Luận văn Thực trạng và một số kiến nghị chủ yếu nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu ở Công ty Xuất nhập khẩu với Lào

Luận văn Thực trạng và một số kiến nghị chủ yếu nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu ở Công ty Xuất nhập khẩu với Lào  1 LỜI MỞ ĐẦU Trong giai đoạn hiện nay khi mà nền kinh tế thế giới đang có những thay đổi sâu sắc. Bên cạnh những nước công nghiệp phát triển là sự vươn lên mạnh mẽ của các nước công nghiệp mới NIC, và các nước đang phát triển đã mang lại cho nền kinh tế thế giới một sắc thái mới, dưới các hình thức hợp tác hóa, đa phương hóa trên cơ sở bình đẳng cùng có lợi. Đòi hỏi mỗi quốc gia phải tự tìm cho mình con đường đi thích hợp để phát triển đất nước. Việt Nam cũng không tránh khỏi quy luật đó. Trong tiến trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Đặc biệt là từ khi chúng ta chuyển đổi sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Thực hiện chính sách đổi mới cũng có nghĩa là các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải chấp nhận sự khắc nghiệt của thị trường, đó là sự cạnh tranh mạnh mẽ không chỉ của các đơn vị kinh tế trong nước mà còn có cả đơn vị kinh tế nước ngoài có tiềm lực kinh tế mạnh hơn gấp nhiều lần. Để tồn tại được thì buộc các doanh nghiệp nước ta phải tự khẳng định mình, đặc biệt là trong lĩnh vực ngoại thương việc đổi mới xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp là cơ hội chủ yếu để cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu đồng thời tìm kiếm được nhiều nguồn hàng nhập khẩu đáp ứng nhu cầu phục vụ sản xuất, tiêu dùng trong nước, đưa nước ta từng bước hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Do vậy Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định: "Coi xuất khẩu là hướng ưu tiên và trọng điểm của kinh tế đối ngoại, là một trong ba chương trình kinh tế lớn phải tập trung thực hiện. Công ty Xuất nhập khẩu với Lào trực thuộc Bộ Thương mại - là một đơn vị hoạt động kinh doanh độc lập, hòa nhập với sự phát triển chung của toàn xã hội, đã ngày càng khẳng định vị thế trên thương trường. Có được điều đó chính là nhờ vào bộ máy của Công ty được xắp xếp hợp lý, đội ngũ quản trị viên năng động sáng tạo, có năng lực vững vàng, cùng sự phấn đấu hết mình 2 của các cán bộ công nhân viên trong toàn công ty. Bằng kiến thức đã học kết hợp với việc đi thực tế ở công ty, tôi nhận thấy rằng việc đẩy mạnh và mở rộng hoạt động xuất khẩu là rất phù hợp với điều kiện và khả năng của công ty hiện nay vấn đề đặt ra là phải làm sao đẩy mạnh hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, phát huy và khai thác hết mọi nguồn lực hiện có về vốn, lao động, trình độ, các lợi thế so sánh từng bước tạo nguồn thu ngoại tệ, tiếp thu những phương pháp quản lý hợp lý nhằm tạo được những những đột biến trong hoạt động xuất khẩu tạo nên thế lực mới cho công ty, đồng thời cũng là phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế của đất nước. Với mong muốn được tham gia đóng góp một phần nhỏ bé vào Công ty để nó ngày càng phát triển thịnh vượng. Tôi mạnh dạn chọn đề tài: "Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu ở Công ty Xuất nhập khẩu với Lào". Nội dung chủ yếu bao gồm 3 chương sau: Chương I: Khái quát quá trình hình thành và phát triển của Công ty Xuất nhập khẩu với Lào Chương II: Thực trạng sản xuất kinh doanh và xuất khẩu ở Công ty Xuất nhập khẩu với Lào. Chương III: Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu ở Công ty Xuất nhập khẩu với Lào. Do khả năng hiểu biết còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế chưa phải là nhiều, do vậy chuyên đề này không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự giúp đỡ, chỉ bảo của các cô, chú, anh chị trong Công ty và thầy giáo hướng dẫn để chuyên đề này hoàn thiện hơn. 3 Chương I KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG TY XUẤT KHẨU NHẬP KHẨU VỚI LÀO. 1. Quá trình hình thành công ty. Tên giao dịch: Công ty xuất nhập khẩu với Lào - VILEXIM Tên tiếng Anh: Viet Nam National Import - Export corporation with Laos Tên điện tín: VILEXIM Địa điểm: P4 đường Giải Phóng - Thanh Xuân - Hà Nội Trụ sở: P4 đường Giải Phóng - Thanh Xuân - Hà Nội Công ty xuất nhập khẩu với Lào - VILEXIM là một doanh nghiệp trực thuộc Bộ Thương mại, tiền thân của Công ty là Tổng công ty xuất nhập khẩu Biên giới (Frontarimex) được thành lập 2/1967. Có nhiệm vụ tiếp nhận hàng hóa viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa, vận tải quá cảnh và chi viện cho cách mạng Lào. Tháng 7/1976 sau khi hòa bình lập lại công ty đổi thành Tổng công ty xuất nhập khẩu Việt Nam sang là Công ty xuất nhập khẩu với Lào và Campuchia, tiếp tục thực hiện nhận hàng viện trợ cho Lào và Campuchia, đồng thời xuất khẩu hàng hóa trực tiếp với Lào và Campuchia. Sau khi nước ta chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường thì Công ty xuất nhập khẩu với Lào và Campuchia tách ra thành Công ty xuất nhập khẩu với Lào và Công ty xuất nhập khẩu với Campuchia (VIKAMEX), có tư cách pháp nhân trực thuộc Bộ Thương mại theo Quyết định số 82/VNT-TCCB ngày 24/2/1987 của Bộ Ngoại thương (nay là Bộ Thương mại). 2. Quá trình phát triển của Công ty xuất nhập khẩu với Lào. Quá trình phát triển của Công ty được chia ra làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: Từ năm 1987-1993 Công ty được Bộ Thương mại giao cho tiến hành các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu với nước CHDCND Lào. 4 Trực tiếp tiến hành hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, đồng thời làm chức năng thu nợ cho nhà nước. Giai đoạn 2: Từ năm 1993 đến nay theo su thế của cơ chế thị trường và sự đổi mới của đất nước, để có thể thích ứng và phát triển vươn lên đòi hỏi công ty phải có những thay đổi trong chiến lược xuất nhập khẩu, kinh doanh và thị trường. Do vậy Bộ Thương mại đã có những điều chỉnh để công ty không chỉ thực hiện kinh doanh xuất nhập khẩu với Lào mà còn được phép tiến hành kinh doanh xuất nhập khẩu với tất cả các nước trên thế giới và cả thị trường trong nước góp phần vào sự phát triển nói chung của nền kinh tế nước ta. Trải qua hơn 10 năm hoạt động Công ty xuất nhập khẩu với Lào đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất điều đó được thể hiện qua sự lớn mạnh của công ty về vốn, kỹ thuật, trình độ quản lý, nhân lực... Sự phát triển của công ty còn được thể hiện trong chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của công ty như sau: * Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Công ty xuất nhập khẩu với Lào. + Chức năng của công ty. Trực tiếp xuất nhập khẩu theo giấy phép của Bộ Thương mại với CHDCND Lào và các nước trên thế giới góp phần thúc đẩy phát triển sự hợp tác, quan hệ với các quốc gia trên thế giới đồng thời đáp ứng nhu cầu hội nhập của nền kinh tế đất nước vào thị trường thế giới. Công ty nhận ủy thức xuất nhập khẩu, kinh doanh chuyển khẩu thuộc phạm vi kinh doanh của công ty. Sản xuất và gia công các mặt hàng để phục vụ cho xuất khẩu. Liên doanh, liên kết hợp tác sản xuất với các tổ chức kinh tế thuộc mọi thành phần kinh tế ở trong và ngoài nước. Xuất khẩu lao động nhằm tăng thu nhập cho người lao động đồng thời làm tăng nguồn thu ngoại tệ đối với nhà nước. + Nhiệm vụ của công ty. 5 Thông qua hoạt động xuất nhập khẩu để đẩy mạnh và phát triển quan hệ thương mại, hợp tác đầu tư và các hoạt động khác có liên quan đến kinh tế đối ngoại với các tổ chức kinh tế Việt Nam và nước ngoài. Đặc biệt là với Lào, Công ty hoạt động theo pháp luật của nước CHXHCN Việt Nam và những quy định riêng trong toàn công ty. Xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch kinh doanh của Công ty theo quy chế hiện hành để thực hiện mục đích và nội dung hoạt động của công ty. Tuân thủ các chính sách, chế độ, pháp luật của Nhà nước và quản lý kinh tế tài chính, quản lý xuất nhập khẩu và trong giao dịch đối ngoại thực hiện nghiêm chỉnh các cam kết hợp đồng kinh tế mà công ty đã ký. Trực tiếp xuất nhập khẩu hàng hóa giữa nước ta với Lào và một số nước ta xuất khẩu những sản phẩm do Công ty sản xuất ra hoặc do Công ty liên doanh sản xuất; nhập khẩu nguyên vật liệu phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh của Công ty. Nhận ủy thác xuất nhập khẩu và nhận làm các dịch vụ thuộc phạm vi kinh doanh của Công ty theo yêu cầu của khách hàng trong và ngoài nước. Sản xuất gia công các mặt hàng xuất khẩu. Quản lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh doanh của Công ty. Nghiên cứu và thực hiện có hiệu quả các biện pháp nâng cao chất lượng hàng hóa, nâng cao sức cạnh tranh và mở rộng thị trường tiêu thụ. Góp phần tăng nguồn thu ngoại tệ. + Quyền hạn của công ty. Công ty xuất nhập khẩu với Lào là một doanh nghiệp nhà nước có tư cách pháp nhân, thứ hai là có tài sản riêng, thứ ba tự chịu trách nhiệm độc lập về hoạt động kinh doanh bằng tài sản của mình, thứ tư khi tham gia vào các quan hệ kinh tế với tư cách là nguyên đơn hoặc bị đơn trước các cơ quan tài phán. Do vậy được quyền chủ động giao dịch, đàm phán ký kết và thực hiện các hợp đồng kinh tế, hợp đồng mua bán ngoại thương và các văn bản hợp tác 6 liên doanh liên kết với khách hàng, đối tác trong và ngoài nước. Được vay vốn (kể cả ngoại tệ) ở trong và ngoài nước, được thực hiện liên doanh hợp tác sản xuất với các tổ chức kinh tế thuộc các thành phần kinh tế ở trong nước và ngoài nước phù hợp với quy chế của pháp luật hiện hành của nhà nước. Công ty được tham gia tổ chức hội chợ triển lãm quảng cáo hàng hóa, tham gia các hội nghị, hội thảo, chuyên đề liên quan đến hoạt động của Công ty ở trong và ngoài nước. Được cử các cán bộ của Công ty đi công tác ở nước ngoài hoặc mời bên nước ngoài vào Việt Nam để giao dịch, đàm phán ký kết hợp đồng và các vấn đề thuộc lĩnh vực kinh doanh của Công ty... Tổ chức doanh nghiệp theo hình thức có tự chủ pháp nhân thực hiện chế độ hạch toán kinh tế độc lập, có tài khoản tại ngân hàng, có con dấu riêng theo quy định của Nhà nước. Sổ sách kế toán và việc phân phối lợi nhuận của Công ty được thực hiện theo quy chế hiện hành của Nhà nước. 3. Những đặc điểm kinh tế, kỹ thuật chủ yếu có liên quan đến hoạt động của Công ty. Mặc dù Công ty xuất nhập khẩu với Lào - VILEXIM là một Công ty thương mại chuyên hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu là chủ yếu, nhưng tháng 1/2001 Công ty cũng đã đi vào khai thác một liên doanh sản xuất sắt thép xây dựng tại thị trường Lào, do vậy Công ty có đặc trưng riêng được thể hiện chủ yếu như sau: a. Về thị trường tiêu thụ sản phẩm của Công ty. Do là một Công ty hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu cho nên Công ty có quan hệ hợp tác kinh doanh, buôn bán với hơn 40 nước trên thế giới cả Châu Á, Châu Âu, Châu Phi và Châu Mỹ trong đó thị trường chủ yếu là Châu Á chiếm từ 80-85% tổng doanh thu trong đó phải kể đến các nước như: Lào, Nhật, Singapore, Hồng Kông, Indonexia, Đài 7 Loan, Trung Quốc... Đối với thị trường nội địa thì Công ty nhập khẩu về các mặt hàng mà Công ty có đơn đặt hàng để đáp ứng nhu cầu trong nước. b. Về mặt hàng và số lượng mặt hàng của Công ty. Các sản phẩm mà Công ty tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với xuất khẩu thì Công ty chủ yếu xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm sản như: gạo, lạc nhân, hồ tiêu, cà phê, hạt điều, gỗ, hoa hồi, thảo quả... Hàng thủ công mỹ nghệ: đồ gốm, đồ sứ, sơn mài... Đối với hàng nhập khẩu thì Công ty chủ yếu nhập các mặt như: Kim loại đen, kim loại màu, dây cáp nhôm, dây đồng, ống nước, đồ điện dân dụng như: máy điều hòa, tủ lạnh. Ô tô, xe máy, hóa chất... c. Về cơ cấu tổ chức bộ máy quản trị của Công ty. Để hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả yêu cầu đòi hỏi phải nghiên cứu và đưa ra một cơ cấu tổ chức tối ưu, tận dụng được mọi khả năng của các phòng ban và của từng thành viên trong toàn công ty theo nguyên tắc một thủ trưởng, tạo được thế và lực cho Công ty trong sự cạnh tranh khắc nghiệt của cơ chế thị trường. Đứng đầu công ty là Giám đốc công ty, do Bộ Thương mại bổ nhiệm giữ vai trò chỉ đạo và điều hành chung trong toàn công ty theo chế độ một thủ trưởng, chịu trách nhiệm trước nhà nước và Bộ Thương mại về mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty, đảm bảo phổ bién và thi hành các chính sách pháp luật của Nhà nước. Đại diện cho toàn thể cán bộ công nhân viên trong toàn công ty. Dưới Giám đốc là 2 Phó giám đốc. Các phó giám đốc do giám đốc đề nghị và được Bộ Thương mại bổ nhiệm. Phó giám đốc công ty làm tham mưu cho giám đốc trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong đó có một phó giám đốc thường trực thay mặt giám đốc giám sát, chỉ đạo một số lĩnh vực trong hoạt động sản xuất kinh doanh tại Hà Nội, văn phòng đại diện và liên doanh sản xuất thép tại Lào rồi báo cáo lên giám đốc. 8 Phó giám đốc thứ 2 thay mặt giám đốc chỉ đạo và điều hành hoạt động kinh doanh cho chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh chịu trách nhiệm trước giám đốc về hoạt động kinh doanh, chịu trách nhiệm trong việc thi hành các chế độ chính sách của Nhà nước rồi báo cáo lên giám đốc. Các phòng chức năng và các chi nhánh, các văn phòng đại diện: gồm có 3 phòng quản lý là phòng tổ chức hành chính, phòng kế toán tài vụ, phòng kế hoạch tổng hợp, 6 phòng nghiệp vụ, văn phòng đại diện tại Đông Hà, tại Lào. + Phòng tổ chức hành chính: Tham mưu cho giám đốc về tổ chức bộ máy quản lý công ty trong từng thời kỳ một cách có hiệu quả, đánh giá chất lượng cán bộ, chỉ đạo xây dựng và xét duyệt định mức lao động, tiền lương cho các thành viên trong công ty. Tổ chức quản lý và thực hiện các công tác hành chính, quản trị nhằm phục vụ và duy trì các hoạt động cần thiết cho hoạt động kinh doanh. Thực hiện chế độ chính sách đối với nhân viên, tổ chức công tác hành chính văn thư lưu trữ, thuê, tuyển lao động... + Phòng kế toán tài vụ: Có nhiệm vụ làm các công tác theo dõi nghiệp vụ liên quan đến công tác hạch toán kế toán, làm công tác kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện các chế độ quản lý kinh tế, lập báo cáo quyết toán phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh theo định kỳ. Chịu trách nhiệm toàn bộ về hoạt động tài chính của công ty trong đó kế toán trưởng có nhiệm vụ chỉ đạo nhân viên trong phòng kế toán hạch toán theo đúng chế độ mà nhà nước quy định. + Phòng kế hoạch tổng hợp: Có nhiệm vụ lập ra kế hoạch kinh doanh chung cho toàn công ty và phân bổ kế hoạch kinh doanh cho từng phòng kinh doanh cụ thể và báo cáo lên ban lãnh đạo tình hình hoạt động kinh doanh của công ty từng tháng, quý, đồng thời đưa ra các biện pháp tháo gỡ những khó khăn trong công ty... + Phòng nghiệp vụ xuất - nhập I, II, III, IV, phòng kinh doanh dịch vụ, và phòng đầu tư: được phép kinh doanh xuất nhập khẩu với tất cả các quốc 9 gia trên thế giới, bên cạnh đó còn được phép kinh doanh trên cả thị trường trong nước, khi tìm được khách hàng các phòng này phải lập các phương án kinh doanh trình lên giám đốc, giám đốc sẽ xét duyệt và đứng ra làm đại diện để ký kết hợp đồng với khách hàng, còn các nghiệp vụ cụ thể và giao dịch do các phòng trên tiến hành. + Chi nhánh và văn phòng đại diện: Hoạt động theo phương thức khoán, trưởng chi nhánh, văn phòng đại diện có quyền quyết định và quản lý mọi hoạt động kinh doanh của chi nhánh đồng thời chịu trách nhiệm trước giám đốc, pháp luật, tập thể cán bộ công nhân viên chức của chi nhánh và đại diện. + Liên doanh sản xuất thép: sản xuất thép xây dựng bắt đầu đi vào hoạt động từ 1/2001 tại Lào. Sơ đồ số 3: Tổ chức bộ máy Công ty VILEXIM d. Nguồn nhân lực của công ty. Tổng số cán bộ công nhân viên chức trong công ty là 87 người, chưa kể văn phòng đại diện. Phòng giám đốc gồm: 1 cán bộ Phòng phó giám đốc: 2 cán bộ Phòn g tổ chức hành chính Phòn g kế toán tài vụ Phòn g kế hoạc h tổng hợp Phòn g kinh doan h dịch Phòn g xuất nhập 1 Phòn g xuất nhập 2 Phòn g xuất nhập 3 Phó giám đốc thường trực Phó giám đốc chi nhánh Giám đốc Chi nhánh tại Tp Hồ Chí Minh Phòn g xuất nhập 4 10 Phòng tổ chức hành chính gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 14 nhân viên. Phòng kế hoạch tổng hợp gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng, 2 nhân viên. Phòng kế toán tài vụ gồm: 1 trưởng phòng, 2 phó phòng và 7 kế toán viên Phòng xuất nhập khẩu I gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 3 nhân viên. Phòng xuất nhập khẩu II gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 3 nhân viên. Phòng xuất nhập khẩu III gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 3 nhân viên. Phòng xuất nhập khẩu IV gồm: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 8 nhân viên. Phòng kinh doanh dịch vụ XNK: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 3 nhân viên. Phòng đầu tư: 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và 3 nhân viên. Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh: có 20 nhân viên. Trong đó chủ yếu là ký kết hợp đồng dài hạn chiếm 85% tổng số lao động trong toàn công ty còn lại là ký kết theo từ 1 đến 3 năm. Đại đa số cán bộ công nhân viên trong toàn công ty đều đã tốt nghiệp đại học, có năng lực và kinh nghiệm trong kinh doanh. Công ty có một bộ máy quản trị viên năng động nắm bắt nhanh nhạy với cơ chế thị trường có những quyết sách rất đúng trong việc đưa ra chiến lược hoạt động kinh doanh của công ty. Bảng số 1: Số lượng lao động và trình độ của công ty STT Chức vụ Số lượng Trình độ Thâm niên công tác 1 Giám đốc 1 Đại học 37 năm 2 Phó giám đốc 2 Đại học 23 - 32 năm 3 Kế toán trưởng 1 Đại học 32 năm 4 Trưởng phòng 6 Đại học 18-33 năm 5 Phó phòng 10 Đại học 15-33 năm 6 Kế toán viên 7 Đại học 4-33 năm 7 Nhân viên 59 45 Đại học - 14 3-33 năm 11 trung cấp 8 Tổng 87 Dựa vào bảng trên cho thấy Công ty có một đội ngũ nhân lực tương đối tối ưu. Đại đa số cán bộ công nhân viên đều đã tốt nghiệp đại học chiếm tới 83% trong toàn công ty trong đó số lao động trẻ đều đã tốt nghiệp đại học, chỉ có 14 lao động là chưa tốt nghiệp chiếm 17% nhưng đa số những nhân viên này hiện nay đã cao tuổi. Trong suốt những năm qua công ty đã và đang thực hiện chủ trương trẻ hóa đội ngũ nhân viên nhằm tăng thêm sự năng động, sáng tạo cho công ty. Do công ty là công ty thương mại nên số lao động trực tiếp chiếm không quá cao như các công ty sản xuất, mà chỉ có 54 người chiếm 63%, còn lao động gián tiếp có 1 giám đốc, 2 phó giám đốc và 3 phòng tổ chức hành chính, phòng kế toán tài vụ, phòng kế hoạch tổng hợp. Chiếm 37% tổng số lao động trong toàn công ty. Điều này hoàn toàn phù hợp với đặc điểm của công ty. 12 Chương II THỰC TRẠNG SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY XUẤT NHẬP KHẨU VỚI LÀO 1. Phân tích thực trạng tình hình sản xuất kinh doanh. Trong suốt những năm vừa qua kể từ ngày Công ty xuất nhập khẩu với Lào - VILEXIM tách ra khỏi Công ty xuất nhập khẩu Biên giới cũng là lúc đất nước ta bắt đầu thực hiện cơ chế mở cửa, xây dựng và phát triển nền kinh tế theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước cùng với sự thay đổi mạnh của nền kinh tế, Công ty xuất nhập khẩu với Lào cũng từng bước phát triển và hội nhập vào môi trường kinh doanh mới mặc dù gặp không ít khó khăn trong đó có cả những nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân khách quan là do việc đất nước ta mới chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường do vậy chúng ta chưa có được một hệ thống chính sách đầy đủ và đồng bộ, chưa thúc đẩy được mọi nguồn lực của từng đơn vị kinh tế, còn nhiều chính sách chưa hợp lý gây khó khăn cho các doanh nghiệp. Thứ hai, do doanh nghiệp khi mới thành lập không phải là một đơn vị có tiềm lực kinh tế lớn đã làm giảm hiệu quả cạnh tranh của công ty. Thứ ba, là do mới chuyển đổi cơ chế do đó các doanh nghiệp chưa nắm bắt được thông tin đầy đủ về các thị trường kể cả trong lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu, khi chuyển đổi cơ chế cũng đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp không còn được sự bao cấp của Nhà nước mà công ty phải tự hạch toán kinh doanh tự chịu trách nhiệm trước tài sản của công ty khác với trước đây công ty chỉ việc thực hiện kinh doanh theo chỉ tiêu của Nhà nước, còn thị trường đã được nhà nước lo, bị hạn chế nhiều hoạt động trong chức năng kinh doanh, cơ sở vật chất yếu kém, chưa có kinh nghiệm thị trường. Sau một thời kỳ đã bắt đầu đi vào ổn định thì cuộc khủng hoảng tài chính, tiền tệ ở khu vực ASEAN xảy ra đã ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế thế giới, đồng thời tác động mạnh đến nền kinh tế nước ta trong tất cả các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, thị trường bị thu hẹp sức mua giảm. Đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh xuất 13 nhập khẩu việc khủng hoảng kinh tế đã làm cho kim ngạch xuất nhập khẩu giảm mạnh, nhất là xuất khẩu. Những yếu tố đó đã tác động không nhỏ đến tính hình hoạt động của công ty. Là một công ty chuyên hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu khi cuộc khủng hoảng tài chính khu vực diễn ra cũng có nghĩa là đồng tiền của các nước ASEAN sẽ trở nên giảm giá trị hơn so với đồng nội tệ của nước ta làm cho hàng hóa của các nước này khi xuất khẩu sẽ rẻ hơn so vơí hàng hóa của nước ta, do vậy đã làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa nước ta, xuất khẩu sẽ trở nên rất khó khăn, dẫn tới sức mua giảm, nhu cầu nhập khẩu giảm xuống. Chính điều này đã làm cho lượng khách của công ty bị giảm sút. Đứng trước những khó khăn đó công ty đã không lùi bước, bằng mọi nỗ lực cố gắng, đoàn kết một lòng của toàn thể cán bộ công nhân viên, Công ty không ngừng nâng cao kim ngạch xuất nhập khẩu, từng bước thâm nhập thị trường mới, củng cố thị trường truyền thống, đặc biệt trong cuộc khủng hoảng tài chính 1997-1998 vừa qua kim ngạch xuất nhập khẩu của công ty không bị ảnh hưởng mạnh, các hoạt động kinh doanh và dịch vụ ngày càng phong phú, cơ cấu mặt hàng đa dạng và có khả năng chiếm lĩnh thị trường cao. Để thấy rõ được sự tăng trưởng và phát triển của công ty trong những năm qua, chúng ta cùng xem xét và nghiên cứu tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Tình hình hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của Công ty trong những năm vừa qua. * Tình hình tài chính của công ty. Đối với mỗi doanh nghiệp thì để tiến hành sản xuất kinh doanh yếu tố đầu tiên cần phải có là vốn. Tùy thuộc vào khả năng tài chính mà các chủ thể kinh doanh tự chọn cho mình một đối tượng sản xuất, kinh doanh. Nguồn vốn cũng là yếu tố có ảnh hưởng rất quan trọng đến việc doanh nghiệp lựa chọn và áp dụng loại công nghệ nào, quy mô sản xuất là bao nhiêu. Trước đây trong thời kỳ bao cấp, nguồn vốn của các doanh nghiệp đều do nhà nước cấp để hoạt động theo chỉ tiêu kế hoạch của Nhà nước. Nhưng từ khi thực hiện chính 14 sách đổi mới thì nguồn vốn của các doanh nghiệp được trực tiếp do các doanh nghiệp quản lý và sử dụng nó. Bên cạnh nguồn vốn do nhà nước cấp (đối vói các doanh nghiệp nhà nước), doanh nghiệp còn được phép áp dụng các biện pháp huy động, mở rộng nguồn vốn như: vay các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước, phát hành cổ phiếu trái phiếu (các công ty cổ phần), huy động vốn trong nội bộ công ty... để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh, cùng với sự phát triển của xã hội, và để cạnh tranh có hiệu quả các doanh nghiệp luôn phải đầu tư cải tiến kỹ thuật, công nghệ, tay nghề, trình độ quản lý, tăng cường các hình thức quảng cáo, marketing... Công ty xuất nhập khẩu với Lào là một đơn vị kinh tế ra đời trong quá trình thực hiện chuyển đổi nền kinh tế. Chuyển thành 1 chủ thể kinh tế có tư cách pháp nhân đầy đủ, thực hiện hạch toán độc lập với số vốn ban đầu là 7.370.900.000 đồng. Do đặc điểm của công ty không lấy trọng tâm là sản xuất mà chỉ chủ yếu là kinh doanh xuất nhập khẩu nên việc phân bổ nguồn vốn của công ty chủ yếu là vốn lưu động, nó chiếm một tỷ lệ khá lớn 59% (năm 1999) giá trị tài sản. Vốn cố định chiếm một tỷ lệ thấp 41% (năm 99) trong công ty phân bổ cho toàn bộ công ty dùng để xây dựng cơ sở hạ tầng, mỗi đơn vị thuộc công ty đều có trách nhiệm tự quản lý và bảo quản nó. Trong quá trình phát triển, nguồn vốn của công ty luôn được mở rộng và phát triển cả về vốn cố định và vốn lưu động. Bảng số 2: Khả năng tài chính của công ty qua từng năm STT Chỉ tiêu Năm 2000 (đồng) Năm 2001 (đồng) Năm 2002 (đồng) 1 Vốn cố định 5.757.475.000 5.959.708.207 7.000.000.000 2 Vốn lưu động 3.474.561.000 5.757.474.539 10.000.000.000 3 Vốn ngân sách nhà nước 3.018.292.000 4 Vốn công ty tự bổ sung 6.213.726.000 Nguồn: Báo cáo tình hình tài chính và nguồn vốn hàng năm của Công ty Từ bảng số 2 có thể thấy nguồn vốn của công ty tăng lên khá nhanh qua từng năm trong 3 năm từ năm 2000 đến năm 2002 nguồn vốn của công ty tăng bình quân là 28,04% điều đó cho thấy khả năng tự tích lũy của công ty, 15 nguồn vốn của công ty đã được cải thiện góp phần đáng kể trong việc giải quyết nhu cầu về vốn của công ty. Thu hoạch thực tập Nguyễn Văn Sơn Trường Đại học Ngoại Thương Lớp: A1 - K18 16 Bảng số 3: Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty từ năm 1999 đến 2001 1999 2000 2001 2001/1999 STT Chỉ tiêu Đơn vị TH Tỷ lệ so với KH TH Tỷ lệ so với KH TH Tỷ lệ so với KH Chênh lệch Tỷ lệ (%) 1 Kim ngạch XNK 1000USD 21.299 113,12% 19.298 107,2% 25.294 126% 3995 118,8% 2 Doanh số Tỷ đồng 207 146,4% 188,57 100% 255 139,77% 48 123,2% 3 Nộp ngân sách Tỷ đồng 23,2 113,44% 30 136,9% 30 120% 6,8 129,3% 4 Lợi nhuận Triệu đồng 580 113,4% 598 120% 606 101% 208 104,4% Nguồn: Báo cáo thành tích thực hiện nghĩa vụ Kế hoạch Đề nghị khen thưởng cờ thi đua Chính phủ Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 17 Từ bảng phân tích trên ta thấy: Tổng doanh thu của năm 2001 là 255 tỷ đồng tăng hơn sơ với năm 99 là 48 tỷ đồng tương đương 23,1%, công ty đã đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu trực tiếp và giảm ủy thác. Kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 25.294.000 USD tăng 3.995USD tương ứng với tỷ lệ tăng 18,7%, do công ty mở rộng thị trường và phạm vi hoạt động cả trong và ngoài nước. * Tình hình hoạt động xuất nhập khẩu của Công ty Xuất nhập khẩu với Lào trong các năm vừa qua. Công ty Xuất nhập khẩu với Lào - VILEXIM có quan hệ hợp tác kinh doanh với hơn 40 nước trên thế giới, trong đó chủ yếu là các nước Châu Á như Nhật Bản, Singapore, Lào, Hồng Kông, Indonexia, Đài Loan... Trong những năm qua kim ngạch buôn bán xuất nhập khẩu của Công ty tương đối ổn định thể hiện như sau: Biểu số 4: Thể hiện kim ngạch xuất nhập khẩu của Công ty trong mấy năm gần đây (triệu USD) Chỉ tiêu Năm 1999 2000 2001 2002 Kim ngạch XNK 15,904 21,2299 19,298 25,294 - Xuất khẩu 6,57 6,464 10,546 11,888 - Nhập khẩu 9,334 14,835 8,752 13,406 Nguồn: Báo cáo tổng kết hàng năm của Công ty Qua bảng thống kê kim ngạch xuất nhập khẩu của công ty trong mấy năm vừa qua cho thấy hàng năm khá ổn định tỷ lệ tăng giảm khoảng 10% mặc dù năm 99 có giảm đáng kể song kim ngạch xuất nhập khẩu đã tăng và trở lại ổn định ngay trong năm tiếp theo, nhưng điều đáng chú ý ở đây là kim ngạch xuất khẩu ngày càng được cải thiện trong cán cân thương mại đã có năm kim ngạch xuất khẩu vượt cả nhập khẩu (năm 2001). Trong hoàn cảnh nước ta hiện nay là một nước kém phát triển trình độ khoa học công nghệ chưa đáp ứng được với sự phát triển của thế giới, sức cạnh tranh của hàng hóa nước ta Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 18 còn kém do vậy cán cân thương mại bị thâm hụt, trong những năm qua mặc dù chúng ta rất cố gắng nhưng việc cải thiện cán cân thương mại cũng chưa được bao nhiêu trong hơn 10 năm đổi mới nước ta đã nhập siêu là 16,1 tỷ đô la. Việc công ty dần thu hẹp được cán cân xuất nhập khẩu của công ty là một điều đáng khích lệ chứng tỏ được sự lớn mạnh trong việc phát triển thị trường xuất khẩu. Bảng số 5: Thị trường xuất nhập khẩu của Công ty trong mấy năm gần đây Năm (đơn vị %) Thị trường 1998 1999 2000 2001 2002 Nhật 45 30 35 30 40 Singapore 30 25 20 22 27 Lào Rất ít 5 5,3 8 6 Hồng Kông 8 10 Rất ít 5,5 4 Indonexia Rất ít Rất ít 3 5 5 Đài Loan 4,2 6 10 12,5 6 Châu Âu 7 9,3 14 14 10 Thị trường khác 8 14 12 3 2 Tổng 100 100 100 100 100 Nguồn: Báo cáo tình hình hoạt động xuất khẩu hàng năm của công ty. Từ bảng trên cho chúng ta nhận xét thị trường của công ty chủ yếu là ở các nước Châu Á trong đó đứng đầu là Nhật Bản và Singapore, hai thị trường này chiếm tới hơn một nửa kim ngạch xuất nhập khẩu của Công ty. Mặc dù Công ty có tên là Công ty Xuất nhập khẩu với Lào nhưng trong thực tế kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Công ty với nước bạn chỉ chiếm tỷ lệ khiêm tốn dưới 10% tổng kim ngạch trong hoạt động kinh doanh của Công ty. Điều này cũng là hợp lý bởi vì xuất phát từ thực tế của nền kinh tế Lào là nền kinh tế kém phát triển, thu nhập thấp, nhu cầu về hàng hóa chưa lớn, manh mún các sản phẩm nhập khẩu chủ yếu là gạo, muối, hàng tiêu dùng... do vậy, Công ty đã tập trung vào các thị trường có tiềm năng hơn. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 19 b. Phân tích thực trạng xuất khẩu của công ty. * Phân tích hoạt động xuất khẩu của công ty. Năm 1999, năm cận kề của thế kỷ XX, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam lần đầu tiên đã vượt mức 10 tỷ đô la. Đây là kết quả của bao nỗ lực, cố gắng của hàng triệu người, từ nhà lãnh đạo, các thương nhân lặn lội mở rộng thị trường... đến những người lao động ngày đêm miệt mài trên đồng ruộng, nhà máy. Hoạt động kinh doanh xuất khẩu của nước ta trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết và ngày càng nhiều doanh nghiệp tham gia trực tiếp vào hoạt động này. Cùng với sự mở rộng về quy mô là sự thay đổi rất linh hoạt về phương thức hoạt động của các doanh nghiệp đã dẫn đến tình trạng cạnh tranh khốc liệt trong việc dành quyền xuất khẩu. Trong bối cảnh đó, Công ty Xuất nhập khẩu với Lào VILEXIM đã có nhiều cố gắng nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh mở rôngj thị trường xuất khẩu, nhanh nhạy với thị trường, phù hợp với thông lệ quốc tế, và với chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam, đảm bảo uy tín với khách hàng... Nên trong những năm qua công ty đã có nhiều thành công trong hoạt động xuất khẩu. Trong các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của công ty thì chủ yếu là các mặt hàng nông sản chiếm một tỷ lệ đáng kể như: lạc, gạo tẻ, cà phê, hạt điều, chè... Bên cạnh đó còn có các loại mặt hàng khác như: Hàng lâm sản (gỗ, các sản phẩm từ gỗ các loại, hoa hồi...), hàng bông vải sợi may mặc (sợi các loại, vải các loại, hàng dệt thêu ren...), hàng vật liệu xây dựng (xi măng, đá ốp, gỗ dán, ván sàn...), dược liệu (sa nhân, quế hồi, cây thuốc dân tộc), hàng thủ công mỹ nghệ: đồ gốm đồ sứ... Bảng số 6: Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Công ty Đơn vị: Triệu USD 2000 2001 2002 ST T Mặt hàng xuất khẩu Trị giá Tỷ trọng Trị giá Tỷ trọng Trị giá Tỷ trọng 1 Hàng nông sản 4,137 64% 7,698 73% 9,035 76% 2 Hàng lâm sản 0,582 9% 0,527 5% 0,4758 4% Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 20 3 Bông vải sợi 0,905 14% 1,372 13% 1,1888 10% 4 Vật liệu xây dựng 0,323 5% 0,527 5% 0,713 6% 5 Thủ công mỹ nghệ 0,258 4% 0,211 2% 0,238 2% 6 Các mặt hàng khác 0,258 4% 0,211 2% 0,238 2% Tổng cộng 6,464 100 10,546 100 11,888 100 Nguồn: Báo cáo về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu hàng năm của Công ty Qua bảng trên ta thấy tình hình xuất khẩu các mặt của công ty như sau: Nông sản: Đâu là mặt hàng chiếm tỷ trọng cao nhất trong bảng kim ngạch xuất khẩu. Năm 2000 giá trị nông sản xuất khẩu là 4,137 triệu USD chiếm 64% tổng kim ngạch xuất khẩu của Công ty. Đến năm 2001 nhóm hàng này tiếp tục chiếm tỷ trọng cao nhất vượt hơn cả năm 2000, nó chiếm tới 73% tổng kim ngạch xuất khẩu với giá trị là 7,698 triệu USD, điều này cho thấy Công ty đã chú trọng hơn vào việc xuất khẩu hàng nông sản và coi đây là thế mạnh của mình. Điều này càng thể hiện rõ hơn trong năm 2002 tổng kim ngạch xuất khẩu hàng nông sản đạt giá trị 9,035 triệu USD chiếm tới 76% tổng giá trị xuất khẩu. Vì vậy có thể khẳng định chắc chắn đây là mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất đóng vai trò quyết định trong chiến lược xuất khẩu của công ty, đồng thời đóng vai trò chủ chốt tới hiệu quả sản xuất kinh doanh và thu nhập của người lao động trong công ty. Về lâm sản: Năm 2000 chiếm tỷ trọng là 9% giá trị xuất khẩu tương đương với số tiền là 0,582 triệu USD, đến năm 2001 giảm xuống còn 5% tương ứng với số tiền là 0,527 triệu USD, và sang năm 2002 thì chỉ còn chiếm 4% tương đương với số tiền là 0,4758 triệu USD, nguyên nhân của việc giảm giá trị xuất khẩu mặt hàng lâm sản là do chính sách của Nhà nước hạn chế việc khai thác và xuất khẩu gỗ để bảo vệ nguồn tài nguyên, do vậy để xuất khẩu mặt hàng này chủ yếu Công ty đã phải nhập từ nước bạn Lào rồi tái xuất sang các nước khác theo đơn đặt hàng, mặc dù nhu cầu về mặt hàng này cả ở trong nước và ngoài nước đều khá lớn. Hàng bông vải sợi: Trong những năm gần đây, nhóm hàng này có xu hướng biến động không ổn định. Cụ thể năm 2000 chiếm 14% giá trị xuất Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 21 khẩu tương đương với số tiền là 0,905 triệu USD, năm 2001 là 13% tương đương với số tiền là 1,372 triệu USD, và đến năm 2002 thì chiếm 10% tương đương với số tiền là 1,1888 triệu USD. Có thể nói tuy về số tương đối thì hoạt động xuất khẩu hàng bông vải sợi có xu hướng giảm xuống, do giá trị xuất khẩu của những năm tiếp theo có xu hướng tăng lên do vậy đã làm giảm tỷ trọng xuất khẩu của hàng bông vải sợi, nhưng xét về giá trị tuyệt đối thì mặt hàng này lại có sự biến động không ổn định lúc cao, lúc thấp. Hơn nữa, hiện nay Chính phủ đã cho phép các doanh nghiệp được trực tiếp xuất khẩu mặt hàng này mà không cần thiết phải thông qua các công ty xuất nhập khẩu đã làm ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của Công ty. Hàng vật liệu xây dựng: Ta thấy nhóm hàng này chiếm tỷ trọng tương đối khiêm tốn và ổn định trong kim ngạch xuất khẩu của Công ty cụ thể là năm 1999 chỉ chiếm 5% giá trị xuất khẩu tương đương với 0,323 triệu USD, năm 2000 là 5% tương ứng với 0,527 triệu USD, và năm 2001 là 6% tương đương với 0,713 triệu USD. Hàng thủ công mỹ nghệ: Đây là mặt hàng chỉ chiếm một tỷ lệ rất thấp trong giá trị xuất khẩu của Công ty. Phần lớn các khách hàng đặt mua mặt hàng này đều là khách hàng không thường xuyên, Công ty chỉ thực hiện một số rất ít đơn đặt hàng do vậy giá trị xuất khẩu hàng năm thường không đạt hiệu quả cao. Cụ thể năm 1998 chỉ chiếm 4% giá trị xuất khẩu tương đương với 0,258 triệu USD, năm 1999 là 2% tương đương với 0,211 triệu USD và năm 2000 là 2% tương ứng với 0,238 triệu USD. Công ty cần phải chú trọng vào việc tìm kiếm thị trường xuất khẩu đối với mặt hàng này bởi lẽ đây là một mặt hàng mà nước ta có rất nhiều lợi thế trong việc cung cấp, và được khách hàng nước ngoài rất quan tâm. Các mặt hàng khác: Chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu của Công ty đây không phải là những mặt hàng mà công ty có những thuận lợi trong việc tìm thị trường xuất khẩu và nguồn hàng cung cấp. Do vậy nó Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 22 chỉ chiếm khoảng từ 2% cho đến 4% giá trị xuất khẩu hàng năm. Nhìn chung Công ty đã có những mặt hàng chủ lực mang lại nguồn thu ngoại tệ khá lớn đó là các mặt hàng nông sản. Các mặt hàng này hiện nay là các mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Việt Nam. Bên cạnh đó Công ty đã tích cực trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, tìm các nguồn hàng xuất khẩu mới như mây tre đồ gốm, trục trà lúa... để phong phú thêm nguồn hàng xuất khẩu, đồng thời tăng thêm thu nhập cho mình. * Phân tích mặt hàng xuất khẩu chủ lực của công ty. Trong những năm trở lại đây Công ty Xuất nhập khẩu với Lào đã đạt được những thành tựu rất đáng kể trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng. Mà nông sản là mặt hàng chủ yếu, là mặt hàng chiếm tỷ trọng cao nhất trong kim ngạch xuất khẩu hàng năm, nó chiếm hơn 50% giá trị xuất khẩu thậm chí chiếm tới 2/3 giá trị xuất khẩu có thể nói điều này cũng xuất phát từ thực tế của đất nước ta là chủ yếu vẫn dựa vào nông nghiệp và các sản phẩm của nông nghiệp, coi nông nghiệp là động lực để thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển lên. Các mặt hàng nông sản chủ yếu của công ty là: gạo, lạc nhân, cà phê, hạt điều... nhưng quan trọng nhất là hai mặt hàng gạo và lạc nhân. Để thấy rõ hơn được vai trò chủ đạo của hàng nông sản ta theo dõi bảng cơ cấu mặt hàng nông sản dưới đây: Bảng số 7: Cơ cấu mặt hàng nông sản của Công ty Xuất nhập khảu với Lào 1999 2000 2001 ST T Mặt hàng Kim ngạch tr.USD Tỷ trọng Kim ngạch tr.USD Tỷ trọng Kim ngạch tr.USD Tỷ trọng 1 Gạo 0,911 22% 1,62 21% 3,216 36% 2 Lạc 1,365 33% 2,694 35% 2,886 32% 3 Cà phê 0,455 11% 1.141 13% 1,091 12% 4 Hạt điều 0,538 13% 0,954 12% 0,82 9% Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 23 5 Hạt tiêu 0,207 5% 0,482 6% 0,281 3% 6 Đậu hạt 0,248 6% 0,308 4% 0,362 4% 7 Vừng 0,165 4% 0,273 3% 8 Hành tỏi 0,154 2% 9 Nông sản khác 0,248 6% 0,309 4% 0,379 4% Tổng 4,137 100% 7,698 100% 9,035 100% Nguồn: Báo cáo tình hình về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu hàng năm của Công ty Qua bảng số liệu thống kê cơ cấu mặt hàng nông sản xuất khẩu của công ty đã cho chúng ta có được một sự đánh giá cụ thể về tình hình xuất khẩu của mặt hàng chủ chốt của công ty. Qua từng năm giá trị xuất khẩu của nông sản ngày càng tăng ở mức khá cao cụ thể là trong năm 1999 tổng giá trị xuất khẩu của nông sản đạt 4,137 triệu USD thì đến năm 2000 đã là 7,698 triệu USD và đến năm 2001 đạt 9,035 triệu USD. Trong đó phải kể đến 2 mặt hàng nông sản chính đó là gạo tẻ và lạc nhân, hai mặt hàng này đã chiếm trên một nửa kim ngạch xuất khẩu của nông sản tức là chiếm trên 50% giá trị, thậm chí năm 2001 nó còn chiếm tới 68% giá trị xuất khẩu nông sản, đây là hai mặt hàng chủ chốt nhất và mặt hàng truyền thống của công ty từ nhiều năm nay, các mặt hàng quan trọng khác phải kể đến cà phê và hạt điều hai mặt hàng này thường chiếm ở mức khá cao trên 10%, trong đó đặc biệt là cà phê. Điều này cũng là hợp lý bởi vì những mặt hàng này đều là những mặt hàng mà nước ta hiện nay đang có rất nhiều thế mạnh về năng suất, chất lượng và giá cả. Bên cạnh đó cũng còn những mặt hàng nông sản khác tuy không chiếm tỷ trọng lớn song nó cũng góp phần nâng cao kim ngạch xuất khẩu đồng thời cải thiện cán cân xuất nhập khẩu của công ty. Do vậy thời gian tới công ty cần phải duy trì và triệt để tận dụng hơn nữa những lợi thế đó để tăng cường khả năng xuất khẩu. 2. Đánh giá thực trạng tình hình sản xuất kinh doanh và vấn đề xuất khẩu của công ty. Bất cứ một doanh nghiệp nào khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh đều phải có những thế mạnh, và khả năng riêng thì mới có thể tồn tại Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 24 và phát triển, nắm được những thế mạnh đó và tận dụng được nó cũng chính là chìa khóa vạn năng đem đến sự thành công cho chính bản thân doanh nghiệp đó. Công ty Xuất nhập khẩu với Lào cũng là một đơn vị như vậy trong suốt thời gian qua công ty đã và đang phát huy được những ưu điểm đồng thời giảm thiểu các yếu điểm mang tính chủ quan nhằm duy trì và nâng cao thành tích trong hoạt động kinh doanh góp phần nâng cao thu nhập cho người lao động cũng nộp ngân sách nhà nước. a. Những thành tích đã đạt được trong những năm gần đây. Với tình hình thị trường giảm sút một cách đáng lo ngại trong những năm gần đây, do có sự tham gia ngày càng nhiều của các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước tham gia vào hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu đã tạo ra sự cạnh tranh rất gay gắt trên thị trường quốc tế và cả ở trong nước, những rủi ro luôn rình rập hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu vốn rất phức tạp do có liên quan đến nhiều lĩnh vực nhiều ngành nghề, nhiều nước. Tuy vậy đối với công ty thì trong những năm gần đây hiệu quả đạt được tương đối tốt cụ thể: * Về công tác tổ chức và quản lý. Công ty đã thực hiện tốt các chủ chương và chiến lược đã đề ra đó là: Đổi mới hệ thống tổ chức, mô hình và cơ chế quản lý sản xuất kinh doanh như thực hiện cơ chế giao chỉ tiêu kinh doanh cho đến từng phòng ban, chi nhánh, đại diện trực thuộc công ty nhằm phát huy mọi khả năng của từng đơn vị và mọi thành viên trong Công ty, tạo ra sự thi đua tích cực trong hoạt động kinh doanh, tăng cường khả năng lãnh đạo của ban giám đốc công ty, đảm bảo nguyên tắc một thủ trưởng, thực hiện chế độ tinh giảm bộ máy, gọn, hiệu quả, từng bước trẻ hóa đội ngũ lao động có trình độ, để phát huy tính năng động của lực lượng trẻ này, trong tương lai đây sẽ là lực lượng nòng cốt của công ty. Công ty thường xuyên tổ chức nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ công nhân viên chức, tiêu chuẩn hóa cán bộ, đào tạo bồi dưỡng lại cán bộ, cử các cán bộ đi học... Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 25 Thực hiện chế độ thi tuyển lao động, nhằm chọn được những người có trình độ, năng động vào làm tại công ty. * Về hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty. Trong những năm gần đây mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng công ty đạt được những thành tựu rất khích lệ trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, các chỉ tiêu kinh tế đều đạt và vượt mức kế hoạch, việc thi hành các chế độ chính sách đối với nhà nước cũng được thực hiện tốt cụ thể: Nộp ngân sách nhà nước năm sau so với năm trước đều tăng nếu năm 1998 nộp ngân sách thực tế là 25,159 tỷ đồng vượt so với kế hoạch là 2,159 tỷ đồng thì đến năm 1999 là 25,633 tỷ đồng vượt so với kế hoạch là 1,633 tỷ đồng và đặc biệt là năm 2000 nộp ngân sách thực tế là 28,551 tỷ đồng trong khi kế hoạch là 25 tỷ đồng điều đó chứng tỏ sự hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty đang tiến triển rất tốt. Về thu nhập bình quân của người lao động nếu năm 1999 là 730.000đồng/người/tháng thì đến năm 2000 là 950.000 đồng/tháng đời sống của người lao động được cải thiện, tạo tinh thần phấn chấn cho cán bộ công nhân viên. Về kim ngạch xuất nhập khẩu thì trong năm 1999 kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 21,299 triệu USD, thì đến năm 2001 đã đạt là 25,294 triệu USD trong khi đó kế hoạch đề ra là 23 triệu USD cho thấy sự tiến bộ vượt bậc của công ty. - Cụ thể trong đó xuất khẩu đạt 11,888 triệu USD trong mấy năm qua tốc độ tăng trưởng bình quân của kim ngạch xuất khẩu tăng 9,6%, đồng thời có những mặt hàng xuất khẩu vào thị trường mới như gạo vào thị trường Braxin, cà phê sang Bỉ... - Về nhập khẩu Công ty chủ yếu tập trung vào những mặt hàng một số vật tư, nguyên vật liệu, máy móc phục vụ cho nhu cầu sản xuất trong nước như nhôm, INOK, thép, hóa chất, gỗ... Kim ngạch xuất khẩu các năm bình quân tăng giảm khoảng 10%/năm. Do vậy đã đạt được những chuyển biến Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 26 tích cực trong cơ cấu hàng nhập khẩu, các mặt hàng máy móc, thiết bị, phụ tùng phục vụ sản xuất luôn chiếm trên 80% tổng giá trị nhập khẩu phù hợp với chính sách của nhà nước. b. Những nhược điểm và tồn tại. * Nhược điểm: Chưa tạo được vị thế vững chắc trên thương trường, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty còn bấp bênh, phụ thuộc rất nhiều vào thị trường và khách hàng. Khả năng mở rộng thị trường còn hạn chế, chưa tìm kiếm được những thị trường mới có triển vọng cho hoạt động xuất nhập khẩu phần lớn các khách hàng của công ty chủ yếu vẫn là những khách hàng truyền thống, đã có quan hệ làm ăn lâu dài đối với công ty. Chưa tận dụng được triệt để những lợi thế sẵn có của mình trong lĩnh vực buôn bán quốc tế, còn phụ thuộc nhiều vào nhà cung ứng. Về xuất khẩu, mặc dù xuất khẩu tăng trưởng mạnh, liên tục song mức độ tăng trưởng của từng năm cao - thấp khá chênh lệch, cho thấy phần nào sự tăng trưởng còn bấp bênh và chưa vững chắc. Phần lớn hàng xuất khẩu là hàng thô và sơ chế, chất lượng hàng xuất khẩu chưa cao nên khả năng cạnh tranh kém, kim ngạch xuất khẩu vào thị trường mới hầu như chưa đáng kể. Về nhập khẩu, tốc độ tăng trưởng về nhập khẩu không ổn định, còn phụ thuộc vào tình hình sản xuất trong nước và tình hình kinh tế thế giới. * Tồn tại: Vốn của công ty chưa phải là dồi dào, nay phải thực hiện theo luật thuế mới do nhà nước quy định. Đối với hàng xuất khẩu phải vay vốn ngân hàng để mua hàng xuất đi, đồng thời cũng là để nộp VAT đầu vào nên cũng gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của công ty do phải trả lãi ngân hàng. Thiếu thị trường tiêu thụ cả trong và ngoài nước nhất là khó khăn trong việc tìm thị trường xuất khẩu gạo, cà phê để đạt kim ngạch và doanh số lớn. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 27 c. Những nguyên nhân chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến những ưu - nhược điểm của công ty. * Những nguyên nhân khách quan. Công ty Xuất nhập khẩu với Lào ra đời cùng với việc chuyển dịch nền kinh tế đất nước từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Do vậy cùng với việc mở ra các cơ hội mới, thì đi cùng với nó cũng sẽ là vô vàn những khó khăn thử thác đó là: - Thứ nhất: Đó là đất nước ta mới thực hiện đổi mới chưa phải là lâu do vậy còn tồn tại các chính sách chưa hợp lý, chồng chéo, chưa tạo được môi trường kinh doanh thông thoáng, bình đẳng cho các chủ thể kinh doanh. - Thứ hai: Cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực 1997-1998 vừa qua đã có tác động không nhỏ đến nhu cầu tiêu thụ, làm giảm sức mua, ảnh hưởng rất lớn đến thị trường xuất khẩu của Công ty. - Thứ ba: Sự cạnh tranh quyết liệt của các công ty trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, buôn bán quốc tế. - Thứ tư: Sự nhanh nhạy trong việc nắm bắt thông tin của các doanh nghiệp nước ta còn hạn chế, do các nguồn cung cấp thông tin còn khan hiếm, hoặc khi có được thông tin thì đã mất cơ hội. - Thứ năm: Việc thực hiện hoàn thuế VAT đầu vào của nhà nước chậm, mất thời gian, làm tồn đọng một lượng vốn rất lớn của công ty ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, do đặc trưng của công ty là một Công ty thương mại nên vòng quay của vốn là rất ngắn nếu bị đọng vốn sẽ ảnh hưởng rất lớn. * Nguyên nhân chủ quan: Thứ nhất, nguồn vốn của công ty chưa phải là dồi dào, hiện nay việc giải quyết nhu cầu về vốn lưu động đối với công ty còn là một bài toán khá hóc búa, Công ty thường phải vay vốn ngân hàng chính điều này đã làm giảm lợi nhuận của công ty. Thứ hai, thị trường của công ty còn bấp bênh, không ổn định, manh mún. Do vậy, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả kinh doanh của công ty. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 28 Thứ ba, việc thâm nhập vào các thị trường mới của công ty còn gặp rất nhiều khó khăn, do chưa có được một chiến lược Marketing tương xứng. Tóm lại, với những khó khăn chủ quan và khách quan nói trên, nhưng với sự nỗ lực vượt bậc của tập thể lãnh đạo và cán bộ công nhân viên trong công ty, trong các năm qua công ty đã thực hiện tương đối tốt các chỉ tiêu Bộ giao cho và trong năm 1999 Công ty đã vinh dự được nhà nước tặng Huân chương lao động hạng ba và các cá nhân xuất sắc được Chính phủ và Bộ Thương mại tặng bằng khen. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 29 Chương III MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU Ở CÔNG TY XUẤT NHẬP KHẨU VỚI LÀO - VILEXIM 1. Phương hướng xuất khẩu của công ty. Dựa trên cơ sở tình hình thực tế hoạt động của công ty trong thời gian 1999-2001 như nguồn vốn chưa phải là dồi dào, hàng tồn kho còn nhiều nên bị đọng vốn và thuế GTGT chưa được hoàn trả, thị trường tiêu thụ cả trong và ngoài nước không ổn định... Căn cứ vào xu hướng phát triển kinh tế thương mại thế giới, khu vực và cả ở trong nước còn tiềm ẩn nhiều khó khăn bất trắc do khủng hoảng về dầu lửa hiện nay trên các châu lục, công ty đề ra mục tiêu chiến lược cho kế hoạch phát triển của công ty trong 5 năm tiếp theo (2001-2005) như sau: - Tăng cường buôn bán với các nước trong khu vực và bạn hàng Lào, mở rộng thêm quan hệ hợp tác với các nước ở khu vực Châu Âu và các nước trung đông, bước đầu tiếp cận thị trường Mỹ. - Đầu tư mạnh hơn cho xuất khẩu mặt hàng nông sản chủ lực của công ty, khai thác thêm thị trường cho hàng thủ công mỹ nghệ, hàng tiêu dùng, gia dụng và dược liệu. - Nghiên cứu việc đầu tư liên doanh liên kết thêm với các cơ sở sản xuất hàng xuất khẩu, tận dụng các lợi thế để tăng cường khả năng xuất khẩu cho công ty. - Đảm bảo kết quả kinh doanh tương đương hoặc vượt các năm trước, bảo đảm được nguồn vốn nhà nước cấp và bổ sung nguồn vốn cho công ty, hoàn thành các khoản nộp ngân sách theo đúng quy định về số lượng và thời hạn. - Hiện nay công ty đang có dự án từ nay đến năm 2010: quy hoạch vùng sản xuất tập trung cho các vùng trồng lạc ở Nghệ An, Thái Nguyên, để phục vụ cho xuất khẩu. - Nâng cao hiệu quả của các nghiệp vụ xuất khẩu nhất là ở khâu đàm Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 30 phán giao dịch với khách ngoại, tạo nguồn hàng thanh toán. Bảng số 9: Dự kiến kim ngạch xuất nhập khẩu và các chỉ tiêu tài chính các năm 2001-2005 ST T Chỉ tiêu Đơn vị 2001 2002 2003 2004 2005 1 Kim ngạch xuất nhập khẩu 1000US D 23.000 24.000 25.000 27.000 29.000 A Xuất khẩu 1000US D 12.000 12.500 13.000 14.000 15.000 B Nhập khẩu 1000US D 11.000 11.500 12.000 13.000 14.000 Nguồn: Tạp chí Thương mại các số năm 2000, 2001, 2002. Căn cứ vào tình hình hoạt động của công ty trong những năm vừa qua, và khả năng và tiềm lực của Công ty. Công ty đã lập ra chiến lược hành động cho doanh nghiệp phát triển hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu từ 2001 đến năm 2005. Qua bảng số liệu trên cho thấy công ty đã đề ra kế hoạch thực hiện các chỉ tiêu kinh tế rất khả năng, cụ thể về: kim ngạch xuất nhập khẩu năm sau tăng hơn năm trước khoảng 2 triệu USD, tương đương với số tương đối là: 8,7%. Trong đó xuất khẩu tăng 1 triệu USD, tương đương với 8,8%, nhập khẩu tăng 1 triệu USD, tương đương với 8,6%. 2. Một số biện pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu ở công ty. a. Đẩy mạnh công tác thu thập và xử lý thông tin. Công tác thu thập thông tin là công việc quan trọng hàng đầu trong quá trình hoạt động kinh doanh của bất kỳ công ty nào. Nếu doanh nghiệp nào thu thập được thông tin chính xác và đầy đủ thì có khả năng chiếm lĩnh được thị trường nhanh hơn, rộng hơn. Thông tin sẽ giúp cho ban lãnh đạo biết được những yếu tố gây ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của những yếu tố đó đến hoạt động kinh doanh của mình. Thông tin sẽ giúp các bộ phận có thể liên kết Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 31 công việc mà mình đang đảm trách biết những bất ổn có thể xảy ra trong lĩnh vực kinh doanh của mình. Việc thu thập thông tin về thị trường, cung cầu hàng hóa trên thị trường, biến động về giá cả hàng hóa và các đặc tính tiêu dùng của người nhập khẩu là những vấn đề tương đối khó. Vì thế đòi hỏi công ty phải có một kế hoạch hoàn chỉnh về vấn đề này như là lập một phòng chuyên nghiên cứu về thị trường và tuyển chọn vào công tác nghiên cứu thị trường, nhất là người này có trình độ chuyên môn. Nhiệm vụ của phòng nghiên cứu này phải nghiên cứu các vấn đề thị trường trong nước cũng như thị trường nước ngoài để tham mưu cho ban lãnh đạo công ty, từ đó giúp cho ban lãnh đạo đề ra các chiến lược, kế hoạch kinh doanh một cách hợp lý và hiệu quả. Hiện nay nhiệm vụ này ở công ty vẫn do phòng kế hoạch tổng hợp thực hiện do phải kiêm nhiều chức năng nên vấn đề này chưa thực sự có hiệu quả. Nghiên cứu thị trường trong nước. Thu thập hệ thống các thông tin về thị trường như: các nhà cung cấp có uy tín đối với các mặt hàng kinh doanh của công ty, các thương nhân, đối tác, thu thập những thông tin về nhu cầu và giá cả các mặt hàng ở từng thời điểm. Việc thu thập thông tin không chỉ nghiên cứu tại bàn mà đòi hỏi phải đi thực tế nắm bắt một cách nhanh chóng các thông tin và có phương pháp xử lý thích hợp. Việc thu thập thông tin theo một trình tự khoa học sau: Bước 1: Chọn lọc và loại bỏ các thông tin sai lệch giữ lại các thông tin quan trọng có độ chính xác cao. Bước 2: Dự đoán tiềm năng cần xác định nhu cầu tối thiểu là bao nhiêu và nhu cầu tối đa là bao nhiêu. Bước 3: Dự đoán doanh số để biết khả năng hiện nay của công ty có khả năng đáp ứng được những hợp đồng nào một cách nhanh chóng và hiệu quả cao nhất. Bước 4: Chọn các thị trường mục tiêu hấp dẫn mà công ty có thể đáp ứng tốt nhất nhằm giảm rủi ro trong kinh doanh, củng cố thị trường truyền Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 32 thống. Trong tình hình ngày càng có nhiều đối thủ cạnh tranh trong ngành xuất nhập khẩu hiện nay đòi hỏi công ty phải chủ động tìm kiếm thông tin về khách hàng để tìm hiểu và đáp ứng nhu cầu của họ một cách nhanh chóng. Do đặc điểm khách hàng trong nước đa số là các công ty, các nhà phân phối nên công ty cần theo dõi những thông tin về họ. Đối với việc thu thập thông tin, công ty cần quan tâm tới các nguồn quan trọng sau: thứ nhất là thông tin từ nội bộ công ty: nguồn thông tin này có được nhanh chóng và ít tốn kém chi phí. Thứ hai là nguồn thông tin từ bên ngoài: từ các nhà cung cấp trong nước, khách hàng trong nước, câu lạc bộ các doanh nghiệp, thời báo, tạp chí kinh tế, thương mại... Nghiên cứu thị trường nước ngoài. Hiện nay thu thập thông tin từ thị trường nước ngoài là rất khó khăn đối với doanh nghiệp nói chung và đối với riêng chính bản thân công ty cũng vậy. Nhưng trong khả năng của mình công ty có thể đẩy mạnh xuất khẩu hơn nữa thể hiện như sau: - Theo dõi nắm bắt tình hình thế giới từng ngày từng giờ thông qua các phương tiện truyền thông, từ các tham tán kinh tế của nước ta ở nước ngoài, các tạp chí, thời báo kinh tế... Có như vậy thông tin mới được cập nhật thường xuyên. - Công ty nên tổ chức cho các cán bộ, nhân viên đặc biệt là các lãnh đạo, nhân viên nghiên cứu thị trường, đi thực tế ở nước ngoài, phát huy tốt nhất các văn phòng đại diện, các chi nhánh ở trong và ngoài nước của công ty, đảm bảo các thông tin được cung cấp phải chính xác, đầy đủ, từ đó công ty có thể giao dịch, ký kết hợp đồng, tìm đối tác mới. Hoạt động này phải được đánh giá hiệu quả khi nó thực hiện được chỉ tiêu kế hoạch đề ra và trong khả năng chi phí cho phép của công ty. - Công ty có thể tìm kiếm thông tin của nước mình ở nước ngoài, thông tin này có độ tin cậy không cao lắm nhưng có thể chọn lọc và xử lý thông tin Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 33 để thu được những thông tin hữu ích, sử dụng vào hoạt động xuất khẩu của công ty. b. Đẩy mạnh công tác xác định chiến lược thị trường mục tiêu. Mục đích của chiến lược thị trường mục tiêu là để giúp cho công ty chọn đúng được đối tượng khách hàng cho sản phẩm của mình nhằm thu được lợi nhuận cao thông qua việc đem lại sự thỏa mãn cho họ khi tiêu thụ sản phẩm. Thị trường rất năng động, thường xuyên biến đổi và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp. Do đó có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến doanh nghiệp, để tận dụng được những tích cực và giảm thiểu được những tiêu cực trong hoạt động xuất khẩu của công ty thì cần phải chớp lấy thời cơ trước các đối thủ cạnh tranh, có như thế mới có thể chiếm lĩnh và duy trì được thị trường mục tiêu, tạo được lợi thế của mình. Công ty cần có những giải pháp hợp lý nhằm thích nghi với môi trường kinh doanh, nỗ lực hạ thấp giá bán, phí xuất khẩu, phong phú nguồn hàng cung cấp nhằm tạo được uy tín của mình. c. Tăng cường hoạt động thị trường nhằm đẩy mạnh xuất khẩu. Để mở rộng thị trường xuất khẩu thì công tác thị trường phải đạt kết quả tốt, do vậy công ty cần chú ý đến các vấn đề sau: Phân loại thị trường nhằm hiểu rõ quy luật hoạt động của từng thị trường trên các mặt: sản phẩm (chất lượng, số lượng, bao bì, mẫu mã...), điều kiện chính trị thương mại, tập quán buôn bán, luật pháp... Mục tiêu của việc phân loại là để nắm rõ thị trường và có kế hoạch giới thiệu sản phẩm thông qua chào hàng. Dựa trên điều kiện kinh doanh thực tế của công ty trong những năm gần đây công ty cần tập trung khai thác các thị trường sau: Thị trường Nhật Bản: Có thể coi Nhật Bản là bạn hàng lớn nhất của công ty. Giá trị xuất nhập khẩu của công ty đối với thị trường này chiếm tỷ trọng rất cao trên dưới 40%/năm trong đó xuất khẩu chiếm một vị trí quan trọng và ngày càng mở rộng, các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là hàng nông sản, gạo, lạc, chè... Để Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 34 tiếp tục duy trì và đẩy mạnh hơn nữa hoạt động xuất khẩu thị trường này thì công ty cần: - Tăng cường công tác quản lý chất lượng sản phẩm. - Nghiên cứu kỹ các kênh phân phối đặc thù của thị trường. - Tìm hiểu kỹ cá tính, thị hiếu của các doanh nhân Nhật Bản để có khả năng thích ứng ngày một tốt hơn. Có thể coi các kênh phân phối là cầu nối giữa người sản xuất, người cung ứng với người tiêu dùng. Một trong những nhân tố quan trọng góp phần không nhỏ tới thành công của hoạt động xuất khẩu, thiết lập được mối quan hệ tốt đẹp. Hệ thống các kênh phân phối ở thị trường Nhật Bản cho thấy hiện nay những nét truyền thống, chẳng hạn: người sản xuất thường phân tán rủi ro bằng cách quan hệ với nhiều nhà xuất khẩu, người bán buôn thường vui lòng nhận lại số hàng hóa mà người bán lẻ gửi trả lại, giúp người bán lẻ tránh được rủi ro khi kinh doanh không được như ý muốn... Thị trường ASEAN: Đây là một trong hai thị trường quan trọng nhất của công ty bên cạnh thị trường Nhật Bản chiếm 37% kim ngạch xuất khẩu. Công ty có mối quan hệ lâu dài với các bạn hàng ở các nước này. Tuy nhiên trong những năm tới đây khi hoàn thành tiến trình thực hiện hiệp định thuế quan ưu đãi chung CEPT thì khả năng xuất khẩu vào thị trường sẽ gặp phải nhiều khó khăn vì sự cạnh tranh của hàng hóa với các nước ASEAN khác. Để duy trì và phát triển thị trường này thì công ty cần tiếp tục củng cố quan hệ truyền thống, tạo ra những thuận lợi cho các bạn hàng nhằm tăng sức cạnh tranh cho xuất khẩu. Thị trường Trung Quốc. Đây là thị trường khá quen thuộc của công ty. Tuy nhiên kim ngạch xuất khẩu của công ty sang thị trường này chưa lớn, và chưa ổn định (chủ yếu là dược liệu và thủy sản). Tuy nhiên đây là thị trường tiềm năng đầy triển vọng trong tương lai đây sẽ là thị trường xuất khẩu lý tưởng cho công ty nó khá phù hợp cho hàng hóa của chúng ta bởi vì sự khắt khe của thị trường này chưa cao Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 35 như thị trường Nhật Bản, EU, Mỹ, phong tục tập quán khá phù hợp với điều kiện kinh doanh của Việt Nam. Do vậy cần đẩy mạnh hoạt động xúc tiến quan hệ làm ăn, như mở văn phòng đại diện, tham gia các hoạt động thương mại... nhằm tìm kiếm khách hàng. Thị trường EU. Đây là một thị trường có sức thu hút mạnh do thu nhập của người dân khá cao nhu cầu của thị trường này đối với hàng hóa khá phong phú, đó là cơ hội cho việc xuất khẩu hàng hóa, nhưng hiện nay đối với công ty thì hoạt động xuất khẩu vào thị trường này rất hạn chế. Hàng năm chỉ chiếm trên dưới 10% kim ngạch xuất khẩu. Do vậy công ty nên xem đây là một thị trường có tiềm năng và cần tấn công mạnh vào khúc thị trường này nhằm biến đây thành thị trường mục tiêu của công ty bên cạnh các thị trường ASEAN, Nhật Bản. Thị trường Mỹ. Đây là thị trường còn rất mới mẻ với công ty vì trong hoạt động kinh doanh của mình thì mới chỉ diễn ra hoạt động nhập khẩu còn xuất khẩu hầu như chưa có. Trong tương lai thị trường này sẽ phát triển rất thuận lợi do hiệp định thương mại Việt - Mỹ được ký kết. Do vậy công ty cần dành cho thị trường này một sự quan tâm thỏa đáng nhằm từng bước thâm nhập thị trường này. d. Nâng cao hiệu quả công tác thu mua, tạo nguồn hàng xuất khẩu. Cũng như các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu khác, công ty VILEXIM cần chú trọng nâng cao hiệu quả của công tác thu mua, tạo nguồn hàng xuất khẩu, vì đây là một trong những yếu tố góp phần quan trọng đảm bảo sự thành công của công ty trong việc đẩy mạnh xuất khẩu. Tạo nguồn hàng tốt, chất lượng và giá cả hợp lý sẽ cho phép công ty thực hiện các hợp đồng thuận tiện, đảm bảo uy tín với khách hàng. Ở Công ty VILEXIM, hoạt động tạo nguồn hàng là thu mua từ các nhà cung ứng, hình thức tạo nguồn hàng này có ưu điểm là nhanh gọn, có thể Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 36 nhanh chóng chuyển đổi mặt hàng kinh doanh, khả năng quay vòng vốn lớn. Tuy nhiên, chất lượng hàng hóa lại phụ thuộc rất nhiều vào nhà sản xuất, nếu qua trung gian thì lại mất thêm chi phí trung gian làm tăng giá thành nên sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty, đồng thời giảm khả năng cạnh tranh. Do đó công ty cần đẩy mạnh hoạt động tạo nguồn hàng bằng việc trực tiếp thu mua của các nhà sản xuất hoặc tham gia liên doanh liên kết tự sản xuất, xây dựng vùng cung cấp hàng nông sản tập trung phục vụ cho xuất khẩu nhằm giảm thiểu các chi phí trung gian, thu gom lẻ tẻ. e. Hoàn thiện cơ cấu hàng xuất khẩu, nâng cao chất lượng hàng hóa và tổ chức tốt khâu dự trữ bảo quản. Hoàn thiện cơ cấu hàng xuất khẩu. Bên cạnh lĩnh vực tạo nguồn hàng xuất khẩu, công ty cần hoàn thiện hơn nữa cơ cấu mặt hàng xuất khẩu. Mặc dù công ty đã cố gắng đưa ra thị trường quốc tế nhiều chủng loại hàng hóa nhưng hàng nông sản chiếm tỷ lệ còn rất cao, các mặt hàng khác còn chiếm tỷ lệ rất thấp, do vậy trong những năm tới cần đẩy mạnh hơn nữa trong việc xuất khẩu hàng các hàng hóa đã qua chế biến, từng bước giảm sự phụ thuộc vào sự biến động của thị trường hàng nông sản. Như vậy song song với việc tiếp tục phát huy vai trò chủ đạo của một số mặt hàng nông sản truyền thống như: lạc nhân, gạo tẻ, cà phê, hạt điều... Công ty nên tìm ra những biện pháp hữu hiệu để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng mà Việt Nam đang có thế mạnh như: các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, thủy sản... Nâng cao chất lượng hàng xuất khẩu. Nâng cao chất lượng hàng hóa xuất khẩu là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định khả năng duy trì hoạt động xuất khẩu của công ty. Muốn vậy thì cần thực hiện tốt đồng thời hai hướng sau: Tăng cường kiểm tra quá trình vận chuyển của hàng hóa từ khâu sản xuất đến khâu vận chuyển, giao hàng. Đặc biệt là đối với các hàng hóa nông Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 37 sản ngoài việc kiểm tra chất lượng ở khâu vận chuyển bảo quản, dự trữ còn phải quan tâm đến thời hạn sử dụng. Nếu các khâu này được thực hiện tốt thì sẽ góp phần tích cực vào thành công của hoạt động xuất khẩu. Tổ chức tốt khâu dự trữ, bảo quản. Một trong những biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng hàng hóa xuất khẩu là củng cố, hoàn thiện khâu dự trữ bảo quản. Do vậy công ty cần có những biện pháp nâng cao chất lượng của các kho bãi và thực hiện tốt công tác bảo quản, tùy thuộc vào từng loại hàng hóa mà công ty cần có những biện pháp bảo quản phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng hàng xuất khẩu. f. Đẩy mạnh hoạt động marketing xuất khẩu. Marketing xuất khẩu là một hoạt động quan trọng trong chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu của bất kỳ một doanh nghiệp xuất nhập khẩu nào. Nó chỉ khác marketing trong nước ở chỗ là nó hướng ra thị trường nước ngoài. Nhưng mỗi nước khác nhau, ở mỗi môi trường kinh doanh khác nhau đó các chính sách marketing đem ra áp dụng là rất khác nhau bởi có sự khác nhau về yếu tố kinh tế chính trị, văn hóa... Chính vì thế hoạt động marketing xuất khẩu có thành công hay không là hoàn toàn phụ thuộc vào sự hiểu biết về môi trường của khách hàng và kinh nghiệm cũng như toàn bộ nghiệp vụ của mỗi cán bộ marketing trong công ty. Trong kế hoạch marketing của công ty cần phản ánh được những yếu tố không thể kiểm soát nổi có ảnh hưởng như thế nào đến việc bán sản phẩm và thu lợi của công ty. Nhưng yếu tố đó có thể là cạnh tranh, sự gò bó về mặt pháp luật, thị hiếu tiêu dùng, văn hóa... Hoạt động marketing xuất khẩu của công ty cần phải dựa vào ba vấn đề cơ bản sau: - Xác định mục tiêu đối với hoạt động xuất khẩu của công ty. Đó là những mục tiêu ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, với sự tối đa hóa lợi nhuận thu được. Không ngừng tìm cách xâm nhập các thị trường mới. - Dựa trên cơ sở những mục tiêu đã xác định, công ty xây dựng chương Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 38 trình hoạt động marketing xuất khẩu bao gồm việc triển khai chiến lược và chiến thuật marketing mix (gồm chính sách sản phẩm, giá cả, phân phối và khuếch trương. Trong đó chính sách sản phẩm là xương sống của marketing mix - marketing hỗn hợp). - Sử dụng các khả năng hiện có của công ty để thực hiện marketing xuất khẩu. Trong suốt những năm qua mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng hoạt động marketing của Công ty VILEXIM vẫn còn rất nhiều hạn chế chưa đem lại được những hiệu quả thiết thực cho công ty. Hơn nữa hiện nay công ty chưa có được phòng chuyên thực hiện chức năng marketing, do vậy để tăng cường xuất khẩu thì công tác marketing cần phải được quan tâm hơn, nên có một bộ phận chuyên thực hiện chức năng này, để có thể tạo cho công ty một lượng khách hàng ổn định, đồng thời giúp cho công ty có thể có những chính sách điều chỉnh hợp lý với sự biến động của thị trường. g. Huy động và sử dụng vốn có hiệu quả nhằm đẩy mạnh xuất khẩu. Vốn luôn là một vấn đề quan tâm hàng đầu của mỗi đơn vị sản xuất kinh doanh trong mọi lĩnh vực. Đối với Công ty VILEXIM thì điều này lại càng quan trọng do tính đặc thù của công ty là hoạt động trong lĩnh vực ngoại thương vòng quay của vốn rất ngắn tùy thuộc vào giá trị của các hợp đồng ký kết. Do vậy vấn đề vốn đang là vấn đề khá bức xúc của công ty. Để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu thì công ty cần đẩy mạnh công tác huy động vốn thông qua các hình thức như: - Tăng cường nguồn vốn tự bổ sung được trích từ lợi nhuận hàng năm của công ty. Coi đây là nguồn vốn quan trọng nhất đối với doanh nghiệp. - Vốn do nhà nước cấp: đây là nguồn vốn cơ bản của công ty nhưng hiện nay nó chỉ chiếm một tỷ lệ khiêm tốn, chưa đủ đáp ứng với nhu cầu kinh doanh của công ty. Là nguồn vốn do nhà nước quản lý nên huy động nguồn vốn này không phải là dễ. - Để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu thì chỉ dựa vào hai nguồn vốn trên Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 39 thì chưa đủ bởi vì có những lúc hợp đồng có trị giá lên tới hàng trăm tỷ đồng, do vậy công ty cần phải tiến hành nhiều hình thức huy động vốn khác như vay ngân hàng, các tổ chức tín dụng. Trong thời gian tới công ty cần thực hiện liên doanh liên kết, nhằm thu hút và tận dụng nguồn vốn để giải quyết nhu cầu về vốn phục vụ cho hoạt động xuất khẩu. Sử dụng hiệu quả nguồn vốn hiện có nhằm giảm bớt các chi phí, tránh thất thoát nguồn vốn của công ty, đảm bảo hiệu quả trong xuất khẩu, tránh tình trạng lúc thừa, lúc thiếu, đẩy nhanh tiến độ thực hiện hợp đồng, thực hiện thanh toán đúng thời hạn, hạn chế tình trạng chiếm dụng vốn của đối tác. Tranh thủ các điều kiện tín dụng mà phía bạn dành cho công ty như hợp đồng có trả trước bằng tiền mặt, khách hàng ứng trước một lượng tiền lớn... h. Thực hiện tốt quá trình thanh toán nghiệp vụ. Là một doanh nghiệp hoạt động theo nguyên tắc độc lập tự hạch toán kinh doanh nên để thực hiện tốt quá trình thanh toán nghiệp vụ sẽ có tác dụng rất lớn đến bạn hàng, tạo được niềm tin đối với các nhà nhập khẩu, đồng thời cũng giúp cho bản thân công ty tránh được những tổn thất do những trục trặc do thanh toán gây ra. Có thể nói thanh toán trong buôn bán quốc tế là rất phức tạp do đây là hoạt động buôn bán quốc tế, có liên quan đến nhiều nước khác nhau, có phong tục tập quán khác nhau. Trên đây là một số biện pháp cơ bản nhằm đẩy mạnh xuất khẩu ở Công ty xuất khẩu với Lào - VILEXIM. Để có được sự thành công thì nó không chỉ đơn thuần phụ thuộc vào doanh nghiệp mà còn phụ thuộc rất lớn vào phía nhà nước, có thể nói các chính sách của nhà nước sẽ tác động không nhỏ đến chiến lược xuất khẩu của các công ty cũng như đến các quyết định của các nhà nhập khẩu. Trong những năm qua nhà nước đã và đang rất cố gắng nhằm thực hiện các biện pháp để tăng cường khả năng xuất khẩu. Coi xuất khẩu là một trong ba chương trình kinh tế trọng tâm của đất nước. Tuy vậy vẫn không thể phủ nhận vẫn còn nhiều những hạn chế, bất cập trong chính sách xuất khẩu của Đảng và nhà nước đề ra có thể giải quyết trong một thời gian ngắn. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 40 Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 41 KẾT LUẬN Mặc dù còn một số khó khăn tồn tại nhưng để đạt được kết quả trên: Một mặt hết sức coi trọng công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, đến nay phần lớn cán bộ làm công tác kinh doanh của công ty đã có thể thao tác thành thạo nghiệp vụ từ khâu đầu đến khâu cuối, tự giao dịch với khách ngoại quốc không qua phiên dịch, một số cán bộ trẻ đã có 2-3 bằng đại học, thạo 2 ngoại ngữ; mặt khác đẩy mạnh cải cách hàng chính, một người kiêm nhiều việc, giảm lực lượng gián tiếp, tăng cán bộ trực tiếp kinh doanh góp phần tăng doanh thu và hiệu quả. Nắm bắt nhanh nhạy các chủ trương, chính sách của Nhà nước, có chuyền hướng kịp thời và áp dụng những biện pháp linh hoạt để thực hiện tốt mục tiêu đề ra. Không ngừng đổi mới và hoàn thiện cơ chế khoán kinh doanh, quản lý trên cơ sở các quy định của công ty và của Nhà nước và phương án kinh doanh đã được lập, không khoán trắng nhằm phát huy tính độc lập, năng động, sáng tạo, nâng cao tinh thần trách nhiệm của các phòng, ban, chi nhánh. Có cơ chế quản lý tiền và hàng cứng về nguyên tắc nhưng linh hoạt về biện pháp, không ngừng đổi mới để thích nghi với môi trường kinh doanh tùy từng thời điểm, tùy từng khách hàng... Coi trọng chữ tín trong mối quan hệ làm ăn với mọi khách hàng, nhờ đó việc vay vốn của công ty thuận lợi hơn, công ty đã thiết lập được mối quan hệ mật thiết, bình đẳng cùng có lợi và có chiếu cố và tin cậy lẫn nhau với nhiều khách hàng cung cấp hàng xuất khẩu và tiêu thụ hàng nhập khẩu. Trước đây buôn bán chủ yếu với Lào, nay đã có quan hệ với trên 30 nước và thị trường trên thế giới. Thực hành công tác tiết kiệm, chống lãnh phí được coi trọng bằng cách đề ra quy chế, quy định thực hiện tiết kiệm trong các khâu kinh doanh xuất nhập khẩu, dịch vụ và chi phí hành chính, giảm những chi phí không cần thiết nhằm tăng hiệu quả kinh doanh, duy trì mức tăng trưởng của công ty năm sau Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 42 cao hơn năm trước. Thực hiện tốt các chế độ đối với người lao động: Ký và thực hiện hợp đồng lao động với người lao động, thỏa ước lao động tập thể, đảm bảo quyền lợi cho người lao động, đảm bảo bố trí đủ việc làm, đề bạt nâng lương, có thu nhập ổn định, trợ cấp khó khăn, BHXH, bảo đảm chế độ đối với những người lao động là thương binh, quan tâm đối với cán bộ CNV là con liệt sĩ... Công ty luôn chấp hành đầy đủ nghiêm túc các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước. Qua các đợt kiểm tra của các cơ quan tài chính, thuế và các cơ quan pháp luật khác đều đánh giá tốt về công ty. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn và đồng nghiệp của tôi đã giúp đỡ tôi hoàn thành thu thập thực tập tốt nghiệp này. Thu ho¹ch thùc tËp NguyÔn V¨n S¬n Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Líp: A1 - K18 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương - Đại học Ngoại thương - 1998 2. Thanh toán quốc tế. 3. Vận tải và giao nhận. 4. Bảo hiểm. 5. Kinh tế ngoại thương. 6. Marketing. 7. Báo cáo tổng hợp 5 năm từ 1997-2001 của Công ty Xuất nhập khẩu với Lào. 8. Tạp chí thương mại 2000, 2001, 2002.