đích sử dụng cơ bản của chúng, như: một nhà máy lọc dầu, tổ hợp nhà máy dệt, may. Trong chuẩn mực này, HĐXD còn bao gồm: - Hợp đồng dịch vụ có liên quan trực tiếp đến việc xây dựng tài sản như: hợp đồng tư vấn, thiết kế, khảo sát, hợp đồng dịch vụ quản lý dự án và kiến trúc. - Hợp đồng phục chế hay phá hủy các tài sản và khôi phục môi trường sau khi phá hủy các tài sản. Theo nội dung nêu trong định nghĩa về HĐXD thì HĐXD có thể liên quan đến việc xây dựng một tài sản hoặc tổ hợp các tài sản. Vậy nếu có một nhóm các hợp đồng được ký kết với một khách hàng hoặc một số khách hàng và mỗi hợp đồng đều có thiết kế riêng nhưng lại có liên quan chặt chẽ với nhau thì HĐXD đó được phân chia và kết hợp như thế nào? Trong một số trường hợp, chuẩn mực này được áp dụng cho những phần riêng biệt có thể nhận biết được của một hợp đồng riêng rẽ hoặc một nhóm các hợp đồng để phản ánh bản chất của hợp đồng hay nhóm các HĐXD. Chính vì vậy, việc kết hợp và phân chia các HĐXD đều phải thỏa mãn được những điều kiện cụ thể. Chuẩn mực kế toán số 15 - HĐXD quy định việc kết hợp và phân chia HĐXD như sau: - Một HĐXD liên quan đến xây dựng một số tài sản thì việc xây dựng mỗi tài sản được coi như một HĐXD riêng rẽ khi thỏa mãn đồng thời ba điều kiện sau: + Có thiết kế, dự toán được xác định riêng rẽ cho từng tài sản và mỗi tài sản có thể hoạt động độc lập. + Mỗi tài sản có thể được đàm phán riêng với từng nhà thầu và khách hàng có thể chấp thuận hoặc từ chối phần hợp đồng liên quan đến từng tài sản. + Có thể xác định được chi phí và doanh thu của từng tài sản. - Một nhóm các hợp đồng ký với một khách hàng hay với một số khách hàng, sẽ được coi là một HĐXD khi thỏa mãn đồng thời cả ba điều kiện sau: + Các hợp đồng này được đàm phán như là một hợp đồng trọn gói. + Các hợp đồng có mối liên hệ rất mật thiết với nhau đến mức trên thực tế chúng là nhiều bộ phận của một dự án có mức lãi gộp ước tính tương đương. + Các hợp đồng được thực hiện đồng thời hoặc theo một quá trình liên tục. - Một hợp đồng có thể bao gồm việc xây dựng thêm một tài sản theo yêu cầu của khách hàng hoặc hợp đồng có thể sửa đổi để bao gồm việc xây dựng thêm một tài sản đó. Việc xây dựng thêm một tài sản chỉ được coi là HĐXD riêng rẽ khi: + Tài sản này có sự khác biệt lớn và độc lập so với các tài sản nêu trong hợp đồng ban đầu về thiết kế, công nghệ và chức năng; hoặc + Giá của HĐXD tài sản này được thỏa thuận không liên quan đến giá cả của hợp đồng ban đầu. 1.1.2.2. Phân loại Hợp đồng xây dựng Hợp đồng xây dựng được phân loại trên nhiều phương diện khác nhau: - Phân loại HĐXD theo cách thức xác định giá trị của hợp đồng Theo cách phân loại này thì HĐXD được chia thành hai loại: + Hợp đồng xây dựng với giá cố định: là HĐXD trong đó nhà thầu chấp thuận một mức giá cố định cho toàn bộ hợp đồng hoặc một đơn giá cố định trên một đơn vị sản phẩm hoàn thành. Trong một số trường hợp khi giá cả tăng lên, mức giá đó có thể thay đổi phụ thuộc vào các điều khoản ghi trong hợp đồng. Như vậy, trong HĐXD với giá cố định thì với một khoản tiền nhất định nhà thầu phải biết phân bổ nguồn vốn hợp lý ở từng giai đoạn, từng phần công trình và dự tính được một cách chuẩn xác nhất sự biến động của giá cả và tiến độ thi công nếu không sẽ gây khó khăn trong quá trình kiểm soát chi phí, ảnh hưởng lớn đến kết quả HĐXD và rất có thể sẽ dẫn đến trường hợp lãi giả, lỗ thật. + Hợp đồng xây dựng với chi phí phụ thêm: là HĐXD trong đó nhà thầu được hoàn lại các chi phí thực tế được phép thanh toán, cộng (+) thêm một khoản được tính bằng tỷ lệ phần trăm (%) trên những chi phí này hoặc được tính thêm một khoản chi phí cố định. Như vậy, có thể thấy rằng HĐXD với chi phí phụ thêm hoàn toàn khác so với HĐXD với chi phí cố định. Đối với loại hợp đồng này, tất cả các chi phí thực tế phát sinh hợp lý sẽ được khách hàng thanh toán (kể cả phần trượt giá các yếu tố đầu vào). Doanh nghiệp xây dựng sẽ được hưởng thêm một khoản thanh toán tính theo một tỷ lệ phần trăm so với các khoản chi phí được phép thanh toán hoặc được tính thêm một khoản phí cố định. Như vậy nếu không tính đến chi phí cơ hội thì khả năng bị lỗ đối với loại hợp đồng này ít xảy ra hơn. Đây là khác biệt cơ bản của loại hợp đồng này so với HĐXD chi phí cố định. Tuy nhiên, trên thực tế có thể có một số HĐXD vừa có đặc điểm của HĐXD với giá cố định, vừa có đặc điểm của HĐXD với chi phí phụ thêm như HĐXD với chi phí phụ thêm nhưng có thỏa thuận mức giá tối đa. Việc phân chia HĐXD thành các loại như vậy có tác dụng rất lớn đảm bảo tính tự chủ cho các doanh nghiệp xây dựng trong hoạt động SXKD của mình, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất lao động, khuyến khích hoàn thành sớm hợp đồng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng công trình. - Phân loại HĐXD căn cứ vào phương thức thanh toán + HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch. Đây là loại HĐXD trong đó nhà thầu được khách hàng cam kết thanh toán các khoản liên quan đến hợp đồng theo một tiến độ kế hoạch đã được quy định trước trong hợp đồng mà không phụ thuộc vào tiến độ thi công thực tế của nhà thầu đối với hợp đồng. Với HĐXD loại này thường đưa ra các quy định chặt chẽ cho nhà thầu về thời điểm bắt đầu và kết thúc thi công HĐXD mà không quy định khắt khe về tiến độ thi công từng bộ phận và hạng mục của hợp đồng. HĐXD loại này cũng tạo điều kiện rất lớn cho các doanh nghiệp xây dựng khi xây dựng kế hoạch về vốn cho quá trình thực hiện hợp đồng, tuy nhiên các doanh nghiệp xây dựng cũng phải chịu trách nhiệm lớn về tiến độ cũng như chất lượng công trình trong quá trình thi công. + Hợp đồng xây dựng quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện. Đây là HĐXD trong đó quy định khách hàng sẽ thanh toán cho doanh nghiệp từng kỳ (được xác định trong hợp đồng) phù hợp với giá trị phần khối lượng công việc doanh nghiệp đã hoàn thành trong kỳ và được khách hàng xác nhận. HĐXD này thường quy định bắt buộc việc kiểm kê, xác định phần khối lượng công việc hoàn thành từng kỳ phải thực hiện có sự chứng kiến và xác nhận của khách hàng. - Phân loại HĐXD căn cứ vào phương thức để có được hợp đồng. + Hợp đồng xây dựng có được do đấu thầu: Đây là HĐXD mà doanh nghiệp xây dựng có được thông qua hình thức đấu thầu thi công các công trình do khách hàng tổ chức. Để có được HĐXD loại này, các doanh nghiệp phải tiến hành lập hồ sơ và tham gia dự thầu theo các quy định của khách hàng, doanh nghiệp chỉ có được hợp đồng khi trúng thầu. + Hợp đồng xây dựng chỉ định thầu: Đây là loại HĐXD mà các doanh nghiệp xây dựng có được không phải thông qua quá trình đấu thầu. Theo hình thức này, khách hàng (chủ đầu tư) tự xem xét và đánh giá năng lực của các doanh nghiệp và tự chỉ định doanh nghiệp được quyền tham gia thi công các công trình cho chủ đầu tư. Như vậy, khi ký kết các HĐXD giữa các bên phải có những quy định cụ thể liên quan đến việc xác định từng loại hợp đồng tạo điều kiện thuận lợi cho các bên trong quá trình triển khai thực hiện hợp đồng. 1.2. Nội dung và phương pháp kế toán ghi nhận doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 1.2.1. Nội dung doanh thu Hợp đồng xây dựng Doanh thu HĐXD được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu được từ việc thực hiện hợp đồng. Do đặc điểm riêng có của ngành XDCB: Sản phẩm có giá trị lớn, thời gian thi công kéo dài, doanh thu của các HĐXD thường được ước tính trước khi thi công nên nội dung doanh thu HĐXD cũng có nhiều điểm khác biệt so với các ngành sản xuất công nghiệp khác do sự tác động của nhiều yếu tố không chắc chắn vì chúng tùy thuộc vào các sự kiện sẽ xảy ra trong tương lai khi tiến hành thực hiện hợp đồng. Việc ước tính thường phải được sửa đổi khi các sự kiện đó phát sinh và những yếu tố không chắc chắn được giải quyết. Vì vậy ngoài doanh thu ban đầu được ghi nhận trong hợp đồng, doanh thu của HĐXD có thể tăng hay giảm ở từng thời kỳ. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 về HĐXD thì doanh thu HĐXD bao gồm: - Doanh thu ban đầu được ghi trong hợp đồng (chính là giá dự toán ban đầu của hợp đồng được quy định trong HĐXD đã ký kết); và - Các khoản tăng, giảm khi thực hiện hợp đồng, các khoản tiền thưởng và các khoản thanh toán khác nếu các khoản này có khả năng làm thay đổi doanh thu và có thể xác định được một cách đáng tin cậy. Các khoản tăng, giảm doanh thu của HĐXD trong từng thời kỳ bao gồm: + Nhà thầu và khách hàng có thể đồng ý với nhau về các thay đổi và các yêu cầu như: thay đổi thiết kế kỹ thuật, phạm vi công việc được thực hiện theo hợp đồng… làm tăng hoặc giảm doanh thu của hợp đồng trong kỳ tiếp theo so với hợp đồng đã được chấp thuận ban đầu. + Doanh thu đã được thỏa thuận trong hợp đồng với giá cố định có thể tăng vì lý do giá cả tăng lên. + Doanh thu theo hợp đồng có thể bị giảm do nhà thầu không thực hiện đúng tiến độ thi công, không đảm bảo chất lượng công trình theo thỏa thuận trong hợp đồng. + Khi hợp đồng quy định mức giá cố định cho một đơn vị sản phẩm hoàn thành thì doanh thu của hợp đồng sẽ tăng hoặc giảm khi khối lượng sản phẩm tăng hoặc giảm. Các khoản thanh toán khác mà các doanh nghiệp xây dựng thu được từ khách hàng hay một bên khác để bù đắp các khoản chi phí không được ghi trong hợp đồng cũng được tính vào doanh thu của HĐXD như: sự thay đổi phạm vi công việc trong hợp đồng theo yêu cầu của khách hàng, sự chậm trễ do khách hàng gây nên, sai sót trong các chỉ tiêu kỹ thuật hoặc thiết kế và các tranh chấp về các thay đổi trong khi thực hiện hợp đồng… Các khoản này chỉ được tính vào doanh thu của HĐXD nếu thỏa mãn các điều kiện sau: + Các cuộc thỏa thuận đã đạt được kết quả, có khả năng chắc chắn khách hàng sẽ chấp thuận các thay đổi, bồi thường và doanh thu phát sinh từ các thay đổi đó; + Doanh thu có thể xác định một cách đáng tin cậy. Các khoản tiền thưởng làm tăng doanh thu là các khoản phụ thêm trả cho nhà thầu nếu họ thực hiện đạt hay vượt mức yêu cầu. Ví dụ: Trong hợp đồng có dự kiến trả cho nhà thầu khoản tiền thưởng vì hoàn thành sớm hợp đồng. Tuy nhiên khoản tiền thưởng này chỉ được tính vào doanh thu khi: + Chắc chắn doanh nghiệp đạt hoặc vượt mức một số tiêu chuẩn cụ thể đã ghi trong hợp đồng; + Khoản tiền thưởng có thể được xác định một cách đáng tin cậy. Như vậy, doanh thu của HĐXD được xác định bằng giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu được. Việc xác định doanh thu của hợp đồng chịu tác động của nhiều yếu tố không chắc chắn vì chúng tùy thuộc vào các sự kiện sẽ xảy ra trong tương lai như: Sự thay đổi thiết kế so với hợp đồng, sự thay đổi giá cả của các yếu tố đầu vào, sự chậm trễ của chủ đầu tư trong việc nghiệm thu khối lượng hoàn thành… Chính vì vậy, việc đảm bảo tốt các yếu tố đầu vào, thi công đúng tiến độ kỹ thuật,… là hết sức cần thiết để có thể hạn chế những tác động bất lợi có thể làm giảm doanh thu, đồng thời nó cũng giúp cho công tác kế toán doanh thu, chi phí, được xác định dễ dàng hơn, nâng cao hiệu quả hoạt động SXKD của các doanh nghiệp xây dựng. Việc ước tính thường phải được sửa đổi khi các sự kiện đó phát sinh những yếu tố không chắc chắn được giải quyết. Vì vậy, doanh thu của hợp đồng có thể tăng hay giảm ở từng thời kỳ. 1.2.2. Nội dung chi phí Hợp đồng xây dựng Chi phí HĐXD trong các doanh nghiệp xây dựng là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp phải chi ra trong quá trình sản xuất thi công HĐXD. Chi phí HĐXD bao gồm chi phí liên quan đến hợp đồng trong suốt giai đoạn kể từ khi ký hợp đồng cho đến khi kết thúc hợp đồng. Các chi phí liên quan trực tiếp đến hợp đồng phát sinh trong quá trình đàm phán hợp đồng cũng được coi là một phần chi phí của hợp đồng nếu chúng có thể xác định riêng rẽ, có thể ước tính một cách đáng tin cậy và có nhiều khả năng là hợp đồng sẽ được ký kết. Nếu chi phí phát sinh trong quá trình đàm phán hợp đồng đã được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ khi chúng phát sinh thì chúng không còn được coi là chi phí của HĐXD khi hợp đồng được ký kết vào kỳ tiếp sau. Việc xác định chi phí HĐXD là một trong những nhân tố có ảnh hưởng rất lớn đến việc xác định kết quả hoạt động SXKD của các doanh nghiệp xây dựng. Chính vì vậy, xác định đúng, đủ các khoản chi phí của một HĐXD là việc hết sức quan trọng và hết sức cần thiết trong các doanh nghiệp xây dựng. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 về HĐXD, chi phí HĐXD bao gồm: - Chi phí liên quan trực tiếp đến từng HĐXD. - Chi phí chung liên quan đến hoạt động của các hợp đồng và có thể phân bổ cho từng hợp đồng cụ thể. - Các chi phí khác có thể thu lại từ khách hàng theo các điều khoản của hợp đồng. Cụ thể: Chi phí liên quan trực tiếp đến từng HĐXD bao gồm: + Chi phí nhân công tại công trường bao gồm toàn bộ tiền lương và tiền công lao động của công nhân trực tiếp phục vụ xây dựng công trình và các khoản trích theo lương (kể cả công nhân sử dụng máy móc, thiết bị thi công). + Chi phí giám sát công trình: là toàn bộ số tiền chi ra liên quan trực tiếp đến cán bộ giám sát là đại diện của doanh nghiệp thực hiện giám sát thi công theo yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Nếu cán bộ giám sát là đại diện của chủ đầu tư thì chi phí trả cho cán bộ giám sát sẽ là do bên chủ đầu tư thanh toán và do đó không được tính vào chi phí HĐXD. + Chi phí nguyên vật liệu cho công trình: là chi phí về các loại nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ mà doanh nghiệp đã sử dụng cho công trình. + Chi phí thiết bị cho công trình: là chi phí mà các doanh nghiệp xây dựng phải chi ra để mua sắm các thiết bị lắp đặt cho công trình. + Chi phí về khấu hao máy móc, thiết bị và các tài sản cố định (TSCĐ) khác dùng để thực hiện hợp đồng: là số tiền khấu hao TSCĐ dùng để thực hiện hợp đồng bao gồm các loại máy móc, thiết bị thi công và các TSCĐ khác sử dụng cho hoạt động sản xuất ở các tổ đội, bộ phận sản xuất (tài sản được khấu hao chỉ là những tài sản thuộc sở hữu của doanh nghiệp hoặc các TSCĐ thuê tài chính và chỉ được tính vào chi phí của HĐXD chi phí khấu hao của các máy móc thiết bị trong thời gian sử dụng để thi công hợp đồng). + Chi phí vận chuyển, lắp đặt, tháo dỡ máy móc, thiết bị và nguyên liệu, vật liệu (NL, VL) đến và đi khỏi công trình: là toàn bộ chi phí liên quan đến việc di chuyển và vận hành các máy móc thiết bị, các loại nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho công trình. + Chi phí thuê nhà xưởng, máy móc, thiết bị để thực hiện hợp đồng: là số tiền bỏ ra để thuê nhà xưởng, máy móc thiết bị để thực hiện hợp đồng. + Chi phí thiết kế và trợ giúp kỹ thuật liên quan trực tiếp đến hợp đồng: bao gồm các khoản chi phí thiết kế và trợ giúp kỹ thuật mà nhà thầu phải chi trả và được chủ đầu tư cam kết thanh toán theo hợp đồng. + Chi phí dự tính để sửa chữa và bảo hành công trình: là khoản chi phí dự tính trước để bảo hành về khắc phục những sai sót có thể xảy ra khi thi công. + Các chi phí liên quan trực tiếp khác: là các chi phí liên quan trực tiếp đến việc thực hiện và hoàn thành hợp đồng. Chi phí liên quan trực tiếp của từng hợp đồng sẽ được ghi giảm khi có các khoản thu nhập khác không bao gồm trong doanh thu của hợp đồng. Ví dụ: Các khoản thu từ việc bán NL, VL thừa, thu thanh lý máy móc, thiết bị thi công khi kết thúc hợp đồng. - Chi phí chung liên quan đến hoạt động của các hợp đồng và có thể phân bổ cho từng hợp đồng cụ thể bao gồm: + Chi phí bảo hiểm: là toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp phải bỏ ra để mua bảo hiểm cho công nhân, công trình… đề phòng những trường hợp bất trắc xảy ra gây thiệt hại về người và của. + Chi phí thiết kế và trợ giúp kỹ thuật không liên quan trực tiếp đến một hợp đồng cụ thể. Tiêu thức phân bổ là tổng dự toán chi phí của mỗi công trình hoặc cũng có thể phân bổ theo phương pháp bình quân (chia đều cho các công trình). + Chi phí quản lý chung trong xây dựng: là các khoản chi phí bỏ ra để thực hiện công tác quản lý chung không liên quan đến một HĐXD cụ thể nào. Tiêu thức phân bổ giống như chi phí thiết kế, trợ giúp kỹ thuật. Chi phí chung liên quan đến hoạt động của các hợp đồng và có thể phân bổ cho từng hợp đồng cũng bao gồm chi phí đi vay nếu thỏa mãn các điều kiện chi phí đi vay được vốn hóa theo quy định trong chuẩn mực "Chi phí đi vay". Chi phí đi vay bao gồm lãi tiền vay và các chi phí khác phát sinh liên quan trực tiếp đến các khoản vay của doanh nghiệp. Các chi phí trên được phân bổ theo các phương pháp thích hợp một cách có hệ thống theo tỷ lệ hợp lý và được áp dụng thống nhất cho tất cả các chi phí có đặc điểm tương tự. Việc phân bổ cần dựa trên mức thông thường của hoạt động xây dựng. - Các chi phí khác có thể thu lại từ khách hàng theo các điều khoản của hợp đồng bao gồm các chi phí như: chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí triển khai… mà khách hàng phải trả lại cho Nhà thầu đã được quy định trong hợp đồng. Đối với các khoản chi phí nghiên cứu, triển khai mà hợp đồng không quy định khách hàng phải trả cho Nhà thầu thì không được tính vào chi phí của HĐXD. - Chi phí không liên quan đến hoạt động của hợp đồng hoặc không thể phân bổ cho HĐXD thì không được tính vào chi phí của HĐXD. Các chi phí này bao gồm: + Chi phí quản lý hành chính chung, hoặc chi phí nghiên cứu, triển khai mà hợp đồng không quy định khách hàng phải trả cho nhà thầu. + Chi phí bán hàng. + Khấu hao máy móc, thiết bị và TSCĐ khác không sử dụng cho HĐXD. Việc xác định rõ nội dung chi phí của HĐXD sẽ là cơ sở rất tốt để lập dự toán chi phí, giúp cho nhà quản trị có thể kiểm soát chi phí một cách tốt hơn đồng thời nó cũng giúp cho công tác kế toán chi phí, doanh thu được chính xác. 1.2.3. Phương pháp ghi nhận doanh thu, chi phí hợp đồng xây dựng theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 Do đặc điểm riêng có của ngành xây dựng cơ bản đã trình bày trên nên việc ghi nhận doanh thu và chi phí của HĐXD cũng rất phức tạp do chi phí lớn, cơ cấu chi phí phức tạp và không giống nhau giữa các công trình và việc ghi nhận doanh thu của mỗi HĐXD cũng không giống nhau phụ thuộc vào các điều khoản ghi trong hợp đồng. Các HĐXD trong một doanh nghiệp đã khác nhau, các HĐXD ở các doanh nghiệp khác nhau lại càng khác nhau. Trong khi việc ghi nhận doanh thu và chi phí của HĐXD lại có ảnh hưởng lớn đến việc hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD. Để đảm bảo tính thống nhất nhất định trong việc hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD giữa các doanh nghiệp XDCB Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 đã quy định khá cụ thể về việc ghi nhận doanh thu và chi phí làm cơ sở cho việc hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD. 1.2.3.1. Ghi nhận doanh thu của Hợp đồng xây dựng Ghi nhận doanh thu là việc kế toán xác định về mặt thời gian (thời điểm) mà ở đó doanh thu được ghi nhận hay nói cách khác là việc xác định doanh thu và chi phí được hạch toán vào kỳ kế toán nào, điều này sẽ ảnh hưởng đến mức lợi nhuận xác định của từng kỳ hạch toán của doanh nghiệp. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15, doanh thu của HĐXD được ghi nhận theo hai trường hợp: Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch và trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện. - Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch Trong trường hợp này, khi kết quả thực hiện HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy, thì doanh thu của HĐXD được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành do nhà thầu tự xác định vào ngày lập BCTC mà không phụ thuộc vào hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch đã lập hay chưa và số tiền ghi trên hóa đơn là bao nhiêu. - Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện. Trong trường hợp này, khi kết quả thực hiện HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy và được khách hàng xác nhận thì doanh thu của HĐXD được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành được khách hàng xác nhận trong kỳ được phản ánh trên hóa đơn đã lập. Như vậy, phương pháp ghi nhận doanh thu trong cả hai trường hợp là khá rõ ràng nhưng vấn đề cần làm rõ ở đây là kết quả xây dựng được ước tính như thế nào được coi là đáng tin cậy vì đã là ước tính thì mang nhiều tính chủ quan, hơn nữa do đặc điểm riêng của ngành XDCB, mỗi loại hợp đồng khác nhau lại có cách ước tính khác nhau phụ thuộc vào những điều khoản trong hợp đồng vì vậy, việc ước tính kết quả xây dựng một cách đáng tin cậy không mấy dễ dàng. Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 có quy định: - Đối với HĐXD với giá cố định, kết quả của HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy khi đồng thời thỏa mãn 4 điều kiện sau: + Tổng doanh thu của hợp đồng tính toán được một cách đáng tin cậy. + Doanh nghiệp thu được lợi ích kinh tế từ hợp đồng. + Chi phí để hoàn thành hợp đồng và phần công việc đã hoàn thành tại thời điểm lập BCTC được tính toán một cách đáng tin cậy. + Các khoản chi phí liên quan đến hợp đồng có thể xác được rõ ràng và tính toán được một cách đáng tin cậy để tổng chi phí của hợp đồng có thể so sánh được với tổng dự toán. - Đối với HĐXD với chi phí phụ thêm: kết quả của HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy khi đồng thời thỏa mãn hai điều kiện sau: + Doanh nghiệp thu được lợi ích kinh tế từ hợp đồng; + Các khoản chi phí liên quan đến hợp đồng có thể xác được rõ ràng và tính toán được một cách đáng tin cậy không kể có được hoàn trả hay không. Như vậy, trong cả hai trường hợp trên đều cho thấy dấu hiệu cơ bản để nhận biết kết quả thực hiện HĐXD có thể được xác định một cách đáng tin cậy là khi doanh nghiệp có thể thu được lợi ích kinh tế từ hợp đồng. Trường hợp có sự nghi ngờ về khả năng không thu được một khoản nào đó đã được tính trong doanh thu của hợp đồng và đã được ghi nhận trong báo cáo kết quả kinh doanh thì những khoản không có khả năng thu được đó phải được ghi nhận vào chi phí. Tại đoạn 32 của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 cũng chỉ rõ: Khi kết quả thực hiện HĐXD không thể ước tính được một cách đáng tin cậy, thì doanh thu chỉ được ghi nhận tương đương với chi phí của hợp đồng đã phát sinh mà việc hoàn trả là tương đối chắc chắn. Như vậy, trong trường hợp này cũng sẽ không có một khoản lợi nhuận nào được ghi nhận, kể cả khi tổng chi phí thực hiện hợp đồng có thể vượt quá tổng doanh thu của hợp đồng. Tóm lại, khi loại bỏ được các yếu tố không chắc chắn liên quan đến việc ước tính một cách đáng tin cậy kết quả thực hiện hợp đồng thì doanh thu liên quan đến HĐXD sẽ được ghi nhận tương ứng với phần công việc hoàn thành. Doanh nghiệp chỉ có thể lập các ước tính về doanh thu HĐXD một cách đáng tin cậy khi đã thỏa thuận trong hợp đồng các điều khoản sau: + Trách nhiệm pháp lý của mỗi bên đối với tài sản được xây dựng. + Các điều kiện để thay đổi giá trị hợp đồng. + Phương thức và thời hạn thanh toán. Doanh nghiệp phải thường xuyên xem xét và khi cần thiết phải điều chỉnh lại các dự toán về doanh thu và chi phí của HĐXD trong quá trình thực hiện hợp đồng. Phương pháp ghi nhận doanh thu có ảnh hưởng lớn đến việc hạch toán doanh thu của HĐXD, Tùy từng điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp và các điều khoản trong từng HĐXD mà doanh nghiệp lựa chọn phương pháp ghi nhận doanh thu khác nhau, từ đó sẽ có phương pháp hạch toán doanh thu khác nhau (điều này sẽ được trình bày cụ thể trong phần kế toán doanh thu HĐXD). 1.2.3.2. Ghi nhận chi phí Hợp đồng xây dựng Cùng với việc ghi nhận doanh thu theo hai trường hợp trên, theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 chi phí của HĐXD cũng được ghi nhận theo hai trường hợp tương ứng: - Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch Trong trường hợp này, khi kết quả thực hiện HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy, thì chi phí liên quan đến HĐXD được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành do nhà thầu tự xác định vào ngày lập BCTC mà không phụ thuộc vào hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch đã lập hay chưa và số tiền ghi trên hóa đơn là bao nhiêu. - Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện. Trong trường hợp này, khi kết quả thực hiện HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy và được khách hàng xác nhận thì chi phí liên quan đến HĐXD được ghi nhận tương ứng với phần công việc đã hoàn thành được khách hàng xác nhận trong kỳ được phản ánh trên hóa đơn đã lập. Như vậy, việc xác định kết quả thực hiện HĐXD có thể ước tính được một cách đáng tin cậy hay không cũng ảnh hưởng lớn đến việc ghi nhận chi phí. Tại đoạn 32 của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 cũng chỉ rõ: Khi kết quả thực hiện HĐXD không thể ước tính được một cách đáng tin cậy, thì chi phí của HĐXD chỉ được ghi nhận là chi phí trong kỳ khi các chi phí này đã phát sinh. Tuy nhiên trên thực tế, ngoài những chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng, Nhà thầu có thể phải bỏ ra những chi phí liên quan đến việc hình thành hợp đồng. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 thì những chi phí này được ghi nhận là những khoản ứng trước nếu chúng có thể được hoàn trả. Những chi phí này thể hiện một lượng tiền mà khách hàng phải trả và được phân loại như là công trình xây dựng dở dang. Các chi phí liên quan đến hợp đồng không thể thu hồi được phải ghi nhận ngay là chi phí trong kỳ đối với các trường hợp: + Không đủ điều kiện về mặt pháp lý để tiếp tục thực hiện hợp đồng. + Việc tiếp tục thực hiện hợp đồng còn tùy thuộc vào kết quả xử lý các đơn kiện hoặc ý kiến của cơ quan có thẩm quyền. + Hợp đồng có liên quan đến tài sản có khả năng bị trưng thu hoặc tịch thu. + Hợp đồng mà nhà thầu không thể hoàn thành hoặc không thể thực thi theo nghĩa vụ quy định trong hợp đồng. Tóm lại, khi loại bỏ được các yếu tố không chắc chắn liên quan đến việc ước tính một cách đáng tin cậy kết quả thực hiện hợp đồng thì chi phí liên quan đến HĐXD sẽ được ghi nhận tương ứng với phần công việc hoàn thành. 1.3. Kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 1.3.1. Kế toán doanh thu Hợp đồng xây dựng Theo chế độ quy định hiện hành thì có hai phương thức thanh toán đối với các HĐXD đó là thanh toán theo khối lượng thực hiện và thanh toán theo tiến độ kế hoạch. Do đó, cũng có hai cách hạch toán doanh thu tương ứng đối với hai phương thức trên. 1.3.1.1. Đối với hình thức thanh toán theo khối lượng thực hiện Khi kết quả thực hiện HĐXD được xác định một cách đáng tin cậy và được khách hàng xác nhận thì kế toán của nhà thầu phải lập hóa đơn trên cơ sở phần công việc đã hoàn thành được khách hàng xác nhận gửi cho chủ đầu tư. Căn cứ vào hóa đơn kế toán hạch toán doanh thu cho nhà thầu, kế toán ghi: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Có TK 333 (3331) - Thuế GTGT phải nộp theo phương pháp khấu trừ Đồng thời ghi: Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang 1.3.1.2. Trường hợp Hợp đồng xây dựng quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch Trường hợp HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch, khi kết quả thực hiện HĐXD được ước tính một cách đáng tin cậy, thì kế toán căn cứ vào chứng từ phản ánh doanh thu tương ứng với phần công việc đã hoàn thành (không phải là hóa đơn) do nhà thầu tự xác định, kế toán ghi: Nợ TK 337 - Thanh toán theo tiến độ kế hoạch HĐXD Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Căn cứ vào hóa đơn được lập theo tiến độ kế hoạch để phản ánh số tiền khách hàng phải thanh toán theo tiến độ kế hoạch ghi trong hợp đồng, kế toán ghi: Nợ TK 131 - Phải thu của khách hàng Có TK 337 - Thanh toán theo tiến độ kế hoạch HĐXD Có TK 3331 - Thuế GTGT đầu ra 1.3.1.3. Kế toán các khoản tiền thưởng, các khoản được bồi thường - Khoản tiền thưởng thu được từ khách hàng trả phụ thêm cho nhà thầu khi thực hiện đạt hoặc vượt một số chỉ tiêu cụ thể đã được ghi trong hợp đồng, ghi: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 333 (1) - Thuế GTGT đầu ra Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ - Khoản bồi thường thu được từ khách hàng hay bên khác để bù đắp cho các chi phí không bao gồm trong giá trị hợp đồng như được bồi thường do sự chậm trễ mà khách hàng gây nên, sai sót trong các chỉ tiêu kỹ thuật và thiết kế và tranh chấp về các thay đổi trong việc thực hiện hợp đồng, ghi: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 333 (1) - Thuế GTGT đầu ra (nếu có) Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 1.3.2. Kế toán chi phí Hợp đồng xây dựng Do đặc điểm tổ chức sản xuất của các doanh nghiệp xây dựng là tổ chức sản xuất theo từng công trình và hạng mục công trình tương ứng với các HĐXD đã ký kết. Mặt khác, để đáp ứng yêu cầu sản xuất, các doanh nghiệp xây dựng thường phân chia thành các tổ, đội sản xuất để thuận tiện trong việc quản lý, giao nhiệm vụ và hạch toán nội bộ nên: - Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây dựng có thể là: + Các công trình và hạng mục công trình có giá trị dự toán riêng tương ứng với các HĐXD đã ký; + Nhóm công trình, các đơn vị thi công (xí nghiệp, tổ đội thi công xây lắp) sau đó tiến hành theo dõi chi tiết cho từng hạng mục công trình, hạng mục công trình tương ứng với các HĐXD đã ký. - Đối tượng tính giá thành có thể là: công trình, hạng mục công trình, các giai đoạn quy ước của hạng mục công trình có giá trị dự toán riêng hoàn thành. 1.3.2.1. Phương pháp tập hợp chi phí cho các Hợp đồng xây dựng Do đặc thù sản phẩm thường được thi công trong thời gian dài nên có rất nhiều các khoản chi phí phát sinh ngoài dự toán, do đó để làm tốt công tác kế toán chi phí, doanh thu doanh nghiệp phải lựa chọn phương pháp tập hợp chi phí một cách khoa học và hợp lý đối với từng khoản mục chi phí. Thông thường, tại các doanh nghiệp xây dựng hiện nay có hai phương pháp tập hợp chi phí như sau: - Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp: Được áp dụng đối với chi phí sản xuất có quan hệ trực tiếp với từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt, theo đó các chi phí phát sinh liên quan đến đối tượng nào thì có thể tập hợp chi phí trực tiếp cho các đối tượng đó. Ví dụ: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp,… Phương pháp này đòi hỏi kế toán phải tổ chức công tác hạch toán một cách cụ thể, tỉ mỉ từ khâu lập chứng từ ban đầu, tổ chức hệ thống tài khoản, hệ thống sổ kế toán,… theo đúng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định, chỉ có như vậy mới đảm bảo các chi phí phát sinh được tập hợp đầy đủ, đây là căn cứ quan trọng để có thể xác định doanh thu và kết quả một cách chính xác. - Phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí gián tiếp: Phương pháp này được áp dụng với các chi phí gián tiếp có liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau mà kế toán không thể tập hợp riêng rẽ từng đối tượng một cách trực tiếp được như: Chi phí bảo hiểm, chi phí thiết kế và trợ giúp kỹ thuật… không liên quan đến HĐXD cụ thể, các khoản chi phí sản xuất chung khác… Phương pháp này đòi hỏi doanh nghiệp phải lựa chọn các tiêu thức phân bổ hợp lý từ đó có thể tiến hành phân bổ các chi phí cho đối tượng liên quan. Việc tính toán phân bổ được tiến hành theo hai bước sau: + Bước 1: Xác định hệ số phân bổ theo công thức:   T CH Trong đó: H: Hệ số phân bổ C : Tổng chi phí cần phân bổ cho các đối tượng T : Tổng tiêu chuẩn dùng để phân bổ cho các đối tượng + Bước 2: Xác định chi phí tính cho các đối tượng có liên quan theo công thức: Ci = H x Ti Trong đó: Ci: Chi phí phân bổ cho đối tượng i H: Hệ số phân bổ Ti: Tiêu chuẩn phân bổ chi phí của đối tượng i Theo công thức trên ta thấy tính chính xác của việc phân bổ ở đây phụ thuộc rất nhiều vào tiêu chuẩn mà doanh nghiệp sử dụng để phân bổ các khoản chi phí này. Muốn xác định được chính xác chi phí, doanh thu và kết quả của từng HĐXD ta phải xác định tiêu chuẩn phân bổ chi phí một cách phù hợp. 1.3.2.2. Phương pháp kế toán tập hợp chi phí Hợp đồng xây dựng trong các doanh nghiệp xây dựng * Trình tự kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp xây lắp là những chi phí vật liệu chính, vật liệu phụ, các cấu kiện, các bộ phận kết cấu công trình, vật liệu luân chuyển tham gia cấu thành thực thể công trình xây lắp hoặc giúp cho việc thực hiện và hoàn thành khối lượng xây lắp như: sắt, thép, xi măng, cát, gạch, gỗ, đá, sỏi, bê tông đúc sẵn, cốp pha, đà giáo… không bao gồm nguyên, nhiên vật liệu phục vụ cho máy thi công và cho quản lý đội công trình. - Hàng ngày, căn cứ vào chứng từ nguyên vật liệu của đội thi công nộp về Công ty, kế toán thực hiện việc ghi chép, tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào bên Nợ TK 621 theo từng công trình, hạng mục công trình theo định khoản: Nợ TK 621 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ nếu có) Có TK 111, 112, 152, 153, 141, 331… - Cuối kỳ, xác định và kết chuyển chi phí NL, VL vào TK154 phục vụ cho việc tính giá thành thực tế của từng công trình, hạng mục công trình, kế toán ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang (chi phí NVL trực tiếp thực tế) Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (chi phí NVL trực tiếp vượt mức bình thường) Nợ TK 152 - NL, VL (Giá vốn vật liệu không sử dụng hết, nhập lại kho) Có TK 621 - Chi phí NVL trực tiếp Trường hợp việc quyết toán vật liệu thừa và xác định giá trị phế liệu thu hồi được thực hiện sau khi kết chuyển số liệu chi phí NVL trực tiếp, kế toán theo dõi và ghi sổ: - Khi nhập kho nguyên vật liệu thừa khi kết thúc HĐXD, ghi: Nợ TK 152 (Trị giá thực tế vật liệu thừa nhập lại kho) Có TK 154 - Các khoản thu được từ việc bán nguyên vật liệu thừa, hoặc phế liệu, ghi: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 3331 Có TK 154 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) * Trình tự kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tiền lương, tiền công phải trả cho số ngày công lao động của công nhân trực tiếp thực hiện khối lượng công tác xây lắp, kể cả công nhân vận chuyển bốc dỡ vật liệu trong phạm vi mặt bằng thi công và công nhân chuẩn bị, kết thúc thu dọn hiện trường thi công không phân biệt trong danh sách hay ngoài danh sách. Tiền lương, tiền công phải trả cho công nhân liên quan đến hạng mục công trình nào thì hạch toán trực tiếp cho hạng mục công trình đó. Trong trường hợp không hạch toán trực tiếp được phải phân bổ cho các đối tượng theo tiền lương định mức hay giá công định mức. Các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp xây lắp (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp) được tính vào chi phí sản xuất chung của hoạt động xây lắp. - Căn cứ, vào bảng tính lương phải trả cho công nhân trực tiếp ở đội thi công kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp vào bên Nợ TK 622 theo từng công trình, hạng mục công trình: Nợ TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 334 - Phải trả công nhân viên - Trường hợp tạm ứng để thực hiện giá trị khoán xây lắp nội bộ (đơn vị nhận khoán không tổ chức hạch toán kế toán riêng). Khi bản quyết toán tạm ứng về giá trị khối lượng xây lắp đã hoàn thành bàn giao được duyệt, kế toán ghi: Nợ TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 141 (1413) - Tạm ứng tiền cho đơn vị nhận khoán - Cuối kỳ kế toán xác định và kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào TK 154 phục vụ cho việc tính giá thành thực tế của từng công trình, hạng mục công trình. Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang (chi phí nhân công trực tiếp thực tế) Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (chi phí nhân công trực tiếp vượt mức bình thường) Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp * Trình tự kế toán tập hợp chi phí sử dụng máy thi công - Trường hợp doanh nghiệp xây lắp thuê ngoài ca máy thi công + Hàng ngày, căn cứ vào hợp đồng thuê máy thi công, biên bản đối chiếu khối lượng, hóa đơn GTGT… kế toán thực hiện việc ghi chép, tập hợp chi phí sử dụng máy thi công theo từng công trình, hạng mục công trình, kế toán ghi: Nợ TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công Nợ TK 133 (nếu được khấu trừ thuế GTGT) Có TK 111, 112, 331 + Cuối kỳ, kế toán thực hiện kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công vào TK 154 phục vụ cho việc tính giá thành thực tế của từng công trình, hạng mục công trình, kế toán ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Có TK 623(8) - Chi phí sử dụng máy thi công - Trường hợp doanh nghiệp không tổ chức đội máy thi công riêng biệt: Hàng ngày căn cứ vào chi phí phát sinh phục vụ máy thi công, ghi: Nợ TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công Có TK 334, 152, 214, 111, 112, 141… Cuối kỳ, kế toán phân bổ hoặc kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công vào từng công trình, hạng mục công trình, ghi: Nợ TK 154 (1541) - Chi phí SXKD dở dang Có TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công - Trường hợp doanh nghiệp có tổ chức đội máy thi công riêng biệt: Tại đội máy thi công: Hàng ngày, căn cứ vào chi phí thực tế phát sinh, kế toán thực hiện việc ghi chép, tập hợp chi phí sử dụng máy thi công: Nợ TK 621, 622, 627. Có TK 152, 153, 334, 111, 112, 331, 214… Cuối kỳ, kết chuyển chi phí để tính giá thành thực tế ca máy hay 1 đơn vị khối lượng mà máy thi công đã hoàn thành, ghi: Nợ TK 154 (Chi tiết Đội máy thi công) Có TK 621, 622, 627 + Nếu bộ phận sản xuất phụ thực hiện cung cấp phục vụ máy thi công cho các đơn vị xây lắp khi có nhu cầu thi công bằng máy thì chi phí sử dụng máy thi công do đội máy cung cấp được hạch toán: Nợ TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công Có TK 154 (Chi tiết đội máy thi công) + Nếu bộ phận sản xuất phụ thực hiện theo phương thức bán lao vụ sử dụng máy cho các đơn vị xây lắp theo giá bán nội bộ về ca máy hay khối lượng máy đã hoàn thành, khi nhận số ca hay khối lượng máy thi công đã hoàn thành do đội máy thi công bàn giao, doanh nghiệp xây lắp, ghi: Nợ TK 623 - Chi phí sử dụng máy thi công Nợ TK 133 (Nếu được khấu trừ thuế GTGT) Có TK 111, 112, 336 Cuối kỳ kế toán kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công vào đối tượng tập hợp chi phí xây lắp tương tự như các bút toán nêu trên. - Kế toán thanh lý máy thi công khi kết thúc HĐXD (đã trích khấu hao hết vào giá trị hợp đồng) + Phản ánh số thu từ thanh lý: Nợ TK 111, 112, 131: Số thu từ thanh lý máy thi công Có TK 3331: Thuế GTGT phải nộp Có TK 154 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) + Chi phí thanh lý (nếu có), ghi: Nợ TK 154 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) Nợ TK 133: Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ Có TK 111,112,331: Tổng số tiền thanh toán + Ghi giảm TSCĐ là máy thi công: Nợ TK 214 - Hao mòn TSCĐ Có TK 211 - Nguyên giá TSCĐ * Trình tự kế toán tập hợp chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất chung của hoạt động xây lắp là những chi phí có liên quan đến việc tổ chức, phục vụ và quản lý thi công của các đội xây lắp ở các công trường xây dựng, bao gồm: Tiền lương của nhân viên quản lý đội xây dựng, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp được tính theo tỷ lệ quy định trên tiền lương của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân sử dụng máy thi công và nhân viên quản lý đội (thuộc biên chế của doanh nghiệp), khấu hao TSCĐ dùng cho hoạt động của đội và những chi phí khác liên quan đến hoạt động chung của của đội xây lắp. Chi phí sản xuất chung phải được hạch toán theo từng công trình, hạng mục công trình đồng thời phải chi tiết theo những điều khoản quy định. Trường hợp chi phí sản xuất chung liên quan đến nhiều đối tượng xây lắp khác nhau, kế toán phải tiến hành phân bổ chi phí sản xuất chung cho các đối tượng có liên quan theo tiêu thức hợp lý như: Chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung theo dự toán… + Hàng ngày, căn cứ vào chứng từ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ xuất dùng thực tế cho đội xây dựng; bảng trích khấu hao TSCĐ dùng cho quản lý đội xây dựng; bảng tính tiền lương, tiền công, tiền ăn ca và các khoản trích theo lương của nhân viên quản lý đội xây dựng; trích trước chi phí bảo hành, chi phí sửa chữa lớn TSCĐ thực tế phát sinh ở đội xây dựng; chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền thuộc đội xây dựng, kế toán hạch toán chi phí sản xuất chung vào bên Nợ TK627 theo từng công trình, hạng mục công trình, ghi: Nợ TK 627 - Chi phí sản xuất chung Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 111, 112, 331, 141, 152, 153, 214, 334, 338… + Cuối kỳ, kế toán xác định và kết chuyển chi phí sản xuất chung vào TK154 phục vụ cho việc tính giá thành thực tế của từng công trình, hạng mục công trình. Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang (Chi phí nhân công trực tiếp thực tế) Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (Chi phí sản xuất chung cố định tương ứng với mức hoạt động dưới công suất - nếu có) Có TK 622 - Chi phí sản xuất chung * Trình tự kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành của CT, HMCT hoàn thành bàn giao. Cuối kỳ, căn cứ vào bảng phân bổ chi phí vật liệu, chi phí nhân công, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung cho các công trình, hạng mục công trình, kế toán ghi: Nợ TK 154 (1541) - Chi phí SXKD dở dang Có TK 621, 622, 623, 627 - Nếu HĐXD có khối lượng xây lắp được giao cho nhà thầu phụ, + Căn cứ vào giá trị của khối lượng xây lắp do nhà thầu phụ bàn giao cho nhà thầu chính nhưng chưa được xác định là tiêu thụ trong kỳ, kế toán ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Nợ TK 133 (Nếu được khấu trừ thuế GTGT) Có TK 111, 112, 331 + Nếu giá trị của khối lượng xây lắp do nhà thầu phụ bàn giao cho nhà thầu chính nhưng được xác định là tiêu thụ ngay trong kỳ, kế toán ghi: Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ Có TK 111, 112, 331 - Khi nhận khối lượng xây lắp từ đơn vị nhận khoán nội bộ (đơn vị nhận khoán có tổ chức kế toán riêng) hoàn thành bàn giao, ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ Có TK 336 - Phải trả nội bộ - Các chi phí của hợp đồng không thể thu hồi như hợp đồng mà khách hàng không thể thực hiện nghĩa vụ của họ hay không đủ tính thực thi về mặt pháp lý... phải được ghi nhận ngay là chi phí trong kỳ, ghi: Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang - Trường hợp doanh nghiệp xây lắp, xây dựng công trình lán trại, nhà ở tạm, công trình phụ trợ có nguồn vốn đầu tư riêng, khi hoàn thành công trình này ghi: Nợ TK 241 - Chi phí xây dựng cơ bản dở dang Có TK 154 (1541) - Chi phí SXKD dở dang * Hạch toán chi phí bảo hành công trình xây dựng - Khi trích trước chi phí sửa chữa, bảo hành công trình, ghi: Nợ TK 627 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) Có TK 352 - Dự phòng phải trả - Khi phát sinh chi phí sửa chữa, bảo hành công trình, ghi: Nợ TK 621, 622, 623, 627 Nợ Tk 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (Nếu có) Có TK (liên quan): 112, 152, 153, 214, 334, 338... - Cuối kỳ kết chuyển chi phí bảo hành, ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Có TK 621, 622, 623, 627 - Khi công việc bảo hành hoàn thành bàn giao cho khách hàng, ghi: Nợ TK 352 - Dự phòng phải trả Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang 1.4. Những nội dung cơ bản về trình bày báo cáo tài chính theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 thì doanh nghiệp cần phải trình bày những thông tin có liên quan đến HĐXD như sau trên BCTC: - Phương pháp xác định doanh thu trong kỳ và phương pháp xác định phần công việc đã hoàn thành của HĐXD. - Doanh thu của HĐXD được ghi nhận trong kỳ báo cáo. - Tổng doanh thu lũy kế của HĐXD được ghi nhận cho tới thời điểm báo cáo. - Số tiền còn phải trả cho khách hàng. - Số tiền còn phải thu của khách hàng. Đối với nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch quy định trong HĐXD phải báo cáo thêm các chỉ tiêu: - Phải thu theo tiến độ kế hoạch - Phải trả theo tiến độ kế hoạch Tóm lại, Chương 1 qua việc nêu ra đặc điểm riêng về SXKD của doanh nghiệp xây dựng, đã khái quát về doanh thu, chi phí HĐXD trong các doanh nghiệp xây lắp. Bằng những quy định từ Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15, nội dung cơ bản của chương này đã đề cập đặc điểm về kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại doanh nghiệp xây lắp làm cơ sở lý luận cho nội dung của các chương tiếp theo. Chương 2 Thực trạng kế toán doanh thu và chi phí Hợp đồng xây dựng tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 tổng công ty xây dựng hà nội 2.1. Khái quát chung về Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng công ty xây dựng hà nội 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Tên công ty: Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội Tên giao dịch quốc tế: Construction JS Company No2 - Ha Noi Construction Corporation. Trụ sở chính: Số 31 - phố Dịch Vọng - quận Cầu Giấy - Hà Nội. Trụ sở tại địa phương: - Chi nhánh 1: Thị xã Sơn Tây - thành phố Hà Nội. - Chi nhánh 2: Thị xã Sơn La - Tỉnh Sơn La. - Chi nhánh 3: T.p Hải Dương - Tỉnh Hải Dương. Điện thoại: 84-04-38.336.564 Fax: 84-04-38.330.660 Số tài khoản: 215-10000000-157. Tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Cầu Giấy - Hà Nội. Mã số thuế: 0101518648 Địa bàn hoạt động: Toàn quốc Tiền thân của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 là một doanh nghiệp nhà nước được thành lập năm 1984, hạch toán độc lập, chịu sự quản lý trực tiếp của Tổng Công ty xây dựng Hà Nội thuộc Bộ Xây dựng. Căn cứ vào Quyết định số: 1640/ QĐ-BXD ngày 03/12/ 2003 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Công ty tiến hành cổ phần hóa và đổi tên Công ty Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội thành Công ty cổ phần Xây dựng số 2. Trải qua chặng đường xây dựng và trưởng thành, Công ty cổ phần Xây dựng số 2 đã đạt được những thành tựu đáng kể (Xem bảng 2.1) Bảng 2.1: Danh sách các công trình đạt Huy chương vàng chất lượng cao ngành xây dựng tt tên địa điểm xây dựng năm xây dựng danh hiệu cơ quan cấp năm cấp 1 Nhà điều hành K84 (Nhà A4) Hà Nội 1990- 1991 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 1991 2 Khu nhà ở 1A Giáp Bát Hà Nội 1995 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 1995 3 Nhà văn phòng giao dịch Quốc tế Công ty Sao Bắc Hà Nội 1997 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 1997 4 Văn phòng làm việc cho người nước ngoài thuê Hà Nội 1998 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 1998 5 Chung cư cao tầng Linh Đàm Hà Nội 2000 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 2000 6 Nhà ở chung cư Hà Nội 2002 Huy chương Bộ 2002 11 tầng CT5 Dự án Khu đô thị mới Định Công vàng chất lượng cao Xây dựng 7 Trụ sở làm việc Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Hải Dương Hải Dương 2006 Huy chương vàng chất lượng cao Bộ Xây dựng 2006 Ghi chú: Và một số công trình khác được Bằng khen của Bộ Xây dựng. 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh 2.1.2.1. Ngành nghề kinh doanh - Xây dựng các công trình công nghiệp, công cộng, dân dụng, công trình giao thông (đường, cầu, bến cảng), công trình thủy lợi (đê, đập, kênh mương). - Xây dựng, lắp đặt các trạm biến thế và đường dây tải điện với 35KV. - Trang trí nội thất, kinh doanh nhà, vật tư vật liệu xây dựng, sản xuất cấu kiện bê tông, phụ kiện kim loại cho xây dựng. - Thi công nền móng, hạ tầng. - Đầu tư, phát triển hạ tầng khu đô thị và khu công nghiệp. - Giám sát các công trình xây dựng. 2.1.2.2. Quy trình công nghệ Mỗi công trình xây lắp thường bao gồm các hạng mục công trình. Mỗi hạng mục công trình lại có nhiều giai đoạn thi công chi tiết khác nhau. Vì vậy đòi hỏi Công ty phải có một quy trình công nghệ sản xuất hợp lý và chặt chẽ, có như vậy mới đảm bảo cho việc quản lý, ghi chép đầy đủ các chi phí phát sinh. Sơ đồ 2.1: Quy trình công nghệ sản xuất điển hình của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 2.1.2.3. Mụ hỡnh tổ chức quản lý Công ty cổ phần Xây dựng số 2 được tổ chức theo mô hỡnh trực tuyến chức năng. Cụ thể như sau: (Sơ đồ 2.2) Khảo sát và thăm dò Thiết kế Thi công phần móng Thi công phần khung bê tông cốt Xây thô công trình Lắp đặt hệ thống điện nước và Hoàn thiện công Kiểm tra và nghiệm thu Bàn giao và quyết toán a. Hội đồng quản trị: Là cơ quan cao nhất của công ty giữa hai kỳ đại hội cổ đông. Hội đồng quản trị có quyền quyết định phương án SXKD, phương án tổ chức, cơ chế quản lý của công ty để thực hiện nghị quyết của đại hội đồng cổ đông. b. Tổng Giám đốc công ty: Là người đứng đầu công ty chịu trách nhiệm toàn diện và điều hành hoạt động của công ty, là người trực tiếp chỉ đạo công tác kế hoạch theo từng quý, từng năm của công ty phụ trách công tác tổ chức cán bộ, khen thưởng. c. Các Phó tổng giám đốc: Có nhiệm vụ thay mặt Tổng giám đốc điều hành hoạt động SXKD của công ty theo phân công của Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc. Công ty được điều hành bởi Tổng giám đốc và các Phó Tổng giám đốc do Hội đồng quản trị bổ nhiệm và có các phòng ban phụ trách chuyên môn: - Phòng tổng hợp. - Phòng kế hoạch kỹ thuật. - Phòng kế hoạch kinh tế thị trường. - Ban an toàn lao động. - Ban quản lý dự án. d. Các xí nghiệp, các chi nhánh văn phòng, các đội sản xuất: - Các chi nhánh và văn phòng đại diện. - Các xí nghiệp xây dựng. - Các đội thi công trực thuộc. - Các chủ nhiệm công trường. 2.1.3. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại công ty 2.1.3.1. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán Bộ máy kế toán của Công ty được xây dựng theo hình thức kế toán tập trung. Toàn bộ công việc kế toán đều được thực hiện tại phòng kế toán của Công ty. Tại các đội thi công công trình chỉ được bố trí 01 nhân viên thống kê đội có nhiệm vụ quản lý, theo dõi thời gian lao động, tổng hợp khối lượng hoàn thành của đơn vị mình và chia lương cho người lao động, đồng thời thu thập, tổng hợp các loại chứng từ kế toán, định kỳ gửi các chứng từ đã được phân loại về phòng kế toán để thanh toán hoàn ứng. Phòng kế toán sau khi nhận được các chứng từ kế toán, tiến hành kiểm tra, phân loại, xử lý chứng từ, ghi sổ chi tiết, sổ tổng hợp, sau đó cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho công tác quản lý, điều hành hoạt động SXKD. Cuối niên độ kế toán, xác định kết quả kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước và tiến hành lập BCTC. Như vậy, phòng kế toán của Công ty gồm có 15 người, có nhiệm vụ tổ chức toàn bộ công tác hạch toán kế toán. Để phát huy vai trò của mình, phòng kế toán được chia thành các phần hành kế toán khác nhau, mỗi một phần hành kế toán đó do một hoặc hai người đảm nhận. Các phần hành kế toán có mối liên hệ mật thiết với nhau tạo thành một bộ máy kế toán hoàn chỉnh, cân đối và nhịp nhàng. Sơ đồ 2.3: Mô hình bộ máy kế toán của Công ty Kế toán trưởng: Có nhiệm vụ hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra công việc kế toán. Thực hiện tổ chức lập báo cáo theo yêu cầu quản lý của Công ty và Tổng Công ty. Kế toán trưởng chịu trách nhiệm trước giám đốc và cấp trên về thông tin kế toán. Thủ quỹ Kế toán trưởng Phó phòng kế toán Kế toán TSCĐ & thuế Kế toán ngân hàng Kế toán tiền mặt & công nợ phải thu Kế toán tiền lư- ơng & BHXH Kế toán doanh thu, chi phí, xác định Kế toán các đội xây dựng Phó phòng kế toán: Đồng thời là kế toán tổng hợp có nhiệm vụ giúp kế toán trưởng quản lý và điều hành công tác kế toán của Công ty, đồng thời có nhiệm vụ tập hợp chi phí, tính giá thành sản phẩm và xác định kết quả kinh doanh, lập BCTC, và các phần hành kế toán chi tiết như: Doanh thu, nợ phải thu khách hàng. Kế toán doanh thu, chi phí xác định kết quả: Phần này do hai nhân viên kế toán phụ trách. Trong đó một người có nhiệm vụ theo dõi doanh thu, chi phí và một người theo dõi xác định kết quả. Kế toán tiền lương và bảo hiểm xã hội: Có nhiệm vụ tính lương và các khoản trích theo lương, theo dõi tình hình thanh toán lương của cán bộ công nhân viên trong Công ty. Kế toán ngân hàng: Có nhiệm vụ theo dõi tình hình vay và thanh toán nợ vay của Công ty với ngân hàng. Kế toán tiền mặt và công nợ phải thu nội bộ: Có nhiệm vụ theo dõi tình hình thu chi tiền mặt và các khoản công nợ phải thu nội bộ. Kế toán TSCĐ, thuế và các khoản phải nộp: Phần này do hai người phụ trách. Trong đó, một người có nhiệm vụ theo dõi tình hình biến động của TSCĐ, phản ánh kịp thời và chính xác số lượng TSCĐ, tính đúng, tính đủ khấu hao. Một người có nhiệm vụ kê khai và theo dõi tình hình thanh toán thuế của Công ty với Nhà nước. Thủ quỹ: Có nhiệm vụ quản lý quỹ tiền mặt, căn cứ vào các chứng từ hợp pháp, hợp lệ tiến hành nhập, xuất quỹ và ghi chép thu, chi tiền mặt. 2.1.3.2. Đặc điểm về hình thức kế toán áp dụng Để đáp ứng yêu cầu quản lý kịp thời, do sự cần thiết khách quan của việc tin học hóa trong công tác kế toán và để phù hợp với quy mô của Công ty, Công ty hiện đang áp dụng hình thức kế toán Nhật ký chung. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung Công ty đang áp dụng (xem sơ đồ 2.4) Sơ đồ 2.4: Trình tự ghi sổ kế toán Công ty đang áp dụng theo hình thức Nhật ký chung (1) Hàng ngày, căn cứ vào các chứng từ đã kiểm tra được dùng làm căn cứ ghi sổ, trước hết ghi các nghiệp vụ phát sinh vào sổ Nhật ký chung, sau đó căn cứ số liệu đã ghi trên sổ Nhật ký chung để ghi vào Sổ cái theo các tài khoản kế toán phù hợp. Nếu tại đơn vị có mở sổ, thẻ kế toán chi tiết thì đồng thời với việc ghi sổ Nhật ký chung, các nghiệp vụ phát sinh được ghi vào các sổ, thẻ kế toán chi tiết liên quan. (2) Cuối tháng, cuối quý, cuối năm, cộng số liệu trên Sổ Cái, lập Bảng cân đối số phát sinh. Sau khi đã kiểm tra đối chiếu khớp đúng, số liệu ghi trên Sổ cái và Chứng từ gốc Sổ Nhật kí đặc biệt Sổ Nhật kí chung Sổ, thẻ kế toán chi tiết Sổ Cái Bảng tổng hợp chi tiết Bảng cân đối phát sinh Báo cáo tài chính bảng tổng hợp chi tiết (được lập từ các sổ, thẻ kế toán chi tiết) được dùng để lập BCTC. 2.1.3.3. Đặc điểm về vận dụng chế độ kế toán - Về chứng từ, tài khoản, và các mẫu sổ kế toán: Công ty áp dụng theo quy định của Bộ Tài chính, được hướng dẫn cụ thể tại Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hình thức kế toán Nhật ký chung. Niên độ kế toán áp dụng tại Công ty là năm tài chính bắt đầu từ ngày 01/01 và kết thúc ngày 31/12 dương lịch. Ngoài ra Công ty còn sử dụng các tài khoản chi tiết cho phù hợp với yêu cầu quản lý, phương tiện kỹ thuật thu nhận và đặc điểm SXKD của Công ty. - Về BCTC: Hệ thống BCTC mà Công ty áp dụng tuân thủ theo Luật Kế toán, Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC, Chuẩn mực kế toán của Bộ Tài chính. - Hệ thống BCTC Công ty lập bao gồm: + Bảng cân đối kế toán. + Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. + Báo cáo lưu chuyển tiền tệ. + Thuyết minh BCTC. 2.2. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng công ty xây dựng hà nội 2.2.1. Thực trạng về công tác Hợp đồng xây dựng của Công ty Hiện nay HĐXD của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 thường được phân loại theo phương thức để có được hợp đồng, đó là Hợp đồng có được thông qua hình thức đấu thầu và HĐXD có được do hình thức chỉ định thầu. Đấu thầu là hình thức các nhà thầu đưa ra Hồ sơ dự thầu trên cơ sở Hồ sơ mời thầu của chủ đầu tư, trong Hồ sơ dự thầu phải có đầy đủ các nội dung như: Năng lực tài chính, năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm, dự toán chi phí. Chủ đầu tư sẽ tổ chức đấu thầu và lựa chọn nhà thầu theo tiêu chuẩn lựa chọn. Nhà thầu lựa chọn là nhà thầu tham gia đấu thầu và thắng thầu. Chỉ định thầu là hình thức mà chủ đầu tư đưa ra hồ sơ yêu cầu và căn cứ vào quá trình xem xét, đánh giá khả năng của nhà thầu, chỉ định nhà thầu nào đạt tiêu chuẩn lựa chọn. Nhà thầu lập Hồ sơ đề xuất kỹ thuật và Hồ sơ đề xuất tài chính gửi chủ đầu tư xem xét và ra Quyết định chỉ định thầu. Khi chủ đầu tư lựa chọn được nhà thầu theo một trong hai hình thức đấu thầu hay chỉ định thầu, HĐXD sẽ được thiết lập trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên về việc thực hiện sản xuất sản phẩm xây lắp. Giá trị hợp đồng ban đầu là giá dự toán do nhà thầu lập (trong trường hợp đấu thầu), hoặc là dự toán gói thầu được duyệt (đối với trường hợp chỉ định thầu). Cụ thể là: + Đối với HĐXD có được do đấu thầu, dự toán trong hồ sơ thầu được chủ đầu tư duyệt do Công ty lập trên cơ sở định mức thiết kế kỹ thuật và đơn giá trong xây dựng cơ bản do Nhà nước quy định cho từng khu vực. + Đối với HĐXD có được do chỉ định thầu, giá dự toán gói thầu được duyệt được chủ đầu tư xác định trước trên cơ sở thiết kế kỹ thuật và đơn giá trong XDCB do Nhà nước quy định cho từng khu vực. Sau đó chủ đầu tư sẽ tiến hành thỏa thuận với nhà thầu được chỉ định mức giá ghi trong hợp đồng và không vượt quá dự toán gói thầu. Hiện nay tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2, nội dung cơ bản của HĐXD bao gồm các điều khoản sau: - Các căn cứ để ký kết hợp đồng; - Các chủ thể của hợp đồng; - Nội dung công việc và sản phẩm của hợp đồng; - Chất lượng và các yêu cầu kỹ thuật; - Thời gian và tiến độ hợp đồng; - Điều kiện nghiệm thu và bàn giao công trình; - Bảo hành công trình; - Giá trị hợp đồng; - Thanh toán hợp đồng; - Các biện pháp đảm bảo hợp đồng; - Bảo hiểm; - Tranh chấp, giải quyết tranh chấp; - Bất khả kháng; - Tạm dựng, hủy bỏ hợp đồng; - Thưởng phạt hợp đồng; - Quyền và nghĩa vụ các bên; - Ngôn ngữ sử dụng; - Điều khoản chung. (Xem phụ lục 1: Hợp đồng số 09/HĐ.NHNTHD.XDCB về việc giao nhận thầu thi công công trình "Xây dựng tòa nhà 10 tầng" gói thầu số 8 xây dựng Trụ sở làm việc Chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương Hải Dương, tại Km số 1 - Đường Nguyễn Lương Bằng - Thành phố Hải Dương). Các tài liệu sau được coi là không thể tách rời của HĐXD như: - Hồ sơ dự thầu, Hồ sơ đề xuất kỹ thuật, Hồ sơ đề xuất tài chính; - Các văn bản phê duyệt kết quả đấu thầu; - Thông báo trúng thầu; Quyết định chỉ định thầu; - Bản vẽ thiết kế; - Các phụ lục bổ sung nếu có. Nhìn chung, hầu hết các HĐXD của công ty hiện nay là HĐXD với giá cố định, tuy nhiên mức giá cố định tùy theo từng hợp đồng có thể được điều chỉnh theo những điều khoản cụ thể ghi trong hợp đồng. Chẳng hạn như, khi Nhà nước thay đổi chính sách về tiền lương, thay đổi các chính sách chế độ mới làm thay đổi mặt bằng giá đầu tư xây dựng công trình, hoặc khi khối lượng phát sinh >20% khối lượng công việc tương ứng mà nhà thầu phải thực hiện thì xem xét đến việc điều chỉnh đơn giá của khối lượng phát sinh đó... Mức giá cố định được xác định trong hợp đồng theo các phương thức khác nhau phụ thuộc vào từng loại HĐXD, cụ thể: + Đối với công trình đấu thầu: Mức giá cố định ghi trong hợp đồng là giá trị trúng thầu đã được phê duyệt trên cơ sở hồ sơ đấu thầu do nhà thầu lập. + Đối với công trình chỉ định thầu: Mức giá cố định ghi trong hợp đồng là giá thỏa thuận cụ thể giữa bên A và bên B trên cơ sở giá dự toán mà bên A (chủ đầu tư) xác định dựa trên thiết kế kỹ thuật của công trình. Hiện ở công ty vẫn chưa có HĐXD nào với chi phí phụ thêm. Trên thực tế hiện nay ở Việt Nam loại hợp đồng này chỉ được áp dụng với những công trình có quy mô rất lớn, thời gian thi công kéo dài và trong quá trình thi công có nhiều sự thay đổi, ví dụ: Xây dựng các nhà máy thủy điện, các công trình, giao thông, thủy lợi lớn... - Về phương thức thanh toán của hợp đồng: + Hầu hết đối với công trình đấu thầu: Bên A (chủ đầu tư) sẽ tiến hành tạm ứng vốn ngay sau khi hợp đồng có hiệu lực (mức tạm ứng thông thường là 20% giá hợp đồng), sau đó Hợp đồng sẽ được thanh toán theo kế hoạch bố trí vốn của cấp có thẩm quyền và theo tiến độ thực hiện thi công công trình của bên B. Sau khi bàn giao sản phẩm hoàn thành hai bên sẽ tiến hành nghiệm thu quyết toán và thanh lý hợp đồng. Giá trị thanh toán được giữ lại 5% - 10% để bảo hành công trình theo Luật Xây dựng. + Đối với công trình chỉ định thầu: Sau khi ký hợp đồng bên A tạm ứng cho bên B tối đa 20% giá trị hợp đồng. Bên A chỉ tạm ứng cho bên B khi chủ đầu tư tạm ứng cho bên A. Thu hồi tạm ứng được tiến hành bắt đầu khi công trình đạt 40% giá trị khối lượng thanh toán và thu hồi hết tạm ứng khi thanh toán 80% giá trị hợp đồng. Bên A thanh toán cho bên B khi được chủ đầu tư thanh toán cho bên A các khối lượng do bên B thực hiện. Bên A thanh toán cho bên B trên cơ sở đơn giá hợp đồng, khối lượng được tư vấn nghiệm thu và chủ đầu tư chấp nhận được thanh toán sau khi nhận được Hồ sơ yêu cầu thanh toán của bên B. Giá trị thanh toán bằng giá trị thực hiện được chấp thuận nghiệm thu, thanh toán sau khi khấu trừ các khoản tiền ứng trước, bảo hành… Bên B nhận được tiền thanh toán trong vòng 7 ngày kể từ ngày ngân hàng thông báo tiền thanh toán của chủ đầu tư đã về đến tài khoản của bên A với điều kiện bên B đã có yêu cầu thanh toán đầy đủ gửi cho Bên A. Nhìn chung, các hợp đồng của công ty hiện nay đều quy định khá cụ thể và chặt chẽ về điều kiện nghiệm thu và bàn giao công trình xây dựng, thời hạn và khoản tiền bên A giữ lại để đảm bảo cho việc bảo hành công trình, tuy nhiên hầu hết các hợp đồng trong công ty đều không quy định rõ thời gian cụ thể của từng lần thanh toán (thời điểm nghiệm thu từng hạng mục công trình hoàn thành bàn giao), điều này giúp cho công ty chủ động, bố trí sắp xếp tiến độ thực hiện hợp đồng ở từng giai đoạn thực hiện phù hợp với điều kiện của Công ty trong từng thời điểm nhất định, tuy nhiên điều đó không tạo cho công ty áp lực để thực hiện đúng tiến độ hợp đồng. Hầu hết các thỏa thuận thanh toán giữa chủ đầu tư với Công ty trong quá trình tổ chức thi công hiện nay là thanh toán theo khối lượng thực hiện, hình thức thanh toán theo tiến độ kế hoạch hầu như Công ty không áp dụng, cụ thể như sau: + Khi có hạng mục công trình hoàn thành, Công ty sẽ gửi công văn yêu cầu bên chủ đầu tư nghiệm thu khối lượng các hạng mục công việc hoàn thành. Khi có sự chấp thuận của bên chủ đầu tư, hai bên sẽ lập hội đồng nghiệm thu bao gồm: Đại diện của bên A và bên B và đại diện đơn vị tư vấn giám sát thi công (của bên A). + Sau khi các bên đã thống nhất về khối lượng các hạng mục công trình đã hoàn thành sẽ lập biên bản nghiệm thu. Căn cứ vào biên bản nghiệm thu khối lượng các hạng mục công trình đã hoàn thành nhà thầu sẽ áp giá trúng thầu để lập phiếu giá cho đơn vị tư vấn giám sát của bên A ký xác nhận. Căn cứ vào phiếu giá bên chủ đầu tư sẽ tiến hành thanh toán cho nhà thầu. 2.2.2. Thực trạng về kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 2.2.2.1. Thực trạng về kế toán doanh thu Hợp đồng xây dựng * Thực trạng về nội dung doanh thu Hợp đồng xây dựng Doanh thu HĐXD là tổng số tiền và các tài sản tương đương tiền mà công ty thu được từ việc thực hiện HĐXD. Việc xác định doanh thu của HĐXD một cách chính xác sẽ giúp cho Công ty xác định được đúng đắn những lợi ích mà Công ty thu được từ việc thực hiện hợp đồng, từ đó sẽ xác định được kết quả thực hiện HĐXD đó lỗ hay lãi. Thông thường doanh thu của HĐXD trong Công ty cổ phần Xây dựng số 2 bao gồm: + Khoản tiền mà Công ty thu được từ khối lượng hạng mục công trình hoàn thành được nghiệm thu ghi trên phiếu giá được bên chủ đầu tư chấp nhận thanh toán. + Khoản tiền thu được từ việc trượt giá các chi phí đầu vào (nếu trong hợp đồng có quy định và được chủ đầu tư chấp nhận thanh toán). + Khoản tiền Công ty thu được do sự thay đổi thiết kế và khối lượng công việc thực hiện trong hợp đồng. Ngoài những khoản thu trên, trên thực tế Công ty còn thu được các khoản tiền thưởng do hoàn thành hợp đồng trước thời hạn, hay các khoản thanh toán khác mà chủ đầu tư chấp nhận do lỗi của chủ đầu tư gây nên như sự chậm trễ, sai sót trong thiết kế...có quy định trong hợp đồng. Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 thì những khoản tiền được thanh toán như vậy vẫn thuộc về doanh thu của HĐXD nhưng hiện nay Công ty vẫn thường hạch toán vào những khoản thu nhập khác (TK 711) do các khoản thu như vậy không được phản ánh trên phiếu giá. Chính vì vậy doanh thu của HĐXD tại Công ty được phản ánh chưa thật đầy đủ mặc dù các khoản được thanh toán như vậy ở Công ty phát sinh không nhiều và giá trị cũng không lớn. * Thực trạng về việc ghi nhận doanh thu Tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 thời điểm ghi nhận doanh thu từng kỳ của mỗi HĐXD là không giống nhau phụ thuộc vào đặc điểm của từng công trình, hạng mục công trình và các điều khoản ghi trong hợp HĐXD của công trình, hạng mục công trình đó. Cụ thể: + Đối với những HĐXD có quy mô lớn, thời gian thi công dài, sau khi hai bên tổ chức nghiệm thu khối lượng công trình, hạng mục công trình. Căn cứ vào biên bản nghiệm thu khối lượng các hạng mục công trình hoàn thành, Công ty áp giá trúng thầu để lập phiếu giá. Sau khi được chủ đầu tư chấp thuận vào phiếu giá, căn cứ vào phiếu giá kế toán sẽ ghi nhận ngay doanh thu của HĐXD, sau đó kế toán sẽ viết hóa đơn gửi cho chủ đầu tư yêu cầu thanh toán. + Đối với những công trình xây dựng có quy mô nhỏ, thời gian thi công ngắn (ví dụ như: xây nhà cho cá nhân…) mặc dù quá trình thi công diễn ra liên quan đến nhiều kỳ kế toán nhưng theo điều khoản ghi trong hợp đồng thì công trình chỉ được nghiệm thu khi công trình hoàn thành toàn bộ và bàn giao cho chủ đầu tư. Trong trường hợp này thì khi công trình hoàn thành bàn giao hai bên lập biên bản nghiệm thu, căn cứ vào biên bản nghiệm thu Công ty lập phiếu giá, sau đó căn cứ vào phiếu giá kế toán sẽ ghi nhận doanh thu, Với cách hạch toán như vậy sẽ không đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí. + Trong trường hợp HĐXD với giá cố định (giá trúng thầu) nếu giá cả tăng lên mà trong hợp đồng có quy định được điều chỉnh giá và được bên chủ đầu tư chấp thuận Công ty sẽ làm phụ lục hợp đồng điều chỉnh giá, đối với khối lượng công việc hoàn thành đã ghi nhận doanh thu theo giá cũ Công ty sẽ làm phiếu giá ghi nhận chênh lệch giá sau khi hai bên ký xác nhận trên phiếu giá, kế toán căn cứ vào phiếu giá để ghi nhận doanh thu. Nếu trong hợp đồng quy định không được điều chỉnh giá và bên chủ đầu tư không chấp nhận thanh toán thì Công ty phải chịu và phần giá tăng của các yếu tố đầu vào sẽ làm tăng chi phí của HĐXD. Như vậy, việc ghi nhận doanh thu trong cả hai trường hợp trên đều được ghi nhận theo khối lượng công việc hoàn thành nhưng kế toán chỉ lấy phiếu giá làm căn cứ để ghi nhận doanh thu vào sổ chi tiết doanh thu mà không quan tâm đến việc số doanh thu đó đã được viết hóa đơn GTGT hay chưa? Hóa đơn GTGT chỉ dùng làm căn cứ để kê khai, hạch toán thuế GTGT đầu ra và hạch toán khoản phải thu của chủ đầu tư. Điều này chưa phù hợp với nguyên tắc hạch toán, trái với tính thần của chế độ kế toán Việt Nam hiện hành và Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15. * Về phương pháp kế toán doanh thu của HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Hầu hết các HĐXD của Công ty đều quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện nên Công ty hạch toán doanh thu của HĐXD theo hình thức thanh toán theo khối lượng thực hiện. Để ghi nhận doanh thu trong kỳ, Công ty thường mở các sổ chi tiết doanh thu để theo dõi chi tiết cho từng Công trình, hạng mục công trình. Căn cứ vào phiếu giá kế toán sẽ phản ánh doanh thu cho các hợp đồng vào sổ chi tiết doanh thu của từng hợp đồng: Chẳng hạn, theo biên bản nghiệm thu và phiếu giá khối lượng thi công công trình "Ngân hàng ngoại thương tỉnh Hải Dương" lập cho Quý IV năm 2008, kế toán ghi sổ chi tiết doanh thu, sổ Nhật kí chung và sổ Cái tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo định khoản: Nợ TK 131 3.723.460.182 Có TK 511 3.723.460.182 Cuối năm, Công ty sẽ tập hợp toàn bộ doanh thu của các công trình, hạng mục công trình trên Báo cáo tổng hợp chi phí và giá thành để xác định lãi, lỗ của từng công trình, hạng mục công trình thi công trong năm. Việc kết chuyển doanh thu được thực hiện chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình trên các sổ chi tiết tương ứng và kết chuyển tổng hợp thể hiện trên các sổ cái tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ; Sổ Cái tài khoản 911 - Xác định kết quả kinh doanh. Chi tiết xem Phụ lục số 2 - Sổ chi tiết TK 51121 của Công trình xây dựng Trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. 2.2.2.2. Thực trạng kế toán chi phí Hợp đồng xây dựng tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 * Thực trạng về cách phân loại và xác định nội dung chi phí HĐXD Hiện nay tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 thường hạch toán chi phí HĐXD theo các khoản mục chi phí, cụ thể: - Chi phí NL, VL: Bao gồm các chi phí vật liệu chính như sắt, thép, xi măng, cát, đá, sỏi, gạch… các vật liệu phụ, các bộ phận kết cấu công trình, chi phí vận chuyển, bốc dỡ vật liệu. Hầu hết các khoản chi phí NL, VL này Công ty đều tập hợp đầy đủ chi tiết theo từng công trình. - Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm tiền lương, tiền công phải trả của công nhân trực tiếp sản xuất và các khoản có tính chất tiền lương của công nhân trực tiếp tham gia thi công công trình, của công nhân điều khiển máy thi công, tiền công của lao động thuê ngoài theo từng công việc. - Chi phí sử dụng máy thi công: Bao gồm các chi phí phát sinh liên quan đến việc sử dụng máy thi công phục vụ trực tiếp cho việc thi công công trình, như: + Chi phí nhân công lái máy: Bao gồm chi phí về tiền lương bộ phận lái máy, tiền làm thêm giờ, tiền công phải trả của công nhân lái máy. + Chi phí nhiên liệu, vật liệu tiêu hao cho máy: Gồm các loại nhiên liệu (như: dầu diezen, xăng, dầu mỡ phụ,…). Đây là nhiên liệu chính quan trọng đảm bảo máy vận hành tốt. + Chi phí dụng cụ thay thế, sửa chữa máy thi công: Các chi phí sửa chữa nhỏ cho xe, máy thi công đang sử dụng cho công trình nào thì hạch toán vào chi phí máy thi công cho công trình đó. Trường hợp chi phí sửa chữa máy thi công phát sinh một lần với giá trị lớn nhưng không đủ điều kiện ghi tăng nguyên giá máy thi công. Kế toán tập hợp chi phí sửa chữa, thay thế cho xe, máy thi công vào bên Nợ TK 142 hoặc 242 sau đó phân bổ dần vào bên Nợ TK 623 cho các công trình, hạng mục công trình theo thời gian sử dụng hữu ích. + Chi phí khấu hao máy thi công: Bao gồm chi phí khấu hao máy thi công trong quá trình thực hiện hợp đồng. Chi phí khấu hao máy móc thiết bị cho thuê tạm thời trong thời gian sử dụng không tính vào chi phí HĐXD. + Chi phí mua ngoài như: Chi phí mua ngoài phục vụ cho các máy huy động cho hợp đồng, như: chi phí bảo dưỡng, chi phí trông coi máy… + Chi phí khác bằng tiền như: Chi phí liên quan đến máy thi công mà không nhóm chúng vào các khoản mục chi phí trên. Chi phí sản xuất chung: Gồm các chi phí dùng cho quản lý và phục vụ chung cho công trường. Chi phí sản xuất chung bao gồm: + Chi phí nhân viên phân xưởng: Bao gồm chi phí về tiền lương, các khoản trích theo lương của bộ phận quản lý thi công tại công trường, của nhân viên sử dụng máy thi công. + Chi phí vật liệu quản lý: Gồm các chi phí về vật liệu sử dụng chung cho mục đích quản lý tại công trường, phục vụ sản xuất tại hiện trường như chi phí làm lán trại, chi phí văn phòng phẩm… + Chi phí dụng cụ sản xuất: Gồm những chi phí như cốt pha, giàn giáo, máy phát điện, máy mài, máy cắt gạch… các dụng cụ khác mà không đủ điều kiện làm TSCĐ phục vụ cho công trường. + Chi phí khấu hao TSCĐ: Gồm những khoản chi phí khấu hao TSCĐ sử dụng ở các bộ phận không trực tiếp tham gia vào quá trình thi công như máy vi tính, máy in,… + Chi phí dịch vụ mua ngoài: Gồm các chi phí mua ngoài phục vụ cho quá trình sản xuất như chi phí điện, nước, điện thoại, thuê lán, thuê vận chuyển thiết bị… + Chi phí khác bằng tiền: Gồm các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất của công ty nhưng không nhóm vào các khoản mục chi phí trên như chi phí tiếp khách, chi phí bảo hiểm, chi phí huy động và giải thể, chi phí bảo hành công trình. - Chi phí thầu phụ: Bao gồm toàn bộ chi phí mà Công ty phải trả cho nhà thầu phụ về việc thuê ngoài thực hiện trọn gói một hạng mục nào đó của công trình trong HĐXD. Như vậy, tại Công ty hầu hết các chi phí phát sinh trực tiếp liên quan đến HĐXD đều được phản ánh vào chi phí của các HĐXD, tuy nhiên vẫn còn một số khoản chi phí về bản chất vẫn thuộc về HĐXD nhưng lại không được ghi nhận vào chi phí của HĐXD, cụ thể như sau: - Chi phí lãi vay cho các khoản vay phục vụ cho việc thi công HĐXD: Hiện nay tất cả các khoản chi phí lãi vay được Công ty hạch toán vào chi phí tài chính (TK 635) mà không được tính vào chi phí của HĐXD, việc hạch toán như vậy là không phù hợp. Theo chuẩn mực kế toán về chi phí lãi vay thì các khoản chi phí lãi vay đủ điều kiện được vốn hóa phải phản ánh vào chi phí của HĐXD. - Đối với các khoản thu được từ việc bán nguyên vật liệu thừa, thu thanh lý máy móc thiết bị thi công khi công trình xây dựng hoàn thành bàn giao, Công ty coi đó là một khoản thu nhập khác và được phản ánh vào TK 711 mà không ghi giảm chi phí cho HĐXD. - Đối với các khoản tiền phạt bị trừ vào doanh thu do sự chậm tiến độ hay vi phạm vào các điều khoản khác trong hợp đồng hiện nay công ty hạch toán các khoản này vào chi phí khác (TK 811) mà không ghi giảm doanh thu. Mặc dù khoản chi phí này rất ít khi xảy ra, tuy nhiên việc hạch toán như vậy là không đúng theo quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15, theo quy định thì các khoản như vậy được ghi giảm doanh thu của HĐXD. - Các khoản chi phí phát sinh liên quan đến việc bảo hành công trình thường được Công ty hạch toán ghi giảm doanh thu của kỳ tiếp theo vì thông thường các khoản chi phí này phát sinh khi công trình đã hoàn thành, công ty đã kết chuyển chi phí, doanh thu và xác định kết quả lỗ lãi của công trình mà công ty lại không trích trước chi phí bảo hành. Việc hạch toán như vậy cũng chưa phù hợp vì bản chất chi phí bảo hành là một khoản chi phí của HĐXD phát sinh sẽ làm tăng chi phí của HĐXD từ đó làm giảm lợi nhuận thu được từ HĐXD chứ không phải là một khoản làm giảm doanh thu. - Hiện nay Công ty chưa phát sinh những khoản chi phí khác có thể thu lại từ khách hàng như: Chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí triển khai mà khách hàng phải trả lại cho nhà thầu, do hầu hết các hợp đồng của công ty sau khi được ký kết đều được chủ đầu tư giao mặt bằng thi công. - Đối với những chi phí phát sinh trong quá trình đàm phán ký kết hợp đồng được Công ty hạch toán ngay vào chi phí sản xuất trong kỳ phát sinh chi phí mà không ghi nhận vào chi phí của HĐXD. * Thực trạng phương pháp tập hợp chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 + Xác định đối tượng tập hợp chi phí: Đối tượng tập hợp chi phí HĐXD của Công ty là từng công trình hoặc hạng mục công trình phù hợp với HĐXD đã ký kết. Khi bắt đầu phát sinh chi phí của HĐXD kế toán tiến hành mở sổ chi tiết theo dõi và tập hợp chi phí phát sinh theo từng khoản mục đã trình bày trên của từng hợp đồng cụ thể. + Phương pháp tập hợp chi phí của HĐXD Khi HĐXD được ký kết, căn cứ vào năng lực thi công của từng đội, Công ty sẽ tiến hành giao cho từng đội thi công thực hiện. Mỗi một đội thi công đều có một nhân viên kế toán làm nhiệm vụ tập hợp chứng từ về những chi phí phát sinh liên quan đến từng công trình, hạng mục công trình. Căn cứ vào các chứng từ phát sinh do kế toán đội chuyển lên, kế toán sẽ phản ánh vào các sổ kế toán chi tiết của từng HĐXD. - Đối với những chi phí phát sinh liên quan đến nhiều HĐXD công ty sẽ tập hợp trên đối tượng tập hợp chi phí riêng tương ứng theo từng khoản mục chi phí gọi là chi phí chung, cuối kỳ sẽ tiến hành phân bổ chi phí phát sinh chung cho từng công trình, hạng mục công trình của HĐXD theo tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất. Cuối kỳ trên cơ sở các chi phí đã tập hợp được trên các sổ chi tiết tài khoản kế toán sẽ tiến hành kết chuyển sang TK 154 để tập hợp chi phí cho toàn bộ công trình, và cũng làm cơ sở để xác định chi phí liên quan đến khối lượng công trình, hạng mục công trình hoàn thành trong kỳ. Sổ kế toán để tập hợp chi phí cho TK 154 cũng được mở chi tiết cho từng công trình cụ thể. - Đối với các khoản chi phí trả cho nhà thầu phụ: Công ty chủ yếu đi thuê ngoài, (trường hợp này coi như Công ty làm chủ đầu tư), Công ty cũng tiến hành nghiệm thu khối lượng công việc nhà thầu phụ thực hiện, căn cứ vào biên bản nghiệm thu, bên nhận thầu lập phiếu giá, căn cứ vào phiếu giá và hóa đơn GTGT Công ty hạch toán thẳng vào sổ chi tiết TK 154 của công trình, hạng mục công trình đó. - ở Công ty có giao khoán nội bộ cho các tổ đội thi công nhưng không tiến hành khoán gọn mà chỉ giao khoán nội bộ cho đội tiền lương và chi phí vật liệu phụ thông qua việc tạm ứng và thanh toán tạm ứng. Việc tổ chức hạch toán như vậy là tương đối phù hợp với đặc điểm, điều kiện và yêu cầu quản lý tại Công ty hiện nay. Tuy nhiên việc Công ty không tiến hành khoán gọn mà chỉ tạm ứng cho phụ trách đội một số tiền để thanh toán một số khoản chi phí phát sinh trong đội trong quá trình thi công sẽ gây khó khăn cho Công ty trong việc quản lý và giám sát chi phí, mặt khác phòng kế toán của công ty chỉ quản lý chi phí phát sinh trên chứng từ do kế toán đội tập hợp và chuyển lên, và chứng từ thanh toán tạm ứng chi phí giao khoán nội bộ của phụ trách đội. Với cách quản lý hóa đơn, chứng từ như hiện nay của Công ty sẽ khó có thể kiểm soát được chi phí thực tế phát sinh của HĐXD. + Phương pháp kế toán chi phí HĐXD theo các khoản mục chi phí - Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Trường hợp xuất kho nguyên liệu vật liệu: Thông thường đối với các loại vật liệu chủ yếu theo phân cấp quản lý của công ty, việc mua vật tư do phòng vật tư các xí nghiệp mua dự trữ. Khi có nhu cầu sử dụng, các đội thi công lập phiếu đề nghị cấp vật tư, phiếu này được giám đốc xí nghiệp phê duyệt làm cơ sở lĩnh vật tư tại kho. Thủ kho lập phiếu xuất kho vật tư. Định kì các chứng từ xuất kho vật tư được chuyển về phòng kế toán làm căn cứ tính giá và ghi sổ kế toán. Ví dụ, trong quý IV năm 2008, căn cứ Giấy đề nghị lĩnh vật tư và các Phiếu xuất kho vật tư cho đội thi công công trình "Ngân hàng ngoại thương tỉnh Hải Dương" kế toán lập bảng tổng hợp vật tư xuất kho sử dụng cho công trình và ghi sổ chi tiết và các sổ tổng hợp theo định khoản: Nợ TK 621 474.098.480 Có TK 152 474.098.480 Trường hợp NL, VL do các đội tự mua ngoài: Đối với các công trường ở xa và toàn bộ các chi phí về NL, VL phụ, công ty tạm ứng tiền và khoán cho các đội thi công tự mua (trên cơ sở các định mức tiêu hao đối với từng loại NL,VL cho từng hạng mục công trình). Sau đó các đội tập hợp các chứng từ mua hàng như hóa đơn mua hàng, biên bản giao nhận hàng hóa và được lập vào 01 bảng kê chứng từ và gửi về phòng kế toán công ty vào cuối mỗi tháng để thực hiện việc hoàn tạm ứng và hạch toán chi phí và kê khai thuế GTGT. (TK1413 - Phải thu tạm ứng các đội thi công). Ví dụ: Quý IV năm 2008, kế toán đội thi công thực hiện tạm ứng tiền mua vật tư thi công công trình " Ngân hàng ngoại thương tỉnh Hải Dương" số tiền theo phiếu chi 0025 - XN1: 550.000.000 đ. Khi tạm ứng cho đội kế toán ghi: Nợ TK 141 (1413) 550.000.000 đ Có TK 111 (1111) 550.000.000đ Cuối tháng căn cứ bảng kê chứng từ của đội gửi về quyết toán chi phí NVL mua ngoài sử dụng ngay cho công trình, kế toán lập bảng kê chi phí NVL mua ngoài chi bằng tiền tạm ứng, kế toán ghi: Nợ TK 621 635.000.000đ Nợ TK 133 31.750.000đ Có TK 141 (1413) 550.000.000đ Có TK 331 (Chi tiết theo đối tượng) 116.775.000đ Cuối quý, căn cứ bảng tổng hợp chi phí NVL từng công trình và tổng hợp các công trình toàn doanh nghiệp, kế toán thực hiện kết chuyển Chi phí NVLTT trên các sổ chi tiết và tổng hợp về chi phí NVL trực tiếp. Chi tiết xem Phụ lục số 3 sổ tổng hợp tài khoản 621 - Công trình xây dựng Trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. - Kế toán chi phí nhân công trực tiếp Quy trình tập hợp chi phí nhân công trực tiếp được thực hiện tại các đội thi công và tại phòng kế toán công ty như sau: Căn cứ vào kế hoạch thi công hàng tháng và ước tính khối lương thực hiện, đội thi công thực hiện tạm ứng tiền lương của người lao động. Quy trình kế toán tạm ứng tiền lương được thực hiện tương tự như tạm ứng chi phí mua nguyên vật liệu của các đội đã trình bày ở trên. Tại các đội thi công, việc tính lương được thực hiện theo phương thức tiền lương thời gian hoặc lương sản phẩm đối với từng loại lao động. Căn cứ vào các chứng từ nhân công như: Phiếu xác nhận sản phẩm hoàn thành, Bảng theo dõi công nhật, Bảng thanh toán tiền lương, tiền công để lập bảng tổng hợp tiền lương cho công trình hàng tháng. Định kì hàng quý, kế toán đội gửi toàn bộ chứng từ thanh toán lương nêu trên để thực hiện quyết toán tạm ứng lương. Tại phòng kế toán công ty, căn cứ vào bảng tổng hợp quyết toán lương quý của từng công trình để lập bảng tổng hợp lương toàn công ty. Căn cứ vào bảng quyết toán lương từng công trình để ghi các sổ chi tiết; đồng thời căn cứ bảng tổng hợp lương toàn doanh nghiệp để ghi các sổ tổng hợp (Nhật kí chung và Sổ Cái tài khoản 622, 334). Ví dụ, theo bảng quyết toán lương Quý IV năm 2008 của đội thi công công trình Ngân hàng ngoại thương Hải Dương, kế toán công ty ghi: Nợ TK 622 (Chi tiết công trình NHNT HD) 732.165.600 Có TK 334 732.165.600 Đồng thời ghi nhận số tạm ứng tiền lương đội đã quyết toán trong quý: Nợ TK 334 732.165.600 Có TK 141 (Chi tiết đội thi công công trình) 732.165.600 Cuối quý, căn cứ Bảng tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp từng công trình và tổng hợp các công trình toàn doanh nghiệp, kế toán thực hiện kết chuyển Chi phí nhân công trên các sổ chi tiết và tổng hợp về chi phí nhân công trực tiếp. Chi tiết xem Phụ lục số 4 Sổ tổng hợp tài khoản 622 - Công trình xây dựng Trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. - Kế toán Chi phí sử dụng máy thi công Là những khoản chi phí liên quan đến việc sử dụng máy thi công phục vụ trực tiếp cho việc thi công công trình như: Chi phí nhiên liệu cho máy hoạt động, chi phí khấu hao máy móc thiết bị, chi phí bảo dưỡng, sửa chữa máy thi công... Đối với chi phí khấu hao máy thi công: Theo khảo sát tài liệu năm 2008, Đơn vị áp dụng phương pháp khấu hao tuyến tính, thời gian trích khấu hao tuân thủ theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Chi phí khấu hao được theo dõi và hạch toán riêng cho từng đối tượng sử dụng (từng công trình, hạng mục công trình). Vào cuối mỗi tháng kế toán lập bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ trong toàn công ty. Trong đó phân chia chi phí khấu hao theo từng công trình; Ví dụ: Căn cứ vào bảng tính và phân bổ khấu hao lập cho tháng 12 năm 2008 phần chi phí khấu hao của công trình Ngân hàng Ngoại thương Hải Dương, kế toán ghi nhận chi phí khấu hao như sau: Nợ TK 6234 (Chi tiết: Công trình Ngân hàng NT Hải Dương) 125.435.200đ Có TK 214 125. 435.200đ Đối với chi phí nhiên liệu: Tất cả các loại máy móc, thiết bị, Công ty đều có các định mức tiêu hao nhiên liệu. Do vậy, chi phí nhiên liệu cho máy thi công luôn đảm bảo tính tiết kiệm, hợp lý nhất. Việc nhập, xuất kho nhiên liệu giao trực tiếp cho các đội thi công. Công ty cho đội thi công tạm ứng kinh phí và hàng tháng trả chứng từ chi phí về công ty. Việc hạch toán được thực hiện theo đúng chế độ kế toán hiện hành. Ví dụ, theo chứng từ chi tạm ứng chi phí nhiên liệu cho đội thi công công trình Ngân hàng Ngoại thương Hải Dương trong quý IV năm 2008, kế toán ghi: Nợ TK 141 54.500.400đ Có TK 111, 112 54.500.400đ Cuối quý khi đội tổng hợp chứng từ chi phí nhiên liệu và thanh toán tạm ứng, kế toán ghi: Nợ TK 623 (Chi tiết từng công trình NH NT HD) 50.500.000đ Nợ TK 133 2.525.000đ Có TK 141 53.025.000đ Đối với chi phí sửa chữa nhỏ máy thi công: Khi phát sinh nhu cầu cần sửa chữa nhỏ máy thi công phòng quản trị thiết bị và phòng kế toán sẽ lập phương án sửa chữa, kinh phí dự toán chi tiết cho từng mục sửa chữa trình giám đốc ký, sau đó giao cho đội thi công thực hiện thông qua việc thanh toán tạm ứng giống như chi phí nhiên liệu. Đối với các chi phí máy thi công thuê ngoài: Do máy móc thiết bị của Công ty còn chưa đồng bộ nên khi công trình phải thi công nước rút để hoàn thành tiến độ, công ty thường phải thuê máy móc, thiết bị bên ngoài. Căn cứ hóa đơn thuê ngoài máy thi công kế toán hạch toán: Nợ TK 6237 (Chi tiết từng công trình) Nợ TK1331 Có TK 331 (Chi tiết từng đơn vị cung cấp) Cuối quý, chi phí sử dụng máy thi công được tổng hợp và kết chuyển theo từng công trình trên các sổ chi tiết mở cho từng công trình và kết chuyển tổng hợp thể hiện trên sổ nhật kí chung và sổ cái các tài khoản 623 - Chi phí sử dụng máy thi công. Chi tiết xem Phụ lục số 5 Sổ tổng hợp tài khoản 623 - Công trình xây dựng Trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. - Kế toán chi phí sản xuất chung Đối với những khoản chi phí sản xuất chung liên quan đến từng CT, HMCT (từng HĐXD), căn cứ vào các chứng từ phát sinh kế toán sẽ tập hợp trực tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình đó theo định khoản: Nợ TK 627 (Chi tiết cho từng công trình) Có TK 111, 152, 153, 1413, 214, 334, 338... Đối với những chi phí phục vụ chung liên quan đến nhiều công trình, hạng mục công trình (nhiều HĐXD) (ví dụ: chi phí cho xe ô tô vận chuyển vật tư, thiết bị...), kế toán sẽ tập hợp chi phí theo các khoản mục chi phí phát sinh, cuối kỳ sẽ để tiến hành phân bổ theo tiền lương công nhân trực tiếp sản xuất. Khi phát sinh chi phí, căn cứ vào chứng từ liên quan kế toán ghi: Nợ TK 621, 622, 623, 627 (Chi tiết chi phí phục vụ chung) Có TK 112, 331, 1413, 153, 153, 214... Cuối kỳ tiến hành phân bổ chi phí phục vụ chung đó cho từng công trình, hạng mục công trình: Nợ TK 621, 622, 627 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) Có TK 621, 622, 627 (Chi phí chung) Chi tiết xem Phụ lục số 6 Sổ tổng hợp tài khoản 627 - Công trình xây dựng Trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. - Kế toán chi phí phải trả cho nhà thầu phụ Đối với những công trình, hạng mục công trình có phát sinh khoản chi phí cho nhà thầu phụ, căn cứ vào hóa đơn GTGT và phiếu giá kế toán hạch toán trực tiếp khoản chi phí này vào TK 154 cho CT, HMCT đó: Nợ TK 154 (Chi tiết cho từng CT, HMCT) Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ) Có TK 331 (Chi tiết cho từng nhà thầu phụ) Cuối quý kế toán sẽ kết chuyển toàn bộ chi phí đã tập hợp được cho từng công trình, hạng mục công trình để xác định giá thành của từng công trình, hạng mục công trình đó: Nợ TK 154 (Chi tiết theo từng CT, HMCT) Có TK 621,622,623,627 Chi tiết xem Phụ lục số 7 Sổ tổng hợp tài khoản 154 - Công trình xây dựng trụ sở chi nhánh Ngân hàng NT Hải Dương. * Thực trạng về việc xác định chi phí cho khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ của các HĐXD Công tác tập hợp chi phí và tính giá thành các công trình xây lắp được Công ty cổ phần Xây dựng số 2 theo dõi và tính riêng cho từng công trình. Do các công trình ở xa, thời gian thi công kéo dài nên để thuận tiện cho công tác quản lý công ty đã lựa chọn kỳ tính giá thành và xác định kết quả kinh doanh theo quý. Do các công trình có thời gian thi công dài nên Công ty muốn xác định kết quả kinh doanh của từng công trình, hạng mục công trình theo quý thì Công ty phải xác định được chi phí cho khối lượng công việc đã hoàn thành trong kỳ (xác định giá vốn hàng bán trong kỳ). Trên cơ sở những chi phí phát sinh mà công ty đã tập hợp được của từng công trình, hạng mục công trình, kế toán sẽ sử dụng phương pháp thích hợp để xác định giá vốn hàng bán trong kỳ. Việc xác định chính xác giá vốn hàng bán có vai trò hết sức quan trọng quyết định đến tính chính xác của việc xác định kết quả kinh doanh của Công ty. Việc xác định chi phí cho khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ của các HĐXD của Công ty được xác định như sau: Nếu công trình phát sinh và hoàn thành trong kỳ thì: Giá vốn thực tế của CT, HMCT = Tổng các chi phí phát sinh thực tế để sản xuất thi công CT, HMCT hoàn thành trong kỳ đó Nếu đến thời điểm cuối quí công trình chưa hoàn thành mà chỉ có một số hạng mục được nghiệm thu lên phiếu giá thì giá vốn của hạng mục đã hoàn thành là: Giá vốn thực tế của KLXD hoàn thành = Chi phí dở dang đầu kỳ + Chi phí thực tế phát sinh trong kỳ - Chi phí thực tế dở dang cuối kỳ Trong đó: Chi phí thực tế của khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ của Công ty được xác định như sau: Để có số liệu kiểm kê chính xác và khách quan, vào đầu mỗi kỳ kế toán công ty thành lập đoàn kiểm kê tài sản. Đoàn kiểm kê có nhiệm vụ trực tiếp kiểm kê tài sản, đánh giá khối lượng xây lắp dở dang cụ thể của từng công trình. Giá trị sản phẩm dở dang được xác định bằng c