Luận văn Thực trạng và một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam vào thị trường Nhật Bản

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH ÑAËNG THÒ THANH MAI THÖÏC TRAÏNG VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT BAÛN. LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005. 2 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH --------- ÑAËNG THÒ THANH MAI THÖÏC TRAÏNG VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT BAÛN. Chuyeân ngaønh : NGOAÏI THÖÔNG Maõ soá : 302123059 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn: TS. TRIEÄU HOÀNG CAÅM TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005. 3 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do hình thaønh ñeà taøi Trong nhieàu naêm qua, ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho neàn kinh teá, vaø luoân chieám tyû troïng lôùn trong toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Saép xeáp theo thöù töï giaûm daàn, Nhaät Baûn laø thò tröôøng nhaäp khaåu saûn phaåm deät may cuûa Vieät Nam lôùn thöù ba sau Myõ vaø EU. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, nhaø nhaäp khaåu khoång loà Myõ chieám 75% kim ngaïch xuaát cuûa nöôùc ta haøng naêm luoân coù nhöõng aùp ñaët veà haïn ngaïch, vaø haøng loaït nhöõng khaét khe, nhöõng raøo caûn veà moâi tröôøng, saûn phaåm, chaát löôïng, kyõ thuaät … Coøn thò tröôøng EU, tuy ñaõ ñöôïc baõi boû haïn ngaïch keå töø 01/01/2005, töùc laø cô hoäi ngang baèng giöõa caùc nöôùc nhöng tình hình xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng naøy vaãn coù veû khoâng khaû quan hôn, thaäm chí coøn xaáu ñi. Trong ba thaùng ñaàu naêm 2005, kim ngaïch xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng naøy ñaõ giaûm 10% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù moät soá thò tröôøng chính giaûm ñaùng keå nhö taïi Ñöùc giaûm 20,6%; Phaùp vaø Taây Ban Nha giaûm 30%, YÙ giaûm 39% … Trong khi ñoù thò tröôøng Nhaät Baûn laø thò tröôøng nhaäp khaåu phi haïn ngaïch lôùn vôùi khaù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi trong quan heä hai nöôùc, laïi coù nhieàu neùt töông ñoàng veà vaên hoùa, taäp quaùn sinh hoaït ... thì chöa ñöôïc chuù troïng phaùt trieån. Xuaát phaùt töø thöïc teá treân, luaän aùn naøy tieán haønh phaân tích veà thöïc traïng, cuõng nhö nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên trong vieäc xuaát khaåu haøng deät may sang thò tröôøng Nhaät Baûn, chuùng ta seõ thaáy coøn ñoù raát nhieàu khaû naêng cho Vieät nam ñeå phaùt trieån vaø ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng deät may sang thò tröôøng naøy. Beân caïnh ñoù nhöõng phaân tích veà moät soá neùt vaên hoùa trong ñôøi soáng haøng ngaøy seõ giuùp caùc doanh nghieäp deät may Vieät nam naém baét roõ hôn veà nhu caàu, thò hieáu vaø nhaän thöùc tieâu duøng veà saûn phaåm deät may cuûa ngöôøi Nhaät. 4 Ngoaøi ra, luaän aùn cuõng seõ ñeà caäp ñeán kinh nghieäm cuûa Trung Quoác_ nhaø xuaát khaåu chieám ñeán 80% kim ngaïch nhaäp khaåu deät may cuûa Nhaät Baûn vaø Campuchia_ngöôøi baïn laùng gieàng tuy kinh teá coøn keùm phaùt trieån nhöng cuõng coù khaù nhieàu chính saùch hay ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm thöïc tieãn cho caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam. Treân cô sôû naøy, luaän aùn cuõng seõ ñöa ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp ñeå giuùp caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn trong thôøi gian tôùi. 2. Phaïm vi nghieân cöùu 2.1 Ñoái töôïng nghieân cöùu: Xuaát khaåu haøng haøng deät may Vieät Nam sang thò tröôøng Nhaät Baûn. 2.2 Giôùi haïn cuûa luaän aùn: Luaän aùn nghieân cöùu veà thöïc traïng xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng Nhaät. Vieäc nghieân cöùu naøy seõ ñöôïc thöïc hieän döïa soá lieäu thoáng keâ töø naêm 1999 trôû laïi ñaây, vaø tình hình thöïc teá taïi caùc doanh nghieäp xuaát khaåu deät may sang Nhaät. Tuy nhieân do phaàn lôùn caùc doanh nghieäp deät may taäp trung ôû TPHCM neân khoâng gian nghieân cöùu cuûa luaän aùn chuû yeáu laø TPHCM. Ñoái vôùi soá lieäu töø phía Nhaät Baûn, chuû yeáu thu thaäp töø maïng Internet. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu • Thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp, so saùnh, ñoái chieáu vaø suy luaän logic. • Tieán haønh ñieàu tra ôû 21 doanh nghieäp deät may, trong ñoù coù 01 DN ôû Haø Noäi, 02 DN ôû Bieân Hoøa, 01 DN ôû Nha Trang vaø 17 DN taïi TPHCM. 4. Toång quan veà tình hình nghieân cöùu vaø tính môùi cuûa ñeà taøi Ñaõ coù raát nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu veà xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam, nhöng chuû yeáu taäp trung vaøo hai thò tröôøng lôùn laø Myõ vaø EU. Tuy nhieân ñaây laø hai thò tröôøng coù haøng loaït nhöõng raøo caûn, nhöõng khaét khe veà chuûng loaïi, chaát 5 löôïng, tieâu chuaån moâi tröôøng, kyõ thuaät, haïn ngaïch … maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam luoân vöôùng maéc. Noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø thò tröôøng Nhaät khoâng coù nhöõng yeâu caàu cao veà chaát löôïng saûn phaåm; hoï cuõng coù nhöõng qui ñònh rieâng khaét khe cho saûn phaåm deät may. Tuy nhieân, so vôùi hai thò tröôøng Myõ vaø EU, nhìn chung caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù nhieàu thuaän lôïi hôn trong vieäc tieáp caän vaø thaâm nhaäp saâu hôn : quan heä hai nöôùc toát ñeïp, laø thò tröôøng khoâng coù raøo caûn veà haïn ngaïch, cuøng coù nhöõng töông ñoàng veà vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn trong sinh hoaït. Vì vaäy nghieân cöùu veà thò tröôøng naøy laø moät ñieåm môùi cuûa ñeà taøi naøy. Beân caïnh ñoù ñeà taøi cuõng seõ ñeà caäp theâm moät soá neùt cô baûn veà vaên hoùa trong ñôøi soáng haøng ngaøy aûnh höôûng ñeán caùch aên maëc cuûa ngöôøi Nhaät, töø ñoù giuùp caùc nhaø xuaát khaåu deät may Vieät Nam ñeà ra ñöôïc chính saùch saûn phaåm cho phuø hôïp vôùi thò tröôøng naøy. 5. Keát caáu cuûa ñeà taøi: Luaän aùn goàm 5 chöông nhö sau Chöông I: Cô sôû lyù luaän Chöông II: Nhaät Baûn vaø moät soá vaán ñeà caàn naém vöõng khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Nhaät Chöông III: Phaân tích ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng Nhaät trong thôøi gian qua. Chöông IV: Moät soá neùt veà vaên hoùa vaø loái soáng aûnh höôûng ñeán caùch aên maëc cuûa ngöôøi Nhaät Chöông V: Moät soá giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät. 6 MUÏC LUÏC CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN I_ Hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá 1. Hoïc thuyeát veà lôïi theá so saùnh cuûa D.Ricardo 1 2. Quy luaät tyû leä caân ñoái caùc yeáu toá saûn xuaát (H-O) 2 II_Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caùch thöùc thaâm nhaäp thò tröôøng nöôùc ngoaøi cho moät saûn phaåm 1. Thò tröôøng muïc tieâu 3 2. Saûn phaåm 4 III_Toång quan veà tình hình deät may theá giôùi 5 CHÖÔNG II: NHAÄT BAÛN VAØ MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CAÀN NAÉM VÖÕNG KHI XUAÁT KHAÅU VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT. 1. Giôùi thieäu veà Nhaät Baûn 1.1 Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Nhaät Baûn 9 1.2 Kinh teá Nhaät Baûn trong nhöõng naêm gaàn ñaây 10 2. Quan heä Vieät – Nhaät 2.1 Nhöõng daáu moác trong quaù trình taùi thieát quan heä Vieät – Nhaät 14 2.2 Quan heä thöông maïi, ñaàu tö Vieät – Nhaät 15 3. Thò tröôøng deät may Nhaät vaø nhöõng vaán ñeà caàn naém vöõng khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy 3.1 Ñaëc ñieåm chung veà thò tröôøng deät may Nhaät 17 3.2 Tình hình nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Nhaät 19 caùc maët haøng nhaäp, caùc nöôùc xuaát khaåu chính sang thò tröôøng Nhaät 7 3.3 Caùc qui ñònh vaø qui trình nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät 3.3.1 Qui trình 29 3.3.2 Thueá nhaäp khaåu vaø thueá tieâu thuï 33 3.3.3 Tieâu chuaån cho haøng coâng nghieäp noùi chung 34 vaø deät may noùi rieâng (JIS) 3.3.4 Heä thoáng phaân phoái, tieâu thuï haøng deät may taïi Nhaät 38 3.3.5 Luaät leä chung cho caùc saûn phaåm nhaäp khaåu 40 3.3.6 Moät soá cô quan ñieàu haønh lieân quan xuaát nhaäp khaåu deät may 41 CHÖÔNG III: PHAÂN TÍCH ÑAÙNH GIAÙ TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY CUÛA VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT TRONG THÔØI GIAN QUA. 1. Vaøi neùt veà tình hình xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam 1.1 Thöïc traïng veà tình hình xuaát khaåu deät may Vieät Nam 42 trong thôøi gian qua 1.2 Cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam 44 2. Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu haøng deät may vaøo Nhaät 2.1 Tình hình xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam vaøo Nhaät 2.1.1 Kim ngaïch xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng Nhaät 46 2.1.2 Cô caáu xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng Nhaät theo maët haøng 48 2.2 Ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät 48 3. Nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên khi xuaát khaåu deät may sang thò tröôøng Nhaät Baûn 3.1 Nhöõng thuaän lôïi 3.1.1 Thuaän lôïi xuaát phaùt töø noäi taïi 50 8 3.1.2 Thuaän lôïi coù ñöôïc töø söï hoã trôï beân ngoaøi 51 3.2 Nhöõng khoù khaên 3.2.1 Khoù khaên vaø toàn taïi ruùt ra töø thöïc teá ôû caùc doanh nghieäp Khoù khaên 1: Lieân quan ñeán vaán ñeà lao ñoäng vaø naêng suaát 52 lao ñoäng cuûa ngaønh deät may Khoù khaên 2: Lieân quan ñeán nguyeân phuï lieäu, giaù gia coâng, 54 chi phí saûn xuaát vaø maùy moùc thieát bò. Khoù khaên 3: Lieân quan ñeán vaán ñeà vaän chuyeån, thuû tuïc haûi 56 quan, ñaàu tö, giaûi ngaân Khoù khaên 4: Lieân quan ñeán vaán ñeà saûn phaåm vaø tieáp caän thò tröôøng 56 3.2.2 Khoù khaên do töø yeâu caàu cuûa thò tröôøng Nhaät vaø taùc ñoäng beân ngoaøi Khoù khaên 1: lieân quan ñeán thôøi haïn giao haøng vaø heä thoáng phaân phoái 58 Khoù khaên 2: lieân quan ñeán nhu caàu vaø thò hieáu ngöôøi tieâu duøng Nhaät Baûn 59 CHÖÔNG IV: MOÄT SOÁ NEÙT VEÀ VAÊN HOÙA VAØ LOÁI SOÁNG 62 AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CAÙCH AÊN MAËC CUÛA NGÖÔØI NHAÄT CHÖÔNG V: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY XUAÁT KHAÅU DEÄT MAY VAØO NHAÄT 1. Muïc ñích xaây döïng giaûi phaùp 65 2. Caên cöù xaây döïng giaûi phaùp 2.1 Baøi hoïc kinh nghieäm töø Trung Quoác 66 2.2 Baøi hoïc kinh nghieäm töø Campuchia 66 3. Caùc giaûi phaùp 3.1 Nhoùm giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc khoù khaên ruùt ra töø thöïc teá doanh nghieäp 9 3.1.1 Giaûi phaùp khaéc phuïc vaán ñeà veà lao ñoäng vaø naêng suaát lao ñoäng 68 3.1.2 Giaûi phaùp khaéc phuïc vaán ñeà lieân quan ñeán nguyeân phuï lieäu, 69 giaù gia coâng, chi phí saûn xuaát vaø maùy moùc thieát bò 3.1.3 Giaûi phaùp lieân quan vaán ñeà vaän chuyeån, thuû tuïc haûi quan vaø ñaàu tö 70 3.1.4 Giaûi phaùp lieân quan vaán ñeà saûn phaåm vaø tieáp caän thò tröôøng 70 3.2 Nhoùm giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc khoù khaên do ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng Nhaät 3.2.1 Giaûi phaùp khaéc phuïc khoù khaên lieân quan ñeán thôøi haïn 73 giao haøng vaø heä thoáng phaân phoái 3.2.2 Giaûi phaùp khaéc phuïc khoù khaên lieân quan ñeán thò hieáu vaø 74 nhu caàu ngöôøi tieâu duøng Nhaät KEÁT LUAÄN 75 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 10 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN I_ HOÏC THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ 1. Hoïc thuyeát veà lôïi theá so saùnh cuûa D.Ricardo Moät caùch toùm taét, luaän aùn xin ñieåm laïi moät soá neùt chính cuûa hoïc thuyeát nhö sau: - Moïi nöôùc luoân coù theå vaø raát coù lôïi khi tham gia vaøo quaù trình phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Bôûi vì phaùt trieån ngoaïi thöông cho pheùp môû roäng khaû naêng tieâu duøng cuûa moät nöôùc : chæ chuyeân moân hoùa vaøo saûn xuaát moät soá saûn phaåm nhaát ñònh vaø xuaát khaåu haøng hoùa cuûa mình ñeå ñoåi laáy haøng nhaäp khaåu töø caùc nöôùc khaùc. - Nhöõng nöôùc coù lôïi theá tuyeät ñoái hoaøn toaøn hôn caùc nöôùc khaùc, hoaëc bò keùm lôïi theá tuyeät ñoái so vôùi caùc nöôùc khaùc trong saûn xuaát moïi saûn phaåm, thì vaãn coù theå vaø vaãn coù lôïi khi tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng vaø thöông maïi quoác teá bôûi vì moãi nöôùc coù moät soá lôïi theá so saùnh nhaát ñònh veà moät soá maët haøng vaø moät soá keùm lôïi theá so saùnh nhaát ñònh veà caùc maët haøng khaùc. - Ñieàu chính yeáu trong lyù thuyeát cuûa Ricardo laø thöông maïi quoác teá khoâng yeâu caàu söï khaùc nhau veà lôïi theá tuyeät ñoái. Thöông maïi quoác teá coù theå xaûy ra khi coù lôïi theá so saùnh. Lôïi theá so saùnh toàn taïi baát cöù khi naøo maø töông quan veà lao ñoäng cho moãi saûn phaåm khaùc nhau giöõa hai loaïi haøng hoùa. Tuy nhieân hoïc thuyeát cuûa Ricardo coøn coù nhöõng haïn cheá cô baûn sau ñaây: - Caùc phaân tích cuûa Ricardo khoâng tính ñeán cô caáu veà nhu caàu tieâu duøng cuûa moãi nöôùc, cho neân ñöa vaøo lyù thuyeát cuûa oâng ngöôøi ta khoâng theå xaùc ñònh giaù töông ñoái maø caùc nöôùc duøng ñeå trao ñoåi saûn phaåm. 11 - Caùc phaân tích cuûa Ricardo khoâng ñeà caäp tôùi chi phí vaän taûi, baûo hieåm haøng hoùa vaø haøng raøo baûo hoä maäu dòch maø caùc nöôùc döïng leân. Caùc yeáu toá naøy aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán hieäu quaû cuûa thöông maïi quoác teá. - Lyù thuyeát cuûa Ricardo khoâng giaûi thích ñöôïc nguoàn goác phaùt sinh thuaän lôïi cuûa moät nöôùc ñoái vôùi moät loaïi saûn phaåm naøo ñoù, cho neân khoâng giaûi thích trieät ñeå nguyeân nhaân saâu xa cuûa quaù trình thöông maïi quoác teá. 2. Quy luaät tyû leä caân ñoái caùc yeáu toá saûn xuaát (H-O) Khaéc phuïc haïn cheá cuûa Ricardo, E.Hecksher vaø B.Ohlin ñaõ coá gaéng giaûi thích hieän töôïng thöông maïi quoác teá nhö sau: “Trong moät neàn kinh teá môû cöûa, moãi nöôùc ñeàu höôùng ñeán chuyeân moân hoùa caùc ngaønh saûn xuaát maø cho pheùp söû duïng nhieàu yeáu toá saûn xuaát ñoái vôùi nöôùc ñoù laø thuaän lôïi nhaát “. Noùi caùch khaùc, baèng caùch thöøa nhaän laø moãi saûn phaåm ñoøi hoûi moät söï lieân keát khaùc nhau caùc yeáu toá saûn xuaát (voán, lao ñoäng, taøi nguyeân, ñaát ñai …) vaø coù söï cheânh leäch giöõa caùc nöôùc veà yeáu toá naøy, moãi nöôùc seõ chuyeân moân hoùa trong nhöõng ngaønh saûn xuaát cho pheùp söû duïng caùc yeáu toá vôùi chi phí reû hôn, chaát löôïng toát hôn so vôùi caùc nöôùc khaùc. Nhö vaäy cô sôû cuûa söï trao ñoåi buoân baùn quoác teá theo H-O laø lôïi theá töông ñoái. Toùm laïi hoïc thuyeát H-O khuyeán khích moïi nöôùc ñeàu tham gia vaøo quaù trình thöông maïi quoác teá, ngay caû nhöõng nöôùc khoâng coù theå coù lôïi theá tuyeät ñoái. Nghieân cöùu caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá chuùng ta ruùt ra nhöõng keát luaän cô baûn sau: - Quaù trình thöông maïi quoác teá mang tính taát yeáu khaùch quan vì raèng kinh teá theá giôùi laø moät toång theå thoáng nhaát vaø söï phaân coâng lao ñoäng quoác teá laø moät taát yeáu khaùch quan. - Phaùt trieån thöông maïi quoác teá mang laïi lôïi ích cho moïi quoác gia, nöôùc giaøu coù cuõng nhö nöôùc ngheøo keùm phaùt trieån. 12 - Cô sôû ñeå phaùt trieån xuaát khaåu cuûa moãi quoác gia laø phaûi döïa vaøo lôïi theá töông ñoái vaø tuyeät ñoái cuûa mình vaø thöïc hieän nhaäp khaåu nhöõng maët haøng maø mình khoâng khoâng coù lôïi theá ñeå phaùt trieån. II_CAÙCH THÖÙC THAÂM NHAÄP THÒ TRÖÔØNG NÖÔÙC NGOAØI CHO MOÄT SAÛN PHAÅM: 1. Thò tröôøng muïc tieâu: Caùc yeáu toá lieân quan ñeán thò tröôøng ñöôïc phaân boå thaønh ba nhoùm chính sau: - Söï phaân boá töï nhieân, kích côõ vaø ñòa lyù cuûa caùc khaùch haøng: neáu caùc khaùch haøng tieàm naêng coù nhieàu ñaëc ñieåm khaùc nhau, neáu hoï phaân taùn roäng veà ñòa lyù vaø neáu hoï mua thöôøng xuyeân vôùi khoái löôïng nhoû, thì neân saün coù nguoàn haøng lôùn ñoøi hoûi söû duïng caùc nhaø baùn buoân vaø caùc nhaø baùn leû trong thò tröôøng. - Nhu caàu, mong muoán vaø sôû thích cuûa caùc khaùch haøng - Möùc ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa thò tröôøng nöôùc ngoaøi laø yeáu toá quyeát ñònh caùch thöùc thaâm nhaäp thò tröôøng maø ôû ñoù noù aûnh höôûng ñeán toaøn boä cô caáu cuûa caùc keânh thay theá, töùc laø caáu truùc phaân phoái. - Ngoaøi ra möùc ñoä oån ñònh veà chính trò vaø söï nôùi loûng caùc haøng raøo phaùp luaät coù theå aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn keânh marketing trong thò tröôøng muïc tieâu. Caû hai yeáu toá ñeàu baét nguoàn töø chính saùch cuûa chính phuû vaø laø caùc thuoäc tính cuûa moät thò tröôøng. Chaúng haïn moät thò tröôøng coù moät möùc ñoä oån ñònh chính trò khoâng cao veà chính trò seõ keùo theo moät möùc ñoä ruûi ro cao cho moät coâng ty söû duïng xuaát khaåu tröïc tieáp hoaëc saûn xuaát ôû nöôùc ngoaøi, trong ñoù vieäc thanh toaùn coù theå bò chaäm treã, bò taéc ngheõn hoaøn toaøn hoaëc bò haïn cheá löôïng cung tieàn teä mong muoán. Trong tröôøng hôïp naøy xuaát khaåu giaùn tieáp seõ toát hôn cho nhaø saûn xuaát. 2. Saûn phaåm : Baûn chaát cuûa saûn phaåm aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn keânh marketing vì caùc saûn phaåm khaùc nhau raát lôùn veà ñaëc tính cuûa chuùng (giaù trò ñôn vò, troïng löôïng, vaø 13 dung löôïng, söï phöùc taïp veà coâng ngheä …) vaø khaùc nhau veà caùch söû duïng; vì vaäy vieäc baùn haøng cuõng khaùc nhau roõ reät. Chaúng haïn tính chaát coâng ngheä cuûa saûn phaåm coù theå ñoøi hoûi dòch vuï caû tröôùc vaø sau khi baùn haøng. Giai ñoaïn phaùt trieån cuûa moät saûn phaåm cuõng nhö tính chaát môùi laï töông ñoái cuûa noù ñoái vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi coù theå coù moái quan heä vôùi caùc keânh ñöôïc söû duïng. Neáu moät coâng ty coù moät saûn phaåm ít ñöôïc bieát ñeán thì coù theå thaáy saûn phaåm naøy seõ trôû neân phoå bieán hôn neáu döïa vaøo ngöôøi baùn buoân vaø caùc ñaïi lyù hôn laø coá gaéng baùn tröïc tieáp. Trong chính saùch phaùt trieån saûn phaåm, coù ba kieåu chính saùch ñaùng ñöôïc chuù yù : söùc haáp daãn, söùc ñaåy vaø söùc keùo. Chính saùch haáp daãn laø moät chính saùch khoâng mang tính xuùc tieán thöông maïi, ôû ñaây caùc nhaø marketing quoác teá chæ baùn cho moät ngöôøi trung gian vaø ñeå cho saûn phaåm tìm con ñöôøng rieâng ñeå ñeán vôùi ngöôøi tieâu duøng vaø ngöôøi söû duïng cuoái cuøng. Chính saùch ñaåy laø moät trong nhöõng chính saùch mang tính xuùc tieán thöông maïi thoâng qua keânh marketing. Caùc thaønh vieân cuûa keânh phaûi naêng noå baùn haøng vaø quaûng caùo saûn phaåm ñeán caùc thaønh vieân khaùc ôû caáp thaáp hôn cuûa keânh phaân phoái. Chính saùch keùo nghóa laø caùc nhaø Marketing quoác teá tieán haønh haøng loaït quaûng caùo ôû thò tröôøng muïc tieâu ñeå ngöôøi tieâu duøng bò thuyeát phuïc mua; hay noùi caùch khaùc nghóa laø laøm moïi haønh ñoäng ñeå taïo ra nhu caàu; sau ñoù ngöôøi tieâu duøng seõ “keùo” saûn phaãm ñi qua keânh phaân phoái baèng caùch ñöa ra caùc yeâu caàu veà saûn phaåm ñoái vôùi nhaø trung gian. Moät yeáu toá khaùc maø caùc nhaø xuaát khaåu caàn quan taâm ñoù laø nhöõng khoaûng caùch veà vaên hoùa, daân toäc, moâi tröôøng, vaø khoaûng caùch khoâng gian. Khoaûng caùch veà vaên hoùa baét nguoàn töø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán söï giao tieáp giöõa nhöõng ngöôøi ñeán töø nhöõng ngöôøi coù caùch cö xöû, phong tuïc xaõ hoäi, vaø nhöõng quan ñieåm khaùc nhau. Coù vaøi caù nhaân mang quan ñieåm mang tính ña daân toäc nhöng phaàn lôùn ngöôøi ta ñoàng tình duy nhaát vôùi quan ñieåm moät quoác gia maø hoï ñaõ nguyeän loøng 14 trung thaønh daân toäc vôùi quoác gia ñoù. Khoaûng caùch moâi tröôøng lieân quan ñeán vieäc caùc caù nhaân trong moät nöôùc noã löïc ñöa ra nhöõng quyeát ñònh toát nhaát cho caùc quoác gia khaùc, vaø cho nhöõng caù nhaân khaùc. Khoaûng caùch khoâng gian baét nguoàn chuû yeáu töø khoaûng caùch ñòa lyù cuøng vôùi nhöõng haïn cheá cuûa phöông tieän lieân laïc hieän taïi. Khaéc phuïc ñöôïc nhöõng khoaûng caùch naøy seõ giuùp caùc nhaø xuaát khaåu coù ñöôïc heä thoáng keânh hoaït ñoäng coù hieäu quaû, troâi chaûy. III_TOÅNG QUAN VEÀ TÌNH HÌNH DEÄT MAY THEÁ GIÔÙI : Naêm 1995 toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may toaøn theá giôùi laø 311 tyû USD (trong ñoù haøng deät laø USD 153 tyû vaø haøng may maëc laø USD 158 tyû). Nhöõng nöôùc xuaát khaåu chuû yeáu laø Trung Quoác, Hoàng Koâng, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Nhaät Baûn, Ñöùc, Italy, Bæ, Phaùp, Myõ. Nhöõng nöôùc nhaäp khaåu chuû yeáu laø Ñöùc, Anh, Phaùp, Italy, Hoàng Koâng, Trung Quoác, Nhaät Baûn, Myõ (trích “Quan heä kinh teá quoác teá, GSTS Voõ Thanh Thu (2003), NXB Thoáng keâ). Döï baùo nhu caàu veà deät may cuûa theá giôùi taêng nhanh vôùi toác ñoä haøng naêm 5 -7% do nguyeân nhaân laø daân soá theá giôùi taêng ñaït 6,5 tyû ngöôøi vaøo naêm 2020 vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân treân theá giôùi ñöôïc caûi thieän. Döï baùo nhu caàu veà deät may theá giôùi khoaûng 600 tyû USD / naêm (trích “Quan heä kinh teá quoác teá, GSTS Voõ Thanh Thu (2003), NXB Thoáng keâ). Theo thoáng keâ cuûa WTO, trong giai ñoaïn 1995 – 2000, kim ngaïch maäu dòch haøng may coâng nghieäp theá giôùi moãi naêm chieám khoaûng 4-5% toång kim ngaïch haøng maäu dòch theá giôùi. Trong ñoù ngaønh may maëc cuûa khu vöïc Chaâu AÙ chieám 60% löôïng may maëc cuûa theá giôùi. Vaán ñeà noåi coäm maø caùc nhaø xuaát khaåu deät may treân theá giôùi ñöôïc ñaùnh daáu vaøo ngaøy 01/01/2005, khi maø caùc nöôùc thuoäc thaønh vieân cuûa WTO ñöôïc baõi boû cheá ñoä haïn ngaïch khi xuaát khaåu haøng deät may sang EU, Myõ. Chuùng ta ñaõ bieát khi coøn haïn ngaïch, saûn xuaát haøng may maëc khoâng theo ñuùng quy luaät thò tröôøng. 15 Nhaø nhaäp khaåu coù theå phaûi chaáp nhaän ñôn giaù gia coâng cao hôn chæ vì nôi gia coâng thaáp ñaõ heát haïn ngaïch. Khi cheá ñoä naøy chaám döùt, chæ coù nöôùc naøo saûn xuaát haøng deät may vôùi giaù caïnh tranh nhaát môùi mong saûn xuaát ñöôïc haøng. Trong boái caûnh nhö theá, Trung Quoác vaø Aán Ñoä noåi leân nhö hai quoác gia coù khaû naêng thoáng lónh ngaønh deät may theá giôùi. Theo nghieân cöùu cuûa WTO, Trung Quoác seõ daàn daàn chieám ñeán 50% thò phaàn ngaønh deät may, hieän coù toång giaù trò ñeán 320 tyû USD. Theo soá lieäu cuûa Chính phuû Myõ, trong 12 thaùng tính ñeán thaùng 03/2003, Myõ nhaäp khaåu 77,8 tyû USD haøng deät may, trong ñoù nhaäp töø Trung Quoác nhieàu nhaát, ñeán 12 tyû USD, töùc 15,4% thò phaàn. Nhieàu ngöôøi döï baùo thò phaàn haøng deät may taïi Myõ cuûa Trung Quoác seõ taêng ñeán 50% trong vaøi naêm tôùi. Thò phaàn cuûa Aán Ñoä taïi Myõ cuõng taêng nhanh nhöng töø möùc xuaát phaùt thaáp hôn. Vôùi thò tröôøng EU, Trung Quoác seõ taêng thò phaàn töø 18% leân 29%, Aán Ñoä coù theå ñaït möùc taêng 6% leân 9%; coøn caùc nöôùc Bangladesh, Ba Lan, Morocco vaø Thoå Nhó Kyø seõ maát bôùt thò phaàn. Caùc nöôùc nhö Mexico, vuøng Caribean, Ñoâng Aâu vaø Baéc Phi seõ ít bò aûnh höôûng hôn döï baùo tröôùc ñaây vì nhôø vò trí ñòa lyù gaàn thò tröôøng Myõ vaø Chaâu Aâu vaø do caùc xu höôùng chuyeån dòch trong ngaønh deät may. Nhöõng nöôùc thua thieät nhieàu nhaát sau khi haïn ngaïch deät may baõi boû laø nhöõng nöôùc naèm xa thò tröôøng Baéc Myõ vaø Taây Aâu. Chòu aûnh höôûng nhieàu nhaát laø caùc nöôùc Chaâu Phi, nôi kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc chieám 70%. Chaúng haïn taïi Mauritius, kim ngaïch xuaát khaåu loaïi haøng naøy hieän chieám 61% toång kim ngaïch xuaát khaåu, ñaõ coù gaàn 90 nhaø maùy ñoùng cöûa vì khoâng tìm ra khaùch haøng(theo www.vneconomy.com.vn caäp nhaät ngaøy 04/12/2004). Ngaønh deät may theá giôùi ñang daàn chuyeån mình theo moät xu höôùng môùi : tröôùc heát, khaùch haøng Phöông Taây seõ chuù yù nhieàu hôn ñeán haøng thôøi trang vì giaù quaàn aùo noùi chung seõ giaûm maïnh.Vì theá yeáu toá nhanh choùng ñöa saûn phaåm vaøo thò 16 tröôøng ngaøy caøng quan troïng. Nhaø xuaát khaåu naøo keát hôïp ñöôïc hai yeáu toá giao haøng nhanh vôùi chi phí thaáp seõ coù lôïi theá. Haïn ngaïch ñöôïc baõi boû nhöng thueá vaãn coøn, vì theá nhöõng nöôùc ôû cuøng khu vöïc thöông maïi töï do seõ coù lôïi theá hôn nöôùc ôû beân ngoaøi. Khaùch haøng nhaäp khaåu seõ chuù taâm mua haøng töø nhöõng nöôùc coù theá maïnh ôû nhöõng maët haøng ñaõ boû haïn ngaïch töø maáy naêm nay, vì hoï cho raèng theá maïnh ñoái vôùi haøng phi haïn ngaïch seõ chuyeån thaønh lôïi theá cho moïi maët haøng khi khoâng coøn aùp duïng haïn ngaïch nöõa. Nhöõng nöôùc ñaõ phaùt trieån ñöôïc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï cuõng seõ coù nhieàu lôïi theá vì coù theå ñaùp öùng caùc ñôn haøng chuû ñoäng hôn, nhanh hôn. Nhaø nhaäp khaåu chaéc chaén seõ choïn nôi saûn xuaát naøo hoï coù theå ñaët haøng troïn goùi, töø daây keùo ñeán nhaõn maùc .... Chaúng haïn, Bangladesh hieän phaûi nhaäp ñeán 80% nguyeân lieäu vaûi ñeå gia coâng seõ gaëp khoù khaên khi thu huùt khaùch haøng. Moät xu höôùng nöõa laø ngaønh coâng nghieäp deät may seõ phaùt trieån theo chieàu höôùng ñöùng – töùc laø moät coâng ty phaûi coù quy moâ laøm heát moïi khaâu chöù khoâng phaûi theo chieàu ngang, töùc laø moãi coâng ty phuï traùch moät khaâu trong coâng ñoaïn laøm ra saûn phaåm hoaøn chænh. Quy moâ saûn xuaát nhö theá seõ giuùp giaù thaønh giaûm, taêng naêng suaát chöù khoâng theå chæ caïnh tranh nhôø giaù lao ñoäng reû. Maët khaùc, thò tröôøng deät may seõ phaùt trieån nhôø giaù saûn phaåm reû hôn. Caùc chuoãi sieâu thò, caùc cöûa haøng vaø caùc nhaõn hieäu thôøi trang noåi tieáng seõ phaûi hoaïch ñònh laïi chieán löôïc cuûa hoï, hoaëc caïnh tranh baèng giaù hoaëc coù caùch ñònh vò khaùc tröôùc. Caùc nhaõn hieäu ñaét tieàn seõ phaûi nghieân cöùu ñeå lieân tuïc cho ra ñôøi saûn phaåm môùi vaø nhaém ñeán phaân khuùc thò tröôøng nhoû hôn. Caùc nhaø phaân tích cuõng cho raèng, nhöõng loaïi raøo caûn khaùc haïn ngaïch nhö thueá choáng phaù giaù, thueá choáng trôï giaù ... seõ ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng nhieàu. 17 CHÖÔNG II: NHAÄT BAÛN VAØ MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CAÀN NAÉM VÖÕNG KHI XUAÁT KHAÅU VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT. 1. Giôùi thieäu veà Nhaät Baûn 1.1 Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Nhaät Baûn: Teân nöôùc chính thöùc : Nhaät Baûn Thuû ñoâ : Tokyo Dieän tích : 378.000 km2. Goàm 4 ñaûo chính Honshu, Hokkaido, Kyushu, Shikoku vaø khoaûng 3.900 ñaûo nhoû khaùc. Daân soá : 130 trieäu ngöôøi (2004) Vò trí ñòa lyù : naèm ôû ngoaøi khôi phía ñoâng luïc ñòa Chaâu AÙ töø kinh ñoä 122o56E ñeán kinh ñoä 153o 59E, töø vó ñoä 20,25 ñeán 45,33. Khí haäu : oân ñôùi, boán muøa phaân ñònh roõ raøng. Nhieät ñoä töø 20-25 C. Toân giaùo : Ñaïo Phaät vaø Thaàn Ñaïo (Shinto) laø hai ñaïo chính ôû Nhaät Baûn. 98% ngöôøi Nhaät töï coi laø tín ñoà cuûa hai ñaïo giaùo naøy. Ngoân ngöõ : Tieáng Nhaät Baûn Quoác khaùnh : ngaøy 23/12 (ngaøy sinh cuûa vua Nhaät baûn Akihito) Teân caùc nhaø laõnh ñaïo chuû choát : - Nhaø vua : Akihito - Thuû töôùng : Junichiro Koizumi (nhieäm kyø töø 26/04/2001) - Chuû tòch haï vieän : Watanuki Tamisuke - Chuû tòch thöôïng vieän : Kurata Hiroyuki - Boä tröôûng ngoaïi giao : Yoriko Kawaguchi Ñôn vò tieàn teä : Yen (tæ giaù 104,8 yen / USD ngaøy 15/03/2005) 18 Chính trò : Theo hieán phaùp 1947 Nhaät Baûn theo theå cheá quaân chuû laäp hieán kieåu Anh, trong ñoù nhaø vua laø bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc vaø söï thoáng nhaát cuûa daân toäc, laø nguyeân thuû töôïng tröng veà maët ñoái ngoaïi; Nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc theo cheá ñoä tam quyeàn phaân laäp : - Laäp phaùp goàm hai vieän : Thöôïng vieän 252 gheá vaø Haï vieän 480 gheá - Haønh phaùp : Noäi caùc - Tö phaùp : Toøa aùn Ba cô quan quyeàn löïc naøy ñoäc laäp, kieåm soaùt vaø hoã trôï nhau. Chính phuû hieän nay laø chính phuû lieân hieäp cuûa 3 Ñaûng daân chuû töï do (lôùn nhaát), Komei, Baûo thuû. 1.2 Kinh teá Nhaät Baûn Do ñaëc ñieåm veà ñòa lyù, Nhaät Baûn laø moät trong soá nhöõng nöôùc raát hieám taøi nguyeân thieân nhieân, ngoaïi tröø nguoàn haûi saûn, do ñoù ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát phuï thuoäc raát nhieàu vaøo vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu thoâ vaø nhieân lieäu. Maëc duø laø nöôùc baïi traän, neàn kinh teá bò kieät queä trong vaø sau chieán tranh, nhöng vôùi caùc chính saùch phuø hôïp, kinh teá Nhaät Baûn ñaõ nhanh choùng phuïc hoài (1945-1954), phaùt trieån cao ñoä (1955-1973). Töø naêm 1974 ñeán nay toác ñoä phaùt trieån tuy chaäm laïi, ñaëc bieät giai ñoaïn trì treä cuûa tình traïng neàn kinh teá bong boùng trong 10 naêm töø 1992-2002; song Nhaät Baûn vaãn ñöôïc xem laø ñaàu taøu thöù hai treân theá giôùi veà kinh teá, khoa hoïc kyõ thuaät, taøi chính: - Tyû leä thaát nghieäp ôû möùc cao laø 5,4% (07/2002) vaø giaûm coøn 4,7% (2004) - Toång soá nôï trong daân cuûa chính phuû Nhaät chieám 140%GDP (khoaûng 6500 tyû USD) cao nhaát theá giôùi. - Toång ngaân saùch taøi khoùa 2002 laø 82,23 nghìn tyû yeân (khoaûng 623 tyû USD). Trong ñoù ngaân saùch ODA taøi khoùa 2002 laø khoaûng 1000 tyû yeân (khoaûng gaàn 9 tyû USD, giaûm 10,3% so vôùi naêm 2001). 19 - Toång nôï khoù ñoøi 366 tyû USD (tính ñeán 09/2002). - Döï tröõ ngoaïi teä tính ñeán 03/2002: 395,1 tyû USD, cao nhaát theá giôùi. - GDP qua caùc naêm Baûng 1: GDP cuûa Nhaät Baûn Naêm 1997 1998 1999 2000 2001 GDP (tæ USD) 4.210 3.832 4.349 4.765 4.143 GDP/ngöôøi (USD) 33.405 30.323 34.302 37.556 32.585 Nguoàn: Taïp chí The World 2000,2002 – Jetro. Nhaät Baûn laø moät trong soá nhöõng nöôùc coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån maïnh vaø ñöùng haøng ñaàu theá giôùi trong ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâtoâ, caùc thieát bò ñieän töû, hoùa chaát, ñoùng taøu …… Ñaëc tröng cuûa neàn kinh teá Nhaät Baûn laø caùc nhaø saûn xuaát cung öùng vaø phaân phoái chaët cheõ vôùi nhau thaønh nhöõng taäp ñoaøn vaø coâng nghieäp ñoùng vai troø quan troïng nhaát cuûa neàn kinh teá. Baûng 2: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Nhaät Baûn Naêm 1997 1998 1999 2001 2003 2004 Xuaát khaåu 421.010 386.869 417.413 480.683 477.540 582.600 Nhaäp khaåu 338.761 279.991 309.613 381.106 433.761 472.800 ÑVT: trieäu USD Nguoàn: Taïp chí The World – Jetro. Trong naêm 2004, veà thöông maïi toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Nhaät Baûn ñaït 1.055,40 tyû USD, taêng 12,2% so vôùi naêm 2003. Thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Nhaät Baûn laø Myõ (chieám 22,4% toång kim ngaïch xuaát khaåu, chuû yeáu laø thieát bò vaän taûi vaø maùy moùc), EU(15,5%, maët haøng xuaát khaåu chính laø thieát bò vaän taûi); Trung Quoác (13%, chuû yeáu laø maùy moùc), Haøn Quoác (7,8%); 10 nöôùc ASEAN (chieám 12,9% vôùi kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Nhaät 20 Baûn ñaït 7.893, taêng 11,5% so vôùi naêm 2003, trong ñoù Thai Lan, Singapore, Malaysia, Philippines, vaø Indonesia laø thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Nhaät Baûn). Thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Nhaät 2004 US 22% EU 16% China 13%S.Korea 8% Asean 13% Other 28% US EU China S.Korea Asean Other Veà nhaäp khaåu, kim ngaïch nhaäp coù xu höôùng gia taêng, naêm 2004 ñaït 472,8 tyû USD; taêng 10,9% so vôùi naêm 2003. Caùc maët haøng nhaäp khaåu chuû yeáu cuûa Nhaät laø nguyeân lieäu thoâ, nhieân lieäu, khoaùng chaát vaø thieát bò maùy moùc. Thò tröôøng nhaäp khaåu chính cuûa Nhaät Baûn laø Trung Quoác (chieám 20,7%); 10 nöôùc ASEAN (14,8%, trong ñoù Indonesia, Malaysia, Thailand laø 3 nöôùc trong ASEAN coù kim ngaïch xuaát khaåu lôùn nhaát sang Nhaät Baûn. Vieät Nam ñöùng thöù 6 sau 3 nöôùc treân, Philipines vaø Singapore); Myõ (13,7% chuû yeáu laø hoùa chaát vaø thieát bò maùy moùc); EU (12,6%) vaø Haøn Quoác (4,85%). Naêm 2004 laø naêm ñaùnh daáu giai ñoaïn phuïc hoài roõ neùt cuûa neàn kinh teá Nhaät sau 10 naêm trì treä. Naêm 2005, kinh teá Nhaät Baûn seõ tieáp tuïc phuïc hoài nhöng vôùi toác ñoä taêng tröôûng ñöôïc döï baùo chaäm hôn so vôùi naêm 2004. Chính phuû Nhaät ñang ñaët muïc tieâu phaùt trieån kinh teá 2005 nhö sau: taêng tröôûng GDP ñaït 1,6% do neàn kinh teá theá giôùi gaëp khoù khaên vaø tieâu duøng trong nöôùc giaûm, ñaàu tö voán ñaït 3,3% (so vôùi naêm 2004 laø 5,6%), xuaát khaåu taêng 6,2%, nhaäp khaåu taêng 8,7%, tieâu 21 duøng caù nhaân taêng 0,9% (so vôùi naêm 2004 taêng 1,7%), giaù baùn buoân haøng hoùa seõ taêng 0,4% (so vôùi naêm 2004 taêng 1,4%) Thò tröôøng nhaäp khaåu cuûa Nhaät 2004 China 21% Asean 15% US 14%EU 13% S.Korea 5% Other 32% China Asean US EU S.Korea Other 2. Quan heä Vieät – Nhaät 2.1 Nhöõng daáu moác trong quaù trình taùi thieát quan heä Vieät – Nhaät Nhaät Baûn thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi mieàn Baéc Vieät Nam vaøo thaùng 09/1973 vaø vaøo 07/1976 baét ñaàu quan heä ngoaïi giao vôùi nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát, ñaët neàn taûng cho söï phaùt trieån quan heä giöõa hai nöôùc. Nhöng quan heä Vieät – Nhaät chæ thöïc söï phaùt trieån vöõng chaéc töø sau Hoäi nghò hoøa bình veà Campuchia vaøo naêm 1991, baét ñaàu baèng vieäc thaûo luaän môû laïi vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) cho Vieät Nam. Keát quaû cuûa voøng thaûo luaän ñoù laø vaøo thaùng 11/1992, hai beân ñaõ kyù keát hieäp ñònh veà vieäc Nhaät Baûøn caáp cho Vieät Nam moät khoaûn vieän trôï coù haïn ñònh 45 tyû 500 trieäu Yen, môû ra moät trang söû môùi trong quan heä Vieät – Nhaät. Thaùng 01/1993, laõnh söï quaùn Nhaät Baûn ñöôïc môû taïi TPHCM. Thaùng 10, “thaùng vaên hoùa kyû nieäm 20 naêm thieát laäp quan heä ngoaïi giao Vieät – Nhaät” ñaõ ñöôïc toå chöùc. Thaùng 11, taïi Hoäi nghò caùc nöôùc vieän trôï cho Vieät Nam, Nhaät Baûn ñaõ quyeát ñònh vieän trôï 60 tyû Yen vaø trôû thaønh nöôùc vieän trôï tröïc tieáp lôùn nhaát cho 22 Vieät Nam. Thaùng 01/1996, Hoäi nghò hôïp taùc kinh teá laàn thöù nhaát khai maïc taïi Tokyo nhaèm muïc ñích giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà toàn ñoïng vaø xuùc tieán quan heä maäu dòch, ñaàu tö giöõa hai nöôùc. Nhìn chung quan heä hôïp taùc Vieät – Nhaät ngaøy caøng phaùt trieån toaøn dieän treân moïi lónh vöïc kinh teá, chính trò, vaên hoùa, giaùo duïc vaø y teá. 2.2 Quan heä thöông maïi, ñaàu tö Vieät – Nhaät Tính ñeán 01/03/2003 ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Nhaät sang Vieät Nam coù 369 döï aùn vôùi soá voán ñaêng kyù 4,2 tyû USD. Trong soá 62 nöôùc, vuøng laõnh thoå coù döï aùn ñaàu tö taïi Vieät Nam, Nhaät ñöùng thöù ba sau Singapore vaø Ñaøi Loan veà soá voán ñaêng kyù nhöng ñöùng ñaàu veà kim ngaïch ñaàu tö ñaõ ñi vaøo thöïc hieän (3,26 tyû USD, xaáp xæ 77,6%). Nhaät Baûn laø nöôùc taøi trôï ODA lôùn nhaát cho Vieät Nam, töø naêm 1992- 2002 ñaït khoaûng 8,2 tyû USD; trong ñoù vieän trôï khoâng hoaøn laïi khoaûng 1 tyû USD, chieám khoaûng 40% khoái löôïng ODA cuûa coäng ñoàng quoác teá cam keát cho Vieät Nam. Quan heä kinh teá, thöông maïi vaø ñaàu tö Nhaät – Vieät ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån khaù toát ñeïp vaø maïnh meõ töø naêm 1991. Töø naêm 1990 ñeán nay, Nhaät Baûn luoân laø thò tröôøng xuaát khaåu lôùn nhaát cuûa Vieät Nam: chieám khoaûng 17 – 20% kim ngaïch xuaát cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân so vôùi caùc nöôùc khaùc xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Nhaät thì tyû leä xuaát cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng naøy coøn raát khieâm toán, vôùi kim ngaïch hai chieàu ôû möùc 4,7-4,8 tyû USD / naêm. Caùc maët haøng chuû yeáu cuûa Vieät Nam xuaát khaåu sang Nhaät Baûn laø daàu thoâ, caø pheâ, cheø, haøng deät may, giaøy deùp, haûi saûn, thöïc phaåm cheá bieán, haøng thuû coâng myõ ngheä, goám söù vaø ñoà goã gia duïng ... trong ñoù chæ rieâng ba maët haøng coù kim ngaïch xuaát khaåu lôùn nhaát cuûa Vieät Nam vaøo Nhaät Baûn laø daàu thoâ, haûi saûn vaø deät may ñaõ chieám tôùi 70-91% kim ngaïch xuaát cuûa Vieät Nam sang thò tröôøng Nhaät vaø 23 chuùng chæ môùi ñaùp öùng moät tyû leä raát nhoû nhu caàu cuûa thò tröôøng Nhaät Baûn ñoái vôùi caùc maët haøng naøy. Baûng 3. Kim ngaïch xuaát khaåu Vieät Nam sang thò tröôøng Nhaät 1999 – 2004 Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 KNXK 1,786,253 2,621,658 2,609,802 2,438,144 2,909,151 3,502,362 Unit: US$1,000 Source: General Department of Customs Nhö vaäy coù theå thaáy Nhaät Baûn laø thò tröôøng ñaày tieàm naêng cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam xuaát khaåu caùc maët haøng chuû löïc ñoù. Ví duï nhö daàu thoâ cuûa Vieät Nam chæ chieám khoaûng 1,8-2%; haûi saûn chæ chieám 2,8-3% vaø may maëc chieám khoaûng 3% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu caùc maët haøng töông töï cuûa Nhaät Baûn. Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam sang Nhaät Baûn laø töông ñoái oån ñònh, nhöng vôùi tính boå sung laãn nhau cuûa cô caáu haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu cuûa hai nöôùc thì tyû troïng coøn khaù nhoû beù so vôùi tieàm naêng vaø ñeán nay Vieät Nam chæ laø moät baïn haøng nhoû cuûa Nhaät Baûn. Naêm 2003, xuaát khaåu Vieät Nam sang thò tröôøng Nhaät laø 2,90 tyû USD vaø Vieät Nam nhaäp khaåu töø Nhaät Baûn khoaûng 2,99 tyû USD. Ñieåm haïn cheá lôùn nhaát laø cô caáu haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam sang Nhaät Baûn coøn ñôn giaûn trong ñoù treân 50% laø nguyeân lieäu thoâ vaø saûn phaåm môùi qua sô cheá. Tuy nhieân, thôøi gian gaàn ñaây Vieät nam ñaõ baét ñaàu saûn xuaát ñöôïc moät soá maët haøng coù chaát löôïng cao, maãu maõ ñeïp phuø hôïp vôùi thò tröôøng Nhaät Baûn nhö haøng coâng nghieäp, tieâu duøng, thuû coâng myõ ngheä ... Caùc maët haøng nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam töø Nhaät chuû yeáu laø maùy tính, linh kieän ñieän töû, maùy moùc, phuï tuøng thay theá, theùp, nguyeân lieäu thoâ, nhieân lieäu ……… 24 Baûng 4. Kim ngaïch nhaäp khaåu Vieät Nam töø Nhaät 1999 – 2004 Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 KNNK 1,476,691 2,250,567 2,215,265 2,509,647 2,993,958 3,552,605 Unit: US$1,000 Source: General Department of Customs 3. Thò tröôøng deät may Nhaät vaø nhöõng vaán ñeà caàn naém vöõng khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy 3.1 Ñaëc ñieåm chung veà thò tröôøng deät may Nhaät Ngaønh deät may laø moät ngaønh then choát, coâng nghieäp deät may töøng laø ñoäng löïc cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa Nhaät Baûn. Nhöng giôø ñaây, söùc caïnh tranh quoác teá ngaøy caøng taêng leân taïi nhöõng nöôùc Chaâu AÙ coù nguoàn lao ñoäng giaù reû nhö Thaùi Lan, Trung Quoác, Ñaøi Loan laøm cho naêng löïc xuaát khaåu cuûa ngaønh deät may Nhaät Baûn giaûm so vôùi tröôùc ñaây. Caùc haõng saûn xuaát chuû yeáu khoâng ngöøng thay theá maët haøng saûn xuaát kinh doanh chính theo höôùng chuù troïng ñeán haøng gia coâng hôn laø nguyeân lieäu nhö chuyeån töø laøm haøng sôïi sang haøng deät, roài sang haøng may maëc. Hieän nay, saûn phaåm deät may nhaäp khaåu chieám 60% veà soá löôïng vaø 60% veà giaù trò treân thò tröôøng Nhaät. Caùc maët haøng nhaäp khaåu chính cuûa Nhaät laø suits, underwear, corselette, pyjamas, babies’ garment, sock … Baûng 5 cho thaáy tyû leä nhaäp khaåu cuûa haàu heát caùc saûn phaåm deät may vaøo Nhaät trung bình treân 60%. Baûng 5_ Kim ngaïch xuaát, nhaäp vaø saûn xuaát noäi ñòa cuûa moät soá maët haøng deät may chuû yeáu cuûa Nhaät 1998 – 2001. 1998 1999 2000 2001 Domestic production 408,726 351,711 313,680 266,367 Exports 3,092 2,807 3,092 2,727 SUITS Imports 380,961 459,363 584,983 617,672 25 Domes.market total 786,595 808,266 895,570 881,31 Imports’ share 48.4% 56.8% 65.3% 70.1% Domestic production 309,550 272,925 234,184 189,664 Exports 1,872 1,816 1,917 1,725 Imports 406,481 494,401 609,023 609,365 Domes.market total 714,159 765,510 841,290 797,304 UNDERWEAR CORSELETTE PYJAMAS Imports’ share 56.9% 64.6% 72.4% 76.4% Domestic production 7,220 4,529 3,730 3,251 Exports 894 616 498 433 Imports 96,005 131,235 155,767 169,259 Domes.market total 102,331 135,148 158,999 172,077 BABIES’ GARMENTS Imports’ share 93.8% 97.1% 98.0% 98.4% Domestic production 899,804 819,947 757,854 718,869 Exports 15,855 14,462 13,846 6,924 Imports 456,902 949,451 1,037,557 783,788 Domes.market total 1,340,851 1,754,936 1,781,564 1,495,733 SOCKS Imports’ share 34.1% 54.1% 58.2% 52.4% Unit : 1,000 units Source : Textile and Consumer Goods Statistics, Japan Exports and Imports 26 3.2 Tình hình nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Nhaät Saûn phaåm nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi vaøo Nhaät ñöôïc phaân loaïi nhö sau: Caáp ñoä saûn phaåm Ñaëc ñieåm Nöôùc xuaát khaåu Caùc saûn phaåm thoâng thöôøng Nguyeân lieäu doài daøo, chuû yeáu laø haøng gia coâng Trung Quoác, caùc nöôùc Asean Saûn phaåm coù chaát löôïng vöøa phaûi Caùc loâ haøng nhoû, thôøi gian giao haøng ngaén, chuûng loaïi phong phuù hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng Nhaät Trung Quoác, Haøn Quoác, Hoàng Koâng vaø caùc nöôùc Asean Saûn phaåm coù chaát löôïng cao Caùc loâ haøng nhoû, chuûng loaïi phong phuù vôùi nhöõng nhaõn hieäu coù tieáng. Chuû yeáu laø haøng thôøi trang cao caáp, ñaét tieàn. Caùc nöôùc Taây Aâu, Myõ Toång kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Nhaät qua caùc naêm ñöôïc theå hieän trong baûng sau: Baûng 6 - Toång kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Nhaät Naêm 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 TNK 1,841,325 1,777,755 2,006,754 2,188,413 2,071,718 2,080,626 2,226,338 Units : Yen million Source : Japan Exports and Imports Theo doõi bieán ñoäng veà tình hình nhaäp khaåu deät may vaøo Nhaät coù theå thaáy haøng may maëc nhaäp khaåu vaøo Nhaät taêng raát nhanh vaøo nhöõng naêm 80 vaø tieáp tuïc taêng vôùi toác ñoä raát nhanh vaøo nhöõng naêm 90. Sau ñoù vaøo naêm 1997 do ñoàng Yeân maát giaù vaø tieâu duøng giaûm, haøng nhaäp khaåu chöõng laïi vaø giaûm daàn. Xu höôùng naøy vaãn 27 Kim ngaïch nhaäp khaåu deät may cuûa Nhaät 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 tieáp tuïc vaøo naêm 1998. Sau ñoù, vôùi nhöõng bieän phaùp taêng cöôøng tieáp thò tôùi taän tay ngöôøi tieâu duøng vaø caùc cöûa haøng taêng cöôøng giaûm giaù ñoái vôùi nhöõng maët haøng coù nhu caàu thaáp ñeå kích thích ngöôøi mua haøng, naêm 1999 thò tröôøng nhaäp khaåu coù xu höôùng hoài phuïc. Nhöõng naêm tieáp theo kim ngaïch nhaäp khaåu deät may vaøo Nhaät coù xu höôùng taêng vaø oån ñònh, naêm 2001 laø 2,188,413 trieäu Yen taêng 9,9% so vôùi naêm 2000. Rieâng naêm 2002, ñaây laø naêm ñaàu tieân keå töø naêm 1999 kim ngaïch nhaäp khaåu deät may vaøo Nhaät giaûm, chæ coøn 2,071,718 trieäu Yen; giaûm 5,3% so vôùi naêm tröôùc. Naêm 2004 ñaùnh daáu söï phuïc hoài cuûa kinh teá Nhaät, vì vaäy saûn luôïng nhaäp khaåu haøng deät may taêng, leân ñeán 2,226,338 trieäu Yen. Phaân tích tình hình nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät theo maët haøng Ta nhaän thaáy taäp trung chuû yeáu ôû hai saûn phaåm chính laø caùc saûn phaåm deät kim Kim ngaïch nhaäp khaåu deät may cuûa Nhaät theo töøng maët haøng 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 0 1998 1999 2000 2001 2002 Knit wear Woven wear Knit accessories Woven accessories 28 (knit wear) vaø caùc saûn phaåm deät thoi (woven wear); trong ñoù haøng deät kim chieám 42,6% veà giaù trò vaø saûn phaåm deät thoi chieám 57,4%. Saûn phaåm deät kim (knit wear) bao goàm aùo khoaùc, aùo sô mi, ñoà loùt, pyjama, quaàn aùo treû em, gaêng tay, vôù, ñoà bôi … vôùi kim ngaïch nhaäp khaåu töông ñoái oån ñònh qua caùc naêm; chieám töø 40 – 50% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu deät may vaøo Nhaät. Baûng 7 - Kim ngaïch nhaäp khaåu maët haøng deät kim cuûa Nhaät 1998 1999 2000 2001 2002 Knit wear 837,669 776,188 876,633 931,045 872,916 Knit accessories 5,020 5,456 6,819 8,894 10,596 TOTAL 842,689 781,644 883,452 939,939 883,512 Units: Yen million Source: Japan Exports and Imports Saûn phaåm deät thoi (woven wear) cuõng laø caùc saûn phaåm töông töï nhö haøng deät kim, beân caïnh ñoù coøn coù khaên tay, caø vaït, brassieres, girdles, corsets .... Caùc saûn phaåm naøy ñöôïc nhaäp khaåu vôùi soá löôïng taêng oån ñònh qua caùc naêm. Rieâng naêm 2002 coù giaûm hôn so vôùi naêm tröôùc; tuy nhieân nhìn chung caùc saûn phaåm deät thoi luoân chieám tyû leä dao ñoäng töø 55% ñeán 58% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu deät may haøng naêm cuûa Nhaät. Baûng 8 - Kim ngaïch nhaäp khaåu maët haøng deät thoi cuûa Nhaät 1998 1999 2000 2001 2002 Woven wear 992,983 990,544 1,118,235 1,243,129 1,182,931 Wovenaccessories 5,653 5,567 5,067 5,390 5,275 TOTAL 998,636 996,111 1,123,302 1,248,519 1,188,206 Units: Yen million Source: Japan Exports and Imports Chi tieát cuï theå töøng maët haøng nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät naêm 2002 ñöôïc theå hieän qua phuï luïc 1. 29 Phaân tích tình hình nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät theo thò tröôøng vaø xuaát xöù haøng Töø naêm 1987 trôû laïi ñaây, haøng nhaäp khaåu luoân chieám tôùi 60% tính veà giaù trò vaø treân 60% tính veà soá löôïng treân thò tröôøng Nhaät. Trung Quoác luoân ñöùng ñaàu danh saùch xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät, chieám treân 70%. Trong naêm 2002, Trung Quoác chieám ñeán 80.5% saûn phaåm deät kim vaø 79.1% saûn phaåm deät thoi trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu hai saûn phaåm naøy sang Nhaät. Khoâng chæ nhöõng nhaø ñaàu tö cuûa Nhaät hoaùn chuyeån saûn xuaát cuûa hoï sang Trung Quoác maø caû caùc nöôùc Chaâu Aâu, Myõ cuõng ñaõ vaø ñang tieán haønh xaây döïng caùc nhaø maùy saûn xuaát ôû Trung Quoác ñeå coù ñöôïc saûn phaåm reû hôn vaø thôøi gian vaän chuyeån ngaén hôn. Moät phaàn trong soá saûn phaåm naøy ñöôïc xuaát tröïc tieáp töø Trung Quoác qua Nhaät. Thôøi gian gaàn ñaây, nhaäp khaåu töø Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Hongkong giaûm daàn, trong khi nhaäp khaåu töø Vieät Nam, Thailand, Indonesia, vaø caùc nöôùc Asean khaùc ngaøy moät gia taêng; tuy nhieân vieäc gia taêng naøy cuõng chöa theå giuùp caùc nöôùc naøy ñöùng vaøo vò trí ñoái thuû vôùi Trung Quoác. Naêm 2002, saûn löôïng nhaäp khaåu saûn phaåm deät kim cuûa Trung Quoác giaûm 3.7% vaø saûn phaåm deät thoi laø 4.5% so vôùi naêm 2001. Giaûm ñaùng keå veà saûn löôïng laø Haøn quoác. Nhaäp khaåu töø YÙ, caùc nöôùc thaønh vieân EU khaùc vaø Myõ chæ chieám khoaûng 10%, nhöng coù nhieàu saûn phaåm cao caáp hoaëc ñöôïc saûn xuaát döôùi license cuûa Nhaät hoaëc ñöôïc saûn xuaát tröïc tieáp töø caùc nhaø maùy ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ khaùc. Nhìn chung nhöõng phaàn naøy khoâng aûnh höôûng ñaùng keå trong toång saûn phaåm nhaäp khaåu. Saûn phaåm deät kim Naêm 2002, Haøn Quoác giaûm suùt moät saûn löôïng ñaùng keå saûn phaåm deät kim xuaát sang Nhaät, giaûm gaàn 60% so vôùi naêm 2001; ñieàu naøy taïo theâm nhieàu öu theá cho saûn phaåm cuûa Trung quoác trong vieäc xuaát khaåu sang thò tröôøng Nhaät. Trong khi Shares of knit wear imports in 2002 (value basis)Trends in import volume by leading exporters 30 ñoù, YÙ vaø caùc nöôùc EU cuõng coù gia taêng veà saûn löôïng xuaát sang Nhaät nhöng khoâng ñaùng keå vôùi thò phaàn dao ñoäng töø 5.6% ñeán 6.3%. China 81% R.Korea 4% Italy 4% Others 11% 0 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 3,000,000 3,500,000 1998 1999 2000 2001 2002 China R.Korea Phaân tích theo töøng maët haøng, Trung quoác chieám khoaûng 85% ôû caùc saûn phaåm men’s suits, underwear, pyjamas, vaø babies’ garments. Ñoái vôùi saûn phaåm women’s blouse vaø gloves, thò phaàn cuûa Trung Quoác xaáp xæ 70%. Haøn Quoác vaø caùc nöôùc EU coù thò phaàn nhaäp khaåu khoaûng 12% ñoái vôùi saûn phaåm women’s blouse, trong khi ñoù Malaysia chieám ñeán 17,7% thò phaån saûn phaåm gloves. YÙ, Anh vaø caùc nöôùc EU khaùc chieám 15.1% ñoái vôùi saûn phaåm knit accessories. Baûng 9 – Saûn löôïng nhaäp khaåu maët haøng deät kim vaøo Nhaät theo thò tröôøng. 1998 1999 2000 2001 2002 Volume Volume Volume Volume Value Volume Value % China 1,551,850 2,582,174 3,154,314 2,955,111 729,680 3,040,011 702,904 80.5% R.Korea 289,988 400,427 369,332 252,453 58,216 166,657 37,172 4.3% Thailand 89,236 143,005 130,702 104,502 16,104 92,468 14,189 1.6% Indonesia 79,243 157,659 132,449 93,138 9,608 67,490 7,132 0.8% VietNam 47,702 62,380 71,377 54,978 13,337 49,204 11,069 1.3% Others 201,233 244,098 256,549 187,328 112,994 154,166 111,046 11.5% TOTAL 2,259,251 3,589,744 4,114,722 3,647,511 939,939 3,569,996 883,512 100% (EU) 20,075 17,115 19,071 20,657 51,121 16,522 54.047 6.2% Units: tons, Yen million Source: Japan Exports and Imports 31 Xeùt cuï theå ôû naêm 2002, ta nhaän thaáy ñoái vôùi saûn phaåm deät kim, Trung Quoác daãn ñaàu chieám 80.5% vôùi saûn löôïng nhieàu nhaát taäp trung ôû caùc saûn phaåm coats, suits, underwear, babies’ garments vaø products, knitted or crocheted; trong ñoù ñaëc bieät suits chieám ñeán 91.5% trong toång kim ngaïch nhaäp saûn phaåm naøy vaøo Nhaät, ñaây laø maët haøng coù nhieàu lôïi theá nhaát cuûa Trung Quoác. EU ñöôïc xeáp thöù hai vôùi toång kim ngaïch xuaát vaøo Nhaät cho maët haøng deät kim chieám 6.2% vôùi moät soá maët haøng noåi troäi nhö shirts (12% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu maët haøng naøy vaøo Nhaät); suits (8.3%) Haøn Quoác cuõng ñöôïc keå ñeán nhö moät trong nhöõng nöôùc coù kim ngaïch xuaát vaøo Nhaät cao vôùi moät soá saûn phaåm lôïi theá nhö shirts (12.7% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu maët haøng naøy vaøo Nhaät); other garments, knitted or crocheted (11.5%). Keá ñeán coù theå keå ñeán laø YÙ, Myõ, Ñaøi Loan, Malaysia vôùi caùc saûn phaåm deät kim khaùc. Vieät Nam chuùnng ta ñöôïc xeáp thöù ba ôû moät soá maët haøng nhö knitted coats men (3.1% trong toång kim ngaïch nhaäp maët haøng naøy vaøo Nhaät); coats women 4.5% vaø suits 1.0%; babies’ garments and clothing acc 1.8%; Track suits, ski suits and swimwear 5.8%. Chi tieát veà saûn löôïng cuï theå cuûa caùc nhaø xuaát khaåu haøng ñaàu saûn phaåm deät kim vaøo Nhaät naêm 2002 ñöôïc theå hieän trong phuï luïc 2. Saûn phaåm deät thoi Ñoái vôùi saûn phaåm deät thoi, Trung Quoác vaãn tieáp tuïc daãn ñaàu vôùi tyû troïng veà saûn löôïng nhaäp vaøo Nhaät taêng oån ñònh qua caùc naêm; vaø chieám 79.1% veà giaù trò trong 0 200,000 1998 1999 2000 2001 2002 400,000 600,000 800,000 1,000,000 1,200,000 1,400,000 China 79% Italy 6% Others 11% China VietNam VietNam 4% 32 naêm 2002. Keá ñeán laø Italy vôùi tyû troïng 6.3% veà giaù trò saûn phaåm deät thoi nhaäp vaøo Nhaät. Vieät Nam cuûa chuùng ta ñöôïc xeáp thöù ba vôùi tyû leä 3.9% veà giaù trò trong naêm 2002; nhìn chung xeùt veà saûn löôïng Vieät Nam taêng oån ñònh, ñaëc bieät trong naêm 2000 ñaït ñöôïc 95,748 ton; taêng 43,01% so vôùi naêm 1999. Naêm 2002 do nhöõng bieán ñoäng chung veà tình hình deät may theá giôùi vaø tình hình kinh teá gaëp khoù khaên ôû Nhaät neân saûn löôïng coù giaûm suùt ñaùng keå, chæ coøn 66,757 ton; tuy nhieân Vieät nam vaãn ôû vò trí thöù ba veà xuaát saûn phaåm deät thoi vaøo Nhaät. Baûng 10 – Saûn löôïng nhaäp khaåu maët haøng deät thoi vaøo Nhaät theo thò tröôøng. 1998 1999 2000 2001 2002 Volume Volume Volume Volume Value Volume Value % China 775,568 1,005,467 1,229,305 1,328,169 979,350 1,291,941 935,342 79.1% VietNam 31,350 66,951 95,748 90,422 50,061 66,757 45,996 3.9% Indonesia 24,029 23,954 25,242 22,764 15,251 19,430 11,554 1.0% India 13,822 16,753 22,796 22,006 11,229 16,886 8,993 0.8% Thailand 16,585 15,511 16,219 15,096 12,316 13,388 11,159 0.9% Others 95,372 87,591 79,845 74,728 180,311 59,503 175,162 14.3% TOTAL 956,725 1,216,227 1,469,156 1,553,186 1,248,519 1,467,905 1,188,206 100.0% (EU) 21,471 20,192 20,305 21,463 108,927 18,418 108,636 9.2% Tieáp ñeán laø Indonesia (1.0%), India(0.8%) , Thailand (0.9%) vaø caùc nöôùc coøn laïi chieám khoaûng 14.4%. Phaân tích theo töøng maët haøng ñoái vôùi saûn phaåm deät thoi trong naêm 2002, ta nhaän thaáy nhìn chung coù söï suït giaûm veà saûn löôïng vaø giaù trò; Trung Quoác vaãn laø nhaø xuaát khaåu haøng ñaàu vôùi tyû troïng cuûa caùc maët haøng ña soá töø 70% trôû leân; trong ñoù ñaëc bieät saûn phaåm pyjamas, underwear chieám ñeán 91,6% (women) vaø 94,6% (men). Trong soá caùc nhaø nhaäp khaåu ñöùng ñaàu thì Italy coù saûn löôïng xuaát phaân boå ñeàu ôû caùc maët haøng nhö coats (6.7%), suits mens (5.9%), suits womens (8.0%) vaø moät soá maët haøng khaùc chieám tyû troïng khaù lôùn nhö shawls , scarves, mufflers 33 (25.8%); tracks suits, ski suits and swimwear (12.7%); trong ñoù ñaëc bieät saûn phaåm ties chieám ñeán 50.4%, vöôït qua caû Trung Quoác veà giaù trò xuaát (33.7%). Vieät Nam cuûa chuùng ta ñöôïc xeáp haïng thöù ba trong vieäc xuaát khaåu saûn phaåm deät thoi vaøo Nhaät; tuy nhieân tyû troïng cuûa chuùng ta coøn quaù thaáp, noåi troäi chæ coù ba maët haøng swimwear (12.%); gloves, mittens and mitts (13.5%); brassieres (11.7%); coøn laïi ña soá caùc maët haøng chæ döôùi 6.5%. Chi tieát veà saûn löôïng cuï theå cuûa caùc nhaø xuaát khaåu haøng ñaàu saûn phaåm deät thoi vaøo Nhaät naêm 2002 ñöôïc theå hieän trong phuï luïc 3. Thò phaàn nhaäp khaåu moät soá saûn phaåm chính trong toång kim ngaïch cuûa Nhaät Trong khi saûn löôïng saûn xuaát noäi ñòa giaûm daàn qua caùc naêm thì nhaäp khaåu coù xu höôùng taêng ñaùng keå. Ñoái vôùi saûn phaåm suits, trong khi saûn xuaát noäi ñòa giaûm töø 408,7 trieäu units trong naêm 1998 xuoáng coøn 266,3 trieäu units thì nhaäp khaåu taêng moät caùch ñoät bieán töø 380,9 trieäu units (1998) leân ñeán 617,6 trieäu unit (2001); taêng ñeán 62.1%. Neáu xeùt toång theå trong giai ñoaïn 4 naêm lieàn (1998 – 2001), thò phaàn nhaäp khaåu taêng töø 48.4% ñeán 70.1%. Thöïc teá ñaõ chöùng minh vieäc nhaäp khaåu saûn phaåm coù lôïi hôn saûn xuaát taïi Nhaät do caùc nöôùc coù nguoàn nhaân coâng reû, doài daøo, vaø khaù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi khaùc giuùp giaûm giaù thaønh cho caùc saûn phaåm may maëc thöôøng ngaøy coù chaát löôïng cao. Ñoù laø nguyeân nhaân vì sao saûn löôïng nhaäp khaåu cuûa Nhaät ngaøy caøng taêng, vaø saûn xuaát trong nöôùc ngaøy caûng giaûm. Baûng döôùi ñaây cho thaáy tyû troïng nhaäp khaåu moät soá maët haøng deät may so vôùi toång saûn löôïng cuûa caû nöôùc. 1998 1999 2000 2001 Domestic production 408,726 351,711 313,680 266,367 Exports 3,092 2,807 3,092 2,727 Imports 380,961 459,363 584,983 617,672 SUITS Domes.market total 786,595 808,266 895,570 881,31 34 Imports’ share 48.4% 56.8% 65.3% 70.1% Domestic production 309,550 272,925 234,184 189,664 Exports 1,872 1,816 1,917 1,725 Imports 406,481 494,401 609,023 609,365 Domes.market total 714,159 765,510 841,290 797,304 UNDERWEAR CORSELETTE PYJAMAS Imports’ share 56.9% 64.6% 72.4% 76.4% Domestic production 7,220 4,529 3,730 3,251 Exports 894 616 498 433 Imports 96,005 131,235 155,767 169,259 Domes.market total 102,331 135,148 158,999 172,077 BABIES’ GARMENTS Imports’ share 93.8% 97.1% 98.0% 98.4% Domestic production 899,804 819,947 757,854 718,869 Exports 15,855 14,462 13,846 6,924 Imports 456,902 949,451 1,037,557 783,788 Domes.market total 1,340,851 1,754,936 1,781,564 1,495,733 SOCKS Imports’ share 34.1% 54.1% 58.2% 52.4% Unit: 1,000 units Source: Textile and Consumer Goods Statistics, Japan Exports and Imports 3.3 Caùc qui ñònh vaø qui trình nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät 3.3.1 Qui ñònh Thuû tuïc chung veà khai quan nhaäp khaåu Cuõng nhö caùc nöôùc khaùc moïi toå chöùc muoán nhaäp khaåu haøng hoùa vaøo Nhaät phaûi trình vôùi Cuïc tröôûng Haûi quan vaø ñöôïc chæ ñöôïc pheùp nhaäp sau khi hoaøn taát caùc thuû tuïc lieân quan, töø vieäc môû tôø khai ñeán vieäc hoaøn taát caùc thuû tuïc veà thanh toaùn thueá vaø caùc chi phí khaùc. Treân 90% thuû tuïc nhaäp khaåu ôû Nhaät ñöôïc vi tính hoùa. Khai baùo Haûi quan (Luaät Haûi quan, ñieàu 67 – 72) (1)Ñieàn form vaø noäp hoà sô khai quan 35 Sau khi haøng hoùa ñöôïc ñöa vaøo khu Hozei hoaëc khu vöïc ñöôïc chæ ñònh, khaùch haøng seõ tieán haønh khai baùo soá löôïng, giaù trò haøng hoùa vaø moät soá yeâu caàu khaùc cuûa cô quan Haûi quan. Ñoái vôùi moät soá maët haøng caàn giaáy pheùp thì vieäc khai baùo naøy ñöôïc thöïc hieän tröôùc khi haøng ñöôïc ñöa vaøo Hozei; nghóa laø khi haøng hoùa vaãn coøn ôû treân taøu hoaëc saø lan. (2)Ngöôøi khai quan Toå chöùc, coâng ty coù teân nhaäp khaåu seõ laø ngöôøi tieán haønh môû tôø khai. Tuy nhieân, ña soá caùc coâng ty ôû Nhaät ñeàu uûy thaùc moät ñaïi lyù giao nhaän tieán haønh laøm caùc thuû tuïc naøy cho mình. (3)Caùc chöùng töø yeâu caàu (Luaät Haûi quan – ñieàu 68) Boä chöùng töø noäp ñeå khai quan (moãi chöùng töø goàm ba baûn) bao goàm : - Invoice - Bill of Lading hoaëc Airwaybill - Certificate of origin (ñoái vôùi caùc nöôùc thuoäc WTO/ coù cam keát vôùi Nhaät) - Certificate of origin Form A (aùp duïng cho caùc nöôùc coù cam keát thöông maïi vôùi Nhaät) - Packing Lists; insurance cerificate, freight accounts. - Giaáy pheùp/ caùc giaáy chöùng nhaän khaùc ñöôïc yeâu caàu bôûi cô quan Haûi quan. - Giaáy chöùng nhaän maët haøng ñöôïc mieãn giaûm thueá (neáu coù) - Uûy nhieäm chi thanh toaùn tieàn thueá nhaäp khaåu Trong moät soá tröôøng hôïp cuï theå, cô quan Haûi quan coù theå yeâu caàu theâm moät soá giaáy tôø caàn thieát ñeå boå sung cho vieäc nhaäp haøng. (4)Heä thoáng giaùm saùt tröôùc khi haøng ñeán (Pre-Arrival Examination System) • Hoaït ñoäng cuûa heä thoáng: Sau khi nhaän ñöôïc thoâng baùo haøng ñeán, ngöôøi nhaäp khaåu noäp hoà sô khai quan vaø ñöa haøng hoùa vaøo khu vöïc chæ ñònh 36 Hozei. Haûi quan seõ kieåm tra noäi dung cuûa töøng loâ haøng. Vieäc giaùm saùt naøy seõ ñöôïc baét ñaàu chæ sau khi haøng ñöôïc mang vaøo khu vöïc Hozei. • Pre-Arrival Examination System yeâu caàu boä chöùng töø töông töï nhö boä chöùng töø khai quan. Boä chöùng töø naøy seõ ñöôïc trình cho Haûi quan giaùm saùt cuûa Hozei. Tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp Cuïc Haûi quan coù quyeàn yeâu caàu khaùch haøng trình chöùng töø cho vaên phoøng Haûi Quan vuøng hoaëc moät nôi khaùc nhöng thuaän lôïi hôn cho vieäc laáy haøng. • Thôøi gian noäp chöùng töø vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo sau khi taøu chaïy. Hieän nay ôû Nhaät chaáp nhaän giao dòch tyû giaù vôùi USD, baûng Anh vaø moät soá ngoaïi teä maïnh khaùc. • Trong moät soá tröôøng hôïp neáu nhaø nhaäp khaåu hoaøn taát ñaày ñuû nhöõng yeâu caàu cuûa giai ñoaïn Pre-Arrival Examination System (xem chi tieát phuï luïc 8), Haûi quan coù theå xem xeùt vaø coi nhö nhaø nhaäp khaåu ñaõ hoaøn taát thuû tuïc khai quan. Nhìn chung heä thoáng kieåm soaùt haûi quan nhaäp khaåu ôû Nhaät khaù chaët cheõ vaø ñöôïc heä thoáng hoùa baèng vi tính neân vieäc thoâng quan raát nhanh vaø thuaän lôïi cho caùc nhaø nhaäp khaåu. 3.3.2 Thueá nhaäp khaåu vaø thueá tieâu thuï Nhìn chung möùc thueá haøng deät may thöôøng töø 14-16.8%, möùc thueá cho aùo sô mi thì thaáp hôn 9 – 11,2%. Nöôùc ñöôïc aùp duïng cheá ñoä öu ñaõi (GSP) thì coù möùc thueá thaáp theo ñieàu kieän phaân boå tröôùc hoaëc mieãn thueá. *Heä thoáng öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) Caùc möùc thueá öu ñaõi ñoái vôùi haøng may maëc ñöôïc quaûn lyù nhö sau: Caùc möùc thueá traàn öu ñaõi ñöôïc xaùc ñònh cho moãi naêm taøi chính vaø caùc möùc thueá öu ñaõi ñöôïc phaân boå tröôùc thoâng qua vieäc noäp ñôn xin. Ngöôøi nhaäp khaåu xin ñöôïc phaân boå thueá öu ñaõi traàn baèng caùch noäp ñôn xin lieân heä phoøng thueá quan, Vuï kinh teá 37 quoác teá, Boä coâng thöông hoaëc vaên phoøng thöông maïi quoác teá vaø coâng nghieäp khu vöïc. Ngöôøi nhaäp khaåu seõ noäp giaáy chöùng nhaän phaân boå cuøng vôùi giaáy chöùng nhaän öu ñaõi do cô quan chính thöùc cuûa nöôùc xuaát xöù caáp, cho haûi quan taïi caûng ñeán. Moät soá maët haøng coù möùc thueá öu ñaõi traàn vaø haïn ngaïch toái ña cho töøng nöôùc xaùc ñònh vaøo ñaàu moãi naêm taøi chính vaø phaûi qua kieåm tra haøng ngaøy, theo ñoù nhaäp khaåu ñöôïc tính toaùn haøng ngaøy vaø möùc thueá toái hueä quoác (MFN) ñöôïc aùp duïng 2 ngaøy sau khi möùc thueá traàn hoaëc möùc haïn ngaïch toái ña noùi treân bò vöôït quaù. Ñeå ñöôïc höôûng thueá suaát öu ñaõi, nhaø nhaäp khaåu caàn phaûi trình ñöôïc C/O ñöôïc phaùt haønh bôûi cô quan coù thaåm quyeàn cuûa nöôùc xuaát khaåu. Tuy nhieân, cô quan Haûi quan coù theå khoâng yeâu caàu xuaát trình C/O trong tröôøng hôïp toång giaù trò haøng hoùa khoâng lôùn hôn 200.000 Yen. Caùc möùc thueá öu ñaõi ñoái vôùi haøng may maëc ñöôïc quaûn lyù nhö sau: Maët haøng Thueá öu ñaõi Quaàn aùo deät kim Phaân boå tröôùc Ñoà loùt deät kim Phaân boå tröôùc Quaàn aùo deät thoi cuûa nam Kieåm tra haøng ngaøy Quaàn aùo deät thoi cuûa nöõ Kieåm tra haøng ngaøy Ñoà loùt nam Phaân boå tröôùc Ñoà loùt nöõ Kieåm tra haøng ngaøy Thueá tieâu thuï : Taát caû caùc haøng hoùa baùn treân thò tröôøng Nhaät hieän nay ñeàu phaûi chòu möùc thueá tieâu thuï laø 5% ( tröôùc ñoù cho ñeán naêm 1997 laø 3%) vaø haøng nhaäp khaåu cuõng chòu chung qui ñònh naøy. Thueá tieâu thuï = (CIF+ Thueá nhaäp khaåu) x 5% 38 Xem theâm chi tieát bieåu thueá nhaäp khaåu cho caùc saûn phaåm deät may vaøo Nhaät ôû phuï luïc 4. 3.3.3 Tieâu chuaån cho haøng coâng nghieäp noùi chung vaø haøng deät may noùi rieâng Tieâu chuaån coâng nghieäp Nhaät Baûn JIS (Japan Industrial Standard) laø moät trong nhöõng tieâu chuaån ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû Nhaät. Tieâu chuaån naøy döïa treân “Luaät chuaån hoùa coâng nghieäp” ñöôïc baùn haøng vaøo thaùng 06/1949 vaø thöôøng ñöôïc bieát tôùi döôùi caùi teân “ daáu chöùng nhaän tieâu chuaån coâng nghieäp Nhaät Baûn” hay JIS. Heä thoáng tieâu chuaån JIS aùp duïng ñoái vôùi taát caû caùc saûn phaåm coâng nghieäp vaø khoaùng saûn, tröø nhöõng saûn phaåm ñöôïc aùp duïng caùc tieâu chuaån chuyeân ngaønh nhö döôïc phaåm, phaân hoùa hoïc, sôïi tô taèm, thöïc phaåm vaø caùc saûn phaåm noâng nghieäp khaùc ñöôïc quy ñònh trong luaät veà tieâu chuaån hoùa vaø daùn nhaõn caùc noâng laâm saûn (vieát taét JAS). Do ñoù khi kieåm tra caùc saûn phaåm naøy chæ caàn kieåm tra daáu chaát löôïng tieâu chuaån JIS laø ñuû xaùc nhaän chaát löôïng cuûa chuùng. JIS bao goàm tieâu chuaån cho 8000 saûn phaåm coâng nghieäp. Giaáy pheùp ñoùng daáu chöùng nhaän tieâu chuaån JIS treân haøng hoùa do Boä tröôûng Boä Kinh teá thöông maïi vaø coâng nghieäp caáp cho nhaø saûn xuaát. Nhöõng ai coá yù ñoùng daáu chaát löôïng JIS leân haøng hoùa maø khoâng phaûi laø nhaø saûn xuaát ñaõ ñöôïc Boä tröôûng Boä Kinh teá thöông maïi vaø coâng nghieäp caáp giaáy seõ phaûi chòu aùn tuø tôùi 1 naêm hoaëc noäp phaït 500,000 Yeân. Tieâu chuaån JIS cho saûn phaåm may maëc: JIS cho haøng may maëc bao goàm 4 vaán ñeà: (1) Tieâu chuaån lieân quan ñeán kích côõ: tieâu chuaån JIS veà size ñöôïc xaây döïng döïa treân kích côõ vaät lyù cuûa ngöôøi; cuõng gioáng nhö tieâu chuaån trong ISO. Kích côõ haøng hoùa thöôøng ñöôïc ghi treân nhaõn hoaëc coù nhöõng kyù hieäu thoâng thöôøng nhö S, M,L,XL. Vieäc chuaån hoùa veà kích côõ laø raát khoù vì noù coøn lieân quan ñeán tuoåi taùc, giôùi tính, nguyeân vaät lieäu, sôû thích, maãu thieát keá. Trong haàu heát caùc 39 tröôøng hôïp, chuaån veà kích côõ ôû caùc nöôùc khaùc nhau thì khaùc nhau bôûi vì nhaø saûn xuaát khaùc nhau, vaø nhaõn hieäu khaùc nhau. (xem phuï luïc 5) JIS L0103: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ vaø nhaõn cho haøng hoùa may saün. JIS L4001: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ cho quaàn aùo treû em. JIS L4002: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ cho quaàn aùo beù trai. JIS L4003: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ cho quaàn aùo beù gaùi. JIS L4004: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ cho quaàn aùo ngöôøi lôùn (nam). JIS L4005: Qui ñònh lieân quan ñeán kích côõ cho quaàn aùo ngöôøi lôùn (nöõ). (2) Tieâu chuaån lieân quan ñeán daùn nhaõn: Veà nhaõn hieäu haøng hoùa luaät haøng hoùa ñaït chaát löôïng toát yeâu caàu haøng deät may phaûi coù nhaõn hieäu theo ñieàu khoaûn L0217 cuûa JIS vôùi caùc thoâng tin: - Loaïi sôïi deät, tyû leä pha sôïi - Caùch giaët vaø söû duïng - Ñoä choáng thaám nöôùc - Bieåu thò loaïi da ñöôïc söû duïng - Nhaõn phaûi ghi roõ teân, ñòa chæ, soá ñieän thoaïi coù theå lieân heä Tuy nhieân ñieàu khoaûn L0217 cuûa JIS cuõng coù söï khaùc bieät vôùi tieâu chuaån ISO ôû moät soá ñieåm do coù söï khaùc bieät veà loaïi maùy giaët (loaïi cöûa treân vaø loaïi cöûa tröôùc), thôøi tieát,.... Taïi Nhaät coù boán nhoùm saûn phaåm buoäc phaûi daùn nhaõn: saûn phaåm deät, saûn phaåm nhöïa, ñoà ñieän, thieát bò ñieän, vaø moät soá loaïi saûn phaåm nhö oâ, kính raâm .... Hieän nay theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Nhaät Baûn coù khoaûng 100 maët haøng buoäc phaûi daùn nhaõn chaát löôïng. Nhoùm saûn phaåm deät goàm: vaûi, quaàn, aùo næ, aùo sômi, cravat, khaên traûi giöôøng, maùy huùt buïi, quaït, tivi. Caùc nhaõn chaát löôïng daùn treân saûn phaåm giuùp cho ngöôøi tieâu duøng ñöôïc bieát caùc thoâng tin veà chaát löôïng saûn phaåm vaø löu yù khi söû duïng. (xem phuï luïc 6) (3) Tieâu chuaån lieân quan ñeán kieåm tra chaát löôïng vaø ñaùnh giaù saûn phaåm: 40 Chaúng haïn phöông phaùp nhuoäm nhanh: ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua vieäc giaët, uûi, phôi khoâ .... Thöù töï xeáp haïng töø 1 cho möùc ñoä thaáp nhaát ñeán 5 cho möùc ñoä cao nhaát. Tieâu chuaån cuï theá cho giaët ñöôïc qui ñònh ôû ñieàu JIS L0844, thöû ñoä saùng (JISL0842) .... Ngoaøi ra phöông phaùp cho vieäc choáng nhaên vaûi vaø caùc ñaëc tính cuõng nhö phöông phaùp thöû nghieäm khaùc lieân quan ñeán haøng deät may cuõng ñöôïc xeáp vaøo tieâu chuaån naøy. (4) Tieâu chuaån lieân quan ñeán thaønh phaàn taïo ra saûn phaåm: Tieâu chuaån naøy ñeà ra nhöõng qui ñònh cuï theå lieân quan ñeán soá löôïng, haøm löôïng caùc chaát gaây haïi hay caùc nhaân toá hoùa hoïc trong caùc thaønh phaàn taïo ra saûn phaåm. Caùc daáu chöùng nhaän chaát löôïng khaùc: Ngoaøi tieâu chuaån JIS coøn coù nhieàu loaïi daáu chaát löôïng khaùc ñöôïc söû duïng ôû Nhaät nhö daáu Q, daáu S, daáu Len ... (xem chi tieát ôû phuï luïc 7. 3.3.4 Heä thoáng phaân phoái, tieâu thuï haøng deät may taïi Nhaät Haøng may maëc nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi luoân ñi qua moät heä thoáng phaân phoái baét ñaàu töø caùc coâng ty thöông maïi toång hôïp hoaëc coâng ty chuyeân ngaønh, sau ñoù ñeán caùc nhaø baùn buoân, nhöõng ngöôøi baùn leû, cuoái cuøng laø ngöôøi tieâu duøng. Cuõng coù khi haøng do moät haõng thöông maïi mua töø nöôùc xuaát xöù khi ñoù haøng ñöôïc phaân phoái giao cho caùc haøng may cuûa Nhaät hay caùc cöûa haøng baùn leû. 41 Ngaøy nay moät hình thöùc phaân phoái môùi ngaøy caøng phoå bieán laø caùc khaâu nhaäp khaåu seõ do chi nhaùnh caùc coâng ty thöông maïi taïi nöôùc xuaát xöù tieán haønh, sau ñoù haøng seõ ñöôïc chuyeån qua coâng ty meï taïi Nhaät hoaëc giao cho caùc haõng may hoaëc caùc cöûa haøng baùn leû.Khoaûng 90% saûn phaåm deät may nhaäp töø Trung Quoác vaø caùc nöôùc Asean ñöôïc ñöa vaøo thò tröôøng Nhaät thoâng qua moät coâng ty Nhaät. Thôøi gian gaàn ñaây, hình thöùc naøy khoâng chæ aùp duïng cho maët haøng underwear maø coøn cho caû nhieàu loaïi saûn phaåm khaùc. Vieäc saûn xuaát ôû nöôùc ngoaøi khoâng chæ ôû Trung Quoác vaø caùc nöôùc Asean maø ôû taát caø nhöõng nôi naøo maø nhaø saûn xuaát taän duïng ñöôïc lôïi theá giaù nhaân coâng reû vaø nôi choán chaúng haïn nhö ôû Italy vì caùc nhaø saûn xuaát ñaõ nhìn thaáy ñöôïc oùc thaåm myõ cao vaø khaû naêng kheùo leùo, kyõ thuaät töø caùc nhaø thieát keá vaø coâng nhaân. 3.3.5 Luaät leä chung cho caùc saûn phaåm nhaäp khaåu noùi chung, deät may noùi rieâng Haøng hoùa nhaäp khaåu vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn ñöôïc kieåm soaùt baèng moät heä thoáng luaät phaùp töông ñoái chaët cheõ vì caùc lí do baûo veä quyeàn lôïi an ninh quoác gia, lôïi ích kinh teá hoaëc baûo ñaûm an toaøn, veä sinh thöïc phaåm cho ngöôøi tieâu duøng. 42 Moät soá haøng hoùa bò ñieàu tieát theo quy cheá saûn phaåm, nghóa laø saûn phaåm muoán nhaäp khaåu vaøo thò tröôøng Nhaät phaûi ñöïôïc caùc Boä, ngaønh coù lieân quan cuûa nöôùc naøy cho pheùp, ñaëc bieät phaûi tuaân thuû caùc heä thoáng nguyeân taéc aùp duïng ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoùa coâng nghieäp, noâng nghieäp hay thöïc phaåm cheá bieán ... Haøng hoùa nhaäp khaåu vaøo Nhaät Baûn coøn bò chi phoái bôûi haøng loaït caùc luaät leä vaø qui ñònh veà kieåm dòch, traùch nhieäm cuûa nhaø saûn xuaát vaø ngöôøi kinh doanh saûn phaåm phaûi boài thöôøng ñoái vôùi caùc thieät haïi do söû duïng nhöõng saûn phaåm chaát löôïng khoâng ñaûm baûo. Moät qui ñònh luaät phaùp thöông maïi tieâu bieåu vaø coù aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc tieâu thuï haøng hoùa: Luaät traùch nhieäm saûn phaåm: ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc saûn phaåm noùi chung vaø saûn phaåm nhaäp khaåu noùi rieâng. Luaät naøy ñöôïc ban haøng vaøo 07/1995 ñeå baûo veä ngöôøi tieâu duøng. Luaät naøy qui ñònh raèng neáu nhö moät saûn phaåm coù khuyeát taät gaây ra thöông tích cho ngöôøi hoaëc thieät haïi veà cuûa caûi thì naïn nhaân coù theå ñoøi nhaø saûn xuaát boài thöôøng cho caùc thieät haïi xaûy ra lieân quan ñeán saûn phaåm coù khuyeát taät vaø caùc quan heä nhaân quaû giöõa thieät haïi vaø khuyeát taät cuûa saûn phaåm. Haøng deät may vaøo thò tröôøng Nhaät Baûn khoâng theo moät quy ñònh naøo, hay noùi caùch khaùc laø haøng naøy ñöôïc nhaäp töï do vaøo Nhaät. Haøng deät may coù söû duïng moät phaàn haøng da hay phuï kieän da phaûi tuaân thuû theo coâng öôùc Washington.Tuy nhieân, caùc saûn phaåm nhaäp khaåu phaûi tuaân thuû toái thieåu theo caùc Luaät sau: Luaät thueá Haûi quan nghieâm caám nhaäp khaåu caùc saûn phaåm vi phaïm veà quyeàn sôû höõu trí tueä, kieåu daùng coâng nghieäp, thöông hieäu. Vieäc baùn caùc saûn phaåm deät may phaûi tuaân thuû theo Luaät daùn nhaõn chaát löôïng haøng hoùa, Luaät choáng laïi caùc chaát coù haïi trong saûn phaåm. Vieäc ñoùng goùi vaø caát giöõ saûn phaåm phaûi tuaân thuû Luaät hieäu quaû söû duïng nguoàn taøi nguyeân, Luaät taùi cheá caùc bao bì chöùa ñöïng saûn phaåm, Luaät moâi tröôøng. 3.3.6 Moät soá cô quan ñieàu haønh lieân quan ñeán xuaát nhaäp khaåu deät may 43 * The Japan Textiles Importers’ Assosiation Tel: 03 3270 0791 Fax: 03 3243 1088 * Japan Apparel Industry Council Tel: 03 5530 5481 Fax: 03 3243 1088 * Okayama Prefecture Trade Center Co., LTD 1-3-37, Tamachi, Okayama City, Okayama 700-0825 Tel: 086-224-5956 Fax: 086-225-7018 Email: jotc@bronze.ocn.ne.jp * Song Plaza Sony Bldg, 3-1, Ginza 5-chome, Chuo-ku, Tokyo 104-00661 Tel: 03-5413-8730 Fax: 03-5413-8747 Email: suzuki-h@plaza.sony.co.jp * Etoile Kaito & Co., Inc 1-7-16, Nihonbachi Bakuro-cho, Chuo-ku, Tokyo 103-8370 Tel: 03-5820-2277 Fax: 03-5820-2255 44 CHÖÔNG III: PHAÂN TÍCH VAØ ÑAÙNH GIAÙ TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU DEÄT MAY CUÛA VIEÄT NAM VAØO NHAÄT BAÛN TRONG THÔØI GIAN QUA 1. Vaøi neùt veà tình hình xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam 1.1 Thöïc traïng veà xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam nhöõng naêm gaàn ñaây Baûng 12 _ Kim ngaïch xuaát khaåu deät may Vieät Nam 1999 - 2004 Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 KNXK 1,537,341 1,847,790 1,884,896 2,597,696 3,686,834 4,385,554 Unit: US$ 1,000 Source: General Department of Customs Xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam trong nhieàu naêm qua ñaõ coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå vôùi söï gia taêng kim ngaïch daàn ñeàu qua caùc naêm. Haøng deät may luoân ñöùng vò trí haøng ñaàu trong möôøi maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa nöôùc ta; chieám 15-20% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc; ñöùng sau maët haøng daàu thoâ. Töø sau 01/01/2005, EU baõi boû haïn ngaïch deät may cho Vieät Nam; nhö vaäy tính ñeán nay chæ coøn duy nhaát thò tröôøng Myõ coøn aùp duïng haïn ngaïch ñoái vôùi chuùng ta. Keá hoaïch xuaát khaåu deät may cho naêm 2005 ñöôïc ñaët ra laø 5,2 tyû USD; taêng khoaûng 19% so vôùi naêm 2004. Tuy nhieân theo soá lieäu töø Toång Cuïc Haûi quan, tính ñeán heát thaùng 6/2005, chuùng ta môùi chæ thöïc hieän ñöôïc 2,2 tyû USD xuaát khaåu deät may; nhieäm vuï coøn laïi so vôùi keá hoaïch laø 3 tyû USD. So vôùi caùc naêm tröôùc coù theå noùi toác ñoä taêng tröôûng deät may trong naêm 2005 ñang thaáp ôû möùc baùo ñoäng. Thöïc teá thì nhieàu doanh nghieäp cho raèng thuû tuïc vaø phöông thöùc phaân boå quota, caáp giaáy pheùp laø moät trong nhöõng yeáu toá gaây khoù khaên cho hoï khi tìm kieám ñoái taùc, kyù keát vaø thöïc hieän hôïp ñoàng. Vieäc ñoät ngoät caét bôùt chæ tieâu haïn ngaïch thöôûng khieán moät soá doanh nghieäp töøng ñoå coâng söùc ñi laøm haøng phi quota, haøng 45 söû duïng nguyeân lieäu trong nöôùc thaát voïng. Söï chaäm treã ban haønh quy cheá chuyeån nhöôïng haïn ngaïch cuõng nhö quaù trình ñöa noù vaøo thöïc thi khieán nhöõng xöôûng may ñang thieáu quota phaûi gaùnh chòu haäu quaû khi ñoái taùc nöôùc ngoaøi boû ñi. Tuy nhieân coù moät thöïc teá töôûng nhö phi lyù ñoù laø cheá ñoä haïn ngaïch caøng nôùi loûng bao nhieâu, ngaønh deät may Vieät Nam caøng khoù khaên baáy nhieâu. Moät nghieân cöùu cuûa Hieäp hoäi deät may Vieät Nam (coâng boá taïi Hoäi nghò Thaùch thöùc vaø giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu deät may sau 2004, toå chöùc vaøo 12/2003) cho thaáy roõ ñieàu naøy. Vaøo nhöõng naêm 1996-1997 khi Canada coøn aùp duïng haïn ngaïch vôùi sô mi nam, Vieät Nam xuaát ñöôïc vaøo thò tröôøng naøy 1,7 trieäu chieác. Töø ñaàu naêm 1998, Canada boû haïn ngaïch ñoái vôùi maët haøng naøy, sau 3 naêm Vieät Nam maát thò tröôøng. Töø 01/012002 EU boû haïn ngaïch moät soá maët haøng trong ñoù coù jacket (maët haøng coù öu theá nhaát cuûa Vieät Nam) cho caùc nöôùc thaønh vieân WTO, trong khi Trung Quoác taêng gaáp 2 laàn sau 1 naêm thì Vieät Nam giaûm xuoáng coøn 71% vaø tieáp tuïc giaûm. Keå töø ñaàu naêm nay, cheá ñoä haïn ngaïch ñöôïc baõi boû hoaøn toaøn vôùi caùc nöôùc thaønh vieân WTO. Vieät Nam cuõng ñöôïc höôûng öu ñaõi naøy töø EU, tuy nhieân kim ngaïch xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng naøy khoâng nhöõng khoâng taêng maø coøn giaûm (quyù 1 giaûm tôùi 3%, trong ñoù vaøo Ñöùc giaûm 24,3%, Anh giaûm 26% vaø Phaùp giaûm 20%, YÙ giaûm 39% ...). Bò aùp haïn ngaïch laø khoù khaên bôûi soá löôïng caáp bao giôø cuõng thaáp hôn so vôùi naêng löïc saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp deät may. Tuy nhieân khoù khaên veà haïn ngaïch chæ laø nhaát thôøi. Vaán ñeà chính laø söï keùm caïnh tranh veà giaù thaønh, thôøi haïn giao haøng cuøng haøng loaït lyù do khaùc nhö baát caäp trong khaû naêng buoân baùn quoác teá, tieáp caän thò tröôøng, trình ñoä chuyeân moân, thieát keá maãu maõ, trang thieát bò, maùy moùc khieán ngaønh deät may Vieät Nam trôû neân quaù nhoû beù treân ñaàu tröôøng quoác teá, 46 ñaëc bieät khi so vôùi ngöôøi khoång loà Trung Quoác. Taát caû caùc cat noùng xuaát vaøo EU töø Trung Quoác taêng raát maïnh, trong khi taïi Vieät Nam caùc cat naøy coù xu höôùng nguoäi daàn. Trong khoù khaên chung ñoù, vôùi caùc ñôn vò lôùn, coù tieàm löïc maïnh, coù naêng löïc quaûn lyù vaø toå chöùc saûn xuaát toát, hoï vaãn nhaän ñôn haøng ñeàu ñaën. Trong khi ñoù, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laïi laâm vaøo caûnh voâ cuøng quaãn baùch vì khoâng coù ñôn ñaët haøng. Nhieàu doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû cho bieát caùc doanh nghieäp lôùn chæ ñuû ñôn haøng ñeå töï thöïc hieän, maø khoâng caàn ñeán söï gia coâng laïi cuûa hoï nhö tröôùc ñaây. 1.2 Cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam Ba thò tröôøng nhaäp khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam hieän nay laø Myõ, EU vaø Nhaät. Keå töø ngaøy 01/01/2005, EU ñaõ quyeát ñònh baõi boû haïn ngaïch deät may cho Vieät Nam; vì vaäy tính ñeán nay chæ coøn duy nhaát Myõ laø thò tröôøng aùp haïn ngaïch ñoái vôùi deät may Vieät Nam. Deät may Vieät Nam ñaõ phaàn naøo thaønh coâng treân thò tröôøng Myõ, ñaëc bieät keå töø sau naêm 2003; khi Hieäp ñònh deät may giöõa Vieät Nam – Hoa Kyø ñöôïc kyù keát. Tuy haïn cheá veà chuûng loaïi vaø ñònh löôïng nhöng ñaõ taïo ra cô hoäi cho haøng deät may Vieät Nam xaâm nhaäp saâu hôn vaøo thò tröôøng Hoa Kyø. Tuy nhieân ñoù môùi chæ laø söï khôûi ñaàu quaù sôùm ñeå töï thoûa maõn. Vôùi möùc taêng tröôûng cuûa naêm 2002 ôû thò tröôøng naøy laø 16%, Vieät Nam coù quyeàn vui möøng song vôùi Trung Quoác_ñoái thuû ñaùng gôøm_ con soá naøy coøn taêng gaáp ñoâi. Hôn theá nöõa Trung Quoác coøn coù 40 chuûng loaïi haøng deät may khoâng bò aùp quota. Hieän taïi Myõ laø thò tröôøng nhaäp khaåu haøng deät may lôùn nhaát theá giôùi vôùi toång giaù trò nhaäp khaåu naêm 2002 ñaït treân 71 tyû USD coù xu höôùng ngaøy caøng taêng. Tuy nhieân kim ngaïch xuaát cuûa Vieät Nam vaøo Myõ chæ môùi ñaït ñöôïc 975 trieäu USDõ (2002); vaø 1,9 tyû USD (2003). Trong ñoù moät nöõa tyû troïng haøng deät may cuûa Vieät Nam xuaát sang Myõ laø aùo chemise vaø quaàn – cuõng laø nhöõng maët haøng ñang ñöôïc Myõ xuaát sang caùc nöôùc. Vì vaäy, ñeå ñaûm baûo vieäc laøm cho lao ñoäng trong nöôùc, Chính phuû Myõ phaûi aùp 47 quota vôùi haøng Vieät Nam; ít nhaát laø hai maët haøng naøy. Trong naêm 2003, kim ngaïch xuaát deät may vaøo Myõ chieám khoaûng 53% trong toång kim ngaïch xuaát saûn phaåm naøy cuûa Vieät Nam. Ngoaøi vaán ñeà veà chaát löôïng toát, giaù thaønh reû, maãu maõ ñeïp, caùc nhaø nhaäp khaåu Myõ coøn ñaëc bieät quan taâm tôùi tieâu chuaån moâi tröôøng lao ñoäng, khoâng muoán caùc saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát taïi nhöõng nôi toài taøn. Beân caïnh ñoù, phía Myõ coøn yeâu caàu caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù keá hoaïch saûn xuaát chính xaùc vaø toân troïng thoûa thuaän veà thôøi haïn giao haøng. Ñoái vôùi thò tröôøng EU, kim ngaïch xuaát vaøo thò tröôøng naøy trong naêm 2003 chieám khoaûng 15%, ñöùng thöù hai sau Myõ, trong toång kim ngaïch xuaát deät may cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân ñoái vôùi thò tröôøng naøy keå töø khi baõi boû haïn ngaïch ñeán nay, kim ngaïch xuaát vaøo thò tröôøng naøy nhìn chung giaûm (quyù 1 giaûm tôùi 10%, trong ñoù vaøo Ñöùc giaûm 20,6%, Phaùp vaø Taây Ban Nha giaûm 30%, YÙ giaûm 39% ...). Taïi thò tröôøng EU, thò phaàn cuûa Vieät Nam chæ khoaûng 1,4%; ñöùng thöù 12 trong caùc nöôùc xuaát khaåu deät may vaøo EU. Thöïc teá cho thaáy taïi EU ngöôøi ta coøn bieát raát ít veà saûn phaåm deät may cuûa Vieät Nam. Nguyeân nhaân chính laø do hoaït ñoäng Marketing cuûa Vieät Nam taïi khu vöïc naøy chöa thöïc söï hieäu quaû. Baûng 13 _ Thò tröôøng xuaát khaåu deät may Vieät Nam 1999 - 2004 Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 USA 34,707 49,569 47,461 975,770 1,973,609 2,474,382 EU 601,205 624,212 611,287 551,266 540,114 691,541 Japan 417,127 619,580 591,501 489,950 478,191 531,092 Other 484,302 554,429 634,647 580,710 694,920 688,539 TOTAL 1,537,341 1,847,790 1,884,896 2,597,696 3,686,834 4,385,554 Unit : US$ 1,000 Source : General Department of Customs 48 Kim ngaïch xuaát khaåu deät may Vieät Nam theo thò tröôøng 0 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 3,000,000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 USA EU Japan Other Thò tröôøng Nhaät xeáp thöù ba sau Myõ vaø EU vôùi kim ngaïch xuaát ngaøy caøng taêng; chieám khoaûng 12% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân nhìn chung haøng deät may Vieät Nam cuõng chæ môùi chieám moät phaàn raát nhoû, chæ khoaûng 2-3% trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu cuûa Nhaät. Thuaän lôïi cuûa Vieät Nam khi tieáp caän khaùch haøng naøy laø söï gaàn guõi veà phong tuïc, taäp quaùn vì vaäy saûn phaåm deã ñöôïc chaáp nhaän. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caùc nhaø saûn xuaát boû qua khaâu tìm hieåu thò hieáu, taäp quaùn, thaåm myõ ... cuûa ngöôøi Nhaät. Ngöôøi tieâu duøng taïi Nhaät raát caàn aùo chemise vì duø ñaây laø nöôùc coù khí haäu laïnh nhöng cuõng ñang noùng daàn. Tuy nhieân khoâng phaûi loaïi aùo naøo cuõng chaáp nhaän ñöôïc. Trong haøng nghìn saûn phaåm ñöôïc chaøo baùn, ngöôøi Nhaät thích nhaát caùc loaïi aùo ñöôïc may baèng vaûi ít nhaên. 2. Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam vaøo Nhaät 2.1 Tình hình xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät trong nhöõng naêm gaàn ñaây 2.1.1 Kim ngaïch xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät 49 Baûng 14 _ Kim ngaïch xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät 1999 - 2004 Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Japan 417,127 619,580 591,501 489,950 478,191 531,092 Unit : US$ 1,000 Source : General Department of Customs Xuaát khaåu deät may Vieät Nam sang Nhaät bình quaân khoaûng 500 trieäu USD / naêm. Naêm 2000 ñöôïc ñaùnh daáu laø naêm coù kim ngaïch xuaát cao nhaát keå töø naêm 1999 ñeán 2004 vôùi giaù trò 619,5 trieäu USD. Trong naêm 2002, do suy thoaùi veà kinh teá, söùc mua giaûm, ñoàng Yeân maát giaù neân kim ngaïch xuaát cuûa Vieät Nam vaøo Nhaät noùi chung, vaø haøng deät may noùi rieâng giaûm. Naêm 2003, toång giaù trò xuaát vaãn giaûm 2,45% so vôùi naêm 2002. Nguyeân nhaân laø do kinh teá Nhaät chöa thaät söï hoài phuïc, coäng vôùi caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam taäp trung xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ nhaát laø töø sau khi Hieäp ñònh Deät may giöõa Vieät – Myõ ñöôïc kyù keát. Ñeán naêm 2004, xuaát khaåu deät may sang Nhaät coù xu höôùng hoài phuïc vaø taêng daàn, ñaït kim ngaïch 531 trieäu USD; taêng 8,9% so vôùi naêm 2003. Muïc tieâu cuûa chuùng ta ñeán cuoái naêm 2005 laø töø 800 trieäu – 1 tyû USD cho xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät. Coù hai lí do khieán chuùng ta coù theå töï tin döï baùo veà khaû naêng taêng tröôûng Kim ngaïch xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 50 deät may xuaát vaøo Nhaät; thöù nhaát khi laø thaønh vieân cuûa WTO vaø ñöôïc xoùa boû haïn ngaïch, Trung Quoác seõ khoâng maën maø vôùi thò tröôøng Nhaät bôûi thò tröôøng naøy khoù tính maø ñôn haøng khoâng lôùn nhö Myõ, nhieàu nhaø nhaäp khaåu Nhaät ñaõ nhaém ñeán thò tröôøng Vieät Nam. Thöù hai do moái quan heä Nhaät – Trung caêng thaúng do nhöõng xung ñoät veà chính trò, vaên hoùa, lòch söï ñang dieãn ra trong thôøi gian gaàn ñaây, trong ñoù, giôùi doanh nhaân Nhaät seõ gaùnh chòu nhieàu ruûi ro tröïc tieáp. Nhöõng söï kieän naøy ñöôïc ñaùnh giaù laø seõ toán nhieàu coâng söùc vaø thôøi gian ñeå haøn gaén. Chæ caàn khaùch haøng Nhaät chuyeån 10% soá ñôn haøng deät may ñang saûn xuaát taïi Trung Quoác sang Vieät Nam laø chuùng ta coù theå deã daøng ñaït ñöôïc muïc tieâu 1 tyû USD trong naêm 2005. 2.1.2 Cô caáu xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng Nhaät theo maët haøng Xeùt veà cô caáu maët haøng, Vieät Nam chuû yeáu xuaát sang Nhaät saûn phaåm deät thoi, chieám khoaûng 65% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu deät may sang Nhaät; taäp trung ôû moät soá maët haøng chuû yeáu nhö coats, underwear, pyjamas, swimwear, brasseries, gloves mittens. Trong ñoù ñaëc bieät maët haøng gloves chieám ñeán 13.5%; ñöùng thöù hai sau Trung Quoác trong kim ngaïch xuaát maët haøng naøy vaøo Nhaät. Ñoái vôùi maët haøng deät kim maët haøng chieám kim ngaïch lôùn laø underwear (ñöùng thöù hai 4,3%); coats (ñöùng thöù ba 4,5%) vaø tracks suits swimwear (ñöùng thöù ba 5,8%). 2.2 Ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät Nhìn chung so vôùi hai thò tröôøng Myõ (chieám 53%), EU (15%) thì giaù trò haøng deät may cuûa nöôùc ta xuaát sang Nhaät chæ chieám moät tyû leä nhoû (12%) trong toång kim ngaïch xuaát saûn phaåm deät may. Tuy nhieân thöïc teá cho thaáy vieäc xuaát khaåu sang Myõ ngaøy caøng moät khoù khaên khoâng chæ ôû vaán ñeà veà giaù thaønh, khaû naêng caïnh tranh maø coøn haøng loaït caùc raøo caûn kyõ thuaät, cuõng nhö nhöõng yeâu caàu khaét khe cuûa thò tröôøng naøy veà moâi tröôøng, con ngöôøi ...; trong khi ñoù thò tröôøng EU maëc duø ñaõ boû haïn ngaïch nhöng do khaû naêng caïnh tranh keùm vaø nhöõng vaán ñeà yeáu 51 keùm trong quaûn lyù khieán cho chuùng ta ngaøy caøng maát daàn thò phaàn. Vì vaäy beân caïnh vieäc coá gaéng cuûng coá vaø xaây döïng nhaèm duy trì vaø naâng cao kim ngaïch ôû hai thò tröôøng naøy; chuùng ta cuõng caàn phaûi quan taâm ñaàu tö nhieàu hôn nöõa ñeán caùc thò tröôøng khaùc maø chuùng ta coù khaû naêng caïnh tranh, vaø Nhaät laø moät trong nhöõng thò tröôøng ñoù. Coù theå thaáy ôû kim ngaïch xuaát cuûa Vieät Nam sang Nhaät töø 1999 – 2004 khaù oån ñònh vaø coù xu höôùng ngaøy moät taêng. Neáu so saùnh vôùi ñoái thuû ñaùng gôøm Trung Quoác; Italia (8%), Haøn Quoác (6%) vaø Thailand, duø ñang maát daàn thò tröôøng, cuõng coøn chieám ñöôïc 2,2% kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may cuûa Nhaät thì quaû thaät Vieät Nam coøn quaù nhoû beù; nhöng khoâng vì theá maø chuùng ta töï ti; thöïc teá cho thaáy chuùng ta coù nhieàu cô hoäi ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh vaø thu huùt moät phaàn ñôn haøng ôû Trung Quoác cuûa caùc nhaø ñaàu tö Nhaät. Ñeå taêng cöôøng xuaát khaåu haøng deät may, caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn chuù troïng hôn nöõa ñeán saûn xuaát deät kim bôûi khoaûng 70% kim ngaïch xuaát khaåu deät may cuûa Nhaät laø haøng deät kim. Moät vaán ñeà khaùc trong xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät laø tyû leä gia coâng chieám ñeán 80%; ña soá caùc doanh nghieäp nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu, roài gia coâng vaø xuaát baùn thaønh phaåm hoaëc thaønh phaåm. Vì vaäy doanh thu töø ngaønh deät may tuy lôùn nhöng khaû naêng taïo ra lôïi nhuaän laø khoâng ñaùng keå vì khoâng taän duïng ñöôïc nguoàn nguyeân phuï lieäu trong nöôùc cuõng nhö caùc dòch vuï (ngaân haøng, baûo hieåm, vaän chuyeån ...). Haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu xaùc ñònh loái thoaùt cho vaán ñeà naøy laø chuyeån sang xuaát haøng baùn thaønh phaåm, thaønh phaåm (FOB); nhöng laøm ñöôïc vieäc naøy khoâng deã. Coù hai vaán ñeà ñaët ra laø voán ñeå mua nguyeân phuï lieäu, thueâ thieát keá; vaø voán thôøi gian cho ñaàu tö coâng taùc tieáp thò, xuùc tieán thöông maïi. Ngaân haøng khoâng deã cho vay soá voán maø caùc doanh nghieäp yeâu caàu bôûi taøi saûn tín chaáp cuûa doanh nghieäp deät may thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngaân haøng. Caùc doanh nghieäp deät may ñang raát lo laéng vì töø tröôùc ñeán giôø hoï chæ laøm gia 52 coâng, neân khi thò tröôøng chuyeån ñoåi theo xu höôùng hoäi nhaäp, hoï seõ trôû tay khoâng kòp, do thôøi gian daøi chöa chuû ñoäng tìm kieám khaùch haøng. 3. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên khi xuaát khaåu deät may sang thò tröôøng Nhaät 3.1 Nhöõng thuaän lôïi 3.1.1 Thuaän lôïi xuaát phaùt töø noäi taïi • Hieän nay toaøn ngaønh deät may Vieät Nam coù khoaûng 700 doanh nghieäp lôùn laøm haøng xuaát khaåu; töø naêm 2001 – 2004, toaøn ngaønh ñaõ thu duïng theâm khoaûng nöûa trieäu lao ñoäng, ñöa toång soá lao ñoäng leân khoaûng 2 trieäu ngöôøi. Nhìn chung löôïng lao ñoäng trong ngaønh deät may doài daøo, hôn nöõa theo Hieäp hoäi deät may Vieät Nam, coâng nhaân Vieät Nam ñöôïc ñaùnh giaù coù tay ngheà khaù so vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. • Söï hoã trôï maïnh töø Chính phuû vaø caùc cô quan höõu quan. Tröôùc nhöõng yeâu caàu thoâng tin môùi vaø caäp nhaät veà thò tröôøng Nhaät, taïi hoäi nghò baøn veà caùc giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng deät may vaøo ngaøy 22/04 vöøa qua, Hieäp hoäi deät may ñaõ cam keát seõ keát hôïp vôùi caùc boä ngaønh ñeå xuùc tieán nhöõng chöông trình nhaèm thu huùt ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp Nhaät vaøo ngaønh deät may. Cuï theå, Hieäp hoäi seõ sang Nhaät ñeå toå chöùc cuoäc hoäi thaûo nhaèm thu huùt ñaàu tö vaøo deät may. Cuõng cuøng muïc ñích treân, vöøa qua Toång coâng ty deät may Vieät Nam ñaõ chính thöùc khai tröông vaên phoøng ñaïi dieän taïi Tokyo ñeå hoã trôï toát hôn cho caùc doanh nghieäp deät may. Beân caïnh ñoù, coù theå keå ñeán söï hoã trôï ñaëc bieät cuûa Toå chöùc xuùc tieán thöông maïi Nhaät Baûn (Jetro) trong vieäc cung caáp thoâng tin, tö lieäu veà thò tröôøng Nhaät Baûn, traû lôøi nhöõng vaán ñeà thuû tuïc trong quan heä thöông maïi vôùi Nhaät Baûn, cung caáp danh saùch caùc coâng ty, toå chöùc hoäi thaûo hay nhöõng khoùa huaán luyeän do caùc chuyeân gia kyõ thuaän Nhaät Baûn höôùng daãn, phaùt trieån vieäc hôïp taùc kinh teá vôùi Vieät Nam treân nhieàu phöông dieän. 53 • Vieät Nam ñang noã löïc ñeå gia nhaäp vaøo WTO vaøo cuoái naêm 2005; neáu ñieàu naøy thaønh hieän thöïc seõ môû ra cho Vieät Nam nhieàu cô hoäi môùi cho caùc saûn phaåm xuaát khaåu; ñaëc bieät laø deät may; giaù haøng deät may Vieät Nam coù theå giaûm töø 10-15%, töø ñoù naâng cao hôn nöõa khaû naêng caïnh tranh saûn phaåm deät may Vieät Nam treân thò tröôøng theá giôùi. 3.1.2 Thuaän lôïi xuaát phaùt töø hoã trôï beân ngoaøi • Coù theå nhaän thaáy ñieåm ñaàu tieân laø söï thuaän lôïi cuûa Vieät Nam trong khi tieáp caän thò tröôøng Nhaät laø söï gaàn guõi veà phong tuïc, taäp quaùn, coù neàn vaên hoùa töông ñoàng vì vaäy saûn phaåm deã ñöôïc chaáp nhaän. • Quan heä Vieät – Nhaät ñöôïc thieát laäp töø naêm 1973 vaø cuøng vôùi thôøi gian moái quan heä naøy ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá, phaùt trieån treân cô sôû hôïp taùc vaø cuøng coù lôïi. Trong nhieàu naêm qua Nhaät luoân laø nhaø taøi trôï ODA lôùn nhaát cuûa Vieät Nam. Xeùt veà toång theå khi moái quan heä caû hai nöôùc toát ñeïp thì ñoù laø ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát cho giao thöông giöõa caùc doanh nghieäp hai nöôùc vôùi nhau. Ñaây laø moät trong nhöõng lôïi theá cuûa doanh nghieäp Vieät Nam. • Naêm 2004 (theo naêm taøi chính cuûa Nhaät Baûn töø thaùng 04/2004 – 04/2005) laø naêm ñaùnh daáu giai ñoaïn hoài phuïc roõ neùt nhaát cuûa neàn kinh teá Nhaät Baûn sau gaàn 10 naêm trì treä vôùi toác ñoä taêng tröôûng GDP laø 2,1% vaø haøng loaït caùc chính saùch caûi toå neàn kinh teá hieäu quaû khaùc. Nhôø vaäy tieâu duøng taêng moät caùch ñaùng keå, ñoàng yeân laïi taêng giaù maïnh seõ laø nhöõng thuaän lôïi cho haøng hoùa Vieät Nam noùi chung, haøng deät may noùi rieâng, xuaát khaåu sang thò tröôøng naøy trong thôøi gian tôùi. • Khi laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO vaø ñöôïc xoùa boû haïn ngaïch, Trung Quoác seõ khoâng maën maø vôùi thò tröôøng Nhaät bôûi thò tröôøng naøy khoù tính maø ñôn haøng khoâng lôùn nhö Hoa Kyø; hôn nöõa moái quan heä Trung – Nhaät caêng 54 thaúng do coù xung ñoät veà chính trò, vaên hoùa, lòch söû ñang dieãn ra trong thôøi gian gaàn ñaây; vì vaäy nhieàu nhaø nhaäp khaåu deät may Nhaät ñang nhaém ñeán thò tröôøng Vieät Nam. Ñaây seõ laø moät cô hoäi lôùn cho Vieät Nam bôûi chæ caàn khaùch Nhaät chuyeån 10% soá ñôn haøng deät may ñang saûn xuaát taïi Trung Quoác sang Vieät Nam laø chuùng ta ñaõ coù gaàn 1 tyû USD. 3.2 Nhöõng khoù khaên 3.1.1 Khoù khaên vaø toàn taïi ruùt ra töø thöïc teá ôû caùc doanh nghieäp Khoù khaên 1: Lieân quan ñeán vaán ñeà lao ñoäng vaø naêng suaát lao ñoäng ngaønh deät may • Tay ngheà cuûa coâng nhaân ngaønh deät: hieän nay laø ñieàu ñaùng lo ngaïi. Vôùi kyõ thuaät, coâng ngheä trung bình thì coâng nhaân deät Vieät Nam coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà tay ngheà nhöng vôùi caùc phöông tieän maùy moùc hieän ñaïi, coâng nhaân Vieät Nam coøn baát caäp. Nguyeân nhaân chính laø do nöôùc ta khoâng coù tröôøng ñaøo taïo coâng nhaân deät, caùc doanh nghieäp phaûi göûi ñi nöôùc ngoaøi hoaëc töï ñaøo taïo. • Tay ngheà coâng nhaân may: Coâng nhaân may nöôùc ta ñöôïc ñaùnh giaù coù tay ngheà khaù so vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Tuy nhieân, vaãn coøn thieáu raát nhieàu lao ñoäng tay ngheà cao. Toaøn ngaønh chæ coù 4 tröôøng ñaøo taïo vôùi “coâng suaát” moãi naêm khoaûng 2000 coâng nhaân, khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa caùc doanh nghieäp, thaäm chí khi veà doanh nghieäp phaûi chaáp nhaän töï ñaøo taïo laïi. Chính vì theá, caùc nhaø maùy, coâng ty may vaãn löïa choïn phöông thöùc töï ñaøo taïo taïi ñôn vò. Vì ñaøo taïo khoâng coù baøi baûn neân soá lao ñoäng thay theá haøng naêm chaát löôïng khoâng cao, naêng suaát lao ñoäng thaáp. Do ñoù, ñeå hoaøn thaønh caùc ñôn haøng baét buoäc doanh nghieäp phaûi tuyeån duïng nhieàu lao ñoäng, thöïc hieän laøm vieäc 3 ca, 4 kíp. Ñaây cuõng chính laø nguyeân nhaân khieán thu nhaäp cuûa lao ñoäng môùi laøm vieäc thaáp, thaäm chí ôû moät soá 55 doanh nghieäp, thu nhaäp cuûa lao ñoäng laâu naêm cuõng chæ töông ñöông thu nhaäp cuûa lao ñoäng môùi ôû caùc coâng ty danh tieáng. Hôn nöõa ngaønh may ñang coù söï chuyeån dòch lao ñoäng lôùn. Löông thaáp khieán lao ñoäng gioûi “chaïy” veà caùc coâng ty traû löông cao, nhaát laø caùc doanh nghieäp lieân doanh vaø doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, khieán moät soá coâng ty, xí nghieäp may thieáu traàm troïng lao ñoäng coù tay ngheà. Tröø moät soá doanh nghieäp uy tín nhö May10, Vieät Tieán, Nhaø Beø thì haàu nhö lao ñoäng deät may chaát löôïng toát nhaát ñang thuoäc veà caùc lieân doanh. Coâng ty Vinatex, löông bình quaân toaøn toång coâng ty ñaït 1.359.000 ñoàng/thaùng/lao ñoäng, laø möùc löông töông ñoái cao so vôùi möùc löông trung bình cuûa ngaønh may. Nhöng Vinatex cuõng maát nhieàu lao ñoäng veà phía lieân doanh vaø vaãn thieáu traàm troïng lao ñoäng gioûi, phaûi thueâ caùc chuyeân gia nöôùc ngoaøi sang ñaøo taïo ñeå boå sung vaøo soá thieáu huït. • Giaù lao ñoäng khoâng coøn reû nhö tröôùc: theo caùc doanh nghieäp giaù nhaân coâng khoâng coøn laø lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaønh deät may Vieät Nam nöõa. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp ñaõ maát nhieàu khaùch haøng veà tay ñoái thuû caïnh tranh ôû Indonesia, Trung Quoác do nhöõng nöôùc naøy coù chi phí thaáp hôn. Vaøo nhöõng naêm 90, Vieät Nam coù giaù lao ñoäng thaáp nhaát Chaâu AÙ. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö cho thaáy, löông bình quaân cuûa coâng nhaân ngaønh deät may Vieät Nam chæ coù USD450/naêm, baèng moät nöûa cuûa Indonesia, thaáp hôn Trung Quoác moät chuùt vaø baèng moät phaàn taùm möùc löông cuûa Malaysia. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính naêm 1996 ñaõ laøm Vieät Nam maát daàn lôïi theá naøy. Ñeán cuoái naêm 1998, löông coâng nhaân Vieät Nam ñaõ vöôït qua Trung Quoác vaø cao gaáp ñoâi Indonesia. Cheânh leäch tieàn löông cuûa Vieät Nam so vôùi coâng nhaân Malaysia cuõng giaûm coøn 4 laàn. 56 • Naêng suaát lao ñoäng: söùc caïnh tranh yeáu cuûa ngaønh deät may Vieät Nam coøn do naêng suaát lao ñoäng keùm. So vôùi thaäp nieân 1990, duø naêng suaát bình quaân cuûa coâng nhaân ngaønh may Vieät Nam hieän cao gaáp 3-4 laàn nhöng vaãn chæ ngang baèng Trung Quoác, hôn Indonesia moät chuùt vaø thaáp hôn nhieàu so vôùi Malaysia, Ñaøi Loan, Haøn Quoác. Theo soá lieäu tính toaùn cuûa Boä keá hoaïch ñaàu tö, chi phí lao ñoäng tính trong giaù thaønh moät ñôn vò saûn phaåm cuûa ngaønh may Vieät Nam thuoäc vaøo loaïi cao trong khu vöïc, nguyeân nhaân chính laø do naêng suaát lao ñoäng keùm. Khoù khaên 2: Lieân quan ñeán nguyeân phuï lieäu, giaù gia coâng, chi phí saûn xuaát vaø maùy moùc thieát bò. • Tyû leä ñaùp öùng nguyeân phuï lieäu: Khaâu saûn xuaát nguyeân phuï lieäu trong nöôùc coøn yeáu keùm neân ngaønh deät may vaãn leä thuoäc vaøo nguoàn nhaäp khaåu (boâng nhaäp khaåu ñeán 90%, vaûi nhaäp khaåu ñeán 70%). Ñaây laø moät trong nhöõng yeáu toá naøy khieán giaù thaønh saûn phaåm deät may cuûa Vieät Nam bò ñoäi leân cao so vôùi moät soá ñoái thuû caïnh tranh. Tình traïng thieáu nguyeân phuï lieäu laøm cho doanh nghieäp phaûi mua chòu trong nöôùc vôùi giaù cao hôn nhaäp khaåu. Chaúng haïn giaù vaûi kaki trong nöôùc laø 2,5USD / meùt, trong khi nhaäp khaåu chæ 1,45 USD/meùt. Hoaëc taïi Trung Quoác caùc doanh nghieäp may coù theå mua vaûi vaø nguyeân phuï lieäu trong nöôùc vôùi giaù reû hôn khoaûng 20% so vôùi giaù vaûi Vieät Nam nhaäp khaåu. Trong khi ñoù, ngaønh deät Vieät Nam chöa giuùp ích ñöôïc cho ngaønh may. Chaát löôïng vaûi ñaït tieâu chuaån xuaát khaåu chieám tyû leä raát thaáp, giaù caû laïi cao. Hieän nay bình quaân giaù vaûi trong nöôùc saûn xuaát cao hôn vaûi nhaäp töø Haøn Quoác ñeán 10-20%. Nhìn chung ñoái vôùi lónh vöïc saûn xuaát nguyeân, phuï lieäu cung caáp cho ngaønh may xuaát khaåu (bao goàm caû boâng, xô sôïi toång hôïp, vaûi vaø phuï lieäu may ...)hieän nay môùi chæ ñaùp öùng ñöôïc 10-15% nhu caàu. Chính vì vaäy phaàn giaù trò gia taêng vaø 57 lôïi nhuaän mang laïi cho doanh nghieäp coøn chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù ñöôïc. • Giaù gia coâng: do giaù lao ñoäng khoâng reû neân caùc doanh nghieäp phaûi lieân tuïc haï giaù gia coâng ñeå giöõ khaùch haøng. Trong naêm 1999, giaù gia coâng ngaønh may Vieät Nam ñaõ giaûm 20% so vôùi naêm tröôùc ñoù. Naêm 2000 giaûm theâm khoaûng 10% vaø ñeán naêm 2001, giaûm khoaûng 20% nöõa. Taïi coâng ty May Hoaøn Caàu, giaù baùn aùo jacket giao taïi caûng TPHCM, bao goàm caû tieàn vaûi, phuï lieäu, tieàn coâng may vaø moïi chi phí khaùc … chæ coøn 8 USD/ chieác; trong khi 5-6 naêm tröôùc rieâng tieàn gia coâng ñaõ ñeán 5-6 USD/ chieác. Tuy nhieân giaù gia coâng cuûa Vieät Nam vaãn thuoäc loaïi cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc khoaûng 10-15%; vaø so vôùi Trung Quoác laø 20%. • Chi phí saûn xuaát: nhìn chung caùc doanh nghieäp Vieät Nam coøn coù raát nhieàu loaïi laõng phí ít ñeå yù ñeán; trong ñoù chieám phaàn raát lôùn laø laõng phí thôøi gian vaø laõng phí söùc ngöôøi. Laøm moät pheùp so saùnh: 10 naêm tröôùc ñaây, coâng nhaân Phaùp may moät aùo sô mi nam heát 22 phuùt, quaàn taây heát 14 phuùt, trong khi ñoù, hieän nay chuùng ta may moät sô mi nam heát 45 phuùt vaø quaàn taây treân 30 phuùt. Neáu chuùng ta tieát kieäm ñöôïc nhöõng chi phí saûn xuaát naøy thì chuùng ta coù theå haï ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm, taêng söùc caïnh tranh. • Maùy moùc thieát bò: thieát bò ngaønh deät hieän nay ñaõ ñöôïc ñoåi môùi 40-50%, trình ñoä töï ñoäng hoùa chæ ñaït möùc trung bình, khieán cho chaát löôïng saûn phaåm khoâng oån ñònh. Trình ñoä coâng ngheä cuûa ngaønh deät coøn laïc haäu so vôùi caùc nöôùc tieân tieán trong khu vöïc khoaûng 10-15 naêm. Ngaønh may ñaõ ñoåi môùi ñöôïc khoaûng 90-95% soá thieát bò, nhöng khaû naêng töï ñoäng hoùa quaù trình saûn xuaát chæ ôû möùc trung bình. Coâng ngheä caét vaø may coøn laïc haäu hôn so vôùi caùc nöôùc tieân tieán trong khu vöïc khoaûng 5 naêm. 58 Khoù khaên 3: Lieân quan ñeán vaán ñeà vaän chuyeån, thuû tuïc haûi quan, ñaàu tö, giaûi ngaân • Nhìn chung caùc doanh nghieäp coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên trong vieäc tieán haønh caùc thuû tuïc ñaàu tö, giaûi ngaân, ñaát ñai, haûi quan ... maëc duø ñaõ ñöôïc ñaët ra trong nhieàu naêm qua nhöng tình hình naøy vaãn chöa ñöôïc caûi thieän. Chaúng haïn vieäc giaûi ngaân caùc döï aùn ñaàu tö cuûa Toång coâng ty deät may naêm 2002. Maëc duø ñaây laø nhöõng döï aùn trong chöông trình taêng toác ngaønh deät ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät, nhöng ñeán heát naêm chæ giaûi ngaân ñöôïc 500 tæ ñoàng trong khi nhu caàu laø 1.500 tyû ñoàng. Lieân quan ñeán thuû tuïc haûi quan, 80% caùc doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra cho raèng hoï thöôøng gaëp khoù khaên khi laøm vieäc vôùi cô quan Haûi quan vaø luoân ôû trong tình traïng thieáu, khoâng caäp nhaät kòp thoâng tin do coù söï thay ñoåi lieân tuïc cuûa caùc thoâng tö, quyeát ñònh. Thaùi ñoä laøm vieäc cuûa moät soá caùn boä haûi quan vaãn coøn cöûa quyeàn, haùch dòch, quan lieâu. Cöôùc phí vaän taûi bieån Vieät Nam cuõng vaøo loaïi cao nhaát trong khu vöïc, ñaëc bieät laø haøng hoùa xuaát ñi töø caùc caûng ôû mieàn Trung vaø mieàn Baéc. Hieän nay cöôùc vaän chuyeån cho moät container 20’ töø caûng TPHCM ñeán Nhaät laø khoaûng 500 USD vôùi thôøi gian töø 6-10 ngaøy; trong khi ñoù töø Trung Quoác chi phí naøy chæ khoaûng 300 USD. Veà ñieåm naøy Trung Quoác coù lôïi theá hôn haún chuùng ta veà thôøi gian vaän chuyeån vaø chi phí vì nöôùc naøy ôû gaàn Nhaät hôn. Hôn nöõa veà vaän taûi haøng khoâng, do chæ coù 3 haõng haøng khoâng khai thaùc chuyeán bay tröïc tieáp ñi Nhaät neân tình traïng choã cho haøng hoùa luoân thieáu huït, vì vaäy caùc doanh nghieäp gaëp khoù khaên trong vieäc ñaûm baûo thôøi haïn giao haøng cho khaùch haøng. 59 Khoù khaên 4: Lieân quan ñeán vaán ñeà saûn phaåm vaø tieáp caän thò tröôøng • Nghieân cöùu cuûa nhieàu chuyeân gia Nhaät baûn cho thaáy nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam chæ nghó tôùi vieäc thay ñoåi maãu maõ saûn phaåm khi chu kyø chöõng cuûa saûn phaåm ñoù ñaõ böôùc sang giai ñoaïn thoaùi traøo, haøng khoâng baùn ñöôïc nöõa. Ñieàu naøy khieán cho duø ñaõ chaám döùt saûn xuaát nhöng saûn phaåm ñoù vaãn coøn löu thoâng raát nhieàu treân thò tröôøng. • Chuùng ta ñaõ bieát giaù trò gia taêng cuûa saûn phaåm baét nguoàn töø khaû naêng phaùt trieån saûn phaåm, thieát keá maãu, chaát löôïng saûn phaåm cao, khaû naêng tieáp thò thích hôïp vôùi thò hieáu tieâu duøng töø quoác gia nhaäp khaåu hoaëc taïo ra caùc chuaån möïc phuïc vuï cao cho khaùch haøng ... Ñoái vôùi doanh nghieäp Vieät Nam ñieàu naøy raát khoù khaên vì laâu nay caùc coâng ty cuûa chuùng ta chöa taïo laäp ñöôïc thöông hieäu quoác teá rieâng, maø chæ gia coâng vaø söû duïng thöông hieäu cuûa khaùch haøng mang ñeán. • Doanh nghieäp Vieät Nam coøn maéc phaûi nhöõng haïn cheá nhö thieáu thoâng tin, tö töôûng thuï ñoäng chôø caùc ñôn haøng coøn phoå bieán. Töø ñoù daãn ñeán chaát löôïng