Luận văn Thực trạng họat động quản lý việc dạy nghề cho học viên các trường cai nghiện ma túy của thành phố Hồ Chí Minh và các giải pháp

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH Leâ Thò Ngoïc Dung THÖÏC TRAÏNG HOÏAT ÑOÄNG QUAÛN LYÙ VIEÄC DAÏY NGHEÀ CHO HOÏC VIEÂN CAÙC TRÖÔØNG CAI NGHIEÄN MA TUÙY CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH VAØ CAÙC GIAÛI PHAÙP Chuyeân ngaønh: QLGD Maõ soá: 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC PGS.TS. BUØI NGOÏC OAÙNH Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2006 2 LÔØI CAÛM ÔN Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn - Ngöoøi höôùng daãn khoa hoïc - PGS. Tieán só Buøi Ngoïc Oaùnh - Quí thaày, coâ cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caùn boä, giaùo vieân, nhaân vieân vaø hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh - Quí ñoàng nghieäp vaø baïn beø… ñaõ taän tình giuùp ñôõ chuùng toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy. 4 MUÏC LUÏC Trang phuï bìa…………………………………………………………………………………………....2 Lôøi caûm ôn………………………………………………………………………………………………. 3 Muïc luïc………………………………………………………………………………………………….. 4 Danh muïc caùc chöõ vieát taét……………………………………………………………………………… 6 Danh muïc caùc baûng…………………….……………………………………….……………………… 7 Danh muïc caùc hình veõ, sô ñoà…………………………………….……………….……………………. 8 MÔÛ ÑAÀU…………….……………………….………………………………………….……………….9 Chöông 1. Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi…………………….………………………………… 15 1.1. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän…………… 15 1. 2. Nhöõng vaán ñeà lyù luaän lieân quan tôùi ñeà taøi…………………….……………… 19 Chöông 2. Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP. Hoà Chí Minh 2. 1. Khaùi quaùt veà caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP. HCM…………………………… 46 2. 2. Thöïc traïng veà quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP. HCM …………………………………………… 48 2. 2. 1. Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân……………………… 48 2. 2. 2. Thöïc traïng vieäc toå chöùc thöïc hieän noäi dung chöông trình daïy ngheà……… 54 2. 2. 3. Thöïc traïng quaûn lyù hoïc vieân………………………………… 64 2. 2. 4. Thöïc traïng vieäc quaûn lyù giaùo vieân…………………………………… 70 2. 2. 5. Thöïc traïng veà quaûn lyù cô sôû vaät chaát daïy ngheà………………………………… 72 2. 2. 6. Hieäu quaû hoaït ñoäng daïy ngheà………………………………………………………………….. 75 2. 2. 7. Keát luaän veà thöïc traïng quaûn lyù vieäc daïy ngheà………………………………………………… 79 2. 3. Phaân tích nguyeân nhaân cuûa toàn taïi…………………………………………………….………….. 83 5 Chöông 3. Moät soá giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh 3. 1. Cô sôû ñeà xuaát giaûi phaùp……………………………….…………………………………………... 87 3. 2. Moät soá giaûi phaùp……………………………………………………….………………………….. 88 3. 3. Tính caáp thieát vaø khaû thi cuûa giaûi phaùp……………………………………………….…………… 96 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 1. Keát luaän veà thöïc traïng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân…………………….……………………. 97 2. Kieán nghò……………………………………………………………………………………………… 101 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO………………………………………………….…………………………. 107 PHUÏ LUÏC…………………………………….…………………………..…………………………….. 112 6 Danh muïc nhöõng chöõ vieát taét - LLTNXP - TP. HCM - Löïc löôïng Thanh nieân xung phong thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Sôû LÑTB&XH - TP. HCM - Sôû Lao ñoäng Thöông binh & Xaõ hoäi thaønh phoá Hoà Chí Minh - Sôû GD&ÑT - TP. HCM - Sôû Giaùo duïc - Ñaøo taïo thaønh phoá Hoà Chí Minh - UBND - TP. HCM - UÛy ban Nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh 7 Danh muïc caùc baûng trang 1. Baûng 2. 1. Soá tröôøng cai nghieän cuûa TP. HCM naêm hoïc 2003 – 2004………………… 39 2. Baûng 2. 2. Soá lieäu hoïc vieân hoïc ngheà naêm hoïc 2004– 2005……………………………… 39 3. Baûng 2. 3. YÙ kieán giaùo vieân veà söï caàn thieát daïy ngheà cho hoïc vieân……………………. 42 4. Baûng 2. 4. YÙ kieán giaùo vieân veà xaùc ñònh muïc tieâu vieäc daïy ngheà………………………… 43 5. Baûng 2. 5. YÙ kieán cuûa phuï huynh veà muïc tieâu daïy ngheà…………………………….… 44 6. Baûng 2. 6. YÙ kieán cuûa hoïc vieân veà muïc tieâu hoïc ngheà……………………………………… 46 7. Baûng 2. 7. Tình hình hoaït ñoäng daïy ngheà naêm hoïc 2003 – 2004……………….………… 47 8. Baûng 2.8. Phuï traùch coâng taùc höôùng nghieäp ………………………………………………… 49 9. Baûng 2.9. Noäi dung caùc baøi höôùng nghieäp………………………………………………… 50 10. Baûng 2.10. Thôøi gian giaûng daïy caùc khoùa ngheà…………………………………….….…52 11. Baûng 2.11. Soá ngheà toå chöùc daïy cho hoïc vieân……………………………………… 54 12. Baûng 2.12. Thöïc hieän chöông trình daïy ngheà…………………………………………… 55 13. Baûng 2.13. Tình hình söùc khoûe hoïc vieân………………….………………………… 57 14. Baûng 2.14. Trình ñoä hoïc vaán cuûa hoïc vieân……………………………….……………… 58 15. Baûng 2.15. Baûng khaûo saùt ñaëc ñieåm hoïc vieân……………………………….…………. 60 16. Baûng 2.16. Khaûo saùt trình ñoä hoïc vaán cuûa giaùo vieân…………………………………… 63 17. Baûng 2.17. Tình hình sinh hoaït chuyeân moân cuûa giaùo vieân daïy ngheà………….……… 64 18. Baûng 2.18. Nhöõng khoù khaên chính khi thöïc hieän nhieäm vuï daïy ngheà………………… 65 19. Baûng 2.19. Soá löôïng phoøng höôùng nghieäp……………………………………… 67 20. Baûng 2.20. Kieåm tra coâng taùc daïy ngheà taïi caùc tröôøng cai nghieän……………… 68 21. Baûng 2.21. Keát quaû thi ngheà cuûa hoïc vieân naêm hoïc 2003 – 2004…………………… 69 22. Baûng 2.22. Soá ngheà hoïc vieân döï thi naêm hoïc 2003 – 2004………………………….…… 69 23. Baûng 3.1. Keát quaû khaûo saùt tính caáp thieát cuûa caùc giaûi phaùp………………………… 88 24. Baûng 3.2. Keát quaû khaûo saùt tính khaû thi cuûa caùc giaûi phaùp………………………… 89 8 Danh muïc caùc hình veõ, sô ñoà trang 1. Sô ñoà 1.1. Caáu truùc hoaït ñoäng lao ñoäng – höôùng nghieäp – daïy ngheà …………………… 30 2. Sô ñoà 1.2. Caùc chöùc naêng quaûn lyù (theo Haø Theá Ngöõ) ………………………………… 34 3. Sô ñoà 1.3. Sô ñoà caùc chöùc naêng quaûn lyù………………………………………………… 35 4. Sô ñoà 3.1. Nhieäm vuï quaûn lyù daïy ngheà cuûa giaùm ñoác tröôøng cai nghieän…………….… 84 5. Sô ñoà 3. 2. Nhieäm vuï höôùng nghieäp cuûa caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân.…………………… 86 9 MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Teä naïn ma tuùy laø hieåm hoïa ñoái vôùi con ngöôøi, xaõ hoäi vaø ñang ñe doïa toaøn theá giôùi. Muoán giöõ moät moâi tröôøng xaõ hoäi trong saïch, an laønh, chuùng ta khoâng chæ caàn nhöõng bieän phaùp trieät ñeå cuûa caùc cô quan chöùc naêng, maø coøn caàn söï phoái hôïp haønh ñoäng cuûa moïi ngöôøi, moïi ban, ngaønh, ñoaøn theå, moïi toå chöùc xaõ hoäi. Ñaáu tranh choáng teä naïn ma tuùy vaø giaùo duïc nhaân caùch thanh nieân ñang laø vaán ñeà böùc xuùc hieän nay cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh khi soá löôïng ngöôøi nghieän ma tuùy ñaõ taêng leân ñeán hôn 30.000 ngöôøi. Ña soá hoï ñaõ, ñang trong quaù trình cai nghieän, reøn luyeän vaø phuïc hoài nhaân caùch. Ngöôøi nghieän ma tuùy laø nhöõng ngöôøi ñaõ bò giaûm suùt nghieâm troïng veà naêng löïc nhaän thöùc, phaåm chaát, nhaân caùch… hoï raát deã trôû thaønh toäi phaïm, thaønh teä naïn xaõ hoäi. Giai ñoaïn cai nghieän ma tuùy ñoàng thôøi cuõng laø quaù trình phuïc hoài nhaân caùch cuûa ngöôøi cai nghieän. Ñoù laø moät quaù trình voâ cuøng khoù khaên, phöùc taïp, ñoøi hoûi khoâng chæ noã löïc phi thöôøng cuûa baûn thaân ngöôøi nghieän, maø coøn caàn söï hoã trôï cuûa gia ñình vaø xaõ hoäi [9, tr. 8 -19]. YÙ thöùc ñöôïc tình hình caáp baùch vaø traùch nhieäm to lôùn ñoái vôùi töøng soá phaän con ngöôøi, vôùi coäng ñoàng vaø xaõ hoäi, Uyû ban nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh (UBND - TP.HCM) ñaõ ra chuû tröông xoùa boû trieät ñeå teä naïn ma tuùy, xaây döïng moät xaõ hoäi vaên minh, an laønh. Tuy vaäy, tyû leä ngöôøi taùi nghieän coøn raát cao, leân tôùi 80%. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân taùi nghieän laø nhöõng ngöôøi sau cai nghieän chöa coù moät ngheà nghieäp vöõng chaéc giuùp hoï coù theå kieám soáng, coù ñieàu kieän thuaän lôïi taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng, trôû thaønh ngöôøi lao ñoäng chaân chính, goùp phaàn xaây döïng ñaát nöôùc, [39, tr. 39-43]. Ñieàu naøy ñaët ra cho chuùng ta moät vaán ñeà böùc xuùc: coù theå nghieân cöùu thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà vaø ñeà ra giaûi 10 phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vieäc daïy ngheà giuùp ngöôøi cai nghieän coù ngheà nghieäp vöõng vaøng ñeå hoøa nhaäp coäng ñoàng, goùp phaàn haïn cheá toái ña haäu quaû cuûa teä naïn ma tuùy, xaây döïng moâi tröôøng toát ñeïp cho xaõ hoäi. Vôùi yù nghóa ñoù, chuùng toâi choïn ñeà taøi “Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc giaûi phaùp”. Qua ñeà taøi naøy, chuùng toâi mong muoán goùp phaàn naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng naøy. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Luaän vaên nhaèm tìm hieåu hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuyù cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian qua, nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng, ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng coâng taùc naøy. 3. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi taäp trung vaøo ba nhieäm vuï chính: 3.1. Nghieân cöùu moät soá vaán ñeà lyù luaän lieân quan ñeán ñeà taøi. 3.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3.3. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP.HCM. 4. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU VAØ KHAÙCH THEÅ NGHIEÂN CÖÙU - Ñoái töôïng nghieân cöùu: Thöïc traïng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh - Khaùch theå nghieân cöùu: Ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân daïy ngheà, phuï huynh vaø hoïc vieân taïi moät soá tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. Cuï theå laø nhöõng tröôøng sau: 11 1. Tröôøng Giaùo duïc - Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 1, Ñaéc-klaáp, Ñaéc Noâng. 2. Tröôøng Giaùo duïc - Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 2, Laâm Haø, Laâm Ñoàng. 3. Tröôøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 3, Phuù Giaùo, Bình Döông. 4. Tröôøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 4, Taân Uyeân, Bình Döông. 5. Tröôøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 5, Ñaéc-klaáp, Ñaéc Noâng. 6. Tröôøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm soá 6, Ñaéc-klaáp, Ñaéc Noâng. 7. Trung taâm Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm Nhò Xuaân, Hoùc Moân. 8. Toång ñoäi 1 Thanh nieân xung phong huyeän Caàn Giôø, TP.HCM. 9. Trung taâm Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm Phuù Vaên, Bình Phöôùc. 10. Trung taâm Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm Bình Ñöùc, Bình Phöôùc. 11. Trung taâm Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm Ñöùc Haïnh, Bình Phöôùc. 12. Trung taâm Giaùo duïc – Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát vieäc laøm Boá Laù, Bình Döông. 13. Trung taâm Giaùo duïc Thanh thieáu nhieân Aáp 3, xaõ Phaïm Vaên Coäi, huyeän Cuû Chi. 14. Trung taâm tö vaán vaø cai nghieän ma tuùy, 463 Nô Trang Long, Q..Bình Thaïnh. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 5. 1. Phöông phaùp quan saùt: - Ñoái töôïng quan saùt: hoaït ñoäng daïy ngheà, xöôûng tröôøng, phoøng daïy ngheà ôû caùc tröôøng, trung taâm cai nghieän ma tuùy cuûa TP.HCM. - Muïc ñích quan saùt: Quan saùt ñieàu kieän cô sôû vaät chaát daønh cho hoaït ñoäng daïy ngheà; hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh trong giôø daïy ngheà…Tìm hieåu thöïc traïng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP.HCM. 5. 2. Phöông phaùp ñieàu tra baèng phieáu thaêm doø: 12 Chuùng toâi ñaõ tieán haønh gaëp gôõ, trao ñoåi yù kieán veà hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà vôùi caùc ñoái töôïng: giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân daïy ngheà caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP.HCM. Ñeå thöïc hieän, chuùng toâi ñaõ ñöa ra 7 loaïi bieåu maãu: - Bieåu maãu soá 1 daønh cho caùn boä quaûn lyù tröôøng cai nghieän ma tuùy, muïc ñích laø tìm hieåu quan ñieåm vaø nhöõng khoù khaên thuaän lôïi khi quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän (thu vaøo laø 54 phieáu). - Bieåu maãu soá 2 daønh cho giaùo vieân daïy ngheà, muïc ñích laø tìm hieåu nhaän thöùc vaø tình hình sinh hoaït chuyeân moân, taâm tö nguyeän voïng vaø nhöõng thuaän lôïi khoù khaên… khi tröïc tieáp daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän (thu vaøo 54). - Bieåu maãu soá 3 daønh cho phuï huynh hoïc vieân cai nghieän, muïc ñích laø ghi nhaän suy nghó, nguyeän voïng cuûa phuï huynh hoïc vieân khi con em hoï hoïc ngheà cuõng nhö nhöõng ñoùng goùp cho vieäc daïy ngheà cuûa tröôøng cai nghieän coù hieäu quaû hôn (thu vaøo 272 phieáu). - Bieåu maãu soá 4 daønh cho cho hoïc vieân cai nghieän naêm hoïc 2003 - 2004, 2004 -2005, muïc ñích laø tìm hieåu sôû thích, yeâu caàu, nhöõng thuaän lôïi khoù khaên cuõng nhö hieäu quaû khi caùc hoïc vieân cai nghieän tham gia hoïc ngheà (thu vaøo 384 phieáu). - Bieåu maãu soá 5, 6 daønh cho caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân daïy ngheà, muïc ñích laø laáy yù kieán caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân veà tính caáp thieát vaø khaû thi cuûa caùc giaûi phaùp maø luaän vaên neâu ra (thu vaøo 70 phieáu). - Bieåu maãu soá 7. Phieáu quan saùt - döï giôø (thu vaøo 20 phieáu), muïc ñích laø quan saùt hoaït ñoäng daïy ngheà, ñieàu kieän vaät chaát, cô sôû daïy ngheà, trang thieát bò daïy ngheà cuûa caùc tröôøng cai nghieän. 13 5. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm: - Nghieân cöùu keá hoaïch daïy ngheà, keá hoaïch höôùng nghieäp naêm hoïc 2004 - 2005 ñeå thaáy vai troø, vò trí cuûa coâng taùc daïy ngheà taïi caùc tröôøng cai nghieän. - Nghieân cöùu hoà sô daïy ngheà (keá hoaïch, hoà sô soå saùch…). - Nghieân cöùu keát quaû caùc baøi taäp, baøi thöïc haønh, kieåm tra cuûa hoïc vieân cai nghieän ñeå qua ñoù phaân tích chaát löôïng keát quaû daïy ngheà. - Nghieân cöùu giaùo aùn leân lôùp cuûa giaùo vieân daïy ngheà. 5. 4. Phöông phaùp phoûng vaán: - Phoûng vaán moät soá giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân caùc tröôøng, trung taâm cai nghieän veà muïc ñích vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän, nhuõng thuaän lôïi vaø khoù khaên, nhöõng yeâu caàu caàn thieát khi quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän. - Phoûng vaán moät soá phuï huynh cuûa hoïc vieân cai nghieän, tìm hieåu quan ñieåm cuûa hoï khi cho con em ñaêng kí hoïc ngheà cuõng nhö ghi nhaän nhöõng taâm tö, yù kieán ñoùng goùp cuûa phuï huynh hoïc vieân ñoái vôùi nhaø tröôøng ñeå vieäc hoïc ngheà cuûa con em hoï thuaän lôïi vaø hieäu quaû hôn. 5.5. Phöông phaùp duøng toaùn thoáng keâ ñeå xöû lyù soá lieäu: Chuùng toâi ñaõ söû duïng phaàn meàm Excel ñeå thoáng keâ taàn soá, tính tyû leä phaàn traêm, trò soá trung bình M, ñoä leäch chuaån S. Soá lieäu ñöôïc qui öôùc nhö sau: - Ñoái vôùi caâu hoûi coù 4 khaû naêng traû lôøi: a = 4 ; b = 3 ; c = 2 ; d =1. - Ñoái vôùi caâu hoûi coù 3 khaû naêng traû lôøi: a = 3 ; b = 2 ; c =1. Coâng thöùc tính: i k i inxn M ∑ = = 1 1 14 ( )2 1 2 1 1 Mnx n S i k i i −−= ∑= 6. GIAÛ THUYEÁT KHOA HOÏC Hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà ôû moät soá tröôøng cai nghieän TP.HCM coøn nhieàu baát caäp, neáu coù ñöôïc caùc giaûi phaùp quaûn lyù ñuùng ñaén thì hieäu quaû hoaït ñoäng naøy seõ ñöôïc taêng cöôøng, giuùp ngöôøi ñaõ cai nghieän coù ngheà nghieäp vöõng chaéc ñeå taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng, haïn cheá vaø giaûm bôùt toái ña haäu quaû cuûa teä naïn ma tuùy, goùp phaàn xaây döïng moâi tröôøng an laønh cho xaõ hoäi. 7. GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI Do thôøi gian coù haïn, ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu thöïc traïng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân ôû moät soá tröôøng cai nghieän cuûa TP.HCM trong 2 naêm hoïc (2003 - 2004, 2004 - 2005) thoâng qua vieäc daïy ngheà vaø böôùc ñaàu ñeà xuaát moät soá bieän phaùp quaûn lyù ñeå taêng hieäu quaû hoaït ñoäng daïy ngheà. 15 NOÄI DUNG CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 1. 1. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU VAÁN ÑEÀ HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN LYÙ VIEÄC DAÏY NGHEÀ TAÏI CAÙC TRÖÔØNG CAI NGHIEÄN Vaán ñeà ma tuùy vaø daïy ngheà ñaõ ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu quan taâm töø laâu, ñaëc bieät laø vaøo nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû XX. Nhöõng ñeà taøi coù lieân quan ñeán ma tuùy vaø coâng taùc phoøng choáng ma tuùy trong thôøi gian gaàn ñaây chuû yeáu nghieân cöùu thaùi ñoä, nhaän thöùc cuûa hoïc sinh, sinh vieân veà teä naïn ma tuùy vaø phoøng choáng ma tuùy. - Ñeà taøi thöù nhaát: “Böôùc ñaàu tìm hieåu thöïc traïng nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà teä naïn ma tuùy” (1997) cuûa taùc giaû Tröông Thò Hoa. Ñeà taøi ñaõ phaàn naøo xaùc ñònh thöïc traïng nhaän thöùc cuûa sinh vieân thuoäc hai tröôøng (Ñaïi hoïc sö phaïm vaø Ñaïi hoïc baùch khoa Haø Noäi) veà teä naïn ma tuùy vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp caàn thieát nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho sinh vieân ñeåø phoøng choáng ma tuùy. - Ñeà taøi 2 laø: “Tìm hieåu thöïc traïng nhaän thöùc veà ma tuùy vaø nguyeân nhaân daãn tôùi teä naïn nghieän ma tuùy cuûa hoïc sinh trung hoïc phoå thoâng Haø Noäi” (1998) cuûa taùc giaû Döông Thò Kim Oanh. Ñeà taøi ñaõ neâu ra thöïc traïng nhaän thöùc cuûa hoïc sinh trung hoïc phoå thoâng veà ma tuùy, phaân tích nhöõng nguyeân nhaân daãn tôùi teä naïn nghieän ma tuùy cuûa hoïc sinh phoå thoâng vaø ñeà ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc tình traïng naøy. - Ñeà taøi 3 nghieân cöùu “Nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà teä naïn nghieän ma tuùy trong tröôøng hoïc” (1998) cuûa taùc giaû Nguyeãn Thò Minh Haûi. Ñeà taøi ñaõ neâu ñöôïc thöïc traïng 16 nhaän thöùc cuûa sinh vieân (thuoäc 3 tröôøng Ñaïi hoïc: Ñaïi hoïc giao thoâng, Ñaïi hoïc Luaät, Ñaïi hoïc Noâng nghieäp I - Haø Noäi) veà teä naïn nghieän ma tuùy. - Ñeà taøi 4 “Tìm hieåu möùc ñoä aûnh höôûng cuûa ma tuùy vaø thaùi ñoä cuûa caùc em hoïc sinh ñoái vôùi caùc phong traøo phoøng choáng ma tuùy ôû moät soá tröôøng phoå thoâng trung hoïc noäi thaønh thaønh phoá Hoà Chí Minh”(1998) cuûa taùc giaû Phaïm Phöôùc Maïnh. Ñeà taøi nghieân cöùu vaø xaùc ñònh thaùi ñoä cuûa hoïc sinh trung hoïc ñoái vôùi caùc phong traøo phoøng choáng ma tuùy trong nhaø tröôøng, chæ ra nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp, kieán nghò ñeå thöïc hieän coâng taùc phoøng choáng ma tuùy trong nhaø tröôøng moät caùch hieäu quaû. - Ñeà taøi 5 “Nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa sinh vieân cao ñaúng sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh veà teä nghieän huùt trong tröôøng hoïc” (1999) cuûa taùc giaû Nguyeãn Ngoïc Quyønh Giao. Ñeà taøi nghieân cöùu thöïc traïng nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa sinh vieân cao ñaúng sö phaïm TP.HCM veà teä nghieän huùt trong tröôøng hoïc, chæ ra nguyeân nhaân vaø ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp nhaèm ngaên chaën teä nghieän huùt trong tröôøng hoïc. - Ñeà taøi 6 “Nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa hoïc sinh trung hoïc ñoái vôùi caùc phong traøo phoøng choáng ma tuùy trong nhaø tröôøng taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh (2002) cuûa taùc giaû Nguyeãn Hoàng Phan. Ñeà taøi nghieân cöùu thöïc traïng nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa hoïc sinh trung hoïc ñoái vôùi caùc phong traøo phoøng choáng ma tuùy trong nhaø tröôøng, thöû nghieäm moät soá bieän phaùp taùc ñoäng naâng cao nhaän thöùc cuûa hoïc sinh trung hoïc, hình thaønh nhöõng kyõ naêng caàn thieát ñeå phoøng choáng ma tuùy {30, tr. 7-15}. + Nhöõng ñeà taøi khoa hoïc lieân quan tôùi quaûn lyù vieäc daïy ngheà ñeà caäp tôùi nhieàu giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû daïy ngheà: - Ñeà taøi 1: “Tìm hieåu tình hình ñoäi nguõ laøm coâng taùc quaûn lyù tröôøng lôùp daïy ngheà (coâng vaø baùn coâng), thieát keá chöông trình vaø phöông thöùc boài döôõng veà quaûn lyù cho ñoäi nguõ naøy taïi TP.HCM”(2003). Chuû nhieäm ñeà taøi: Taï Vaên Doanh. Ñeà taøi cho thaáy caùn boä 17 quaûn lyù laø yeáu toá coù tính quyeát ñònh cuûa coâng taùc quaûn lyù daïy ngheà. Neáu ñaøo taïo boài döôõng ñoäi nguõ naøy toát thì hoaït ñoäng cuûa heä thoáng seõ hieäu quaû hôn. Ñeà taøi chæ roõ ñoäi nguõ quaûn lyù chöa coù ñöôïc tieâu chuaån vaø trình ñoä theo yeâu caàu cuûa Sôû Giaùo duïc – Ñaøo taïo… do ñoù hieäu quaû hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà chöa cao, ñieàu naøy lyù giaûi moät phaàn veà söï thieáu huït ñoäi nguõ coâng nhaân kó thuaät, nhaát laø ôû caùc ngheà muõi nhoïn taïi thaønh phoá. - Ñeà taøi 2: “Nghieân cöùu xaây döïng chöông trình daïy ngheà ôû tröôøng phoå thoâng cuûa TP.HCM” (2003). Chuû nhieäm ñeà taøi: Chu Xuaân Thaønh. Taùc giaû nhaán maïnh söï caáp thieát phaûi toå chöùc giaùo duïc lao ñoäng, kó thuaät toång hôïp, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà cho hoïc sinh phuø hôïp vôùi tình hình phaùt trieån cuûa thaønh phoá. Ñeà taøi xaây döïng ñöôïc moät chöông trình ngheà goàm 3 nhoùm ngheà: a/ Kó thuaät coâng nghieäp, thuû coâng: moäc, nguoäi, goø haøn, tieän kim loaïi, ñieän gia duïng, ñieän töû, söûa xe … b/ Kó thuaät noâng nghieäp: Troàng troït vaø chaên nuoâi. c/ Kó thuaät phuïc vuï: dinh döôõng, may, theâu, ñaùnh maùy chöõ, nhieáp aûnh, uoán toùc, thuû coâng, nhaân vieân leã taân, thö kí vaên phoøng, tin hoïc, thôï may, coâng nhaân xaây döïng… - Ñeà taøi 3: “Hieäu tröôûng quaûn lyù coâng taùc giaùo duïc lao ñoäng - höôùng nghieäp taïi tröôøng Ngoâ Quyeàn thaønh phoá Hoà Chí Minh” (2004). Chuû nhieäm ñeà taøi : Huyønh Thò Xuaân. Taùc giaû ñeà xuaát moät soá bieän phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng giaùo duïc lao ñoäng, kó thuaät toång hôïp, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà taïi tröôøng Ngoâ Quyeàn. Keát luaän cuûa ñeà taøi laø: caàn taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh ñöôïc hoïc ngheà theo sôû thích, naêng löïc vaø söùc khoûe; naâng cao nhaän thöùc cuûa caùc löïc löôïng giaùo duïc trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng, ñaëc bieät laø ñoái vôùi phuï huynh hoïc sinh vaø hoïc sinh; chuù troïng hieäu quaû giôø thöïc haønh ngheà. - Ñeà taøi 4 “ Hieäu tröôûng quaûn lyù coâng taùc daïy ngheà taïi tröôøng An Nhôn - Goø Vaáp TP.HCM” (2005). Chuû nhieäm ñeà taøi: Hoà Thò Thu Lieân. Ñeà taøi ñaõ böôùc ñaàu tìm hieåu 18 nguyeân nhaân nhöõng haïn cheá cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù daïy ngheà, ñoàng thôøi ñeà xuaát moät soá bieän phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù hoaït ñoäng daïy ngheà taïi tröôøng An Nhôn - Goø vaáp. Keát luaän cuûa ñeà taøi laø: ñeå quaûn lyù toát coâng taùc daïy ngheà, nhaø quaûn lyù caàn laäp keá hoaïch roõ raøng, ñuùng chu trình, khoa hoïc, cuï theå, trieån khai kòp thôøi ñeå ñaït keát quaû cao, nghieâm tuùc thöïc hieän keá hoaïch ñeà ra, baùm saùt muïc tieâu: giaùo duïc ngöôøi hoïc naêng löïc, phaåm chaát lao ñoäng thoâng qua vieäc daïy ngheà. Ñoàng thôøi caàn coù söï keát hôïp cuûa caùc löïc löôïng giaùo duïc coù lieân quan môùi ñem laïi hieäu quaû coâng taùc daïy ngheà. - Ñeà taøi 5 “Hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc thöïc hieän nhieäm vuï daïy ngheà cuûa Hieäu tröôûng taïi moät soá tröôøng THCS trong thaønh phoá Hoà Chí Minh” (2005). Taùc giaû: Phaïm Thò Kim Thö. Ñeà taøi neâu leân nhöõng öu ñieåm vaø nhöõng toàn taïi trong vieäc thöïc hieän nhieäm vuï daïy ngheà ôû moät soá tröôøng THCS taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñi saâu khaûo saùt ñaùnh giaù vieäc quaûn lyù cuûa caùc hieäu tröôûng trong töøng tröôøng cuï theå, ñeà ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm thöïc hieän ñoàng boä hoaït ñoäng naøy treân ñòa baøn toaøn thaønh phoá baèng söï quaûn lyù saâu saùt töø Sôû GD - ÑT thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán caùc Phoøng GD - ÑT, ñeán caùc tröôøng vaø ñeán töøng thaønh vieân trong löïc löôïng giaùo duïc [36, tr. 57-69]. Nhöõng ñeà taøi treân raát boå ích vaø ñeà caäp nhieàu tôùi vaán ñeà quaûn lyù hoaït ñoäng daïy ngheà cho hoïc sinh. Tuy nhieân, chöa coù ñeà taøi naøo nghieân cöùu vaán ñeà quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP.HCM. Chuùng toâi nhaän thaáy vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän ñaëc bieät khoù khaên, ñoøi hoûi phaûi coù phöông phaùp quaûn lyù ñaëc bieät, khaùc vôùi quaûn lyù nhöõng hoïc sinh bình thöôøng. Neáu nhaø quaûn lyù quan taâm nghieân cöùu kyõ löôõng ñoái töôïng naøy thì vieäc daïy ngheà môùi ñaït hieäu quaû cao. Ñieåm môùi cuûa luaän vaên laø khaûo saùt ñaùnh giaù thöïc tieãn quaûn lyù vieäc daïy ngheà caùc tröôøng cai nghieän baèng soá lieäu nhöõng naêm 2003, 2004, 2005 vaø khaûo saùt treân moät phaïm vi töông ñoái roäng - ôû haàu heát caùc tröôøng cai nghieän cuûa TP.HCM, töø ñoù neâu leân nhöõng öu ñieåm cuõng nhö 19 nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà taïi caùc tröôøng cai nghieän thaønh phoá Hoà Chí Minh, nhaèm goùp phaàn khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm vaø naâng cao hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng naøy. 1. 2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN LIEÂN QUAN TÔÙI ÑEÀ TAØI 1. 2. 1. Vaøi neùt veà lòch söû phoøng choáng ma tuùy treân theá giôùi Söï hôïp taùc quoác teá veà phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy ñaõ ñöôïc hình thaønh töø ñaàu theá kyû XX. Naêm 1919, ñaïi dieän 13 nöôùc khaép caùc chaâu luïc trong ñoù coù Anh, Phaùp, Trung quoác, Hoa Kyø, Nga… ñaõ hoïp taïi Thöôïng Haûi (Trung Quoác) ñeå baøn veà caùc bieän phaùp taêng cöôøng ñaáu tranh choáng teä naïn ma tuùy. Naêm 1912 hoäi nghò quoác teá ñaàu tieân cuûa Uûy ban phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy ñaõ hoïp vaø kyù Coâng öôùc quoác teá veà choáng ma tuùy taïi La-Hay (Haø Lan). Coâng öôùc naøy ñaõ trôû thaønh coâng cuï phaùp luaät quoác teá ñaàu tieân veà phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy vaøo ngaøy 11-2-1915 [35, tr 21-23]. Naêm 1946, yù thöùc ñöôïc hieåm hoïa ma tuùy ñoái vôùi loaøi ngöôøi, Lieân hôïp quoác ñaõ thaønh laäp Uûy ban choáng laïm duïng ma tuùy. Ñaây laø trung taâm hoaïch ñònh caùc chính saùch kieåm soaùt vaø choáng ma tuùy treân phaïm vi quoác teá. Naêm 1961 Uûy ban quoác teá veà kieåm soaùt, choáng laïm duïng vaø söû duïng hôïp lyù chaát gaây nghieän trong lónh vöïc y teá ñöôïc thaønh laäp [10, tr 85]. Ñeán naêm 1971, Lieân hôïp quoác coù cô sôû phaùp lyù laø Coâng öôùc 1961 veà kieåm soaùt caùc chaát ma tuùy ñöôïc kyù keát giöõa caùc thaønh vieân vaø lieân keát, leân tieáng caûnh baùo veà tình traïng laïm duïng caùc chaát ma tuùy, ñoàng thôøi keâu goïi coäng ñoàng quoác teá coù bieän phaùp cuï theå ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy. Taïi cuoäc hoïp cuûa Ñaïi hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác toå chöùc taïi Vieân (Aùo) töø ngaøy 11-01-1971 ñeán ngaøy 02-02-1971, ñaïi dieän caùc nöôùc tham gia ñaõ kyù Coâng öôùc quoác teá 1971 veà caùc chaát höôùng thaàn coù haïi cho heä thaàn kinh cuûa con ngöôøi 20 vaø thoáng nhaát giao cho Toå chöùc y teá theá giôùi chòu traùch nhieäm kieåm tra, phaân tích, xaùc ñònh caùc chaát ma tuùy [20, tr 37-39]. Naêm 1987 taïi Vieân, Lieân hôïp quoác toå chöùc hoäi nghò quoác teá veà choáng laïm duïng ma tuùy. Hoäi nghò ñaõ xaùc ñònh raèng ma tuùy seõ laø moät thaûm hoïa cho loaøi ngöôøi trong theá kyû XX vaø XXI. Töø hoäi nghò naøy, nhieàu hieäp ñònh lieân chính phuû veà veà kieåm soaùt vaø choáng ma tuùy ñaõ ñöôïc kyù keát. Trong hoäi nghò naøy chính phuû Hoa kyø ñaõ ñöa ra tuyeân boá “Vieäc choáng laïm duïng ma tuùy laø vaán ñeà öu tieân soá moät vaø laø vaán ñeà ñoái ngoaïi ñöôïc öu tieân cao nhaát ôû Myõ” . Thaùng 2-1988 moät hoäi nghò quoác teá choáng ma tuùy ñöôïc toå chöùc taïi Bangkok (Thaùi Lan). Coù 400 ñaïi bieåu ñaïi dieän cuûa 40 nöôùc treân Theá giôùi cuøng nhieàu toå chöùc coù lieân quan baøn tieáp veà caùc bieän phaùp caáp baùch choáng thaûm hoïa ma tuùy. Cuõng trong naêm naøy, Lieân hôïp quoác trieäu taäp hoäi nghò goàm ñaïi dieän cuûa 106 quoác gia toå chöùc taïi Vieân (Aùo) ñeå pheâ chuaån Coâng öôùc quoác teá cuûa Lieân hôïp quoác veà choáng buoân baùn baát hôïp phaùp caùc chaát ma tuùy [25, tr.16]. Trong kyø hoïp ñaëc bieät laàn thöù XVII cuûa Ñaïi hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác ñaõ pheâ chuaån chöông trình hoaït ñoäng toaøn caàu nhaèm muïc ñích sau ñaây: Coäng ñoàng quoác teá khoâng coù buoân laäu vaø laïm duïng ma tuùy. Chính taïi kyø hoïp naøy, thaäp nieân 1990-2000 ñöôïc goïi laø “thaäp kyû choáng ma tuùy”. Naêm 1991, Toå chöùc y teá theá giôùi goïi taét laø WHO ñaõ phaùt ñoäng moät chieán dòch toaøn caàu mang teân “Lieân hôïp quoác vì söùc maïnh vaø trí tueä cuûa nhaân loaïi” nhaèm ñaåy luøi teä naïn ma tuùy treân phaïm vi toaøn caàu [40, tr. 23]. Ngoaøi ra, moät soá caùc toå chöùc ôû caùc nöôùc, khu vöïc vaø cuûa Lieân hôïp quoác cuõng tham gia chöông trình kieåm soaùt vaø phoøng choáng ma tuùy nhö: Uûy ban quoác teá veà phoøng 21 choáng ma tuùy goïi taét laø “UNCP” cuûa Lieân hôïp quoác coù truï sôû taïi Vieân (Aùo), Cuïc ñaáu tranh choáng ma tuùy Hoa Kyø goïi taét laø “DEA”, Trung taâm tình baùo quoác gia Myõ veà choáng ma tuùy goïi taét laø “NDIC”, Toå chöùc khoa hoïc giaùo duïc vaên hoùa theá giôùi goïi taét laø “UNESCO”, Quyõ nhi ñoàng Lieân hôïp quoác goïi taét laø “UNICEF” , Toå chöùc caûnh saùt quoác teá goïi taét laø “INTERPOL”, Toå chöùc caûnh saùt chaâu AÙ goïi taét laø “ASIPOL”…[41, tr.35-37] 1. 2. 2. Vaøi neùt veà lòch söû phoøng choáng ma tuùy ôû Vieät Nam Lòch söû Vieät Nam ghi nhaän naêm Caûnh Trò thöù 3 (1665) moät ñaïo luaät caám troàng caây thuoác phieän ñaõ ñöôïc ban haønh, ñaïo luaät naøy quy ñònh nhö sau: “Töø nay veà sau caám quan laïi, daân chuùng troàng caây thuoác phieän, mua baùn thuoác phieän. Ai troàng thì phaûi phaù ñi, ngöôøi naøo coøn chaáp chöùa thì phaûi huûy ñi”. Döôùi thôøi vua Minh Maïng, naêm Minh Maïng thöù nhaát (1820), naêm Minh Maïng thöù naêm (1824) ñaõ ban tieáp nhieàu leänh veà xöû phaït vaø caám buoân baùn thuoác phieän: “Keû naøo mua baùn thuoác phieän thì bò xöû phaït 60 tröôïng, xöû tuø 1 naêm tòch thu toaøn boä tang vaät. Ngöôøi huùt thuoác phieän thì bò xöû phaït 100 tröôïng, xöû tuø 3 naêm. Cha anh khoâng ngaên giöõ con em mghieän huùt bò phaït 100 tröôïng. Quan laïi trieàu ñình huùt thuoác phieän bò phaït 100 tröôïng, caùch chöùc”. Ñôøi vua Töï Ñöùc, naêm Töï Ñöùc thöù 3 (1840) ñaõ duy trì caùc leänh veà xöû phaït vaø caám buoân baùn thuoác phieän ñaõ ban haønh. Naêm 1852, vua Töï Ñöùc laïi ban “caám ñieàu” veà thuoác phieän vôùi noäi dung: “Phaøm laø quan laïi hay daân, ôû trong kinh hay ngoaøi traán, chaáp chöùa vaø huùt, haøng phoá naáu vaø baùn, thuyeàn buoân, thuyeàn coâng chôû giaáu thuoác phieän veà nöôùc. Cuøng laø vieân chöùc cöûa soâng, cöûa bieån, vieân chöùc ñi coâng sai aên tieàn dung tuùng, ñeàu bò chieáu theo luaät, phaân bieät töøng haïng ngöôøi maø trò toäi” [20] . 22 Thôøi Phaùp thuoäc, thöïc daân Phaùp ñaõ bieán Vieät nam thaønh thò tröôøng ñoäc quyeàn buoân baùn thuoác phieän. Chuùng thöïc hieän chính saùch ngu daân, ñaàu ñoäc ngöôøi Vieät baèng röôïu vaø thuoác phieän maø ñaõ bò nhaø caùch maïng Nguyeãn Aùi Quoác cöïc löïc leân aùn trong Ñaïi hoäi Tour (Phaùp) naêm 1920 laø: “Chuùng toâi khoâng nhöõng bò ñaøn aùp, boùc loät moät caùch nhuïc nhaõ maø coøn bò haønh haï vaø ñaàu ñoäc moät caùch theâ thaûm, noùi roõ hôn chuùng toâi bò ñaàu ñoäc baèng röôïu vaø thuoác phieän…”[1, tr. 357]. Sau khi Phaùp thaát baïi phaûi ruùt quaân veà nöôùc, Myõ xaâm löôïc nöôùc ta cuøng vôùi chính saùch thöïc daân kieåu môùi. Laïi moät laàn nöõa, mieàn Nam Vieät Nam trôû thaønh trung taâm tieâu thuï vaø buoân baùn thuoác phieän cuõa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Trong nhöõng thôøi kyø naøy, vieäc phoøng choáng ma tuùy ôû nöôùc ta bò chìm vaøo queân laõng. Thaùng 8-1945, ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu khai sinh ra nöôùc Vieät Nam ñoäc laäp, Chính phuû ta ñaõ quan taâm ngay ñeán vieäc phoøng choáng ma tuùy qua Nghò ñònh 150/ TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû veà thuoác phieän vôùi noäi dung khoanh vuøng troàng caây thuoác phieän vaø nghóa vuï noäp thueá. Ngaøy 22-5-1952 Thuû töôùng chính phuû ban haønh Nghò ñònh soá 225/ TTg nhaèm söûa ñoåi Nghò ñònh 150/ TTg. Trong muoân vaøn khoù khaên cuûa ngaøy ñaàu môùi thaønh laäp nöôùc coäng hoøa non treû, ngöôøi ñöùng ñaàu chính phuû laø Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ thaáy roõ moät trong nhöõng nhieäm vuï caáp baùch aáy laø choáng nghieän huùt. Ngöôøi toû thaùi ñoä kieân quyeát: “Toâi ñeà nghò tuyeät ñoái caám huùt thuoác phieän” [2, tr.126-134]. Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng 30-4-1975, Ñaûng, Nhaø Nöôùc vaø Chính phuû Vieät Nam tieáp tuïc cuoäc chieán choáng ma tuùy. Laàn ñaàu tieân trong Luaät hình söï ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 27 thaùng 6 naêm 1985 coù 3 ñieàu qui ñònh veà caùc haønh vi toäi phaïm coù lieân quan ñeán ma tuùy. Ñoù laø Ñieàu 97 veà toäi buoân laäu, hoaëc vaän chuyeån traùi pheùp 23 haøng hoùa, tieàn teä qua bieân giôùi; Ñieàu 116 veà toäi buoân baùn hoaëc taøng tröõ haøng caám; Ñieàu 203 veà toäi toå chöùc duøng chaát ma tuùy. Ngaøy 18 thaùng 12 naêm 1989, Quoác hoäi ñaõ thoâng qua Luaät söûa ñoåi, boå sung Boä luaät Hình söï, trong ñoù coù taùch rieâng thaønh moät ñieàu veà ma tuùy - Ñieàu 96a. Ñieàu 96a qui ñònh veà toäi saûn xuaát, taøng tröõ, mua baùn, vaän chuyeån traùi pheùp caùc chaát ma tuùy. Naêm 1992 laàn ñaàu tieân vaán ñeà thuoác phieän vaø ma tuùy ñöôïc ñeà caäp ñeán trong chöông V cuûa Hieán phaùp nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam. Ngaøy 29-01-1993 Nghò quyeát 06/ CP cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc “Taêng cöôøng coâng taùc phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy”. Nghò quyeát naøy theå hieän ñaày ñuû phöông höôùng, chieán löôïc, quyeát taâm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong cuoäc ñaáu tranh vôùi teä naïn ma tuùy. Ngaøy 14/11/1995, Quyeát ñònh 743/ TTg cuûa Chính phuû veà “Pheâ duyeät keá hoaïch toång theå vaø cuï theå hoùa chöông trình haønh ñoäng phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy giai ñoaïn 1996-2000”. Chæ thò 06/ TC – TW cuûa Boä chính trò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng coäng saûn Vieät Nam ngaøy 30/11/1996 veà “Taêng cöôøng laõnh ñaïo, chæ ñaïo coâng taùc phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy”. Ngaøy 9 thaùng12 naêm 2001 Luaät phoøng choáng ma tuùy ñaõ ñöôïc Quoác hoäi khoùa X thoâng qua (coù hieäu löïc töø ngaøy 1 thaùng 6 naêm 2001). Quyeát ñònh 93/ 2001/QÑ - TTg cuûa Chính phuû ngaøy 13 thaùng 6 naêm 2001 veà thaùng haønh ñoäng phoøng choáng ma tuùy (thaùng 6) vaø ngaøy toaøn daân phoøng choáng ma tuùy (ngaøy 26 thaùng 6); xaây döïng chöông trình phoøng choáng vaø kieåm soaùt ma tuùy trong töøng giai ñoaïn cuï theå [6]. Trong Boä Luaät hình söï nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, ban haønh ngaøy 09-07-1985, luaät söûa ñoåi ngaøy 28-12-1989, ngaøy 22-12-1992, ngaøy 11-9-1995 quoác hoäi Nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ñaõ thoâng qua Luaät söûa ñoåi boå sung Boä luaät hình söï, trong ñoù coù vieäc taùch rieâng ra thaønh moät ñieàu leä veà ma tuùy quy ñònh roõ toäi traïng cuï theå vaø khung hình phaït. 24 Nöôùc ta ñöôïc ghi nhaän vaø ñaùnh giaù trong lónh vöïc hôïp taùc quoác teá veà coâng taùc phoøng choáng ma tuùy. Thaùng 2-1988 Lieân hôïp quoác trieäu taäp hoäi hoäi nghò quoác teá choáng ma tuùy ñöôïc toå chöùc daønh rieâng cho caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ. Hoäi nghò ñaõ thoâng qua “Coâng öôùc quoác teá veà choáng buoân baùn ma tuùy”. Taïi hoäi nghò naøy Vieät Nam ñaõ tham gia vaø kyù Coâng öôùc quoác teá veà choáng buoân baùn ma tuùy. Sau ñoù chuùng ta ñaõ coá gaéng thöïc hieän nhieàu bieän phaùp nhaèm ngaên chaën hieåm hoïa ma tuùy. Ngaøy 28-07-1993 taïi Hoäi nghò Interpol Chaâu AÙ (caûnh saùt quoác teá Chaâu AÙ) hoïp taïi Ulanbato (Moâng Coå), ngaønh caûnh saùt Vieät Nam ñaõ tham gia thaønh laäp moät toå chöùc caûnh saùt thoáng nhaát cuûa caùc nöôùc Chaâu AÙ (ASIPOL) nhaèm thoáng nhaát keá hoaïch phoøng choáng toäi phaïm treân qui moâ toaøn chaâu luïc, trong ñoù ñaáu tranh choáng teä naïn ma tuùy laø moät noäi dung troïng yeáu. Ngoaøi ra nöôùc ta ñaõ kyù keát tham gia Hieäp ñònh hôïp taùc tieåu khu vöïc veà kieåm soaùt ma tuùy vôùi Campuchia, Laøo, Trung Quoác, Thaùi Lan, Mieán Ñieän vaø Quó phaùt trieån Lieân hôïp quoác (UNDP)… Soá lieäu chi tieát veà hôn 30.000 ngöôøi nghieän ma tuùy hieän ñang taäp trung trong caùc tröôøng, trung taâm cai nghieän TP.HCM ñaõ noùi leân haäu quaû tai haïi vaø nguy hieåm cuûa teä naïn ma tuùy. Ñaáu tranh choáng ma tuyù vaø giuùp ngöôøi cai nghieän taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng laø moät nhieäm vuï caáp baùch, naëng neà cuûa UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá Hoà Chí Minh (UBND – TPHCM). Quaù trình toå chöùc quaûn lyù cai nghieän taäp trung 2 naêm cho ngöôøi nghieän, tuy ñaõ ñaït ñöôïc keát quaû ñaùng khích leä nhöng tæ leä ngöôøi taùi nghieän coøn raát cao vì vaäy UBND - TP.HCM coù saùng kieán tieáp tuïc toå chöùc cho hoïc vieân hoïc ngheà töø 2-3 naêm, nhaèm giuùp hoï coù ñuû ñieàu kieän ñoaïn tuyeät vôùi ma tuyù, hoaøn thieän nhaân caùch, coù ngheà nghieäp vöõng chaéc ñeå thuaän tieän vaø deã daøng hoøa nhaäp coäng ñoàng. 25 Thaùng 5-2003, keøm Tôø trình Chính phuû “Veà kieán nghò cho pheùp thaønh phoá Hoà Chí Minh thöïc hieän ñeà aùn toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän”, UBND - TP.HCM coâng boá ñeà aùn chi tieát thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï ñeà ra trong tôø trình vôùi töïa ñeà: “Toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän” trong thôøi gian 3 naêm. Ngaøy 17-6-2003, Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam thoâng qua Nghò quyeát 16/2003 - QH11 “Veà vieäc thöïc hieän thí ñieåm toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông”. Töø nhöõng vaên baûn phaùp quy naøy hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän ñaõ môû ra moät höôùng ñi môùi chi tieát vaø cuï theå hôn, theo truyeàn thoáng nhaân ñaïo cuûa daân toäc ta [8]. 1. 2. 3. Quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà coâng taùc phoøng choáng ma tuùy Ñeå tieáp tuïc cuoäc chieán phoøng, choáng ma tuyù moät caùch coù hieäu löïc hôn, Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam trong kyø hoïp thöù 8, khoùa X (töø ngaøy 14 thaùng 11 ñeán ngaøy 09 thaùng 12 naêm 2000) ñaõ thoâng qua “Luaät phoøng, choáng ma tuyù” (Luaät soá 23/ 2000/ QH10, goàm 8 chöông, 56 ñieàu). Ñieàu 28 cuûa Luaät phoøng choáng ma tuyù (chöông IV – Cai nghieän ma tuyù) quy ñònh cô sôû phaùp lyù cho caùc ñòa phöông (coù ñuû ñieàu kieän) tieán haønh cai nghieän taäp trung baét buoäc ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi nghieän khoâng töï nguyeän cai nghieäp taäp trung trong thôøi gian nhieàu nhaát laø 2 naêm . Luaät phoøng choáng ma tuyù coøn quy ñònh trong Ñieàu 34, chöông IV nhö sau: “UÛy ban nhaân daân caùc caáp, nôi coù ngöôøi nghieän ma tuyù, coù traùch nhieäm laäp keá hoaïch toå chöùc cai nghieän vaø phoøng, choáng taùi nghieän ma tuyù taïi ñòa phöông; chæ ñaïo cô quan lao ñoäng - thöông binh vaø xaõ hoäi chuû trì phoái hôïp vôùi cô quan coâng an, y teá, giaùo duïc vaø ñaøo taïo 26 cuøng caùc caáp vaø caùc cô quan, toå chöùc coù lieân quan toå chöùc cai nghieän ma tuyù, giaùo duïc ngöôøi nghieän ma tuyù vaø ngöôøi ñaõ cai nghieän ma tuyù; hoã trôï, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi ñaõ cai nghieän ma tuyù hoøa nhaäp coäng ñoàng”. Nhö vaäy laø cô quan Laäp phaùp cuûa Nhaø nöôùc ta coi vieäc phoøng choáng taùi nghieän trong hoaït ñoäng cai nghieän ma tuyù laø raát quan troïng, ñoùng vai troø quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa nhieäm vuï cai nghieän ma tuyù [6]. Ñieàu khoaûn naøy môû ñöôøng cho caùc ñòa phöông coù ñuû caùc ñieàu kieän kinh teá - taøi chính - vaät chaát vaø cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø xaõ hoäi toå chöùc heä thoáng trung taâm, tröôøng ñeå taäp trung quaûn lyù giaùo duïc nhaân caùch cho ngöôøi sau cai nghieän, thôøi gian baét buoäc toái ña 24 thaùng, taïo nhöõng ñieàu kieän cô baûn vaø caàn thieát cho ngöôøi ñaõ cai nghieän coù theå taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng moät caùch töông ñoái an toaøn, traùnh nguy cô taùi nghieän cao nhö tröôùc kia. Thaønh phoá Hoà Chí Minh tieán haønh hình thöùc cai nghieän taäp trung daønh cho nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù cuûa thaønh phoá, nhöõng ngöôøi nghieän tænh khaùc taïm truù vaø ngöôøi nghieän nhaäp cö taïi thaønh phoá. Coù 3 loaïi ñoái töôïng ngöôøi nghieän taäp trung taïi caùc trung taâm, tröôøng cai nghieän: 1. Nhöõng ngöôøi nghieän bò cöôõng cheá vaøo trung taâm cai nghieän theo tinh thaàn Nghò ñònh 20/ CP cuûa Chính phuû. 2. Nhöõng ngöôøi nghieän do gia ñình töï nguyeän ñöa ñeán nhaäp tröôøng (coù thu phí). 3. Nhöõng ngöôøi nghieän töï nguyeän nhöng gia ñình ngheøo, vì vaäy ñöôïc mieãn giaûm moät phaàn chi phí. Sau thôøi gian cai nghieän 2 naêm theo tinh thaàn cuûa ñieàu 24 Luaät phoøng choáng ma tuyù, soá ñoâng ngöôøi cai nghieän trôû veà gia ñình vaø ñòa phöông ñaõ khoâng theå tìm ñöôïc coâng aên vieäc laøm do khoâng coù ngheà nghieäp chuyeân moân (haàu heát thuoäc daïng lao ñoäng phoå thoâng hoaëc phuï thuoäc vaøo söï chu caáp cuûa gia ñình). Hoï nhanh choùng rôi vaøo tình 27 caûnh beá taéc vaø deã bò taùi nghieän. Khoâng chæ döøng laïi ñoù, nhöõng ngöôøi naøy coøn loâi keùo theâm nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù môùi. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán tyû leä ngöôøi nghieän ma tuyù taêng nhanh trong thôøi gian qua coù nguyeân nhaân töø nhöõng ngöôøi taùi nghieän naøy. Trong moät höôùng nghieân cöùu ñieàu tra ngöôïc laïi, nhöõng ngöôøi coù nghò löïc cai nghieän vaø coù ngheà nghieäp, sau thôøi gian cai nghieän 2 naêm coù nguyeän voïng ñöôïc kyù hôïp ñoàng vaø laøm vieäc vôùi söï giaùm saùt cuûa tröôøng cai nghieän ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi naøy ñaõ thaønh coâng trong taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân laø hoï ñöôïc taïo coâng aên vieäc laøm oån ñònh, laøm vieäc trong moät moâi tröôøng trong saïch [34, tr. 145-149]. Töø thöïc teá treân coù theå ruùt ra keát luaän: sau khi keát thuùc giai ñoaïn hai naêm cai nghieän, neáu khoâng coù nhöõng giaûi phaùp tieáp theo veà toå chöùc quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân, töùc laø taïo nhöõng ñieàu kieän heát söùc cô baûn vaø caàn thieát ñeå töøng böôùc ñöa hoï taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng moät caùch vöõng vaøng, thì khoâng theå khaéc phuïc tình traïng taùi nghieän. Vaán ñeà laø toå chöùc hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà sao cho ñaït hieäu quaû cao ñeå goùp phaàn ñaáu tranh phoøng choáng ma tuùy. Nghò quyeát soá 20-NQ/TW cuûa Boä Chính trò Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng coäng saûn Vieät Nam veà phöông höôùng vaø nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi TP.HCM ñeán naêm 2010, cho pheùp Thaønh phoá ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà môùi phaùt sinh töø thöïc teá thaønh phoá ñaët ra trong quaù trình phaùt trieån [7]. Keát hôïp vôùi Ñieàu 34 Luaät phoøng, choáng ma tuyù cuûa Quoác hoäi, UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ trình Quoác hoäi Ñeà aùn trình Chính phuû Keá hoaïch trieån khai ñeà aùn toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ñeå ñöôïc Quoác hoäi chaáp nhaän vaø ra Nghò quyeát cho pheùp thöïc hieän. Vaên baûn naøy taïo cô sôû phaùp lyù cho hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc 28 daïy ngheà cho ngöôøi sau cai nghieän tieán leân moät böôùc môùi beân caïnh nhöõng lyù luaän cô sôû veà quaûn lyù daïy ngheà [8]. 1. 2. 4. Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà daïy ngheà Hoaït ñoäng daïy ngheà laø moät trong 4 maët hoaït ñoäng cuûa coâng taùc giaùo duïc lao ñoäng - kyõ thuaät toång hôïp - höôùng nghieäp vaø daïy ngheà goïi taét laø hoaït ñoäng lao ñoäng - höôùng nghieäp hay hoaït ñoäng höôùng nghieäp vaø tö vaán ngheà cho hoïc vieân [22, tr. 76-81]. Treân theá giôùi hoaït ñoäng giaùo duïc lao ñoäng - höôùng nghieäp cho hoïc vieân coù töø haøng traêm naêm nay vaø ñang ngaøy caøng ñöôïc phaùt trieån. Vaøo giöõa theá kyû 19, ôû Phaùp ñaõ xuaát hieän cuoán saùch “Höôùng daãn choïn ngheà” (naêm 1848). Cuoán saùch ñeà caäp tôùi vaán ñeà phaùt trieån ña daïng cuûa ngheà nghieäp do söï phaùt trieån coâng nghieäp vaø vieäc nhaát thieát phaûi giuùp ñôõ thanh nieân trong söï löïa choïn ngheà nghieäp nhaèm söû duïng coù hieäu quaû naêng löïc lao ñoäng cuûa theá heä treû. Ngöôøi ta thaáy raèng, heä thoáng ngheà nghieäp vaøo thôøi ñieåm naøy ñaõ phöùc taïp, töùc laø, söï chuyeân moân hoùa ñaõ ñaït tôùi möùc ñoä cao hôn haún so vôùi giai ñoaïn saûn xuaát noâng nghieäp vaø thuû coâng nghieäp [19, tr.37]. Vaán ñeà höôùng daãn choïn ngheà ñöôïc ñaët ra moät caùch roäng raõi ôû nhieàu nöôùc vì tính caáp thieát cuûa noù vaøo nhöõng naêm ñaàu theá kyû 20. Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng, ñeå tuyeån choïn nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñuùng theo yeâu caàu cho nhaø maùy, xí nghieäp, caàn phaûi ñöa höôùng nghieäp vaøo tröôøng phoå thoâng. Töø laâu nhaø giaùo duïc hoïc vaø taâm lyù hoïc Lieân Xoâ, N.K. Crupxkaia, ñaõ töøng neâu leân luaän ñieåm “töï do choïn ngheà” cho moãi thanh thieáu nieân. Theo baø, thoâng qua höôùng nghieäp, moãi treû em ñeàu phaûi nhaän thöùc saâu saéc höôùng phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, nhöõng nhu caàu naøo cuûa neàn saûn xuaát caàn ñöôïc thoûa maõn, nhöõng nhieäm vuï maø thanh, thieáu nieân phaûi ñaùp öùng tröôùc yeâu caàu maø xaõ hoäi ñeà ra trong lónh vöïc lao ñoäng saûn xuaát [49, tr. 177-185]. 29 Thöïc teá cho thaáy hoaït ñoäng giaùo duïc lao ñoäng, kyõ thuaät toång hôïp, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà ñaõ mang laïi hieäu quaû thieát thöïc cho söï phaùt trieån taøi naêng, nhaân caùch cuûa caù nhaân, goùp phaàn naâng cao naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, gaén lieàn muïc tieâu giaùo duïc ñaøo taïo vôùi muïc tieâu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Hoaït ñoäng naøy ñaõ trôû thaønh boä phaän thieát yeáu cuûa neàn giaùo duïc hieän ñaïi [16, tr. 18 -24]. Taïi Vieät Nam, coâng taùc höôùng nghieäp ñöôïc chính thöùc ñöa vaøo tröôøng phoå thoâng töø ngaøy 19/3/1981 theo quyeát ñònh 126/CP cuûa chính phuû veà coâng taùc höôùng nghieäp [5]. Vieäc nghieân cöùu caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû thöïc hieän nhieäm vuï naøy ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc quan taâm [42, tr. 37-39]. Caùc cuoäc hoäi thaûo, hoäi nghò chuyeân ñeà do Boä giaùo duïc, Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo (GD - ÑT) thaønh phoá Hoà Chí Minh toå chöùc laø: + “Ñoåi môùi coâng taùc giaùo duïc lao ñoäng – höôùng nghieäp phuïc vuï cho yeâu caàu coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc” (7/2003). + “Toå chöùc giaùo duïc lao ñoäng - höôùng nghieäp theo yeâu caàu ñoåi môùi giaùo duïc phoå thoâng” (11/2001). Giaùo duïc vaø vieäc daïy ngheà: Sô ñoà 1.1. minh hoïa caáu truùc hoaït ñoäng lao ñoäng - höôùng nghieäp - daïy ngheà cho chuùng ta coù caùc khaùi nieäm veà giaùo duïc lao ñoäng, höôùng nghieäp, giaùo duïc kyõ thuaät toång hôïp, daïy ngheà. Sô ñoà 1.1: Caáu truùc hoaït ñoäng lao ñoäng – höôùng nghieäp – daïy ngheà 30 Giaùo duïc lao ñoäng laø trang bò cho hoïc sinh: - Kieán thöùc lao ñoäng - Kyõ naêng lao ñoäng Ö NAÊNG LÖÏC LAO ÑOÄNG - Thaùi ñoä lao ñoäng Giaùo duïc kyõ thuaät toång hôïp (Giaùo duïc tieàn ngheà nghieäp): - Trang bò nhöõng nguyeân lyù khoa hoïc cô baûn. - Kyõ thuaät chung veà kyõ thuaät coâng nghieäp. - Kyõ naêng söû duïng caùc coâng cuï saûn xuaát. Nhieäm vuï naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø caùc hoaït ñoäng giaùo duïc trong nhaø tröôøng. Vò trí cuûa hoaït ñoäng daïy ngheà raát quan troïng trong caáu truùc cuûa hoaït ñoäng giaùo duïc lao ñoäng – höôùng nghieäp [37, tr. 19]. Höôùng nghieäp laø moät hoaït ñoäng giaùo duïc trong nhaø tröôøng phoå thoâng nhaèm höôùng daãn vaø chuaån bò cho hoïc sinh ñi vaøo cuoäc soáng xaõ hoäi [38, tr. 22-23]. Giaùo duïc lao ñoäng Kó thuaät öùng duïng Kó thuaät toång hôïp Höôùng nghieäp Daïy ngheà 31 Daïy ngheà: Ngheà laø moät hình thöùc lao ñoäng saûn xuaát gaén boù laâu daøi vôùi coâng vieäc chuyeân moân, vôùi moät trình ñoä kyõ naêng, kyõ xaûo nhaát ñònh nhôø ñaõ qua quaù trình ñaøo taïo. Ngheà khoâng chæ ñôn thuaàn laø moät phöông thöùc kieám soáng, maø ngheà laø moät hoaït ñoäng xaõ hoäi mang laïi cho con ngöôøi nieàm vui, yù nghóa cuoäc soáng, ñieàu kieän ñeå phaùt trieån vaø hoaøn thieän nhaân caùch… töø ñoù xaùc laäp ñöôïc vò theá xaõ hoäi cuûa moãi con ngöôøi [47, tr. 363- 364]. Con ngöôøi ñöôïc trang bò ngheà nghieäp coù cô sôû khoa hoïc seõ goùp phaàn naâng cao naêng suaát lao ñoäng saûn xuaát, chaát löôïng saûn phaåm, phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch, taïo ñieàu kieän con ngöôøi coáng hieán toái ña, ñöa laïi cho con ngöôøi söï thoaû maõn veà ñaïo ñöùc, nieàm tin vaøo söùc maïnh baûn thaân, töø ñoù thuùc ñaåy xaõ hoäi vaø kinh teá phaùt trieån, haïn cheá ñöôïc söï maát caân ñoái giöõa ñaøo taïo vaø tuyeån duïng cuõng nhö cô caáu lao ñoäng trong caùc ngaønh ngheà [43, tr.132 - 134]. Vieäc höôùng daãn kyõ naêng laøm vieäc cho moät ngheà nghieäp naøo ñoù baét ñaàu trôû thaønh moät hình thöùc chuaån bò. Nhöõng ngöôøi hoïc ngheà ñoøi hoûi khoâng chæ nhöõng kó naêng coù theå aùp duïng ngay trong coâng vieäc, maø caû nhöõng kieán thöùc cô baûn coù theå giuùp hoï thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa phöông phaùp saûn xuaát. Khaùi nieäm daïy ngheà laø coâng vieäc ñaøo taïo nhöõng coâng nhaân coù vaên hoùa, coù kó thuaät, coù toå chöùc, coù keá hoaïch nhaèm ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc kó thuaät cuûa caùc ngaønh thuoäc neàn kinh teá quoác daân [44, tr 57 -59]. Quaù trình daïy ngheà laø quaù trình truyeàn thuï nhöõng tri thöùc chuyeân moân ngheà nghieäp vaø hình thaønh nhöõng kó naêng kó xaûo lao ñoäng moät ngheà nhaát ñònh. Muïc ñích cuoái cuøng cuûa daïy ngheà laø hình thaønh ñuôïc tay ngheà vaø nhöõng phaåm chaát nhaân caùch caàn thieát cho ngöôøi lao ñoäng [12, tr. 23]. Tay ngheà laø trình ñoä ñieâu luyeän cuûa kó naêng lao ñoäng ngheà nghieäp, ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi cuûa chuyeân moân. Khaùi nieäm daïy ngheà ôû ñaây chæ veà söï ñaøo taïo trong nhöõng truôøng ñaøo taïo coâng nhaân kó thuaät, nhöõng tröôøng ñaøo taïo thôï laønh 32 ngheà theo nhöõng danh muïc do nhaø nöôùc qui ñònh phuïc vuï tröïc tieáp yeâu caàu thöïc teá xaõ hoäi[11, tr. 42]. Nghò quyeát Ñaïi hoäi VI Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam coù neâu “ …phaûi chuyeån maïnh theo höôùng daïy kieán thöùc phoå thoâng cô baûn, lao ñoäng kó thuaät toång hôïp, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà…”. Nghò quyeát Trung öông Ñaûng khoùa VIII ñaõ chæ ra muïc tieâu vaø nhöõng giaûi phaùp ñoái vôùi giaùo duïc vaø ñaøo taïo, trong ñoù coù noäi dung giaùo duïc lao ñoäng - höôùng nghieäp laø môû roäng vaø naâng cao chaát löôïng daïy kyõ thuaät toång hôïp höôùng nghieäp; naâng cao naêng löïc töï hoïc vaø thöïc haønh cho hoïc sinh; tieáp tuïc ñoåi môùi noäi dung, phöông phaùp giaùo duïc ñaøo taïo vaø taêng cöôøng cô sôû vaät chaát caùc tröôøng hoïc, taêng cöôøng giaùo duïc kó thuaät toång hôïp vaø naêng löïc thöïc haønh cho hoïc sinh [7]. 1. 2. 5. Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà quaûn lyù Quaûn lyù laø hoaït ñoäng bao truøm moïi maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, ñöôïc ra ñôøi ngay töø khi xaõ hoäi coù söï phaân coâng lao ñoäng [3, tr. 378]. Xaõ hoäi ngaøy caøng tieán boä, neàn kinh teá caøng phaùt trieån, khoa hoïc kyõ thuaät caøng hieän ñaïi thì hoaït ñoäng quaûn lyù vaø vai troø cuûa nhaø quaûn lyù caøng trôû neân quan troïng ñeå ñaûm baûo phoái hôïp moät caùch coù hieäu quaû nhöõng noã löïc cuûa caù nhaân nhaèm thöïc hieän nhöõng muïc tieâu ñaõ ñeà ra [24, tr 47-49]. Coù raát nhieàu khaùi nieäm ñaõ ñöôïc ñöa ra nhaèm phaûn aùnh nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa quaûn lyù. “Quaûn lyù laø söï taùc ñoäng coù muïc ñích ñeán nhöõng taäp theå con ngöôøi ñeå toå chöùc vaø phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa hoï trong quaù trình saûn xuaát” (Kozlova O.V vaø Kuznesov I.N) [11, tr. 73] , hoaëc theo Beag A.I, “Quaûn lyù laø moät quaù trình chuyeån moät heä ñoäng löïc phöùc taïp töø traïng thaùi naøy sang traïng thaùi khaùc nhôø söï taùc ñoäng vaøo caùc phaàn töû bieán thaân cuûa noù” [15, tr.871]. Nhö vaäy, quaûn lyù chính laø caùc hoaït ñoäng do moät hoaëc nhieàu ngöôøi ñieàu phoái haønh ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc nhaèm thu ñöôïc keát quaû mong muoán, noùi caùch khaùc, 33 quaûn lyù laø söï taùc ñoäng coù toå chöùc, coù höôùng ñích cuûa chuû theå quaûn lyù ñeán ñoái töôïng quaûn lyù (coøn goïi laø khaùch theå quaûn lyù) nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra [27, tr. 138]. Quaûn lyù laø nhu caàu khaùch quan cuûa lao ñoäng taäp theå trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi[4, tr.357 - 359]. Xaõ hoäi caøng phaùt trieån ñi leân thì vai troø cuûa quaûn lyù caøng lôùn. Quaûn lyù laø moät hoaït ñoäng ña daïng, noù coù nhöõng vai troø khaùc nhau nhö: vai troø phoái hôïp, vai troø höôùng ñích, vai troø giao nhieäm vuï vaø kieåm tra. Nhöõng vai troø naøy vöøa coù nhöõng neùt gioáng nhau laïi vöøa theå hieän nhöõng khía caïnh khaùc nhau cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù [28, tr.193-196]. Caùc chöùc naêng cuûa quaûn lyù Chöùc naêng quaûn lyù laø moät daïng hoaït ñoäng quaûn lyù ñaëc bieät, thoâng qua ñoù, chuû theå taùc ñoäng vaøo khaùch theå quaûn lyù nhaèm thöïc hieän moät muïc tieâu nhaát ñònh, noùi caùch khaùc, chöùc naêng quaûn lyù laø noäi dung cô baûn cuûa quaù trình quaûn lyù, laø nhieäm vuï khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø caùc cô quan quaûn lyù trong quaù trình quaûn lyù[33, tr.123-124]. Quaûn lyù coù nhieàu chöùc naêng, ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch [13, tr. 57-58]… Sô ñoà 1.2: Caùc chöùc naêng quaûn lyù (theo Haø Theá Ngöõ) Phaân tích – Toång keát THOÂNG TIN Toå chöùc Keá hoaïch hoùa Kieåm tra – Ñieàu chænh h h Ñieàu haønh 34 - Theo giaùo sö Haø Theá Ngöõ, quaûn lyù coù 5 chöùc naêng: chöùc naêng döï baùo - keá hoaïch hoùa, chöùc naêng toå chöùc, chöùc naêng ñieàu haønh, chöùc naêng kieåm tra - ñieàu chænh, chöùc naêng phaân tích - toång keát. - Theo Afanaxep, quaûn lyù coù caùc chöùc naêng nhö sau: chöùc naêng xöû lyù vaø thoâng qua quyeát ñònh, chöùc naêng toå chöùc, chöùc naêng ñieàu chænh, chöùc naêng söûa chöõa, chöùc naêng kieåm tra [22, tr. 82-85]. - Theo Henri Fayol, quaûn lyù coù 5 chöùc naêng: chöùc naêng keá hoaïch hoùa, chöùc naêng toå chöùc, chöùc naêng chæ huy - ra leänh, chöùc naêng phoái hôïp, chöùc naêng kieåm tra [32, tr. 265]. Hieän nay, ña soá caùc nhaø quaûn lyù thöøa nhaän quaù trình quaûn lyù goàm caùc chöùc naêng sau: chöùc naêng keá hoaïch hoaù, chöùc naêng toå chöùc, chöùc naêng ñieàu khieån, chöùc naêng kieåm tra [37]. Nhaø quaûn lyù taùc ñoäng ñeán ñoái töôïng quaûn lyù baèng caùc chöùc naêng quaûn lyù ñeå höôùng tôùi muïc tieâu quaûn lyù ñöôïc ñeà ra. Sô ñoà 1. 3. Sô ñoà caùc chöùc naêng quaûn lyù 35 Quaûn lyù giaùo duïc Quaûn lyù hoaït ñoäng daïy ngheà cuõng laø moät hình thöùc quaûn lyù giaùo duïc, laø quaù trình taùc ñoäng ñeán caùc moái quan heä qua laïi giöõa caùc chuû theå quaûn lyù vaø caùc khaùch theå quaûn lyù, giöõa caùc thaønh vieân trong quan heä quaûn lyù giaùo duïc, döôùi taùc ñoäng cuûa söï quaûn lyù nhaèm thöïc hieän muïc tieâu giaùo duïc ñeà ra phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi [21, tr. 51-53]. Ñoái vôùi nhaø tröôøng noùi chung, tröôøng cai nghieän noùi rieâng, hieäu tröôûng (hoaëc giaùm ñoác tröôøng cai nghieän) laø nhaø quaûn lyù (hay chuû theå quaûn lyù) coù vai troø ñieàu haønh vaø toå chöùc cho taäp theå caùn boä giaùo vieân cuûa tröôøng thöïc hieän toát muïc tieâu giaùo duïc ñaõ ñeà ra [31, tr. 98]. Thöïc hieän caùc chöùc naêng quaûn lyù laø nhieäm vuï khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa ngöôøi hieäu tröôûng, neáu ngöôøi hieäu tröôûng baûo ñaûm nhöõng nguyeân taéc, vaän duïng linh Kieåm tra Ñieàu khieån, chæ ñaïo Toå chöùc Keá hoaïch hoaù Ñoái töôïng quaûn lyù Nhaø quaûn lyù Muïc tieâu quaûn lyù 36 hoaït caùc qui luaät, söû duïng caùc phöông phaùp thích hôïp vaøo tình huoáng cuï theå vaø thöïc hieän toát caùc chöùc naêng quaûn lyù thì seõ ñaït ñöôïc hieäu quaû cao trong quaûn lyù [36, tr. 77-79]. Khi thöïc hieän luaän vaên naøy, chuùng toâi döïa vaøo vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng treân cuûa nhaø tröôøng, chöùc naêng hieäu tröôûng [33, tr. 67], chöùc naêng giaùm ñoác tröôøng cai nghieän, chöùc naêng nhaø quaûn lyù (hay chuû theå quaûn lyù) cuûa moät soá tröôøng cai nghieän ñeå khaûo saùt, nhaän xeùt, ñaùnh giaù vieäc xaây döïng keá hoaïch daïy ngheà cho nhöõng naêm 2003, 2004, 2005. Cuï theå: - Vieäc xaùc ñònh muïc tieâu hoaït ñoäng daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän - Vieäc xaây döïng chöông trình, noäi dung daïy ngheà - Vieäc toå chöùc thöïc hieän noäi dung chöông trình daïy ngheà - Vieäc quaûn lyù giaùo vieân daïy ngheà vaø quaûn lyù hoïc vieân cai nghieän - Vieäc quaûn lyù cô sôû vaät chaát daïy ngheà cuûa tröôøng cai nghieän - Vieäc toång keát, phaân tích nguyeân nhaân, keát quaû vaø hieäu quaû hoaït ñoäng daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän vaø ruùt kinh nghieäm. 1. 2. 6. Vaán ñeà quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän cuûa TP. HCM. Theo soá lieäu thoáng keâ do UÛy ban nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh (UBND- TP.HCM) cung caáp thì khoaûng giöõa naêm 1996 treân ñòa baøn thaønh phoá môùi chæ coù hôn 5.000 ngöôøi nghieän caùc loaïi ma tuyù. Ñeán cuoái naêm 2004, soá ngöôøi nghieän ñaõ laø hôn 30.000 ngöôøi. Hieän nay 18 trung taâm vaø tröôøng cai nghieän cuûa TP.HCM ñang quaûn lyù taäp trung 30.650 ngöôøi nghieän. Cô sôû phaùp lyù cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän TP.HCM döïa vaøo nhöõng vaên baûn sau ñaây: 37 1. Luaät phoøng choáng ma tuyù cuûa Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (Ñieàu 24 vaø Ñieàu 34, chöông IV, Luaät phoøng choáng ma tuyù), ngaøy 09 thaùng 12 naêm 2000. 2. Ñeà aùn toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän cuûa Ñaûng boä vaø chính quyeàn TP.HCM, thaùng 5-2003. 3. Nghò quyeát 16/2003 - QH11 “Veà vieäc thöïc hieän thí ñieåm toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông” cuûa Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ngaøy 17-6-2003. Ñeå tieáp tuïc cuoäc chieán phoøng, choáng ma tuyù moät caùch coù hieäu löïc hôn, Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam trong kyø hoïp thöù 8, khoùa X (töø ngaøy 14 thaùng 11 ñeán ngaøy 09 thaùng 12 naêm 2000) ñaõ thoâng qua “Luaät phoøng choáng ma tuyù” (Luaät soá 23/ 2000/ QH10, goàm 8 chöông, 56 ñieàu). Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam caên cöù Tôø trình cuûa Chính phuû, trong kyø hoïp thöù 3, khoùa XI (töø ngaøy 03 thaùng 5 ñeán ngaøy 17 thaùng 6 naêm 2003) ñaõ thoâng qua Nghò quyeát soá 16/2003/QH11 “Veà vieäc thöïc hieän thí ñieåm toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông” maø noäi dung cô baûn laø cho pheùp thaønh phoá Hoà Chí Minh (vaø moät soá tænh, thaønh phoá khaùc tröïc thuoäc trung öông coù ñuû ñieàu kieän vaø do Chính phuû quyeát ñònh) thöïc hieän thí ñieåm toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù, baûo ñaûm ñeå hoï tieáp tuïc reøn luyeän nhaân caùch, ñöôïc hoïc ngheà, lao ñoäng, saûn xuaát, hoïc taäp trong moâi tröôøng thích hôïp vaø chuaån bò caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng vì lôïi ích cuûa chính hoï, gia ñình hoï vaø lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng (Ñieàu 1). 38 Sau thôøi gian cai nghieän, soá ñoâng hoïc vieân cai nghieän trôû veà gia ñình vaø ñòa phöông nhöng hoï khoâng theå kieám ñöôïc vieäc laøm do trình ñoä hoïc vaán thaáp, khoâng coù ngheà nghieäp chuyeân moân (haàu heát hoï laø lao ñoäng phoå thoâng, phuï thuoäc vaøo vieäc chu caáp cuûa gia ñình). Ña soá nhöõng ngöôøi sau cai nghieän thaát nghieäp, maëc caûm, raát khoù hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng, hoï nhanh choùng rôi vaøo tình caûnh beá taéc, raát deã bò taùi nghieän[18, tr. 32-34]. Vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän coù yù nghóa raát lôùn, giuùp hoï (ña soá laø thanh, thieáu nieân) töï taïo vieäc laøm hoaëc kieám vieäc laøm cho baûn thaân, deã daøng hôn trong vieäc hoøa nhaäp coäng ñoàng, traùnh nguy cô taùi nghieän[34, tr. 210-220]. Baûn “Ñeà aùn toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän” cuûa TP.HCM trình Chính phuû vôùi tinh thaàn nhaân ñaïo, hôïp tình, hôïp lyù, xuaát phaùt töø lôïi ích thieát thaân cuûa chính nhöõng ngöôøi nghieän vaø gia ñình hoï, taïo nhöõng ñieàu kieän toát nhaát giuùp hoï töøng böôùc taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng moät caùch vöõng vaøng. Ñaây cuõng laø bieän phaùp tích cöïc goùp phaàn xaây döïng moâi tröôøng trong saïch vaø an laønh cho xaõ hoäi [8]. + Nguyeân taéc chung veà quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän Hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi sau cai nghieän ñöôïc thöïc hieän theo tinh thaàn noäi dung sau ñaây: nhöõng ngöôøi ñaõ hoaøn thaønh giai ñoaïn cai nghieän taäp trung 2 naêm taïi caùc tröôøng, trung taâm cai nghieän seõø ñöôïc tieáp tuïc hoïc boå tuùc vaên hoùa, ñaït trình ñoä caàn thieát ñeå chuyeån sang hoïc moät ngheà kyõ thuaät ngaén hoaëc daøi haïn tuyø trình ñoä hoïc vaán cuûa hoïc vieân. Neáu ñöôïc trang bò moät ngheà kyõ thuaät, hoïc vieân cai nghieän seõ ñöôïc saép xeáp vieäc laøm, caùch ly khoûi moâi tröôøng deã tieáp xuùc vaø söû duïng ma tuyù, nhöng khoâng bò caùch ly hoaøn toaøn khoûi coäng ñoàng. Nhö vaäy, chuû tröông daïy ngheà cho ngöôøi sau cai nghieän ñöôïc thöïc hieän treân tinh thaàn xaõ hoäi hoùa vaø ña daïng hoùa caùc hoaït ñoäng hoã trôï daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän, duy trì ñöôïc keát quaû 2 naêm cai nghieän taäp trung. + Ñoái töôïng 39 Taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ hoaøn thaønh giai ñoaïn caét côn, cai nghieän vaø phuïc hoài söùc khoûe (goïi laø ngöôøi sau cai nghieän) 24 thaùng taïi caùc tröôøng, trung taâm giaùo duïc ñaøo taïo vaø giaûi quyeát vieäc laøm (töùc laø tröôøng, trung taâm chöõa beänh vaø cai nghieän) theo quy ñònh Ñieàu 24, Chöông IV cuûa Luaät phoøng, choáng ma tuyù. Nhöõng ngöôøi sau cai nghieän ñöôïc phaân loaïi theo tình hình söùc khoeû, trình ñoä hoïc vaán, trình ñoä tay ngheà… Qua quaù trình phaân loaïi naøy, caùc nhoùm ñoái töôïng ñöôïc boài döôõng nhöõng maët chöa ñaït yeâu caàu, ñöôïc daïy boå tuùc vaên hoùa vaø ñöôïc daïy ngheà kyõ thuaät theo naêng löïc thöïc teá cuûa hoï. Cuoái cuøng hoï ñöôïc caùc nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát coù toå chöùc quaûn lyù ñaëc bieät cho ngöôøi sau cai nghieän kyù hôïp ñoàng lao ñoäng vaø höôûng caùc quyeàn lôïi theo Boä Luaät lao ñoäng. Thôøi gian lao ñoäng trong caùc nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát coù theå keùo daøi töø 2 ñeán 3 naêm [6]. + Phöông thöùc hoaït ñoäng Keát thuùc 2 naêm caét côn, chöõa beänh, cai nghieän vaø phuïc hoài söùc khoûe, taát caû hoïc vieân cai nghieän ñöôïc phaân loaïi theo trình ñoä hoïc vaán, trình ñoä ngheà nghieäp, ñöôïc hoïc boå tuùc vaên hoùa giuùp ngöôøi cai nghieän ñaït trình ñoä caàn thieát ñeå coù theå theo hoïc moät khoùa daïy ngheà kyõ thuaät ngaén haïn (ñaït baäc thôï 2/7) hoaëc daøi haïn (ñaït baäc thôï 3/7). Sau khi thi tay ngheà ñaït yeâu caàu, hoïc vieân sau cai nghieän ñuû ñieàu kieän seõ ñöôïc boá trí vaøo laøm vieäc taïi caùc cuïm coâng nghieäp ñaëc bieät do TP.HCM thaønh laäp nhö: Cuïm Coâng nghieäp Nhò Xuaân ôû huyeän Hoùc Moân (baét ñaàu hoaït ñoäng naêm 2004), Cuïm coâng nghieäp An Nhôn Taây taïi huyeän Cuû Chi, taïi nhöõng coâng trình lôùn caàn nhieàu lao ñoäng phoå thoâng cuûa TP.HCM vaø cuûa quoác gia trong ñoäi hình Ñoäi, Toång ñoäi lao ñoäng tình nguyeän coù tính cô ñoäng cao hoaëc laøm vieäc taïi chính caùc Trung taâm, Tröôøng cai nghieän. Song song vôùi vieäc giuùp taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng baèng lao ñoäng kieám soáng, hoïc vieân sau cai nghieän coøn ñöôïc boá trí nôi aên ôû phuø hôïp cho coâng taùc quaûn lyù, ñöôïc tieáp tuïc hoïc vaên hoùa, ngheà nghieäp chuyeân moân. Hoï ñöôïc kyù hôïp ñoàng lao ñoäng theo luaät ñònh 40 khi tham gia lao ñoäng saûn xuaát trong caùc nhaø maùy, doanh - xí nghieäp, ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä vaø chính saùch tieàn löông tieàn thöôûng, thôøi gian laøm vieäc, nghæ pheùp vaø caùc cheá ñoä baûo hieåm theo luaät ñònh, bình ñaúng nhö nhöõng ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng khaùc trong xaõ hoäi. Veà thôøi gian ñaõ ñöôïc quy ñònh ôû Ñieàu 3: thôøi gian aùp duïng bieän phaùp toå chöùc quaûn lyù vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù töø 1 naêm ñeán 2 naêm, tröôøng hôïp caàn thieát coù theå keùo daøi nhöng khoâng quaù ba naêm. Ñieàu 5 cuõng quy ñònh: Thôøi gian thöïc hieän thí ñieåm bieän phaùp toå chöùc quaûn lyù, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi sau cai nghieän ma tuyù laø 5 naêm, keå töø ngaøy Nghò quyeát naøy coù hieäu löïc. Hai ñieàu quy ñònh trong Nghò quyeát soá 16/2003/QH11 ñaõ taïo cô sôû phaùp lyù cho moâ hình quaûn lyù ñaàu tieân ñöôïc aùp duïng taïi Vieät Nam vaø treân theá giôùi - quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân caùc tröôøng cai nghieän ma tuyù. Moâ hình naøy coù yù nghóa raát quan troïng, ñoùng goùp cho coâng cuoäc ñaáu tranh phoøng, choáng ma tuyù ôû nöôùc ta vaø treân theá giôùi, nhaát laø khi ma tuyù ñaõ trôû thaønh naïn dòch coù tính chaát nghieâm troïng, coù quy moâ toaøn caàu [8]. Vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân dieãn ra chuû yeáu ôû giai ñoaïn 2 cuûa thôøi kyø cai nghieän bao goàm ñaøo taïo ngheà chuyeân moân, kyõ thuaät trong voøng 36 thaùng, chuaån bò haønh trang ngheà nghieäp cho ngöôøi cai nghieän deã daøng hoøa nhaäp coäng ñoàng vaø kieám soáng baèng chính söùc lao ñoäng vaø trí tueä cuûa mình. Ñeå quaù trình naøy dieãn ra hieäu quaû ñoøi hoûi söï nghieân cöùu giuùp ñôõ cuûa nhöõng nhaø sö phaïm coù kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät vaø kinh nghieäm, daïy vaên hoùa vaø daïy ngheà cho hoïc vieân, giuùp hoï trau doài phaåm chaát ñaïo ñöùc vaø ngheà nghieäp ñeå töï tin trôû veà vôùi coäng ñoàng. Trong töông lai, caùc tröôøng cai nghieän taäp trung coù theå seõ hình thaønh moät ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù saûn xuaát coâng nghieäp - thuû coâng nghieäp ñieàu haønh hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh doanh cuûa caùc doanh-xí nghieäp, goàm nhieàu ngheà chuyeân moân khaùc nhau, thaønh laäp “laøng saûn xuaát - cuïm coâng nghieäp” trong khuoân vieân caùc tröôøng cai nghieän, vì vaäy nghieân cöùu quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän laø raát caàn thieát. 41 + Muïc tieâu cuûa vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän Muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän cuõng coù nhieàu ñeåm gioáng nhö muïc tieâu daïy ngheà noùi chung, ngoaøi ra coøn coù theâm moät soá neùt ñaëc bieät, ñoù laø: - Ñaøo taïo nhöõng coâng nhaân coù vaên hoùa, coù kó thuaät, coù toå chöùc, coù keá hoaïch nhaèm ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc kó thuaät cuûa caùc ngaønh thuoäc neàn kinh teá quoác daân. - Hình thaønh tay ngheà ñaït trình ñoä kó naêng lao ñoäng ngheà nghieäp, ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi chuyeân moân, nhöõng phaåm chaát nhaân caùch caàn thieát cho ngöôøi lao ñoäng[5]. - Ñaøo taïo thôï laønh ngheà theo nhöõng danh muïc do nhaø nöôùc qui ñònh phuïc vuï tröïc tieáp yeâu caàu thöïc teá xaõ hoäi, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa noäi dung ñaøo taïo ngheà kyõ thuaät theo nhöõng tieâu chuaån cuûa Ngaønh daïy ngheà cuûa nhaø nöôùc - cho caû hai loaïi ngheà: ngheà kyõ thuaät ngaén haïn (baäc thôï 2/7) vaø ngheà kyõ thuaät daøi haïn (baäc thôï 3/7). - Giuùp phoøng traùnh taùi nghieän coù hieäu quaû, töøng böôùc ñöa hoïc vieân taùi hoaø nhaäp coäng ñoàng moät caùch vöõng chaéc, vì lôïi ích cuûa baûn thaân ngöôøi nghieän, gia ñình hoï cuõng nhö vì lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng[18, tr. 31]. + YÙ nghóa cuûa vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän - Hoaït ñoäng daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø vieäc laøm coù yù nghóa, vai troø to lôùn trong phoøng choáng taùi nghieän, ngaên chaën teä naïn ma tuyù, ñoùng goùp moät phaàn vaøo coâng cuoäc phoøng choáng ma tuùy ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi. - Daïy ngheà cho ngöôøi cai nghieän laø hoaït ñoäng mang tính nhaân vaên cao vaø laàn ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän ôû TP.Hoà Chí Minh, goùp phaàn giaùo duïc reøn luyeän, phuïc hoài nhaân caùch cho ngöôøi cai nghieän, taïo vieäc laøm, giuùp hoï taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng. 42 - Hoaït ñoäng daïy ngheà höôùng tôùi xaây döïng moâi tröôøng trong laønh cho xaõ hoäi, goùp phaàn giöõ gìn an ninh traät töï treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh, moät ñòa baøn troïng ñieåm veà kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, giao löu quoác teá cuûa ñaát nöôùc [37]. - Daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø moâ hình chöa töøng coù tröôùc ñaây, ôû trong nöôùc cuõng nhö ôû nöôùc ngoaøi, vì vaäy neáu moâ hình ñöôïc thöïc hieän thaønh coâng seõ ñoùng goùp cho cuoäc ñaáu tranh phoøng, choáng ma tuyù ôû nöôùc ta vaø treân theá giôùi moät caùch hieäu quaû, ñaëc bieät khi ma tuyù ñaõ trôû thaønh naïn dòch coù tính chaát quy moâ toaøn caàu heát söùc nghieâm troïng. 1. 2. 7. Moät soá yeáu toá taâm lyù aûnh höôûng tôùi hoaït ñoäng daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän + Taâm lyù caùn boä quaûn lyù Caùn boä quaûn lyù hoïc vieân cai nghieän laø nhöõng ngöôøi coù yù thöùc veà traùch nhieäm vai troø cuûa mình trong coâng taùc giaùo duïc thanh nieân, nhieät tình, naêng ñoäng, saùng taïo[29]. Tuy nhieân do moâi tröôøng laøm vieäc ñaëc bieät khoù khaên, nguy hieåm, khaû naêng ruûi ro ngheà nghieäp cao neân caàn coù cheá ñoä chính saùch nhaèm ñaõi ngoä löïc löôïng naøy thaät hôïp lyù ñeå phaùt huy heát söï nhieät tình, naêng löïc quaûn lyù cuûa ñoäi nguõ naøy. Cô cheá laøm vieäc cuõng caàn aùp duïng thoâng thoaùng ñeå khôi gôïi söùc saùng taïo cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, giuùp hoï gaén boù vôùi coâng vieäc, vôùi nhaø tröôøng, phaùt huy taøi naêng cuûa mình. + Taâm lyù giaùo vieân Ña soá giaùo vieân laø nhöõng ngöôøi nhieät tình, taâm huyeát vôùi ngheà, vôùi söï nghieäp giaùo duïc theá heä treû[45]. Chæ coù moät soá ít giaùo vieân mieãn cöôõng laøm coâng taùc giaûng daïy ôû tröôøng cai nghieän vì cho ñaây laø moät ngheà khoâng coù töông lai, ngheà nguy hieåm vì phaûi tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi ngöôøi nghieän. Giaùo vieân sôï ruûi ro ngheà nghieäp, sôï laây nhieãm beänh töø ngöôøi nghieän. Phaàn lôùn giaùo vieân daïy ngheà ñöôïc tuyeån veà töø caùc ñòa phöông khaùc, 43 soáng xa gia ñình, ñieàu kieän soáng thieáu thoán, neân chöa thaät söï yeân taâm coâng taùc, raát caàn söï quan taâm, ñoäng vieân, giuùp ñôõ cuûa caùc nhaø quaûn lyù. + Taâm lyù hoïc vieân: Ngöôøi nghieän ma tuùy laø ngöôøi söû duïng chaát ma tuùy vaø bò leä thuoäc vaøo chaát naøy. Söï cai caùc chaát kích thích daãn ñeán hoäi chöùng meät moûi, voâ caûm, hay caùc traïng thaùi cöïc ñoan nhö: caùu giaän, noåi xung, traàm caûm, maát khaû naêng ñònh höôùng[17]. Söï leä thuoäc veà maët taâm lyù dieãn ra khi ngöôøi nghieän phaûi duøng chaát ma tuùy ñeå thoûa maõn khao khaùt maïnh meõ cuûa mình. Nghieän ma tuùy laøm con ngöôøi trôû neân oám yeáu, baïc nhöôïc, löôøi bieáng, giaûm suùt nhaân caùch, suy thoaùi ñaïo ñöùc [51, tr. 177 -185]. Söùc khoûe giaûm suùt do nghieän huùt neân ngöôøi nghieän khoâng muoán hoaït ñoäng, maëc caûm, thieáu yù chí neân sau cai nghieän, caàn aùp duïng cheá ñoä cöôõng böùc hoïc taäp vaø lao ñoäng, caàn söï quaûn lyù ñaëc bieät vaø giaùm saùt chaët cheõ ñoái vôùi hoïc vieân [14], [48, tr. 241-243], [52, tr.156-158]. Toùm laïi hoaït ñoäng quaûn lyù vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh raát phöùc taïp bao goàm nhieàu vaán ñeà. Tuy nhieân muoán quaûn lyù toát nhaø tröôøng caàn phaûi thöïc hieän trieät ñeå nhöõng coâng taùc sau: 1. Quaûn lyù vieäc xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà: Caùc löïc löôïng giaùo duïc phaûi nhaän thöùc moït caùch saâu saéc, toaøn dieän veà höôùng nghieäp, daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän. Muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø giuùp hoïc vieân coù ngheà nghieäp oån ñònh cuoäc soáng vaø phoøng choáng taùi nghieän. Vieäc xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà seõ goùp phaàn taêng hieäu quaû hoaït ñoäng daïy ngheà. 2. Quaûn lyù vieäc toå chöùc thöïc hieän noäi dung chöông trình daïy ngheà goàm quaûn lyù hoaït ñoäng höôùng nghieäp tröôùc khi hoïc vieân choïn ngheà, phaân coâng phuï traùch höôùng nghieäp, chuû ñoäng saùng taïo trong xaây döïng keá hoaïch lao ñoäng - höôùng nghieäp - daïy ngheà 44 cho hoïc vieân, toå chöùc thöïc hieän chöông trình phaûi ñaït hieäu quaû cao, toå chöùc thi cöû, toång keát ruùt kinh nghieäm giuùp cho hoaït ñoäng daïy ngheà thaønh coâng. 3. Quaûn lyù giaùo vieân: Vieäc quaûn lyù giaùo vieân daïy ngheà phaûi baûo ñaûm ñuû veà soá löôïng, trình ñoä chuyeân moân ñuû chuaån, ñoàng thôøi quaûn lyù toát sinh hoaït chuyeân moân vaø hoaït ñoäng daïy ngheà cuûa giaùo vieân, naâng cao nhaän thöùc cuûa giaùo vieân veà höôùng nghieäp, daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän. Xaây döïng ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ngheà ñuû veà soá löôïng, coù chuyeân moân cao, ñaït chuaån, naém vöõng chöông trình, thöïc hieän nghieâm tuùc chöông trình daïy ngheà cho hoïc vieân laø yeáu toá then choát cuûa hieäu quaû daïy ngheà. 4. Quaûn lyù hoïc vieân laø hoaït ñoäng heát söùc khoù khaên, phöùc taïp ñoøi hoûi phaûi phaân loaïi kyõ löôõng hoïc vieân veà caùc phöông dieän nhö: ñoä tuoåi, tình traïng söùc khoûe, trình ñoä hoïc vaán, trình ñoä ngheà nghieäp, tình traïng nghieän ma tuyù, tieàn aùn, tieàn söï…ñeå phuïc vuï cho vieäc höôùng nghieäp, daïy ngheà cho hoïc vieân. Vieäc phaân loaïi vaø quaûn lyù toát hoïc vieân laø moät trong caùc yeáu toá giuùp vieäc daïy ngheà ñaït keát quaû. 5. Quaûn lyù cô sôû vaät chaát daïy ngheà yeâu caàu phaûi xaây döïng vaø quaûn lyù toát caùc cô sôû vaät chaát kó thuaät phuïc vuï cho hoaït ñoäng daïy ngheà bao goàm: vöôøn tröôøng, xöôûng tröôøng, phoøng höôùng nghieäp, phoøng boä moân, phoøng thí nghieäm, cô sôû vaät chaát kó thuaät daïy hoïc… Vieäc quaûn lyù toát caùc cô sôû vaät chaát kó thuaät phuïc vuï cho hoaït ñoäng daïy ngheà laøm taêng hieäu quaû daïy ngheà. 45 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG QUAÛN LYÙ VIEÄC DAÏY NGHEÀ CHO HOÏC VIEÂN TAÏI CAÙC TRÖÔØNG CAI NGHIEÄN MA TUÙY CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2. 1. KHAÙI QUAÙT VEÀ CAÙC TRÖÔØNG CAI NGHIEÄN MA TUÙY CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Thaønh phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM) laø trung taâm kinh teá - vaên hoùa lôùn nhaát nöôùc ta nhöng cuõng ñoàng thôøi laø nôi taäp trung nhieàu teä naïn xaõ hoäi, nhaát laø teä naïn ma tuùy. Coâng taùc phoøng choáng ma tuùy laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng cuûa nhaân daân thaønh phoá. Hieän nay TP.HCM coù 18 tröôøng, trung taâm cai nghieän, ñang quaûn lyù taäp trung 30.650 hoïc vieân, coù nhieäm vuï cai nghieän, daïy ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù. Coù 11 cô sôû ñöôïc xaây döïng töø sau khi UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá Hoà Chí Minh (UBND – TP.HCM) quyeát ñònh cöôõng cheá cai nghieän taäp trung nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù theo tinh thaàn Nghò ñònh 20/CP cuûa Chính phuû. Trong soá 18 ñôn vò, coù 8 ñôn vò do Löïc löôïng Thanh nieân xung phong TP.HCM quaûn lyù, 10 ñôn vò do Sôû Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi TP.HCM quaûn lyù. Tuy laø caùc tröôøng cai nghieän cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh nhöng coù tôùi 10 ñôn vò toïa laïc ôû caùc ñòa phöông khaùc: taïi Ñaéc Noâng coù 3 ñôn vò, taïi Laâm Ñoàng coù 1 ñôn vò, taïi Bình Phöôùc coù 3 ñôn vò vaø taïi Bình Döông 3 ñôn vò, ñôn vò gaàn TP.HCM nhaát cuõng caùch khoaûng 120 km (Trung taâm Boá Laù ôû huyeän Phuù Giaùo, tænh Bình Döông). Soá ñôn vò ñoùng ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø 8 ñôn vò. 46 Baûng 2. 1. Soá tröôøng cai nghieän cuûa TP. HCM naêm hoïc 2003 – 2004 Soá tröôøng, trung taâm Ñôn vò quaûn lyù Ñòa phöông 6 tröôøng, 1 trung taâm, 1 toång ñoäi Löïc löôïng Thanh nieân xung phong Ñaéc Noâng, Ñaéc-laéc, Laâm ñoàng, Caàn giôø, Hoùc Moân 6 trung taâm, 1 beänh vieän, 1 trung taâm Sôû Lao ñoäng, thöông binh vaø xaõ hoäi TP.HCM Bình Trieäu, Hoùc Moân, Bình Döông, Bình Phöôùc, Laâm ñoàng 1 trung taâm Coâng an TP.HCM Bình Döông 1 trung taâm Hoäi cöïu chieán binh Bình Thaïnh – TP.HCM Chuùng toâi ñaõ thöïc hieän khaûo saùt ñöôïc 14 tröôøng do Nhaø nöôùc quaûn lyù, nhöõng tröôøng naøy coù ñieàu kieän hoaït ñoäng gaàn gioáng nhau, trong ñoù 8 ñôn vò do Löïc löôïng Thanh nieân xung phong quaûn lyù, 6 ñôn vò do Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi TP.HCM quaûn lyù. Sau ñaây laø soá lieäu hoïc vieân hoïc ngheà naêm hoïc 2004 - 2005 theå hieän ôû baûng 2. 2. Baûng 2. 2. Soá lieäu hoïc vieân hoïc ngheà naêm hoïc 2004– 2005 Toång soá hoïc vieân Soá ngöôøi ñuû ñieàu kieän hoïc ngheà Soá ngöôøi hoïc ngheà kyõ thuaät Soá ngöôøi hoïc ngheà ñôn giaûn Soá löôïng Tæ leä Soá löôïng Tæ leä Soá löôïng Tæ leä Soá löôïng Tæ leä 23.763 100% 11.138 46, 87% 4.453 18,74% 6.685 28.13% Nhaän xeùt baûng 2.2: Toång soá hoïc vieân cuûa 14 tröôøng cai nghieän TP.HCM laø 23.763 ngöôøi, soá hoïc vieân ñuû ñieàu kieän hoïc ngheà (söùc khoûe, trình ñoä hoïc vaán, thôøi gian cai nghieän, tieâu chuaån ñaïo ñöùc.v.v…) chieám tyû leä 46,87%. Trong soá hoïc vieân ñuû ñieàu kieän ñeå hoïc ngheà, soá hoïc vieân hoïc ngheà kyõ thuaät chieám tyû leä 18,74%, soá hoïc vieân hoïc ngheà ñôn giaûn, phoå thoâng chieám tyû leä 28.13%. 47 2. 2. THÖÏC TRAÏNG VEÀ QUAÛN LYÙ VIEÄC DAÏY NGHEÀ CHO HOÏC VIEÂN TAÏI CAÙC TRÖÔØNG CAI NGHIEÄN MA TUÙY CUÛA TP. HOÀ CHÍ MINH 2. 2. 1. THÖÏC TRAÏNG VIEÄC XAÙC ÑÒNH MUÏC TIEÂU DAÏY NGHEÀ CHO HOÏC VIEÂN Vieäc xaùc ñònh muïc tieâu nhieäm vuï daïy ngheà cho hoïc vieân tröôøng cai nghieän theå hieän trong nhaän thöùc cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, ñoäi nguõ giaùo vieân tröôøng cai nghieän vaø nhaän thöùc cuûa hoïc vieân, phuï huynh hoïc vieân tröôøng cai nghieän. Chuùng toâi döïa vaøo keát quaû phoûng vaán vaø soá phieáu thu vaøo cuûa maãu phieáu soá 1, 2, 3, 4. Cuï theå laø: + 14 phieáu daønh cho giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác tröôøng cai nghieän. + 40 phieáu daønh cho caùn boä quaûn lyù tröôøng cai nghieän. + 54 phieáu daønh cho giaùo vieân daïy ngheà caùc tröôøng cai nghieän + 272 phieáu daønh cho phuï huynh hoïc vieân tröôøng cai nghieän. + 384 phieáu daønh cho hoïc vieân tröôøng cai nghieän. 2. 2. 1. 1. Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cuûa caùn boä quaûn lyù tröôøng cai nghieän Keát quaû phoûng vaán cho thaáy ña soá giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác caùc tröôøng, trung taâm cai nghieän cuûa TP.HCM quaùn trieät muïc ñích daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø thieát thöïc, boå ích. Tuy nhieân moät soá ñaõ maïnh daïn baøy toû: “muïc ñích raát toát, nhöng trong thöïc teá coøn raát nhieàu khoù khaên veà maët cô cheá neân chuùng toâi chöa thöïc hieän toát nhieäm vuï daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän ñöôïc!”. Soá ít cho raèng moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa vieäc daïy ngheà, hoïc ngheà laø ñeå quaûn lyù taäp trung hoïc vieân, trong khi giuùp hoïc vieân coù ngheà nghieäp ñeå kieám soáng vaø phoøng choáng taùi nghieän môùi ñuùng laø muïc tieâu chuû yeáu cuûa nhieäm vuï daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän. Caùc nhaø quaûn lyù caàn quan taâm giaûi quyeát vaán ñeà naøy. Ña soá giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù caùc tröôøng cai nghieän nhìn thaáy vai troø cuûa vieäc daïy ngheà laø goùp phaàn thöïc hieän ñònh höôùng cuoäc soáng sau cai nghieän cho hoïc vieân. Tuy nhieân trong quaù trình phoûng vaán, khi ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà cuï theå chuùng toâi phaùt hieän moät soá caùch nhìn 48 nhaän coøn giaûn ñôn, ñoâi khi leäch laïc… Ví duï, thieåu soá caùn boä quaûn lyù cho raèng coâng taùc daïy ngheà giuùp hoïc vieân ñôõ buoàn chaùn, khoûi sinh taät. Moät caùn boä quaûn lyù cuûa moät tröôøng cai nghieän ôû Ñaék- Laék coøn cho raèng vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân chæ mang tính hình thöùc, gaây laõng phí cho xaõ hoäi vaø laäp luaän raèng coøn bao ngöôøi ngheøo löông thieän, khoâng nghieän huùt ñang caàn ñöôïc giuùp ñôõ… Ñaây laø vaán ñeà nhaän thöùc chöa ñuùng caàn ñöôïc khaéc phuïc. 2. 2. 1. 2. Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân Ñoái vôùi giaùo vieân tröôøng cai nghieän cuûa TP.HCM, ñoäi nguõ chuyeân thöïc hieän nhieäm vuï daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän, beân caïnh nhöõng vaán ñeà chung ñaõ neâu gioáng nhö nhaän ñònh cuûa caùc giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù caùc tröôøng, hoï ñaõ neâu muïc tieâu cuûa vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân moät caùch cuï theå hôn: “Vieäc daïy ngheà giuùp hoïc vieân laøm quen vôùi lao ñoäng ngheà nghieäp cuï theå, khaùi quaùt hoùa veà ngheà nghieäp, coù ñieàu kieän kieám soáng vaø öùng duïng ñöôïc nhöõng ñieàu ñaõ hoïc ñöôïc trong thöïc teá”. - YÙ kieán giaùo vieân veà söï caàn thieát cuûa vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân Keát quaû thu nhaän ñöôïc qua caùc yù kieán cuûa giaùo vieân veà söï caàn thieát cuûa vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän ñöôïc theå hieän ôû baûng 2. 3. Baûng 2. 3. YÙ kieán giaùo vieân veà söï caàn thieát daïy ngheà cho hoïc vieân Caùc löïa choïn Taàn soá Tæ leä M S Raát caàn thieát 18 33,33% Caàn thieát 24 44,45 % Löôõng löï 10 18,52 % Khoâng caàn thieát 2 3,70 % 3.031 0.828 Nhaän xeùt baûng 2. 3: 49 + Ñoä leäch chuaån S = 0.828 cho thaáy yù kieán traû lôøi taäp trung, phuø hôïp vôùi yeâu caàu laáy phieáu thaêm doø. + Trò soá M = 3.031 chöùng toû quan ñieåm cuûa giaùo vieân laø coi troïng coâng taùc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän. + Soá giaùo vieân laø coi vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø caàn thieát chieám tyû leä 44,45%. Soá giaùo vieân laø coi vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø raát caàn thieát chieám tyû leä 33,33%. + Tyû leä 3,70% coi vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän laø khoâng caàn thieát vaø tyû leä 18,52% giaùo vieân coøn chöa xaùc ñònh roõ quan ñieåm caàn ñöôïc laõnh ñaïo caùc tröôøng, caùc nhaø quaûn lyù tröôøng cai nghieän löu yù vaø giaûi quyeát trieät ñeå. - Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân: Keát quaû thu veà 54 phieáu bieåu maãu soá 2 daønh cho giaùo vieân daïy ngheà taïi caùc tröôøng cai nghieän theå hieän ôû baûng 2.4. Baûng 2.4. YÙ kieán giaùo vieân veà xaùc ñònh muïc tieâu vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân Caùc löïa choïn Taàn soá Tæ leä S Ngheà nghieäp kieám soáng 16 29,63% Phoøng choáng taùi nghieän 5 9,26% Quaûn lyù giaùm saùt taäp trung 29 53,70% Caùc lí do khaùc 4 7,41% 0.509 Nhaän xeùt baûng 2.4. + Ñoä leäch chuaån S = 0.509 cho thaáy yù kieán traû lôøi taäp trung, phuø hôïp vôùi yeâu caàu laáy phieáu thaêm doø. + Soá giaùo vieân xaùc ñònh ñuùng muïc tieâu vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân chieám tyû leä laø 29,63% vaø 9,26%. 50 + Soá giaùo vieân coi muïc ñích daïy ngheà ñeå quaûn lyù taäp trung hoïc vieân sau cai nghieän chieám tyû leä 53,70%. Nhö vaäy tyû leä cao giaùo vieân laø coi troïng coâng taùc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän theå hieän ôû baûng 2.4 treân thöïc teá laø vì muïc ñích quaûn lyù giaùm saùt taäp trung. Nhö vaäy giaùo vieân vaãn chöa quaùn trieät muïc tieâu quan troïng nhaát cuûa hoïc ngheà sau cai nghieän laø giuùp hoïc vieân coù ngheà nghieäp kieám soáng vaø phoøng choáng taùi nghieän. Ñieàu naøy coù aûnh höôûng lôùn ñeán hieäu quaû vieäc daïy kyõ naêng ngheà nghieäp cho hoïc vieân, aûnh höôûng ñeán tinh thaàn, thaùi ñoä cuûa hoïc vieân, vaäy neân caùc nhaø quaûn lyù caàn tìm hieåu coù bieän phaùp taùc ñoäng phuø hôïp ñeå naâng cao nhaän thöùc cuûa giaùo vieân. 2. 2. 1. 3. Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu hoïc ngheà cuûa phuï huynh hoïc vieân Vôùi 272 phieáu thu vaøo cuûa bieåu maãu soá 4 daønh cho phuï huynh hoïc vieân cai nghieän, chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc yù kieán cuûa cha meï hoïc vieân veà vieäc hoïc ngheà cuûa con em mình ôû tröôøng cai nghieän, keát quaû theå hieän ôû baûng 2.5. Baûng 2. 5. YÙ kieán cuûa phuï huynh veà xaùc ñònh muïc tieâu daïy ngheà cho hoïc vieân Caùc löïa choïn Taàn soá Tæ leä M S hoïc ngheà laø caàn thieát 155 56.98% hoïc ngheà tuøy theo sôû thích 59 21,69% hoïc ngheà ñeå quaûn lyù hoïc vieân 44 16,18% khoâng caàn thieát hoïc ngheà 14 5,15 % 3,352 0.876 Nhaän xeùt baûng 2. 5. 51 + Ñoä leäch chuaån S = 0.876 cho thaáy yù kieán traû lôøi yù kieán traû lôøi taäp trung, phuø hôïp vôùi yeâu caàu laáy phieáu thaêm doø. + Trò soá M = 3.352 chöùng toû tö töôûng coi nheï vieäc hoïc ngheà cuûa con em mình coøn khaù phoå bieán trong phuï huynh hoïc vieân. + Keát quaû ghi nhaän yù kieán cuûa phuï huynh hoïc vieân cho thaáy: coù 56,98% phuï huynh hoïc ngheà laø caàn thieát, phoûng vaán theâm phuï huynh cho bieát nguyeän voïng mong muoán nhaø tröôøng daïy ngheà cho con em hoï moät caùch baøi baûn (chöông trình thieát thöïc, taêng thôøi löôïng thöïc haønh, chuù yù vieäc quaûn lyù soá löôïng hoïc vieân leân lôùp, kyû luaät, ñieàu kieän phoøng daïy toát, thoaùng maùt, ñuû tieâu chuaån). + Coù 16,18% soá phuï huynh hoïc vieân ñoàng tình vôùi vieäc daïy ngheà laø ñeå taêng theâm söï quaûn lyù giaùm saùt ñoái vôùi hoïc vieân neân cho raèng vieäc hoïc ngheà chæ caàn mang tính hình thöùc laø ñöôïc, 21,69% phuï huynh hoïc vieân cho raèng hoïc ngheà tuøy theo yù thích, khoâng caàn baét buoäc… Nhaän thöùc naøy chöa ñuùng, caùc nhaø quaûn lyù caàn quan taâm vaø coù höôùng giaûi quyeát nhöõng sai leäch veà nhaän thöùc naøy. + Vaãn coøn moät thieåu soá phuï huynh hoïc vieân (5,15%) cho raèng vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân chæ toán coâng, voâ ích, maát thôøi gian maø khoâng ñaït keát quaû, khoâng caàn thieát. Sôû dó coù ñieàu naøy vì hoï khoâng coøn tin töôûng vaøo con em mình. Caùc nhaø quaûn lyù caàn quan taâm vaø coù höôùng giaûi quyeát. 2. 2. 1. 4. Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh muïc tieâu hoïc ngheà cuûa hoïc vieân Theo bieåu maãu soá 3, thu veà soá phieáu laø 384, chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc keát quaû yù kieán hoïc vieân veà xaùc ñònh muïc tieâu hoïc ngheà naêm hoïc 2003 - 2004 ôû baûng 2.6. Baûng 2. 6. YÙ kieán cuûa hoïc vieân cai nghieän veà xaùc ñònh muïc tieâu hoïc ngheà Caùc löïa choïn Taàn soá Tæ leä S Coù ngheà nghieäp kieám soáng 192 50,00 % Phoøng choáng taùi nghieän 63 16,41 % Quaûn lyù taäp trung 122 31,77 % 0.962 52 Caùc lí do khaùc 7 1,82 % Nhaän xeùt baûng 2. 6. + Ñoä leäch chuaån S = 0.962 cho thaáy yù kieán traû lôøi taäp trung, phuø hôïp vôùi yeâu caàu laáy phieáu thaêm doø. + Ñieàu ñaùng löu yù laø tæ leä hoïc vieân coi troïng muïc ñích hoïc ñeå taêng söï quaûn lyù taäp trung khi tham gia hoïc ngheà (31,77%) ít hôn ôû ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ngheà (55,55%). Thöïc teá phoûng vaán saùng toû theâm laø: ban ñaàu, ña soá hoïc vieân thích hoïc ngheà, thaäm chí haùo höùc tham gia hoïc ngheà nhöng sau moät thôøi gian tham gia, ñoái maët vôùi thöïc teá bò quaûn lyù, giaùm saùt chaët cheõ, nghieâm khaéc, caùc em bôùt nhieät tình, chaùn naûn. ÔÛ ñaây, ñieàu ñaùng lo laø vieäc toå chöùc thöïc hieän cuûa nhaø tröôøng vaø nhaän thöùc cuûa caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân, nhöõng ngöôøi tröïc tieáp daïy ngheà aûnh höôûng nhieàu ñeán taâm lyù hoïc vieân, aûnh höôûng ñeán ñoäng cô hoïc ban ñaàu cuûa hoïc vieân. Caùc nhaø quaûn lyù caàn ñaëc bieät löu yù giaûi quyeát trieät ñeå hieän töôïng naøy. Nhaän xeùt chung - Ña soá caùc löïc löôïng giaùo duïc (caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân, phuï huynh, hoïc vieân) ñeàu thaáy ñöôïc vai troø vieäc daïy ngheà cho hoïc vieân cai nghieän vaø cho raèng vieäc daïy ngheà laø caàn thieát. - Ña soá caùc löïc löôïng giaùo duïc nhaän thöùc vieäc daïy ngheà goùp phaàn thöïc hieän ñònh höôùng cuoäc soáng sau cai nghieän, phoøng choáng taùi nghieän, giuùp hoïc vieân coù ngheà nghieäp oån ñònh cuoäc soáng. - Tuy nhieân coøn moät boä phaän khoâng nhoû caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân vaãn coøn coi daïy ngheà nhö moät hình thöùc quaûn lyù cai nghieän taäp trung, ôû moät soá ít caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân caùch nhìn nhaän coøn quaù giaûn ñôn, thaäm chí coù söï leäch laïc… Caàn naâng cao nhaän thöùc cuûa caùc löïc löôïng giaùo duïc, töø ñaây coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán hoïc vieân, naâng cao hieäu quaû hoïc ngheà cuûa hoïc vieân. 2. 2. 2. THÖÏC TRAÏNG VIEÄC TOÅ CHÖÙC THÖÏC HIEÄN NOÄI DUNG CHÖÔNG TRÌNH DAÏY NGHEÀ 2. 2. 2. 1. Tình hình chung 53 Keát quaû khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng daïy ngheà naêm hoïc 2003 – 2004 taïi caùc tröôøng cai nghieän ma tuùy cuûa TP. Hoà Chí Minh ñöôïc theå hieän ôû baûng 2.7, ñòa ñieåm tröôøng hoaëc trung taâm cai nghieän cuõng chính laø ñòa ñieåm hoïc ngheà cuûa hoïc vieân. Baûng 2. 7. Tình hình hoaït ñoäng daïy ngheà naêm hoïc 2003 – 2004 Soá TT Tröôøng Ñòa chæ Soá hoïc vieân Soá ngheà Ñòa ñieåm hoïc Caùc ngheà cuï theå 1 Tröôøng soá 1 Ñaéc Noâng 935 3 Tröôøng Tin hoïc, ñieän, söûa xe maùy 2 Tröôøng soá 2 Laâm Ñoàng 1.400 4 Tröôøng Theâu, may, ñieän, hôùt toùc 3 Tröôøng soá 3 Bình Döông 1.361 3 Tröôøng Söûa xe maùy, may, taùch haït ñieàu 4 Tröôøng soá 4 Bình Döông 866 5 Tröôøng Ñieän, may, taùch voû ñieàu, troàng rau, chaên nuoâi. 5 Tröôøng soá 5 Ñaéc Noâng 2. 251 6 Tröôøng Tin hoïc, ñieän, nguoäi, tieän, goø, haøn 6 Tröôøng soá 6 Ñaéc Noâng 2.055 5 Tröôøng Tin hoïc, söûa xe maùy, thuû coâng, may, uoán toùc 7 Nhò Xuaân Hoùc Moân 2.028 3 Tröôøng Taùch haït ñieàu, troàng rau, thuû coâng 8 Toång ñoäi I (TNXP) Caàn Giôø 1232 4 Tröôøng Thuû coâng (maây, tre, laù), may,Troàng troït, hôùt toùc 9 Phuù Vaên Bình Phöôùc 954 7 Tröôøng Tin hoïc, haøng myõ ngheä, moäc, ñieän, söûa xe maùy, thuû coâng, may, uoán toùc 10 Bình Ñöùc Bình Phöôùc 765 5 Tröôøng Moäc, may, taùch haït ñieàu, Ñoùng gaïch, ñan gioû 11 Boá Laù Bình Döông 1.026 5 Tröôøng Tin hoïc, may, ñieän, dinh döôõng, thuû coâng 12 Ñöùc Haïnh Bình Phöôùc 843 6 Tröôøng Tin hoïc, may, theâu, tieän, ñoùng gaïch, hôùt toùc 54 13 Trung taâm giaùo duïc TTN Cuû Chi 578 3 Tröôøng Tin hoïc, ñieän, söûa xe maùy 14 Tö vaán cai nghieän Bình Thaïnh TP.HCM 787 4 Tröôøng Tin hoïc, ñieän,taùch haït ñieàu, söûa xe maùy Nhaän xeùt baûng 2.7. - Caùc tröôøng cai nghieän ñaõ coá gaéng phaùt huy noäi löïc, taïo ñieàu kieän cho hoïc vieân tham gia hoïc moät ngheà töông ñoái phuø hôïp vôùi naêng löïc, trình ñoä, tìm kieám nhöõng ngheà coù theå toå chöùc daïy taïi tröôøng nhö: söûa chöõa xe maùy, hôùt toùc, ñieän daân duïng, moäc daân duïng, nguoäi, haøn, cheá taùc kim loaïi, ñieän coâng nghieäp, ñieän laïnh… - Caùc ngheà ña phaàn laø ngheà thuû coâng, ñôn giaûn, phoå thoâng. Soá ngheà kyõ thuaät coøn quaù ít, nhaát laø ngheà kyõ thuaät cao. - Ngoaøi ra, baèng phöông phaùp quan saùt, phoûng vaán vaø döï giôø, chuùng toâi nhaän thaáy: + Taát caû caùc khoùa hoïc ñeàu do caùc tröôøng töï toå chöùc chöông trình, töï lo ñieàu phoái giaùo vieân, giaùo cuï theo phöông chaâm: coù gì duøng naáy. Haàu heát caùc tröôøng thieáu giaùo vieân daïy ngheà phaûi nhôø söï trôï giuùp cuûa trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân, trung taâm daïy ngheà ñòa phöông, thaäm chí huy ñoäng caû hoïc vieân bieát ngheà höôùng daãn cho ngöôøi chöa bieát (Tröôøng Giaùo duïc thanh thieáu nieân soá 1, 2, 3, 4, 5, 6). + ÔÛ haàu heát caùc tröôøng ñeàu thieáu duïng cuï, trang thieát bò daïy ngheà, hoïc vieân phaûi hoïc “chay”. Moät soá tröôøng môû caùc lôùp ñaøo taïo ngheà cho hoïc vieân vôùi muïc ñích hoïc vieân seõ tham gia saûn xuaát trong xöôûng cuûa tröôøng (saûn xuaát deùp nhöïa, chaäu troàng caây kieång, laøm gheá ñaù, daùn aùo ñi möa, laøm baùnh mì, nöôùc ñaù caây…), tuy nhieân ñaây chæ laø nhöõng giaûi phaùp tình theá, caàn coù söï chæ ñaïo vaø quaûn lyù chaët cheõ hôn cuûa caáp treân. Ña soá caùc tröôøng môû nhöõng lôùp hoïc ngheà theo phöông thöùc höôùng daãn thöïc haønh nhöõng ngheà ñôn giaûn, thuû coâng nhö: laøm saûn phaåm töø maây, tre, laù, luïc bình, keát cöôøm, keát maønh truùc, deät chieáu… 55 Nhöõng tröôøng ôû Laâm Ñoàng, Ñaéc-Laéc chuû yeáu daïy hoïc vieân caùch troàng troït, chaên nuoâi, chaêm soùc vaø thu hoaïch caø-pheâ, boùc taùch haït ñieàu, khai thaùc ñaù, troàng röøng phoøng hoä vaø chaêm soùc röøng, laøm ñöôøng giao thoâng. Do ñieàu kieän khoù khaên, laïi ôû vuøng saâu vuøng xa neân coâng taùc daïy ngheà ôû haàu heát caùc tröôøng cai nghieän ñeàu chöa ñaït yeâu caàu veà chaát löôïng, qui trình giaûng daïy ngheà ñeàu chöa ñaït chuaån, soá ngheà môû ra taïi caùc tröôøng cai nghieän chöa ñaùp öùng yeâu caàu cuûa noäi dung ñaøo taïo ngheà kyõ thuaät theo tieâu chuaån cuûa ngaønh daïy ngheà cho caû hai baäc thôï: ngaén haïn (baäc thôï 2/7) vaø daøi haïn (baäc thôï 3/7). Caùn boä quaûn lyù vaø caáp treân caàn giaûi quyeát vaán ñeà naøy. 2. 2. 2. 2. Hoaït ñoäng höôùng nghieäp tröôùc khi hoïc vieân choïn ngheà - Phaân coâng phuï traùch höôùng nghieäp Baét ñaàu cuûa qui trình daïy ngheà laø höôùng nghieäp. Theo khaûo saùt, vieäc phaân coâng nhaân söï phuï traùch coâng taùc höôùng nghieäp ôû caùc tröôøng theå hieän ôû baûng 2.8. Baûng 2.8. Phuï traùch coâng taùc höôùng nghieäp Nhaân söï phuï traùch Ban höôùng nghieäp Phoù giaùm ñoác Giaùo vieân kieâm nhieäm Khoâng coù Naêm hoïc Soá tröôøng Tyû leä Soá tröôøng Tyû leä Soá tröôøng Tyû leä Soá tröôøng Tyû leä 2002 - 2003 1 7,14% 1 7,14% 3 21,43% 9 64,29% 2003 - 2004 2 14,29% 2 14,29% 4 28,57% 6 42,85% 2004 - 2005 3 21,43% 2 14,29% 4 28,57% 5 35,71% Nhaän xeùt baûng 2. 8. - Naêm hoïc 2004 – 2005, so vôùi hai naêm hoïc tröôùc duø vieäc phaân coâng phuï traùch höôùng nghieäp ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc nhöng vaãn chæ coù 21,43% caùc tröôøng cai nghieän coù thaønh laäp Ban höôùng nghieäp. Soá tröôøng chöa coù Ban höôùng nghieäp nhöng coù 56 phoù giaùm ñoác kieâm nhieäm chieám 14,29%, hoaëc giaùo vieân kieâm nhieäm chieám 28,57%. Soá tröôøng hoaøn toaøn khoâng coù Ban höôùng nghieäp chieám 35,71%. Nhö vaäy vieäc phaân coâng nhaân söï phuï traùch coâng taùc höôùng nghieäp ôû caùc tröôøng coøn chöa ñoàng boä, ñaây laø ñieàu ñaùng lo maø caùc nhaø quaûn lyù caàn phaûi giaûi quyeát. Noäi dung chöông trình höôùng nghieäp cho hoïc vieân ñöôïc theå hieän ôû baûng 2.9. Baûng 2.9. Noäi dung caùc baøi höôùng nghieäp daønh cho hoïc vieân Tuaàn Thôøi gian Chuû ñeà Thöù nhaát 1 buoåi YÙ nghóa, taàm quan troïng cuûa vieäc choïn ngheà coù cô sôû khoa hoïc vaø caùc höôùng ñi caàn thieát cho hoïc vieân. Thöù 2 1 buoåi Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc vaø ñòa phöông Thöù 3 1 buoåi Tìm hieåu ngheà vaø baûn thaân Thöù 4 1 buoåi Giôùi thieäu sô löôïc theá giôùi ngheà nghieäp quanh ta Thöù 5 2 buoåi Tham vaán veà caùc höôùng ñi sau khi cai nghieän thaønh coâng Tham quan moâ hình kinh teá ôû ñòa phöông Thöù 6 1 buoåi Giôùi thieäu ngheà thuoäc lónh vöïc vaên hoaù-ngheä thuaät Thöù 7 1 buoåi Tìm hieåu heä thoáng ñaøo taïo ngheà cuûa trung öông vaø ñòa phöông Thöù 8 1 buoåi Tö vaán hoïc taäp, tö vaán ngheà sau cai nghieän. Nhaän xeùt baûng 2. 9. Theo baûng vaø theo keát quaû phoûng vaán, thôøi gian hoïc caùc baøi höôùng nghieäp cuûa nhaø tröôøng dieãn ra song song vôùi vieäc hoïc ngheà cuûa caùc hoïc vieân, chöa ñuùng nhö qui trình maø Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo ñaõ chæ ñaïo: “Coâng taùc höôùng nghieäp phaûi ñi tröôùc coâng taùc daïy ngheà…”. Vieäc höôùng nghieäp cho hoïc vieân raát caàn thieát, boå ích vaø phaûi ñi tröôùc coâng taùc daïy ngheà. Tuy nhieân thöïc teá cho thaáy thôøi ñieåm hoïc vieân hoïc ngheà chöa hôïp lyù theo trình töï cuûa vaán ñeà naøy. Hoaït ñoäng höôùng nghieäp phaûi theå hieän vai troø cuûa mình laøø höôùng 57 daãn cho hoïc vieân hieåu roõ veà ngheà nghieäp ñeå tieán haønh choïn ngheà, nhaø tröôøng caàn toå chöùc sinh hoaït höôùng nghieäp cho hoïc vieân tröôùc khi dieãn ra hoaït ñoäng daïy ngheà. Nhaän xeùt chung: - Trong hoaït ñoäng daïy ngheà cho hoïc vieân, caùc caáp quaûn lyù vaø giaùm ñoác caùc tröôøng cai nghieän vaãn chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán giaùo duïc höôùng nghieäp do nhaän thöùc chöa ñuùng veà höôùng nghieäp, chöa hieåu moät caùch saâu saéc, toaøn dieän vaø hôïp lyù veà qui trình daïy ngheàù. Ñieàu ñoù laøm aûnh höôûng vieäc hoïc ngheà cuûa hoïc vieân. Nhöõng tröôøng coù giaùo duïc höôùng nghieäp thì chæ mang tính hình thöùc, chöa ñaït chaát löôïng… neân maëc duø coù chuû tröông, ñöôøng loái ñuùng ñaén cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà coâng taùc daïy ngheà, nhöng trong quaù trình tieán haønh thöïc hieän vaãn coøn nhieàu toàn taïi, caàn ñöôïc giaûi quyeát trieät ñeå naâng cao nhaän thöùc hôn veà vai troø, taàm quan troïng cuûa coâng taùc höôùng nghieäp cho ngöôøi cai nghieän. - Vieäc boá trí hôïp lyù coâng taùc höôùng nghieäp tröôùc khi caùc hoïc vieân choïn ngheà chöa coù ôû haàu heát caùc tröôøng. Moät soá tröôøng coøn khuyeán khích “hoïc ngheà deã laøm, ngheà phoå thoâng” trong giaùo vieân, hoïc vieân vaø phuï huynh. - Tæ leä soá ngöôøi nhaän thöùc ñôn giaûn veà muïc ñích daïy ngheà theå hieän ôû caùn boä quaûn lyù, giaùo vieân daïy ngheà nhieàu hôn ôû hoïc vieân. Ñieàu naøy daãn ñeán tình traïng toå chöùc daïy ngheà sao cho nhanh goïn, thuaän tieän cho vieäc quaûn lyù hoïc vieân (thöôøng chæ toå chöùc daïy ñöôïc moät vaøi ngheà phoå thoâng naøo ñoù) vaø vì nhieàu lí do khaùc… neân khuyeán khích caùc em chæ choïn hoïc moät trong caùc ngheà coù toå chöùc daïy taïi tröôøng, ít choïn caùc ngheà khaùc coù daïy taïi caùc trung taâm höôùng nghieäp, laøm haïn cheá hieäu quaû vaø chaát löôïng hoïc ngheà cuûa hoïc vieân… - Ñoái vôùi hoïc vieân, caùc em coù thaùi ñoä ñoái phoù baèng caùch choïn hoïc ngheà phoå thoâng naøo deã hoïc, deã laøm, khoâng phaûi maát nhieàu coâng söùc vaø trí tueä, khoâng quan taâm ñeán 58 tính phuø hôïp giöõa ngheà ñaõ choïn vôùi ñaëc ñieåm taâm lyù caù nhaân, khoâng quan taâm ñeán vieäc söû duïng ngheà ñoù sau naøy vaø xem ñoù laø moät hình thöùc kieám soáng. 2. 2. 2. 3. Thôøi gian giaûng daïy caùc khoùa daïy ngheà Veà thôøi gian giaûng daïy caùc khoùa daïy ngheà ñöôïc toå chöùc ôû caùc tröôøng, trong thöïc teá, chöa coù qui ñònh chính xaùc trong vaên baûn maø tuøy theo ñieàu kieän thöïc teá ôû caùc tröôøng, caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân töï leân chöông trình. Tuy vaäy chuùng toâi nhaän thaáy caùc tröôøng vaãn coù keá hoaïch chung veà thôøi gian giaûng daïy caùc khoùa daïy ngheà taïi tröôøng, theå hieän ôû baûng 2.10. Baûng 2.10. Thôøi gian giaûng daïy caùc khoùa ngheà Ñoái töôïng Hình thöùc giaûng daïy Keá hoaïch thôøi gian chöông trình 90 tieát Döï thi cuoái khoùa Hoïc vieân coù ñoùng goùp hoïc phí Theo keá hoaïch cuûa tröôøng. Giaùo vieân cuûa tröôøng hoaëc trung taâm daïy ngheà - Khai giaûng vaø theo töøng khoùa hoïc ngheà (töø 3 ñeán 6 thaùng). - 3 buoåi/tuaàn - 4 tieát/buoåi. - daïy troïn khoùa. Thi cuoái khoùa, tröôøng caáp chöùng chæ Hoïc vieân ñoùng goùp moät phaàn hoïc phí Theo ñôït hoïc cuûa tröôøng. Giaùo vieân, chuyeân gia daïy - Khai giaûng theo keá hoaïch cuûa tröôøng. -3 buoåi/tuaàn- 4 tieát/buoåi - daïy troïn khoùa Khoâng daïy caùc ngheà kyõ thuaät cao, phöùc taïp. Thi cuoái khoùa, tröôøng caáp chöùng chæ Hoïc vieân hoïc mieãn phí Taäp trung theo ñôït hoïc. Giaùo vieân hoaëc Ngöôøi bieát ngheà daïy - Khai giaûng theo keá hoaïch cuûa tröôøng - 3 buoåi/tuaàn- 4 tieát/buoåi - daïy troïn khoùa Daïy caùc ngheà ñôn giaûn, phoå thoâng. Khoâng toå chöùc thi. 59 Nhaän xeùt baûng 2.10. Caên cöù vaøo keá hoaïch chung naøy, keá hoaïch cuï theå cuûa caùc tröôøng ñöôïc laäp cho töøng thaùng, chöông trình giaûng daïy seõ theo chöông trình ñaõ thoáng nhaát chung (toái thieåu 90 tieát theo qui ñònh), qui ñònh roõ bieân cheá nhoùm daïy ngheà, cheá ñoä sinh hoaït, hoäi hoïp, kieåm tra. Caên cöù vaøo phöông höôùng keá hoaïch chung, caùc giaùo vieân daïy ng