Luận văn Thực trạng hoạt động của thị trường chứng khoán và công ty chứng khoán trong thời gian qua

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi : Thöïc thi ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI ñeà ra töø naêm 1986, neàn kinh teá nöôùc ta ñöôïc ñoåi môùi töø cô cheá kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höùông XHCN. Ñaëc tröng cuûa theå cheá kinh teá thò tröôøng laø töï do saûn xuaát, töï do kinh doanh vaø töï do maäu dòch. Voán cho phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh ñöôïc laáy töø nhöõng nguoàn tieát kieäm nhoû nhaát trong xaõ hoäi. Vì vaäy, ñeå coù theå taäp trung ñöôïc nhöõng nguoàn voán tieát kieäm nho nhoû vaø phaân taùn trong xaõ hoäi ñoøi hoûi phaûi coù moät heä thoáng thò tröôøng taøi chính hoaøn chæ vaø hoaït ñoäng toát. Moät heä thoáng thò tröôøng taøi chính hoaøn chænh phaûi bao goàm heä thoáng thò tröôøng tieàn teä, hoaït ñoäng chuû yeáu qua ngaân haøng, vaø heä thoáng thò tröôøng voán, maø trong ñoù thò tröôøng chöùng khoaùn laø moät ñònh cheá giöõ vai troø quan troïng. Thò tröôøng chöùng khoaùn laø moät saûn phaåm cao caáp cuûa cô cheá thò tröôøng. Thò tröôøng chöùng khoaùn khoâng chæ laø moät keânh huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn hieäu quaû cuûa neàn kinh teá maø coøn laø keânh daãn voán hieäu quaû töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu, töø nôi keùm hieäu quaû sang nôi hieäu quaû. Moät thò tröôøng chöùng khoaùn naêng ñoäng laø moät thöù taøi nguyeân baát taän vaø noù laøm taêng theâm söùc maïnh cho neàn kinh teá hôn baát cöù loaïi taøi nguyeân naøo vôùi tröõ löôïng bao nhieâu, bôûi vì vieäc huy ñoäng voán vaø löu ñoäng hoùa ñöôïc nguoàn voán seõ kích thích phaùt trieån moïi thaønh phaàn kinh teá vaø laø chìa khoùa ñeå phaùt trieån kinh teá. Taïi Vieät Nam, trong xu theá ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp kinh teá, vieäc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn nhö laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong vieäc hoaøn thieän vaø phaùt trieån thò tröôøng Taøi chính, ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù doanh nghieäp, thuùc ñaåy quaù trình coå phaàn hoùa vaø goùp phaàn vaøo coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Trang 1 Söï kieän Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn TP.HCM ñöôïc chính thöùc khai tröông ngaøy 20 thaùng 7 naêm 2000 ñaùnh daáu moät böôùc tieán quan troïng trong quaù trình hoaøn thieän moâ hình thò tröôøng taøi chính ôû nöôùc ta. Ñaây cuõng laø moät böôùc ñoät phaù cuûa ñöôøng loái xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN ôû nöôùc ta vôùi muïc tieâu phaùt trieån ngaøy caøng hoaøn chænh caùc loaïi thò tröôøng. Tuy nhieân, ñeå thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng vaø nhanh choùng trôû thaønh keânh thu huùt voán thöïc söï hieäu quaû cho neàn kinh teá ñoøi hoûi phaûi coù söï noå löïc raát lôùn töø caùc chuû theå tham gia thò tröôøng, maø trong ñoù coâng ty chöùng khoaùn ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng. Coâng ty chöùng khoaùn vôùi chöùc naêng laøm caàu noái giöõa cung caàu chöùng khoaùn vaø giöõ vai troø cuûa nhöõng ngöôøi ñi tieân phong trong lónh vöïc heát söùc môùi meû naøy, caùc coâng ty chöùng khoaùn caàn phaûi ñöôïc phaùt trieån hôn nöõa caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Ñaây laø moät vieäc heát söùc quan troïng trong thôøi gian ñaàu thò tröôøng chöùng khoaùn ñi vaøo hoaït ñoäng. Chính vì vaäy, vôùi coâng taùc chuyeân moân hieän taïi keát hôïp vôùi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc taïi tröôøng, toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp phaùt trieån caùc nghieäp vuï cuûa coâng ty chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn vieät nam” laøm luaän vaên toát nghieäp, moät maët nhaèm boài döôõng naâng cao kieán thöùc cho baûn thaân, maët khaùc vôùi hy voïng ñoùng goùp chuùt coâng söùc nhoû beù cuûa mình vaøo coâng cuoäc phaùt trieån chung cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn noùi chung vaø caùc Coâng ty chöùng khoaùn noùi rieâng. Tuy nhieân, do coøn nhöõng haïn cheá nhaát ñònh veà thôøi gian, trình ñoä nhaän thöùc, khaû naêng tieáp caän, thu thaäp vaø phaân tích thoâng tin neân luaän vaên chaéc chaén coøn nhieàu thieáu soùt, raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp quyù baùu cuûa Quyù Thaày Coâ. 2. Muïc ñích, ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi ñöa ra nhöõng khaùi nieäm toång quan veà Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø Coâng ty chöùng khoaùn - moät chuû theå khoâng theå thieáu tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn; Ñaùnh giaù vaø phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø Coâng ty chöùng Trang 2 khoaùn taïi Vieät Nam trong thôøi gian qua. Töø ñoù, thoâng qua caùc soá lieäu vaø kinh nghieäm caù nhaân, ñöa ra caùc ñeà xuaát phaùt trieån caùc nghieäp vuï cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn thích hôïp vôùi ñieàu kieän vaø tình hình kinh teá cuûa Vieät Nam. Ñeà taøi mang laïi cho ngöôøi ñoïc nhaän thöùc cô baûn veà Thò tröôøng chöùng khoaùn vaø veà Coâng ty chöùng khoaùn, taàm quan troïng cuûa noù, cuõng nhö thöïc traïng hoaït ñoäng vaø caùc keát quaû ñaït ñöôïc. Töø ñoù thaáy ñöôïc phöông höôùng phaùt trieån caùc nghieäp vuï taïi caùc Coâng ty chöùng khoaùn taïi Vieät Nam. 3. Phaïm vi vaø phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi chæ taäp trung phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng caùc nghieäp vuï cuûa coâng ty chöùng khoaùn trong thôøi gian qua, töø ñoù ñöa ra nhöõng ñeà xuaát cuï theå thích hôïp ñeå phaùt trieån caùc nghieäp vuï nhaèm phaùt huy toát vai troø. chöùc naêng cuûa coâng ty chöùng khoaùn. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc vaän duïng trong luaän vaên bao goàm phöông phaùp thoáng keâ, ñeàu tra, phaân tích, toång hôïp, ñuùc keát vaø phöông phaùp chuyeân gia. Trong ñoù, caùc phöông phaùp thoáng keâ, toång hôïp vaø phaân tích ñöôïc söû duïng chuû yeáu. 4. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi Quaù trình chuyeån ñoåi neàn kinh teá nöôùc ta theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc ñaõ ñaët ra yeâu caàu caáp thieát phaûi phaùt trieån hoaøn thieän heä thoáng thò tröôøng taøi chính noùi chung vaø thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng. Ñeå phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn, moät maët caàn phaûi naâng cao hieåu bieát cuûa chöùng khoaùn coâng chuùng veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn, coå ñoäng, khuyeán khích coâng chuùng uûng hoä vaø ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn; Maët khaùc, caàn phaûi phaùt trieån maïnh vaø ñoàng boä caùc nghieäp vuï, dòch vuï ñaùp öùng cho nhu caàu hoaït ñoäng vaø phaùt trieån oån ñònh cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Coâng ty chöùng khoaùn thoâng qua caùc hoaït ñoäng cuûa mình ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng khoâng theå thieáu cho söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Tuy nhieân, hoaït ñoäng nghieäp vuï cuûa caùc Coâng ty chöùng khoaùn taïi Vieät Nam trong thôøi gian qua vaãn coøn sô khai, chöa mang tính chuyeân nghieäp cao. Vì vaäy, vieäc Trang 3 phaùt trieån ñoàng boä caùc nghieäp vuï taïi caùc Coâng ty chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coù yù nghóa thöïc tieãn to lôùn trong vieäc phaùt trieån Thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng vaø phaùt trieån neàn kinh teá Vieät Nam noùi chung nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoäi nhaäp kinh teá Quoác teá maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ ñeà ra. 4. Boá cuïc luaän vaên : Luaän vaên goàm ba phaàn chính : Phaàn thöù nhaát : Toång quan veà thò tröôøng chöùng khoaùn vaø Coâng ty chöùng khoaùn Phaàn naøy neâu leân : ™ Khaùi nieäm, caáu truùc cô baûn, nguyeân taéc hoaït ñoäng vaø caùc chuû theå tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn; ™ Khaùi nieäm, ñaëc tröng, nguyeân taéc hoaït ñoäng, cô caáu toå chöùc vaø caùc nghieäp vuï cuûa coâng ty chöùng khoaùn; ™ Vai troø cuûa coâng ty chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Phaàn thöù hai : Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa TTCK vaø CTCK trong thôøi gian qua Phaàn naøy neâu leân thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa TTCK vaø caùc nghieäp vuï taïi caùc CTCK trong thôøi gian qua. Töø ñoù, phaân tích vaø ñaùnh giaù nhöõng maët ñaït ñöôïc vaø moät soá khoù khaên toàn taïi. Phaàn thöù ba : Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån caùc nghieäp vuï taïi caùc CTCK treân TTCK Vieät Nam ™ Neâu leân chieán löôïc vaø loä trình phaùt trieån TTCK Vieät Nam ñeán naêm 2010; Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån caùc nghieäp vuï taïi CTCK treân TTCK Vieät Nam döïa treân quan ñieåm caù nhaân, kinh nghieäm thöïc tieãn vaø caùc taøi lieäu hoäi thaûo, baùo chí, … Trang 4 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN VAØ COÂNG TY CHÖÙNG KHOAÙN 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN 1.1.1. Khaùi nieäm Thò tröôøng Chöùng khoaùn laø boä phaän caáu thaønh cuûa Thò tröôøng taøi chính maø taïi ñoù dieãn ra hoaït ñoäng mua baùn caùc coâng cuï taøi chính trung vaø daøi haïn. Thò tröôøng Chöùng khoaùn vôùi caùc coâng cuï coå phieáu, traùi phieáu ña daïng cho pheùp caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc Taøi chính, tín duïng vaø Chính phuû, chính quyeàn ñòa phöông huy ñoäng toái ña nguoàn voán nhaøn roãi trong xaõ hoäi, ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån. Nhôø ñoù, thò tröôøng Chöùng khoaùn ñöôïc ví nhö “baø ñôõ” cho caùc döï aùn kinh doanh tieán boä nhaát ñi vaøo cuoäc soáng, laø bieän phaùp chuû yeáu cuûa vieäc giaûi phoùng naêng löïc saûn xuaát, ñieàu maø ñaõ ñöôïc khaúng ñònh trong haàu heát caùc coâng ty kinh doanh thaønh ñaït nhaát theá giôùi. 1.1.2. Caáu truùc cô baûn cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn : 1.1.2.1. Caên cöù vaøo tính chaát phaùt haønh hay löu haønh chöùng khoaùn, TTCK ñöôïc chia thaønh : ‰ Thò tröôøng sô caáp (Primary market) : laø nôi dieãn ra quaù trình mua baùn laàn ñaàu caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh. Thò tröôøng sô caáp coøn ñöôïc goïi laø Thò tröôøng caáp 1 hay Thò tröôøng phaùt haønh. Thò tröôøng sô caáp coù chöùc naêng : - Huy ñoäng voán ñaàu tö cho neàn kinh teá - Taïo haøng hoùa cho Thò tröôøng thöù caáp Thò tröôøng sô caáp vöøa coù khaû naêng thu gom moïi nguoàn tieát kieäm lôùn nhoû cuûa töøng hoä daân cö, vöøa coù khaû naêng thu huùt nguoàn voán to lôùn töø nöôùc ngoaøi; caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi töø caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc taøi chính, chính phuû taïo thaønh nguoàn voán khoång loà taøi trôï cho neàn kinh teá. Vieäc xaây döïng moät Trang 5 thò tröôøng sô caáp hoaït ñoäng hieäu quaû vôùi löôïng haøng hoùa ña daïng, phong phuù, haáp daãn coâng chuùng vaø caùc nhaø ñaàu tö, coù yù nghóa quyeát ñònh cho vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån thò tröôøng thöù caáp. ‰ Thò tröôøng thöù caáp (Secondary market) : laø thò tröôøng mua ñi baùn laïi caùc loaïi chöùng khoaùn ñaõ ñöôïc phaùt haønh ôû thò tröôøng sô caáp. Hoaït ñoäng mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp dieãn ra giöõa caùc nhaø ñaàu tö vôùi nhau, khoâng laøm taêng theâm quy moâ veà voán, khoâng thu huùt theâm ñöôïc nguoàn taøi chính môùi. Khaùc vôùi chöùc naêng huy ñoäng voán ñaàu tö cuûa thò tröôøng sô caáp, thò tröôøng thöù caáp veà baûn chaát laø nôi luaân chuyeån caùc nguoàn voán ñaõ ñaàu tö. Giöõa thò tröôøng thöù caáp vaø thò tröôøng sô caáp coù moái quan heä nhaân quaû phuï thuoäc laãn nhau. Seõ khoâng coù thò tröôøng thöù caáp neáu khoâng coù thò tröôøng sô caáp. Ngöôïc laïi, thò tröôøng thöù caáp goùp phaàn taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng sô caáp. 1.1.2.2. Caên cöù vaøo hình thöùc toå chöùc TTCK ñöôïc chia thaønh hai loaïi : ‰ Thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung (Sôû giao dòch chöùng khoaùn) Sôû giao dòch chöùng khoaùn laø nôi taäp trung caùc giao dòch chöùng khoaùn moät caùch coù toå chöùc, tuaân theo nhöõng luaät leä nhaát ñònh. Ñaây laø cô quan phuïc vuï cho hoaït ñoäng giao dòch chöùng khoaùn : cho caùc thaønh vieân thueâ ñòa ñieåm ñeå mua baùn chöùng khoaùn vaø thöïc hieän nieâm yeát chöùng khoaùn. Sôû giao dòch khoâng coù traùch nhieäm aán ñònh hoaëc can thieäp vaøo giaù caû chöùng khoaùn maø chæ ñaûm baûo sao cho vieäc mua baùn chöùng khoaùn hoaëc vieäc ñaáu thaàu ñöôïc dieãn ra ñuùng phaùp luaät, coâng baèng. Vai troø cuûa Sôû giao dòch chöùng khoaùn raát quan troïng, neáu ñöôïc toå chöùc toát seõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa TTCK. ‰ Thò tröôøng phi taäp trung (Over The Counter Market - Thò tröôøng OTC) Thò tröôøng phi taäp trung (OTC) laø nôi dieãn ra giao dòch chöùng khoaùn chöa nieâm yeát hoaëc chöa hoäi ñuû caùc ñieàu kieän nieâm yeát. Trang 6 Thò tröôøng OTC ñaïi dieän cho moät thò tröôøng thöông löôïng, nôi maø giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua tröïc tieáp thöông löôïng vôùi nhau veà giaù caû, khoái löôïng giao dòch … Ñieåm khaùc nhau caên baûn giöõa TTCK taäp trung vaø thò tröôøng OTC laø taïi TTCK taäp trung, nhöõng giao dòch chöùng khoaùn nieâm yeát dieãn ra trong ñaùm ñoâng treân saøn giao dòch, ñaáu giaù coâng khai; trong khi treân thò tröôøng OTC, caùc giao dòch ñöôïc ñaøm phaùn tröïc tieáp qua ñieän thoaïi hoaëc qua heä thoáng maùy vi tính ñöôïc noái maïng. Ñaây laø moät thò tröôøng ñaày naêng ñoäng vaø haáp daãn. Chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng OTC khoâng ñoøi hoûi caùc tieâu chuaån nhö ôû Sôû giao dòch chöùng khoaùn. 1.1.3. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn : ‰ Nguyeân taéc trung gian Thò tröôøng chöùng khoaùn coù toå chöùc hoaït ñoäng khoâng phaûi tröïc tieáp do nhöõng ngöôøi muoán mua baùn chöùng khoaùn thöïc hieän maø do nhöõng ngöôøi moâi giôùi trung gian thöïc hieän. Nguyeân taéc trung gian nhaèm baûo veä lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö, vì nhöõng ngöôøi ñaàu tö khoâng phaûi ai cuõng coù ñuû trình ñoä chuyeân moân ñeå xaùc ñònh ñöôïc giaù trò thöïc vaø giaù trò töông lai cuûa töøng loaïi chöùng khoaùn. Neáu khoâng coù nhöõng ngöôøi moâi giôùi coù kinh nghieäm vaø coù kyõ thuaät chuyeân moân coù söï phaân tích caàn thieát veà chöùng khoaùn döïa treân nhöõng caên cöù xaùc ñaùng ñeå coù nhöõng nhaän xeùt kyõ löôõng, thì ngöôøi ñaàu tö coù theå bò laàm laãn hoaëc bò löôøng gaït. ‰ Nguyeân taéc ñaáu giaù Treân TTCK, giaù caû chöùng khoaùn ñöôïc xaùc ñònh theo quy luaät cung caàu, treân cô sôû ñaáu giaù coâng khai giöõa nhöõng mua; giöõa nhöõng ngöôøi baùn vôùi nhau theo nguyeân taéc öu tieân cho ngöôøi mua giaù cao (ñoái vôùi beân mua) vaø öu tieân cho ngöôøi baùn giaù thaáp (ñoái vôùi beân baùn). Ñoái vôùi giao dòch thoûa thuaän thì giaù ñöôïc hình thaønh theo thoûa thuaän giöõa hai beân. ‰ Nguyeân taéc coâng khai Trang 7 Taát caû hoaït ñoäng treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñeàu phaûi ñöôïc coâng khai. Caùc loaïi chöùng khoaùn ñöôïc ñöa ra mua baùn treân thò tröôøng, tình hình taøi chính vaø keát quaû kinh doanh cuûa coâng ty nieâm yeát, soá löôïng vaø giaù caû töøng loaïi chöùng khoaùn ñaõ mua baùn ñeàu ñöôïc thoâng baùo coâng khai treân thò tröôøng vaø treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Nguyeân taéc coâng khai ñaûm baûo moïi ñoái töôïng tham gia thò tröôøng ñeàu bình ñaúng veà thoâng tin. ‰ Nguyeân taéc coù söï giaùm saùt cuûa Nhaø nöôùc TTCK cuõng nhö caùc loaïi thò tröôøng khaùc noù hình thaønh, toàn taïi vaø phaùt trieån töï nhieân theo nhu caàu hoaït ñoäng kinh teá. Nhöng TTCK laø thò tröôøng giao dòch haøng hoaù “voâ hình”. Do ñoù nhöõng haønh vi löøa ñaûo, ñaàu cô mua baùn giaû...thöôøng naûy sinh vaø phaùt huy taùc duïng hôn baát cöù loaïi thò tröôøng naøo. Do ñoù thò tröôøng caàn phaûi coù söï giaùm saùt cuûa nhaø nöôùc thoâng qua heä thoáng luaät phaùp. 1.1.4. Caùc chuû theå tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn 1.1.4.1. Toå chöùc phaùt haønh : Toå chöùc phaùt haønh laø ngöôøi cung caáp haøng hoùa cho TTCK . Ñoù laø caùc coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH, DNNN, caùc toå chöùc taøi chính, chính phuû, chính quyeàn ñòa phöông, quyõ ñaàu tö, … thöïc hieän phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, kyø pphieáu, chöùng chæ quyõ ñaàu tö, … qua TTCK ñeå huy ñoäng voán hoaëc ñeå ñaàu tö vaøo caùc chöông trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, … 1.1.4.2. Nhaø ñaàu tö : Laø chuûø theå quan troïng tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn vôùi tö caùch laø ngöôøi mua baùn chöùng khoaùn. Nhaø ñaàu tö treân TTCK ñöôïc chia thaønh 2 loaïi : ™ Nhaø ñaàu tö caù nhaân : laø caùc caù nhaân coù tieàn tieát kieäm, coù voán taïm thôøi nhaøn roãi vaø muoán ñaàu tö soá tieàn ñoù ñeå ñeå höôûng laõi ñònh kyø, hoaëc höôûng cheânh leäch giaù. Tuy nhieân, trong ñaàu tö lôïi nhuaän luoân gaén vôùi ruûi ro, lôïi nhuaän caøng cao thì ruûi ro caøng lôùn vaø ngöôïc laïi. Vì vaäy, caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân Trang 8 luoân phaûi caân nhaéc löïa choïn caùc hình thöùc ñaàu tö phuø hôïp vôùi khaû naêng cuõng nhö möùc ñoä chaáp nhaän ruûi ro cuûa mình. ™ Nhaø ñaàu tö toå chöùc : caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc taøi chính trung gian, quyõ ñaàu tö, coâng ty chöùng khoaùn, … tham gia thò tröôøng vôùi muïc ñích thu lôïi cho mình, hoaëc bình oån giaù chöùng khoaùn. Caùc toå chöùc naøy thöôøng coù caùc boä phaän chöùc naêng vôùi nhieàu chuyeân gia kinh nghieäm ñeå thu thaäp, xöû lyù thoâng tin, nghieân cöùu thò tröôøng ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö. Vì vaäy, ñeå giaûm thieàu ruûi ro, hoï thöôøng ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. 1.1.4.3. Caùc toå chöùc taøi chính trung gian : Laø caùc coâng ty chöùng khoaùn, ngaân haøng thöông maïi, … thöïc hieän moät trong caùc nghieäp vuï nhö töï doanh, moâi giôùi, baûo laõnh phaùt haønh, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö, löu kyù chöùng khoaùn, tö vaán ñaàu tö. Söï tham gia cuûa hoï treân thò tröôøng chöùng khoaùn goùp phaàn giuùp cho thò tröôøng hoaït ñoäng vaø phaùt trieån laønh maïnh, ñeàu ñaën, vaø baûo veä lôïi ích cho nhaø ñaàu tö. 1.1.4.4. Cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc : Söï tham gia cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc laø raát caàn thieát nhaèm ñaûm baûo cho thò tröôøng ñöôïc hoaït ñoäng theo ñuùng caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø baûo veä lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö, ñaûm baûo cho thò tröôøng ñöôïc hoaït ñoäng coâng baèng, coâng khai, traät töï, giaûm thieåu nhöõng tieâu cöïc coù theå xaûy ra, ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn ñaàu thaønh laäp TTCK. Ngoaøi ra cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coøn laø ngöôøi cung caáp ñòa ñieåm vaø phöông tieän phuïc vuï cho vieäc mua baùn chöùng khoaùn, ñoù laø Sôû giao dòch chöùng khoaùn. 1. 2. TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY CHÖÙNG KHOAÙN : 1.2.1. Khaùi nieäm, ñaëc tröng cuûa Coâng ty chöùng khoaùn: 1.2.1.1. Khaùi nieäm Nguyeân taéc trung gian laø moät trong nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn nhaát cuûa TTCK. Theo nguyeân taéc naøy, vieäc moïi hoaït ñoäng mua baùn dieãn ra treân TTCK Trang 9 taäp trung ñeàu phaûi thoâng qua toå chöùc trung gian, ñoù laø coâng ty chöùng khoaùn. Coâng ty chöùng khoaùn laø moät ñònh cheá taøi chính trung gian chuyeân kinh doanh chöùng khoaùn, laø ñôn vò coù tö caùch phaùp nhaân, coù voán rieâng vaø haïch toaùn ñoäc laäp. Taïi vieät nam, theo Quy cheá veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty Chöùng khoaùn quy ñònh : “Coâng ty Chöùng khoaùn laø coâng ty coå phaàn hoaëc coâng ty TNHH thaønh laäp hôïp phaùp taïi Vieät Nam, ñöôïc UBCKNN caáp giaáy pheùp thöïc hieän moät hoaëc moät soá loaïi hình kinh doanh chöùng khoaùn”. Ñieàu kieän caáp giaáy pheùp kinh doanh chöùng khoaùn taïi Vieät Nam : 1. Coù phöông aùn hoaït ñoäng kinh doanh phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø phaùt trieån ngaønh chöùng khoaùn 2. Coù ñuû cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho kinh doanh Chöùng khoaùn. 3. Coù möùc voán phaùp ñònh theo töøng loaïi hình kinh doanh nhö sau : • Moâi giôùi Chöùng khoaùn : 3 tyû ñoàng Vieät Nam • Töï doanh Chöùng khoaùn : 12 tyû ñoàng Vieät Nam • Quaûn lyù danh muïc ñaàu tö Chöùng khoaùn : 3 tyû ñoàng Vieät Nam • Baûo laõnh phaùt haønh Chöùng khoaùn : 22 tyû ñoàng Vieät Nam • Tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn : 3 tyû ñoàng Vieät Nam 4. Giaùm ñoác, Phoù giaùm ñoác (Toång Giaùm ñoác, Phoù toång giaùm ñoác), caùc nhaân vieân kinh doanh cuûa Coâng ty Chöùng khoaùn phaûi ñaùp öùng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc caáp chöùng chæ haønh ngheà kinh doanh Chöùng khoaùn do UBCKNN caáp. 5. Giaáy pheùp baûo laõnh phaùt haønh chæ ñöôïc caáp cho Coâng ty coù giaáy pheùp töï doanh. 1.2.1.2. Ñaëc tröng cuûa coâng ty chöùng khoaùn : ™ Chuyeân moân hoùa vaø phaân caáp quaûn lyù : - Caùc coâng ty chöùng khoaùn chuyeân moân hoùa ôû möùc ñoä cao trong töøng boä phaän, töøng phoøng ban, töøng ñôn vò kinh doanh nhoû. Trang 10 - Do chuyeân moân hoùa cao neân daãn ñeán cô caáu phaân caáp quaûn lyù vaø laøm naûy sinh quyeàn töï quyeát trong coâng vieäc. - Moät soá boä phaän trong toå chöùc coâng ty khoâng theå phuï thuoäc laãn nhau (nhö boä boä moâi giôùi vaø boä phaän töï doanh, hay boä phaän baûo laõnh phaùt haønh, …) ™ Nhaân toá con ngöôøi : - Trong coâng ty chöùng khoaùn, trình ñoä chuyeân moân, ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, quan heä vôùi khaùch haøng laø nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát. Vì vaäy nhaân toá con ngöôøi mang yù nghóa quyeát ñònh trong vieäc phaùt trieån coâng ty vaø mang laïi hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty. - Khaùc vôùi caùc coâng ty trong lónh vöïc khaùc, vieäc thaêng tieán, caát nhaéc leân nhöõng ñòa vò cao hôn ñoái vôùi caùc chuyeân vieân trong coâng ty chöùng khoaùn chöa haún laø ñieàu quan troïng nhaát, vì khaùch haøng tín nhieäm hoï bôûi trình ñoä chuyeân moân, kinh nghieäm, ñaïo ñöùc ngheà nghieäp chöù khoâng haún vì ñòa vò, chöùc vuï. - Caùc chöùc vuï quaûn lyù hay giaùm ñoác trong coâng ty coù theå coù thu nhaäp ít hôn caùc nhaân vieân caáp döôùi. ™ AÛnh höôûng cuûa thò tröôøng taøi chính : Thò tröôøng taøi chính noùi chung vaø thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng coù aûnh höôûng lôùn ñeán khaû naêng chuyeân moân, phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï vaø khaû naêng thu lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn 1.2.2. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa Coâng ty chöùng khoaùn - Tuaân thuû phaùp luaät veà chöùng khoaùn vaø TTCK. - Xaây döïng quy trình nghieäp vuï cho töøng loaïi hình kinh doanh chöùng khoaùn - Öu tieân thöïc hieän leänh cuûa khaùch haøng tröôùc khi thöïc hieän leänh cuûa coâng ty. - Thu thaäp ñaày ñuû thoâng tin veà tình hình taøi chính vaø muïc tieâu ñaàu tö cuûa khaùch haøng; cung caáp thoâng tin thò tröôøng ñaày ñuû, trung thöïc vaø kòp thôøi, chính xaùc cho khaùch haøng; Trang 11 - Baûo maät thoâng tin cho khaùch haøng, tröø nhöõng tröôøng hôïp phaûi cung caáp theo yeâu caàu cuûa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. - Söû duïng tieàn göûi treân taøi khoaûn cuûa khaùch haøng theo ñuùng hôïp ñoàng vôùi khaùch haøng. Quaûn lyù taùch bieät taøi saûn, tieàn vaø chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng vôùi taøi saûn, tieàn vaø chöùng khoaùn cuûa coâng ty, khoâng ñöôïc söû duïng tieàn vaø chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng vaøo muïc ñích thu lôïi cuûa mình hoaëc cho beân thöù ba. - Taùch bieät töï doanh cuûa coâng ty vôùi moâi giôùi, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö, baûo laõnh phaùt haønh. - Thöôøng xuyeân duy trì möùc voán khaû duïng toái thieåu theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. - Thöôøng xuyeân thöïc hieän coâng taùc thanh tra, giaùm saùt, kieåm soaùt noäi boä ñeå haïn cheá nhöõng tieâu cöïc cuûa nhaân vieân, cuûa coâng ty gaây thieät haïi cho khaùch haøng. 1.2.3. Moâ hình hoaït ñoäng vaø cô caáu toå chöùc cuûa coâng ty chöùng khoaùn : 1.2.3.1. Moâ hình hoaït ñoäng : Hieän nay treân theá giôùi coù hai loaïi moâ hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty chöùng khoaùn: - Coâng ty chuyeân doanh chöùng khoaùn : Theo moâ hình naøy, hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn seõ do caùc coâng ty ñoäc laäp, chuyeân moân hoùa trong lónh vöïc chöùng khoaùn ñaûm nhaän; caùc Ngaân haøng khoâng ñöôïc tröïc tieáp tham gia kinh doanh chöùng khoaùn. Öu ñieåm cuûa moâ hình naøy : + Haïn cheá ruûi ro cho heä thoáng ngaân haøng + Taïo ñieàu kieän cho TTCK phaùt trieån do tính chuyeân moân hoùa cao hôn. Moâ hình naøy ñöôïc aùp duïng ôû nhieàu nöôùc nhö Myõ, Nhaät, Canada, … - Coâng ty ña naêng kinh doanh tieàn teä vaø chöùng khoaùn : Theo moâ hình naøy, caùc ngaân haøng thöông maïi hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø chuû theå kinh doanh chöùng khoaùn, baûo hieåm vaø kinh doanh tieàn teä. Moâ hình naøy coù öu ñieåm laø ngaân haøng coù theå ña daïng hoùa, keát hôïp nhieàu lónh vöïc kinh doanh, nhôø ñoù giaûm bôùt ruûi ro cho hoaït ñoäng kinh doanh chung, khaû Trang 12 naêng chòu ñöïng caùc bieán ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn laø cao. Maët khaùc, ngaân haøng taän duïng ñöôïc theá maïnh veà voán ñeå kinh doanh chöùng khoaùn; khaùch haøng coù theå söû duïng ñöôïc nhieàu dòch vuï ña daïng vaø laâu naêm cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, moâ hình naøy boäc loä moät soá haïn cheá nhö khoâng phaùt trieån ñöôïc thò tröôøng coå phieáu do caùc ngaân haøng coù xu höôùng baûo thuû, thích hoaït ñoäng tín duïng truyeàn thoáng hôn laø baûo laõnh phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu. Maëc khaùc, theo moâ hình naøy, neáu coù bieán ñoäng treân thò tröôøng chöùng khoaùn seõ aûnh höôûng maïnh ñeán hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä cuûa ngaân haøng, deã daãn ñeán caùc cuoäc khuûng hoaûng taøi chính. Do nhöõng haïn cheá treân maø tröôùc ñaây, Myõ vaø nhieàu nöôùc khaùc ñaõ aùp duïng moâ hình naøy, nhöng sau cuoäc khuûng hoaûng naêm 1933, ña soá caùc nöôùc ñaõ chuyeån sang moâ hình chuyeân doanh chöùng khoaùn, chæ coù Ñöùc vaãn duy trì ñeán ngaøy nay. Taïi Vieät Nam, do quy moâ caùc Ngaân haøng thöông maïi noùi chung laø raát nhoû beù, vaø ñaëc bieät voán daøi haïn raát thaáp. Hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam chuû yeáu trong lónh vöïc tính duïng thöông maïi ngaén haïn, trong khi hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn thuoäc lónh vöïc voán daøi haïn. Khaû naêng khaéc phuïc nhöõng yeáu ñieåm naøy cuûa ngaân haøng Vieät Nam coøn phaûi laâu daøi. Do ñoù, ñeå baûo veä an toaøn cho caùc Ngaân haøng, nghò ñònh 144/CP veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn quy ñònh caùc Ngaân haøng thöông maïi muoán kinh doanh chöùng khoaùn phaûi taùch ra moät phaàn voán töï coù cuûa mình thaønh laäp moät coâng ty chöùng khoaùn chuyeân doanh tröïc thuoäc, haïch toaùn ñoäc laäp vôùi ngaân haøng. 1.2.3.2. Cô caáu toå chöùc : Cô caáu toå chöùc cuûa coâng ty chöùng khoaùn phuï thuoäc vaøo loaïi hình nghieäp vuï maø coâng ty ñoù thöïc hieän vaø quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh cuûa noù, tuy nhieân, phaûi ñaûm baûo taùch bieät giöõa hoaït ñoäng tö doanh vôùi hoaït ñoäng moâi giôùi vaø quaûn lyù danh muïc ñaàu tö. Nhìn chung, cô caáu toå chöùc cuûa CTCK nhö sau : Trang 13 Hình 1.1 : Sô ñoà toå chöùc cuûa Coâng ty chöùng khoaùn Phoù giaùm ñoác phuï traùch P. Moâi giôùi P. töï doanh P. phaân tích vaø tö vaán P. baûo laõnh phaùt haønh P. Keá toaùn - Löu kyù Phoù giaùm ñoác phuï traùch P. Toå chöùc Haønh chính Giaùm ñoác Cô caáu toå chöùc coâng ty chöùng khoaùn laø heä thoáng caùc phoøng ban chöùc naêng ñöôïc chia laøm hai khoái töông öùng vôùi hai khoái coâng vieäc. ™ Khoái I (FRONT OFFICE) : Do ít nhaát moät phoù giaùm ñoác tröïc tieáp phuï traùch, thöïc hieän caùc giao dòch mua baùn kinh doanh chöùng khoaùn nhö : töï doanh, moâi giôùi, baûo laõnh phaùt haønh, tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn, quaûn lyùdanh muïc ñaàu tö. Ñaây laø khoái mang lôïi thu nhaäp chính cho coâng ty chöùng khoaùn. Nhìn chung, khoái naøy coù quan heä tröïc tieáp vôùi khaùch haøng bôûi vì ngoaøi nghieäp vuï töï doanh, khoái naøy mang laïi thu nhaäp cho coâng ty baèng caùch ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa khaùch haøng vaø taïo ra saûn phaåm phuø hôïp vôùi nhu caàu ñoù. ™ Khoái II (BACK OFFICE): thöôøng cuõng do moät phoù giaùm ñoác phuï traùch, thöïc hieän caùc coâng vieäc yeåm trôï cho khoái I nhö haønh chính toå chöùc, keá toaùn , … 1.2.4. Caùc nghieäp vuï cuûa Coâng ty chöùng khoaùn 1.2.4.1 Moâi giôùi chöùng khoaùn : Laø moät hoaït ñoäng kinh doanh cuûa CTCK trong ñoù CTCK ñaïi dieän cho khaùch haøng mua hoaëc baùn chöùng khoaùn ñeå höôûng hoa hoàng. ÔÛ nghieäp vuï naøy, CTCK thöïc hieän giao dòch hoaøn toaøn theo leänh cuûa khaùch haøng, vaø khoâng chòu traùch nhieäm ñoái vôùi caùc quyeát ñònh cuûa khaùch haøng. Tieàn hoa hoàng moâi giôùi thöôøng ñöôïc tính phaàn traêm treân toång giaù trò cuûa moät giao dòch. Trang 14 Khi thöïc hieän nghieäp vuï moâi giôùi, CTCK phaûi môû taøi khoaûn giao dòch chöùng khoaùn vaø tieàn cho töøng khaùch haøng treân cô sôû hôïp ñoàng kyù keát giöõa khaùch haøng vaø coâng ty. Trong tröôøng hôïp khaùch haøng cuûa CTCK môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn taïi toå chöùc löu kyù laø ngaân haøng thöông maïi hoaëc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, coâng ty chöùng khoaùn coù traùch nhieäm höôùng daãn caùc thuû tuïc giao dòch, mua baùn cho khaùch haøng vaø phaûi kyù hôïp ñoàng baèng vaên baûn vôùi toå chöùc löu kyù. 1.2.4.2. Töï doanh chöùng khoaùn : Laø nghieäp vuï maø trong ñoù coâng ty chöùng khoaùn thöïc hieän mua vaø baùn chöùng khoaùn cho chính mình. Coâng ty chöùng khoaùn thöïc hieän nghieäp vuï töï doanh nhaèm muïc ñích thu lôïi hoaëc ñoâi khi nhaèm muïc ñích can thieäp ñieàu tieát giaù treân thò tröôøng. Chöùng khoaùn töï doanh coù theå laø chöùng khoaùn nieâm yeát hoaëc chöa nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Ngoaøi ra coâng ty chöùng khoaùn coù theå töï doanh chöùng khoaùn loâ leû cuûa khaùch haøng, sau ñoù taäp hôïp laïi thaønh loâ chaün ñeå giao dòch treân TTCK. Theo ñieàu 20 - quy cheá hoaït ñoäng vaø toå chöùc cuûa coâng ty chöùng khoaùn soá 55/2004/QÑ-BTC ngaøy 17/06/2004 quy ñònh veà hoaït ñoäng töï doanh cuûa coâng ty chöùng khoaùn nhö sau : 1. Coâng ty chöùng khoaùn phaûi ñaûm baûo coù ñuû tieàn vaø chöùng khoaùn ñeå thanh toaùn caùc leänh giao dòch cuûa chính mình 2. Khi tieán haønh nghieäp vuï töï doanh, coâng ty chöùng khoaùn khoâng ñöôïc : • Ñaàu tö vaøo coå phieáu cuûa coâng ty coù sôû höõu treân 50% voán ñieàu leä cuûa CTCK. • Ñaàu tö quaù 20% toång soá coå phieáu ñang löu haønh cuûa moät toå chöùc nieâm yeát. • Ñaàu tö quaù 15% soá coå phieáu ñang löu haønh cuûa moät toå chöùc khoâng nieâm yeát. Hoaït ñoäng töï doanh hieän nay ñöôïc xem laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng quan troïng nhaát cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn taïi Vieät Nam trong vieäc naâng cao lôïi nhuaän. Tuy nhieân, do nghieäp vuï töï doanh vaø moâi giôùi deã naûy sinh xung ñoät lôïi ích neân caùc nöôùc thöôøng quy ñònh caùc coâng ty chöùng khoaùn phaûi toå chöùc thöïc Trang 15 hieän hai nghieäp vuï ôû hai boä phaän rieâng bieät neáu coâng ty chöùng khoaùn ñoù ñöôïc thöïc hieän caû hai nghieäp vuï. 1.2.4.3. Nghieäp vuï quaûn lyù danh muïc ñaàu tö : Laø hoaït ñoäng quaûn lyù voán cuûa khaùch haøng thoâng qua vieäc mua, baùn, vaø naém giöõ caùc chöùng khoaùn vì quyeàn lôïi khaùch haøng theo hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát giöõa coâng ty chöùng khoaùn vaø khaùch haøng. Nghieäp vuï naøy ñöôïc thöïc hieän khi moät soá nhaø ñaàu tö toå chöùc hoaëc caù nhaân muoán tham gia TTCK nhöng hoï khoâng coù ñuû ñieàu kieän veà thôøi gian hoaëc kieán thöùc chuyeân moân ñeå quyeát ñònh ñaàu tö, vì vaäy hoï uûy thaùc cho CTCK ñaàu tö keøm theo thoûa thuaän laõi, loã. Ngöôøi uûy thaùc ñaàu tö thöôøng khoâng can döï vaøo vieäc ñaàu tö cuûa CTCK vaø traû moät khoaûn phí cho CTCK theo thoûa thuaän. Caùc coâng ty chöùng khoaùn khi thöïc hieän nghieäp vuï naøy ngoaøi vieäc ñöôïc höôûng phí quaûn lyù, hoï coøn coù theå nhaän ñöôïc nhöõng khoaûn tieàn thöôûng nhaát ñònh khi mang laïi lôïi nhuaän cao cho nhaø ñaàu tö. Khi thöïc hieän quaûn lyù danh muïc ñaàu tö, coâng ty chöùng khoaùn phaûi quaûn lyù tieàn vaø chöùng khoaùn cho töøng khaùch haøng uûy thaùc vaø söû duïng tieàn trong taøi khoaûn theo ñuùng caùc ñieàu kieän quy ñònh trong hôïp ñoàng ñaõ kyù keát. Hôïp ñoàng phaûi xaùc ñònh roõ möùc ñoä uyû quyeàn cuûa khaùch haøng cho coâng ty chöùng khoaùn vaø ñieàu quan troïng nöõa laø phaûi xaùc ñònh khaùch haøng phaûi moïi ruûi ro cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö. Ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng, ñònh kyø, coâng ty chöùng khoaùn phaûi göûi baùo caùo giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö theo giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm baùo caùo cho khaùch haøng. 1.2.4.4. Nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh : Baûo laõnh phaùt haønh laø vieäc toå chöùc baûo laõnh giuùp toå chöùc phaùt haønh thöïc hieän caùc thuû tuïc tröôùc khi chaøo baùn chöùng khoaùn, nhaän mua moät phaàn hay toaøn boä chöùng khoaùn cuûa toå chöùc phaùt haønh ñeå baùn laïi hoaëc mua soá chöùng khoaùn coøn laïi chöa ñöôïc phaân phoái heát. Trang 16 Toå chöùc phaùt haønh ñöôïc höôûng phí baûo laõnh hoaëc moät tyû leä hoa hoàng nhaát ñònh treân soá tieàn thu ñöôïc töø ñôït phaùt haønh. Hieän nay treân theá giôùi coù moät soá hình thöùc baûo laõnh phaùt haønh sau : — Baûo laõnh cam keát chaéc chaén : Laø hình thöùc baûo laõnh maø toå chöùc baûo laõnh phaùt haønh cam keát seõ mua toaøn boä soá chöùng khoaùn phaùt haønh cho duø coù phaân phoái heát hay khoâng. — Baûo laõnh coá gaéng toái ña : Laø phöông thöùc baûo laõnh maø theo ñoù toå chöùc baûo laõnh thoûa thuaän laøm ñaïi lyù phaùt haønh cho toå chöùc phaùt haønh. Toå chöùc baûo laõnh khoâng cam keát baùn toaøn boä soá chöùng khoaùn maø cam keát seõ coá gaéng toái ña. Soá chöùng khoaùn coøn laïi neáu khoâng phaân phoái heát seõ traû laïi cho toå chöùc phaùt haønh. Nhö vaäy, keát quaû cuûa vieäc baùn chöùng khoaùn cuûa toå chöùc phaùt haønh tuøy thuoäc vaøo khaû naêng, uy tín vaø vieäc löa choïn nhaø ñaàu tö cuûa toå chöùc baûo laõnh. — Baûo laõnh taát caû hoaëc khoâng : Laø phöông thöùc baûo laõnh maø theo ñoù toå chöùc phaùt haønh yeâu caàu toå chöùc baûo laõnh phaûi baùn heát soá chöùng khoaùn döï ñònh phaùt haønh, neáu khoâng phaân phoái heát seõ huûy boû ñôït phaùt haønh. Theo phöông thöùc naøy, khoâng coù moät söï baûo ñaûm ñôït phaùt haønh coù thaønh coâng hay khoâng, neân UBCKNN thöôøng quy ñònh soá chöùng khoaùn maø nhaø ñaàu tö ñaõ mua trong thôøi gian chaøo baùn seõ ñöôïc giöõ bôûi moät ngöôøi thöù ba ñeå chôø keát quaû cuoái cuøng cuûa ñôït phaùt haønh. Neáu ñôït phaùt haønh khoâng thaønh coâng thì nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc traû laïi toaøn boä soá tieàn ñaët coïc. — Baûo laõnh vôùi haïn möùc toái thieåu : Laø phöông thöùc keát hôïp giöõa phöông thöùc baûo laõnh coá gaéng toái ña vaø phöông thöùc baûo laõnh taát caû hoaëc khoâng. Theo phöông thöùc naøy, toå chöùc phaùt haønh yeâu caàu toå chöùc baûo laõnh baùn toái thieåu moät tyû leä chöùng khoaùn nhaát ñònh. Neáu soá löôïng chöùng khoaùn baùn ra döôùi haïn möùc naøy thì ñôït phaùt haønh seõ bò huyû boû vaø toaøn boä tieàn ñaët coïc mua chöùng khoaùn seõ ñöôïc traû laïi cho nhaø ñaàu tö. Ñaây laø phöông thöùc baûo laõnh töông ñoái hieäu quaû, vöøa baûo veä lôïi ích cho toå chöùc phaùt haønh, vöøa haïn cheá ruûi ro cho toå chöùc baûo laõnh. Trang 17 Rieâng taïi Vieät Nam hieän nay chæ aùp duïng hình thöùc baûo laõnh vôùi cam keát chaéc chaén nhaèm muïc ñích baûo veä lôïi ích cuûa ngöôøi ñaàu tö vaø gaén keát traùch nhieäm cuûa caùc CTCK. Ñieàu naøy gaây ra moät soá khoù khaên cho caùc CTCK trong vieäc trieån khai nghieäp vuï naøy. 1.2.4.5. Tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn : Laø dòch vuï maø coâng ty chöùng khoaùn cung caáp cho khaùch haøng trong lónh vöïc tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn; tö vaán taùi cô caáu taøi chính, chia, taùch, saùp nhaäp, hôïp nhaát doanh nghieäp; tö vaán cho doanh nghieäp trong vieäc phaùt haønh vaø nieâm yeát chöùng khoaùn. Ñaây laø nghieäp vuï maø voán cuûa noù chính laø kieán thöùc chuyeân moân, kinh nghieäm ngheà nghieäp cuûa ñoäi nguõ chuyeân vieân tö vaán cuûa coâng ty chöùng khoaùn. • Tö vaán taøi chính (tö vaán cho ngöôøi phaùt haønh) : Ñaây laø moät maûng hoaït ñoäng quan troïng mang laïi nguoàn thu töông ñoái cao cho CTCK. Thöïc hieän toát nghieäp vuï naøy seõ goùp phaàn hoå trôï phaùt trieån caùc doanh nghieäp vaø taïo ra nhöõng haøng hoùa coù chaát löôïng cao treân thò tröôøng. Khi thöïc hieän nghieäp vuï naøy, coâng ty chöùng khoaùn phaûi kyù hôïp ñoàng vôùi toå chöùc ñöôïc tö vaán vaø lieân ñôùi chòu traùch nhieäm veà noäi dung trong hoà sô xin nieâm yeát, … Hoaït ñoäng naøy töông ñoái ña daïng, bao goàm : + Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp : Laø vieäc ñònh giaù caùc taøi saûn höõu hình vaø voâ hình cuûa doanh nghieäp tröôùc khi chaøo baùn chöùng khoaùn. Ñaây laø khaâu quan troïng tröôùc khi phaùt haønh chöùng khoaùn vì noù duøng ñeå ñaùnh giaù chöùng khoaùn phaùt haønh, ñaëc bieät laø khi doanh nghieäp môùi phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng laàn ñaàu. + Tö vaán veà loaïi chöùng khoaùn phaùt haønh : Tuyø theo ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng doanh nghieäp nhö tình hình taøi chính, chieán löôïc phaùt trieån cuûa coâng ty, … maø xaùc ñònh loaïi chöùng khoaùn phaùt haønh laø coå phieáu hay traùi phieáu. + Tö vaán taùi cô caáu nguoàn voán : Laø vieäc coâng ty chöùng khoaùn giuùp caùc doanh nghieäp taùi cô caáu nguoàn voán cuûa mình cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh doanh Trang 18 hieän taïi, phuø hôïp vôùi ngaønh ngheà kinh doanh nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng vaø ñaûm baûo kinh doanh an toaøn. + Tö vaán chia, taùch, hôïp nhaát, saùp nhaäp doanh nghieäp : Khi moät doanh nghieäp muoán thaâu toùm hay hôïp nhaát vôùi moät doanh nghieäp khaùc, hoï tìm ñeán caùc coâng ty chöùng khoaùn ñeå nhôø trôï giuùp caùc vaán ñeà kyõ thuaät, phöông phaùp tieán haønh, sao cho phuø hôïp vaø ñôõ toán chi phí, … • Tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn : Laø vieäc caùc chuyeân vieân tö vaán söû duïng kieán thöùc chuyeân moân cuûa mình ñeå tö vaán cho nhaø ñaàu tö veà thôøi ñieåm mua baùn chöùng khoaùn, loaïi chöùng khoaùn mua baùn, thôøi gian naém giöõ, tình hình dieãn bieán thò tröôøng, xu höôùng giaù caû,… Ñaây laø hoaït ñoäng phoå bieán treân thò tröôøng thöù caáp, dieãn ra haøng ngaøy, haøng giôø vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Vieäc tö vaán coù theå baèng lôøi noùi, hoaëc coù theå thoâng qua nhöõng baûn tin, caùc baùo caùo phaân tích,… Khaùch haøng coù theå gaëp gôõ nhaø tö vaán hoaëc thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng nhö ñieän thoaïi, fax,… ñeå nhôø tö vaán tröïc tieáp hoaëc coù theå giaùn tieáp thoâng qua caùc baùo caùo phaân tích, caùc aán phaåm maø nhaø tö vaán phaùt haønh. Nhaø tö vaán phaûi luoân laø ngöôøi thaän troïng khi ñöa ra nhöõng lôøi bình luaän, nhöõng baùo caùo phaân tích cuûa mình veà giaù trò caùc loaïi chöùng khoaùn, vì nhöõng phaùt ngoân cuûa caùc chuyeân vieân tö vaán coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán taâm lyù nhaø ñaàu tö vaø thöôøng deã coù theå trôû thaønh nhöõng lôøi tieân ñoaùn, ñònh höôùng cho toaøn boä thò tröôøng. Bôûi vì caùc nhaø ñaàu tö tin raèng caùc nhaø tö vaán laø nhöõng chuyeân gia trong lónh vöïc naøy, hoï coù nhieàu thoâng tin vaø kieán thöùc hôn nhöõng ngöôøi khaùc vaø hoï coù theå ñaùnh giaù tình hình chính xaùc hôn. Ñieàu ñoù coù theå mang laïi lôïi nhuaän cho ngöôøi ñöôïc tö vaán nhöng cuõng coù theå gaây thieät haïi cho hoï vaø laøm aûnh höôûng ñeán TTCK. Theo quy ñònh taïi Vieät Nam, khi thöïc hieän tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn cho khaùch haøng, caùc coâng ty chöùng khoaùn vaø nhaân vieân kinh doanh phaûi : • Tuaân thuû ñaïo ñöôùc ngheà nghieäp; Trang 19 • Baûo ñaûm tính trung thöïc, khaùch quan vaø khoa hoïc cuûa hoaït ñoäng tö vaán; • Khoâng ñöôïc tieán haønh caùc hoaït ñoäng coù theå laøm cho khaùch haøng vaø coâng chuùng hieåu laàm veà giaù caû, giaù trò vaø baûn chaát cuûa baát kyø loaïi chöùng khoaùn naøo; • Khoâng ñöôïc coù haønh vi cung caáp thoâng tin sai söï thaät ñeå duï doã hay môøi goïi khaùch haøng mua baùn moät loaïi chöùng khoaùn naøo ñoù. • Baûo maät caùc thoâng tin nhaän ñöôïc töø ngöôøi söû duïng dòch vuï tö vaán tröø tröôøng hôïp ñöôïc khaùch haøng ñoàng yù hoaëc phaùp luaät phaùp luaät coù quy ñònh khaùc; • Chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà hoaït ñoäng tö vaán vaø boài thöôøng thieät haïi cho ngöôøi söû duïng dòch vuï tö vaán khi vi phaïm cam keát trong hôïp ñoàng tö vaán. Tuy nhieân, caùc nhaø tö vaán thöôøng ñaùnh giaù tình huoáng theo kieán thöùc, kinh nghieäm vaø tö duy chuû quan cuûa hoï, do vaäy vieäc ñaùnh giaù tình huoáng cuûa moãi nhaø tö vaán laø khaùc nhau. Tính khaùch quan vaø chính xaùc cuûa caùc baûn phaân tích seõ mang laïi uy tín cho nhaø tö vaán. 1.2.4.5. Caùc nghieäp vuï hoå trôï khaùc : Nhìn chung, caùc nghieäp vuï hoå trôï giao dòch chöùng nhaèm muïc ñích taïo thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö, giuùp nhaø ñaàu tö khoâng boû lôõ caùc cô hoäi ñaàu tö, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán, … ™ Löu kyù chöùng khoaùn : Laø vieäc löu giöõ, baûo quaûn chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng vaø giuùp khaùch haøng thöïc hieän caùc quyeàn cuûa mình ñoái vôùi chöùng khoaùn löu kyù. Löu kyù chöùng khoaùn laø moät hoaït ñoäng raát caàn thieát treân TTCK. Bôûi vì treân TTCK taäp trung, vieäc thanh toaùn caùc giao dòch dieãn ra taïi Sôû giao dòch chöùng khoaùn. Vì vaäy, löu kyù chöùng khoaùn moät maët giuùp cho quaù trình thanh toaùn taïi sôû giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc dieãn ra thuaän lôïi, nhanh choùng, deã daøng. Maët khaùc noù haïn cheá ruûi ro cho ngöôøi naém giöõ chöùng khoaùn nhö ruûi ro bò raùch, hoûng, thaát laïc chöùng chæ chöùng khoaùn. Trang 20 ™ Cho vay caàm coá chöùng khoaùn : Laø moät hình thöùc tín duïng maø trong ñoù ngöôøi ñi vay duøng soá chöùng khoaùn sôû höõu hôïp phaùp cuûa mình laøm taøi saûn caàm coá ñeå vay tieàn nhaèm muïc ñích kinh doanh, tieâu duøng, … ™ Cho vay baûo chöùng : Laø moät hình thöùc tín duïng maø khaùch haøng vay tieàn ñeå mua chöùng khoaùn, sau ñoù duøng soá chöùng khoaùn mua ñöôïc töø tieàn vay ñeå laøm taøi saûn caàm coá cho khoaûn vay. ™ Cho vay öùng tröôùc tieàn baùn chöùng khoaùn : Laø vieäc coâng ty chöùng khoaùn öùng tröôùc tieàn baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng ngay sau khi leänh baùn chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng ñöôïc thöïc hieän taïi TTGDCK. 1.2.5. VAI TROØ CUÛA COÂNG TY CHÖÙNG KHOAÙN TREÂN TTCK : Vai troø cuûa Coâng ty chöùng khoaùn ñöôïc theå hieän qua caùc nghieäp vuï cuûa CTCK. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng naøy, coâng ty chöùng khoaùn ñaõ thöïc söï taïo ra aûnh höôûng maïnh meõ ñeán söï phaùt trieån cuûa TTCK noùi rieâng vaø cuûa caû neàn kinh teá noùi chung. CTCK ñaõ trôû thaønh taùc nhaân quan troïng khoâng theå thieáu trong quaù trình phaùt trieån cuûa TTCK. 1.2.5.1. Vai troø laøm caàu noái giöõa cung - caàu chöùng khoaùn Coâng ty Chöùng khoaùn laø moät ñònh cheá taøi chính trung gian tham gia haàu heát vaøo quaù trình luaân chuyeån cuûa Chöùng khoaùn : töø khaâu phaùt haønh treân Thò tröôøng sô caáp ñeán khaâu giao dòch mua baùn treân Thò tröôøng thöù caáp. ™ Treân thò tröôøng sô caáp : Coâng ty Chöùng khoaùn laø caàu noái giöõa nhaø phaùt haønh vaø nhaø ñaàu tö, giuùp caùc toå chöùc phaùt haønh huy ñoäng voán moät caùch nhanh choùng thoâng qua nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh. Moät doanh nghieäp khi thöïc hieän huy ñoäng baèng caùch phaùt haønh chöùng khoaùn, thöôøng hoï khoâng töï baùn chöùng khoaùn cuûa mình maø thoâng qua moät toå chöùc chuyeân nghieäp tö vaán vaø giuùp hoï phaùt haønh chöùng khoaùn. Ñoù laø caùc toå chöùc trung gian taøi chính nhö ngaân haøng, coâng ty chöùng khoaùn,... Trang 21 Coâng ty chöùng khoaùn vôùi nghieäp vuï chuyeân moân, kinh nghieäm ngheà nghieäp vaø boä maùy toå chöùc thích hôïp, hoï thöïc hieän toát vai troø trung gian moâi giôùi mua baùn, phaùt haønh chöùng khoaùn, tö vaán ñaàu tö vaø thöïc hieän moät soá dòch vuï khaùc cho caû ngöôøi ñaàu tö vaø ngöôøi phaùt haønh. Vôùi nghieäp vuï naøy, Coâng ty Chöùng khoaùn thöïc hieän vai troø laøm caàu noái vaø laø keânh daãn voán töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu hay töø moät boä phaän naøo ñoù cuûa neàn kinh teá veà caùc boä phaän khaùc ñang coù nhu caàu huy ñoäng voán. ™ Treân thò tröôøng thöù caáp : Coâng ty chöùng khoaùn laø caàu noái giöõa caùc nhaø ñaàu tö, laø trung gian chuyeån caùc khoaûn ñaàu tö thaønh tieàn vaø ngöôïc laïi. Trong moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh, caùc nhaø ñaàu tö luoân chuoäng nhöõng chöùng khoaùn coù tính thanh khoaûn cao, vì hoï luoân coù nhu caàu chuyeån soá voán taïm thôøi nhaøn roãi thaønh caùc khoaûn ñaàu tö vaø ngöôïc laïi. Coâng ty chöùng khoaùn vôùi nghieäp vuï moâi giôùi, tö vaán ñaàu tö ñaûm nhaän toát vai troø chuyeån ñoåi naøy, giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö giaûm thieåu thieät haïi veà giaù trò khoaûn ñaàu tö cuûa mình. 1.2.5.2. Vai troø goùp phaàn ñieàu tieát vaø bình oån giaù treân Thò tröôøng : Töø sau cuoäc khuûng hoaûng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi ngaøy 28/10/1929, Chính phuû caùc nöôùc ñaõ ban haønh nhöõng luaät leä boå sung cho hoaït ñoäng cuûa TTCK, trong ñoù ñoøi hoûi moät söï phoái hôïp giöõa Nhaø nöôùc vôùi caùc thaønh vieân tham gia Sôû giao dòch chöùng khoaùn nhaèm ngaên chaën nhöõng côn khuûng hoaûng giaù chöùng khoaùn coù theå xaõy ra treân thò tröôøng, vì neáu TTCK bò khuûng hoaûng thì khoâng nhöõng neàn kinh teá bò aûnh höôûng maø ngay caû quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö, caùc CTCK cuõng bò aûnh höôûng. Theo quy ñònh cuûa caùc nöôùc, caùc CTCK coù nghieäp vuï töï doanh phaûi daønh ra moät tyû leä nhaát ñònh giao dòch cuûa mình ñeå mua chöùng khoaùn vaøo khi giaù giaûm vaø baùn chöùng khoaùn döï tröõ ra khi giaù leân quaù cao nhaèm goùp phaàn ñieàu tieát vaø bình oån giaù treân thò tröôøng. Tuy nhieân, taïi Vieät Nam chöa coù quy ñònh naøy. Dó nhieân, söï can thieäp cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn chæ coù haïn, phuï thuoäc vaøo nguoàn voán töï doanh vaø quyõ döï tröõ chöùng khoaùn. Tuy vaäy, noù vaãn coù yù nghóa nhaát Trang 22 ñònh, coù taùc ñoäng ñeán taâm lyù cuûa caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng. Vôùi vai troø naøy caùc CTCK goùp phaàn tích cöïc vaøo söï toàn taïi vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa TTCK. 1.2.5.3. Vai troø cung caáp caùc dòch vuï cho TTCK : CTCK vôùi caùc chöùc naêng vaø nghieäp vuï cuûa mình cung caáp caùc dòch vuï caàn thieát goùp phaàn cho TTCK hoaït ñoäng oån ñònh, cuï theå : • Thöïc hieän tö vaán ñaàu tö, goùp phaàn giaûm chi phí giao dòch cho nhaø ñaàu tö: TTCK cuõng töông töï nhö taát caû caùc thò tröôøng khaùc, ñeå tieán haønh giao dòch, ngöôøi mua, ngöôøi baùn phaûi coù cô hoäi gaëp nhau, thaåm ñònh chaát löôïng haøng hoùa vaø thoûa thuaän giaù caû. Tuy nhieân, TTCK vôùi nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa noù nhö ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn coù theå ôû raát xa nhau, haøng hoùa laø “voâ hình”, vì vaäy ñeå cung caàu gaëp nhau, thaåm ñònh chaát löôïng, xaùc ñònh giaù caû thì caàn phaûi maát nhieàu thôøi gian, coâng söùc, tieàn baïc cho moät giao dòch ñeå phuïc vuï cho vieäc thu thaäp, phaân tích, xöû lyù thoâng tin,… CTCK vôùi lôïi theá chuyeân moân hoùa, trình ñoä, kinh nghieäm ngheà nghieäp seõ thöïc hieän toát vai troø tö vaán ñaàu tö, tìm kieám ñoái taùc vaø laøm trung gian mua baùn chöùng khoaùn, giuùp caùc nhaø ñaàu tö giaûm ñöôïc chi phí trong töøng giao dòch. • Cung caáp cô cheá xaùc ñònh giaù cho caùc khoaûn ñaàu tö : coâng ty chöùng khoaùn thoâng qua Sôû giao dòch vaø thò tröôøng OTC, cung caáp moät cô cheá xaùc ñònh giaù nhaèm giuùp caùc nhaø ñaàu tö ñaùnh giaù ñuùng thöïc teá vaø chính xaùc caùc khoaûn ñaàu tö cuûa mình. - Treân thò tröôøng sô caáp : Khi thöïc hieän nghieäp vuï Baûo laõnh phaùt haønh Chöùng khoaùn, caùc CTCK thöïc hieän vai troø taïo cô cheá giaù chöùng khoaùn thoâng qua vieäc xaùc ñònh vaø tö vaán cho caùc toå chöùc phaùt haønh möùc giaù phaùt haønh hôïp lyù. - Treân thò tröôøng thöù caáp : Taát caû caùc leänh mua baùn thoâng qua caùc coâng ty chöùng khoaùn ñöôïc taäp taïi thò tröôøng giao dòch taäp trung vaø treân cô sôû ñoù, giaù chöùng khoaùn ñöôïc xaùc ñònh theo quy luaät cung caàu. Nhö vaäy, thoâng qua Sôû Trang 23 giao dòch chöùng khoaùn, CTCK coù vai troø giuùp caùc nhaø ñaàu tö ñaùnh giaù ñuùng vaø chính xaùc giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö cuûa mình. Ngoaøi ra, CTCK coøn cung caáp nhieàu dòch vuï khaùc hoå trôï giao dòch chöùng khoaùn. Vôùi caùc nghieäp vuï ña daïng cuûa mình, coâng ty chöùng khoaùn giöõ vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån cuûa TTCK, laø chaát “xuùc taùc”, chaát “boâi trôn” khoâng theå thieáu cho hoaït ñoäng cuûa TTCK. 1.3. MOÄT SOÁ KINH NGHIEÄM PHAÙT TRIEÅN TTCK VAØ CAÙC CTCK TREÂN THEÁ GIÔÙI - BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM CHO VIEÄT NAM : 1.3.1. Kinh nghieäm cuûa Nhaät baûn : • TTCK Nhaät Baûn ñaët ra yeâu caàu baûo veä coâng chuùng ñaàu tö laø treân heát, chöù khoâng öu tieân baûo veä caùc coâng ty nieâm yeát. Toaøn boä quaù trình mua baùn, ñeàu ñöôïc tieán haønh döôùi söï giaùm saùt nghieâm ngaët cuûa Sôû giao dòch chöùng khoaùn nhaèm ñaûm baûo vieäc hình thaønh giaù caû trung thöïc. Vì vaäy, khoái löôïng vaø giaù trò giao dòch treân TTCK Nhaät Baûn khoâng ngöøng taêng leân qua caùc naêm. • Haøng hoùa treân TTCK Nhaät Baûn coù chaát löôïng cao : Tieâu chuaån nieâm yeát treân TTCK Nhaät Baûn raát cao, yeâu caàu phaûi coù moät CTCK ñöùng ra baûo laõnh; phaûi hoäi ñuû caùc tieâu chuaån veà voán, soá coå ñoâng, möùc lôïi nhuaän tröôùc thueá ba naêm gaàn nhaát, ...Vì vaäy thu huùt ñöôïc coâng chuùng Nhaät nhôø haøng hoùa haáp daãn. Thoáng keâ cho thaáy, TTCK Nhaät Baûn thu huùt khoaûng 20% taøi saûn caù nhaân ngöôøi Nhaät ñaàu tö vaøo TTCK Nhaät. • Caùc CTCK chuyeân doanh treân TTCK Nhaät Baûn naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa mình baèng caùch cung caáp caùc dòch vuï ña daïng lieân quan ñeán chöùng khoaùn nhö laøm trung gian chuyeån quyeàn sôû höõu coå phieáu cuûa caùc CTCP, laøm ñaïi lyù chi traû coå töùc, ñaïi lyù thu tieàn mua traùi phieáu phaùt haønh ra coâng chuùng, … Ngoaøi ra, luaät phaùp taïi Nhaät coøn cho pheùp caùc CTCK chuyeân doanh ñöôïc thaønh laäp caùc coâng ty con laøm dòch vuï ngaân haøng vaø tín thaùc ñaàu tö. 1.3.2. Kinh nghieäm cuûa Haøn Quoác : Trang 24 TTCK Haøn Quoác ra ñôøi caùch ñaây khoâng laâu (1956), tuy nhieân hoaït ñoäng khaù thuaän lôïi vaø phaùt trieån raát nhanh vaø ñaõ ñoùng goùp moät phaàn khoâng nhoû ñeå ñöa Haøn Quoác trôû thaønh moät nöôùc coù neàn coâng nghieäp maïnh treân theá giôùi. Naêm 1980, löôïng voán huy ñoäng qua TTCK khoâng nhöõng ñaùp öùng nhu caàu voán maø coøn trôû thaønh trung taâm cung caáp voán cho nhieàu toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi nhö Ngaân haøng taùi thieát Chaâu AÙ, … nhôø moät soá giaûi phaùp sau : • Caûi tieán heä thoáng coâng ngheä thoâng tin vaø thöïc hieän giao dòch qua internet : Keå töø khi aùp duïng hình thöùc giao dòch qua internet vaøo thaùng 1/2001, soá löôïng taøi khoaûn giao dòch taêng töø 800.000 ñeán khoaûng 4,5 trieäu ñeán cuoái naêm 2001. • Thöïc thi caùc chính saùch khuyeán khích caùc doanh nghieäp vaø daân cö tham gia TTCK nhö : Ban haønh luaät thuùc ñaåy thò tröôøng voán, trong ñoù coù moät loaït caùc bieän phaùp khuyeán khích nieâm yeát nhö : cho pheùp söû duïng chöùng khoaùn nieâm yeát laøm phöông tieän ñaët coïc, cho aùp duïng phöông phaùp khaáu hao nhanh, taïo ñieàu kieän tieáp caän vôùi ngaân haøng, … Nhôø ñoù, quy moâ nieâm yeát taêng leân raát nhanh. 1.3.3. Kinh nghieäm cuûa Malaysia : • Chuù troïng ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho ngaønh chöùng khoaùn TTCK ôû Malaysia ñöôïc hình thaønh töø nhöõng naêm cuoái theá kyû 19 vaø töø ñoù ñeán nay, ngaønh coâng nghieäp chöùng khoaùn Malaysia ñaõ coù nhöõng böôùc tieán boä vöôït baäc, goùp phaàn quan troïng vaøo söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc vaø goùp phaàn thuùc ñaåy Malaysia trôû thaønh moät trong nhöõng trung taâm taøi chính quan troïng trong khu vöïc. Nhöõng thaønh töïu ngaønh chöùng khoaùn Malaysia ñaït ñöôïc do nhieàu yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan mang laïi. Neùt noåi baäc laø hoï coù moät ñoäi nguõ caùn boä tham gia hoaït ñoäng ñieàu haønh, quaûn lyù vaø nhaân söï taïi caùc ñònh cheá taøi chính trung gian coù trình ñoä chuyeân moân saâu roäng, ñöôïc ñaøo taïo cô baûn, heä thoáng kieán thöùc luoân ñöôïc caäp nhaät. Chieán löôïc phaùt trieån nhaân söï cho ngaønh chöùng khoaùn ñöôïc chuù Trang 25 troïng töø cô quan quaûn lyù cuûa Chính phuû, tôùi caùc toå chöùc, caù nhaân tham gia thò tröôøng vaø ngay töø caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu, … Nhöõng hoaït ñoäng ñaøo taïo veà chöùng khoaùn ôû Malaysia ñöôïc toå chöùc raát phong phuù ña daïng. Chöông trình ñaøo taïo cuûa caùc trung taâm, vieän, tröôøng ñöôïc xaây döïng moät caùch cuï theå vaø thieát thöïc ñaùp öùng caùc nhu caàu khaùc nhau cuûa caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng. Beân caïnh caùc tröôøng ñaïi hoïc cung caáp caùc kieán thöùc cô baûn, mang tính lyù thuyeát veà taøi chính, chöùng khoaùn, caùc toå chöùc ñaøo taïo chuyeân saâu veà chöùng khoaùn nhö Trung taâm phaùt trieån ngaønh chöùng khoaùn, … • Hieän ñaïi hoùa heä thoáng coâng ngheä thoâng tin cho TTCK : Töø sau ngaøy 30/11/1992, toaøn boä vieäc mua baùn chöùng khoaùn cuûa taát caû caùc quay giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn Malaysia ñeàu ñöôïc thöïc hieän töï ñoäng hoùa hoaøn toaøn thoâng qua heä thoáng SCORE. • Nôùi roäng tyû leä naém giöõ cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø 30 % leân 49 % toång soá coå phieáu cuûa moät coâng ty nieâm yeát. 1.3.4. Kinh nghieäm cuûa Singapore : Chuù troïng phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin Internet vaø coâng ngheä thoâng tin ñaõ taïo neân nhöõng thay ñoåi cô baûn trong ngaønh coâng nghieäp chöùng khoaùn Singapore vaø ñem laïi lôïi ích to lôùn cho ngaønh cuõng nhö cho caùc nhaø ñaàu tö. Internet ñaõ thuùc ñaåy doøng thoâng tin ñaàu tö chuyeån ñoäng töï do. Maët khaùc, internet höùa heïn nhöõng cô hoäi kinh doanh ngaøy caøng taêng. Trong ñieàu kieän thoâng tin coù saün nhö vaäy, caùc CTCK cuõng ñieàu chænh thay ñoåi moâ hình kinh doanh cuûa mình cho phuø hôïp, bôûi tröôùc ñaây, caùc chöông trình nghieân cöùu vaø phaân tích chæ coù nhöõng coâng ty lôùn môùi ñuû söùc trang traõi chi phí, thì nay ñaõ trôû neân quen thuoäc vôùi caùc nhaø ñaàu tö nhoû leû. 1.3.5. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc Chaâu AÂu : • Taêng cöôøng vaø môû roäng maïng löôùi löu kyù chöùng khoaùn Thöïc teá cho thaáy löu kyù chöùng khoaùn khoâng phaûi laø hoaït ñoäng mang laïi thu nhaäp cao cho caùc CTCK. Tuy nhieân, nghieäp vuï naøy ñöôïc ñaåy maïnh vaø maïng löôùi roäng Trang 26 khaép seõ thu huùt ñöôïc nhaø ñaàu tö. Ñieàu ñoù taïo tieàn ñeà cho vieäc taêng thu cuûa caùc ñònh cheá taøi chính thoâng qua vieäc thu phí moâi giôùi vaø cung caáp caùc dòch vuï tieáp theo cho nhaø ñaàu tö. Vì vaäy, thò tröôøng löu kyù ôû caùc nöôùc Chaâu Aâu raát soâi ñoäng vaø caïnh tranh gay gaét. 1.3.6. Baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam : • Thöù nhaát, hoaøn thieän khung phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa TTCK; • Thöù hai, naâng cao soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoùa treân TTCK, coù caùc giaûi phaùp khuyeán khích caùc coâng ty hoaït ñoäng hieäu quaû leân nieâm yeát; • Thöù ba, nôùi roäng tyû leä naéêm giöõ cuûa Ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong moät toå chöùc nieâm yeát; • Thöù tö, coù chieán löôïc ñaøo taïo chuyeân saâu vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cho ngaønh chöùng khoaùn; • Thöù naêm, hieän ñaïi hoaù heä thoáng coâng ngheä thoâng tin; • Taêng cöôøøng maïng löôùi löu kyù chöùng khoaùn; • Ñaåy maïnh hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn baèng caùch hieän ñaïi hoùa heä thoáng löu kyù vaø môû roäng maïng löôùi löu kyù. Trang 27 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC COÂNG TY CHÖÙNG KHOAÙN TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TTCK VIEÄT NAM 2.1.1. Tình hình chung veà doanh soá giao dòch vaø quy moâ thò tröôøng : Töø hai loaïi coå phieáu trong phieân giao dòch ñaàu tieân cuûa TTCK Vieät Nam dieãn ra vaøo ngaøy 28/07/2000 laø coå phieáu Coâng ty coå phaàn cô ñieän laïnh (REE) vaø Coâng ty Coå phaàn caùp vaø vaät lieäu Vieãn thoâng (SAM) vôùi toång khoái löôïng coå phieáu nieâm yeát laø 27 trieäu coå phieáu vaø toång soá voán ñieàu leä laø 270 tyû. Ñeán nay (27/07/2004), sau boán naêm hoaït ñoäng, ñaõ coù 24 coâng ty nieâm yeát vôùi toång giaù trò voán ñieàu leä treân 1.240 tyû ñoàng, vaø 154 loaïi traùi phieáu chính phuû, 02 loaïi traùi phieáu cuûa ngaân haøng ñaàu tö vaø phaùt trieån, 1 loaïi traùi phieáu ñoâ thò vôùi toång giaù trò nieâm yeát treân 17.780 tyû ñoàng (baûng 2.1). Baûng 2.1 : Quy moâ chöùng khoaùn nieâm yeát treân TTCK Vieät Nam Naêm Loaïi chöùng khoaùn Tyû troïng Toång KL Tyû troïng Toång GT (1.000 ñ) Tyû troïng 2000 Coå phieáu 5 55,56 32.117.840 73,08 321.178.400 21,35 Traùi phieáu 4 44,44 11.830.700 26,92 1.183.070.000 78,65 Coäng 9 100,00 43.948.540 100,00 1.504.248.400 100,00 2001 Coå phieáu 11 37,93 50.011.720 63,38 500.117.200 14,76 Traùi phieáu 18 62,07 28.893.380 36,62 2.889.338.000 85,24 Coäng 29 100,00 78.905.100 100,00 3.389.455.200 100,00 2002 Coå phieáu 20 46,51 99.963.340 70,06 999.633.400 18,96 Traùi phieáu 23 53,49 42.713.380 29,94 4.271.338.000 81,04 Coäng 43 100,00 142.676.720 100,00 5.270.971.400 100,00 2003 Coå phieáu 22 17,60 112.001.080 48,48 1.120.010.800 8,60 Traùi phieáu 103 82,40 119.043.380 51,52 11.904.338.000 91,40 Coäng 125 100,00 231.044.460 100,00 13.024.348.800 100,00 Coå phieáu 24 13,26 124.199.140 41,12 1.241.991.400 6,53 Traùi phieáu 157 86,74 177.830.380 58,88 17.783.038.000 93,47 Ñeán 27/07/ 2004 Coäng 181 100,00 302.029.520 100,00 19.025.029.400 100,00 Nguoàn : Soá lieäu toång hôïp töø caùc baùo caùo thöôøng nieân cuûa TTGDCK Trang 28 Qua soá lieäu treân ta thaáy, toång giaù trò nieâm yeát treân TTCK taêng ñaùng keå qua caùc naêm, cuï theå naêm 2001 taêng so vôùi 2000 laø 125%, 2002 taêng so 2001 laø 55%, 2003 taêng so 2002 laø 147%, 2004 taêng so 2003 laø 46%. Theo thoáng keâ cuûa Uyû Ban Chöùng Khoaùn Nhaø Nöôùc cho thaáy, toång giaù trò TTCK tính ñeán thôøi ñieåm cuoái quyù II/2004 baèng 3,4% GDP, taêng hôn 2 laàn so vôùi naêm 2003. Tuy nhieân, giaù trò nieâm yeát taêng chuû yeáu laø do taêng giaù trò traùi phieáu, coøn giaù trò coå phieáu thì taêng khoâng nhieàu vaø chieám tyû troïng ngaøy caøng nhoû trong toång giaù trò nieâm yeát (chæ chieám 6,53%). Nhìn chung, quy moâ haøng hoùa treân TTCK Vieät Nam laø raát nhoû so vôùi TTCK cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi. Theo OÂng Traàn Xuaân Haø - quyeàn chuû tòch UBCKNN, moät TTCK vôùi 24 loaïi coå phieáu nieâm yeát (xem phuï luïc 2a) cuûa caùc coâng ty coù quy moâ voán chöa lôùn khoâng theå ñaïi dieän cho neàn kinh teá Vieät Nam ñeå caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhìn nhaän vaø ñaùnh giaù söùc khoeû cuõng nhö trieån voïng cuûa caû neàn kinh teá, nhaèm ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö coù cô sôû. Töông töï, löôïng chöùng khoaùn nieâm yeát quaù ít, chuû yeáu laø traùi phieáu, vôùi laõi suaát chöa haáp daãn khieán caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc chöa coù nhieàu löïa choïn, caùc coå phieáu nieâm yeát chöa phaûi laø cuûa nhöõng coâng ty maïnh nhaát ñeå thuyeát phuïc nhaø ñaàu tö. Maët khaùc, tính thanh khoaûn cuûa caùc loaïi chöùng khoaùn laø chöa cao. Ñieàu naøy taïo taâm lyù deø daët trong vieäc ñaàu tö vaøo TTCK Vieät Nam cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, gaây trôû ngaïi khoâng ít cho vieäc thu huùt söï quan taâm cuûa giôùi ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. Tính ñeán ngaøy 28/07/2004, TTGDCK ñaõ toå chöùc thaønh coâng 839 phieân giao dòch vôùi toång giaù trò giao dòch 14.736 tyû ñoàng - bình quaân moãi phieân hôn 17,5 tyû ñoàng. Trang 29 Baûng 2.2 : Thoáng keâ giaù trò giao dòch qua caùc naêm Giaù trò Giao dòch (ngaøn ñoàng) Naêm Soá phieân GD Coå phieáu Tyû troïng (%) Traùi phieáu Tyû troïng (%) Coäng Bình quaân phieân 2000 66 90.214.760 97,68 2.142.724 2,32 92.357.484 1.399.355 2001 151 964.019.550 93,17 70.701.514 6,83 1.034.721.064 6.852.457 2002 236 959.329.653 88,75 121.561.423 11,25 1.080.891.076 4.580.046 2003 247 502.022.234 16,74 2.496.299.253 83,26 2.998.321.487 12.138.953 Ñeán 28 /07/04 139 1.459.986.316 15,32 8.070.290.205 84,68 9.530.276.521 68.563.140 Coäng 839 3.975.572.513 10.760.995.119 14.736.567.632 17.564.442 Nguoàn : Toång hôïp töø baûn tin chöùng khoaùn soá 139/2004 ngaøy 28/07/2004 Veà caùc ñònh cheá taøi chính trung gian, töø 7 CTCK vaøo naêm 2000, ñeán nay, TTCK ñaõ coù 13 CTCK vôùi toång soá voán laø 605,75 tyû ñoàng, 01 coâng ty quaûn lyù quyõ vaø 5 ngaân haøng löu kyù trong ñoù coù 03 ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø 02 ngaân haøng trong nöôùc. Baûng 2.3 : Danh saùch thaønh vieân löu kyù taïi TTGDCK STT TEÂN TOÅ CHÖÙC Naêm caáp pheùp Coâng ty quaûn lyù quyõ : 1 Coâng ty LD quaûn lyù quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn VN 2003 Caùc ngaân haøng löu kyù : 1 HongKong Bank (HSBC) 2000 2 Standard Chartered Bank 2000 3 Deutsche Bank 2001 4 Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån TP.HCM 2003 5 Ngaân haøng ngoaïi thöông TP.HCM 2003 Vaø 13 Coâng ty chöùng khoaùn : (baûng 2.5) Ngoaøi ra coøn coù moät soá quyõ ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi nhö : Quyõ Vieät Nam Frontier Fund (Myõ); Quyõ ñaàu tö Vieätnam Opportunities Fund (VOF) chính thöïc hoaït ñoäng vaøo thaùng 11/2003 vôùi quy moâ voán ban ñaàu laø 10 trieäu USD; Quyõ ñaàu tö Vieät nam Enterprise Investment Ltd. (VEIL) do coâng ty Taøi chính Quoác Teá IFC tröïc thuoäc ngaân haøng Theá giôùi uûy quyeàn cho uûy quyeàn cho Coâng ty Quaûn lyù quyõ Dragon Capital Trang 30 quaûn lyù; Vaø Quyõ Mekong Enterprise Fund (MEF) coù toång soá voán ñaàu tö 16 trieäu USD (ñöôïc caáp pheùp vaøo cuoái thaùng 4/2002). 2.1.2. Tình hình veà chæ soá VN-INDEX Qua boán naêm hoaït ñoäng, TTCK Vieät Nam traõi qua nhieàu thaêng traàm vaø coù theå ñöôïc chia thaønh 3 giai ñoaïn (Hình 2.1) : - Giai ñoaïn 1 (Töø ngaøy khai tröông ñeán cuoái thaùng 6-2001) : Giai ñoaïn thò tröôøng phaùt trieån cöïc noùng - Giai ñoaïn 2 (Töø cuoái thaùng 6-2001 ñeán ñaàu thaùng 10-2003) : Giai ñoaïn thò tröôøng cöïc laïnh. - Giai ñoaïn 3 (Töø cuoái thaùng 10/2003 ñeán nay) : Giai ñoaïn phuïc hoài. HÌNH 2.1 : BIEÅU ÑOÀ CHÆ SOÁ VN-INDEX Töø phieân GD 28/07/2000 ñeán phieân GD 28/07/2004 2000 2001 2002 2003 2004 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600571.04 points 25/06/2001 130.9 points 24/10/2003 2000 2001 2 200 2003 2004 2 -> 5 5 10 2 2 279.71 points 01/04/2004 VNINDEX (222.190, 220.230, 222.190, -1.00999) Trang 31 2.1.2.1 . Giai ñoaïn 1 (Töø thaùng 7/2000 ñeán cuoái thaùng 6-2001) : Trong giai ñoaïn naøy khuûng hoaûng thieáu haøng hoùa, caàu vöôït cung chöùng khoaùn haøng chuïc laàn, giaù coå phieáu lieân tuïc taêng kòch traàn vaø vöôït xa giaù trò thaät cuûa noù - bình quaân taêng treân 7(baûng 2.5). Töø ñoù xuaát hieän tình traïng nhaø ñaàu tö gaêm giöõ coå phieáu khoâng chòu baùn ra vì thaáy giaù lieân tuïc taêng. Vì vaäy, haøng hoaù voán ñaõ khan hieám laïi caøng khan hieám hôn. Taïi caùc coâng ty chöùng khoaùn coøn xuaát hieän caû caûnh töôïng khaùch haøng ñi xeáp haøng ñeå boác thaêm ñaët leänh töø 3h saùng vaø coù caû nhöõng khaùch haøng ñaõ phaûi boû cuoäc vì khoâng ñuû kieân nhaãn. Chæ soá VN-INDEX lieân tuïc taêng, töø 100 ñieåm trong phieân giao dòch ñaàu tieân, sau 11 thaùng leân ñeán 571,04 ñieåm (phieân ngaøy 25/ 06/ 2001). Möùc chæ soá naøy cao nhaát töø tröôùc ñeán nay. Baûng 2.4 Möùc ñoä bieán ñoäng giaù cuûa moät soá coå phieáu Maõ coå phieáu Ngaøy GD ñaàu tieân Giaù ñaàu tieân Giaù cao nhaát Ngaøy coù giaù cao nhaát Möùc taêng giaù (%) REE 28/ 07/ 2000 16.000 95.000 25/ 06/ 2001 493.75% SAM 28/ 07/ 2000 17.000 78.500 20/ 06/ 2001 361.76% HAP 04/ 08/ 2000 16.000 146.000 20/ 06/ 2001 812.50% TMS 04/ 08/ 2000 14.000 141.000 22/ 06/ 2001 907.14% LAF 15/ 12/ 2000 17.000 82.500 25/ 06/ 2001 385.29% Nguoàn: TTGDCK TP.HCM –Con soá vaø söï kieän moät naêm hoaït ñoäng (28/07/2000 – 27/07/2001) Sôû dó coù tình traïng treân laø do 2 nguyeân nhaân chính sau : Thöù nhaát, haøng hoaù quaù ngheøo naøn daãn ñeán tình traïng maát caân ñoái veà quan heä cung caàu. Caàu coå phieáu khaù lôùn trong khi ñoù löôïng haøng hoùa chæ coù 5 coå phieáu ñöôïc giao dòch vôùi soá voán khoaûng 320 tyû VND nhöng trong ñoù coù tôùi 60% - 70% löôïng coå phieáu naøy khoâng ñöôïc pheùp giao dòch (coå phieáu ngaân quyõ, coå phieáu cuûa Nhaø nöôùc, coå phieáu cuûa thaønh vieân HÑQT. Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho giaù caû giao dòch coå phieáu treân thò tröôøng trong thôøi gian qua trôû neân meùo moù. Chæ trong voøng khoaûng 11 thaùng giaù caùc coå phieáu ñaõ taêng moät caùch ñoät bieán, khoâng phaûn aùnh thöïc söï tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc coâng ty nieâm yeát vaø tình hình cuûa neàn kinh teá. Do ñoù, Trang 32 lôïi ích cuûa caùc nhaø ñaàu tö khoù ñöôïc ñaûm baûo khi coå phieáu mình ñang naém giöõ khoâng coù chaát löôïng thöïc söï. Thöù hai, vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp haønh chính treân thò tröôøng khoâng mang laïi hieäu quaû. Bieän phaùp quaûn lyù haønh chính ñaàu tieân ñaõ ñöôïc aùp duïng ngay taïi phieân giao dòch ñaàu tieân. Thoâng thöôøng, khi coå phieáu vöøa môùi leân saøn giao dòch thì bieân ñoä ñöôïc thaû noåi. Tuy nhieân, ñeå ñònh höôùng thò tröôøng, ñoàng thôøi giuùp nhaø ñaàu tö coù giaù ñeå tham chieáu vaø ñöa ra quyeát ñònh hôïp lyù, TTGDCK aùp ñaët möùc giaù traàn cho caùc coå phieáu vöøa leân saøn. Quyeát ñònh naøy ñöôïc coâng boá chæ 15 phuùt tröôùc khi phieân giao dòch ñaàu tieân baét ñaàu. Tuy nhieân, nhieàu nhaø kinh teá cho raèng vieäc ñònh giaù traàn cuûa UBCKNN laø mang tính chuû quan, do ñoù ñaùnh giaù khoâng ñuùng giaù trò cuûa coå phieáu coâng ty nieâm yeát, vaø heä quaû laø moät thôøi gian daøi moät soá coå phieáu khoâng coù giao dòch hoaëc giao dòch raát ít do giaù coå phieáu giao dòch tröôùc khi leân saøn cao hôn raát nhieàu. Tieáp ñeán, thay vì taêng cöôøng caùc giaûi phaùp taêng cung ñeå giaûi quyeát tình hình khan hieám haøng hoùa thì cô quan quaûn lyù laïi aùp duïng caùc giaûi phaùp haønh chính ñeå haï nhieät thò tröôøng baèng caùch ñieàu chænh bieân ñoä dao ñoäng töø 5% xuoáng coøn 2%. Vôùi bieân ñoä dao ñoäng môùi naøy ñaõ ngaên ngöøa nguy cô giaù chöùng khoaùn "soát" cao. Tuy nhieân moät soá nhaø chuyeân moân khoâng ñoàng tình vôùi nhöõng giaûi phaùp tình theá naøy. Moät thaønh vieân CTCP Transimex cho yù kieán: "Khoáng cheá möùc dao ñoäng nhö vaäy seõ khoâng thu huùt ñöôïc giôùi ñaàu tö, do ñoù veàø laâu daøi seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng thu huùt voán cuûa caùc coâng ty nieâm yeát". Coøn hieàu nhaø chuyeân moân khaùc cho raèng vieäc co heïp laïi bieân ñoä dao ñoäng chæ laø giaûi phaùp mang tính ñoái phoù tröôùc vieäc giaù coå phieáu ñöôïc ñaåy leân cao. Söï co heïp bieân ñoä giaù coå phieáu seõ laøm giaûm tính haáp daãn, soâi ñoäng cuûa TTCK. Bieän phaùp keá tieáp laønôùi roäng bieân ñoä dao ñoäng giaù leân 7% (13/06/2001) vaø giôùi haïn khoái löôïng mua laø 2000 coå phieáu/ leänh mua (ngaøy 22/ 06/ 2001). Ñieàu naøy Trang 33 cho thaáy vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp haønh chính chæ mang tính nhaát thôøi. Giaù caùc coå phieáu vaãn gaàn nhö taêng traàn moãi phieân cho ñeán cuoái thaùng 6/2001. 2.1.2.2. Giai ñoaïn 2 (Töø cuoái thaùng 6-2001 ñeán cuoái thaùng 10-2003) : Ñaây laø giai ñoaïn "cöïc laïnh" cuûa thò tröôøng khi chæ soá VN-Index rôùt xuoáng möùc ñaùy cuûa thò tröôøng, töø 571,04 ñieåm xuoáng chæ coøn 130,9 ñieåm vaøo phieân ngaøy 24/ 10/ 2003. Thò tröôøng khuûng hoaûng thöøa haøng hoaù, giaù chöùng khoaùn lieân tuïc giaûm ñoàng loaït, haàu heát ñeàu chaïm ñaùy thaáp nhaát keå töø khi leân saøn, thaäm chí coù nhöõng coå phieáu rôi vaøo tình traïng giao dòch döôùi meänh giaù (BBC, DPC, REE). Giaù trò vaø khoái löôïng giao dòch trong giai ñoaïn naøy giaûm maïnh. Thò tröôøng trong giai ñoaïn naøy dieãn ra traùi ngöôïc vôùi giai ñoaïn tröôùc, giaù chöùng khoaùn giaûm lieân tuïc vaø keùo daøi vôùi bieân ñoä dao ñoäng giaù chöùng khoaùn laø 7%. Töø cuoái thaùng 6-2001 ñeán cuoái thaùng 10-2001, chæ trong voøng 3 thaùng chæ soá VN- Index ñaõ tuït xuoáng töø 571.04 ñieåm coøn 203,12 ñieåm (phieân GD 05/ 10/ 2001). Töø cuoái thaùng 10/2001 ñeán cuoái thaùng 11/2001, giaù chöùng khoaùn taêng trôû laïi ñoâi chuùt, chæ soá VN-Index ñaït treân 300 ñieåm, nhöng sau ñoù thò tröôøng laïi tieáp tuïc chöùng kieán moät ñôït giaûm giaù maïnh laàn thöù hai laøm chæ soá VN-Index giaûm tôùi khoaûng 130,9 ñieåm. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do : Thöù nhaát, caùc nhaø ñaàu tö ñaùnh giaù ñöôïc giaù trò thaät cuûa doanh nghieäp, töø ñoù ñònh giaù coå phieáu chính xaùc hôn. Maët khaùc caùc bieän phaùp "haï nhieät" ôû giai ñoaïn 1 phaùt huy taùc duïng. Sau ñoù, ñeå traùnh nguy cô rôùt giaù quaù möùc, TTGDCK ñaõ coù quyeát ñònh taêng giôùi haïn khoái löôïng mua leân 5000 cp/leänh (vaøo ngaøy 20/ 07/ 2001), tieáp ñeán laø 9.900cp nhö ban ñaàu. Ngaøy 10/ 10/ 2001, ñieàu chænh bieân ñoä giaù coøn 2%. Thöù hai, nhaø ñaàu tö haàu heát laø caù nhaân nhoû, ñaàu tö theo caûm tính vaø taâm lyù ñaùm ñoâng, thieáu kieán thöùc chuyeân moân, laïi hoaït ñoäng mang tính ñaàu cô ngaén haïn, aûnh höôûng lôùn ñeán söï phaùt trieån oån ñònh cuûa TTCK. Khi giaù chöùng khoaùn caøng Trang 34 giaûm caøng nhanh vôùi bieân ñoä 7%, nhaø ñaàu tö caøng hoaûng loaïn lieân tuïc baùn thaùo coå phieáu. Thöù ba, söï rôùt giaù trong thôøi ñieåm naøy coøn moät nguyeân nhaân khaùc xuaát phaùt töø heä quaû cuûa giai ñoaïn 1. Ñoù laø trong giai ñoaïn thò tröôøng noùng, caùc nhaø ñaàu tö caàm coá coå phieáu ñeå tieáp tuïc mua vaøo. Ñeán khi giaù rôùt lieân tuïc vuôït quaù möùc quy ñònh trong hôïp ñoàng caàm coá, aùp löïc traû nôï vay buoäc caùc nhaø ñaàu tö phaûi baùn chöùng khoaùn caàm coá ñeå traû nôï. Theâm vaøo ñoùcaùc keânh ñaàu tö khaùc haáp daãn hôn, ñaëc bieät laø côn soát giaù baát ñoäng saûn taêng voït töø cuoái naêm 2001. Tieáp theo laø giaù vaøng taêng lieân tuïc trong thôøi gian khaù daøi (naêm 2001 taêng 5%, naêm 2002 taêng 19,4%, naêm 2003 taêng 26,6%). Ngoaøi ra, laõi suaát huy ñoäng cuûa ngaân haøng cuõng taêng khaù cao, vöôït xa tyû leä chia coå töùc cuûa caùc doanh nghieäp. Giaù baát ñoäng saûn, vaøng vaø dollar trong thôøi gian naøy taêng leân, daãn ñeán moät boä phaän khoâng nhoû caùc nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn chuyeån voán sang thò caùc thò tröôøng naøy laøm cho caàu chöùng khoaùn voán ñaõ thaáp laïi caøng thaáp hôn. Thöù tö, vieäc taêng cung haøng hoùa vaøo thôøi ñieåm khoâng thích hôïp. Trong voøng hai thaùng töø 22/10/2001 ñeán 28/12/2001 ñaõ coù tôùi 4 coå phieáu laàn löôït nieâm yeát ñoù laø CAN, DPC, BBC, TRI vôùi toång giaù trò nieâm yeát gaàn 145 tyû; coäng theâm thoâng tin veà ñôït phaùt haønh theâm coå phieáu cuûa coâng ty HAPACO, laø ñôn vò ñaàu tieân huy ñoäng voán qua thò tröôøng taäp trung. Duø raèng soá löôïng cung laø nhoû ñoái vôùi neàn kinh teá vaø tieàm naêng cuûa ngöôøi ñaàu tö, nhöng neáu ñaët noù trong moät giai ñoaïn maø loøng tin cuûa ngöôøi ñaàu tö ñang suy giaûm ñaõ goùp phaàn laøm cho thò tröôøng aûm ñaïm hôn. Moät nguyeân nhaân nöõa ñoù laø do aûnh höôûng töø moät soá vuï vieäc coâng boá thoâng tin cuûa moát soá coâng ty nieâm yeát nhö Bibica, Canfoco ... 2.1.2.3. Giai ñoaïn 3 : coù theå coi ñaây laø giai ñoaïn phuïc hoài cuûa TTCK. Giaù chöùng khoaùn taêng trôû laïi cho ñeán ñaàu thaùng 4/2004, chæ soá VN-Index chæ trong maáy thaùng ñaït treân 279,71 ñieåm (01/04/2004). Trong giai ñoaïn naøy khoâng coù söï bieán ñoäng veà giaù vaø chæ soá VN-INDEX dao ñoäng xoay quanh möùc 233 ñieåm. Maëc duø vaäy, thò tröôøng trong giai ñoaïn naøy vaãn khaù traàm laéng. Khoái löôïng giao dòch vaãn coøn nhoû Trang 35 gioït. Thò tröôøng khoâng coù nhieàu bieán ñoäng ñaõ khoâng taïo söï haáp daãn cho nhaø ñaàu tö. Tuy nhieân, ñoù cuõng laø heä quaû cuûa hai giai ñoaïn tröôùc ñoù, haàu heát nhaø ñaàu tö tham gia trong giai ñoaïn sau ñeàu bò loã, moät boä phaän lôùn ñaõ boû cuoäc hoaëc ñoùng baêng taøi khoaûn, soá ngöôøi môùi tham gia raát ít. Söï haêng haùi cuûa caùc nhaø ñaàu tö phaàn naøo bò chuøn xuoáng, hoï ñaàu tö e deø hôn. Nguyeân nhaân daãn ñeán giai ñoaïn phuïc hoài naøy thöù nhaát laø do coù söï noå löïc töø phía cô quan quaûn lyù thò tröôøng nhaèm vöïc daäy thò tröôøng thoâng qua vieäc aùp duïng ñoàng loaït caùc giaûi phaùp kyõ thuaät ñeå kích caàu ñaàu tö keå töø ngaøy 20/5/2003 nhö : • Giaûm loâ giao dòch töø 100 xuoáng coøn 10 ñoái vôùi coå phieáu • Boû bieân ñoä dao ñoäng gia ñoái vôùi giao dòch traùi phieáu • Aùp duïng leänh ATO (leänh giao dòch taïi möùc giaù khôùp leänh - At The Opening) • Cho pheùp nhaø ÑTNN ñöôïc tröïc tieáp môû taøi khoaûn taïi caùc CTCK. • Giaûm tyû leä kyù quyõ töø 100% coøn 70% • Taêng soá laàn khôùp leänh trong phieân leân 2 ñoät/phieân. • Ñoàng thôøi laàn ñaàu tieân toå chöùc "tuaàn leã chöùng khoaùn" töø 12/5 ñeán 17/5/2003 ñeå taêng cöôøng quaõng baù vaø taäp trung thu huùt söï quan taâm cuûa ñoâng ñaûo coâng chuùng ñeán TTCK. • Ñoàng thôøi caáp pheùp hoaït ñoäng cho Coâng ty quaûn lyù quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn ñaàu tieân treân TTCK Vieät Nam vaøo thaùng 08/2004. Thöù hai, caùc cô quan ban ngaønh chöùc naêng ñaõ toû roõ quyeát taâm xaây döïng moät TTCK phaùt trieån oån ñònh beàn vöõng ñaõ taïo loøng tin nôi coâng chuùng ñaàu tö thoâng qua vieäc ban haønh haøng loaït caùc Nghò ñònh, thoâng tö nhaèm taïo khuoân khoå quaûn lyù ñieàu tieát hoaït ñoäng cuûa TTCK, taïo moâi tröôøng thoâng thoaùng cho caùc chuû theå tham gia, goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa TTCK nhö : nghò ñònh 144/CP ngaøy 28/11/2003 caùc thoâng tö höôùng daãn thöïc hieän; quyeát ñònh 146/2003/QÑ-TTg ngaøy 17/07/2003 cho pheùp naâng tyû leä naém giöõ toái ña toång soá coå phieáu nieâm yeát cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong moät toå chöùc nieâm yeát töø 20% leân 30% laøm cho giao dòch cuûa nhaø ñaàu tö ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng ñoät bieán trong hai thaùng 11 vaø 12/2003, laàn löôït chieám 28% Trang 36 vaø 18% toång khoái löôïng giao dòch thaùng. Vaø ñaët bieät, Chính phuû pheâ duyeät chieán löôïc phaùt trieån TTCK Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2010 (05/08/2003) Nhö vaäy, qua 4 naêm hoaït ñoäng, TTCK ñaõ traõi qua nhieàu böôùc thaêng traàm, soùng gioù, giaù caû chöùng khoaùn, chæ soá VNINDEX giao ñoäng maïnh, …. moät boä phaän nhoû nhaø ñaàu tö hoang mang, maát nieàm tin vaøo TTCK. Ñieàu naøy laø quy luaät taát yeáu, khoâng theå traùnh khoûi trong giai ñoaïn vaän haønh, thöû nghieäm cuûa moät guoàng maùy ñaày phöùc taïp nhö TTCK. Qua ñoù cuõng laø cô hoäi ñeå caùc nhaø quaûn lyù vaø caùc chuû theå tham gia thò tröôøng nhìn nhaän vaø ñuùc keát ñöôïc nhieàu kinh nghieäm thöïc tieãn ñeå ñieàu chænh laïi nhöõng ñieàu coøn thieáu soùt cuõng nhö phaùt huy nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc. 2.2. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC COÂNG TY CHÖÙNG KHOAÙN Cuøng vôiù söï ra ñôøi TTCK Vieät Nam caùch ñaây 4 naêm, thò tröôøng Taøi chính Vieät Nam cuõng tieáp nhaän söï ra ñôøi cuûa moät ñònh cheá taøi chính trung gian, ñoù laø CTCK. Boán naêm qua, cuøng vôùi nhöõng böôùc thaêng traàm cuûa thò tröôøng, caùc CTCK cuõng töøng böôùc tröôûng thaønh ñaûm ñöông vai troø khoâng theå thieáu cuûa mình treân TTCK. Qua caùc naêm, soá löôïng caùc CTCK taêng leân ñaùng keå vaø cho ñeán nay, TTCK Vieät Nam ñaõ coù 13 CTCK ñöôïc caáp pheùp hoaït ñoäng trong ñoù coù 9 Coâng ty TNHH vaø 04 CTCP (baûng 2.5). Baûng 2.5 : Quy moâ voán cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn ST T Teân Coâng ty chöùng khoaùn Naêm ñöôïc caáp pheùp Nghieäp vuï thöïc hieän Voán ñieàu leä (Tyû ñ) 1 CTCK Baûo Vieät (BVSC) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 43 2 CTCK NHÑT&PT (BSC) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 100 3 CTCK Saøi Goøn (SSI) 2000 3 nghieäp vuï : Moâi giôùi, töï doanh, tö vaán taøi chính vaø tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn 20 4 CTCP CK Ñeä Nhaát (SFC) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 43 5 CTCK Thaêng Long (TSC) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 43 6 CTCK NH AÙ Chaâu (ACBS) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 43 7 CTCK NH Coâng Thöông (IBS) 2000 Caû 5 nghieäp vuï 55 8 CTCK Ngaân haøng Noâng Nghieäp (Agriseco) 2001 Caû 5 nghieäp vuï 100 Trang 37 9 CTCK Ngaân Haøng Ngoaïi Thöông (VCBS) 2002 Caû 5 nghieäp vuï 60 10 CTCK Mekong (Mekong Securities) 2003 3 nghieäp vuï : Moâi giôùi, tö vaán taøi chính vaø tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn 6 11 CTCPCK TP.HCM (HSC) 2003 Caû 5 nghieäp vuï 50 12 CTCK Haûi Phoøng (Haseco) 2004 4 nghieäp vuï : Moâi giôùi, töï doanh, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö , tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn 21,75 13 CTCK NH Ñoâng AÙ 2004 4 nghieäp vuï : Moâi giôùi, töï doanh, QLDMÑT vaø tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn 21 Coäng 605,75 Nguoàn : Trung Taâm giao dòch Chöùng khoaùn Tp.HCM Töø khi ñöôïc caáp giaáy pheùp hoaït ñoäng, caùc CTCK khoâng ngöøng cuûng coá, hoaøn thieän boä maùy toå chöùc, taêng voán ñieàu leä, môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng thoâng qua vieäc môû theâm caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch, ñaïi lyù nhaän leänh taïi Haø Noäi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh tieàm naêng laân caän. Ñieàu naøy cho pheùp caùc CTCK môû roäng trieån khai caùc nghieäp vuï chöùng khoaùn vaø gia taêng doanh thu hoaït ñoäng qua caùc naêm. Baûng 2.6 : Thoáng keâ soá löôïng ñaïi lyù, chi nhaùnh coâng ty chöùng khoaùn Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 (ñeán heát ngaøy 28/07/04) Soá CTCK 7 8 9 11 13 Toång voán ñaêng kyù (tyû ñoàng) 257 317 388 523 605.75 Toång soá chi nhaùnh 6 7 8 8 8 Soá CTCK ñaêng kyù ñuû 5 nghieäp vuï 5 6 7 9 9 Nguoàn : Baûn tin TTCK soá 140/2004 ngaøy 29/07/2004 Baûng 2.7 : Doanh thu caùc naêm cuûa caùc CTCK qua caùc naêm STT CTCK 2000 2001 2002 2003 1 BVSC 3.689.130.614 7.690.225.461 7.380.883.382 6.703.117.554 2 BSC 2.453.854.614 4.841.670.458 5.005.381.913 8.430.806.402 3 SSI 605.622.435 4.410.855.981 5.237.804.362 5.795.925.714 4 FSC 1.147.662.598 4.060.199.926 4.343.501.044 3.166.393.498 5 TSC 166.674.162 1.369.322.476 657.301.867 1.879.210.783 6 ACBS 487.941.476 9.149.794.911 6.084.302.417 9.569.303.092 7 IBS 219.348.360 3.631.773.270 6.477.915.380 15.775.006.874 8 AGRISECO 12.441.686.933 31.850.892.400 Trang 38 9 VCBS 8.642.962.775 44.626.602.268 10 MSC 558.731.851 11 HSC 5.064.083.856 Nguoàn : TTGDCK TP.HCM naêm 2003 2.2.1. Thöïc traïng nghieäp vuï moâi giôùi Coù theå noùi nghieäp vuï moâi giôùi laø nghieäp vuï phoå thoâng nhaát vaø ñöôïc caùc coâng ty trieån khai tích cöïc nhaát. Neáu nhö ngaøy ñaàu thò tröôøng môùi ñi vaøo hoaït ñoäng chæ coù 832 taøi khoaûn vôùi 16 taøi khoaûn laø toå chöùc vaø chöa coù nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi naøo tham gia thì ñeán cuoái thaùng 7/2004, soá taøi khoaûn ñaõ leân tôùi 19.091 taøi khoaûn vôùi 174 taøi khoaûn laø toå chöùc vaø ñaët bieät coù 153 nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia thò tröôøng (baûng 2.8). Baûng 2.8 : Thoáng keâ quy moâ nhaø ñaàu tö treân TTCK Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 (ñeán heát 28/07/04) Toång soá Taøi khoaûn (TK) 832 8.774 13.651 16.502 19.091 Trong ñoù : - TK caù nhaân 816 8.703 13.485 16.285 18.764 - TK toå chöùc 16 71 122 157 174 - TK cuûa NÑTNN 0 0 44 60 153 Nguoàn : Baûn tin TTCK soá 140/2004 ngaøy 29/07/2004 Tuy nhieân, khoâng phaûi toaøn boä soá löôïng taøi khoaûn treân ñöôïc môû ra ñeå giao dòch thöôøng xuyeân, maø coù moät boä phaän töông ñoái lôùn caùc taøi khoaûn cuûa caùc CB-CNV cuûa caùc Coâng ty nieâm yeát hay phaàn chöùng khoaùn naém giöõ cuûa Nhaø nöôùc môû chæ ñeå löu kyù chöùng khoaùn vaø höôûng caùc lôïi ích töø vieäc löu kyù chöùng khoaùn, raát ít khi thöïc hieän caùc giao dòch mua baùn chöùng khoaùn. Trong thôøi gian qua, caùc CTCK ñaõ thöïc hieän khaù chính xaùc caùc leänh giao dòch cuûa khaùch haøng, chöa xaõy ra caùc sai soùt ñaùng keå. Hình thöùc nhaän leänh giao dòch cuûa khaùch haøng cuõng ñaõ phong phuù hôn tröôùc. Hieän nay, haàu heát caùc CTCK ñaõ trieån khai Trang 39 hình thöùc ñaët leänh töø xa qua ñieän thoaïi, qua fax, qua internet, … Nhôø ñoù goùp phaàn giuùp CTCK môû roäng ñoái töôïng khaùch haøng cuõng nhö taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong giao dòch cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra, caùc CTCK cuõng ñaõ thöïc hieän toát caùc dòch vuï hoå trôï cho hoaït ñoäng moâi giôùi nhö : cung caáp mieãn phí caùc baûn tin chöùng khoaùn, caùc baûn phaân tích baùo caùo taøi chính cuûa caùc coâng ty nieâm yeát, toå chöùc caùc buoåi phaân tích dieãn bieán tình hình thò tröôøng cho cho ngöôøi ñaàu tö, phoái hôïp vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän caùc dòch vuï caàm coá chöùng khoaùn, cho vay öùng tröôùc tieàn baùn chöùng khoaùn, cho vay baûo chöùng,… Nhôø ñoù, khaùch haøng coù theå gia taêng khoaûn voán ñaàu tö cuûa mình, coù nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö kòp thôøi. Tuy nhieân, do thò tröôøng môùi ñi vaøo hoaït ñoäng neân tính oån ñònh chöa cao. Vì vaäy, giaù trò giao dòch vaø phí moâi giôùi cuûa caùc CTCK treân toaøn thò tröôøng coù xu höôùng giaûm suùt qua caùc naêm. Cuï theå, naêm 2001, doanh thu phí moâi giôùi cuûa caùc CTCK ñaït möùc 8,8 tyû ñoàng. Naêm 2002 cuøng vôùi söï suy thoaùi cuûa thò tröôøng, möùc doanh thu naøy giaûm xuoáng coøn 7,7 tyû ñoàng. Ñeán naêm 2003 laïi tieáp tuïc giaûm xuoáng coøn 4,4 tyû ñoàng. Maëc duø soá löôïng caùc CTNY treân thò tröôøng khoâng ngöøng taêng leân, nhöng do giaù coå phieáu vaø khoái löôïng giao dòch giaûm raát maïnh. Do ñoù laøm cho giaù trò giao dòch vaø phí moâi giôùi cuõng giaûm . Rieâng trong naêm 2003, hoaït ñoäng moâi giôùi coå phieáu treân thò tröôøng vaãn khaù traàm laéng vôùi toång khoái löôïng giao dòch mua baùn (keå caùc khôùp leänh vaø thoûa thuaän) hôn 54 trieäu coå phieáu, giaûm hôn 22% so vôùi naêm 2002 vaø toång giaù trò giao dòch laø 953 tyû ñoàng, giaûm gaàn 50% so vôùi naêm 2002. Baûng 2.9 : Thoáng keâ nghieäp vuï moâi giôùi cuûa toaøn thò tröôøng Coå phieáu Traùi phieáu Naêm Mua Baùn Mua Baùn KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) 2002 34.041.289 925.260 35.109.889 943.042 1.206.650 113.622 537.480 52.225 2003 26.931.660 475.802 27.107.100 477.091 18.143.569 1.795.380 5.869.971 593.569 Taêng/ giaûm -20,89% -48,58% -22,79% -49,41% -1.403,63%-1.480.13% -992,13% - 1.036.55 % Trang 40 Nguoàn : TTGDCK TP.HCM Veà thò phaàn giao dòch giöõa caùc CTCK cuõng khoâng ñoàng ñeàu vaø coù söï caùch bieät khaù xa. Thò phaàn moâi giôùi haàu heát taäp trung ôû nhöõng coâng ty ñi vaøo hoaït ñoäng tröôùc, bôûi caùc coâng ty naøy vôùi lôïi theá taäp trung ñöôïc haàu heát caùc nhaø ñaàu tö lôùn coù taâm huyeát tham gia thò tröôøng töø giai ñoaïn ñaàu. Boán coâng ty chieám thò phaàn moâi giôùi lôùn nhaát ñoù laø BVSC, BSC, SSI vaø ACBS vôùi toång giaù trò thò phaàn gaàn 70%. Baûng 2.10 : Thoáng keâ thò phaàn moâi giôùi khôùp leänh cuûa caùc CTCK ÑVT : % Khoái löôïng Giaù trò Coâng ty Chöùng khoaùn 2002 2003 Taêng/giaûm 2002 2003 Taêng/giaûm BVSC 27.62 21.23 - 6.39 28.42 21.13 - 7.29 BSC 10.95 12.75 1.81 10.53 12.40 1.87 SSI 20.40 22.39 1.99 20.28 23.23 2.95 FSC 6.45 5.39 - 1.06 6.38 5.54 - 0.84 TSC 5.37 5.50 0.13 5.58 5.41 - 0.16 ACBS 13.73 14.43 0.70 13.80 14.37 0.56 IBS 9.10 7.74 - 1.36 8.95 7.48 - 1.47 ARBS 4.82 2.52 - 2.30 4.62 2.50 - 2.11 VCBS 1.58 5.81 4.24 1.44 5.73 4.29 MSC 0.51 0.48 HSC Chöa hoaït ñoäng 1.73 Chöa hoaït ñoäng 1.73 Coäng 100.00 100.00 100.00 100.00 Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2003 cuûa TTGDCK TP.HCM Ñoái vôùi giao dòch thoûa thuaän traùi phieáu thì chuû yeáu taäp trung taïi caùc CTCK coù söï trôï giuùp cuûa caùc coâng ty, ngaân haøng meï nhö BVSC, BSC, VCB vaø ARBS. Ñoái vôùi thò phaàn giao dòch khôùp leänh cuûa Nhaø ÑTNN thì haàu nhö chæ taäp trung ôû moät soá caùc coâng ty nhö ACBS, SSI, BVSC vaø SFC (baûng 2.11 vaø 2.12). Qua ñoù ta thaáy moãi CTCK coù moät theá maïnh rieâng, vaø phaûi nhìn nhaän raèng, trong maûng giao dòch coù yeáu toá nöôùc ngoaøi thì caùc CTCK cuûa Nhaø nöôùc coøn phaûi hoïc hoûi nhieàu ôû caùc CTCK coå phaàn. Tuy nhieân, Phaûi thöøa nhaän raèng trong thôøi gian qua, TTCK Vieät Nam ñaõ thu huùt söï quan taâm cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, song ña phaàn hoï laø caùc nhaø ñaàu tö Trang 41 caù nhaân, coøn caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc thì sau khi ñeán tìm hieåu hoï laïi ra ñi do moâi tröôøng ñaàu tö taïi Vieät Nam chöa thoâng thoaùng vaø chöa haáp daãn nhö caùc nöôùc khaùc; haøng hoùa coøn ngheøo naøn, khung phaùp lyù chöa ñaày ñuû; tyû leä sôû höõu bò haïn cheá; thieáu thoâng tin ... nhöng vieäc caûi thieän thì chaäm chaïp. Baûng 2.11 : Thò phaàn khôùp leänh coå phieáu cho Nhaø ÑTNN cuûa caùc CTCK ÑVT : % Khoái löôïng Giaù trò Coâng ty Chöùng khoaùn 2002 2003 Taêng/giaûm 2002 2003 Taêng/giaûm BVSC 7.69 14.72 7.03 7.02 12.82 5.80 BSC 1.21 0.00 - 1.07 0.00 - SSI 15.44 64.69 49.25 16.24 71.82 55.58 FSC 13.58 20.23 6.64 16.81 15.04 - 1.77 TSC 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 ACBS 62.08 0.01 - 62.07 58.87 0.01 - 58.86 IBS 0.00 0.35 - 0.00 0.32 0.32 ARBS 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 VCBS 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 MSC 0.00 0.00 HSC Chöa hoaït ñoäng 0.00 Chöa hoaït ñoäng 0.00 Coäng 100.00 100.00 100.00 100.00 Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2003 cuûa TTGDCK TP.HCM Baûng 2.12 : Thò phaàn giao dòch thoûa thuaän traùi phieáu cuûa caùc CTCK ÑVT : % Khoái löôïng Giaù trò Coâng ty Chöùng khoaùn 2002 2003 Taêng/giaûm 2002 2003 Taêng/giaûm BVSC 20.89 2.31 - 18.58 21.80 2.33 -19.47 BSC 3.94 17.65 13.71 3.82 17.65 13.83 SSI 0.00 5.63 - 0.00 5.80 - FSC 4.82 0.00 - 5.22 0.00 - TSC 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 ACBS 0.00 3.00 - 0.00 3.03 - IBS 0.45 2.20 1.75 0.44 2.16 1.72 ARBS 0.00 35.90 35.90 0.00 36.38 36.38 VCBS 69.90 33.31 36.59 68.72 32.65 - 36.08 MSC 0.00 0.00 HSC Chöa hoaït ñoäng 0.00 Chöa hoaït ñoäng 0.00 Coäng 100.00 100.00 100.00 100.00 Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2003 cuûa TTGDCK TP.HCM Trang 42 Veà chính saùch phí moâi giôùi cuõng ñöôïc caùc coâng ty vaän duïng moät caùch linh hoïat treân cô sôû möùc traàn do UBCKNN quy ñònh hieän nay laø 0.45%/giaù trò giao dòch. Möùc phí moâi giôùi thöôøng ñöôïc öu ñaõi theo giaù trò giao dòch hoaëc soá laàn giao dòch theo moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh nhö trong ngaøy, trong thaùng, trong quyù, … Maëc duø trong thôøi kyø TTCK taêng tröôûng oån ñònh, caùc nhaø ñaàu tö thöôøng ít quan taâm ñeán phí moâi giôùi nhöng trong tình hình thò tröôøng baát oån nhö hieän nay, caùc nhaø ñaàu tö chuù taâm ñeán möùc phí moâi giôùi. Vì vaäy, phí moâi giôùi hieän nay cuõng laø moät coâng cuï ñeå caùc CTCK caïnh tranh thu huùt khaùch haøng. Tuy nhieân, nghieäp vuï moâi giôùi nhö ñuùng nghóa cuûa noù chöa thöïc söï tìm thaáy ôû caùc CTCK taïi Vieät nam. Caùc CTCK haàu nhö chæ laøm moät coâng vieäc ñôn thuaàn laø nhaän leänh vaø thöïc thi leänh cuûa khaùch haøng, coøn nghieäp vuï tö vaán khaùch haøng thì haàu nhö khoâng coù. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính cuûa vaán ñeà laø do trình ñoä chuyeân moân cuûa baûn thaân caùc nhaân vieân moâi giôùi. Haàu heát ñoäi nguõ nhaân vieân moâi giôùi cuûa caùc CTCK chæ môùi ñöôïc ñaøo taïo qua caùc chöùng chæ ñeå caáp giaáy pheùp haønh ngheà hoaëc tham gia moät soá lôùp ñaøo taïo ngaén ngaøy khaùc, trong khi kieán thöùc cuûa caùc khoaù ñaøo taïo naøy cuõng chæ laø kieán thöùc neàn taûng chöù chöa mang tính chuyeân saâu. Maëc khaùc, haàu nhö ñoäi nguõ nhaân vieân moâi giôùi laø töông ñoái treû, ngoaøi lôïi theá nhanh nheïn, thì haàu nhö hoï chöa phaûi laø caùc chuyeân gia taøi chính gioûi, kieán thöïc ñöôïc cung caáp chöa ñuû töø caùc tröôøng ñaïi hoïc trong nöôùc, chöa coù nhieàu kinh nghieäm thöïc tieãn vaø hoï cuõng chæ laø nhöõng “nhaø lyù thuyeát”. Hoï thöôøng cung caáp nhöõng thoâng tin “thoâ” cho khaùch haøng chöù chöa ñuùng nghóa laø xöû lyù thoâng tin nhaän ñöôïc ñeå tö vaán cho khaùch haøng.Vì vaäy, nhìn nhaän moät caùch khaùch quan, caùc nhaân vieân moâi giôùi cuûa chuùng ta laø nhöõng nhaân vieân höôùng daãn giao dòch hôn laø tö vaán ñaàu tö. Moät nguyeân nhaân khaùc cuûa vaán ñeà xuaát phaùt töø heä quaû dieãn bieán tình hình giao dòch treân Tthò tröôøng chöùng khoaùn trong thôøi gian qua. Trong giai ñoaïn ñaàu, khi TTCK quaù noùng bôûi giaù chöùng khoaùn taêng lieân tuïc, khaùch haøng mua ñöôïc chöùng khoaùn laø chaéc chaén coù laõi. Vì vaäy, hoï khoâng caàn söï tö vaán cuûa caùc nhaø moâi giôùi . Trong giai ñoaïn TTCK lieân tuïc suït giaûm, caùc nhaø ñaàu tö maát loøng tin vaøo thò tröôøng, Trang 43 vì vaäy cuõng khoâng tin töôûng vaøo söï tö vaán cuûa caùc nhaân vieân moâi giôùi. Theâm vaøo ñoù, do thò tröôøng coøn môùi meû vaø chöa oån ñònh cuõng khieán caùc nhaø moâi giôùi chöa töï tin laém vaøo nhaän ñònh cuûa mình neân deø daët, e ngaïi tö vaán khaùch haøng. 2.2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng töï doanh Ñaây cuõng laø moät nghieäp vuï ñöôïc moät soá CTCK trieån khai ngay töø khi thò tröôøng môùi ñi vaøo hoaït ñoäng. Thöïc hieän nghieäp vuï naøy, caùc CTCK ñoùng vai troø laø moät nhaø ñaàu tö toå chöùc treân thò tröôøng. Hieän nay, nghieäp vuï töï doanh laø moät trong nhöõng nghieäp vuï mang laïi nguoàn thu quan troïng cho caùc CTCK vaø ñang ñöôïc caùc CTCK chuù troïng phaùt trieån. Moät soá coâng ty taêng voán ñieàu leä ñeå thöïc hieän nghieäp vuï naøy nhö CTCK Saøi Goøn vaø CTCK Thaêng Long. Hai coâng ty naøy khi môùi thaønh laäp chæ thöïc hieän 3 nghieäp vuï ñoù laø moâi giôùi, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö vaø tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn. Sau moät thôøi gia hoaït ñoäng, nhaän thaáy taàm quan troïng cuûa nghieäp vuï töï doanh neân ñaõ taêng voán ñieàu leä ñeå ñöôïc thöïc hieän nghieäp vu töï doanh. Toång giaù trò giao dòch töï doanh vaø doanh thu töï doanh (bao goàm caû chöùng khoaùn chöa nieâm yeát) taêng maïnh qua caùc naêm (baûng 2.13). Baûng 2.13 : Giaù trò vaø doanh thu töï doanh cuûa caùc CTCK ÑVT : tyû ñoàng Naêm Chæ tieâu 2001 2002 2003 So saùnh 2003/2002 Doanh thu töï doanh 8 7 18 + 157,14 % Giaù trò töï doanh (GTTD) 34 186 6.870 + 35.935,48% Nguoàn : Taïp chí chöùng khoùan Vieät Nam thaùng 7 naêm 2004 Theo coâng boá môùi ñaây cuûa vuï kinh doanh chöùng khoaùn thuoäc UBCKNN, trong 5 thaùng ñaàu naêm 2004, toång giaù trò giao dòch töï doanh cuûa caùc CTCK laø 6.464 tyû ñoàng treân toång soá 7.800 tyû ñoàng ñöôïc giao dòch. Nhö vaäy phaàn töï doanh cuûa caùc CTCK chieám tôùi 82% giaù trò giao dòch treân TTCK. Cuõng theo nguoàn tin treân, keát caáu danh muïc ñaàu tö chöùng khoaùn töï doanh ôû caùc CTCK ñaõ coù söï thay ñoåi ñaùng keå. Neáu nhö 2 naêm ñaàu, caùc CTCK taäp trung töï Trang 44 doanh coå phieáu chöa nieâm yeát thì nöûa cuoái naêm 2002 ñeán nay, caùc coâng ty taäp trung töï doanh traùi phieáu vaø coå phieáu nieâm yeát. Nhöõng CTCK töï doanh nhieàu coå phieáu goàm : CTCK Ñeä Nhaát, CTCK AÙ Chaâu. Tuy nhieân, trong thôøi gian qua hoaït ñoäng tö doanh coå phieáu laø chöa thöïc söï töông xöùng vôùi quy moâ vaø taàm hoaït ñoäng cuûa caùc CTCK. Baûng 2.14 : Giaù trò töï doanh cuûa caùc CTCK Coå phieáu Traùi phieáu Naêm Mua Baùn Mua Baùn KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) KL GT (tr.ñ) 2002 2.053.405 48.508 465.200 13.159 92.710 8.621 754.900 69.665 2003 1.090.890 19.433 915.450 18.144 6.938 700.919 19.211.869 1.902.731 Taêng/ giaûm - 46,87 % - 59,94% 96,79% 37,88% 7.383% 8.030% 2.444% 2.631% Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2003 cuûa TTGDCK TP.HCM Veà töï doanh traùi phieáu, trong naêm 2003, moät soá CTCK nhö IBS, VCBS, BSC vaø Agreseco ñaõ khai thaùc toái ña voán ñieàu leä cuûa mình coäng vôùi söï hoå trôï cuûa caùc ngaân haøng meï thöïc hieän mua laïi traùi phieáu chính phuû, traùi phieáu ngaân haøng vaø baùn laïi treân thò tröôøng thöù caáp. Toång khoái löôïng traùi phieáu caùc CTCK töï doanh mua vaø baùn ñaït 26 trieäu traùi phieáu, töông ñöông 2.600 tyû ñoàng, trong ñoù haàu heát ñöôïc thoâng qua hình thöùc giao dòch thoûa thuaän. Gaàn ñaây, giaù trò traùi phieáu töï doanh taêng laø do moät soá CTCK thöïc hieän nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû theo hình thöùc cam keát chaéc chaén vaø thöïc hieän giao dòch traùi phieáu theo hôïp ñoàng coù kyø haïn 2.2.3. Thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù danh muïc ñaàu tö Thöïc chaát ñaây laø hoïat ñoäng quaûn lyù voán cho khaùch haøng, vì quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng treân cô sôû hôïp ñoàng kyù keát. Ñeán nay, ñaõ coù 12 coâng ty ñöôïc caáp pheùp hoïat ñoäng nghieäp vuï naøy, nhöng chæ coù 3 coâng ty trieån khai thöïc hieän ñoù laø CTCK BSC, CTCK BVSC, CTCK TSC vôùi caùc hôïp ñoàng giaù trò nhoû. Gaàn ñaây coù theâm 4 CTCK nöõa trieån khai nghieäp vuï naøy, ñoù laø ACBS, Agriseco, IBS vaø VCBS vôùi caùc hôïp ñoàng vôùi caùc toå chöùc ñaàu tö chöùng khoaùn coù giaù trò lôùn haøng chuïc tyû ñoàng. Nghieäp vuï naøy trong thôøi gian qua chæ laø môùi ôû böôùc ñaàu vaø trong giai ñoaïn thöû nghieäm. Bôûi do haàu heát caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng laø caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân nhoû, Trang 45 vôùi taâm lyù "ñoàng tieàn lieàn khuùc ruoät", hoï thích töï mình ñaàu tö hôn laø giao cho ngöôøi khaùc. Maët khaùc, caùc nhaø ñaàu tö chöa thöïc söï ñaët troïn nieàm tin vaøo naêng löïc cuûa caùc CTCK. Gaàn ñaây, ñaõ coù nhieàu nhaø ñaàu tö ñaõ quan taâm ñeán nghieäp vuï naøy hôn vaø ñaõ trích moät phaàn tieàn cuûa mình ñeå tham gia "thöû nghieäm". Ñaây laø daáu hieäu ñaùng möøng cho thaáy söï soâi ñoäng cuûa thò tröôøng vaø nghieäp vuï naøy ñaõ töøng böôùc ñöôïc ñaåy maïnh. Tuy nhieân, phaûi nhìn nhaän raèng nghieäp vuï naøy taïi caùc CTCK chöa ñöôïc taùch baïch roõ raøng vôùi hoaït ñoäng moâi giôùi vaø hoaït ñoäng töï doanh. ÔÛ moät soá coâng ty coøn coù söï kieâm nhieäm giöõa boä phaän moâi giôùi, boä phaän töï doanh vaø boä phaän quaûn lyù doanh muïc ñaàu tö. Ñoäi nguõ nhaân vieân thöïc hieän nghieäp vuï naøy coøn khieâm toán, maët khaùc tuy hoï coù trình ñoä chuyeân moân nhöng kinh nghieäm thöïc tieãn cuõng chöa nhieàu. 2.2.4. Thöïc traïng hoaït ñoäng baûo laõnh phaùt haønh Phaûi noùi raèng nghieäp vuï naøy trong thôøi gian qua chöa ñöôïc trieån khai ôû haàu heát caùc CTCK. Tính ñeán thôøi ñieåm thaùng 7/2004, chæ coù CTCK Baûo Vieät thöïc hieän nghieäp vuï baûo laõnh phaùt haønh traùi phieáu quyõ hoå trôï phaùt trieån vôùi giaù trò treân 100 tyû ñoàng. CTCK VCBS thöïc hieän baûo laõnh vôùi hình thöùc cam keát chaéc chaén cho moät CTCP chöa nieâm yeát. Coøn laïi caùc CTCK khaùc chæ thöïc hieän nghieäp vuï naøy vôùi vieäc laøm ñaïi lyù phaùt haønh cho CTCP Giaáy haûi Phoøng trong ñôït coâng ty naøy phaùt haønh theâm coå phieáu ñeå taêng voán vaø laøm ñaïi lyù phaùt haønh cho moät soá Coâng ty coå phaàn chöa nieâm yeát. Thaùng 10/2004 vöøa qua, CTCK Coâng Thöông thöïc hieän tö vaán vaø laøm ñaïi lyù phaùt haønh theâm coå phieáu ñeå taêng voán cho CTCP XNK Khaùnh Hoäi, CTCK BSC vaán vaø laøm ñaïi lyù phaùt haønh theâm coå phieáu ñeå taêng voán cho CTCP Xaây laép Böu ñieän Haø Noäi. Hoaït ñoäng baûo laõnh phaùt haønh trong thôøi gian qua coøn nhieàu haïn cheá thöù nhaát laø do caùc CTCK chöa coù kinh nghieäm trong vieäc trieån khai nghieäp vuï môùi; Thöù hai, caùc CTCK chöa coù söï keát hôïp chaët cheõ ñeå thöïc hieän caùc hôïp ñoàng baõo laõnh phaùt haønh lôùn, bôûi vì vôùi khaû naêng voán cuûa caùc CTCK, neáu khoâng coù söï ñoàng baûo laõnh phaùt haønh giöõa caùc CTCK thì khoù coù theå ñaåy maïnh nghieäp vuï naøy ñöôïc. Thöù ba, do Trang 46 hình thöùc baûo laõnh phaùt haønh hieän nay laø cam keát chaéc chaén, trong khi ñoù tieàm löïc taøi chính cuûa caùc CTCK coøn haïn cheá vaø hình thöùc ñaàu tö naøy chöa ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán. Vì vaäy ruûi ro cho caùc toå chöùc baûo laõnh phaùt haønh laø raát lôùn, do ñoù caùc CTCK coøn e deø trong vieäc trieån khai nghieäp vuï naøy. 2.2.5. Thöïc traïng hoaït ñoäng tö vaán taøi chính vaø ñaàu tö chöùng khoaùn : Hieän nay, caû 13 CTCK ñeàu ñöôïc ñöôïc caáp pheùp thöïc hieän nghieäp vuï naøy. Tuy nhieân, trong giai ñoïan ñaàu, hoïat ñoäng naøy coøn môø nhaït. Ñoái vôùi hoaït ñoäng tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn : trong nhöõng ngaøy ñaàu thò tröôøng môùi ñi vaøo hoaït ñoäng, hoaït ñoäng naøy gaàn nhö khoâng coù, caùc CTCK chæ môùi ñoùng vai troø laø chuû theå tham gia tuyeân truyeàn, phoå bieán kieán thöùc veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn ñeán coâng chuùng ñaàu tö. Nguyeân nhaân, thöù nhaát laø do tình hình thò tröôøng trong thôøi gian ñaàu quaù noùng, caùc nhaø ñaàu tö mua ñöôïc chöùng khoaùn laø coù laõi, vì vaäy hoï khoâng caàn ñeán söï tö vaán cuûa caùc CTCK. Thöù hai, naêng löïc cuûa caùc nhaø tö vaán coøn haïn cheá, chöa taïo ñöôïc söï tin töôûng nôi caùc nhaø ñaàu tö. Thöù ba, do tính chuyeân nghieäp cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø chöa cao, hoï chöa quen tìm ñeán caùc CTCK ñeå ñöôïc tö vaán. Thôøi gian gaàn ñaây, hoaït ñoäng naøy ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc. Caùc CTCK ngoaøi vieäc duy trì hoaït ñoäng tö vaán ñaàu tö tröïc tieáp cho khaùch haøng, cung caáp caùc baûng baùo caùo giao dòch ñònh kyø coù phaân tích, khuyeán caùo, giuùp ngöôøi ñaàu tö nhìn nhaän dieãn bieán thò tröôøng, löïa choïn chöùng khoaùn ñaàu tö döôùi con maét cuûa ngöôøi ñaàu tö chuyeân nghieäp. Caùc CTCK coøn môû roäng thöïc hieän tö vaán qua ñieän thoaïi, email, … Hoaït ñoäng tö vaán ñaàu tö cho caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân haàu nhö laø mieãn phí. Ñoái vôùi hoaït ñoäng tö vaán taøi chính : trong thôøi gian qua, caùc CTCK ñaõ tích cöïc trieån khai hoaït ñoäng naøy vaø coù ñoùng goùp ñaùng keå vaøo tieán trình coå phaàn hoùa (CPH) baèng vieäc tö vaán CPH, ñònh giaù doanh nghieäp, toå chöùc baùn ñaáu giaù coå phaàn cho caùc coâng ty coå phaàn. Haøng naêm, caùc coâng ty chöùng khoaùn toå chöùc baùn ñaáu giaù coå phaàn, tö vaán coå phaàn hoùa leân ñeán haøng traêm ñôn vò. Trong ñoù, ñaët bieät coù caùc hôïp ñoàng lôùn Trang 47 vôùi giaù trò haøng traêm tyû ñoàng nhö hôïp ñoàng tö vaán CPH Toång Coâng ty Saigontourist, toå chöùc baùn ñaáu giaù cho Coâng ty Baûo hieåm Baûo Minh, Toång coâng ty söõa Vieät nam Vinamilk (1.500 tyû). Coù theå noùi ñaây laø nghieäp vuï coù tính chuyeån bieán roõ reät nhaát trong soá caùc nghieäp vuï caùc CTCK thöïc hieän. Caùc CTCK cuõng ñaõ môû roäng hình thöïc tö vaán coù tính chaát löôïng chuyeân moân saâu hôn nhö tö vaán phaùt haønh taêng voán cho moät soá coâng ty nieâm yeát, tö vaán taùi caáu truùc taøi chính, tö vaán döï aùn cho caû doanh nghieäp trong nöôùc vaø doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Ñoái vôùi hoaït ñoäng tö vaán phaùt haønh vaø tö vaán nieâm yeát : Trong thôøi gian qua, soá löôïng caùc coâng ty nieâm yeát vaãn coøn khieâm toán. Rieâng trong naêm 2003, chæ coù hai coâng ty coå phaàn tieán haønh nieâm yeát ñoù laø CTCP Vieãn thoâng (VTC) vaø CTCP Cô Khí Xaêng daàu (PMS) vôùi toång khoái löôïng nieâm yeát môùi laø 4.997.740 (1.797.740 cp VTC vaø 3.200.000 cp PMS), so vôùi khoái löôïng nieâm yeát laàn ñaàu cuûa naêm 2002 giaûm hôn 8 laàn. Trong 7 thaùng ñaàu naêm 2004 cuõng chæ coù hai coâng ty coå phaàn nieâm yeát vôùi toång khoái löôïng laø 10.340.000 cp. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu chuyeân gia trong ngaønh, vòeâc thieáu moät cô cheá quaûn lyù ñoàng boä ñoái vôùi caùc toå chöùc phaùt haønh nieâm yeát vaø chöa nieâm yeát hieän nay laø nguyeân nhaân chính trong vieäc giaûm toác ñoä nieâm yeát laàn ñaàu treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng tö vaán phaùt haønh vaø tö vaán nieâm yeát coøn phuï thuoäc raát lôùn vaøo naêng löïc chuyeân moân cuûa CTCK vaø tình hình giao dòch treân thò tröôøng chính thöùc. Trong giai ñoïan thò tröôøng ñi xuoáng töø cuoái naêm 2001 ñeán heát quyù III/2003, vieäc tö vaán nieâm yeát vaø tö vaán phaùt haønh ñaëc bieät khoù khaên, nhieàu tröôøng hôïp hôïp ñoàng ñaõ ñöôïc kyù keát nhöng vaãn trong giai ñoaïn trieån khai do thò tröôøng chöa thuaân lôïi maëc duø vaãn ñöôïc caùc CTCK duy trì. Ñoù laø lyù do daãn ñeán soá löôïng caùc coâng ty nieâm yeát taêng khoâng nhieàu qua caùc naêm gaàn ñaây. Trang 48 Baûng 2.15 : Tình hình tö vaán vaø nieâm yeát chöùng khoaùn töø 7/2000 ñeán 7/2004 2000 2001 2002 2003 Ñeán thaùng 7/2004 I/ COÅ PHIEÁU 1. Toång soá coâng ty nieâm yeát 5 11 20 22 24 Trong ñoù : - Nieâm yeát môùi 5 6 9 2 2 - Huûy nieâm yeát 0 0 0 0 0 2. Khoái löôïng nieâm yeát 32.117.84 0 50.011.72 0 99.963.34 0 112.001.080 124.199.140 Trong ñoù : - Nieâm yeát môùi 32.117.84 0 17.893.88 0 41.40