Luận văn Trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất

1 MUÏC LUÏC Trang Phaàn môû ñaàu Chöông 1: QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN HAØNG VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG ............................................................................ 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà ruûi ro trong kinh doanh NH ......................................... 1 1.1.2 Quaûn trò ruûi ro .................................................................................... 1 1.1.3 Caùc loaïi ruûi ro chuû yeáu ...................................................................... 2 1.1.4 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong kinh doanh NH ..................... 3 1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG ....................................................................................... 4 1.2.1 Khaùi nieäm .......................................................................................... 4 1.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng ............................... 4 1.2.3 Bieän phaùp xöû lyù khi coù RRTD: nhieàu bieän phaùp, trong ñoù coù söû duïng döï phoøng RRTD .................................................................................... 7 1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ..................... 8 1.3.1 Phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng cuï theå ........................................ 8 1.3.2 Döï phoøng chung ................................................................................. 10 1.3.3 Söû duïng döï phoøng .............................................................................. 11 1.3.4 Haïch toaùn , baùo caùo ........................................................................... 12 1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ......... 13 1.4.1 Taùc ñoäng cuûa Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc ......................................... 13 1.4.2 Taùc ñoäng cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng ........................................... 13 1.4.3 Yeáu toá chuû quan : ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng ............................................ 13 1.4.4 Yeáu toá khaùch quan: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá ............ 14 2 1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM ................................................ 14 1.5.1 Kinh nghieäm caùc nöôùc . ..................................................................... 14 1.5.2 Baøi hoïc cho caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam ....................................... 16 Keát luaän .............................................................................................................. 17 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT . ...................................... 18 2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG VAØ KINH DOANH TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT ........................................................................ 18 2.2.1 Qui moâ hoaït ñoäng .............................................................................. 18 2.2.2 Keát quaû hoaït ñoäng tín duïng ............................................................... 19 2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá .......................................... 19 2.2.2.2 Dö nôï phaân theo cô caáu nôï ......................................................... 24 2.2.3 Keát quaû kinh doanh ........................................................................... 26 2.3 THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ................................................................. 29 2.3.1. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................ 29 2.3.2. Coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD ............................... 32 2.3.2.1 Trích laäp ...................................................................................... 32 2.3.2.2 Söû duïng ....................................................................................... 36 2.3.3 So saùnh möùc ñoä RRTD vaø söû duïng döï phoøng RRTD cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng NHTM TPHCM . .................................................... 41 2.4. TAÙC ÑOÄNG CUÛA TRÍCH LAÄP RRTD ÑEÁN HIEÄU QUAÛ KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ............................................................. 44 2.4.1 Taùc ñoäng ñeán cô caáu nôï , phaân loaïi nôï ............................................. 44 2.4.2 Taùc ñoäng ñeán chi phí .......................................................................... 46 3 2.4.3 Taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän tröôùc thueá ................................................... 47 2.4.4 Taùc ñoäng ñeán giaù trò coå phieáu . .......................................................... 48 2.4.5 So saùnh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa QÑ493 taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP ................................................................ 49 2.5. NHÖÕNG THAØNH COÂNG (ÑAÏT ÑÖÔÏC) VAØ HAÏN CHEÁ ................................ 49 2.5.1 Thaønh coâng ........................................................................................ 49 2.5.2 Haïn cheá vaø nguyeân nhaân .................................................................. 51 Chöông 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN NAÊM 2010. 3.1. QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RRTD ÑEÁN NAÊM 2010 .................................................................................................. 54 3.1.1 Cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa quaù trình hoäi nhaäp ñoái vôùi caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam .......................................................................................... 54 3.1.2 Kieåm soaùt caùc ruûi ro cho vay taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ................................................................................ 56 3.1.3 Quan ñieåm vaø muïc tieâu trích laäp döï phoøng RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 ........................................................................... 58 3.2 GIAÛI PHAÙP SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG PHUØ HÔÏP THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ ............................................................................................................................. 62 3.3 CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010 ................... 64 3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ................................................................................................................. 65 3.4.1 Ñeà xuaát thay ñoåi moät soá ñieåm cuûa QÑ493 ............................................... 65 3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro .......................................... 65 3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ............. 65 4 3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï .................................................................... 66 3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï ....................... 67 3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp .................................. 67 3.4.2 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi chính phuû .................................................. 67 3.4.3 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng nhaø nöôùc ................................ 68 3.4.4 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................. 69 3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro ............................................. 69 3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng ..................... 70 3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn .................. 71 3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá ................................ 71 3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng .......................................................... 72 3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel .............. 72 3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä ........................... 72 3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù ................................................. 73 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 5 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong xu theá toaøn caàu hoùa hieän nay, vaán ñeà hoäi nhaäp quoác teá laø taát yeáu khaùch quan ñoái vôùi caùc quoác gia treân theá giôùi. Hoäi nhaäp quoác teá beân caïnh nhöõng thaùch thöùc to lôùn laïi taïo ra cô hoäi phaùt trieån vaø aùp duïng nhöõng tieán boä cuûa theá giôùi. Trong xu theá aáy, heä thoáng taøi chính noùi chung vaø heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam noùi rieâng khoâng chæ laø huyeát maïch cuûa neàn kinh teá quoác daân maø coøn mang trong mình vaän hoäi vöôn roäng ra theá giôùi. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi moãi ngaân haøng phaûi naâng cao naêng löïc taøi chính, söùc caïnh tranh, chuaån hoùa quy trình nghieäp vuï phuø hôïp thoâng leä quoác teá … Ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn, hieäu quaû vaø beàn vöõng, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa UÛy ban Basel ( Basel II ) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, gaàn ñaây NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng nhaèm ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro nhö : - Chæ thò soá 02/2005/CT- NHNN ngaøy 20/04/2005 yeâu caàu caùc ngaân haøng tuaân thuû ñuùng qui ñònh veà cho vay, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính, chieát khaáu … baûo ñaûm taêng tröôûng tín duïng hieäu quaû, chuù troïng quaûn trò ruûi ro, kieåm soaùt noäi boä. - Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN ngaøy 31/05/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà söûa ñoåi boå sung Quy cheá cho vay cuûa NHTM ñoái vôùi KH. - Quyeát ñònh 475/2005/QÑNHNN ngaøy 19/04/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN Quy ñònh veà caùc caùc tyû leä ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa NHTM. - Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa NHTM - sau ñaây goïi taét laø QÑ493 (thay 6 theá QÑ488/2000/QÑ-NHNN5, ngaøy 27/11/2000 veà phaân loaïi taøi saûn coù, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng–goïi taét QÑ488). Caùc quyeát ñònh naøy böôùc ñaàu ñaõ ñònh höôùng vaø môû ra loái ñi treân con ñöôøng hoäi nhaäp cho caùc NHTM. Trong ñoù, caùc ngaân haøng raát quan taâm ñeán chuaån möïc ñaùnh giaù KH vaø phaân loaïi nôï, aùp duïng chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng phuø hôïp vaø hieäu quaû, xem xeùt taùc ñoäng cuûa vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeán hieäu quaû kinh doanh vaø lôïi nhuaän döôùi goùc ñoä quaûn trò ruûi ro ngaân haøng. Qua khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam, Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát noùi rieâng, taùc giaû thaáy coù nhieàu vaán ñeà caàn nghieân cöùu trong moái quan heä taùc ñoäng giöõa coâng taùc xöû lyù ruûi ro tín duïng vôùi vaán ñeà quaûn trò kinh doanh ngaân haøng. Vì lyù do ñoù, taùc giaû maïnh daïn choïn ñeà taøi “TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT” laø ñeà taøi nghieân cöùu cho luaän vaên cuûa mình. 2. MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI Ñoùng goùp yù kieán vaø ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng thoâng qua nôï toàn ñoïng, xem xeùt taùc ñoäng cuûa ruûi ro tín duïng, moái quan heä giöõa quaûn trò ruûi ro vôùi coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng, lieân heä vôùi keát quaû kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát. So saùnh vôùi heä thoáng caùc Ngaân haøng cuøng loaïi ñeå coù ñònh höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 trong xu höôùng hoäi nhaäp, töø ñoù naâng cao hieäu quaû kinh doanh, giaûm taùc ñoäng cuûa chi phí döï phoøng ruûi ro . 3. MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM ñeå thaáy ñöôïc möùc ñoä ruûi ro tín duïng ôû taàm vó moâ ñoàng thôøi so saùnh vôùi thöïc traïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát. 7 Beân caïnh phaân tích, ñeà taøi cuõng ñöa ra caùc ñaùnh giaù, ñònh höôùng chieán löôïc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhaèm naâng cao hieäu quûa kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát. Ñoàng thôøi ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa chi phí döï phoøng ruûi ro vaø bieän phaùp ñeå giaûm aûnh höôûng cuûa chi phí treân. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng ñeán naêm 2010 taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa QÑ493, nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi Chính phuû vaø NHNN ñeå naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cho Ngaân haøng Ñeä Nhaát vaø heä thoáng Ngaân haøng noùi chung 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng cuûa ngaønh ngaân haøng thöïc hieän theo quyeát ñònh 493, QÑ488 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Phaïm vi nghieân cöùu: taäp trung chuû yeáu caùc Ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam, ñòa baøn TPHCM vaø phaïm vi chính laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Vôùi lyù thuyeát chuyeân ngaønh taøi chính – ngaân haøng cuøng vôùi caùc phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp, so saùnh … keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phoûng vaán, trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia… ñeå thaáy ñöôïc caùc maët maïnh, maët yeáu, nhöõng aûnh höôûng cuûa Quyeát ñònh 493, QÑ488 nhaèm taïo cô sôû cho vieäc xaây döïng chính saùch, ñeà xuaát bieän phaùp vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng . 6. THOÂNG TIN CAÀN THIEÁT Thoâng tin thöù caáp: - Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån cuûa Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010, vaên baûn chính thöùc taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng 08/2006 . - Caùc soá lieäu thoáng keâ vaø caùc baùo caùo chuyeân ngaønh, baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát, caùc NHTMCP, Ngaân haøng Nhaø nöôùc TPHCM… 8 - Kinh nghieäm xöû lyù nôï coù ruûi ro vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ( caùc bieåu baùo caùo phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng; taøi lieäu döï thaûo chính saùch phaùt trieån coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo tieâu chuaån quoác teá do Boä phaän quaûn lyù tín duïng trình Toång Giaùm ñoác ). Thoâng tin sô caáp: - Caùc baøi vieát chuyeân ngaønh treân taïp chí ngaân haøng, taïp chí phaùt trieån kinh teá, caùc baøi phoûng vaán vaø hoûi ñaùp caùc vaán ñeà chuyeân moân lieân quan ñeán xöû lyù nôï coù ruûi ro, bieän phaùp giaûi quyeát nôï toàn ñoïng. - Taøi lieäu taäp huaán taïi buoåi hoäi thaûo taäp huaán QÑ493 cuûa NHNN TPHCM ngaøy 17/09/2005 cho caùc Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM. 7. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN: goàm Phaàn Môû ñaàu Chöông 1: Quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng vaø trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng . Chöông 2: Thöïc traïng trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD taïi Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát . Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc Taùc giaû ñaõ noå löïc nghieân cöùu ñeå hoaøn thaønh luaän vaên naøy, nhöng do thôøi gian vaø trình ñoä coù haïn neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh, Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán chaân tình cuûa Quyù thaày coâ, caùc anh chò hoïc vieân, baïn beø vaø nhöõng ai quan taâm ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro cuûa Ngaân haøng ñeå vaán ñeà ñöôïc nghieân cöùu saâu roäng vaø hieäu quaû hôn. 9 Chöông 1: QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN HAØNG VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG: 1.1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ RUÛI RO: Ruûi ro laø nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi khi xaûy ra daãn ñeán söï toån thaát veà taøi saûn cuûa ngaân haøng, giaûm suùt lôïi nhuaän thöïc teá so vôùi döï kieán hoaëc boû ra theâm moät khoaûn chi phí ñeå coù theå hoaøn thaønh ñöôïc moät nghieäp vuï taøi chính nhaát ñònh. Nhaän xeùt : - Ruûi ro vaø lôïi nhuaän kyø voïng cuûa ngaân haøng laø 2 ñaïi löôïng ñoàng bieán vôùi nhau trong moät phaïm vò nhaát ñònh. - Khi ñeà caäp ñeán ruûi ro, thöôøng coù 2 yeáu toá mang tính ñaëc tröng : + Bieân ñoä ruûi ro: theå hieän möùc ñoä thieät haïi do ruûi ro gaây ra. + Taàn suaát xuaát hieän ruûi ro = KP/P Vôùi KP: soá tröôøng hôïp thuaän lôïi ñeå ruûi ro xuaát hieän P: soá tröôøng hôïp ñoàng khaû naêng - Ruûi ro laø moät yeáu toá khaùch quan cho neân ngöôøi ta khoâng theå naøo loaïi tröø ñöôïc haún maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng taùc haïi do chuùng gaây neân. 1.1.2 QUAÛN TRÒ RUÛI RO : Quaûn trò ruûi ro laø vieäc nhaän dieän vaø ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá söï xuaát hieän cuûa ruûi ro vaø nhöõng thieät haïn khi chuùng phaùt sinh ñoàng thôøi xaùc ñònh töông quan hôïp lyù giöõa voán töï coù cuûa Ngaân haøng vaø möùc ñoä maïo hieåm coù theå trong söû duïng voán cuûa ngaân haøng. 10 1.1.3 CAÙC LOAÏI RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG NGAÂN HAØNG: 1.1.3.1 Ruûi ro thanh khoaûn: Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng thieáy khaû naêng chi traû hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo yeâu caàu cuûa caùc hôïp ñoàng thanh toaùn. Thieáu huït ngaân khoaûn laø moät trong nhöõng daáu hieäu cho thaáy ngaân haøng ñang ôû trong tình traïng thieáu huït taøi chính nghieäm troïng vaø haäu quaû laø maát nguoàn huy ñoäng, aùp löïc ruùt tieàn taêng, giaûm lôïi nhuaän, thaäm chí coù theå ñöa ñeán phaù saûn. Vì vaäy quaûn trò thanh khoaûn coù taàm quan troïng vôùi Ngaân haøng, laø thöôùc ño veà tính hieäu quaû toång theå ñeå ñaït ñeán caùc muïc tieâu daøi haïn cuûa ngaân haøng. 1.1.3.2 Ruûi ro laõi suaát : Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän khi coù söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thò tröôøng hoaëc nhöõng yeáu toá coù lieân quan ñeán laõi suaát daãn ñeán toån thaát veà taøi saûn hoaëc laøm giaûm thu nhaäp cuûa ngaân haøng. Nguyeân nhaân xuaát hieän ruûi ro laõi suaát laø do caùc ngaân haøng aùp duïng caùc loaïi laõi suaát khaùc nhau trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay maø khoâng coù söï phuø hôïp veà khoái löôïng vaø thôøi gian giöõa nguoàn voán huy ñoäng vôùi vieäc söû duïng voán ñoù ñeå cho vay. 1.1.3.3 Ruûi ro tyû giaù: Laø ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay ngoaïi teä hoaëc quaù trình kinh doanh ngoaïi teä cuûa ngaân haøng khi tyû giaù bieán ñoäng theo chieàu höôùng höôùng baát lôïi cho ngaân haøng. Ruûi ro tyû gía coù theå ñöôïc ñaùnh giaù qua traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa töøng loaïi ngoaïi teä hoaëc coù theå tính chung cho taát caû caùc loaïi ngoaïi teä hieän coù taïi Ngaân haøng. Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa moäi loaïi ngoaïi teä laø cheânh leäch giöõa toång taøi saûn coù vaø toång taøi saûn nôï cuûa ngoaïi teä ñoù bao goàm caû taøi khoaûn ngoaïi baûng töông öùng ( theo Quyeát ñònh soá 18-1998/QÑ-NHNN7 ngaøy 10/01/1999 cuûa NHNN ) 11 1.1.3.4 Ruûi ro tín duïng: trình baøy ôû phaàn 1.2. 1.1.3.5 Caùc loaïi ruûi ro khaùc: Trong hoaït ñoäng kinh doanh, toån thaát coøn coù theå phaùt sinh töø vieäc ngaân haøng bò caùc khaùch haøng löøa ñaûo, nhaân vieân cuûa ngaân haøng coù nhöõng haønh vi gian laän nhaèm thu lôïi baát chính cho mình, heä thoáng qui ñònh vaø khaû naêng thöïc thi quaûn lyù hoà sô tín duïng yeáu keùm … Nhöõng haønh ñoäng naøy chaéc chaén seõ mang laïi toån thaát cho ngaân haøng, vieäc xaây döïng moät heä thoáng giaùm saùt vaø quaûn lyù ñeå phoøng choáng nhöõng haønh ñoäng naøy laø cöïc kyø quan troïng khi caùc ngaân haøng ñang môû roäng thò phaàn vôùi soá löôïng khaùch haøng vaø nhaân vieân gia taêng trong heä thoáng qui ñònh hieän nay coøn phöùc taïp vaø choàng cheùo. 1.1.4 CAÙC NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN RUÛI RO: 1.1.4.1 Nguyeân nhaân thuoäc veà naêng löïc quaûn trò cuûa ngaân haøng: - Do khoâng quaûn lyù chaët cheõ thanh khoaûn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû. - Cho vay vaø ñaàu tö taäp trung nguoàn voán quaù nhieàu vaøo moät doanh nghieäp, ngaønh kinh teá naøo ñoù hoaëc vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao. - Thieáu am hieåu thò tröôøng, thieáu thoâng tin … - Do hoaït ñoäng kinh doanh traùi phaùp luaät, tham oâ … - Do caùn boä Ngaân haøng thieáu ñaïo ñöùc, yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï… 1.1.4.2 Caùc nguyeân nhaân thuoäc veà phía khaùch haøng: - Do khaùch haøng vay voán thieáu naêng löïc phaùp lyù, kinh doanh thua loã… - Söû duïng voán vay sai muïc ñích, keùm hieäu quûa… - Chuû doanh nghieäp thieáu naêng löïc ñieàu haønh, tham oâ, löøa ñaûo… 1.1.4.3 Caùc nguyeân nhaân khaùch quan do moâi tröôøng kinh doanh: - Do thieân tai, hoûa hoaïn ... - Tình hình an ninh, chính trò trong nöôùc, trong khu vöïc khoâng oån ñònh. - Do khuûng hoaûng kinh teá, laïm phaùt, maát caân baèng caùn caân thanh toaùn ... - Moâi tröôøng phaùp lyù khoâng thuaän lôïi, loûng leûo trong quaûn lyù vó moâ… 12 1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG : 1.2.1. KHAÙI NIEÄM : Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa Ngaân haøng, bieåu hieän treân thöïc teá qua vieäc khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï hoaëc traû nôï khoâng ñuùng haïn cho Ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng coøn ñöôïc goïi laø ruûi ro maát khaû naêng chi traû vaø ruûi ro sai heïn. 1.2.2 ÑAÙNH GIAÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG VAØ CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG: 1.2.2.1 Ñaùnh giaù ruûi ro: - Heä soá quaù haïn Heä soá quaù haïn = 100x nôï dö Toång haïnquaù nôï Dö Quy ñònh hieän nay cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc coù cho pheùp dö nôï quaù haïn cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït quaù 5%. - Heä soá ruûi ro tín duïng : Heä soá ruûi ro tín duïng = 100x ïcoù saûn taøi Toång nôïdöToång Heä soá naøy cho thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong taøi saûn coù, khoaûn muïc tín duïng trong toång taøi saûn caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng thôøi ruûi ro tín duïng cuõng raát cao. - Phaân loaïi nôï quaù haïn, nôï xaáu taïi Vieät Nam a. Nôï xaáu ( bad debt ): laø moät trong nhöõng vaán ñeà luoân laøm ñau ñaàu caùc nhaø quaûn trò Ngaân haøng. Theo tieâu chuaån quoác teá “ nôï xaáu ” laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn treân 90 ngaøy maø khoâng ñoøi ñöôïc vaø khoâng ñöôïc taùi cô caáu . Taïi Vieät Nam, nôï xaáu bao goàm nhöõng khoaûn nôï quaù haïn coù hoaëc khoâng theå thu hoài, nôï lieân quan ñeán caùc vuï aùn chôø xöû lyù vaø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn khoâng ñöôïc Chính Phuû xöû lyù ruûi ro. Nôï xaáu laø khoaûn nôï mang caùc ñaëc tröng: 13 + Khaùch haøng khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï traû nôï vôùi ngaân haøng . + Tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng ñang vaø coù chieàu höôùng xaáu daãn ñeán coù khaû naêng ngaân haøng khoâng thu hoài ñöôïc caû voán laãn laõi. + Taøi saûn ñaûm baûo coù giaù trò phaùt maõi khoâng ñuû trang traûi nôï goác vaø laõi. + Thoâng thöôøng laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn ít nhaát laø 90 ngaøy. Theo quyeát ñònh 149/QÑ-TTg ngaøy 05/01/2001 thì nôï xaáu coù theå chia thaønh 3 nhoùm: Nhoùm 1: nôï xaáu coù taøi saûn ñaûm baûo. Nhoùm 2: Nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo vaø khoâng coù ñoái töôïng ñeå thu: nôï do thieân tai, nôï khoanh doanh nghieäp ñaõ giaûi theå … Nhoùm 3: nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng con nôï vaãn coøn toàn taïi, ñang hoaït ñoäng; nôï tín duïng chính saùch, nôï quaù haïn treân 360 ngaøy . b. Nôï quaù haïn ( non – performing loan ) : Nôï quaù haïn laø nhöõng khoaûn tín duïng khoâng hoaøn traû ñuùng haïn, khoâng ñöôïc pheùp vaø khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc gia haïn nôï. Caùc khoaûn nôï quaù haïn trong heä thoáng NHTM Vieät Nam ñöôïc phaân loaïi theo thôøi gian thaønh 3 nhoùm: - Nôï quaù haïn ñeán 180 ngaøy coù khaû naêng thu hoài. - Nôï quaù haïn töø 181 – 360 ngaøy coù khaû naêng thu hoài - Nôï quaù haïn treân 361 ngaøy ( nôï khoù ñoøi ) Do vieäc phaân loaïi chaát löôïng tín duïng ñöôïc tính theo thôøi gian nhö vaäy neân nhöõng khoaûn tín duïng ôû Vieät Nam tieàm aån raát nhieàu ruûi ro. Vì raèng nhöõng khoaûn nôï ñaõ quaù haïn do KH khoâng coøn khaû naêng thanh toaùn nhöng vì moät lyù do naøo ñoù ñöôïc Ngaân haøng gia haïn nôï thì khoaûn nôï treân seõ trôû thaønh nôï trong haïn vaø khoâng ñöôïc trích döï phoøng, KH khoâng ñöôïc xeáp vaøo dieän caàn theo doõi. Hoaëc nhö khoaûn nôï coøn trong haïn nhöng KH kinh doanh khoâng hieäu quaû, khaû naêng traû nôï mong manh nhöng vaãn chöa ñöôïc xeáp vaøo loaïi nôï xaáu ñeå tieán haønh nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa. 14 Cuõng töø caùch phaân loaïi nôï quaù haïn theo thôøi gian nhö vaäy neân phaàn lôùn nôï quaù haïn ôû nöôùc ta ñeàu laø nôï xaáu. Caùc khoaûn nôï xaáu toàn taïi hieän nay taïi caùc ngaân haøng thöông maïi bao goàm: - Nôï khoù ñoøi ( quaù haïn treân 361 ngaøy khoâng coù khaû naêng thu hoài ) - Nôï lieân quan ñeán vuï aùn, nôï ñaõ khôûi kieän nhöng chöa theå thu hoài chôø xöû lyù, nôï coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng khoâng hôïp leä. - Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn, nôï traû thay khoâng coøn ñoái töôïng ñeå thu. 1.2.2.2 Chaát löôïng tín duïng: Chaát löôïng tín duïng laø tieâu chí phaûn aùnh hieäu quaû vaø an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng. Moät caâu ngaïn ngöõ coå “Baát kyø moät thaèng ngoác naøo cuõng coù theå cho vay tieàn, nhöng ñeå thu ñöôïc nôï thì laïi caàn moät caùi ñaàu thoâng minh”. Ngaân haøng khoâng neân kinh doanh cho vay theo hình thöùc maïo hieåm vaø ruûi ro cao bôûi vì ngaân haøng coù khaû naêng maát khoaûn tín duïng naøy vaø gaây toån thaát lôùn do khoâng thu hoài ñöôïc nôï trong khi caùc khoaûn phí, laõi suaát maø ngaân haøng thu ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh khoâng ñuû buø ñaép cho khoaûn maát maùt naøy. Moät khoaûn vay phaûn aùnh ñöôïc chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng ñoù chính laø cho vay vaø thu hoài ñöôïc voán – laõi vay. Chaát löôïng tín duïng phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû hai phöông dieän: Hieäu quaû kinh teá–xaõ hoäi vaø lôïi nhuaän cuûa beân ñi vay cuõng nhö beân cho vay. Thöïc teá, maët ñònh tính raát khoù xaùc ñònh phaàn ñoùng goùp cuûa tín duïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá–xaõ hoäi ñòa phöông. Do ñoù, ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng thoâng thöôøng ngöôøi ta nhìn vaøo hoaït ñoäng NH qua chæ tieâu nôï quaù haïn vaø voøng quay voán tín duïng. Neáu tyû leä NQH caøng cao thì chaát löôïng cuûa tín duïng ngaân haøng caøng thaáp vaø ngöôïc laïi. Tuy nhieân, vieäc ñònh löôïng moät tyû leä NQH bao nhieâu laø phuø hôïp coøn tuyø thuoäc vaøo toång dö nôï cuûa TCTD, coù quan nieäm cho raèng moät tyû leä NQH chaáp nhaän ñöôïc thì chöa theå xem laø chaát löôïng tín duïng cuûa TCTD ñoù thaáp. 15 1.2.3 BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ KHI COÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG: Tröôùc thöïc traïng ruûi ro cuûa caùc NHTMVN trong thôøi gian qua, ñaëc bieät laø nhöõng vuï aùn gaây toån thaát nghieâm troïng veà taøi saûn leân ñeán haøng ngaøn tyû ñoàng. Chính phuû ñaõ quan taâm taïo ñieàu kieän vaø bieän phaùp thuaän lôïi ñeå thu hoài nôï baèng vieäc ban haønh haøng loaït caùc vaên baûn phaùp lyù nhö: Quyeát ñònh soá 1389/2001/QÑ- NHNN ngaøy 07/11/2001 ban haønh quy ñònh veà vieäc thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM; Nghò ñònh chính phuû soá 85/2002 ngaøy 29/12/2002 veà söûa ñoåi boå sung Nghò ñònh 178/NÑ-CP ngaøy 29/12/1999 veà taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng; Thoâng tö 03/2001/TTLT/NHNN- BTP-BCA-BTC-TCÑC veà höôùng daãn vieäc xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay ngaøy 23/04/2001… nhaèm thaùo gôõ khoù khaên veà phaùp lyù khi ngaân haøng xöû lyù nôï. Ñaëc bieät gaàn ñaây ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn vaø hieäu quaû, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa UÛy ban Basel (Basel II) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng nhö: Chæ thò 02/2005/CT-NHNN; Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN; Quyeát ñònh 457/2005/QÑ-NHNN; Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. Beân caïnh nhöõng bieän phaùp cuûa chính phuû, baûn thaân caùc NHTM cuõng coù nhöõng bieän phaùp phoøng choáng, khaéc phuïc haäu quaû ruûi ro tín duïng nhö sau: 9 Taän thu hoài nôï ñoïng töø baùn taøi saûn ñaûm baûo, chuyeån cô quan chöùc naêng phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo, thu nôï khaùch haøng vay. 9 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM vôùi nhieäm vuï taän thu nôï, gaùn nôï, baùn taøi saûn theá chaáp. 9 Gia haïn nôï cho nhöõng khaùch haøng coù nguoàn thu nhaäp, coù khaû naêng vaø thieän chí traû nôï, coù taøi saûn caàm coá, theá chaáp deã phaùt maõi. 9 Trích laäp döï phoøng buø ñaép ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng theo Quyeát ñònh 488/NHNN, Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. 16 Trong nhieàu bieän phaùp treân, chuùng ta thaáy bieän phaùp hieäu quaû vaø mang laïi keát quûa nhanh nhaát ñoù laø “Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng” theo tinh thaàn cuûa Quyeát ñònh 493/2005/QÑ- NHNN . 1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI VIEÄT NAM THEO QÑ493: 1.3.1 PHAÂN LOAÏI NÔÏ VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG CUÏ THEÅ : QÑ493 quy ñònh caùc TCTD thöïc hieän phaân loaïi nôï thaønh 5 nhoùm, cuï theå : * Nhoùm 1 (nôï ñuû tieâu chuaån) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï trong haïn maø TCTD ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng haïn ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 1 theo quy ñònh taïi khoaûn 2 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 2 (nôï caàn chuù yù) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 3 (nôï döôùi tieâu chuaån) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 3 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493. * Nhoùm 4 (nôï nghi ngôø) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ñeán 360 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi gian traû nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï khaùc theo quy ñònh taïi khoaûn 3, 4 ñieàu 6 QÑ493. 17 * Nhoùm 5 (nôï coù khaû naêng maát voán) bao goàm: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy; nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù; - Caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 5 theo quy ñònh taïi khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 . Ñieàu 6 QÑ493 ñaõ neâu taïi: Khoaûn 2: Tröôøng hôïp khaùch haøng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo kyø haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi toái thieåu trong voøng 1 naêm ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trung vaø daøi haïn, 3 thaùng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø ñöôïc TCTD ñaùnh giaù laø coù khaû naêng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi, TCTD coù theå phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo nhoùm 1. Khoaûn 3: Tröôøng hôïp moät khaùch haøng coù nhieàu hôn moät khoaûn nôï vôùi TCTD maø coù baát kyø khoaûn nôï chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì TCTD baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Khoaûn 4: Tröôøng hôïp caùc khoaûn nôï (keå caû khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi) maø TCTD coù ñuû cô sôû ñeå ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì TCTD chuû ñoäng töï quyeát phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Nôï quaù haïn laø caùc khoaûn nôï töø nhoùm 2 ñeán nhoùm 5, vaø nôï xaáu laø caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 3, 4 vaø nhoùm 5. Tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå ñoái vôùi caùc nhoùm nôï qui ñònh treân ñaây nhö sau : - Nhoùm 1 : 0% Nhoùm 2 : 5% - Nhoùm 3: 20% Nhoùm 4: 50% - Nhoùm 5: 100% Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích ñöôïc tính theo coâng thöùc sau : 18 R = max { 0, (A-C)} x r Trong ñoù : R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích A: giaù trò cuûa khoaûn nôï C: giaù trò taøi saûn ñaûm baûo r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå Giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo ( C ) ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû tích soá giöõa tyû leä aùp duïng ñöôïc cho ôû baûng döôùi vôùi giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng, taøi saûn ñaûm baûo, chöùng khoaùn doanh nghieäp; Meänh giaù traùi phieáu, tín phieáu … Tyû leä toái ña aùp duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm qui ñònh nhö sau: LOAÏI TAØI SAÛN ÑAÛM BAÛO Tyû leä toái ña Soá dö treân taøi khoaûn, soå tieát kieäm baèng VNÑ taïi caùc TCTD 100% Tín phieáu kho baïc, vaøng, soá dö treân taøi khoaûn tieàn gôûi, soå tieát kieäm baèng ngoaïi teä taïi toå chöùc tín duïng 95% Traùi phieáu Chính phuû: - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû xuoáng - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm ñeán 5 naêm - Coù thôøi haïn coøn laïi treân 5 naêm 95% 85% 80% Thöông phieáu, giaáy tôø coù giaù cuûa toå chöùc tín duïng khaùc 75% Chöùng khoaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc 70% Chöùng khoaùn cuûa doanh nghieäp 65% Baát ñoäng saûn ( goàm: nhaø ôû cuûa daân cö coù giaáy tôø hôïp phaùp vaø/hoaëc baát ñoäng saûn gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng ñaát hôïp phaùp ) 50% Caùc loaïi taøi saûn ñaûm baûo khaùc 30% 1.3.2 DÖÏ PHOØNG CHUNG: TCTD thöïc hieän trích laäp vaø duy trì döï phoøng chung baèng 0,75% toång giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï töø nhoùm 1 ñeán nhoùm 4 quy ñònh theo caùch phaân nôï treân ñaây. Trong thôøi gian toái ña 5 naêm keå töø ngaøy quy ñònh naøy coù hieäu löïc thi haønh, TCTD phaûi thöïc hieän trích laäp ñuû soá tieàn döï phoøng chung theo qui ñònh treân. 1.3.3 SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG: Toå chöùc tín duïng söû duïng döï phoøng ñeå xöû yù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây: 19 1. Khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo qui ñònh cuûa phaùp luaät; caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích. 2. Caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 ñöôïc qui ñònh treân ñaây. Rieâng caùc khoaûn nôï khoanh chôø Chính Phuû xöû lyù, toå chöùc tín duïng ñöôïc söû duïng döï phoøng (neáu coù) ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng . TCTD thöïc hieän vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng moät quyù/moät laàn. Vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro theo nhöõng nguyeân taéc sau: a. Söû duïng döï phoøng cuï theå theo coâng thöùc treân ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi khoaûn nôï ñoù. b. Phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo ñeå thu hoài nôï ( phaûi khaån tröông vaø coù thoûa thuaän vôùi Khaùch haøng ) c. Tröôøng hôïp taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñuû buø ñaép ruûi ro tín duïng cuûa khoaûn nôï thì söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù ñuû . Sau khi söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng, TCTD phaûi chuyeån caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ruûi ro tín duïng töø haïch toaùn ngoaïi baûng ra haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå tieáp tuïc theo doõi vaø coù caùc bieän phaùp ñeå thu hoài nôï trieät ñeå . Sau 5 naêm keå töø ngaøy söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, TCTD ñöôïc xuaát toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ra khoûi ngoaïi baûng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp phaù saûn, cheát hoaëc maát tích. Rieâng ñoái vôùi Ngaân haøng TMNN, vieäc xuaát toaùn chæ ñöôïc pheùp thöïc hieän sau khi Boä taøi chính vaø NHNN chaáp thuaän. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng khoâng ñuû ñeå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng cuûa caùc khoaûn nôï phaûi xöû lyù, toå chöùc tín duïng haïch toaùn tröïc tieáp phaàn cheânh leäch thieáu cuûa soá tieàn döï phoøng vaøo chi phí hoaït ñoäng. Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng ñaõ trích coøn laïi lôùn hôn soá tieàn döï phoøng phaûi trích, TCTD phaûi hoaøn nhaäp phaàn cheânh leäch thöøa theo qui ñònh cuûa phaùp luaät veà cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi TCTD. 20 Toå chöùc tín duïng phaûi thaønh laäp Hoäi ñoàng xöû lyù ruûi ro tín duïng do Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò laøm chuû tòch vaø caùc thaønh vieân goàm Tröôûng ban kieåm soaùt, phuï traùch boä phaän keá toaùn, phuï traùch boä phaän tín duïng, quaûn lyù tín duïng vaø caùc thaønh vieân khaùc do Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh. Hoà sô laøm caên cöù ñeå cho vieäc xöû lyù RRTD: - Hoà sô veà cho vay vaø thu nôï; hoà sô veà chieát khaáu, taùi chieát khaáu thöông phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc ; hoà sô veà baûo laõnh, cam keát cho vay; hoà sô veà cho vay thueâ taøi chính; hoà sô veà taøi saûn ñaûm baûo vaø caùc giaáy tôø khaùc coù lieân quan. Ngoaøi ra: - Ñoái vôùi khaùch haøng laø toå chöùc doanh nghieäp thì caàn phaûi coù: baûn sao quyeát ñònh tuyeân boá phaù saûn, giaûi theå cuûa toøa aùn hoaëc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn, vaên baûn giaûi quyeát caùc khoaûn nôï cuûa toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå … - Ñoái vôùi khaùch haøng laø caù nhaân : baûn sao giaáy chöùng töû, giaáy xaùc nhaän maát tích do cô quan coù thaåm quyeàn caáp. 1.3.4 HAÏCH TOAÙN, BAÙO CAÙO Döï phoøng chung vaø döï phoøng cuï theå ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa TCTD vaøo taøøi khoaûn “Döï phoøng ruûi ro”. TCTD thöïc hieän haïch toaùn vieäc trích laäp, söû duïng döï phoøng, soá tieàn thu hoài ñöïôïc sau khi ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng theo qui ñònh cuûa NHNN. TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo qui ñònh veà cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ aùp duïng ñoái vôùi caùc ñôn vò thuoäc NHNN vaø caùc TCTD do NHNN ban haønh. Tröôùc ngaøy 15 thaùng thöù 2 cuûa moãi quùy, TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD cho Boä taøi chính vaø cuïc thueá tænh, thaønh phoá nôi TCTD ñaët truï sôû. 21 1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG: 1.4.1 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC: Theo Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 1997, thì NHNN coù quyeàn kieåm soaùt hoaït ñoäng tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi. Nhö vaäy vôùi ñieàu kieän thöïc teá vaø yeâu caàu veà hoäi nhaäp, NHNN Vieät Nam coù quyeàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp luaät nhaèm thöïc thi vaán ñeà quaûn lyù naøo ñoù. QÑ493 ñöôïc ban haønh nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi cuõng laø moät yeâu caàu caáp baùch, nhaèm chaán chænh hoaït ñoäng tín duïng vaø trong saïch tình hình taøi chính, giuùp caùc Ngaân haøng chuû ñoäng hôn trong vieäc xöû lyù nôï toàn ñoïng, naâng cao söùc caïnh tranh vaø naêng löïc taøi chính. Vì vaäy döôùi taùc ñoäng cuûa Luaät NHNN, QÑ493 ra ñôøi laø phuø hôïp tình hình thöïc teá. 1.4.2 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT CAÙC TCTD Ñieàu 82 Luaät TCTD qui ñònh: TCTD phaûi döï phoøng ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng vaø ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng. Vieäc phaân loaïi taøi saûn “coù”, möùc trích, phöông phaùp laäp khoaûn döï phoøng vaø söû duïng khoaûn döï phoøng ñeå xöû lyù caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng do Thoáng ñoác NHNN qui ñònh sau khi thoáng nhaát vôùi Boä tröôûng Boä taøi chính. Vaäy khi thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng TCTD phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc do Luaät ñöa ra, coù nghóa laø trong hoaït ñoäng caàn phaûi coù caùc khoaûn döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Vôùi RRTD laø 1 daïng xuaát hieän thöôøng xuyeân vaø phaûi trích laäp döï phoøng laø ñieàu caàn thieát. 1.4.3 YEÁU TOÁ CHUÛ QUAN: ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng, chuùng ta bieát raèng coù nhieàu bieän phaùp ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhö khoanh nôï, xoùa nôï, chöùng khoaùn hoaù nôï, phaùt maõi taøi saûn … nhöng giaûi phaùp trích laäp döï phoøng vaø söû duïng noù ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï xaáu, toàn ñoïng laø tieát kieäm thôøi gian vaø hieäu quaû nhanh. Ñaây laø caùch xöû lyù mang tính chaát laâu daøi vaø oån ñònh nhaát ñöôïc cuï theå hoaù baèng qui ñònh. 22 1.4.4 YEÁU TOÁ KHAÙCH QUAN: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch tình hình taøi chính phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu truùc phaân loaïi nôï. Ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån hoï cho raèng baûn chaát cuûa tín duïng luoân coù ruûi ro, do vaäy ngay khi phaùt sinh cho vay hay cam keát cho vay laø laäp töùc hoï tieán haønh trích laäp ngay döï phoøng, khoaûn naøy coù theå ñöôïc laäp khi caùc khoaûn nôï coù daáu hieäu suy giaûm hay chöa suy giaûm. Vieäc trích laäp ñaõ ñöôïc caùc nöôùc aùp duïng töø laâu, laø moät trong caùc chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ngaân haøng qui ñònh trong heä thoáng Basel I vaø môùi ñaây laø Basel II. Maëc duø caùc tieâu chuaån naøy khoù ñöôïc aùp duïng trong ñieàu kieän cuûa caùc NHTMVN, taïo ra thaùch thöùc to lôùn vaø khoâng theå giaûi quyeát trong ngaén haïn nhöng laø tieàn ñeà ñeå caùc NHTMVN nghieân cöùu vaø trieån khai thöïc hieän trong daøi haïn. Ñeå sôùm hoaø nhaäp kinh teá theá giôùi vaø phuø hôïp thoâng leä quoác teá, NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn ( ñaõ neâu ôû treân ) lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng. Vieäc aùp duïng trích laäp döï phoøng cuõng theå hieän moät phaàn noäi dung trong xu höôùng hoäi nhaäp hieän nay maø NHNN ñang thöïc hieän cho caùc NHTMVN. 1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM. 1.5.1 KINH NGHIEÄM ÔÛ CAÙC NÖÔÙC: Taïi Phaùp: caùc chuaån möïc quaûn trò ruûi ro luoân ño löôøng ruûi ro tín duïng thoâng qua baûn chaát cuûa tín duïng, theo ñoù tín duïng luoân coù ruûi ro duø khoaûn cho vay coù suy giaûm hay chöa suy giaûm veà khaû naêng thanh toaùn. Vì vaäy, caùc höôùng daãn ñeàu ñöa ra phöông phaùp trích laäp ngay töø khi khoaûn cho vay ñöôïc baét ñaàu. Ñaây laø khoaûn döï phoøng tích cöïc ñöôïc trích laäp cho khoaûn dö nôï tín duïng trong moãi thôøi kyø keá toaùn phuø hôïp vôùi möùc toån thaát döï tính daøi haïn . Tyû leä trích laäp naâng daàn vôùi thôøi gian vay vaø khaû naêng suy giaûm khoaûn nôï, ban ñaàu khôûi taïo möùc trích laäp toái thieåu laø 5% cuûa hieäu soá khoaûn nôï vaø taøi saûn ñaûm baûo. 23 Taïi Anh phöông phaùp trích laäp döï phoøng thöïc hieän theo qui ñònh cuûa Hieäp hoäi Ngaân haøng Anh nhö sau: + Soá tieàn cuûa moät khoaûn döï phoøng cuï theå phaûi laø laø öôùc tính cuûa ngaân haøng veà soá tieàn caàn thieát ñeå caét giaûm giaù trò khoaûn vay taïi thôøi ñieàm khôûi taïo (giaù trò ban ñaàu) tröø ñi baát cöù soá döï phoøng naøo ñaõ ñöôïc trích laäp xuoáng coøn giaù trò roøng döï tính cuoái cuøng maø coù theå thu hoài ñöôïc. + Khoâng coù moät nguyeân nhaân cuï theå naøo daãn ñeán vieäc trích laäp döï phoøng – noù thöôøng laø moät söï kieän vôõ nôï nhöng caùc khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc xaùc laäp baát cöù khi naøo coù thoâng tin veà söï giaûm suùt chaát löôïng caùc khoaûn vay. + Caùc khoaûn döï phoøng chung phaûi ñöôïc trích laäp cho nhöõng khoaûn vay ñaõ giaûm suùt veà chaát löôïng nhöng vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh moät caùch cuï theå. Vieäc ñaùnh giaù cho döï phoøng chung laø mang tính “chuû quan moät caùch taát yeáu” nhöng phaûi tính ñeán kinh nghieäm quaù khöù vaø caùc ñieàu kieän kinh teá hieän taïi. Maëc duø trong thöïc teá, moät soá ngaân haøng ñaõ xaây döïng caùc chính saùch trích laäp döï phoøng vôùi nhieàu yeáu toá höôùng veà töông lai nhaèm buø ñaép moät löôïng toån thaát naøo ñoù trong suoát thôøi haïn cuûa moät khoaûn tín duïng, caùc khoaûn döï phoøng chung chæ chieám moät phaàn khaù nhoû trong toång döï phoøng. Ñieàu naøy moät phaàn laø vì caùc khoaûn döï phoøng chung laø khoaûn ñöôïc giaûm tröø thueá vaø Hieäp öôùc voán cuûa Basel (1998) ñaõ giôùi haïn soá döï phoøng chung ñöôïc ñöa vaøo trong voán döï tröõ baét buoäc toái thieåu ôû möùc 1,25% toång taøi saûn coù ruûi ro. ÔÛ Myõ cuõng gioáng nhö cuûa Anh, caùc khoaûn döï phoøng chæ ñöôïc daønh cho caùc khoaûn toån thaát tín duïng ñaõ xaûy ra. Theo caùc chuaån möïc keá toaùn ñöôïc chaáp thuaän roäng raõi cuûa Myõ (GAAP), “khoâng ñöôïc coâng nhaän caùc khoaûn toån thaát tröôùc khi cho raèng chuùng coù theå ñaõ xaûy ra, keå caû khi döïa vaøo kinh nghieäm quaù khöù ñeå coù theå cho raèng caùc khoaûn toån thaát seõ phaùt sinh trong töông lai” Caùc Ngaân haøng Myõ trích laäp vaø duy trì ñaày ñuû “döï phoøng cho caùc khoaûn toån thaát tín duïng vaø cho thueâ taøi chính” (ALLL) ñeå buø ñaép caùc khoaûn toån thaát tín 24 duïng döï tính hieän coù, maëc duø ngöôøi ta thöøa nhaän raèng vieäc quyeát ñònh möùc ALLL naøy ñöôïc caên cöù nhieàu vaøo söï ñaùnh giaù chuû quan cuûa caùc ngaân haøng. Ñeå ñaûm baûo tính hôïp lyù cuûa ALLL, caùc nhaø thanh tra ngaân haøng nhìn vaøo heä thoáng quaûn lyù vaø phöông phaùp ño löôøng ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng vaø thöïc hieän caùc phaân tích ñònh löôïng ñoái vôùi ALLL nhö moät phaàn cuûa söï ñaùnh giaù toaøn dieän danh muïc cho vay vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng thu hoài nôï cuûa danh muïc ñoù. Khi caùc nhaø thanh tra keát luaän raèng möùc ALLL cuûa moät ngaân haøng thaáp hôn so vôùi möùc thích hôïp, ngaân haøng naøy phaûi trích laäp theâm döï phoøng. Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS) Ñeán naêm 2005, caùc coâng ty cuûa Lieân minh Chaâu AÂu coù coå phieáu ñöôïc nieâm yeát coâng khai treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûi thöïc hieän theo IAS39. IAS39 coi moät khoaûn vay laø suy yeáu neáu, treân cô sôû caùc chöùng khoaùn khaùch quan, ngaân haøng khoâng theå thu hoài laïi ñöôïc moät phaàn hoaëc toaøn boä giaù trò khoaûn vay ñoù, thì giaù trò khoaûn tín duïng taïi thôøi ñieåm khôûi taïo ( tröø ñi phaàn döï phoøng ñaõ trích laäp ) laø lôùn hôn giaù trò coù theå thu hoài ñöôïc döï tính. 1.5.2 BAØI HOÏC NAØO CHO NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM: Caùc tieâu chí phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro maø caùc nöôùc ñang aùp duïng khaù roõ raøng, vaán ñeà coøn laïi cuûa moät NHTMVN laø phaûi theo thoâng leä quoác teá vaø öùng duïng vieäc trích laäp vaøo thöïc tieãn. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc NHTMVN phaûi vaän duïng ñuùng tinh thaàn QÑ 493, ñoàng thôøi cuõng phaûi hoïc hoûi caùch thöùc vaø tieâu chí trong ñaùnh giaù chaát löôïng nôï vaø coù nhöõng öùng xöû khaùc nhau veà xöû lyù nôï. Trong vaän duïng caàn saùng taïo hôn, minh baïch hôn khi ñaùnh giaù vaán ñeà nôï suy thoaùi hoaëc nôï coù daáu hieäu nghi ngôø. Löïa choïn thôøi ñieåm thích hôïp ñeå trích laäp ngay caû khi nôï chöa suy thoaùi cuõng laø moät caùch laøm caàn hoïc hoûi . Tuy nhieân, kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân ñaây naèm ôû nhöõng khu vöïc coù thò tröôøng taøi chính vöõng maïnh, khoâng neân aùp duïng cöùng nhaéc vaøo tình hình Vieät 25 Nam vì coù theå laøm sai bieät caáu truùc nôï, tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng theo caùc qui ñònh maø Basel II ñöa ra do khoâng phuø hôïp vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Caàn minh baïch trong caùch chuyeån nhoùm nôï vôùi vaán ñeà laûng traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp, neân xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng veà trích laäp döï phoøng, laäp heä thoáng quaûn trò ruûi ro tín duïng treân neàn taûng coâng ngheä quaûn lyù tieân tieán ñöôïc aùp duïng ôû caùc ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi. Keát luaän: Chöông 1 ñaõ phaân tích vaø laøm roõ khaùi nieäm quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, neâu baät tính chaát ruûi ro tín duïng vaø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng. Trình baøy caùc khaùi nieäm, ñaùnh giaù, phöông phaùp quaûn lyù vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. Cuï theå : - Caùch thöùc phaân loaïi nôï, phaân loaïi khaùch haøng. - Trích laäp vaø söû duïng quyõ döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493. - Söï caàn thieát phaûi xöû lyù RRTD theo thoâng leä quoác teá, kinh nghieäm ôû moät soá nöôùc vaø baøi hoïc aùp duïng cho Vieät Nam trong tình hình hieän nay. 26 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1. VAØI NEÙT VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT 2.1.1. CÔ SÔÛ PHAÙP LYÙ HÌNH THAØNH Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Ñeä Nhaát coù teân giao dòch quoác teá laø First joint stock commercial bank, vieát taét FCB thaønh laäp theo quyeát ñònh 0033/NHGP ngaøy 27 - 04 - 1993 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam, ñaêng kyù taïi Sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö TPHCM soá 059068. Voán ñieàu leä hieän taïi 150 tyû ñoàng, truï sôû chính ñaët taïi soá 715 Traàn Höng Ñaïo P1 Q5 , Tp.HCM . Ngaân haøng Ñeä Nhaát laø Ngaân haøng TMCP coù voán goùp phaàn lôùn cuûa coå ñoâng ngöôøi Hoa trong vaø ngoaøi nöôùc. Maïng löôùi kinh doanh goàm caùc chi nhaùnh taïi: Quaän 6, Quaän 1, Quaän 11, Quaän Taân Bình, TP. Haø Noäi vaø Tænh Long An 2.1.2 NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CHÍNH : + + + + Nhaän tieàn gôûi thanh toaùn, tieàn gôûi tieát kieäm, thu chi hoä. Tieáp nhaän caùc nguoàn uyû thaùc, voán ñaàu tö. Cho vay ngaén haïn, trung haïn, ñaàu tö döï aùn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu. Thöïc hieän caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc… 2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT 2.2.1 QUI MOÂ HOAÏT ÑOÄNG: Cuøng thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng theo tieán trình saép xeáp laïi heä thoáng Quyõ tín duïng vaø hôïp taùc xaõ tín duïng thôøi kyø 1990, Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát khai tröông hoaït ñoäng cuøng thôøi gian vôùi caùc Ngaân haøng AÙ Chaâu, Saøi Goøn Thöông tín, Phaùt Trieån Nhaø, Queá Ñoâ… Do hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân haøng 27 TMCP thôøi kyø ñaàu gaëp khaù nhieàu khoù khaên neân Ngaân haøng Ñeä Nhaát cuõng khoâng traùnh khoûi ñieàu ñoù, keát quaû laø hoaït ñoäng kinh doanh coù qui moâ khoâng taêng tröôûng vaø söùc yø keùo daøi qua nhieàu naêm. Ñaùng chuù yù nhaát laø caùc naêm 1996 ñeán 2000, hoaït ñoäng kinh doanh gaàn nhö beá taéc vôùi keát quaû loã lieân tuïc, nôï quaù haïn vaø nôï ñoïng chieám hôn 70% dö nôï. Tình hình treân buoäc NHNN TPHCM phaûi laäp ñoaøn kieåm soaùt ñaëc bieät ñeå giaùm saùt vaø quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh, nhaèm traùnh cho ngaân haøng bò phaù saûn. Ngaân haøng hoaït ñoäng co cuïm, qui moâ khoâng taêng vaø giaûm lieân tuïc trong caùc naêm ñoù. Chæ sau thôøi kyø ñoåi môùi vaø taêng voán töø naêm 2001, Ngaân haøng Ñeä Nhaát môùi coù möùc taêng tröôûng vaø oån ñònh trôû laïi. So vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP hoaït ñoäng cuøng thôøi kyø, qui moâ kinh doanh hieän nay cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát naèm ôû nhoùm cuoái cuøng caùc Ngaân haøng Gia Ñònh, Taân Vieät … vaø caùch nhoùm ñaàu goàm caùc Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín, AÙ Chaâu, Ñoâng AÙ … moät khoaûng caùch tuït haäu treân 5 naêm caû veà coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù vaø nghieäp vuï kinh doanh. Khi Vieät Nam ñaõ gia nhaäp WTO thì hoaït ñoäng Ngaân haøng Ñeä Nhaát seõ gaëp nhieàu khoù khaên hôn. Ñeå caûi thieän hình aûnh Ngaân haøng, taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng thöôøng nieân naêm 2006, Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ xaây döïng chieán löôïc kinh doanh vaø muïc tieâu phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010. Theo ñoù ngoaøi taêng tröôûng tín duïng, Ngaân haøng cuõng chuù yù ñeán phaùt trieån dòch vuï baùn leû, ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao trình ñoä quaûn lyù, môû roäng ñòa baøn kinh doanh, keát noái caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi... Quyeát taâm ñoù ñöôïc cuï theå hoaù baèng cam keát cuûa nhaø ñaàu tö, coå ñoâng môùi khi taêng voán ñieàu leä leân 150 tyû ñoàng vaøo 3/2006, döï kieán leân 300 tyû ñoàng vaøo 12/2006 vaø taêng leân 500 tyû ñoàng trong naêm 2007. 2.2.2 KEÁT QUÛA HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT . 2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá: Vôi qui moâ hoaït ñoäng kinh doanh ôû möùc töông ñoái, neân ñoái töôïng khaùch haøng maø Ngaân haøng Ñeä Nhaát cho vay chæ taäp trung ôû caùc thaønh phaàn sau : - Doanh nghieäp coù qui moâ vöøa vaø nhoû 28 - Caù nhaân vaø hoä gia ñình - Caùc ñoái töôïng khaùc. Caùc ñoái töôïng naøy chuû yeáu thuoäc thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, hoä caù theå tö nhaân, moät soá ít khaùch haøng laø ñoái töôïng coù voán lieân doanh nöôùc ngoaøi, caùc thaønh phaàn kinh teá quoác doanh vaø hôïp taùc xaõ thì hoaøn toaøn khoâng coù. Baûng sau cho thaáy soá lieäu hoaït ñoäng caùc naêm 1997 – 2005 Baûng 2.1: Dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá Ngaân haøng Ñeä Nhaát 1997-2006 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Thaønh phaàn kinh teá DNNN vaø hôïp taùc xaõ Cty TNHH vaø DNTN Hoä KD, tö nhaân Caùc ñoái töôïng khaùc Coäng 1997 - 15.305 56.284 27.568 99.157 1998 - 17.243 62.431 27.013 106.687 1999 18.862 61.266 26.875 107.003 2000 14.873 58.769 26.519 100.161 2001 22.365 81.317 26.260 129.942 2002 42.345 165.114 21.095 228.554 2003 89.234 203.166 10.659 303.059 2004 139.477 292.933 0 432.410 2005 147.220 334.416 0 481.736 30/09/2006 160.429 350.641 0 511.070 Nguoàn: baùo caùo toång hôïp tín duïng haøng naêm NHÑN . Cô caáu nôï phaân theo loaïi hình kinh teá coù söï chuyeån bieán theo höôùng taêng tyû troïng loaïi hình Coâng ty TNHH, coå phaàn caû veà soá töông soá laãn soá tuyeät ñoái, naêm 2005 nhoùm naøy chieám tyû leä 30,6% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 160.429 trieäu ñoàng, tyû troïng 31,3%. Trong khi ñoù, dö nôï cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc, hôïp taùc xaõ trong toång dö nôï trong caùc naêm qua gaàn nhö laø khoâng coù, ñieàu naøy cho thaáy ñoái töôïng quoác doanh khoâng phaûi laø nhoùm KH maø Ngaân haøng quan taâm. Tyû troïng cho vay khu vöïc tö nhaân caù theå, hoä kinh doanh ngaøy caøng taêng veà soá tuyeät ñoái nhöng giaûm veà soá töông ñoái, naêm2005 dö nôï nhoùm KH naøy laø 334.416 trieäu ñoàng, tyû troïng 69,4% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 350.641 29 trieäu ñoàng, tyû leä 68,6%. Caùc naêm ñaàu Ngaân haøng chöa taäp trung cho vay soá löôïng lôùn, chæ cho vay nhoû leû ñoái vôùi caù nhaân neân taêng dö nôï khoâng nhanh. Sau naêm 2001 cuøng vôùi söï thaønh coâng cuûa Luaät Doanh nghieäp, Ngaân haøng ñaõ ñaåy maïnh cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coù nhieàu chính saùch öu ñaõi veà laõi suaát, thôøi haïn vay voán, thôøi gian aân haïn vaø nhaát laø giaûm bôùt nhieàu thuû tuïc phieàn haø ñaõ thu huùt nhieàu KH loaïi naøy, keát quaû töø tyû troïng 6,6% so vôùi toång dö nôï naêm 1997 ñaõ taêng leân 31,3% vaøo thaùng 9 naêm 2006. Chieán löôïc kinh doanh ñeán naêm 2010, ngaân haøng ñaët muïc tieâu ñöa tyû troïng nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng naøy leân 50% treân toång dö nôï laøm cô sôû ñeå cho vay caùc doanh nghieäp lôùn. Moät nhoùm ñoái töôïng KH khaùc trong baûng soá lieäu treân phaûn aùnh möùc dö nôï naêm 1997 laø 27.568 trieäu ñoàng chieám tyû troïng 28% so vôùi toång dö nôï nhöng sau ñoù giaûm daàn qua caùc naêm caû soá tuyeät ñoái vaø töông ñoái, ñaëc bieät caùc naêm 2003 vaø 2004 giaûm maïnh dö nôï khoaûng 10 tyû ñoàng/naêm ñeå ñeán cuoái naêm 2004 thì dö nôï nhoùm ñoái töôïng KH naøy = 0. Nguyeân nhaân naøo Ngaân haøng phaûi xoùa boû nhoùm ñoái töôïng naøy? Caâu traû lôøi do nhoùm ñoái töôïng naøy laø thaønh phaàn caù nhaân vay tieàn cuûa Ngaân haøng ñeå mua haøng traû goùp goàm: kim khí ñieän maùy vaø xe gaén maùy taïi caùc coâng ty maø ngaân haøng coù tham gia taøi trôï. Theo ñoù chæ caàn ngöôøi mua haøng traû tröôùc soá tieàn khoaûng 30% giaù trò haøng mua, kyù hôïp ñoàng vay tieàn ngaân haøng laø ñöôïc nhaän haøng ñoàng thôøi haøng thaùng traû goùp soá tieàn vay cho ngaân haøng. Ñaây laø moät yù töôûng kinh doanh môùi ôû thôøi ñieåm naêm 1995 – 1996 khi ngaân haøng trieån khai thöïc hieän chöông trình naøy nhaèm naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân TP.HCM. Tuy nhieân, chöông trình naøy sôùm thaát baïi vì noù khoâng mang laïi hieäu quaû nhö mong muoán, ñoàng thôøi toaøn boä dö nôï cho vay qua naêm 1997 trôû veà sau ñaõ trôû thaønh nôï quaù haïn vaø nôï khoù ñoøi vì caùc ñoái töôïng cho vay naøy coù nguoàn goác khoâng roõ raøng, ña soá laø ngöôøi ngheøo bò coø moài duï doã vay tieàn, cöûa haøng caáu keát vôùi KH laáy tieàn cuûa ngaân haøng. Ñieàu ñoù buoäc ngaân haøng phaûi maát 30 nhieàu coâng söùc vaø tieàn cuûa ñeå xöû lyù khoaûn nôï khoù ñoøi naøy, naêm 2003 - 2004 dö nôï nhoùm ñoái töôïng naøy giaûm nhanh vaø = 0 khoâng phaûi baèng bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp maø phaàn lôùn nhôø vaøo trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, phaàn naøy seõ trình baøy chi tieát ôû phaàn sau luaän vaên. Giai ñoaïn 2001-2006, laø giai ñoaïn coù nhieàu thay ñoåi trong hoaït ñoäng cuûa NH vôùi haøng loaït caùc qui ñònh môùi ra ñôøi ñaõ taïo moät cô sôû phaùp lyù roõ raøng, ñaày ñuû hôn cho caùc NHTM kinh doanh. Vì vaäy, dö nôï trong caùc naêm 1997 – 2001 taêng chaäm vaø khoâng ñaùng keå do nhieàu nguyeân nhaân, caùc naêm 2002 – 2003 coù toác ñoä taêng khaù nhanh vaø noùng hôn 100 tyû ñoàng/naêm, caùc naêm keá dö nôï coù taêng nhöng möùc ñoä ñaõ chaäm laïi vaø oån ñònh ñeán 09/2006 ñaït dö nôï 511.070 trieäu ñoàng. Baûng 2.1 cho thaáy caùc giai ñoaïn taêng tröôûng tín duïng cuûa Ngaân haøng coù nhieàu böôùc thaêng traàm vaø khoâng ñeàu, coù nhieàu vaán ñeà caàn xem xeùt. Taïi sao dö nôï cuûa Ngaân haøng laïi taêng tröôûng nhö treân, ta haõy xem xeùt chuùng trong moái quan heä vôùi voán ñieàu leä vaø toång taøi saûn Baûng 2.2: Dö nôï, voán ñieàu leä, toång taøi saûn giai ñoaïn 1997-2006 Ñôn vò tính: trieäu ñoàng Chæ tieâu 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 30/09/2 006 Dö nôï 99.157 106.687 107.003 100.161 129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070 Voán ñieàu leä 30.000 38.500 48.585 70.000 120.000 100.582 98.162 98.162 98.162 150.000 Toång taøi saûn 178.982 216.442 152.223 148.086 221.775 276.080 367.331 521.635 599.056 677.724 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn. Thaønh phaàn dö nôï chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång taøi saûn vaø ñoùng goùp raát nhieàu vaøo lôïi nhuaän, khoaûng 60% - 95%. Toång taøi saûn bieán ñoåi haøng naêm nhöng chæ taêng maïnh töø naêm 2003 ñeán nay. Baûng 2.2 khoâng cho thaáy taàm aûnh höôûng naøo cuûa voán ñieàu leä ñeán möùc taêng tröôûng cuûa dö nôï vì voán naøy khoâng taêng maø coøn bieán ñoäng giaûm töø naêm 2001 ( do Ngaân haøng ñaõ caán tröø caùc khoaûn loã trong kinh doanh coøn toàn troïng tröôùc ñaây). Voán ñieàu leä khoâng taêng, trong khi toång taøi saûn vaø dö nôï bieán ñoäng cuøng chieàu, töùc dö nôï khoâng bò aûnh höôûng cuûa 31 voán ñieàu leä maø phuï thuoäc vaøo möùc taêng cuûa voán huy ñoäng, ñieàu ñoù ñoøi hoûi Ngaân haøng caàn quan taâm khi phaùt trieån nguoàn voán ñeå ñaùp öùng cho vay. Naêm 2005, trong toång taøi saûn, thì dö nôï chieám ñeán 80% laø khaù cao vaø noùng, ñeán 30/09/2006 thì tyû leä naøy coù giaûm xuoáng coøn 75,4%, ñieàu naøy coù theå tieàm aån nhieàu ruûi ro vì toaøn boä hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng taäp trung vaøo tín duïng laø ñieàu khoâng toát trong tình hình hieän nay. Bieåu ñoà phaân tích quan heä dö nôï – voán dieàu leä – toång taøi saûn seõ cho thaáy chi tieát hôn. Bieåu ñoà 2.1 : Quan heä toång taøi saûn - dö nôï giai ñoaïn 1997-2006 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 800,000 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 9/3 0/2 00 6 Dö nôï Toång taøi saûn Bieåu ñoà cho thaáy ñöôøng bieåu dieãn dö nôï luoân theo saùt ñöôøng toång taøi saûn, möùc ñoä taêng giaûm theo toång taøi saûn. Nhö vaäy taàm aûnh höôûng cuûa dö nôï ñoái vôùi toång taøi saûn raát lôùn, khi hoaït ñoäng tín duïng gaëp khoù khaên thì toång taøi saûn cuõng bieán ñoäng theo, coù theå thaáy roõ ôû caùc naêm 1999 -2000. Xem xeùt dö nôï ñöôïc taøi trôï cho caùc thaønh phaàn kinh teá theo traïng thaùi tieàn teä thì toaøn boä dö nôï cuûa ngaân haøng ñeàu laø tieàn VNÑ, ngoaøi ra khoâng coù loaïi tieàn teä naøo khaùc. Ñieàu naøy cho thaáy möùc ñoä ña daïng hoaù trong kinh doanh tieàn teä chöa ñöôïc môû roäng, Ngaân haøng chöa quan taâm trong phaùt trieån cho vay ngoaïi teä vaø caùc loaïi tieàn teä khaùc. Ñaây laø vaán ñeà maø ngaân haøng caàn xem xeùt laïi, ñaëc bieät laø ngoaøi USD cuõng coøn nhieàu loaïi ngoaïi teä vaø tieàn teä khaùc maø ngaân haøng caàn môû roäng theâm khi caùnh cöûa gia nhaäp WTO ñaõ coù ñeå khoâng bò laïc haäu. 32 2.2.2.2 Dö nôï phaân theo cô caáu nôï : 2.2.2.2.1 Theo kyø haïn nôï Baûng 2.3: Cô caáu dö nôï theo kyø haïn 2001-2006 Ñôn vò tính: trieäu ñoàng Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06 Dö nôï ngaén haïn - Trong ñoù nôï goùp khoù ñoøi 84.231 11.096 143.322 7.134 241.563 1.307 371.651 0 406.961 0 422.246 0 Dö nôï trung vaø daøi haïn - Trong ñoù nôï goùp khoù ñoøi 32.554 15.164 79.612 13.691 56.305 9.352 59.757 0 74.775 0 88.424 0 Nôï toàn ñoïng chôø xöû lyù 13.157 5.620 5.191 1.002 0 400 Toång dö nôï 129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn. Bieåu ñoà 2.2 : Cô caáu dö nôï tín duïng theo kyø haïn 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06 Dö nôï ngaén haïn Dö nôï TDH Nôï toàn ñoïng Vôùi nhöõng soá lieäu ôû baûng 2.3 vaø qua minh hoïa ôû bieåu ñoà 2.2, ñaõ theå hieän roõ dö nôï ngaén haïn chieám tyû troïng lôùn nhaát. Caùc hoaït ñoäng cho vay trung vaø daøi haïn ngaøy caøng taêng trong toång dö nôï cho thaáy ñöôïc söï oån ñònh trong dö nôï. Coù ñöôïc keát quaû ñoù laø do nhöõng naêm gaàn ñaây NHÑN coù tham gia cho vay döï aùn, hôïp voán, cho vay ñaàu tö mua nhaø ñaát vaø taøi trôï xaây döïng vaø moät phaàn cho vay caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaàu tö maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát. 33 Baûng 2.3 phaûn aùnh nôï toàn ñoïng cuûa Ngaân haøng giaûm ñaùng keå, keát quaû coù ñöôïc laø do Ban ñieàu haønh Ngaân haøng baét ñaàu thöïc hieän ñeà aùn taùi caáu truùc nôï laïi vaøo naêm 2001. Noäi dung quan troïng cuûa ñeà aùn laø xöû lyù nôï toàn ñoïng vaø nôï goùp khoù ñoøi baèng caùch vaän duïng toång hôïp nhieàu giaûi phaùp nhö duøng döï phoøng ruûi ro, khai thaùc vaø baùn taøi saûn xieát nôï, tích cöïc thu nôï tröïc tieáp töø khaùch haøng, giaõn nôï... Toång nôï xöû lyù ñöôïc ñeán 30/12/2005 ñaït 29.982 trieäu ñoàng, ñaït 100% toång soá nôï toàn ñoïng theo ñeà aùn. Soá nôï toàn ñoïng coøn laïi laø 0 ñoàng. 2.2.2.2.1 Theo nôï quaù haïn: Baûng 2.4 : Nôï quaù haïn giai ñoaïn 2001-2006 Ñôn vò tính: trieäu ñoàng Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06 Toång nôï quaù haïn 39.776 26.749 15.850 1.712 17.807 41.830 Trong ñoù : - Nôï goùp khoù ñoøi 26.260 21.095 10.659 0 0 0 - Nôï toàn ñoïng chôø xöû lyù ( hoaëc nôï nhoùm 5) 13.157 5.619 5.191 1.002 792 400 - Nôï quaù haïn khaùc 359 35 0 710 17.015 41.429 Toång dö nôï 129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn. Theo baûng 2.4, nôï quaùhaïn naêm 2001 laø 39.776 trieäu ñoàng chieám tyû leä 30,6% toång dö nôï, moät con soá ñaùng lo ngaïi, do vaäy Ban laõnh ñaïo ngaân haøng ñaõ ñaåy maïnh cho vay naêm 2003 – 2004 ñeå taêng dö nôï vaø laøm nhoû soá töông ñoái cuûa nôï quaù haïn. Keát quaû ñaõ keùo giaûm tyû leä nôï quaù haïn so vôùi toång dö nôï xuoáng, naêm 2003 ôû möùc 5,23% vaø 0,4% cuûa naêm 2004. Tuy nhieân naêm 2005 nôï quaù haïn ñaït 17.807 trieäu ñoàng, tyû troïng 3,7%. Ñaây laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn môùi phaùt sinh coù nguyeân nhaân do KH laøm aên thua loã, kinh doanh khoù khaên … vaø ñaëc bieät do caùch phaân nhoùm nôï theo QÑ 493 (seõ ñöôïc phaân tích ôû phaàn sau), haàu heát nôï quaù haïn treân ñeàu coù taøi saûn ñaûm baûo. Ñeán 30/09/2006 thì nôï quaù haïn taêng voït ñeán 8,18% vôùi soá tieàn 41.830 trieäu ñoàng, ñaùng chuù yù laø do aûnh höôûng töø QÑ493 neân Ban laõnh ñaïo Ngaân haøng 34 ñaõ khoâng xem xeùt gia haïn nôï cho KH, khi bò nôï quaù haïn NH laïi aùp duïng bieän phaùp xöû lyù laøm KH theâm khoù khaên vaø nôï quaù haïn taêng cao. Thöïc teá ñeán 30/09/2006, chæ coù khoaûn nôï 400 trieäu ñoàng thuoäc nôï nhoùm 5, caùc khoaûn nôï döôùi tieâu chuaån vaø nôï nghi ngôø laø 8.191 trieäu ñoàng. Coøn laïi 33.238 trieäu ñoàng thuoäc nhoùm 2 laø nôï caàn chuù yù vôùi ña soá nôï coù ñuû khaû naêng thu hoài, chæ bò quaù haïn ngaén ngaøy vaø KH ñeàu coù thieän chí traû nôï. So vôùi nôï quùa haïn vaø nôï xaáu taïi caùc NHTMVN ôû baûng 2.5 sau thì con soá nôï quaù haïn taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ôû caùc naêm qua chöa phaûi laø cao. Baûng 2.5: Tyû leä nôï xaáu cuûa heä thoáng NHTMVN giai ñoaïn 1998 – 2004 Ñôn vò tính: tyû ñoàng Nhoùm ngaân haøng Naêm 1998 Naêm 1999 Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 % Dö nôï NHTMNN 11,43 8,83 7,62 5,13 2,90 364.137 NHTMCP 21,67 15,48 10,43 6,44 3,80 56.113 NHLD&NN 1,29 0,62 0,55 0,15 0,13 44.551 Toaøn heä thoáng 13,1 13,7 10,09 8,52 7,23 4,86 2,88 464.801 Nguoàn: NHNN Vieät Nam – theo taïp chí Ngaân haøng soá 07/2006 vaø 03/2005. Baûng treân cho thaáy töø 1998 - 2004 tyû leä nôï xaáu trung bình cuûa heä thoáng NHTMVN coù xu höôùng giaûm daàn nhöng vaãn cao hôn möùc nôï quaù haïn cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát cuøng thôøi kyø. Tuy nhieân nôï quaù haïn naêm 2005 - 2006 taêng cao ñaõ phaûn aùnh chính saùch tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ coù nhieàu ñieåm baát hôïp lyù caàn phaûi ñieàu chænh theâm nhö: hình thöùc, thôøi haïn cho vay, qui ñònh cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï… Laøm ñöôïc ñieàu ñoù thì nôï quaù haïn seõ phaûn aùnh ñuùng tính chaát ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ôû 1 thôøi ñieåm hôn. 2.2.3 KEÁT QUAÛ KINH DOANH Keát quaû kinh doanh haøng naêm cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñöôïc phaûn aùnh treân Baûng baùo caùo keát quaû kinh doanh vaø ñöôïc kieåm toaùn. Trong ñoù toång thu nhaäp vaø toång chi phí laø nhöõng con soá maø Ngaân haøng raát quan taâm, moät maët noù phaûn aùnh caùc khoaûn thu – chi cuûa Ngaân haøng, maët khaùc noù giuùp cho caùc nhaø quaûn trò Ngaân haøng nhìn laïi hoaït ñoäng kinh doanh haøng naêm ñaõ ñaït ñöôïc thoâng 35 qua lôïi nhuaän. Töø lôïi nhuaän coù theå ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng ñaõ hieäu quaû hay chöa, coù caàn khaéc phuïc vaø ñeà ra caùc chieán löôïc kinh doanh môùi hay khoâng. Haõy xem xeùt soá lieäu sau: Baûng 2.6: Thu nhaäp - Chi phí – lôïi nhuaän trong kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát 1997-2006 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Chæ tieâu 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06 Toång thu nhaäp 12.615 8.757 9.656 8.379 12.393 21.584 28.919 44.156 64.502 55.057 Toång chi phí 23.733 19.495 21.562 13.193 12.319 21.584 28.919 44.156 43.518 36.862 Lôïi nhuaän tröôùc thueá -11.118 - 10.738 - 11.906 - 4.814 74 0 0 0 20.984 18.195 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn. * Veà toång thu nhaäp: naêm 1997 – 2001 thu nhaäp cuûa Ngaân haøng khaù thaáp, giaûm lieân tuïc trong caùc naêm, töø naêm 2001 thì baét ñaàu coù möùc taêng veà thu nhaäp. Rieâng caùc naêm 2002 – 2005 möùc taêng toång thu thu nhaäp khaù nhanh, bình quaân treân 35% chöùng toû hieäu quaû kinh doanh cuûa Ngaân haøng ñaõ ñöôïc caûi thieän. Naêm 2005 ñaït 64.502 trieäu ñoàng, rieâng 9 thaùng naêm 2006 thu nhaäp ñaõ ñaït 55.057 trieäu ñoàng baèng 85% so vôùi naêm 2005, döï kieán toång thu nhaäp caû naêm 2006 seõ khoaûng 73.000 trieäu ñoàng. Theo baùo caùo thì thu nhaäp töø laõi vay chieám töø 60 – 96% toång thu nhaäp, chaúng haïn, naêm 2004 laø 42.268 trieäu ñoàng chieám 95%, naêm 2005 laø 60.172 trieäu ñoàng chieám 93%, rieâng 9 thaùng naêm 2006 thì tyû leä naøy laø 94,3%. Möùc thu töø laõi vay cao haøm chöùa khoái löôïng ruûi ro khaù lôùn, vì khi hoaït ñoäng tín duïng gaëp khoù khaên thì toång thu nhaäp coù khaû naêng giaûm suùt. Ngoaøi thu laõi vay thì caùc khoaûn thu khaùc chieám tyû troïng khaù thaáp, nhaát laø caùc khoaûn thu veà dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö: theû ATM, theû tín duïng, mua baùn ngoaïi teä, chuyeån tieàn ñieän töû , dòch vuï ngaân haøng ñieän töû … Noù phaûn aùnh caùc dòch vuï kinh doanh ngaân haøng chöa phaùt trieån. Trong xu höôùng hoäi nhaäp, ngaân 36 haøng neân taêng cöôøng môû roäng kinh doanh dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñeå taêng thu nhaäp vì caùc dòch vuï naøy ít ruûi ro, thu nhaäp oån ñònh vaø hieäu quaû cao. * Veà toång chi phí: caùc naêm ñaàu duø thu nhaäp coøn thaáp nhöng toång chi phí khaù cao, chaúng haïn 1997 – 1999 chi phí cao coù nguyeân nhaân laø do vieäc huy ñoäng tieàn gôûi taêng cao trong khi söû duïng voán cho vay coøn thaáp daãn ñeán chi > thu. Caùc naêm 2000 – 2001 Ngaân haøng ñaõ chuû ñoäng giaûm huy ñoäng, thöïc hieän chính saùch “thaét löng buoäc buïng” caét giaûm mua saém, giaûm khoaûn chi khoâng caàn thieát… neân toång chi phí giaûm theo vaø ñaït möùc thaáp nhaát. Tuy nhieân, caùc naêm 2002 – 2005 toång chi phí taêng khaù nhanh vaø gaàn nhö töông ñöông vôùi toång thu nhaäp cuûa Ngaân haøng. Vaäy coù nguyeân nhaân naøo daãn ñeán tình traïng treân? Phaân tích ta thaáy ngoaøi chi phí traû laõi tieàn gôûi, löông, khaáu hao, … coøn xuaát hieän moät loaïi chi phí laø chi phí trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng. Khoaûn chi naøy chieám tyû troïng raát ñaùng keå nhö naêm 2002 laø 40% toång chi phí, naêm 2003 chieám 30%, naêm 2004 chieám 32%, ñeán naêm 2005 thì giaûm xuoáng coøn 3,5%. Rieâng 9 thaùng naêm 2006, toång chi phí ñaõ trích laäp laø 635 trieäu ñoàng, con soá khaù thaáp so thôøi ñieåm caùc naêm cuøng kyø. Khoaûn chi döï phoøng thaáp trong naêm 2006 cuõng taïo nhieàu thuaän lôïi cho Ngaân haøng tieát giaûm chi phí kinh doanh, taêng lôïi nhuaän. Taïi sao coù chi phí trích laäp döï phoøng ? Nguyeân nhaân xuaát phaùt töø tình hình nôï quùa haïn vaø nôï toàn ñoïng cuûa caùc naêm tröôùc ñeå laïi khaù lôùn, khaû naêng thu hoài thaáp, caùc bieän phaùp thu nôï thoâng thöôøng khoâng laømgiaûm nôï toàn ñoïng. Ñeå laøm saïch tình hình taøi chính, Ban laõnh ñaïo Ngaân haøng ñaõ aùp duïng chính saùch trích laâp döï phoøng RRTD ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï treân, khoaûn chi naøy haïch toaùn vaøo chi phí kinh doanh, vaán ñeà naøy seõ ñöôïc phaân tích kyõ hôn trong caùc phaàn sau. * Veà lôïi nhuaän tröôùc thueá: töø 1997 – 2004 keát quaû kinh doanh haøng naêm cuûa Ngaân haøng ñeàu khoâng coù laõi, chæ rieâng naêm 2001, lôïi nhuaän ñaït 74 trieäu ñoàng. Naêm 2005 lôïi nhuaän taêng ñoät bieán leân ñeán 20.984 trieäu ñoàng, rieâng 9 37 thaùng naêm 2006, lôïi nhuaän tröôùc thueá laø 18.195 trieäu ñoàng, ñaït 86,7% so vôùi 2005, döï kieán caû naêm lôïi nhuaän tröôùc thueá seõ laø 25 tyû ñoàng, ñaït 100% keá hoaïch. Beân caïnh ñoù, caùc khoaûn loã luyõ keá cuûa caùc naêm tröôùc cuõng laø moät gaùnh naëng cho tình hình taøi chính cuûa Ngaân haøng. Ñeán cuoái naêm 2000 khoaûn loã naøy laø 49.447 trieäu ñoàng, vaø toàn taïi cho caùc naêm taøi chính tieáp theo maø khoâng coù khoaûn lôïi nhuaän naøo ñöôïc taïo ra ñeå caán tröø. Do vaäy, khi Ngaân haøng taêng voán ñieàu leä töø 70 tyû ñoàng leân 120 tyû ñoàng vaøo 2001, thì naêm taøi chính 2002 NHNN TPHCM ñaõ quyeát ñònh tröø khoaûn loã 19.418 trieäu ñoàng vaøo voán ñieàu leä laøm voán chæ coøn 100.582 trieäu ñoàng. Naêm 2003, voán ñieàu leä tieáp tuïc bò tröø 2.420 trieäu ñoàng, soá loã coøn laïi laø 27.609 trieäu ñoàng. Naêm 2005 lôïi nhuaän sau thueá cuûa Ngaân haøng 16.456 trieäu ñoàng ñöôïc buø tieáp vaøo loã luyõ keá, coøn laïi laø 11.153 trieäu ñoàng. Vaøo thaùng 07/2006, Ngaân haøng ñaõ taêng voán ñieàu leä töø 98.162 leân 150.000 trieäu ñoàng baèng phaùt haønh coå phaàn môùi vôùi giaù cheânh leäch, möùc cheânh leäch giaù baùn thu ñöôïc laø 2.900 trieäu ñoàng ñöôïc buø vaøo loã luyõ keá, coøn laïi 8.181 trieäu ñoàng. Vôùi möùc lôïi nhuaän 9 thaùng naêm 2006 laø 18.195, ñuû khaû naêng xoùa loã. Ñaây laø naêm ñaàu tieân tình hình taøi chính cuûa ngaân haøng saïch seõ vaø coù lôïi nhuaän luyõ keá, noù laøm taêng chaát löôïng taøi chính cho Ngaân haøng, taïo tieàn ñeà vaø ñieàu kieän ñeå Ngaân haøng phaùt trieån trong caùc naêm tieáp theo. 2.3 THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT : 2.3.1 MÖÙC ÑOÄ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT: Tính ñeán 30/09/2006, toång dö nôï cuûa toaøn heä thoáng Ngaân haøng Ñeä Nhaát laø 511 tyû ñoàng, trong ñoù gaàn nhö 100% nôï laø coù taøi saûn theá chaáp, caàm coá; khoâng coù nôï tín chaáp, nôï coù taøi saûn theá chaáp hình thaønh trong quaù trình vay voán. Xeùt treân goùc ñoä an toaøn veà taøi saûn ñaûm baûo thì möùc ñoä ruûi ro cuûa tín duïng laø töông ñoái, vì 100% nôï ñeàu coù nguoàn thu thöù 2 töø taøi saûn ñaûm baûo. Tuy nhieân, ñoù laø nhaän ñònh chuû quan, ñeå xem xeùt möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, 38 chuùng ta khoâng neân nhìn rieâng khía caïnh taøi saûn ñaûm baûo maø caàn so saùnh theâm caùc chæ tieâu ñaùnh giaù khaùc vôùi caùc Ngaân haøng TMCP tieâu bieåu vaø heä thoáng caùc NHTM theo loaïi hình sôû höõu ñeå coù caùi nhìn toång quaùt hôn qua soá lieäu sau: Baûng 2.7: Tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc TCTD VN vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát Ñôn vò tính : tyû ñoàng Chæ tieâu NHTMCP Ñeä Nhaát NH TMCP AÙ Chaâu NH TMCP Ñoâng AÙ NHTMNN * NHTMCP * NHNNg vaø LD * Naêm 2004 2005 2004 2005 2004 2005 2004 30/9/05 2004 30/9/05 2004 30/9/05 Voán ñieàu leä 98 98 481 948 300 500 20.438 21.833 6.054 8.160 8.271 8.478 Toång taøi saûn coù 521 599 15.419 24.272 6.444 8.515 556.478 586.948 101.472 135.247 79.379 95.433 Voán huy ñoäng,vay 405 507 13.040 19.984 4.679 6.513 425.816 497.707 86.502 115.078 64.155 77.727 Toång dö nôï 431 481 6.698 9.381 4.562 5.960 364.137 404.852 56.113 74.061 44.155 55.698 LN tröôùc thueá 0 20 282 391 140 100 3.111 6.727 1.267 1.589 843 1.066 Coå töùc % 0 0 36,7 28 19,4 20 Nguoàn: Baùo caùo taøi chính cuûa NH Ñeä Nhaát, ACB(www.acb.com.vn), Ñoâng AÙ (www.eab.com.vn); * Theo taïp chí ngaân haøng, soá 05 – 03/2006 Baûng soá lieäu cho thaáy laø toång dö nôï, toång taøi saûn, voán huy ñoäng, lôïi nhuaän cuûa NHÑN so vôùi caùc Ngaân haøng AÙ Chaâu vaø Ñoâng AÙ vaãn coøn thaáp. Neáu so saùnh caùc chæ tieâu vôùi möùc trung bình cuûa töøng heä thoáng Ngaân haøng thì qui moâ kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát khaù nhoû. Trong ñieàu kieän cho vay thaän troïng hieän nay, dö nôï taêng chaäm, caùc ngaân haøng TMCP chuoäng huy ñoäng voán ñeå baùn buoân voán cho caùc Ngaân haøng khaùc, cho vay ngaén haïn treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, ñaàu tö vaøo caùc loaïi giaáy tôø coù giaù… Ñaàu tö vaøo caùc loaïi giaáy tôø coù giaù xeùt treân goùc ñoä quaûn trò taøi saûn NÔÏ, ñoù laø khi caàn NHTM ñem giao dòch treân thò tröôøng môû NHNN ñeå ñaùp öùng thanh khoaûn, caûi thieän tình traïng voán khaû duïng cuûa mình. Neáu xem xeùt caùc danh muïc ñaàu tö trong taøi saûn COÙ thì soá lieäu naêm 2004 – 2005 cho thaáy thöïc traïng caùc NHTM giaûm tyû troïng dö nôï cho vay vaø taêng tyû troïng ñaàu tö vaøo caùc keânh khaùc. 39 Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, trong toång taøi saûn Coù naêm 2005 laø 24.272 tyû ñoàng, thì dö nôï cho vay laø 9.381 tyû ñoàng chieám 38,6%; tyû leä naøy cuûa naêm 2004 laø 43,4%. Ñoái vôùi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ, trong toång taøi saûn Coù naêm 2005 laø 8.515 tyû ñoàng, thì dö nôï cho vay laø 5.960 tyû ñoàng chieám 69,9%; tyû leä naøy cuûa naêm 2004 laø 70,8%. Coøn Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát laïi coù toång dö nôï chieám ñeán hôn 80% giaù trò toång taøi saûn naêm 2005 vaø naêm 2004 laø 82,7%; bình quaân dö nôï/toång taøi saûn cuûa toaøn khoái ngaân haøng TMCP, TMNN, NHNNg-LD laø khoaûng 50% - 70% toång taøi saûn. Tyû troïng dö nôï cao cho thaáy NHÑN tieàm aån nhieàu ruûi ro, khi hoaït ñoäng naøy gaëp khoù khaên seõ aûnh höôûng ñeán toång taøi saûn. Veà lôïi nhuaän, NHÑN cuõng ñaït khaù thaáp so vôùi caùc Ngaân haøng khaùc, ñieån hình nhö Ngaân haøng AÙ Chaâu laø ñôn vò coù coù böôùc nhaûy voït veà lôïi nhuaän. Trong lôïi nhuaän, tyû troïng thu laõi vay cuûa NH AÙ Chaâu chieám 87,9% trong naêm 2005 coøn NHÑN laø 93%. Trong xu höôùng hoäi nhaäp, chieán löôïc kinh doanh cuûa caùc Ngaân haøng TMCP chuyeån höôùng töø thu veà tín duïng sang dòch vuï ngaân haøng. Thöïc traïng kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát chöa thay ñoåi kòp cuõng haøm chöùa moät möùc ñoä ruûi ro so vôùi caùc Ngaân haøng khaùc. Do phaûi khaéc phuïc loã, 2 naêm vöøa qua Ngaân haøng Ñeä Nhaát chöa chia coå töùc, trong khi caùc ngaân haøng khaùc coù coå töùc treân 15% lôïi nhuaän, laøm naûn loøng nhaø ñaàu tö goùp voán. Trong khi caùc Ngaân haøng TMCP vaø heä thoáng Ngaân haøng TM ñang chaïy ñua taêng voán ñieàu leä thì Ngaân haøng Ñeä Nhaát qua 2 naêm voán vaãn khoâng taêng, maïng löôùi kinh doanh vaãn chæ taäp trung taïi TP.HCM, voán cho vay chuû yeáu laø voán huy ñoäng vaø ñi vay, nhö vaäy moät khi nguoàn voán bò thieáu huït thì khaû naêng xaûy ra ruûi ro cho hoaït ñoäng tín duïng laø khaù cao. Soá lieäu phaân tích cho thaáy möùc ñoä vaø hoaït ñoäng kinh doanh tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát haøm chöùa ruûi ro khaù lôùn. Vì vaäy, beân caïnh vieäc taêng cöôøng kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng, Ban laõnh ñaïo cuõng raát quan taâm ñeán coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng. 40 2.3.2 COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG: 2.3.2.1 Trích laäp döï phoøng : Nôï xaáu vaø xöû lyù nôï xaáu laø moät vaán ñeà raát khoù khaên ñoái vôùi caùc NHTM noùi chung vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát noùi rieâng. Neáu khoâng coù giaûi phaùp trieät ñeå vaø höõu hieäu ñeå giaûi quyeát nôï xaáu taïi caùc ngaân haøng thì raát khoù coù theå xaây döïng moät heä thoáng ngaân haøng maïnh vaø hieän ñaïi trong xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá. Nhaèm ñaåy nhanh coâng taùc xöû lyù nôï, haïn cheá quy traùch nhieäm quaù lôùn ñoái ngöôøi xeùt duyeät cho vay, ngoaøi caùc bieän phaùp truyeàn thoáng nhö: thu nôï tröïc tieáp, baùn taøi saûn, … thì bieän phaùp trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng raát ñöôïc ngaân haøng coi troïng. Vieäc trích laäp naøy ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phiù kinh doanh nhö sau: Nôï taøi khoaûn 882201.00.X: chi phí döï phoøng cuï theå nôï phaûi thu, khoù ñoøi Coù taøi khoaûn 2191XX: döï phoøng cuï theå nôï caàn chuù yù, nghi ngôø, maát voán Baûng 2.8: Chi phí trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 1997-2006 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Chæ tieâu 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06 Toång chi phí 23.733 19.495 21.562 13.193 12.319 21.584 28.919 44.156 43.518 36.862 Trong ñoù: -Löông NV 1.459 1.677 1.770 1.472 1.708 2.249 2.758 3.505 4.826 2.839 - Traû laõi TG 20.585 16.207 17.588 9.661 8.236 9.821 14.349 21.267 31.190 24.689 - Chi noäp thueá TNDN - - - - - - - - 4.527 - - Chi döï phoøng RRTD - - - - - 6.809 8.680 14.196 1.518 119 Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân NH Ñeä Nhaát ñaõ ñöôïc kieåm toaùn. Baûng soá lieäu treân cho thaáy caùc naêm 1997-2002 keát quaû kinh doanh khoâng coù laõi neân vieäc trích laäp döï phoøng khoâng thöïc hieän ñöôïc. Naêm 2002 nhôø caùc bieän phaùp taêng voán ñieàu leä, naâng cao quaûn lyù, thay ñoåi chính saùch tín duïng, taêng cöôøng ñaåy maïnh cho vay ñeå taêng thu, buø ñaép chi. Caên cöù vaøo QÑ488, naêm 2002 Ngaân haøng ñaõ tieán haønh trích laäp soá tieàn 6.809 trieäu ñoàng, chieám 28% toång chi phí, naêm 2003 – 2004 trích laäp theâm soá tieàn 8.680 trieäu ñoàng vaø 14.196 trieäu ñoàng. Sang naêm 2005, theo quyeát ñònh 493, ngaân haøng chi döï phoøng 1.518 trieäu 41 ñoàng, 9 thaùng naêm 2006 laø 119 trieäu ñoàng. Toång soá tieàn ñaõ trích laäp qua caùc naêm laø 31.322 trieäu ñoàng. Caên cöù trích laäp: Ngaân haøng thaønh laäp Hoäi ñoàng quaûn lyù taøi saûn coù goàm caùc thaønh vieân: Toång Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng, Tröôûng Phoøng Thaåm ñònh vaø ñaàu tö, Tröôûng Phoøng kieám soaùt noäi boä theo quyeát ñònh soá 076/QÑTGÑ. Qui trình thöïc hieän: Hoäi ñoàng naøy seõ xem xeùt danh saùch nôï toàn ñoïng do caùc Chi nhaùnh/Phoøng giao dòch trình leân haøng quyù keøm hoà sô chöùng minh KH maát khaû naêng traû nôï, cheát hoaëc phaù saûn… treân cô sôû ñoù Hoäi ñoàng ra quyeát ñònh trích laäp theo qui ñònh. Quùa trình trích laäp ñöôïc chia thaønh 2 giai ñoaïn: * Giai ñoaïn 2002 – 2004: aùp duïng theo QÑ488, chi tieát nhö sau: Baûng 2.9: Tình hình trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2002-2004 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Chæ tieâu Nhoùm 1 Tyû leä trích 0% Nhoùm 2 Tyû leä trích 20% Nhoùm 3 Tyû leä trích 50% Nhoùm 4 Tyû leä trích 100% Coäng Soá dö nôï ñaàu kyø 90.166 359 0 39.776 129.942 Soá döï phoøng phaûi trích 0 79,8 0 39.776 39.847,8 Naêm 2002 Soá döï phoøng ñaõ trích 0 0 0 6.809 6.809 Soá dö nôï ñaàu kyø 201.805 0 79 26.670 228.554 Soá döï phoøng phaûi trích 0 0 38,5 26.670 26.708,5 Naêm 2003 Soá döï phoøng ñaõ trích 0 0 0 8.680 8.680 Soá dö nôï ñaàu kyø 287.209 0 0 15.850 303.059 Soá döï phoøng phaûi trích 0 0 0 15.850 15.850 Soá döï phoøng ñaõ trích 0 0 0 14.196 14.196 Naêm 2004 Soá dö nôï cuoái kyø 430.698 0 710 1.002 430.698 Nguoàn: bieåu baùo caùo 1A QÑ488, trích laäp döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp . * Löu yù: soá ñaàu naêm töùc laø soá cuûa cuoái naêm tröôùc chuyeån sang. Vieäc trích laäp töø naêm 2002 laø chaäm so vôùi tình hình nôï quaù haïn taêng cao, chæ rieâng naêm 2002 nôï ñaàu kyø nhoùm 4 laø 39.776 trieäu ñoàng nhöng möùc trích laäp 42 döï phoøng chæ ñaït 6.809 trieäu ñoàng khoaûng 18% nhu caàu, naêm 2003 nôï toàn ñoïng laø 26.749 trieäu ñoàng, trích laäp ñaït 8.680 trieäu ñoàng khoaûng 32,4% nhu caàu, naêm 2004 nôï laø 15.850 trieäu ñoàng trích laäp 14.196 trieäu ñoàng ñaït gaàn 90%. Ta thaáy soá tieàn phaûi trích laäp döï phoøng haøng naêm luoân cao hôn soá thöïc teá ñaõ trích, Ngaân haøng öu tieân trích laäp tröôùc cho nhoùm nôï coù tyû leä ruûi ro cao nhaát vì khoâng theå trích laäp ñuû soá tieàn vaøo chi phí cuøng moät luùc coù theå gaây loã. Qua 3 naêm, toång soá tieàn ñaõ trích laäp döï phoøng laø 29.685 trieäu ñoàng, so vôùi toång soá tieàn caàn phaûi trích laäp laø 82.405 trieäu ñoàng, chæ ñaùp öùng 36% nhu cầu laø một con số khaù thấp. Tuy nhieân, duø trích laäp döï phoøng coøn thaáp nhöng nôï toàn ñoïng phaûn aùnh ôû baûng treân cuõng coù xu höôùng giaûm qua caùc naêm, töùc ñaõ coù moät soá bieän phaùp thu nôï khaùc ñöôïc ngaân haøng aùp duïng song song . * Giai ñoaïn 2005 – 30/06/2006: aùp duïng theo QÑ493, chi tieát nhö sau: Baûng 2.10: Tình hình trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2005-2006 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Chæ tieâu Nhoùm 1 Tyû leä trích 0% Nhoùm 2 Tyû leä trích 5% Nhoùm 3 Tyû leä trích 20% Nhoùm 4 Tyû leä trích 50% Nhoùm 5 Tyû leä trích 100% Coäng Naêm Dö nôï ñaàu kyø 430.698 0 0 710 1.002 432.410 2005 Soá döï phoøng phaûi trích theo QÑ488 0 0 0 355 1.002 1.357 Dö nôï cuoái kyø 463.298 11.650 2.845 2.520 792 481.105 Soá döï phoøng phaûi trích theo QÑ493 0 217 75 70 154 516 Soá döï phoøng ñaõ trích (A) 0 217 75 70 1.156 (1.002+154) 1.518 Naêm Dö nôï ñeán 30/09/06 469.240 33.238 6.690 1.502 400 511.070 2006 Soá döï phoøng phaûi trích 0 271 175 85 104 635 Soá döï phoøng trích trong kyø (B) 0 54 100 15 (50) 119 Soá döï phoøng toàn cuoái kyø (A + B) 0 271 175 85 104 635 Nguoàn: bieåu baùo caùo 1A QÑ493, trích laäp döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp . 43 * Löu yù: Naêm 2005 aùp duïng QÑ488, vôùi khoaûn nôï toàn ñoïng 1.002 trieäu ñoàng nhoùm 4 vaø 710 trieäu ñoàng nhoùm 3 taïi thôøi ñieåm 01/01/2005 thì Ngaân haøng ñaõ trích laäp ñuû vaøo ngaøy 15/03/2005 soá tieàn 1.357 trieäu ñoàng. Ngaøy 30/03/2005, Ngaân haøng ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù moùn nôï 1.002 trieäu ñoàng thuoäc nhoùm 4. Nhö vaäy soá tieàn döï phoøng coøn dö laø 355 trieäu ñoàng. Sau khi aùp duïng QÑ493, caùc nhoùm nôï trong toång dö nôï coù nhieàu thay ñoåi, phöông phaùp trích laäp ñöôïc aùp duïng theo caùch tính ñònh löôïng laø coâng thöùc R = max {0, ( A-C)} x r ( xin xem laïi phaàn 1.3.1 ) vôùi tyû leä trích laäp cho 5 nhoùm nôï. Ñeán cuoái naêm thì soá tieàn trích laäp ñöôïc tính toaùn laïi vôùi toång soá tieàn ñaõ trích laø 516 trieäu ñoàng + soá tieàn trích laäp tröôùc ñoù ñaõ xöû lyù trong Quyù 1/2005 laø 1.002 trieäu ñoàng thì toång soá tieàn ñaõ trích laäp naêm 2005 laø 1.518 trieäu ñoàng. Soá toàn ñaàu kyø cuûa naêm 2006 laø 516 trieäu ñoàng. Trong naêm 2006, Ngaân haøng tieáp tuïc thöïc hieän coâng taùc trích laäp soá tieàn phaûi laø 635 trieäu ñoàng. Trong kyø Ngaân haøng chæ phaûi haïch toaùn ñöa vaøo chi phí kinh doanh soá tieàn 119 trieäu ñoàng + soá toàn ñaàu kyø 516 trieäu ñoàng = soá trích trong kyø 635 trieäu ñoàng baèng ñuùng soá phaûi trích. Vaán ñeà ñaùng löu yù laø trong naêm 2005 vaø 9 thaùng naêm 2006, nôï quaù haïn taêng cao ñoät ngoät ñaõ laøm Ban laõnh ñaïo quan taâm hôn ñeán coâng taùc trích laäp, ñaùnh giaù ñuùng möùc ñoä suy giaûm cuûa töøng khoaûn nôï, phaân loaïi ñuùng nhoùm nôï, ñaûm baûo trích ñuùng vaø ñuû ñeán thôøi ñieåm phaùt sinh. Sau töøng quyù neáu khoaûn trích laäp döï phoøng quyù tröôùc coøn thieáu seõ ñöôïc trích boå sung trong quyù naøy. Do vaäy soá tieàn trích laäp haøng quyù ñeàu thöïc hieän ñuû =100% soá phaûi trích trong kyø. Theo qui ñònh taïi QÑ493, ngoaøi khoaûn döï phoøng cuï theå thì ngaân haøng coøn phaûi trích laäp khoaûn döï phoøng chung baèng 0,75% toång giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï töø nhoùm 1 ñeán nhoùm 4 qui ñònh taïi ñieàu 6 hoaëc 7 cuûa QÑ493 trong thôøi haïn 5 naêm keå töø ngaøy quyeát ñònh naøy coù hieäu löïc. Tuy nhieân, ôû naêm ñaàu tieân aùp duïng QÑ493, Ngaân haøng chöa trieån khai thöïc hieän vieäc trích laäp döï phoøng chung theo 44 qui ñònh. Neáu laáy dö nôï cuoái naêm töø nhoùm 1 – 4 cuûa naêm 2005 laø 480.313 trieäu ñoàng, thì soá tieàn döï phoøng chung Ngaân haøng phaûi thöïc hieän haïch toaùn vaø ñöa vaøo chi phí kinh doanh laø 3.602 trieäu ñoàng, coøn 9 thaùng/2006 vôùi dö nôï 510.670 trieäu ñoàng thì döï phoøng chung phaûi trích laø 3.827 trieäu ñoàng. Theo döï tính khoaûn tieàn naøy seõ ñöôïc Ngaân haøng trích laäp trong 3 naêm taøi chính 2007-2009, ñöôïc phaân boå cho töøng naêm tuøy vaøo ñieàu kieän thu nhaäp cuûa naêm ñoù, keá hoaïch phaân boå naøy ñaõ ñöôïc thoâng qua Ñaïi hoäi coå ñoâng naêm 2006 vaø ñöôïc chuaån y. Do ñoù khoaûn döï phoøng chung seõ ñöôïc trích laäp ñuû theo qui ñònh trong thôøi haïn 5 naêm nhö QÑ493 ñaõ ñeà ra. 2.3.2.2 Söû duïng döï phoøng: Vôùi toång soá tieàn ñaõ trích laäp töø naêm 2002 – 2005 vaø 9 thaùng naêm 2006 laø 31.349 trieäu ñoàng. Vôùi quyeát taâm xöû lyù döùt ñieåm nôï toàn ñoïng vaø nôï khoù ñoøi, Ban laõnh ñaïo ngaân haøng ñaõ ñeà xuaát söû duïng toaøn boä khoaûn trích laäp trong naêm taøi chính ñoù ñeå xöû lyù caùc moùn nôï toàn ñoïng trong naêm ñoù, tröôøng hôïp nôï toàn ñoïng > döï phoøng söû duïng thì caùc khoaûn nôï chöa ñöôïc xöû lyù seõ chuyeån sang naêm taøi chính keá tieáp. Qua 4 naêm thöïc hieän, toång soá nôï toàn ñoïng cô baûn ñaõ xöû lyù heát , ñoù laø moät thaønh coâng ngoaøi döï kieán. Noù tieáp tuïc khaúng ñònh bieän phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng laø giaûi phaùp tích cöïc vaø coù hieäu quaû nhanh nhaát so vôùi caùc bieän phaùp ñöôïc aùp duïng cuøng thôøi kyø ñeå xöû lyù nôï. Ñeå coù cô sôû aùp duïng chính saùch söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, ngaøy 20/10/2002 Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 082/QÑHÑQT V/v thaønh laäp hoäi ñoàng xöû lyù RRTD vôùi 6 thaønh vieân goàm: Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò, Toång Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng, Tröôûng Phoøng Thaåm ñònh vaø Ñaàu tö, Tröôûng phoøng Kieåm soaùt noäi boä vaø 1 Giaùm ñoác hoaëc Tröôûng Phoøng giao dòch ñaïi dieän cho caùc ñôn vò thaønh vieân . Hoäi ñoàng laäp ra ñeå xem xeùt caùc hoà sô nôï toàn ñoïng vaø nôï traû goùp khoù ñoøi veà: tình traïng phaùp lyù, cheát – maát tích hay phaù saûn, khaû naêng traû nôï, thôøi gian 45 quaù haïn nôï, tieán trình xöû lyù nôï ñeán ñaâu… Cô sôû ñeå xem xeùt laø danh saùch KH do caùc Chi nhaùnh/Phoøng giao dòch laäp vaø höôùng ñeà xuaát xöû lyù cuûa ñôn vò. Qui trình thöïc hieän: Hoäi ñoàng toå chöùc cuoäc hoïp, töøng thaønh vieân trong Hoäi ñoàng coù yù kieán ñoùng goùp, nhaän xeùt tình traïng moùn nôï, ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù. Neáu 1 moùn nôï khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp khaùc vaø coù treân 50% thaønh vieân Hoäi ñoàng thoáng nhaát xöû lyù baèng caùch söû duïng döï phoøng RRTD, thì môùi duøng soá tieàn ñaõ trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù moùn nôï ñoù vaø ngöôïc laïi. Sau khi xöû lyù, Hoäi ñoàng laäp danh saùch caùc KH ñaõ ñöôïc xöû lyù, nôï ñaõ xoùa ñoàng thôøi laäp bieân baûn coù ñuû chöõ kyù ñoàng yù cuûa caùc thaønh vieân. Khi coù danh saùch KH ñaõ ñöôïc xöû lyù, Ngaân haøng haïch toaùn xoaù nôï treân noäi baûng baèng buùt toaùn: - Taïi Chi nhaùnh/Phoøng giao dòch: + Nôï taøi khoaûn: 519200.00.0 taøi khoaûn trung gian thanh toaùn cuûa Hoäi sôû. + Coù : taøi khoaûn nôï cuûa töøng KH ( soá tieàn nôï goác ) - Taïi Hoäi sôû + Coù : TK 519200.00.X ( vôùi X laø kyù hieäu ñôn vò Chi nhaùnh hoaëc Phoøng giao dòch) – toång soá tieàn ñaõ xöû lyù cuûa töøng ñôn vò trong kyø. + Nôï: Taøi khoaûn 219100.00.0 Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi Sau khi haïch toaùn xoaù nôï treân noäi baûng, caùc chi nhaùnh vaø phoøng giao dòch haïch toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ xöû lyù vaøo taøi khoaûn nôï toån thaát chôø xöû lyù treân ngoaïi baûng vaøo taøi khoaûn 971000.00.X. Nôï toån thaát treân ngoaïi baûng ñöôïc theo doõi lieân tuïc trong 5 naêm keå töø ngaøy chuyeån sang, sau 5 naêm neáu khoaûn nôï treân vaãn khoâng thu ñöôïc thì Ngaân haøng laäp Hoäi ñoàng xöû lyù xuaát toaùn xoùa caùc khoaûn nôï ñoù treân ngoaïi baûng. Ñeán ñaây, coi nhö moùn nôï ñoù ngaân haøng khoâng coøn phaûi löu taâm nöõa vaø quaù trình xöû lyù nôï baèng bieän phaùp söû duïng döï phoøng keát thuùc . Tröôøng hôïp khoaûn nôï ñaõ haïch toaùn treân ngoaïi baûng, maø trong kyø thu ñöôïc nôï thì ñôn vò haïch toaùn giaûm treân ngoaïi baûng, ñoàng thôøi haïch toaùn khoaûn thu vaøo thu nhaäp baát thöôøng cuûa ngaân haøng, theo buùt toaùn: 46 + Haïch toaùn xuaát ngoaïi baûng: Coù TK 917000 nôï toån thaát chôø xöû lyù + Nôï taøi khoaûn: 101100.00.0 tieàn maët taïi ñôn vò + Coù taøi khoaûn: 790000.00.0 thu nhaäp baát thöôøng Quaù trình xöû lyù nôï toàn ñoïng baèng söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng ñöôïc chia laøm 2 giai ñoaïn: * Giai ñoaïn 2002 – 2004: aùp duïng theo QÑ488, chi tieát nhö sau: Baûng 2.11: Tình hình söû duïng döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2002-2004 Ñôn vò tính : trieäu ñoàng 2002 2003 2004 Chæ tieâu Soá tieàn Soá KH Soá tieàn Soá KH Soá tieàn Soá KH 1. Soá tieàn döï phoøng tröôùc khi xöû lyù ruûi ro 6.809 3.596 KH nôï goùp vaø 67 hoà sô vay KD 8.680 2.880 KH nôï goùp vaø 40 hoà sô vay KD 14.196 1.694 KH nôï goùp vaø 33 hoà sô vay KD 2. Söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong kyø 6.809 626 KH nôï goùp vaø 25 hoà sô vay KD 8.680 1.123 KH nôï goùp vaø 6 hoà sô vay KD 14.196 1.617 KH nôï goùp vaø 27 hoà sô vay KD 2.1 KH vay voán, ngöôøi baûo laõnh laø caùc toå chöùc bò phaù saûn, giaûi theå 1.507 1 hoà sô baûo laõnh giaûi theå 429 3 coâng ty bò phaù saûn, 3 HS phaù saûn 0 2.2 Nhöõng khoaûn cho vay coù taøi saûn ñaõ qua haïn treân 721 ngaøy 2.608 24 hoà sô vay kinh doanh 0 4.189 27 KH nôï quaù haïn treân 5 naêm, cheát, maát tích 2.3 Nhöõng khoaûn cho vay khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo quaù haïn treân 361 ngaøy 2.694 419 KKÑM 207 X 8.251 657 KKÑM 466 X 10.007 753 KKÑM 864 X 3. Soá tieàn döï phoøng coøn laïi sau khi xöû lyù ruûi ro 0 0 0 4. Soá tieàn thu hoài ñöôïc ñaõ hoaøn nhaäp vaøo doanh thu trong kyø 499 2 HS vay KD 51 KKÑM 39 X 109 1 HS vay KD 28 KKÑM 35 X 237 1 HS vay KD 35 KKÑM 42 X Nguoàn: bieåu baùo caùo 2A QÑ488, söû duïng döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp . 47 Naêm 2002, nôï toàn ñoïng ñaàu kyø laø 39.776 trieäu ñoàng vôùi 3.596 KH nôï vay traû goùp goàm kim khí ñieän maùy (KKÑM) vaø xe goùp (X) + 67 hoà sô vay kinh doanh. Ñaõ söû duïng döï phoøng RRTD tieán haønh xöû lyù heát 6.809 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng. Veà nôï kinh doanh, soá löôïng 25 hoà sô, trong ñoù goàm 1 hoà sô baûo laõnh cho Cty Thieân Kieàu nhaäp xe maùy phaûi thanh toaùn baét buoäc cho phía nöôùc ngoaøi, 24 hoà sô coù soà tieàn vay töø 100 – 300 trieäu ñoàng maát khaû naêng traû nôï, ñaëc bieät coù 1 hoà sô do KH löøa ñaûo baèng caùch laøm giaû giaáy tôø nhaø theá chaáp cho Ngaân haøng. Veà nôï goùp, xöû lyù ñöôïc 626 KH goàm 419 hoàsô KKÑM vaø 207 hoà sô xe traû goùp. Caùc KH traû goùp ña soá ñeàu thuoäc daïng maát tích, boû troán khoûi ñòa phöông, khoâng coù khaû naêng traû nôï, bò baét hoaëc ñang ôû tuø … danh saùch KH daïng naøy ñöôïc laäp töø chi nhaùnh /Phoøng giao dòch coù hoà sô xaùc nhaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Trong naêm nôï toàn ñoïng coù giaûm theâm 6.218 trieäu ñoàng laø do Ngaân haøng tích cöïc duøng bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp vaø/hoaëc baùn taøi saûn ñaûm baûo, soá löôïng goàm 90 hoà sô nôï goùp vaø 1 hoà sô vay kinh doanh. Naêm 2003, nôï toàn ñoïng ñaàu kyø laø 26.749 trieäu ñoàng vôùi 2.880 KH nôï vay traû goùp; 40 hoà sô vay kinh doanh. Baèng söû duïng döï phoøng soá tieàn 8.680 trieäu ñoàng, ngaân haøng tieán haønh xöû lyù heát 8.680 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng. Veà nôï kinh doanh vôùi 6 hoà sô vay coù soá tieàn nhoû töø 50 -150 trieäu ñoàng. Veà nôï goùp xöû lyù heát 1.123 KH vôùi 657 KH nôï KKÑM vaø 466 KH mua xe traû goùp. Naêm 2003, ngaân haøng xöû lyù nôï toàn ñoïng kinh doanh ít hôn naêm 2002 vì ña soá caùc khoaûn nôï coøn laïi ñeàu coù taøi saûn ñaûm baûo vaø ñöôïc ñaùnh giaù coù khaû naêng thu ñöôïc baèng caùch baùn taøi saûn ñaûm baûo, neân Ngaân haøng öu tieân duøng heát soá tieàn döï phoøng taäp trung xöû lyù cho nôï goùp, soá KH nôï goùp xöû lyù taêng töø 626 KH naêm 2002 leân 1.123 KH naêm 2003. Beân caïnh ñoù, trong naêm, ngaân haøng cuõng thu ñöôïc nôï toàn ñoïng baèng bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp vaø baùn taøi saûn ñaûm baûo ñöôïc 2.219 trieäu ñoàng (goàm 63 KH nôï goùp vaø 1 hoà sô vay kinh doanh ). 48 Naêm 2004, vôùi soá tieàn döï phoøng 14.196 trieäu ñoàng, ngaân haøng ñaõ xöû lyù 14.196 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng vôùi 1.617 KH nôï goùp vaø 27 hoà sô vay KD. Trong kyø, ngaân haøng ñaåy maïnh caû xöû lyù nôï kinh doanh vaø nôï goùp so vôùi naêm 2003 vì caùc khoaûn nôï naøy ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù khoâng coøn nhieàu khaû naêng thu hoài. Beân caïnh ñoù, bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp khaùc cuõng ñöôïc aùp duïng vôùi soá tieàn thu nôï laø 237 trieäu ñoàng ( goàm 77 KH nôï goùp + 1 Kh vay KD ). Keát quaû cuoái naêm 2004, soá nôï toàn ñoïng coøn laïi laø 1.002 trieäu ñoàng ( goàm 5 hoà sô vay kinh doanh – nôï vay goùp ñaõ xöû lyù heát ) tieáp tuïc ñöôïc chuyeån sang naêm 2005 ñeå xöû lyù tieáp. Naêm 2005, baèng nguoàn döï phoøng taïi thôøi ñieåm 31/03/2005 laø 1.357 trieäu ñoàng, ngaân haøng ñaõ xöû lyù döùt ñieåm nôï toàn ñoïng 1.002 trieäu ñoàng coøn laïi. Nhöng löu yù raèng soá nôï toàn ñoïng naøy ñöôïc xöû lyù theo QÑ488, neân keát quaû xöû lyù khaù nhanh vaø goïn. Toång dö nôï thôøi ñieåm thaùng 04/2005 khoâng coøn khoaûn nôï toàn ñoïng naøo caû bao goàm caû nôï kinh doanh vaø nôï cho vay traû goùp. * Giai ñoaïn 04/2005 – 30/09/2006: aùp duïng theo QÑ493, chi tieát nhö sau: Ñeán heát 03/2005, khi caùc khoaûn nôï toàn ñoïng treân ñöôïc xöû lyù döùt ñieåm thì theo tieâu chí phaân loaïi nôï môùi cuûa QÑ493, caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc ngaân haøng ñaùnh giaù laïi ñaõ coù tính suy giaûm vaø phaùt sinh nôï xaáu soá tieàn 6.157 trieäu ñoàng, trong ñoù nôï coù khaû naêng maát voán ôû nhoùm 5 soá tieàn 792 trieäu ñoàng. Soá nôï nhoùm 5 naøy ngaân haøng khoâng tieán haønh xöû lyù baèng döï phoøng neân cuoái kyø khoaûn döï phoøng chöa söû duïng coøn laïi laø 516 trieäu ñoàng. 9 thaùng naêm 2006, nôï xaáu laø 8.591 trieäu ñoàng, trong ñoù nôï nhoùm 5 phaùt sinh soá tieàn 400 trieäu ñoàng nhöng Ngaân haøng chöa söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù. Nhö vaäy caû 2 naêm 2005 vaø 2006 khoâng coù moùn nôï naøo ñöôïc xöû lyù baèng döï phoøng RRTD theo QÑ493 caû. Lyù giaûi vaán ñeà taïi sao khoâng coù khoaûn döï phoøng naøo ñöôïc xöû lyù, ngaân haøng cho raèng vieäc aùp duïng xöû lyù nôï nhoùm 5 theo trình töï qui ñònh khoù thöïc hieän, do vaäy vieäc söû duïng bieän phaùp naøy khoâng ñöôïc öa chuoäng vaø hieäu quaû mang laïi 49 cuõng chöa cao. Ngoaøi ra, thöïc teá deã thaáy laø vôùi soá trích laäp döï phoøng 635 trieäu ñeán 09/2006 thì soá tieàn naøy khoâng ñuû ñeå xöû lyù moät moùn nôï trung bình khoaûng 1 tyû ñoàng (chaúng haïn ), nhö vaäy vieäc xöû lyù cuõng phaûi nhôø vaøo bieän phaùp phaùt maõi taøi saûn. Cuoái cuøng thì bieän phaùp xöû lyù nôï truyeàn thoáng laïi phaûi ñem ra söû duïng neân khoâng coù moùn nôï naøo ñöôïc xöû laø ñieàu deã hieåu. Trong naêm 2005 vaø ñeán 09/2006, Ngaân cuõng thu ñöôïc 601 vaø 377 trieäu ñoàng caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng döï phoøng coøn treo treân ngoaïi baûng, ñaõ hoaøn nhaäp vaøo lôïi nhuaän baát thöôøng soá tieàn treân. 2.3.3 MÖÙC ÑOÄ RRTD VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT SO VÔÙI HEÄ THOÁNG NHTM TPHCM: Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, chuùng ta seõ xem xeùt vaø so saùnh tyû leä nhoùm nôï theo QÑ493 vaø tình hình söû duïng döï phoøng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng NHTM treân ñòa baøn TPHCM, treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát. Baûng 2.12: Chaát löôïng tín duïng taïi NHÑN vaø NHTM TPHCM Ñôn vò tính : tyû ñoàng Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát Heä thoáng NHTM taïi TPHCM Chæ tieâu 2005 Tyû leä 09/2006 Tyû leä 2005 Tyû leä 06/2006 Tyû leä Nôï nhoùm 1 463,3 96,32 469,2 91,82 161.763 92,04 180.993 92,31 Nôï nhoùm 2 11,6 2,41 33,2 6,50 9.543 5,43 10.234 5,22 Nôï nhoùm 3 2,8 0,58 6,7 1,31 1.511 0,86 1.745 0,89 Nôï nhoùm 4 2,5 0,52 1,5 0,29 791 0,45 725 0,37 Nôï nhoùm 5 0,8 0,17 0,4 0,08 2.146 1,22 2.374 1,21 Toång coäng 481 100% 511 100% 175.754 100% 196.071 100% Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng tín duïng Ngaân haøng Ñeä Nhaát vaø baùo caùo sô keát 6 thaùng naêm 2006 cuûa NHNN TPHCM. 50 Vôùi tyû leä nôï quaù haïn naêm 2005 laø 3,7% vaø taêng leân 8,18% ñeán thaùng 09/2006 thì quaû laø ñaùng ngaïi cho möùc ñoä RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, ñieàu naøy cho thaáy möùc ñoä ruûi ro ñaõ taêng leân ñaùng keå nhö ñaõ phaân tích ôû treân. Nhöng neáu phaân tí