Luận văn Quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA tại thành phố Hồ Chí Minh: Thực trạng và giải pháp

1 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU ........................................................................................................1 CHÖÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ ODA ..........................................4 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ ODA .......................................................4 1.1.1. Nguoàn goác cuûa ODA................................................................................4 1.1.2. Caùc khaùi nieäm vaø ñònh nghóa veà ODA ....................................................5 1.1.3. Thöïc chaát cuûa ODA .................................................................................6 1.1.4. Phaân loaïi ODA.........................................................................................7 1.1.4.1. Phaân loaïi ODA theo hình thöùc cung caáp ..............................................7 1.1.4.2. Phaân loaïi ODA theo nguoàn cung caáp ...................................................9 1.1.4.3. Phaân loaïi ODA theo muïc tieâu söû duïng ..............................................11 1.2. VAI TROØ VAØ YÙ NGHÓA CUÛA NGUOÀN VOÁN ODA ...............................11 1.2.1. Ñoái vôùi Beân tieáp nhaän voán ....................................................................11 1.2.2. Ñoái vôùi Beân taøi trôï voán ..........................................................................13 1.3. TÌNH HÌNH VAØ XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN VOÁN ODA TREÂN THEÁ GIÔÙI HIEÄN NAY.........................................................................................14 1.3.1. Tình hình nguoàn voán ODA treân theá giôùi................................................14 1.3.2. Xu höôùng phaùt trieån nguoàn voán ODA treân theá giôùi ...............................18 1.4. NGHIEÂN CÖÙU KINH NGHIEÄM VEÀ THU HUÙT, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODA CUÛA CAÙC NÖÔÙC ..........................................................................19 1.4.1. Nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trong vieäc thu huùt, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA .................................19 1.4.1.1. Kinh nghieäm thu huùt...........................................................................19 1.4.1.2. Kinh nghieäm quaûn lyù ..........................................................................20 1.4.1.3. Kinh nghieäm söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán ODA..........................20 1.4.2. Nhöõng baøi hoïc thaát baïi...........................................................................21 1.5. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I: ..........................................................................22 CHÖÔNG 2: TÌNH HÌNH TIEÁP NHAÄN, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODA TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH .............................................................................24 2.1. TÌNH HÌNH ODA CUÛA VIEÄT NAM ........................................................24 2.1.1. Toång quan veà tình hình thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua................................................................................................24 2.1.1.1. Tình hình thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA ..................................25 2.1.1.2. Tình hình giaûi ngaân voán ODA ............................................................28 2.1.2. NHÖÕNG THAØNH TÖÏU ÑAÏT ÑÖÔÏC VAØ HAÏN CHEÁ TRONG QUAÙ TRÌNH QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG VOÁN ODA ÔÛ VIEÄT NAM...........................29 2.1.2.1. Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc ..................................................................29 2.1.2.2. Nhöõng khoù khaên haïn cheá ...................................................................30 2.1.3. YÙ nghóa nghieân cöùu thu huùt nguoàn voán ODA cuûa Vieät Nam ñoái vôùi vieäc thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh...........................32 2 2.2. TOÅNG QUAN VEÀ TÌNH HÌNH KINH TEÁ-XAÕ HOÄI VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH....................................................................33 2.2.1. Tình hình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh trong 30 naêm qua ................................................................................................................33 2.2.1.1. Vaøi giôùi thieäu veà thaønh phoá Hoà Chí Minh .........................................33 2.2.1.2. Veà tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ................................................34 2.2.1.3. Nhöõng vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi ñaët ra giai ñoaïn 2006-2010..................35 2.3. TÌNH HÌNH TIEÁP NHAÄN, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODA TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ............................................................................................38 2.3.1. Thöïc traïng quaù trình thu huùt, tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh .........................................................................38 2.3.1.1. Theo cô caáu voán .................................................................................40 2.3.1.2. Theo lónh vöïc taøi trôï ...........................................................................41 2.3.1.3. Theo nhaø taøi trôï ..................................................................................43 2.3.1.4. Tình hình giaûi ngaân trong thôøi gian vöøa qua ......................................44 2.3.2. Nhaän xeùt veà vai troø cuûa ODA ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá-xaõ hoäi thaønh phoá Hoà Chí Minh .................................................................................44 2.3.3. Quy trình quaûn lyù döï aùn ODA taïi Phoøng Quaûn lyù Döï aùn ODA thuoäc Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö-thaønh phoá Hoà Chí Minh ......................................................47 2.3.3.1. Giôùi thieäu veà Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö thaønh phoá Hoà Chí Minh.........47 2.3.3.2. Giôùi thieäu veà Phoøng Quaûn lyù Döï aùn ODA .........................................47 2.3.3.3. Quy trình quaûn lyù döï aùn ODA ............................................................48 2.4. NHÖÕNG THAØNH TÖÏU ÑAÏT ÑÖÔÏC .......................................................50 2.5. NHÖÕNG KHOÙ KHAÊN, HAÏN CHEÁ VAØ NGUYEÂN NHAÂN.......................51 2.5.1. Nhöõng khoù khaên chung ..........................................................................51 2.5.2. Trong coâng taùc huy ñoäng........................................................................52 2.5.3. Trong coâng taùc tieáp nhaän .......................................................................53 2.5.4. Trong coâng taùc söû duïng..........................................................................54 2.5.5. Trong coâng taùc giaûi ngaân .......................................................................55 2.5.6. Trong coâng taùc quaûn lyù ..........................................................................59 2.6. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG II ..........................................................................59 CHÖÔNG 3: NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN ODA TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH .......................61 3.1. NHAÄN XEÙT ...............................................................................................61 3.2. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ...............................................................................63 3.2.1. Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû vaän ñoäng, tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh .........................................64 3.2.1.1. Ñoái vôùi vieäc vaän ñoäng nguoàn voán ODA ............................................64 3.2.1.2. Ñoái vôùi vieäc tieáp nhaän ODA ..............................................................66 3.2.1.3. Ñoái vôùi quaù trình söû duïng ODA .........................................................69 3.2.1.4. Ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù caùc chöông trình, döï aùn ODA....................70 3 3.2.2. Caùc bieän phaùp hoã trôï cho vieäc naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh .........................................................75 3.2.2.1. Naâng cao nhaän thöùc veà baûn chaát vaø vai troø cuûa ODA........................75 3.2.2.2. Naâng cao naêng löïc ñoäi nguõ quaûn lyù vaø thöïc hieän ODA.....................76 3.2.2.3. Quy hoaïch söû duïng voán ODA caàn ñöôïc taêng cöôøng ..........................76 3.2.2.4. Quy trình vaø thuû tuïc vaãn coøn laø moät vöôùng maéc quan troïng trong tieán trình cuûa caùc döï aùn ...............................................................................................77 KEÁT LUAÄN ..........................................................................................................78 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ....................................................................................79 .............................................................Error! Bookmark not defined. PHUÏ LUÏC DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT Vieát taét Tieáng Anh Tieáng Vieät ADB Asia Development Bank Ngaân haøng Phaùt trieån Chaâu AÙ Development Assistance CommitteeDAC UÛy ban Hoã trôï Phaùt Trieån EU European Union Coäng ñoàng chung Chaâu AÂu EC European Committe UÛy ban Chaâu AÂu ODA Offical Development Assistant Hoã trôï Phaùt trieån Chính thöùc Organization for Economic Cooperation and DevelopmentOECD Toå chöùc Hôïp taùc Kinh teá vaø Phaùt trieån WB World Bank Ngaân haøng Theá giôùi IMF International Monetary Fund Quyõ Tieàn teä Quoác teá United Nation Development ProjectUNDP Chöông trình Phaùt trieån cuûa Lieân hieäp quoác FDI Foreign Direct Investment Ñaàu tö Tröïc tieáp Nöôùc ngoaøi. VCG Vietnam Consultative Group Nhoùm Tö vaán caùc Nhaø taøi trôï cho Vieät Nam LHQ Lieân hieäp quoác CNH Coâng nghieäp hoùa HÑH Hieän ñaïi hoùa. TCQT Taøi chính Quoác teá QLDA Quaûn lyù Döï aùn XHCN Xaõ hoäi Chuû nghóa CNXH Chuû nghóa Xaõ hoäi UBND UÛy ban Nhaân daân Sôû KHÑT Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Boä KHÑT Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Boä TC Boä Taøi chính 4 Boä XD Boä Xaây döïng Boä NN&PTNT Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Thueá GTGT Thueá giaù trò gia taêng Thueá TTÑB Thueá tieâu thuï ñaëc bieät IDA International Development Assistant Toå chöùc trôï giuùp tín duïng quoác teá-taøi chính öu ñaõi thoâng qua chính phuû IFC International Finance Company Coâng ty taøi chính quoác teá DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 1-1: Nguoàn voán ODA töø caùc nöôùc taøi trôï thuoäc Uyû ban Hoã trôï Phaùt trieån (DAC) giai ñoaïn 1992-2003 .................................................................................15 Baûng 1-2: Nguoàn voán ODA theo Nhaø taøi trôï giai ñoaïn 1990-2002 .....................15 Baûng 1-3: Phaân boå ODA theo vuøng cuûa 10 Nhaø taøi trôï lôùn (naêm 2000)..............16 Baûng 2-1: Tình hình cam keát vaø thöïc hieän ODA thôøi kyø 1993-2004...................25 Baûng 2-2: Toång hôïp chöông trình döï aùn ODA ñeán 30/07/2005 theo ngaønh ........27 Baûng 2-3: Giaù trò toång saûn phaåm quoác daân theo giaù coá ñònh ...............................34 Baûng 2-4: Tình hình tieáp nhaän vaø thöïc hieän ODA töø 1991 ñeán 2005..................39 Baûng 2-5: Caùc nhaø taøi trôï ODA cho thaønh phoá Hoà Chí Minh giai ñoaïn töø naêm 1991 ñeán 2005 ......................................................................................................43 Baûng 2-6: Tình hình GDP bình quaân cuûa Thaønh phoá töø 1996-2004 ....................46 Baûng 2-7: Hoaït ñoäng quaûn lyù ñaáu thaàu trong moät naêm taøi khoùa cuûa JBIC .........58 1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa choïn ñeà taøi: Ngaøy nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá theá giôùi noùi chung vaø cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ noùi rieâng, vieäc hoã trôï cho caùc nöôùc ñang vaø chaäm phaùt trieån ñeå phaùt trieån neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc naøy laø moät vaán ñeà mang tính toaøn caàu. Caùc quoác gia phaùt trieån ñaõ coù nhöõng chính saùch vaø bieän phaùp hoã trôï veà voán, kyõ thuaät cho caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån, trong ñoù coù nguoàn voán Hoã trôï Phaùt trieån Chính thöùc (nguoàn voán ODA) ñöôïc caùc nöôùc phaùt trieån cung caáp nhieàu nhaát vì muïc tieâu cuûa ODA laø nhaèm taïo ñieàu kieän cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån. Vieäc thaønh laäp caùc toå chöùc quoác teá nhö Ngaân haøng Theá giôùi (WB-World Bank), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF-International Monetary Fund), Ngaân haøng Phaùt trieån Chaâu AÙ (ADB-Asian Development Bank) vaø caùc toå chöùc thuoäc heä thoáng cuûa Lieân Hieäp Quoác ñaõ goùp phaàn quan troïng trong vieäc môû roäng loaïi hình vieän trôï cho caùc nöôùc ñang vaø chaäm phaùt trieån vaø thöïc hieän töông ñoái khaùch quan hôn söï giuùp ñôõ giöõa caùc nöôùc vôùi nhau. Ñoái vôùi Vieät Nam, ngoaïi tröø caùc naêm bò aûnh höôûng bôûi cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä trong khu vöïc thì caùc naêm coøn laïi, toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa neàn kinh teá luoân ôû toác ñoä cao. Töø naêm 2000 trôû laïi ñaây, toác ñoä taêng tröôûng GDP luoân dieãn ra theo xu höôùng taêng daàn (Naêm 2000: 6,79%; Naêm 2001: 6,89%; Naêm 2002: 7,04%; Naêm 2003: 7,24%; Naêm 2004:7,70%). Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoù, Vieät Nam ñaõ taän duïng vaø phoái hôïp moïi nguoàn löïc trong söï noã löïc khoâng ngöøng cuûa mình. Trong soá ñoù, nguoàn voán laø moät trong nhöõng nguoàn löïc chính vaø coù yù nghóa quyeát ñònh. Theo baùo caùo Tình hình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa Boä keá hoaïch vaø Ñaàu tö, trong naêm 2004, nguoàn voán trong nöôùc thöïc hieän öôùc ñaït 206,5 nghìn tyû ñoàng, nguoàn voán nöôùc ngoaøi öôùc ñaït 97,52 nghìn tyû ñoàng. Trong ñoù: 1. Voán ngaân saùch nhaø nöôùc: 137 nghìn tyû ñoàng. 2. Voán töø khu vöïc daân cö vaø tö nhaân trong nöôùc: 69,5 nghìn tyû ñoàng. 3. Voán ODA: 53,32 nghìn tyû ñoàng. 4. Voán FDI: 44,2 nghìn tyû ñoàng. Nhö vaäy, gaàn 1/3 trong toång cô caáu nguoàn voán nöôùc ta phaûi ñöôïc boå sung töø nguoàn voán ngoaøi nöôùc ñeå buø ñaép cho söï thieáu huït nguoàn voán trong nöôùc. Nguoàn ODA vôùi söï khaùc bieät so vôùi caùc nguoàn voán khaùc ôû tính öu ñaõi, ñaõ ñöôïc thu huùt ñeán 53,32 nghìn tyû ñoàng, chieám hôn 50% treân toång soá voán nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam. Do vaäy, vai troø cuûa nguoàn voán ODA ngaøy caøng trôû neân voâ cuøng 2 vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá hieän nay. Cuøng hoøa nhòp vaøo quaù trình coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa, hoäi nhaäp vaøo kinh teá quoác teá cuûa ñaát nöôùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñang ñaët ra nhieàu ñònh höôùng vaø muïc tieâu phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi trong giai ñoaïn saép tôùi. Nguoàn voán ODA cuõng ñöôïc Thaønh phoá söû duïng ñeå hoã trôï cho moïi noã löïc phaùt trieån cuûa mình. Thöïc teá cho thaáy, nhieàu chöông trình, döï aùn ODA cuûa Thaønh phoá ñaõ hoaøn thaønh vaø ñang daàn phaùt huy hieäu quaû ñoùng goùp cho söï phaùt trieån cuûa Thaønh phoá. Ngoaøi ra, thaønh phoá Hoà Chí Minh coøn laø khu vöïc kinh teá naêng ñoäng nhaát nöôùc vaø laø nôi tieáp nhaän phaàn lôùn nguoàn voán ODA cuûa caû nöôùc. Chính vì vaäy, vieäc tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA coù hieäu quaû laø vaán ñeà caáp thieát trong giai ñoaïn hieän nay. Tuy nhieân, hieän nay vieäc thu huùt nguoàn voán ODA vaãn chöa töông xöùng vôùi nhu caàu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi (cuï theå voán ñaàu tö phaûi ñaït khoaûng 30.000 ñeán 40.000 tyû ñeå giöõ toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa Thaønh phoá ñaït ñöôïc 11% ñeán 12%, trong khi ñoù nguoàn voán ODA thu huùt ñöôïc chæ ñaït khoaûng 5% (150 ñeán 200 tyû)), chính saùch ñeàn buø, giaûi phoùng maët baèng vaø thöïc hieän döï aùn coøn chaäm/chöa ñaûm baûo tieán ñoä döï aùn ñaõ daãn ñeán tình hình giaûi ngaân chaäm gaây laõng phí raát lôùn cho nguoàn voán naøy, vieäc söû duïng nguoàn voán ODA chöa hieäu quaû... Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, Thaønh phoá caàn phaûi coù nhöõng söï thay ñoåi vaø ñieàu chænh trong vieäc quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA theo höôùng coù hieäu quaû hôn môùi coù theå mang laïi söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa neàn kinh teá Thaønh phoá, naâng cao khaû naêng thu huùt caùc nguoàn voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo Thaønh phoá. Vôùi mong muoán goùp phaàn nhoû beù trong vieäc tìm kieám giaûi phaùp nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, chuùng toâi choïn ñeà taøi: “Quaûn lyù vaø Söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh-Thöïc traïng vaø Giaûi phaùp”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi döïa treân thöïc traïng trong coâng taùc tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå töø ñoù ñeà ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Xuaát phaùt töø muïc tieâu ñaõ trình baøy, ñeà taøi xaùc ñònh ñoái töôïng nghieân cöùu laø nguoàn voán ODA. Tuy nhieân, vaán ñeà veà nguoàn voán ODA laø raát roäng vaø coù lieân quan ñeán nhieàu lónh vöïc nhö: Xaây döïng, Taøi Chính, Ngaân haøng, Ñaàu tö... vaø caû nhöõng vaán ñeà ôû phaïm vi quoác teá. Trong phaïm vi ñeà taøi naøy, chuùng toâi chæ taäp trung nghieân cöùu veà tình hình tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Xuaát phaùt töø phöông phaùp luaän cuûa chuû nghóa duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû cuøng vôùi caùc phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp, phöông phaùp heä thoáng caùc döõ lieäu, caùc soá lieäu, nhieàu kyõ thuaät cuûa phöông phaùp thoáng keâ, so saùnh vaø ñoái chieáu vôùi thöïc tieãn ñeå ruùt ra nhöõng keát luaän caàn thieát trong ñaùnh giaù thöïc traïng veà tieáp nhaän, söû duïng vaø quaûn lyù nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå töø ñoù tìm ra moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Beân caïnh ñoù, ñeà taøi coøn ñöôïc vieát döïa treân vieäc keá thöøa töø caùc luaän vaên ñaõ nghieân cöùu veà ñeà taøi naøy hoaëc nhöõng luaän vaên nghieân cöùu veà ODA ôû caùc lónh vöïc khaùc nhö giao thoâng vaän taûi, y teá, giaùo duïc, naêng löôïng… vaø ñoàng thôøi döïa treân neàn taûng ñònh höôùng vaän ñoäng vaø söû duïng ODA cuûa Chính phuû ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp thích hôïp vaø coù tính khaû thi cho thaønh phoá Hoà Chí Minh. 5. Keát caáu cuûa ñeà taøi: Ñeà taøi ñöôïc vieát bao goàm 71 trang, goàm 10 baûng, 05 bieåu ñoà, 04 sô ñoà vaø ñöôïc chia thaønh 03 chöông: Chöông 1: Nhöõng lyù luaän cô baûn veà ODA Noäi dung nghieân cöùu chuû yeáu cuûa chöông naøy laø khaùi quaùt veà lòch söû hình thaønh nguoàn voán ODA, caùc caùch phaân loaïi vaø tình hình chung veà nguoàn voán ODA treân theá giôùi cuõng nhö nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm (caû thaønh coâng vaø thaát baïi) trong vieäc söû duïng vaø quaûn lyù nguoàn voán naøy, ñoàng thôøi qua nhöõng kinh nghieäm ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc thöïc tieãn cho ñeà taøi. Chöông 2: Tình hình tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh Noäi dung chuû yeáu cuûa chöông naøy laø nghieân cöùu veà thöïc traïng coâng taùc tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA cuûa caû nöôùc noùi chung taïi khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng ñeå treân cô sôû ñoù thaáy ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc cuõng nhö nhöõng haïn cheá (caû khaùch quan laãn chuû quan) nhaèm tìm ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp cho vieäc naâng cao hieäu quaû trong coâng taùc quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh Chöông 3: Nhöõng giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh Noäi dung cuûa chöông naøy laø ñeà ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh töø nhöõng phaân tích veà tình hình tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû Chöông 2 vaø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ñaõ ruùt ra töø Chöông 1. 4 CHÖÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ ODA 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ ODA 1.1.1. Nguoàn goác cuûa ODA Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc thöïc ra ñaõ coù töø raát laâu ñôøi, nhöng vaøo thôøi kyø aáy ngöôøi ta chöa goïi noù vôùi teân goïi Hoã trôï hính thöùc nhö ngaøy nay. Phaùt trieån C Ngay töø thôøi xaõ hoäi con ngöôøi chöa hình thaønh neân nhaø nöôùc, giöõa caùc boä laïc ñaõ coù sôïi daây lieân heä giuùp ñôõ nhau veà maët kinh teá, chuû yeáu thoâng qua hình thöùc sô khai (tieàn thaân cuûa ODA ngaøy nay) theå hieän khi moät boä laïc thieáu thoán veà maët naøo ñoù seõ ñöôïc boä laïc khaùc dö daû hôn giuùp ñôõ. Ñaàu tieân söï giuùp ñôõ naøy coøn voâ tö, veà sau bieán töôùng ñi vaø keøm theo nhöõng ñieàu kieän do beân cho möôïn ñaët ra buoäc beân kia phaûi chaáp nhaän. Trong thôøi kyø ñaàu, vieäc vay möôïn raát ñôn giaûn, chæ ñôn thuaàn laø haøng hoùa, nhu yeáu phaåm. Xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån vaø theo cuøng vôùi noù, khoaûng caùch giöõa nöôùc giaøu vaø nöôùc ngheøo ngaøy caøng trôû neân caùch bieät. Caùc nöôùc ngheøo khoâng theå töï mình phaùt trieån ñöôïc neàn kinh teá yeáu keùm cuûa mình neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ töø beân ngoaøi. Do ñoù, nhu caàu vay möôïn giöõa nöôùc naøy vôùi nöôùc khaùc taêng daàn theo ñaø phaùt trieån cuûa kinh teá theá giôùi. Töø khi xuaát hieän heä thoáng tieàn teä theá giôùi, vieäc vay möôïn giöõa nöôùc naøy vôùi nöôùc kia chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän baèng tieàn. Haøng hoùa, löông thöïc, thöïc phaåm ñöôïc duøng ñeå vieän trôï khaån caáp. Sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù II, loaïi hình hoã trôï naøy môùi thöïc söï phoå bieán vaø ñöôïc quoác teá hoùa. Ngöôøi ta thaønh laäp haún ra nhöõng ban chuyeân traùch veà coâng taùc hoã trôï ôû caùc quoác gia vaø nhöõng toå chöùc quoác teá. Cho ñeán ngaøy nay, nguoàn voán ODA ñaõ giuùp ñôõ raát nhieàu cho caùc nöôùc ñang vaø chaäm phaùt trieån thöïc hieän caùc chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa mình. Ngaøy 14/12/1960, taïi Paris, nhöõng nöôùc phaùt trieån ñaõ kyù thoûa thuaän thaønh laäp toå chöùc OECD. Toå chöùc naøy ban ñaàu bao goàm 20 thaønh vieân, ñoùng goùp moät 5 1.1.2. Caùc khaùi nieäm vaø ñònh nghóa veà ODA Cho ñeán nay vaãn chöa coù moät khaùi nieäm, ñònh nghóa hoaøn chænh naøo veà ODA, ñaõ coù raát nhieàu toå chöùc ñöa ra nhöõng khaùi nieäm, ñònh nghóa khaùc nhau, tuy nhieân, söï khaùc bieät giöõa caùc khaùi nieäm, ñònh nghóa naøy laø khoâng nhieàu. - Theo Uyû ban hoã trôï phaùt trieån (DAC): ODA laø nguoàn voán hoã trôï chính thöùc töø beân ngoaøi bao goàm caùc khoaûn vieän trôï vaø cho vay vôùi caùc ñieàu kieän öu ñaõi. ODA ñöôïc hieåu laø nguoàn voán daønh cho caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån (vaø caùc toå chöùc nhieàu beân), ñöôïc caùc cô quan chính thöùc cuûa caùc Chính phuû Trung öông vaø Ñòa phöông hoaëc caùc Cô quan thöøa haønh cuûa Chính phuû, caùc Toå chöùc phi chính phuû taøi trôï. - Theo Toå chöùc Hôïp taùc Kinh teá vaø Phaùt trieån (OECD): ODA laø moät giao dòch chính thöùc ñöôïc thieát laäp vôùi muïc ñích chính laø thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñieàu kieän taøi chính cuûa giao dòch naøy coù tính chaát öu ñaõi vaø yeáu toá vieän trôï khoâng hoaøn laïi chieám ít nhaát 25%. Voán ODA phaùt sinh töø nhu caàu caàn thieát cuûa moät quoác gia, moät ñòa phöông, moät ngaønh, ñöôïc Toå chöùc quoác teá hay moät nöôùc baïn naøo ñoù xem xeùt vaø cam keát taøi trôï thoâng qua moät Hieäp ñònh quoác teá, ñöôïc ñaïi dieän coù thaåm quyeàn cuûa hai Beân nhaän vaø hoã trôï voán kyù keát. Hieäp ñònh quoác teá naøy ñöôïc chi phoái bôûi Coâng phaùp quoác teá. - Theo Nghò ñònh 87/CP cuûa Chính phuû coù hieäu löïc ngaøy 20/08/1997 ñònh nghóa: ODA laø vieän trôï khoâng hoaøn laïi hoaëc laø cho vay öu ñaõi chính thöùc 6 - Theo Quy cheá Quaûn lyù vaø Söû duïng Nguoàn voán ODA ban haønh keøm theo Nghò ñònh 17/2001/NÑ-CP ngaøy 04/05/2001 ñònh nghóa: ODA ñöôïc hieåu laø caùc hoaït ñoäng hôïp taùc phaùt trieån giöõa Nhaø nöôùc hoaëc Chính phuû nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam vôùi caùc Nhaø taøi trôï bao goàm: Chính phuû nöôùc ngoaøi, caùc Toå chöùc lieân Chính phuû hoaëc lieân Quoác gia vôùi phöông thöùc cung caáp ODA bao goàm: (1) Hoã trôï caùn caân thanh toaùn; (2) Hoã trôï chöông trình; (3)Hoã trôï döï aùn. 1.1.3. Thöïc chaát cuûa ODA Voán ODA mang ñaäm tính chaát veà chính trò. Thoâng qua nguoàn ODA, Chính phuû caùc nöôùc (caùc thaønh vieân cuûa caùc toå chöùc TCQT) môû ñöôøng cho caùc doanh nghieäp cuûa mình vaøo tìm kieán thò tröôøng hoaëc gaây aûnh höôûng veà chính trò-xaõ hoäi vôùi nöôùc nhaän. Vì vaäy, khoâng phaûi nöôùc ngheøo, chaäm phaùt trieån naøo mong muoán phaùt trieån neàn kinh teá cuûa mình cuõng coù theå ñöôïc nhaän vieän trôï töø moät nöôùc khaùc. Nguoàn voán ODA ñöôïc baét nguoàn töø vieäc boài hoaøn chieán tranh. Caùc nöôùc lôùn hieän nay trong nhoùm G8 haàu heát ñeàu laø nhöõng nöôùc tröôùc ñaây ñaõ tieán haønh xaâm löôïc caùc nöôùc khaùc ñeå chieám taøi nguyeân cuûa caùc nöôùc ñoù. Chính vì theá, sau khi caùc nöôùc bò xaâm chieám ñaõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp, caùc nöôùc xaâm löôïc tieán haønh vieän trôï cho nhöõng nöôùc naøy döôùi hình thöùc nguoàn vieän trôï khoâng hoaøn laïi nhöng thöïc chaát laø boài hoaøn chieán tranh hoaëc taùi thieát ñaát nöôùc sau chieán tranh. Tuy nhieân, Lieân hieäp quoác cuõng coù quy ñònh trong Hieán chöông veà ODA laø ODA ñöôïc taøi trôï song phöông hay ña phöông khoâng ñöôïc duøng ñeå taøi trôï ñaàu tö tröïc tieáp taïo ra caùc saûn phaåm haøng hoùa coù tính caïnh tranh vaø thu lôïi tröïc tieáp. 7 1.1.4. Phaân loaïi ODA 1.1.4.1. Phaân loaïi ODA theo hình thöùc cung caáp a. Vieän trôï khoâng hoaøn laïi (ODA khoâng hoaøn laïi): Vieän trôï maø Nhaø taøi trôï cung caáp vieän trôï ñeå beân nhaän vieän trôï thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn theo söï thoûa thuaän giöõa caùc beân. Beân nhaän taøi trôï söû duïng caáp phaùt laïi hoaëc cho doanh nghieäp vay laïi theo nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Vieän trôï khoâng hoaøn laïi chieám khoaûng 25% toång soá ODA toaøn caàu vaø thöôøng öu tieân cho nhöõng chöông trình, döï aùn thuoäc caùc lónh vöïc: y teá, daân soá, keá hoaïch hoùa gia ñình, giaùo duïc-ñaøo taïo, caùc vaán ñeà veà xaõ hoäi: xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phaùt trieån noâng thoân vaø mieàn nuùi, caáp thoaùt nöôùc sinh hoaït, nghieân cöùu caùc chöông trình-döï aùn phaùt trieån vaø taêng cöôøng theå cheá baûo veä moâi tröôøng moâi sinh, quaûn lyù ñoâ thò, nghieân cöùu phaùt trieån khoa hoïc vaø coâng ngheä, hoã trôï ngaân saùch, thöïc hieän caùc chöông trình nghieân cöùu toång hôïp nhaèm hoã trôï Chính phuû nöôùc nhaän vieän trôï hoaïch ñònh caùc chính saùch hoaëc cung caáp thoâng tin cho caùc nhaø ñaàu tö baèng hoaït ñoäng ñieàu tra, giaùm saùt, ñaùnh giaù taøi nguyeân, hieän traïng kinh teá kyõ thuaät xaõ hoäi caùc ngaønh, vuøng, laõnh thoå. Ngoaøi ra, ODA khoâng hoaøn laïi coøn hoã trôï cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät coøn goùp phaàn taïo vieäc laøm, giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà xaõ hoäi ôû nöôùc nhaän vieän trôï vaø phuï thuoäc raát nhieàu vaøo quan heä giöõa nöôùc nhaän vaø nöôùc cung caáp, thöôøng ñöôïc cung caáp döôùi caùc daïng sau: - Hoã trôï kyõ thuaät: Thöïc hieän caùc nghieân cöùu phaùt trieån, laäp nghieân cöùu khaû thi, ñaùnh giaù taùc ñoäng veà moâi tröôøng, nghieân cöùu thay ñoåi theå cheá chính saùch, ñaøo taïo taêng cöôøng naêng löïc quaûn lyù, hoã trôï ngaønh ngheà, xaây döïng caùc coâng trình cô sôû haï taàng cô baûn. Caùc toå chöùc taøi trôï thöïc hieän thoâng qua vieäc thueâ möôùn chuyeân gia veà ñeå ñaøo taïo cho nöôùc nhaän ODA. - Vieän trôï nhaân ñaïo baèng hieän vaät: Caùc nöôùc tieáp nhaän ODA döôùi hình thöùc hieän vaät nhö: löông thöïc, vaûi, thuoác chöõa beänh, vaät tö, nguyeân lieäu... nhöng thoâng thöôøng seõ ñöôïc tính vôùi giaù raát cao. 8 - Ñaàu tö caùc döï aùn baûo veä moâi tröôøng: Caùc döï aùn xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò, xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò, xaây döïng caùc beänh vieän phuïc vuï coäng ñoàng... b. Vieän trôï coù hoaøn laïi (ODA coù hoaøn laïi-tín duïng öu ñaõi): Nhaø taøi trôï seõ cho nöôùc caàn voán vay moät khoaûn tieàn hoaëc haøng hoùa (bao goàm caû vaät tö, nguyeân nhieân lieäu) tuøy theo quy moâ vaø muïc ñích ñaàu tö vôùi möùc laõi suaát öu ñaõi vaø thôøi gian traû nôï thích hôïp, trong ñoù yeáu toá khoâng hoaøn laïi cuûa khoaûn vay toái thieåu phaûi laø 25%. Tín duïng öu ñaõi chieám moät tyû troïng lôùn trong toång ODA theá giôùi vaø söû duïng döôùi hình thöùc tín duïng ñaàu tö cho nhöõng muïc ñích coù khaû naêng thu hoài voán giaùn tieáp baûo ñaûm hoaøn traû nôï nöôùc ngoaøi. ODA coù hoaøn laïi ñöôïc söû duïng öu tieân ñaàu tö thöïc hieän caùc chöông trình quoác gia, ñaëc bieät laø caùc chöông trình vaø döï aùn xaây döïng hoaëc caûi taïo cô sôû haï taàng kyõ thuaät kinh teá xaõ hoäi thuoäc caùc lónh vöïc: naêng löôïng, giao thoâng vaän taûi, noâng nghieäp, thuûy lôïi, thoâng tin lieân laïc... ñeå xaây döïng neàn taûng vöõng chaéc cho vieäc oån ñònh vaø taêng tröôûng kinh teá, thuùc ñaåy ñaàu tö cuûa thaønh phaàn tö nhaân trong nöôùc vaø quoác teá, hoaëc ñeå buø ñaép thaâm thuït trong caùn caân thanh toaùn quoác teá, ñeå Chính phuû caùc nöôùc tieáp nhaän coù theå quaûn lyù toát hôn ngaân saùch trong giai ñoaïn caûi caùch heä thoáng taøi chính, chuyeån ñoåi heä thoáng kinh teá hoaëc ñeå xoùa ñoùi giaûm ngheøo, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nöôùc nhaän ODA phaùt trieån maïnh hôn veà caû saûn xuaát laãn vieäc naâng cao ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi vôùi nguyeân taéc khoâng tröïc tieáp laøm taêng tröôûng neàn kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän. - Nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi thöôøng ñöôïc aùp duïng: Laõi suaát thaáp: Trong khoaûng töø 0% ñeán 3%/naêm; ƒ ƒ Thôøi gian vay nôï daøi nhaèm giuùp giaûm gaùnh naëng traû nôï cho caùc nöôùc trong thôøi gian ñaàu coøn gaëp khoù khaên (15 naêm ñeán 40 naêm); Coù thôøi gian aân haïn (khoâng traû laõi hoaëc hoaõn traû nôï) töø 10-12 naêmƒ ñeå beân tieáp nhaän coù ñuû thôøi gian phaùt huy hieäu quaû söû duïng nguoàn voán vay. 9 c. ODA hoãn hôïp: Laø caùc khoaûn ODA keát hôïp moät phaàn khoâng hoaøn laïi vaø coù hoaøn laïi theo caùc ñieàu kieän cuûa OECD, nhöõng yeáu toá khoâng hoaøn laïi phaûi ñaït khoâng döôùi 25% cuûa toång giaù trò caùc khoaûn ñoù; hoaëc coù theå keát hôïp moät phaàn khoâng hoaøn laïi, moät phaàn öu ñaõi vaø moät phaàn tín duïng thöông maïi. Nhìn chung trong xu höôùng phaùt trieån hieän nay, caùc nöôùc cung caáp ODA coù chieàu höôùng giaûm hình thöùc vieän trôï khoâng hoaøn laïi vaø taêng hình thöùc tín duïng öu ñaõi hoaëc cho vay hoãn hôïp. Beân caïnh ñoù, hieän ñang xuaát hieän xu höôùng ñoàng taøi trôï cuûa nhieàu quoác gia khaùc nhau cho moät chöông trình-döï aùn. 1.1.4.2. Phaân loaïi ODA theo nguoàn cung caáp a. ODA song phöông: Laø caùc khoaûn vieän trôï tröïc tieáp töø nöôùc naøy ñeán nöôùc kia, töø nöôùc phaùt trieån taøi trôï cho nhöõng nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån hoaëc giöõa nhöõng nöôùc vôùi nhau (Vieät Nam vieän trôï cho Laøo, Campuchia hoaëc Trung Quoác vieän trôï cho Vieät Nam trong nhöõng naêm khaùng chieán), thoâng qua caùc hieäp ñònh ñöôïc kyù keát giöõa hai Chính phuû. Trong toång soá ODA treân theá giôùi, ODA song phöông chieám tyû troïng lôùn (khoaûng 80%) do ODA song phöông döïa treân moái quan heä höõu nghò giöõa hai quoác gia vôùi nhau neân thuû tuïc tieán haønh cung caáp vaø tieáp nhaän so vôùi ODA ña phöông seõ ñôn giaûn, thôøi gian kyù keát cuõng nhanh hôn vaø caùc lónh vöïc hôïp taùc cuõng ña daïng, qui moâ döï aùn cuõng linh hoaït hôn. Tuy nhieân, vaán ñeà taøi trôï song phöông cuõng coù nhöõng ñieàu kieän raøng buoäc khi cho vay: Beân nhaän taøi trôï thöôøng phuï thuoäc vieäc thueâ chuyeân gia tö vaán cuûa nöôùc taøi trôï. Nöôùc nhaän taøi trôï phaûi mua maùy moùc, haøng hoùa, dòch vuï cuûa nöôùc taøi trôï vaø thoâng qua caùc ñieàu kieän raøng buoäc naøy, caùc nöôùc taøi trôï môû roäng ñöôïc thò tröôøng, thò phaàn cung caáp haøng hoùa, kyõ thuaät vaø dòch vuï cuûa nöôùc mình ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ODA vaø caû caùc muïc tieâu phi kinh teá (chính trò vaø söï aûnh höôûng). b. ODA ña phöông: Laø nguoàn vieän trôï cuûa moät toå chöùc quoác teá (IMF, WB, ADB...) hoaëc cuûa Chính phuû moät nöôùc naøo ñoù daønh cho Chính phuû nöôùc khaùc 10 - WB: Hieän coù 180 nöôùc thaønh vieân vôùi chöùc naêng chính laø cung caáp voán vay, vieän trôï kyõ thuaät vaø tö vaán chính saùch giuùp caùc nöôùc thaønh vieân ñang phaùt trieån xoùa ñoùi giaûm ngheøo, naâng cao möùc soáng baèng caùch thuùc ñaåy taêng tröôûng beàn vöõng vaø ñaàu tö vaøo con ngöôøi. - IMF: Ñöôïc thaønh laäp naêm 1944 theo Hieäp öôùc Bretton Woods, hieän coù 181 nöôùc thaønh vieân. Muïc ñích cuûa IMF laø taêng cöôøng hôïp taùc tieàn teä quoác teá vaø taêng tröôûng caân baèng veà maäu dòch quoác teá, giuùp ñôõ caùc nöôùc ñang bò maát caân baèng trong caùn caân thanh toaùn quoác teá. Ñeå thöïc hieän muïc ñích ñoù, IMF seõ cung caáp vieäc tö vaán chính saùch, hoã trôï taøi chính, vieän trôï kyõ thuaät... - ADB: Goàm 56 nöôùc thaønh vieân, trong ñoù coù 40 quoác gia thuoäc khu vöïc Chaâu AÙ vaø 16 quoác gia ngoaøi khu vöïc. Muïc ñích chính cuûa ADB laø cung caáp voán vaø vieän trôï kyõ thuaät cho caùc quoác gia thaønh vieân ñang phaùt trieån nhaèm thuùc ñaåy ñaàu tö vaø ñaåy maïnh taêng tröôûng kinh teá trong khu vöïc. - Caùc toå chöùc thuoäc heä thoáng LHQ: Thöôøng laø vieän trôï nhaân ñaïo nhaèm naâng cao phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa ngöôøi daân ôû caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån. - EU (Coäng ñoàng chaâu AÂu): Bao goàm caùc nöôùc thaønh vieân trong Coäng ñoàng Chaâu AÂu (25 quoác gia). Muïc ñích taøi trôï cuûa EU laø taêng cöôøng hôïp taùc, tìm kieám thò tröôøng cho caùc saûn phaåm coù tính kyõ thuaät cao, taêng thò phaàn haøng hoùa dòch vuï baèng caùch thoâng qua hoã trôï kyõ thuaät vaø ñaàu tö caùc döï aùn veà moâi tröôøng coù qui moâ nhoû. Nhìn chung, nguoàn ODA ña phöông thöôøng chieám khoaûng 20% trong toång soá ODA treân theá giôùi vaø ñöôïc hình thaønh töø söï ñoùng goùp cuûa caùc nöôùc thaønh vieân. Chính vì lyù do ñoù, ñieàu kieän taøi trôï thöôøng coù lôïi cho caùc nöôùc ñoùng goùp nhaát laø caùc nöôùc coù tyû leä möùc ñoùng goùp cao. Haàu nhö caùc Nhaø taøi trôï ñeàu döïa vaøo soá tieàn maø mình ñoùng goùp trong quyõ ña phöông ñeå gaây aùp löïc buoäc beân nhaän 11 1.1.4.3. Phaân loaïi ODA theo muïc tieâu söû duïng a. Hoã trôï caùn caân thanh toaùn: Goàm caùc khoaûn ODA cung caáp ñeå hoã trôï ngaân saùch Chính phuû, thöôøng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc daïng: - Hoã trôï nhaäp khaåu döôùi hình thöùc nhaän vieän trôï haøng hoùa: Chính phuû nöôùc nhaän ODA tieáp nhaän moät löôïng haøng hoùa coù giaù trò töông ñöông vôùi caùc khoaûn cam keát, sau ñoù baùn haøng hoùa ôû thò tröôøng noäi ñòa ñeå thu noäi teä; - Chuyeån giao tröïc tieáp cho nöôùc nhaän ODA: Loaïi hình naøy raát ít; b. Tín duïng thöông nghieäp: Töông töï nhö loaïi vieän trôï haøng hoùa nhöng keøm theo ñieàu kieän raøng buoäc trong vay möôïn. c. Vieän trôï phi döï aùn: Nöôùc vieän trôï vaø nöôùc nhaän vieän trôï kyù keát hieäp ñònh cho muïc ñích toång quaùt maø khoâng caàn xaùc ñònh chính xaùc khoaûn vieän trôï seõ söû duïng cho döï aùn naøo. d. Taøi trôï theo chöông trình, döï aùn: Thöôøng chieám tyû troïng lôùn trong toång voán ODA. Ñieàu kieän ñeå nhaän taøi trôï laø phaûi coù döï aùn cuï theå, chi tieát vaø caùc haïng muïc seõ söû duïng ODA. Taøi trôï cô baûn thöôøng duøng cho caùc döï aùn xaây döïng ñöôøng giao thoâng, caàu, coáng, heä thoáng ñeâ soâng, bieån, caùc döï aùn baûo veä moâi tröôøng, xaây döïng nhaø maùy cung caáp nöôùc saïch, beänh vieän, tröôøng hoïc... Noùi chung ñeå xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø xaõ hoäi. 1.2. VAI TROØ VAØ YÙ NGHÓA CUÛA NGUOÀN VOÁN ODA 1.2.1. Ñoái vôùi Beân tieáp nhaän voán a. Ñaåy nhanh quaù trình CNH vaø HÑH cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån: Ñeå ruùt ngaén giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá, khaéc phuïc tình traïng laïc haäu, taän duïng toái ña lôïi theá cuûa nöôùc ñi sau caàn phaûi coù moät nguoàn voán lôùn, trong khi ñoù ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø CNH vaø HÑH, taát caû caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån 12 FDI vaø thuùc ñaåy ñaàu tö trong nöôùc phaùt trieån. b. Taïo theâm nguoàn löïc chuû ñoäng ñaàu tö cho söï phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá-kyõ thuaät-xaõ hoäi: Haàu heát caùc nöôùc ñang phaùt trieån hieän nay, sau khi giaønh ñöôïc ñoäc laäp sau chieán tranh ñeàu ôû trong tình traïng ngheøo, laïc haäu. Ñeå phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá-kyõ thuaät-xaõ hoäi, ñaûm baûo tieàn ñeà vaät chaát ban ñaàu cho söï phaùt trieån kinh teá ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu voán, song caùc nguoàn voán ñaàu tö voâ cuøng lôùn naøy laïi khoâng sinh lôïi tröïc tieáp ngay töùc thì maø noù chæ taïo tieàn ñeà cho caùc ngaønh khaùc phaùt trieån. Vì theá, caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeàu taän duïng nguoàn voán öu ñaõi ODA cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá-kyõ thuaät-xaõ hoäi. c. Tieáp thu nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät-coâng ngheä hieän ñaïi: ODA döôùi daïng vieän trôï khoâng hoaøn laïi giuùp cho caùc nöôùc nhaän vieän trôï tieáp thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä hieän ñaïi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån; coù cô hoäi ñeå nhaäp khaåu maùy moùc hieän ñaïi vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc caàn thieát cho quaù trình CNH, HÑH ñaát nöôùc. d. Hoaøn thieän cô caáu kinh teá: Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, khoù khaên kinh teá laø vaán ñeà khoâng theå traùnh khoûi, trong ñoù, nôï nöôùc ngoaøi vaø thaâm thuït caùn 13 theå cheá chính saùch vaø ñieàu chænh chính saùch cô caáu kinh teá cho phuø hôïp. e. Hoã trôï thöïc hieän chieán löôïc veà maët xaõ hoäi: Xeùt veà maët toång theå, ODA cuõng laø coâng cuï quan troïng hoã trôï caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöïc hieän chieán löôïc xoùa ñoùi giaûm ngheøo, goùp phaàn xaây döïng cô sôû haï taàng giao thoâng noâng thoân, ñieän khí hoùa noâng thoân, thuûy lôïi, chænh trang ñoâ thò, giaûi quyeát caùc vaán naïn veà oâ nhieãm moâi tröôøng, baûo veä söùc khoeû cho phuï nöõ vaø treû em... laø nhöõng chöông trình, döï aùn mang laïi yù nghóa phaùt trieån xaõ hoäi moät caùch saâu saéc. f. Taêng khaû naêng thu huùt voán FDI vaø taïo ñieàu kieän ñeå môû roäng ñaàu tö phaùt trieån trong nöôùc: Ñeå thu huùt voán ñaàu tö, moãi quoác gia phaûi ñaûm baûo cho mình moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi veà cô sôû haï taàng kinh teá-xaõ hoäi, heä thoáng chính saùch luaät phaùp (nhaát laø Luaät Ñaàu tö)... ñaûm baûo ñaàu tö coù lôïi vôùi chi phí thaáp vaø hieäu quaû ñaàu tö cao. Muoán thöïc hieän ñöôïc vaán ñeà naøy, Chính phuû vaø Nhaø nöôùc phaûi taäp trung vaøo vieäc naâng caáp, caûi thieän vaø xaây döïng cô sôû haï taàng, heä thoáng taøi chính, nghieân cöùu môùi vaø boå sung hoaøn thieän heä thoáng luaät phaùp... Chæ coù nhö theá môùi taêng ñöôïc söùc huùt ñoái vôùi doøng voán FDI, thuùc ñaåy ñaàu tö trong nöôùc phaùt trieån vaø ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa neàn kinh teá vaø oån ñònh xaõ hoäi. 1.2.2. Ñoái vôùi Beân taøi trôï voán - Taøi trôï ODA taïo ñieàu kieän cho caùc Coâng ty cuûa Beân cung caáp hoaït ñoäng thuaän lôïi hôn taïi caùc nöôùc tieáp nhaän ODA moät caùch giaùn tieáp. Caùc coâng ty naøy nhaän ñöôïc söï öu ñaõi cuûa nöôùc tieáp nhaän trong coâng vieäc kinh doanh, cuï theå nhö: giaønh ñöôïc quyeàn öu tieân trong caùc cuoäc ñaáu thaàu, baùn saûn phaåm, coù moâi tröôøng haï taàng toát thoâng qua taøi trôï ODA ñeå naâng cao hieäu quaû nguoàn voán FDI cuûa mình vaøo nöôùc tieáp nhaän ODA... laøm cho caùc saûn phaåm cuûa hoï taêng theâm tính caïnh tranh so vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi coù xuaát xöù töø caùc nöôùc khaùc; - Cuøng vôùi söï gia taêng voán ODA, caùc döï aùn ñaàu tö cuûa nhöõng Coâng ty nöôùc vieän trôï cuõng taêng theo vôùi nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi, ñoàng thôøi keùo theo 14 - Ñoái vôùi quoác gia hoã trôï döï aùn, khi chaáp nhaän cung caáp ODA coù nghóa laø moät ñoäng taùc coäng phí töø ngaân saùch nöôùc hoï ñaõ ñöôïc hình thaønh, tieáp theo laø nhaø thaàu cuûa quoác gia naøy cuõng truùng thaàu ñeå hoï tröïc tieáp thöïc hieän döï aùn theo noäi dung ñieàu öôùc hoã trôï nguoàn voán ODA maø Chính phuû hai nöôùc ñaõ chaáp thuaän vaø kyù keát. Trong tröôøng hôïp vieän trôï khoâng hoaøn laïi, khi chuyeân gia hay nhaø thaàu nöôùc ngoaøi vaøo laøm vieäc taïi nöôùc tieáp nhaän hoï seõ ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp, thueá lôïi töùc taïi nöôùc tieáp nhaän ODA; - Ngoaøi nhöõng nguoàn lôïi veà kinh teá, nöôùc vieän trôï coøn coù theå ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích veà chính trò, naâng taàm aûnh höôûng cuûa hoï veà maët kinh teá, vaên hoùa ñoái vôùi nöôùc nhaän vieän trôï. 1.3. TÌNH HÌNH VAØ XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN VOÁN ODA TREÂN THEÁ GIÔÙI HIEÄN NAY 1.3.1. Tình hình nguoàn voán ODA treân theá giôùi Nguoàn ODA song phöông ñöôïc phaân boå roäng khaép treân theá giôùi do caùc Nhaø taøi trôï moät maët phaûi thöïc hieän nghóa vuï quoác teá (theo quy ñònh cuûa Toå chöùc Lieân hieäp quoác), maët khaùc, caùc Nhaø taøi trôï cuõng muoán naâng cao vò theá cuûa mình vaø vöôn roäng taàm aûnh höôûng ra caùc khu vöïc khaùc treân theá giôùi. ÔÛ ñaây hoï khoâng chæ muoán tìm kieám nhöõng lôïi ích kinh teá maø coøn muoán taêng cöôøng aûnh höôûng veà chính trò ñoái vôùi moät phaïm vi, moät khu vöïc naøo ñoù treân theá giôùi döïa vaøo vieäc cung caáp vieän trôï cho khu vöïc hay phaïm vi aáy. Hôn theá nöõa, traät töï an ninh chính trò maø caùc Nhaø taøi trôï chuû tröông thieát laäp taïi nöôùc nhaän vieän trôï laø döïa treân söï mong muoán thieát laäp moät neàn kinh teá phuï thuoäc vaøo neàn kinh teá cuûa nöôùc cung caáp vieän trôï. Treân cô sôû ñoù, hoï hy voïng coù theå caïnh tranh hieäu quaû ñoái vôùi caùc 15 Baûng 1-1: Nguoàn voán ODA töø caùc nöôùc taøi trôï thuoäc Uyû ban Hoã trôï Phaùt trieån (DAC) giai ñoaïn 1992-2003 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Tính theo giaù trò (tyû USD) 62,4 56,1 58,8 58,8 55,6 48,5 52,1 53,2 53,7 52,4 58,3 69,0 Tính theo % GNI 0.33 0,30 0,30 0,27 0,25 0,22 0,23 0,24 0,23 0,22 0,23 0,25 Nguoàn: Uyû ban Hoã trôï Phaùt trieån (DAC) cuûa OECD Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Ngaân haøng theá giôùi, trong suoát giai ñoaïn 11 naêm, töø naêm 1992 ñeán 2003, nguoàn voán ODA töø caùc nhaø taøi trôï coù söï troài suït, taêng giaûm thaát thöôøng vaø cuï theå nhaát laø trong thaäp nieân 90, nguoàn voán ODA cuûa caùc nhaø taøi trôï suy giaûm lieân tuïc. Neáu taïi naêm 1992, nguoàn voán ODA laø 62,90 tyû USD thì ñeán naêm 1997 chæ coøn 48,50 tyû USD hay töø möùc 0,33% GNI xuoáng coøn 0,22% GNI cuûa caùc nöôùc taøi trôï thuoäc DAC. Maõi cho ñeán naêm 2003, möùc GNI cuõng chæ ñaït 0,25% (öùng vôùi nguoàn voán ODA laø 69,00 tyû USD) vaãn coøn moät khoaûng caùch raát xa so vôùi muïc tieâu 0,70% GNI cuûa Lieân hieäp Quoác. Maëc duø möùc GNI cuûa naêm 2003 vaãn coøn khoaûng caùch vôùi muïc tieâu GNI cuûa Lieân hieäp quoác nhöng taïi thôøi ñieåm keå töø thaùng 09 naêm 2002, Tuyeân boá Thieân nieân kyû ñaõ thieát laäp muïc tieâu thuùc ñaåy quan heä hôïp taùc vì söï phaùt trieån toaøn caàu ñaõ taïo ra böôùc ngoaëc lôùn trong söï gia taêng nguoàn voán ODA (naêm 2002 ñaït 58,30 tyû USD vaø naêm 2003 ñaït 69,00 tyû USD). Beân caïnh ñoù, cuoäc taán coâng vaøo toøa thaùp ñoâi ITC taïi New York vaø Hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät- Myõ ñöôïc kyù keát ñaõ taïo neân söï thay ñoåi trong chính saùch cuûa Myõ thoâng qua vieäc gia taêng nguoàn voán vieän trôï cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong ñoù coù Vieät Nam. Baûng 1-2: Nguoàn voán ODA theo Nhaø taøi trôï giai ñoaïn 1990-2002 ÑVT: Tyû USD Chæ tieâu 1990 1995 2000 2001 2002 2003 16 Toång ODA 54,3 58,8 53,7 52,4 58,3 69,0 Vieän trôï ña phöông 15,8 18,3 17,6 17,3 17,5 19,2 Vieän trôï song phöông 38,5 40,5 36,1 25,1 40,8 49,8 - Vieän trôï khoâng hoaøn laïi 18,7 24,0 21,5 22,4 26,9 36,1 - Vay öu ñaõi 19,8 16,5 14,6 12,8 13,9 13,7 Nguoàn: Uyû ban Hoã trôï Phaùt trieån (DAC) cuûa OECD Theo döï kieán cuûa OECD, nguoàn voán ODA coù khaû naêng taêng gaáp ñoâi möùc hieän taïi vaøo thôøi ñieåm naêm 2012, keùo theo söï gia taêng möùc ODA/GNI cuûa caùc Nhaø taøi trôï. Theo cam keát cuûa caùc Nhaø taøi trôï, toång nguoàn voán ODA vaøo naêm 2006 coù theå ñaït khoaûng 75,00 tyû USD, tyû leä ODA/GNI ñaït 0,29%; naêm 2012 coù theå ñaït khoaûng 110,00 tyû USD vaø tyû leä ODA/GNI cuõng taêng leân khoaûng 0,34%. Ñoái vôùi khu vöïc Chaâu AÙ, Nhaät Baûn laø quoác gia cung caáp nguoàn voán ODA nhieàu nhaát, Trung Quoác vaø caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ laø nhöõng nöôùc tieáp nhaän ODA nhieàu nhaát. Treân theá giôùi Myõ laø moät trong nhöõng nöôùc taøi trôï lôùn nhaát nhöng Myõ khoâng maáy quan taâm ñeán khu vöïc naøy do vieäc phaân boå nguoàn voán ODA cuûa Myõ coù lieân quan ñeán yeáu toá chính trò maø Vieät Nam laø moät ví duï ñieån hình. Chuùng ta naèm ngoaøi danh saùch caùc nöôùc nhaän vieän trôï cuûa Myõ trong moät thôøi gian khaù daøi keå töø sau khi keát thuùc chieán tranh Vieät Nam (keå töø ngaøy 30/04/1975). Trong thôøi gian aáy, Myõ vieän trôï cho chuû yeáu Thailand vaø Phillipine. Ñoái vôùi khu vöïc Chaâu Phi, caùc nöôùc nhö Cameroon, Tanzanya... ñaây laø khu vöïc taäp trung haàu heát caùc nöôùc ngheøo nhaát treân theá giôùi neân nguoàn vieän trôï ñi vaøo caùc nöôùc naøy chuû yeáu laø vieän trôï khoâng hoaøn laïi vaø nguoàn vieän trôï thöôøng chieám tyû leä cao so vôùi caùc khu vöïc khaùc. Tuy nhieân, nguoàn vieän trôï daønh cho caùc nöôùc naøy laïi khoâng maáy hieäu quaû, toång chi phí ñaàu tö vaøo khu vöïc naøy raát cao, thaáp nhaát cuõng chieám 20% GDP cuûa caùc nöôùc naøy nhöng maëc duø coù vieän trôï nhöng möùc taêng tröôûng cuûa caùc nöôùc naøy chæ ñaït khoaûng 1% ñeán 3%). Baûng 1-3: Phaân boå ODA theo vuøng cuûa 10 Nhaø taøi trôï lôùn (naêm 2000) ÑVT: % Stt Vuøng Nhaät Myõ Ñöùc Phaùp Haø Lan Anh YÙ Thuïy Ñieån Cana da Ñan Maïch 1 Chaâu AÙ 41,2 5,5 22,9 7,3 5,0 10,2 8,7 10,2 18,8 11,9 17 2 Nam AÙ 20,0 6,8 11,7 2,4 16,3 22,6 1,5 1,5 15,6 15,3 3 Trung Ñoâng 4,8 26,4 7,5 2,1 6,0 3,5 2,6 5,5 2,6 0,9 4 Nam Myõ 5,6 5,3 7,5 3,3 11,3 3,2 3,2 5,9 8,4 2,5 5 Baéc vaø Trung Myõ 5,0 15,1 5,0 1,9 13,9 5,8 7,9 8,3 10,2 5,9 6 Nam Sahara Chaâu Phi 11,6 21,6 25,4 53,4 38,3 45,9 39,9 29,0 34,5 43,3 7 Baéc Sahara Chaâu Phi 2,5 12,0 8,3 15,7 1,8 1,2 30,2 30,2 7,7 8,0 8 Chaâu AÂu 8 2,6 11,4 0,8 7,2 6,3 6,0 9,4 1,6 0,3 9 Chaâu Ñaïi Döông 1,3 4,7 0,3 13,1 0,2 1,3 0,0 0,0 0,4 11,9 Coäng 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Nguoàn: Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Tp. HCM Vôùi moät nguoàn voán ñaàu tö quaù lôùn nhöng hieäu quaû mang laïi thaáp ñaõ laøm naûn loøng caùc Nhaø taøi trôï vaø hoï muoán tìm kieám moät khu vöïc khaùc coù tính haáp daãn hôn vaø Chaâu AÙ laø khu vöïc hoï thaáy laø coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoù do toác ñoä phaùt trieån cuûa GDP ngaøy caøng taêng, ñieàu kieän veà moâi tröôøng kinh teá-chính trò oån ñònh... Chính vì lyù do ñoù maø nguoàn voán ODA ñaõ chuyeån sang khu vöïc naøy. Beân caïnh dieãn bieán cuûa nguoàn voán ODA song phöông, nguoàn voán ODA ña phöông chieám tyû leä khieâm toán hôn nhöng mang laïi cho caùc nöôùc tieáp nhaän nhöõng nguoàn lôïi to lôùn hôn do muïc ñích taøi trôï chính cuûa caùc Toå chöùc TCQT laø nhaân ñaïo, giuùp ñôõ caùc nöôùc chaäm phaùt trieån laø chuû yeáu. Qua nghieân cöùu tình hình nguoàn voán ODA treân theá giôùi Chính phuû Vieät Nam caàn thaáy roõ nhöõng vaán ñeà sau: - Thöù nhaát: Hieän nguoàn voán ODA hieän ñang taäp trung chuû yeáu ôû khu vöïc Chaâu AÙ. Vì vaäy Chính phuû Vieät Nam caàn coù nhöõng ñònh höôùng vaø chính saùch ñeå coù theå thu huùt ñöôïc nguoàn voán ODA song phöông vaø nguoàn voán ODA ña phöông. - Thöù hai: Ñoái vôùi nguoàn voán ODA song phöông daønh cho khu vöïc Chaâu AÙ, Nhaät Baûn laø nöôùc cung caáp nguoàn voán ODA lôùn nhaát. Beân caïnh ñoù, Nhaät Baûn hieän ñang laø nöôùc cung caáp ODA nhieàu nhaát cho Vieät Nam. Vì vaäy, Chính phuû Vieät Nam caàn coù chính saùch ñoái vôùi Nhaø taøi trôï naøy ñeå laøm sao coù theå thu huùt ñöôïc nguoàn voán naøy. 18 - Thöù ba: Ñoái vôùi caùc chöông trình, döï aùn veà phaùt trieån giaùo duïc, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, ñieän khí hoùa noâng thoân... noùi chung laø nhöõng chöông trình naèm trong muïc tieâu cuûa nguoàn voán ODA ña phöông. Treân cô sôû ñoù, Chính phuû Vieät Nam caàn coù chính saùch thích hôïp ñeå thu huùt nguoàn voán naøy. 1.3.2. Xu höôùng phaùt trieån nguoàn voán ODA treân theá giôùi Tyû troïng ODA song phöông coù xu höôùng taêng leân, ODA ña phöông coù xu höôùng giaûm xuoáng. Döï kieán ODA song phöông taêng töø 69% leân 75% vaø ODA ña phöông giaûm töø 31% xuoáng coøn 25%. Keát quaû treân laø heä quaû cuûa quaù trình ñoái thoaïi tröïc tieáp giöõa caùc quoác gia, caùc nöôùc coù quan heä vôùi nhau khoâng coøn phaûi thoâng qua caùc toå chöùc quoác teá nöõa. Möùc ñoä caïnh tranh ñeå thu huùt nguoàn voán ODA giöõa caùc nöôùc ñang phaùt trieån seõ taêng leân gay gaét, nöôùc naøo cuõng ñöa ra nhöõng chieán löôïc thu huùt caùc nguoàn voán beân ngoaøi. Tuy nhieân, nguoàn voán ODA tyû leä nghòch vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá, nhöõng nöôùc coù toác ñoä phaùt trieån kinh teá khaù seõ bò caét giaûm vieän trôï khoâng hoaøn laïi vaø thay vaøo ñoù laø caùc khoaûn voán FDI. Trieån voïng gia taêng ODA ít laïc quan, maëc duø Ñaïi hoäi ñoàng LHQ ñaõ kieán nghò gia taêng möùc ñoùng goùp cuûa caùc nöôùc phaùt trieån daønh cho caùc nöôùc ñang vaø keùm phaùt trieån. Muïc tieâu cuûa möùc ñoùng goùp cuûa caùc nöôùc phaùt trieån laø 0,70%/GDP cho vieän trôï ñöôïc Ñaïi hoäi ñoàng LHQ thoâng qua vaøo naêm 1970 nhöng khaû naêng naøy khoù trôû thaønh hieän thöïc. Bình quaân vieän trôï cuûa caùc nöôùc phaùt trieån trong nhöõng thaäp nieân 70 vaø 80 chæ chieám khoaûng 0,33%/GDP thì ñeán thaäp kyû 90, tyû troïng treân chæ coøn khoaûng 0,25%/GDP. Vôùi xu höôùng taêng leân veà tyû troïng cuûa nguoàn voán ODA song phöông vaø giaûm xuoáng cuûa nguoàn voán ODA ña phöông, chuùng ta caàn coù nhöõng bieän phaùp, chính saùch, chöông trình thích hôïp ñeå taäp trung thu huùt nguoàn voán ODA ña phöông vaø cuï theå laø thoâng qua quaù trình ñoái thoaïi tröïc tieáp giöõa Chính phuû Vieät Nam vaø Nhaø taøi trôï maø quan troïng laø phaûi coù chöông trình, döï aùn haøi hoøa giöõa chính saùch cuûa Vieät Nam vaø Nhaø taøi trôï. 19 1.4. NGHIEÂN CÖÙU KINH NGHIEÄM VEÀ THU HUÙT, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODA CUÛA CAÙC NÖÔÙC 1.4.1. Nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trong vieäc thu huùt, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA Caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñaõ vaø ñang ñöôïc coäng ñoàng theá giôùi ñaùnh giaù cao trong vieäc söû duïng nguoàn voán ODA ñeå phaùt trieån neàn kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Thöïc teá ñaõ cho thaáy caùc nöôùc naøy ñaõ tieán haønh phaân boå ODA nhaän ñöôïc vaøo caùc lónh vöïc coù theå phaùt huy cao nhaát taùc duïng cuûa noù trong khoaûng thôøi gian ngaén nhaát vaø caùc lónh vöïc ñöôïc caùc nöôùc thuoäc khu vöïc naøy quan taâm, chuù yù ñaàu tö nhaát thuoäc veà noâng nghieäp, y teá, giaùo duïc, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, giao thoâng vaän taûi, baûo veä moâi tröôøng vaø heä thoáng vieãn thoâng. 1.4.1.1. Kinh nghieäm thu huùt Caùc khoaûn ODA vay ñöôïc daønh cho lónh vöïc noâng nghieäp chieám moät tyû troïng ñaùng keå. Nguoàn voán ODA cho lónh vöïc naøy ñöôïc söû duïng nhaèm muïc ñích giöõ vöõng söï oån ñònh veà an toaøn löông thöïc, thöïc phaåm cho nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc vaø ñaëc bieät chuù yù taêng cöôøng cho chaên nuoâi gia suùc-gia caàm. Töø vieäc xaùc ñònh ñuùng laõnh vöïc öu tieân ñaàu tö baèng nguoàn voán ODA maø Ñaøi Loan (nay ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng “con roàng cuûa Chaâu AÙ”) ñaõ daønh hôn 1/2 nguoàn voán vay töø nöôùc ngoaøi ñeå phaùt trieån lónh vöïc noâng nghieäp (khoaûng hôn 130 trieäu USD) vaøo naêm 1951; Nöôùc thöù hai laø Indonesia ñaõ söû duïng nguoàn voán ODA trong keá hoaïch vieän trôï hôïp taùc kyõ thuaät cuûa Nhaät Baûn taøi trôï töø naêm 1991 ñeán 1996 vaø ñaõ phaùt trieån thaønh coâng trang traïi chaên nuoâi vaø caùc laøng troàng troït noâng nghieäp ôû vuøng Ñoâng Nam Slawesh. Vôùi Thaùi Lan: Tröôùc khi tieán haønh xin vieän trôï, Chính phuû Thaùi Lan luoân chuaån bò toát cho mình döï aùn ñeå xin vieän trôï, cuï theå laø xem xeùt tröôùc caùc vaán ñeà: (1) Tính caáp thieát cuûa döï aùn; (2) Vieäc thöïc hieän döï aùn döïa treân nguoàn voán trong nöôùc hay vay töø nöôùc ngoaøi; (3) Xaùc ñònh roõ möùc voán caàn vay vaø nguoàn voán 20 Ngoaøi ra, khi Chính phuû chöa pheâ duyeät, caùc chuû döï aùn khoâng ñöôïc pheùp tieáp xuùc vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñeå nhaèm traùnh nhöõng cuoäc vaän ñoäng ngaàm khoâng khaùch quan. Beân caïnh ñoù, Chính phuû Thaùi Lan luoân choïn nhöõng laõnh vöïc öu tieân coù cô caáu hôïp lyù, cuï theå: (1) Nguoàn vieän trôï khoâng hoaøn laïi seõ ñöôïc öu tieân söû duïng vaøo caùc lónh vöïc haï taàng xaõ hoäi hoaëc nhöõng lónh vöïc coù taùc ñoäng lôùn ñeán ñaïi ña soá quaàn chuùng nhaân daân; (2) Nguoàn vieän trôï coù hoaøn laïi seõ söû duïng vaøo caùc lónh vöïc ñoøi hoûi phaûi coù nguoàn voán ñaàu tö lôùn, thôøi gian thu hoài voán daøi, khoâng coù tính haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. 1.4.1.2. Kinh nghieäm quaûn lyù Ñoái vôùi haïn möùc vay vaø traû nôï haøng naêm, Chính phuû Thaùi Lan ñaõ xaùc ñònh moïi khoaûn vay khoâng ñöôïc tính laø nguoàn thu ngaân saùch, nhöng caùc khoaûn traû nôï phaûi tính vaøo caùc khoaûn chi ñeå caân ñoái ngaân saùch quoác gia haøng naêm. Chính phuû Thaùi Lan thöôøng khoáng cheá: (1) Möùc vay nôï khoâng ñöôïc vöôït quaù 10% thu ngaân saùch vaø (2) Möùc traû nôï baèng 9% kim ngaïch xuaát khaåu hoaëc 20% chi ngaân saùch. 1.4.1.3. Kinh nghieäm söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán ODA Lónh vöïc giaùo duïc ñaøo taïo luoân ñöôïc caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ quan taâm vaø coi ñaây laø phöông tieän ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån neàn kinh teá-xaõ hoäi trong töông lai. Nhôø coù höôùng ñaàu tö ñuùng maø töø naêm 1988 ñeán 1993, Philippine ñaõ söû duïng nguoàn voán ODA cuûa Nhaät Baûn ñeå xaây döïng thaønh coâng khoaûng 380 tröôøng hoïc; cuõng trong thôøi gian naøy, Malaysia duøng nguoàn voán ODA ñeå mua saém caùc trang thieát bò hieän ñaïi ñeå trang bò cho caùc tröôøng daïy ngoaïi ngöõ, ñieàu naøy ñaõ giuùp Malaysia naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo vaø cô sôû vaät chaát phuïc vuï cho ñaøo taïo. 21 Ñoái vôùi Thaùi Lan: Chính phuû Thaùi Lan luoân quy ñònh roõ nguyeân taéc trong söû duïng nguoàn voán ODA, cuï theå: (1) Moãi döï aùn baét buoäc phaûi coù khoaûn chi veà tö vaán (chieám khoaûng 4% ñeán 5% trò giaù cuûa döï aùn) vaø vieäc thueâ tö vaán thì phía tö vaán phaûi laø nhöõng coâng ty tö vaán coù trình ñoä, naêng löïc thöïc söï veà thieát laäp caùc luaän chöùng veà kinh teá-kyõ thuaät, phaûi thieát keá chi tieát thöïc hieän döï aùn, mua saém caùc trang thieát bò coù tính naêng kyõ thuaät hieän ñaïi vôùi giaù caû hôïp lyù... Chính nhöõng chính saùch treân ñaõ giuùp Thaùi Lan luoân traû nôï ñuùng haïn, thu huùt ñöôïc nhieàu nguoàn vay vaø phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. 1.4.2. Nhöõng baøi hoïc thaát baïi Vieäc tieáp nhaän vaø söû duïng nguoàn voán ODA ñeàu coù tính hai maët: neáu söû duïng coù hieäu quaû, nguoàn voán naøy seõ giuùp nöôùc tieáp nhaän giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà veà maët kinh teá-xaõ hoäi caàn thieát vaø ñoàng thôøi giuùp neàn kinh teá-xaõ hoäi phaùt trieån. Tuy nhieân, söû duïng khoâng coù hieäu quaû hoaëc khoâng ñuùng muïc ñích thì noù khoâng nhöõng khoâng thuùc ñaåy ñöôïc neàn kinh teá-xaõ hoäi taêng tröôûng vaø phaùt trieån maø coøn taïo ra gaùnh naëng veà nôï nöôùc ngoaøi cho caùc nöôùc tieáp nhaän. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän cuï theå ôû nhöõng nöôùc thuoäc khu vöïc Chaâu Myõ La tinh vaø Chaâu Phi: - Baøi hoïc kinh nghieäm thöù nhaát: Ñoái vôùi Chaâu Myõ La tinh, coù nhöõng nöôùc söû duïng nguoàn voán ODA vaøo muïc ñích phi saûn xuaát, chuû yeáu duøng ñeå nhaäp khaåu haøng tieâu duøng. Beân caïnh ñoù, naïn tham nhuõng, hoái loä trong caùc quan chöùc Chính phuû cuûa caùc nöôùc naøy ñaõ khieán cho neàn kinh teá khoâng ñöôïc caûi thieän maø coøn rôi vaøo tình traïng bi ñaùt hôn tröôùc. Moät soá nöôùc coøn xem nheï hoaëc boû qua nguyeân taéc ñaáu thaàu caïnh tranh ñaõ daãn ñeán vieäc mua maùy moùc thieát bò cao hôn raát nhieàu so vôùi giaù thò tröôøng. - Baøi hoïc kinh nghieäm thöù hai laø: Veà cô caáu ñaàu tö baát hôïp lyù: Ñieàu naøy ñöôïc bieåu hieän cuï theå ôû Brazil vaøo nhöõng naêm thuoäc thaäp nieân 90 cuûa theá kyû 20 khi nöôùc naøy tieán haønh xaây caùc coâng trình haï taàng vôùi löôïng voán ñaàu tö raát lôùn (chieám ñeán khoaûng ¾ löôïng voán cho ñaàu tö phaùt trieån), cuï theå: (1) Xaây döïng nhieàu nhaø maùy thuûy ñieän hieän ñaïi vôùi soá voán ñaàu tö cho 01 nhaø maùy ñaõ cao gaáp 10 laàn soá voán ñaàu tö vaøo thuûy lôïi ôû vuøng Ñoâng Baéc; vaø (2) Xaây döïng toå hôïp 22 coâng-noâng nghieäp gang theùp ôû vuøng Ñoâng Baéc vôùi toång voán ñaàu tö quaù lôùn laø 62 tyû USD... Chính ñieàu naøy ñaõ laøm cho Brazil trôû thaønh con nôï lôùn nhaát theá giôùi vôùi toång nôï laø 108 tyû USD vaøo naêm 1986. - Baøi hoïc kinh nghieäm thöù ba: Nhö chuùng ta ñaõ bieát, Chaâu Phi laø khu vöïc ngheøo nhaát theá giôùi. Ñeå giuùp cho caùc nöôùc trong khu vöïc naøy thoaùt khoûi tình caûnh ñoùi ngheøo, caùc toå chöùc Chính phuû vaø Phi Chính phuû ñaõ tieán haønh vieän trôï raát lôùn cho khu vöïc naøy. Tuy nhieân, thay vì ñaàu tö vaøo lónh vöïc noâng nghieäp (lónh vöïc chính ñeå thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån vaø giaûi quyeát ñöôïc naïn ñoùi cuûa nhöõng nöôùc naøy), thì Chính phuû caùc nöôùc laïi taäp trung vaøo vieäc phaùt trieån thaønh thò vaø xaây döïng caùc bieät thöï lôùn. Ñaây chính laø nguyeân nhaân ñeå ñöa caùc nöôùc naøy ngaøy caøng laâm vaøo tình traïng ñoùi ngheøo hôn do vieäc ñaàu tö khoâng ñuùng muïc ñích. Töø nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng vaø nhöõng baøi hoïc thaát baïi cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung nhìn nhaän vaø thaáy roõ nhöõng vaán ñeà sau: - Baøi hoïc 1: Nhaän thöùc roõ veà vai troø vaø baûn chaát nguoàn voán ODA khoâng phaûi laø nguoàn voán cho khoâng vaø ñoù laø moät khoaûn vay nöôùc ngoaøi (ngay caû ñoái vôùi nhöõng khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi) ñeå coù chính saùch vaø muïc tieâu ñuùng ñaén. - Baøi hoïc 2: Khi tieán haønh thu huùt nguoàn voán ODA caùc chöông trình döï aùn ODA phaûi ñöôïc xaây döïng döïa treân cô caáu vaø quy hoaïch hôïp lyù cuûa töøng ngaønh, töøng vuøng ñaûm baûo vieäc thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn naøy laø ñuùng höôùng ñaûm baûo nguoàn voán ODA ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû. - Baøi hoïc 3: Khi thöïc hieän döï aùn phaûi ñaûm baûo döï aùn luoân ñöôïc thöïc hieän ñuùng tieán ñoä ñeå khoâng laøm aûnh höôûng ñeán vaán ñeà giaûi ngaân cuûa caùc Nhaø taøi trôï cuõng nhö ñaûm baûo vaán ñeà traû nôï vay ñuùng haïn vaø ñaày ñuû cho Nhaø taøi trôï. 1.5. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I: Noäi dung chuû yeáu cuûa Chöông 1 nghieân cöùu caùc vaán ñeà sau: - Nguoàn goác cuûa ODA vaø thöïc chaát cuûa noù; - Caùc loaïi nguoàn voán ODA vaø caùch phaân loaïi chuùng; - Vai troø vaø yù nghóa cuûa nguoàn voán ODA ñoái vôùi caû Beân tieáp nhaän vaø Beân taøi trôï; - Tình hình vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa nguoàn voán ODA treân theá giôùi hieän nay ñeå thoâng qua ñoù thaáy ñöôïc vieäc caàn laøm cuûa chuùng ta trong thôøi gian tôùi; 23 - Nghieân cöùu kinh nghieäm veà thu huùt, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm thieát thöïc ñoái vôùi ñeà taøi. 24 CHÖÔNG 2: TÌNH HÌNH TIEÁP NHAÄN, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODATAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2.1. TÌNH HÌNH ODA CUÛA VIEÄT NAM Nhö chuùng ta ñaõ bieát, nguoàn voán ODA laø nguoàn voán vay hoaëc nhaän taøi trôï giöõa Chính phuû Vieät Nam vaø Nhaø taøi trôï (song phöông, ña phöông). Ñeå thaáy ñöôïc thöïc traïng cuõng nhö coù ñöôïc nhöõng phaân tích, nhöõng nhaän ñònh saâu saéc, khaùch quan veà tình hình tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng nhö vai troø cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh ñoái vôùi vieäc thu huùt nguoàn voán ODA thì chuùng toâi nghieân cöùu toång quan veà tình hình ODA ôû Vieät Nam. Trong boái caûnh hieän nay, khi nguoàn ODA khoù coù khaû naêng gia taêng trong khi nhu caàu phaùt trieån ñoøi hoûi nguoàn löïc naøy raát lôùn, do vaäy Chính phuû Vieät Nam cam keát phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc nhaø taøi trôï nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán ODA, thoâng qua vieäc ñaùnh giaù töø Vieät Nam (caùi chung) vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh (caùi rieâng) ñeå ñeà ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp cho quaù trình thu huùt, tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû Chöông 3. 2.1.1. Toång quan veà tình hình thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua Töø naêm 1950, Vieät Nam ñaõ thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi caùc nöôùc XHCN vaø nhaän ñöôïc nhieàu khoaûn vieän trôï ODA. Trong nhöõng naêm chieán tranh, chuùng ta ñaõ vöôït qua nhöõng khoù khaên thieáu thoán, coù ñuû söùc maïnh ñeå chieán thaéng vaø giaønh ñoäc laäp moät phaàn cuõng nhôø vaøo nhöõng khoaûn vieän trôï naøy. Giai ñoaïn sau 1975 ñeán tröôùc naêm 1993 caùc nöôùc trong Heä thoáng XHCN laâm vaøo giai ñoaïn khuûng hoaûng veà chính trò, trong khi ñoù chính saùch thuø ñòch cuûa Myõ, caám vaän ñoái vôùi Vieät Nam cuûa Myõ vaø haøng loaït caùc söï kieän chính trò trong kku vöïc xaûy ra nhö cuoäc chieán tranh bieân giôùi Taây-Nam vaø bieân giôùi phía Baéc, nguoàn taøi trôï ODA cho neàn kinh teá cuûa Vieät nam taïm thôøi bò giaùn ñoaïn. Töø naêm 1993, sau khi 25 Vieät Nam ruùt quaân ñoäi khoûi Campuchia caùc Toå chöùc TCQT vaø nhöõng Nhaø taøi trôï song phöông noái laïi quan heä vaø taøi trôï cho Vieät Nam nhieàu hôn do chuùng ta ñaõ coù nhöõng chính saùch caûi caùch kinh teá phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån chung cuûa theá giôùi, ñieàu naøy ñöôïc khaúng ñònh qua caùc hoäi nghò thöôøng nieân cuûa nhoùm VCG. Nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ODA ñaõ hoã trôï taêng cöôøng naêng löïc, phaùt trieån theå cheá cho nhieàu lónh vöïc quan troïng nhö: taøi chính, ngaân haøng, caûi caùch haønh chính coâng... goùp phaàn giuùp Vieät Nam ñaït ñöôïc taêng tröôûng kinh teá, xoaù ñoùi giaûm ngheøo vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân. 2.1.1.1. Tình hình thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA Hoäi nghò caùc nhaø taøi trôï daønh cho Vieät Nam hoïp vaøo thaùng 11 naêm 1993 taïi Paris (Phaùp) ñaùnh daáu cho vieäc thieát laäp quan heä ñaày ñuû veà hôïp taùc phaùt trieån giöõa Vieät Nam vaø coäng ñoàng taøi trôï quoác teá. Töø ñoù ñeán nay, Vieät Nam ñaõ hôïp taùc vôùi coäng ñoàng caùc nhaø taøi trôï toå chöùc thaønh coâng 13 Hoäi nghò Nhoùm tö vaán caùc nhaø taøi trôï (Hoäi nghò CG) vaø ñöôïc coäng ñoàng caùc nhaø taøi trôï cam keát hoã trôï nguoàn voán ODA töø naêm 1993 ñeán 2004 laø 28,82 tyû USD: Baûng 2-1: Tình hình cam keát vaø thöïc hieän ODA thôøi kyø 1993-2004 ÑVT:Trieäu USD Naêm Cam keát ODA Kyù keát Thöïc hieän ODA Tyû leä thöïc hieän/kyù keát (%) (1) (2) (3) (4) (5) = (4) / (3) 1993 1.810 413 1994 1.940 2.079 725 54,74 1995 2.260 1.656 737 44,50 1996 2.430 1.798 900 50,06 1997 2.400 2.276 1.000 43,94 1998 *2.200 1.421 1.242 87,40 1999 **2.210 1.659 1.350 81,37 2000 2.400 1.705 1.650 96,77 2001 2.400 2.130 1.500 70,42 2002 2.500 2.100 1.528 72,76 2003 2.830 2.460 1.421 57,76 2004 3.440 2.243 1.650 73,56 Coäng 28.820 21.527 14.116 65,57 Nguoàn: Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu tö Ghi chuù: (*) Chöa keå 0,5 tyû USD döï tính hoã trôï caûi caùch kinh teá; 26 (**) Chöa keå 0,7 tyû USD döï tính hoã trôï caûi caùch kinh teá. a. Caùc nhaø taøi trôï ODA cho Vieät nam: Hieän taïi Vieät Nam phaùt trieån quan heä hôïp taùc phaùt trieån vôùi 29 nhaø taøi trôï song phöông, 19 ñoái taùc ña phöông vaø hôn 350 toå chöùc phi Chính phuû nöôùc ngoaøi. Taïi Hoäi nghò CG 12 naêm 2004, coù ba nhaø taøi trôï vôùi möùc cam keát cao nhaát laø Nhaät Baûn (902 trieäu USD), WB (750 trieäu USD) vaø Phaùp (444 trieäu USD). Neáu xeùt trong suoát giai ñoaïn 1993-2004 thì ba nhaø taøi trôï coù quy moâ cung caáp ODA cao nhaát laø Nhaät Baûn, WB vaø ADB chieám 70%-80% toång giaù trò caùc ñieàu öôùc quoác teá veà ODA ñöôïc kyù keát, trong ñoù Nhaät Baûn chieám gaàn 40%. b. Phaân tích cô caáu voán cung caáp cho Vieät Nam: Ñeå söû duïng nguoàn voán ODA cam keát, töø 1993-2004, Chính phuû Vieät Nam ñaõ kyù keát vôùi caùc nhaø taøi trôï caùc Ñieàu öôùc Quoác teá cuï theå veà ODA trò giaù 21,5 tyû USD, ñaït khoaûng 75% toång nguoàn voán ODA cam keát tính ñeán heát naêm 2004, trong ñoù, voán vay öu ñaõi khoaûng 18,05 tyû USD (81,3%) vaø vieän trôï khoâng hoaøn laïi khoaûng 4,14 tyû USD (18,6%). Theo baûng toång hôïp cuûa Boä KHÑT veà caùc chöông trình vaø döï aùn thöïc hieän ñeán 30/07/2005 laø 15,74 tyû USD, trong ñoù vay öu ñaõi laø 13,61 tyû USD vaø vieän trôï khoâng hoaøn laïi laø 2,13 tyû USD, qua nhöõng soá lieäu nhö treân cho thaáy tyû leä voán ODA vieän trôï khoâng hoaøn laïi raát thaáp. Bieåu ñoà 2-1: Cô caáu nguoàn voán ODA vay-vieän trôï caùc chöông trình döï aùn thöïc hieän ñeán 30/07/2005 Voán vay 86% Vieän trôï khoâng hoaøn laïi 14% Nguoàn: Ñoà thò döïa treân soá lieäu cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (Chi tieát xin xem phuï luïc 1) Vieän trôï khoâng hoaøn laïi cuûa Vieät nam ñaït töø 14-18% trong toång soá ODA. Qua ñoù cho thaáy tyû leä vieäc trôï khoâng hoaøn laïi treân toång voán ODA cam keát maø 27 Vieät Nam nhaän ñöôïc töông ñoái thaáp (möùc bình quaân theá giôùi laø 25%, tröôøng hôïp ñaëc bieät nhö Malaysia tyû leä naøy ñaït 30%). Theo ñaùnh giaù cuûa nhaø taøi trôï, ngoaøi nguyeân nhaân khaùch quan laø do xu höôùng chung cuûa Theá giôùi thì nguyeân nhaân chuû yeáu laø vieäc chuû ñoäng ñöa ra caùc chöông trình, döï aùn ñeå ñöôïc hoã trôï khoâng hoaøn laïi cuûa phía Vieät Nam thieáu söùc thuyeát phuïc. c. Phaân tích cô caáu taøi trôï ODA theo ngaønh: Nguoàn voán ODA ñaõ ñöôïc taäp trung hoã trôï cho caùc lónh vöïc phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi öu tieân cuûa Chính phuû: Giao thoâng vaän taûi (29,2%); naêng löôïng chuû yeáu laø phaùt trieån heä thoáng ñieän, maïng löôùi truyeàn taûi vaø phaân phoái ñieän (18,9%); ngaønh noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân goàm caû thuyû saûn, laâm nghieäp vaø thuyû lôïi (14,3%); moâi tröôøng (11,6%), tieáp theo laø ngaønh y teá-xaõ hoäi, giaùo duïc-ñaøo taïo. Ngoaøi ra, nguoàn voán ODA cuõng hoã trôï ñaùng keå cho ngaân saùch cuûa Chính phuû ñeå thöïc hieän ñieàu chænh cô caáu kinh teá vaø thöïc hieän chính saùch caûi caùch kinh teá (caùc khoaûn tín duïng ñieàu chænh cô caáu kinh teá, ñieàu chænh cô caáu kinh teá môû roâng...). Baûng 2-2: Toång hôïp chöông trình döï aùn ODA ñeán 30/07/2005 theo ngaønh ÑVT: Trieäu USD Trong ñoù Stt Teân chöông trình, döï aùn Toång soá Cô caáu (%) Vay Vieän trôï 1 Giao thoâng vaän taûi 4.593,22 29,2 4.465,89 127,33 2 Naêng löôïng 2.977,97 18,9 2.951,38 26,59 3 Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân 2.257,69 14,3 1.744,23 513,46 4 Moâi tröôøng 1.823,25 11,6 1.447,89 375,36 5 Giaùo duïc ñaøo taïo 712,87 4,5 501,30 211,57 6 Y teá 603,59 3,8 291,85 311,74 7 Phaùt trieån ñoâ thò 461,25 2,9 452,96 8,29 8 Taøi chính-ngaân haøng 380,52 2,4 324,52 56,00 9 Hoã trôï ngaân saùch 329,77 2,1 285,90 43,87 10 Coâng nghieäp 301,01 1,9 270,92 30,09 11 Böu chính-Vieãn thoâng 256,56 1,6 256,56 - 12 Vaên hoùa-Thoâng tin 209,23 1,3 193,68 15,55 13 Caûi caùch haønh chính 145,88 0,9 99,33 46,55 14 Quaûn lyù nhaø nöôùc 125,46 0,8 34,00 91,46 28 15 Xaõ hoäi 70,31 0,4 19,46 50,85 16 Khoa hoïc-Coâng ngheä 24,54 0,2 - 24,54 17 An ninh, quoác phoøng 4,51 0,03 - 4,51 18 Ngaønh khaùc 461,52 2,9 273,25 188,27 Toång coäng 15.739,15 100,00 13.613,12 2.126,03 Nguoàn: Baûng ñöôïc vieát döïa treân soá lieäu cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (Soá lieäu chi tieát xin xem phuï luïc 1) 2.1.1.2. Tình hình giaûi ngaân voán ODA Keå töø khi noái laïi quan heä vôùi caùc nhaø taøi trôï töø naêm 1993 ñeán nay, tình hình cam keát voán ODA taêng ñaùng keå. Tuy nhieân, soá voán ODA giaûi ngaân vaø ñöa vaøo ñaàu tö phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi treân phaïm vi caû nöôùc coøn raát thaáp so vôùi toång soá voán ODA ñaõ ñöôïc caùc nhaø taøi trôï cam keát vaø kyù keát. Bieåu ñoà 2-2: Tình hình kyù keát vaø giaûi ngaân ODA giai ñoaïn töø 1995-2004 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Tr ie äu U SD Cam kÕt Ký kÕt Gi¶i ng©n Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Trong thôøi gian gaàn ñaây tyû leä voán ODA giaûi ngaân treân soá voán kyù keát ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå tuy nhieân nhìn chung coøn raát thaáp, chæ ñaùp öùng ñöôïc 70%-80% yeâu caàu giaûi ngaân bình quaân 1 naêm cuûa kyø keá hoaïch 5 naêm 2001- 2005. Theo keá hoaïch giai ñoaïn 2001-2005 laø 10-11 tyû USD, do ñoù ñoøi hoûi toác ñoä giaûi ngaân nguoàn voán ODA phaûi ñaït möùc 2 tyû USD/naêm, song thöïc teá thôøi gian qua toác ñoä giaûi ngaân bình quaân haøng naêm chæ ñaït töø 1-1,5 tyû USD/naêm. Con soá naøy chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. 29 2.1.2. NHÖÕNG THAØNH TÖÏU ÑAÏT ÑÖÔÏC VAØ HAÏN CHEÁ TRONG QUAÙ TRÌNH QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG VOÁN ODA ÔÛ VIEÄT NAM. 2.1.2.1. Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc Töø naêm 1993 ñeán nay nguoàn voán Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñaõ ñem laïi nhöõng thaønh töïu böôùc ñaàu quan troïng. Haøng traêm döï aùn ODA ñaõ ñöôïc ñöa vaøo thöïc hieän vôùi toång soá voán ñöôïc kyù keát vôùi caùc nhaø taøi trôï (tính ñeán heát naêm 2004) leân ñeán 21,53 tyû USD, ñaït khoaûng 72% toång voán ODA ñaõ cam keát. Toång soá voán giaûi ngaân qua caùc naêm töø 1993 ñeán 2004 ñaït khoaûng 14,83 tyû USD. Ñoàng thôøi, tình hình thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn ODA cuõng ñöôïc nhaän ñònh laø ñaõ coù böôùc tieán trieån khaù, naêm sau cao hôn naêm tröôùc vaø tieán ñoä giaûi ngaân haøng naêm coù nhieàu tieán boä. Nhieàu döï aùn ODA ñaõ hoaøn thaønh vaø ñöa vaøo söû duïng, goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, hoã trôï tích cöïc cho quaù trình phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Thoâng qua vieäc thu huùt ODA, caùc nöôùc vaø caùc toå chöùc taøi trôï quoác teá hieåu roõ hôn veà chuû tröông vaø chính saùch phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Cam keát ODA naêm sau cao hôn naêm tröôùc, keå caû trong nhöõng naêm kinh teá theá giôùi xa suùt. Qua ñoù, cho thaáy söï ñoàng tình vaø uûng hoä cuûa quoác teá ñoái vôùi ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa nöôùc ta, goùp phaàn naâng cao vò theá cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá. Trong boái caûnh nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc coøn thaáp chöa ñuû ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Nhôø nguoàn voán ODA, cô sôû haï taàng kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø phaùt trieån. Qua ñoù khôi daäy nguoàn voán trong nöôùc vaø taïo ñieàu kieän thu huùt nguoàn voán FDI, thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. Nguoàn voán ODA ñaõ goùp phaàn cho söï thaønh coâng cuûa nhieàu chöông trình coù yù nghóa xaõ hoäi nhö: chöông trình tieâm chuûng môû roäng, chöông trình suy dinh döôõng, chöông trình keá hoaïch hoaù gia ñình, chöông trình xoaù ñoùi giaûm ngheøo... 30 Ñoàng thôøi thoâng qua moät soá lôùn döï aùn hoã trôï kyõ thuaät ñaõ coù taùc duïng giuùp taêng cöôøng naêng löïc vaø phaùt trieån theå cheá treân nhieàu lónh vöïc, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, xaây döïng phaùp luaät, caûi caùch haønh chính... ñaëc bieät thoâng qua caùc döï aùn ODA goùp phaàn naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa caùn boä trong nöôùc vaø coâng ngheä tieân tieán cuõng nhö kinh nghieäm quaûn lyù ñöôïc chuyeån giao ñaây laø moät yeáu toá heát söùc quan troïng maø ODA mang laïi. 2.1.2.2. Nhöõng khoù khaên haïn cheá Trong thôøi gian gaàn ñaây tình hình thu huùt vaø söû duïng voán ODA ñaõ coù nhieàu tieán trieån toát soá voán ODA ñöôïc kyù keát vaø giaûi ngaân naêm sau cao hôn naêm tröôùc. Tuy nhieân, hieän nay phaàn lôùn caùc döï aùn ODA ñeàu chaäm tieán ñoä. Beân caïnh ñoù coâng taùc quaûn lyù vaø söû duïng ODA ôû Vieät Nam cuõng coøn coù nhöõng maët yeáu keùm vaø ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên, thaùch thöùc, nhaát laø ôû caùc khaâu chuaån bò, toå chöùc thöïc hieän vaø theo doõi vaø ñaùnh giaù döï aùn. Qua phaân tích ñaùnh giaù vieäc thu huùt, cuõng nhö quaûn lyù vaø söû duïng voán ODA trong thôøi gian qua coù theå thaáy coøn toàn taïi nhöõng maëc haïn cheá sau: - Nhaän thöùc chöa ñuùng vaø ñaày ñuû veà vai troø vaø baûn chaát cuûa nguoàn voán ODA, moät soá cô quan quaûn lyù vaø tieáp nhaän ODA, quan nieäm ODA khoâng hoaøn laïi laø Chính phuû caáp khoâng vaø voán vay ODA seõ do Chính phuû traû. Chính töø nhaän thöùc sai leäch naøy ñaõ daãn ñeán vieäc söû duïng nguoàn voán ODA keùm hieäu quaû vaø nhieàu döï aùn khoâng coù khaû naêng traû ñöôïc nôï. Cuï theå theo baùo caùo cuûa Boä Taøi Chính veà vieäc kieåm tra veà tình hình thöïc hieän vaø quaûn lyù voán ODA taïi moät soá boä ngaønh trung öông vaø caùc tænh, thaønh phoá ñaõ phaùt hieän 34 döï aùn gaëp khoù khaên traû nôï voán vay, chuû yeáu laø caùc döï aùn coâng nghieäp cheá bieán; 31 - Heä thoáng vaên baûn phaùp quy thieáu tính ñoàng boä, thieáu nhaát quaùn hay thay ñoåi vaø thieáu cheá taøi nghieâm minh. Cuï theå, heä thoáng caùc vaên baûn phaùp quy lieân quan ñeán hoaït ñoäng quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng (nhö Nghò ñònh 52/CP, Nghò ñònh 07/CP vaø Nghò ñònh 12/CP) vaø Quy cheá ñaáu thaàu (Nghò ñònh 88/CP, Nghò ñònh 06/CP, Nghò ñònh 14/CP) ñang bò nhieàu taùc ñoäng khoâng oån ñònh, ñaëc bieät laø söï ra ñôøi cuûa Nghò ñònh 16/2005/NÑ-CP veà quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng coâng trình coù nhieàu ñieåm khaùc bieät ñoái vôùi caùc vaên baûn phaùp quy lieân quan khaùc trong khi chöa coù höôùng daãn thöïc hieän roõ raøng khieán cho caùc ñòa phöông vaø Ban QLDA gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc thöïc hieän laäp döï toaùn, thaåm ñònh döï aùn, laäp thaåm ñònh hoå sô thieát keá, döï toaùn... gaây chaäm treã thöïc hieän döï aùn; - Coâng taùc chuaån bò thöïc hieän döï aùn coøn chaäm, do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan vaø chuû quan nhö: coâng taùc ñeàn buø taùi ñònh cö, giaûi phoùng maët baèng ñoái vôùi caùc döï aùn coù xaây döïng cô baûn coøn nhieàu vöôùng maéc, coâng taùc thaåm ñònh vaø pheâ duyeät döï aùn ñoøi hoûi phaûi coù pheâ chuaån cuûa Thuû töôùng Chính phuû ôû nhieàu giai ñoaïn khaùc nhau gaây ra söï chaäm treã vaø thieáu linh hoaït, coâng taùc ñaáu thaàu chaäm treã vaø vieäc toå chöùc ñaàu thaàu ôû nhieàu nôi chöa toát daãn ñeán phaûi trình duyeät nhieàu laàn. Beân caïnh ñoù, quy trình vaø thuû tuïc ODA cuûa Vieät Nam coøn röôøm raø vaø quy ñònh cuûa moät soá nhaø taøi trôï coøn raát phöùc taïp; - Voán ñoái öùng nhieàu luùc coøn chöa ñaûm baûo kòp thôøi cho tieán ñoä thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn; - Naêng löïc vaø kinh nghieäm cuûa caùc Ban QLDA taïi Trung öông vaø Ñòa phöông coøn nhieàu haïn cheá, ñaëc bieät veà ñaáu thaàu vaø quaûn lyù hôïp ñoàng daãn ñeán phaûi trình duyeät nhieàu laàn laøm keùo daøi thôøi gian xöû lyù, gaây chaäm treã cho tieán ñoä thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn; - Vieäc chuaån bò döï aùn chöa thaät kyõ daãn ñeán nhöõng thay ñoåi trong quaù trình trieån khai thöïc hieän döï aùn. Beân caïnh ñoù, chaát löôïng thieát keá döï aùn chöa cao hoaëc thieát keá caùc döï aùn phöùc taïp, goàm nhieàu caáu phaàn khaùc nhau trong moät 32 ; - Hieäu quaû cuûa caùc döï aùn töø nguoàn voán ODA cuõng nhö vieäc vaän haønh vaø khai thaùc noù sau khi ñöa vaøo söû duïng chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc daãn ñeán nhieàu döï aùn keùm hieäu quaû. Theo oâng Klaus Rohland, Giaùm ñoác quoác gia Ngaân haøng theá giôùi taïi Vieät Nam trong hoäi thaûo “Naâng cao naêng löïc quaûn lyù toaøn dieän ODA” nhaän ñònh “90% caùc döï aùn taïi Vieät Nam ñang gaëp phaûi tình traïng thieáu chæ tieâu thöïc teá vaø chöa ñaùp öùng thoaû ñaùng muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ví nhö xaây moät khu daân cö roåi ñeå ñaáy, 5 naêm sau môùi xaây tieáp beänh vieän vaø tröôøng hoïc”. Vieäc söû duïng caùc nguoàn voán taøi trôï ôû Vieät Nam trong nöõa ñaàu naêm 2005 laø coù hieäu quaû nhöng ñieàu quan troïng hôn laø chuùng ta phaûi taäp trung hôn nöõa vaøo chaát löôïng ñaàu tö, bôûi cho ñeán nay Vieät Nam vaãn thieân veà soá löôïng. Theo oâng neáu khoâng coù chaát löôïng thì ñaàu tö chæ laø moät söï laõng phí. 2.1.3. YÙ nghóa nghieân cöùu thu huùt nguoàn voán ODA cuûa Vieät Nam ñoái vôùi vieäc thu huùt vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh Töø caùc nghieân cöùu caùc muïc 2.1.1 vaø 2.1.2 chuùng toâi keát luaän sau ñaây veà nghieân cöùu thu huùt nguoàn voán ODA cuûa Vieät Nam, caùc keát luaän naøy coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi vieäc thu huùt, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh: - Chöa coù söï phaân boå hôïp lyù veà nguoàn voán ODA cho nhöõng ngaønh, nhöõng coâng trình thöïc söï caàn thieát vaø mang laïi hieäu quaû cao. Ñaây laø vaán ñeà chung cuûa Vieät Nam vaø cuõng laø vaán ñeà cuûa Thaønh phoá, do ñoù, Thaønh phoá caàn coù chính saùch vaø söï phaân boä hôïp lyù veà nguoàn voán ODA treân ñòa baøn cuûa mình; - Chöa thaät söï chuù troïng ñeán coâng taùc ñaàu tö, ñaøo taïo naâng cao naêng löïc caùn boä thuoäc caùc boä phaän coù lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh nhu caàu vaø ñaøm phaùn, kyù keát nhöõng hieäp ñònh vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi. Maëc duø Thaønh phoá khoâng thöïc 33 hieän vieäc ñaøm phaùn, kyù keát nhöng Chính phuû kyù keát caùc hieäp ñònh veà ODA ñeàu döïa treân nhu caàu cuûa töøng vuøng (trong ñoù coù Thaønh phoá). Vì vaäy, Thaønh phoá caàn chuù troïng ñeán coâng taùc ñaàu tö, ñaøo taïo caùn boä coù lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh nhu caàu veà caùc chöông trình, döï aùn ODA cho caùc ñôn vò coù lieân quan (Sôû, Ban, Ngaønh cuûa Thaønh phoá); - Cô cheá quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA coøn toàn taïi nhieàu ñieåm choàng cheùo, baát hôïp lyù laøm laõng phí thôøi gian cuõng nhö hieäu quaû cuûa nguoàn voán ODA. Chính vì theá, trong quaù trình thu huùt, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA cuûa mình, Thaønh phoá caàn coù nhöõng kieán nghò kòp thôøi, chính xaùc ñeå giuùp Chính phuû coù nhöõng caùi nhìn ñuùng ñaén treân cô sôû haøi hoøa thuû tuïc cuûa Vieät Nam vaø Nhaø taøi trôï, giaûm thieåu ñöôïc thôøi gian cho quaù trình thu huùt vaø tieáp nhaän nguoàn voán ODA. Ñieàu naøy seõ giuùp nguoàn voán ODA ñöôïc thu huùt tieáp nhaän coù hieäu quaû. 2.2. TOÅNG QUAN VEÀ TÌNH HÌNH KINH TEÁ-XAÕ HOÄI VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2.2.1. Tình hình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh trong 30 naêm qua 2.2.1.1. Vaøi giôùi thieäu veà thaønh phoá Hoà Chí Minh a. Ñieàu kieän töï nhieân: huoäc vuøng Ñoâng Nam Boä, dieän tích 2.T 095,01 km2, coù ñòa giôùi haønh chính chung vôùi caùc tænh Bình Döông ôû phía Baéc, Taây Ninh ôû phía Taây Baéc, phía Ñoâng vaø Ñoâng Baéc giaùp Ñoàng Nai, phía Ñoâng Nam giaùp Baø Ròa-Vuõng Taøu, phía Taây vaø Taây Nam giaùp Long An vaø Tieàn Giang, phía Nam giaùp bieån ñoâng vôùi chieàu daøi bôø bieån khoaûng 15 km goàm 24 quaän huyeän. Naèm trong vuøng nhieät ñôùi gioù muøa, mang tính chaát caän xích ñaïo. Nhieät ñoä trung bình naêm khoaûng 27,50C. Khí haäu Thaønh phoá coù 2 muøa roõ reät laø muøa möa (töø thaùng 5 ñeán thaùng 11) vaø muøa khoâ (töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau). 34 Naèm giöõa hai con soâng lôùn laø: soâng Saøi Goøn vaø Vaøm Coû Ñoâng, chòu aûnh höôûng lôùn cuûa soâng Ñoàng Nai. Heä thoáng keânh raïch cuûa thaønh phoá coù hai heä thoáng chính. Heä thoáng caùc keânh raïch ñoå vaøo soâng Saøi Goøn vôùi hai nhaùnh chính laø: raïch Beán Caùt vaø keânh Nhieâu Loäc-Thò Ngheø. Heä thoáng caùc keânh raïch ñoå vaøo soâng Beán Löùc vaø keânh Ñoâi Teû nhö: raïch Taân Kieân, raïch Baø Hom, raïch Taân Hoùa- Loø Goám… b. Taøi nguyeân thieân nhieân: Tieàm naêng ñaát ñai treân ñòa baøn thaønh phoá coù nhieàu haïn cheá veà dieän tích vaø phaåm chaát. Taøi nguyeân khoaùng saûn treân ñòa baøn thaønh phoá chuû yeáu laø vaät lieäu xaây döïng nhö seùt, gaïch ngoùi, caùt, saïn, soûi; nguyeân lieäu cho goám söù vaø chaát trôï duïng; caùc nguyeân lieäu khaùc nhö than buøn… c. Keát caáu haï taàng: Veà heä thoáng ñieän: Heä thoáng ñieän thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc cung caáp töø nguoàn ñieän phía nam qua 3 traïm hoùc moân, Saøi Goøn, Phuù Laâm vôùi toång coâng suaát laø 918 MVA. Veà heä thoáng caáp thoaùt nöôùc: Tính ñeán cuoái naêm 1999, toång coâng suaát caáp nöôùc cuûa thaønh phoá laø 842 000 m3/ng. aøy ñeâm. Veà heä thoáng giao thoâng: Ñöôøng saét khu vöïc thaønh phoá vaø vuøng phuï caän tính töø ga Traûng Bom veà ga Saøi Goøn daøi 56 km. hieän nay chuû yeáu coøn laïi tuyeán ñöôøng saét thoáng nhaát noái töø Haø Noäi ñeán thaønh phoá. Thaønh phoá coù truïc giao thoâng ngoaïi tænh raát thuaän tieän trong vieäc giao löu tröïc tieáp vôùi caùc tænh vuøng Ñoâng Nam boä, ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø vuøng phuï caän bao goàm heä thoáng caùc ñöôøng quoác loä vaø ñöôøng lieân tænh loä vôùi toång chieàu daøi toaøn tuyeán 218 km. 2.2.1.2. Veà tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi Baûng 2-3: Giaù trò toång saûn phaåm quoác daân theo giaù coá ñònh ÑVT: Tyû ñoàng Chia ra Naêm Toång saûn phaåm trong nöôùc Noâng, laâm nghieäp vaø thuûy saûn Coâng nghieäp vaø xaây döïng Dòch vuï 1990 17.993 908 5.921 11.164 35 1995 32.696 1.093 12.551 18.952 1996 37.380 1.121 14.788 21.471 1997 41.900 1.137 16.885 23.878 1998 45.683 1.100 19.096 25.487 1999 48.420 1.124 20.841 26.437 2000 52.754 1.154 23.313 28.287 2001 57.787 1.217 26.198 30.372 2002 63.670 1.266 29.212 33.912 2003 70.947 1.415 33.204 36.328 2004 79.171 1.415 37.406 40.350 Nguoàn: Toång Cuïc Thoáng keâ Trong voøng 30 naêm keå töø sau ngaøy giaûi phoùng ñaát nöôùc, neàn kinh teá-xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå, tyû troïng GDP cuûa töøng giai ñoaïn ñeàu taêng. Cuï theå: giai ñoaïn 1990-1995: +12,62%; giai ñoaïn 1996- 2000: +8,99%; giai ñoaïn 2001-2004: +11,07% vaø bình quaân töø naêm 1990-2004: +11,16%. Sôû dó coù söï taêng giaûm khoâng ñeàu laø do giai ñoaïn 1996-2000 coù cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ maø baét nguoàn taïi Thaùi Lan (naêm 1997) ñaõ coù aûnh höôûng raát nhieàu ñeán khoâng chæ caùc nöôùc trong khu vöïc, maø coøn aûnh höôûng neàn kinh teá cuûa Vieät Nam noùi chung vaø cuûa khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. Tuy nhieân, sau giai ñoaïn naøy Thaønh phoá ñaõ coù nhöõng böôùc caûi tieán vaø vöïc daäy neàn kinh teá cuûa mình ñeå toác ñoä phaùt trieån taêng trôû laïi, gia taêng möùc ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc. 2.2.1.3. Nhöõng vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi ñaët ra giai ñoaïn 2006-2010 Muïc tieâu toång quan cuûa giai ñoaïn naøy laø “Ñoåi môùi maïnh meõ vaø toaøn dieän hôn nöõa; phaùt huy daân chuû vaø söùc maïnh cuûa khoái ñaïi ñoaøn keát daân toäc, ñoäng vieân moïi nguoàn löïc, chuû ñoäng naém baét thôøi cô, vöôït qua thöû thaùch, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá nhanh, hieäu quaû vaø beàn vöõng; chuû ñoäng vaø tích cöïc hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá; giöõ vöõng oån ñònh chính trò-xaõ hoäi, nhaèm xaây döïng Thaønh phoá vaên minh, hieän ñaïi, ñoùng goùp ngaøy caøng lôùn cho caû nöôùc, töøng böôùc trôû thaønh moät trung taâm coâng nghieäp, dòch vuï, khoa hoïc coâng ngheä, vaên hoùa cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ” (Trích Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng khoùa VIII cuûa Thaønh phoá) a. Veà kinh teá: 36 Döï kieán toác taêng bình quaân cuûa GDP Thaønh phoá töø 11,5-12%/naêm. Taäp trung phaùt trieån maïnh caùc ngaønh thuoäc lónh vöïc nhö: taøi chính-tín duïng, ngaân haøng-baûo hieåm; thöông maïi; vaän taûi, kho baõi, dòch vuï caûng; böu chính-vieãn thoâng vaø coâng ngheä thoâng tin-truyeàn thoâng; kinh doanh taøi saûn-baát ñoäng saûn; dòch vuï tö vaán, khoa hoc-coâng ngheä; du lòch; y teá; giaùo duïc-ñaøo taïo. b. Veà quaûn lyù vaø phaùt trieån ñoâ thò; baûo veä moâi tröôøng: Naâng cao chaát löôïng vaø hoaøn thaønh quy hoaïch chi tieát treân taát caû ñòa baøn ñoâ thò hoùa. Ñieàu chænh boå sung quy hoaïch chung, gaén vôùi quy hoaïch vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, gaén keát quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa, an ninh quoác phoøng. Taäp trung giaûi quyeát giao thoâng ñoâ thò, caáp nöôùc vaø choáng ngaäp, hieän ñaïi dòch vuï vieãn thoâng. Taêng cöôøng quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng. c. Veà giaùo duïc-ñaøo taïo, khoa hoïc-coâng ngheä: Hoaøn thieän quy hoaïch phaùt trieån heä thoáng caùc loaïi hình giaùo duïc-ñaøo taïo; phaùt trieån ñoàng boä heä phoå thoâng, giaùo duïc thöôøng xuyeân vaø daïy ngheà. Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa gaén chaët vôùi chuaån hoùa. Taäp trung nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà cô baûn vaø böùc xuùc cuûa xaõ hoäi ñeå laøm cô sôû cho vieäc xaây döïng caùc chuû tröông phaùt trieån vaø quaûn lyù xaõ hoäi, xaây döïng con ngöôøi; trieån khai caùc chöông trình troïng ñieåm veà coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, cô khí-töï ñoäng, vaät lieäu môùi. Ñoåi môùi theå cheá vaø naâng cao naêng löïc quaûn lyù Nhaø nöôùc, taïo ñieàu kieän cho khoa hoïc gaén keát chaët cheõ vôùi saûn xuaát kinh doanh vaø ñaøo taïo. d. Veà vaên hoùa-xaõ hoäi: Taäp trung xaây döïng moâi tröôøng vaên hoùa ñoâ thò laønh maïnh, vaên minh, neáp soáng ñoâ thò, toân troïng phaùp luaät, kyû cöông, taùc phong coâng nghieäp. Ñaàu tö xaây döïng tieát cheá vaên hoùa ngoaïi thaønh, taêng cöôøng hoaït ñoäng giao löu vaên hoùa, ñi ñoâi vôùi ñaáu tranh ngaên chaën söï xaâm nhaäp cuûa vaên hoùa ngoaïi lai ñoäc haïi. 37 Cuûng coá vaø hoaøn thieän maïng löôùi y teá cô sôû; quy hoaïch ñeå xaây döïng caùc beänh vieän ña khoa ôû caùc cöûa ngoõ Thaønh phoá, caùc ñoâ thò veä tinh; naâng caáp vaø chuyeân moân hoùa, xaõ hoäi hoùa caùc beänh vieän trung taâm. Giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà xaõ hoäi, thöïc hieän coâng baèng vaø tieán boä xaõ hoäi ñoàng boä vôùi phaùt trieån kinh teá. Giaûi quyeát vieäc laøm ñoàng thôøi vôùi vieäc giaûm tyû leä thaát nghieäp. Ñaåy maïnh coâng taùc xoùa ñoùi giaûm ngheøo. e. Moät soá chöông trình kinh teá-xaõ hoäi ñoøn baåy: Tieáp tuïc hoaøn thieän caùc chöông trình ñaõ trieån khai theo Nghò quyeát cuûa Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä Thaønh phoá Hoà Chí Minh laàn thöù VII ñaõ ñeà ra goàm: (1) Chöông trình coâng vieân phaàn meàm Quang Trung vaø khu Coâng ngheä cao; (2) Chöông trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc; (3) Chöông trình cuûng coá vaø saép xeáp caùc DNNN; (4) Chöông trình nöôùc saïch cho sinh hoaït cuûa ngöôøi daân; (5) Chöông trình xöû lyù raùc; (6) Chöông trình choáng keït xe noäi thò; (7) Chöông trình choáng ngaäp nöôùc trong muøa möa; (8) Chöông trình gioáng caây gioáng con chaát löôïng cao; (9) Chöông trình di dôøi vaø taùi ñònh cö 10 ngaøn hoä keânh raïch; (10) Chöông trình thöïc hieän muïc tieâu 3 giaûm: ma tuùy, maïi daâm vaø toäi phaïm; (11) Coâng trình ñaïi loä Ñoâng taây vaø ñöôøng haàm Thuû thieâm; vaø (12) Chöông trình khu töôûng nieäm caùc vua Huøng vaø coâng vieân lòch söû. Ñoàng thôøi taäp trung nguoàn löïc ñeå thöïc hieän caùc chöông trình, coâng trình ñoøn baåy sau ñaây: (1) Chöông trình caûi caùch haønh chính; (2) Chöông trình hoã trôï chuyeån dòch cô caáu kinh teá; (3) Chöông trình nhaø ôû; (4) Coâng trình xaây döïng khu coâng ngheä cao; vaø (5) Coâng trình xaây döïng khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm. 38 2.3. TÌNH HÌNH TIEÁP NHAÄN, QUAÛN LYÙ VAØ SÖÛ DUÏNG ODA TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2.3.1. Thöïc traïng quaù trình thu huùt, tieáp nhaän, quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn voán ODA taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh Töø naêm 1990 ñeán nay, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ tieáp nhaän nhieàu döï aùn töø nguoàn voán ODA, phaàn lôùn ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö vaøo lónh vöïc phaùt trieån cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa thaønh phoá, caùc chöông trình, döï aùn naøy ñeàu ôû quy moâ nhoû vaø hoã trôï veà kyõ thuaät cho vieäc nghieân cöùu, xaùc ñònh döï aùn, quy hoaïch toång theå... Vieän trôï nöôùc ngoaøi ñaõ ñoùng goùp moät vai troø quan troïng trong vieäc xaùc ñònh caùc döï aùn, phaân loaïi öu tieân vaø ñònh höôùng keá hoaïch caùc chöông trình döï aùn coù nhu caàu voán ODA. Trong suoát thôøi gian töø 1991 ñeán 2005, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ tieáp nhaän vaø thöïc hieän khoaûng hôn 70 chöông trình, döï aùn vôùi toång soá voán laø 3.976 trieäu USD, trong ñoù nguoàn voán vay laø 3.131 trieäu USD vaø nguoàn voán vieän trôï laø 159 trieäu USD, voán ñoái öùng cuûa thaønh phoá laø 686,5 trieäu USD. Trong giai ñoaïn 1991-1999, soá döï aùn ODA thaønh phoá tieáp nhaän tuy nhieàu (khoaûng 40 döï aùn) nhöng quy moâ voán khoâng lôùn. Chuû yeáu laø döï aùn hoã trôï kyõ thuaät, phaân boå treân nhieàu lónh vöïc: phaùt trieån heä thoáng giao thoâng vaø cô sôû haï taàng, caûi thieän moâi tröôøng, caáp thoaùt nöôùc, y teá, giaùo duïc vaø ñaøo taïo, taêng cöôøng naêng löïc,... Toång soá voán caùc döï aùn ODA tieáp nhaän giai ñoaïn naøy khoaûng 197 trieäu USD, trong ñoù chuû yeáu laø voán vieän trôï khoâng hoaøn laïi laø 135 trieäu USD (#69%), voán vay laø 34,6 trieäu USD (#18%) vaø voán ñoái öùng laø 27,42 trieäu USD (#14%). Neáu so vôùi toång soá voán ODA maø caùc nhaø taøi trôï ñaõ cam keát hoã trôï cho Vieät Nam trong giai ñoaïn naøy (khoaûng 15,25tyû USD), thì toång soá voán ODA maø Thaønh phoá tieáp nhaän chæ chieám khoaûn 1,29%. Ñieàu ñaùng chuù yù laø keå töø naêm 2000 ñeán nay, coâng taùc vaän ñoäng vaø tieáp nhaän caùc döï aùn ODA cuûa thaønh phoá ñaõ coù söï phaùt trieån ñaùng keå. Thoâng qua caùc cuoäc laøm vieäc, tieáp xuùc cuûa UBND Thaønh phoá, caùc sôû ngaønh cuûa Thaønh phoá vôùi 39 g 320,6 trieäu USD (#11%). Nhö vaäy, töø thöïc teá cho thaáy moät soá döï aùn lôùn môùi chæ ñöôïc taøi trôï trong voøng 5 naêm trôû laïi ñaây. Tuy nhieân, Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ vaø ñang coù nhieàu noã löïc trong vieäc caûi thieän hoaït ñoäng cuûa caùc döï aùn, thoâng qua nhieàu cuoäc hoäi thaûo, trao ñoåi kinh nghieäm cuõng nhö toå chöùc taäp huaán nhaèm naâng cao naêng löïc cuûa caùc Ban QLDA Thaønh phoá. Trong caùc hoaït ñoäng tích cöïc maø caùc döï aùn ODA mang laïi phaûi keå ñeán muïc tieâu döï aùn ngaøy caøng ña daïng, cuøng vôùi tính chaát phaân quyeàn vaø chuyeån giao coâng ngheä (hay kyõ thuaät) töø phía döï aùn ODA. Baûng 2-4: Tình hình tieáp nhaän vaø thöïc hieän ODA töø 1991 ñeán 2005 ÑVT: Trieäu USD Chæ tieâu Toång soá Vay Vieän Trôï Ñoái öùng Naêm 3.976,48 3.130,91 159,10 686,47 1991 9,24 - 8,24 1,00 1992 0,60 - 0,60 - 1993 82,39 - 66,39 16,00 1994 0,60 - 0,60 - 1995 14,07 - 14,07 - 1996 27,63 - 27,63 - 1997 1,61 - 1,61 - 1998 57,66 34,56 14,06 9,04 40 1999 3,29 - 1,91 1,38 2000 617,63 419,54 15,32 182,77 2001 522,48 438,76 - 83,72 2002 37,33 14,56 8,66 14,11 2003 120,00 80,00 - 40,00 2004 1.536,59 1.536,59 - - 2005 945,35 606,90 - 338,45 Nguoàn: Baûng ñöôïc toång hôïp döïa treân soá lieäu cuûa Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (Soá lieäu chi tieát xin xem phuï luïc 2) 2.3.1.1. Theo cô caáu voán Trong giai ñoaïn 1991 nay toång soá voán ñaàu tö caùc döï aùn ODA treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh laø 3.976 trieäu USD trong ñoù voán vay öu ñaõi laø3.131 trieäu USD (#80,1%), vieän trôï khoâng hoaøn laïi laø 159,1 trieäu USD (#2,91%) vaø voán ñoái öùng cuûa thaønh phoá laø 686,5 trieäu USD (#16,98%). Bieåu ñoà 2-3: Cô caáu nguoàn voán ODA vay- vieän trôï caùc chöông trình döï aùn Thaønh phoá tieáp nhaän töø 1990 ñeán 2005 Vieän trôï 3,5% Vay 96,5% Nguoàn: Ñoà thò döïa treân soá lieäu cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Qua ñaùnh giaù veà cô caáu nguoàn voán ODA taïi Vieät Nam trong thôøi gian qua cho thaáy,möùc vieän trôï khoâng hoaøn laïi ôû Vieät Nam töông ñoái thaáp chæ töø 14-18% trong toång soá ODA, möùc bình quaân theá giôùi laø 25%, tröôøng hôïp ñaëc bieät nhö Malaysia tyû leä naøy ñaït 30%. Theo ñaùnh giaù cuûa nhaø taøi trôï, ngoaøi nguyeân nhaân khaùch quan laø do xu höôùng chung cuûa theá giôùi thì nguyeân nhaân chuû yeáu laø vieäc 41 chuû ñoäng ñöa ra caùc chöông trình, döï aùn ñeå ñöôïc hoã trôï khoâng hoaøn laïi cuûa phía Thaønh phoá thieáu söùc thuyeát phuïc, thaäm chí coøn khoâng ñöa ra ñöôïc noäi dung ñeå ñöôïc nhaän vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Cuï theå: chöa theå hieän ñöôïc caùc lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi maø döï aùn mang laïi, ñaëc bieät laø chöa löôïng hoùa heát caùc lôïi ích maø moät döï aùn ODA mang laïi nhaát laø caùc döï aùn mang tính xaõ hoäi thaønh caùc chæ tieâu kinh teá cuï theå nhaèm thuyeát phuïc caùc nhaø taøi trôï vieän trôï khoâng hoaøn laïi. Nguoàn voán ODA maø thaønh phoá tieáp nhaän chuû yeáu laø caùc nguoàn voán vay chieám 96,5% trong toång voán ODA. Ñieàu naøy ñoøi hoûi vieäc quaûn lyù, söû duïng cuõng nhö ñöa caùc döï aùn ODA vaøo vaän haønh khai thaùc phaûi thaät söï hieäu quaû, neáu khoâng noù seõ taïo gaùnh naëng traû nôï vay sau naøy khi ñeán haïn traû nôï vay cho caùc döï aùn naøy. 2.3.1.2. Theo lónh vöïc taøi trôï Cuõng trong giai ñoaïn naøy, thaønh phoá Hoà Chí Minh tieáp nhaän vaø söû duïng nguoàn voán ODA chuû yeáu taäp trung vaøo phaùt trieån haï taàng vaø moâi tröôøng. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän vôùi 2.119,89 trieäu USD söû duïng cho haï taàng vaø 1.714,96 trieäu USD cho moâi tröôøng. Sôû dó thaønh phoà Hoà Chí Minh taäp trung vaøo phaùt trieån haï taàng vaø moâi tröôøng vì thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá cuûa caû nöôùc, vieäc ñaàu tö vaøo phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá-kyõ thuaät chính laø ñoäng löïc ñeå phaùt trieån kinh teá. Khi neàn kinh teá phaùt trieån seõ keùo theo nhöõng vaán ñeà veà moâi tröôøng, ngoaøi ra do yù thöùc cuûa ngöôøi daân chöa ñöôïc naâng cao ñaõ daãn ñeán oâ nhieãm raát nhieàu nhö khu vöïc keânh Nhieâu Loäc-Thò Ngheø, caùc baõi raùc haàu nhö toàn taïi giöõa caùc khu ñoâ thò cuûa thaønh phoá. Tình traïng ngheøo naøn cuûa cô sôû haï taàng coâng coäng laø trôû ngaïi chính ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö, phaùt trieån thöông maïi vaø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa thaønh phoá cuõng nhö caû nöôùc. Nguoàn voán ODA vôùi lôïi theá veà soá löôïng voán lôùn vaø ña daïng, laõi suaát thaáp, thôøi gian vay nôï daøi… neân Chính quyeàn Thaønh phoá taäp trung cho phaùt trieån ñaàu tö caùc coâng trình haï taàng kinh teá, kyõ thuaät, xaõ hoäi cô baûn 42 Bieåu ñoà 2-4: Tình hình tieáp nhaän vaø thöïc hieän ODA theo lónh vöïc 2.119,89 1.714,96 46,29 24,77 50,14 20,43 - 500,00 1.000,00 1.500,00 2.000,00 2.500,00 H¹ tÇng M«i tr−êng Y tÕ Gi¸o dôc Qu¶n lý N«ng nghiÖp LÜnh vùc §VT: TriÖu USD N guoàn: Ñoà thò döïa treân soá lieäu cuûa Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (Soá lieäu chi tieát xin xem phuï luïc 2) Vôùi ñònh höôùng söû duïng nguoàn voán ODA theo ñuùng quy hoaïch chung cuûa Thaønh phoá seõ giuùp Thaønh phoá caûi thieän cô sôû haï taàng, naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân Thaønh phoá. Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi löu yù ñeán vaán ñeà veà quaûn lyù vaø coù möùc ñaàu tö thoûa ñaùng cho lónh vöïc naøy vì hieän taïi vieäc thu huùt, thöïc hieän vaø quaûn lyù nguoàn voán ODA phaàn lôùn vöôùng maéc laø ôû caùch quaûn lyù thoâng qua vieäc naâng cao naêng löïc caùn boä quaûn lyù, chính saùch luaät vaø caùc heä thoáng vaên baûn döôùi luaät phaûi ñoàng boä, ñaûm baûo nguoàn voán ODA ñöôïc söû duïng mang laïi hieäu quaû thieát thöïc cuûa noù. 43 2.3.1.3. Theo nhaø taøi trôï Nhìn chung, caùc döï aùn ODA ñöôïc thöïc hieän taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeàu laø nhöõng döï aùn mang tính thieát thöïc vaø mang laïi nhieàu lôïi ích cho thaønh phoá. Trong ñoù, döï aùn veà veä sinh, heä thoáng caáp nöôùc thaønh phoá ñöôïc thöïc hieän nhieàu nhaát, caùc quoác gia taøi trôï chính cho nhöõng döï aùn naøy chuû yeáu laø Anh, Phaùp, YÙ, ADB, WB... Rieâng nhöõng döï aùn veà baûo veä moâi tröôøng coù Haø Lan vaø caùc toå chöùc quoác teá nhö: ADB, UNDP, WB, Nhaät baûn. Ñoái vôùi nhöõng döï aùn veà giaùo duïc, y teá thì Anh, Phaùp, Haøn Quoác, Ñöùc laø nhöõng Nhaø taøi trôï chuû yeáu cung caáp nguoàn voán ODA nhieàu nhaát cho thaønh phoá Hoà Chí Minh. Baûng 2-5: Caùc nhaø taøi trôï ODA cho thaønh phoá Hoà Chí Minh giai ñoaïn töø naêm 1991 ñeán 2005 ÑVT: Trieäu USD Stt Nhaø taøi trôï Toång soá Vay Vieän trôï Ñoái öùng 1 Nhaät 2.441,53 1.909,39 65,66 466,48 2 Ñöùc & ADB 510,00 474,00 - 36,00 3 WB 472,24 362,77 9,81 99,66 4 ADB 384,84 337,90 4,69 42,25 5 Phaùp 36,40 21,35 12,55 2,51 6 EU 30,00 20,00 - 10,00 7 Bæ 27,43 1,39 13,46 12,58 8 Italy 26,20 - 26,20 - 9 Haø Lan 24,41 1,54 12,87 10,00 10 UNDP 8,21 - 5,14 3,07 11 Anh 6,35 - 5,29 1,06 12 Ñan Maïch 5,43 2,57 - 2,86 13 Haøn Quoác 0,91 - 0,91 - 14 Thuïy Ñieån 0,60 - 0,60 - 15 Thaùi Lan 0,50 - 0,50 - 16 Ñaøi Loan 0,45 - 0,45 - 17 Na Uy 0,40 - 0,40 - 18 Canada 0,36 - 0,36 - 19 Ñöùc 0,20 - 0,20 - Toång coäng 3.976,48 3.130,91 159,10 686,47 Nguoàn: Baûng ñöôïc toång hôïp döïa treân soá lieäu cuûa Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (Soá lieäu chi tieát xin xem phuï luïc 2) Caùc nhaø taøi trôï cho Vieät Nam noùi chung vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng coù raát nhieàu (khoaûng 18 nhaø taøi trôï). Nhaø taøi trôï lôùn nhaát vaãn laø Nhaät Baûn 44 2.441,53 trieäu USD, chieám hôn 70%/toång nguoàn voán ODA. Sôû dó Nhaät Baûn taøi trôï lôùn cho thaønh phoá Hoà Chí Minh vì neáu xem xeùt moät caùch chi tieát Nhaät Baûn chæ taäp trung taøi trôï vaøo caùc döï aùn phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá-xaõ hoäi do thöù nhaát Vieät Nam ñaùp öùng toát caùc yeâu caàu cuûa vieäc nhaän nguoàn voán ODA vaø thöù hai laø Nhaät Baûn muoán phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâtoâ vaø xe gaén maùy hai baùnh taïi Vieät Nam. Hieän nay, caùc nhaø saûn xuaát oâtoâ vaø xe gaén maùy haøng ñaàu cuûa Nhaät Baûn ñaõ thaønh laäp caùc nhaø maùy taïi Vieät Nam nhö Toyota, Honda,... 2.3.1.4. Tình hình giaûi ngaân trong thôøi gian vöøa qua Tính ñeán thaùng 10/2004, caùc döï aùn ODA ñaõ giaûi ngaân ñöôïc 5.349,61 trieäu ñoàng, chieám 26% caùc döï aùn ODA thaønh phoá tieáp nhaän, trong ñoù caùc döï aùn vieän trôï khoâng hoaøn laïi laø 415,38 trieäu ñoàng, vay öu ñaõi 3.829,87 trieäu ñoàng chieám 20%. Nhö vaäy, vieäc giaûi ngaân cho caùc chöông trình, döï aùn nhìn chung coøn chaäm, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñaàu tö cuûa thaønh phoá. Beân caïnh ñoù, hieän Thaønh phoá ñang coøn thieáu voán cho caùc chöông trình ñaàu tö daøi haïn thì vieäc chôø giaûi ngaân cuûa caùc nhaø taøi trôï vaø theâm vaøo ñoù laø caùc khoaûn ñeán haïn vaø quaù haïn giaûi ngaân ñaõ taïo neân moät laõng phí raát lôùn ñoái vôùi nguoàn voán naøy, cuï theå: döï aùn giao thoâng ñoâ thò vôùi soá voán