Luận văn Phát triển giao dịch quyền chọn vàng tại ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam

LÔØI CAM ÑOAN Toâi laø Nguyeãn Thanh Phuùc, xin cam ñoan luaän vaên thaïc só kinh teá naøy laø do chính toâi nghieân cöùu vaø thöïc hieän. Caùc thoâng tin, soá lieäu ñöôïc söû duïng trong luaän vaên laø trung thöïc vaø chính xaùc. Tp. HCM, ngaøy thaùng naêm Nguyeãn Thanh Phuùc MUÏC LUÏC Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng, bieåu soá lieäu LÔØI MÔÛ ÑAÀU ............................................................................................................ 1 CHUÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ QUYEÀN CHOÏN VAØ QUYEÀN CHOÏN VAØNG ............................................................................................................ 4 1.1 Toång quan veà quyeàn choïn ......................................................................... 4 1.1.1 Lòch söû hình thaønh quyeàn choïn ......................................................... 4 1.1.2 Khaùi nieäm .......................................................................................... 5 1.1.3 Phaân loaïi quyeàn choïn ........................................................................ 6 1.1.3.1 Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän. ................................................ 6 1.1.3.2 Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua............................................. 6 1.1.3.3 Nhöõng ñaëc tính cuûa quyeàn choïn .................................................... 8 1.2 Toång quan veà quyeàn choïn vaøng ............................................................... 9 1.2.1 Khaùi nieäm veà quyeàn choïn vaøng ........................................................ 9 1.2.2 Ñaëc ñieåm cuûa quyeàn choïn vaøng ........................................................ 9 1.2.2.1 Quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng .................................................... 9 1.2.2.2 Giôùi haïn möùc loã toái ña ................................................................... 9 1.2.2.3 Khoâng giôùi haïn möùc lôïi nhuaän tieàm naêng ................................... 10 1.2.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng ............................ 10 1.2.3.1 Giaù quyeàn choïn ............................................................................ 10 1.2.3.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng ......................... 12 1.2.4 Caùc moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn vaøng .......................................... 15 1.2.4.1 Moâ hình Biominal ........................................................................ 15 1.2.4.2 Moâ hình Black-Scholes ............................................................... 17 1.3 Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi vaø Vieät Nam .................................................................................................................... 18 1.3.1 Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi ........... 18 1.3.1.1 Sôû giao dòch quyeàn choïn Chicago (Chicago Board of Options Exchange ‟ CBOE) ................................................................................... 18 1.3.1.2 Sôû giao dòch chöùng khoaùn Haøn Quoác (Korea Exchange ‟ KRX) 23 1.3.2 Kinh nghieäm giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP AÙ Chaâu ... 26 1.3.3 Baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam vaø NH TMCP XNK Vieät Nam... ......................................................................................................... 28 Keát luaän chöông 1 ............................................................................................... 29 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG GIAO DÒCH QUYEÀN CHOÏN VAØNG TAÏI NH TMCP XNK VIEÄT NAM .................................................................................... 30 2.1 Giôùi thieäu veà NH TMCP XNK Vieät Nam ............................................. 30 2.1.1 Heä thoáng NH TMCP XNK Vieät Nam ............................................. 30 2.1.2 Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NH TMCP XNK Vieät Nam ..... 31 2.1.3 Chieán löôïc vaø loä trình thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån cuûa NH TMCP XNK Vieät Nam .............................................................................................. 32 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. .................................................................................................................... 34 2.2.1 Heä thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Vieät Nam. ............................................................................. 34 2.2.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. ......................................................................................................... 35 2.2.2.1 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaät chaát ........................... 35 2.2.2.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn .................. 44 2.2.3 Nhöõng ruûi ro vaø toàn taïi cuûa hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Eximbank. ..................................................................................................... 47 2.2.3.1 Ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaät chaát ............................... 47 2.2.3.2 Ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ..................... 48 2.3 Thöïc traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. .................................................................................................................... 52 2.3.1 Nhöõng quy ñònh chung trong giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. ................................................................................. 52 2.3.1.1 Cô sôû phaùp lyù veà hoaït ñoäng quyeàn choïn vaøng. ............................ 52 2.3.1.2 Quy trình giao dòch quyeàn choïn vaøng .......................................... 53 2.3.1.3 Nhöõng noäi dung chính cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. .............. 56 2.3.1.4 Phí quyeàn choïn vaøng. .................................................................. 57 2.3.2 Tình hình thöïc hieän giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. ...................................................................................................... 58 2.3.3 Hieäu quaû töø vieäc aùp duïng quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. ...................................................................................................... 59 2.3.3.1 Phoøng ngöøa ruûi ro bieán ñoäng giaù vaøng cho caùc khoaûn phaûi thanh toaùn trong töông lai .................................................................................... 59 2.3.3.2 Phoøng ngöøa ruûi ro bieán ñoäng giaù vaøng cho caùc khoaûn phaûi thu trong töông lai ............................................................................................ 61 2.3.3.3 Coâng cuï ñaàu tö haáp daãn ............................................................... 63 2.3.4 Nhöõng thuaän lôïi vaø haïn cheá trong hoaït ñoäng giao dòch quyeàn choïn vaøng. ......................................................................................................... 64 2.3.4.1 Nhöõng thuaän lôïi ........................................................................... 64 2.3.4.2 Nhöõng haïn cheá vaø nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá ................... 65 Keát luaän chöông 2 ............................................................................................... 67 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN GIAO DÒCH QUYEÀN CHOÏN VAØNG TAÏI NH TMCP XNK VIEÄT NAM. .......................................................... 69 3.1 Ñònh höôùng phaùt trieån giao dòch quyeàn choïn taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. ............................................................................................................. 69 3.2 Giaûi phaùp ñoái vôùi khaùch haøng söû duïng quyeàn choïn vaøng................... 70 3.2.1 Naâng cao nhaän thöùc veà ruûi ro. ......................................................... 70 3.2.2 Thöïc hieän haïn cheá ruûi ro baèng quyeàn choïn. .................................... 71 3.3 Giaûi phaùp ñoái vôùi NH TMCP XNK Vieät Nam. ..................................... 72 3.3.1 Toái thieåu hoùa phí quyeàn choïn.......................................................... 72 3.3.2 Giaûm quy moâ hôïp ñoàng quyeàn choïn. .............................................. 74 3.3.3 Ña daïng hoùa saûn phaåm quyeàn choïn vaøng. ...................................... 75 3.3.4 Taêng cöôøng quaûn trò vaø giaùm saùt ruûi ro trong hoaït ñoäng quyeàn choïn vaøng. ......................................................................................................... 75 3.3.5 Naâng cao coâng taùc cung caáp thoâng tin veà quyeàn choïn vaø chieán löôïc quaûng caùo hieäu quaû ñeán khaùch haøng. ............................................................ 76 3.3.6 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø coâng ngheä phuïc vuï phaùt trieån quyeàn choïn. ......................................................................................................... 77 3.3.7 Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá vôùi caùc toå chöùc taøi chính khu vöïc vaø theá giôùi ......................................................................................................... 78 3.4 Giaûi phaùp hoã trôï töø NHNN Vieät Nam. .................................................. 78 3.4.1 Hoaøn thieän khung phaùp lyù. .............................................................. 78 3.4.2 Thaønh laäp vaø phaùt trieån thò tröôøng giao dòch vaøng taäp trung. .......... 80 3.4.3 Chuaån hoùa nhöõng noäi dung trong hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. ....... 82 3.4.4 Naâng cao hieäu quaû thò tröôøng taøi chính thoâng qua vieäc coâng khai hoùa vaø minh baïch hoùa thoâng tin .................................................................... 83 3.4.5 Ñaåy maïnh hoaït ñoäng tuyeân truyeàn nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho caùc chuû theå tham gia thò tröôøng quyeàn choïn. ................................................. 83 Keát luaän chöông 3 ............................................................................................... 84 KEÁT LUAÄN ............................................................................................................. 85 Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CHÖÕ VIEÁT TAÉT STT TÖØ VIEÁT TAÉT DIEÃN GIAÛI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ACB ATM Eximbank NH NHNN OTM OTC TMCP TP. HCM ITM XNK VN VPCP Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu At the money Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam Ngaân haøng Ngaân haøng nhaø nöôùc Out of the money Khoâng taäp trung Thöông maïi coå phaàn Thaønh phoá Hoà Chí Minh In the money Xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam Vaên phoøng Chính phuû TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. John C. Hull (2006, 2009), option, future and other derivatives. 2. TS. Buøi Leâ Haø, TS. Nguyeãn Vaên Sôn, TS. Ngoâ Thò Ngoïc Huyeàn, Ths. Nguyeãn Thò Hoàng Thu, saùch Giôùi thieäu veà thò tröôøng future & option, NXB Thoáng keâ, naêm 2000. 3. PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân, saùch Thanh toaùn quoác teá, NXB Thoáng keâ, naêm 2003. 4. TS. Nguyeãn Minh Kieàu, saùch Thanh toaùn quoác teá, NXB Thoáng keâ, naêm 2006. 5. Eximbank, Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 06/2009. 6. Toång hôïp thoâng tin töø caùc website: www.kitco.com.vn, www.cboe.com, www.sbv.gov.vn, www.pso.hochiminhcity.gov.vn, www.eximbank.com.vn... DANH MUÏC CAÙC HÌNH STT KYÙ HIEÄU TEÂN HÌNH TRANG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Hình 1.1 Hình 1.2 Hình 1.3 Hình 1.4 Hình 1.5 Hình 1.6 Hình 2.1 Hình 2.2 Hình 2.3 Hình 2.4 Hình 2.5 Hình 2.6 Hình 2.7 Hình 2.8 Hình 2.9 Hình 2.10 Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn Moái quan heä giöõa giaù trò thôøi gian vaø ngaøy ñaùo haïn cuûa quyeàn choïn Sô ñoà Biominal moät thôøi kyø Sô ñoà Biominal hai thôøi kyø Quy trình giao dòch quyeàn choïn cuûa CBOE Doanh soá kinh doanh vaøng taïi Eximbank Thu nhaäp thuaàn töø kinh doanh vaøng taïi Eximbank Tình hình tieâu thuï vaøng cuûa Vieät Nam Tình hình giaù vaøng theá giôùi Tình hình giaù vaøng trong nöôùc Vieät Nam Tình hình nhaäp khaåu vaøng cuûa Vieät Nam Tình hình giaù vaøng theá giôùi quy ñoåi sang VNÑ vaø giaù vaøng trong nöôùc Vieät Nam Tình hình khoái löôïng giao dòch vaøng taïi Trung taâm giao dòch vaøng SJC ‟ Eximbank Tình hình giaù trò giao dòch vaøng taïi Trung taâm giao dòch vaøng SJC ‟ Eximbank Quy trình giao dòch quyeàn choïn vaøng cuûa Eximbank 7 8 12 15 16 21 36 38 39 40 41 42 44 46 50 53 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG SOÁ LIEÄU STT KYÙ HIEÄU TEÂN BAÛNG TRANG 1 2 3 4 5 6 Baûng 1.1 Baûng 2.1 Baûng 2.2 Baûng 2.3 Baûng 2.4 Baûng 2.5 Toùm taét caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng khi taêng moät bieán soá vaø coá ñònh nhöõng bieán soá khaùc Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Eximbank Toång giaù trò cuûa caùc hôïp ñoàng coâng cuï phaùi sinh cuûa Eximbank Keát quaû cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua 100 löôïng vaøng kieåu Myõ Keát quaû cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn 100 löôïng vaøng kieåu Myõ Tình hình kinh doanh vaøng taïi Eximbank 14 32 58 60 62 64 1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tình hình kinh teá chính trò treân theá giôùi luoân xaûy ra nhöõng dieãn bieán phöùc taïp, ñaëc bieät laø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Myõ baét nguoàn töø cuoäc khuûng hoaûng tín duïng nhaø ôû thöù caáp, ñaõ laøm chao ñaûo neàn kinh teá theá giôùi vôùi nhieàu vuï tuyeân boá phaù saûn vaø saùt nhaäp mang tính lòch söû. Neàn kinh teá theá giôùi trôû neân mong manh hôn bao giôø heát vôùi nguy cô laïm phaùt gia taêng do caùc ngaân haøng trung öông caùc nöôùc phaûi thöïc hieän chính saùch nôùi loûng tieàn teä nhaèm cöùu giuùp neàn kinh teá trong thôøi kyø khuûng hoaûng, boùng ñen nôï naàn vaø maát khaû naêng thanh toaùn vaãn tieáp tuïc lan roäng ra khaép Chaâu AÂu, ñaõ laøm cho moïi keânh ñaàu tö ñeàu trôû neân quaù maïo hieåm. Vôùi baûn chaát vaø ñaëc tính cuûa mình, vaøng ñang ñöôïc coi laø phöông tieän caát tröõ an toaøn cuûa theá giôùi moãi khi coù bieán ñoäng. Caùc nhaø ñaàu tö nhaän ñònh vaøng ñang laø phöông tieän ñaàu tö haáp daãn vaø an toaøn hôn so vôùi caùc loaïi coå phieáu vaø traùi phieáu do laïm phaùt ñang coù chieàu höôùng gia taêng treân phaïm vi toaøn caàu. Tuy nhieân, vôùi nhu caàu vaøng theá giôùi taêng maïnh, nguoàn cung vaøng theá giôùi ñang daàn haïn heïp hôn ñaõ thuùc ñaåy giaù vaøng hieän nay coù nhöõng dieãn bieán leân xuoáng thaát thöôøng vaø ñang lao vaøo voøng xoaùy taêng giaù trong daøi haïn, lieân tuïc xaùc laäp caùc möùc giaù kyû luïc môùi. Maëc duø coù nhieàu döï baùo khaùc nhau nhöng treân thöïc teá giaù vaøng bieán ñoäng heát söùc thaát thöôøng vaø khoâng ai coù theå tieân ñoaùn moät caùch chính xaùc. Bieán ñoäng giaù vaøng seõ khoâng lieân tuïc theo moät chieàu taêng hay giaûm, maø giao ñoäng theo chieàu díc daéc trong xu theá taêng leân. Ñaàu tö vaøo vaøng laø moät vaán ñeà ñang ñöôïc raát nhieàu ngöôøi quan taâm vaø höùa heïn seõ mang laïi nguoàn lôïi nhuaän lôùn. Tuy nhieân, trong boái caûnh khoù tieân lieäu veà kinh teá vaø nhöõng xaùo troän chính trò, ñaàu tö vaøo vaøng cuõng tieàm aån raát nhieàu ruûi ro. Cho neân vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeå phoøng ngöøa ruûi ro laø raát caàn thieát, maø trong ñoù quyeàn choïn laø moät trong nhöõng coâng cuï phaùi sinh phoå bieán ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö treân theá giôùi quan taâm vaø löïa choïn. ÔÛ Vieät Nam vieäc thöïc hieän caùc coâng cuï phaùi sinh ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong vieäc kinh doanh vaøng chöa ñöôïc phoå bieán. Hieän nay, nghieäp vuï naøy môùi chæ thöïc 2 hieän trieån khai taïi Eximbank vaø moät vaøi ngaân haøng khaùc nhö NH TMCP AÙ Chaâu, NH TMCP Saøi Goøn Thöông Tín,… nhaèm cung öùng coâng cuï baûo hieåm ruûi ro bieán ñoäng giaù vaøng cho khaùch haøng, tuy nhieân keát quaû hoaït ñoäng quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank vaãn chöa nhö mong ñôïi, nhaø ñaàu tö vaãn chöa theå hieän söï quan taâm ñoái vôùi nghieäp vuï naøy. Cho neân vieäc nghieân cöùu nhöõng kieán thöùc vaø phaân tích thöïc traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån quyeàn choïn nhö laø moät coâng cuï giuùp caùc nhaø ñaàu tö phoøng ngöøa ruûi ro goùp phaàn taïo söï oån ñònh vaø hieäu quaû cho thò tröôøng. Ñaây chính laø lyù do ñeå löïa choïn ñeà taøi “Phaùt trieån giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi ngaân haøng TMCP xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam” laøm luaän vaên thaïc só. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu Treân cô sôû soá lieäu trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010, ñeà taøi thöïc hieän nghieân cöùu vaø phaân tích caùc hình thöùc hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaø tieán haønh nghieân cöùu vaø phaân tích tình hình giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp mang tính thöïc tieãn nhaèm hoaøn thieän saûn phaåm quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng: giao dòch quyeàn choïn vaøng. Phaïm vi nghieân cöùu: giai ñoaïn 2006 - T6/2010 taïi Eximbank. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân cöùu laø thoáng keâ, toång hôïp vaø so saùnh. Ñoàng thôøi tieán haønh tieáp xuùc, trao ñoåi vaø tham khaûo caùc yù kieán töø caùc chuyeân gia trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng vaø kinh doanh vaøng. 5. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn Heä thoáng nhöõng lyù luaän veà quyeàn choïn vaø quyeàn choïn vaøng. Phaân tích, ñuùc keát hoaït ñoäng ñaàu tö kinh doanh vaøng vaø tình hình giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank. Goùp phaàn hoaøn thieän vaø phaùt trieån hoaït ñoäng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank. 3 6. Nhöõng ñieåm noåi baät cuûa luaän vaên Luaän vaên ñaõ toång keát caùc hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaø giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010, neâu ra ñöôïc öu ñieåm vaø toàn taïi cuûa töøng loaïi hình kinh doanh vaøng, nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Eximbank. Luaän vaên ñaõ ñöa ra nhöõng bieän phaùp coù tính khaû thi nhaèm phaùt trieån vaø thu huùt khaùch haøng ñeán vôùi saûn phaåm quyeàn choïn vaøng cuûa Eximbank. 7. Keát caáu cuûa luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc vaø baûng bieåu luaän vaên goàm 03 chöông: Chöông 1: Nhöõng lyù luaän cô baûn veà quyeàn choïn vaø quyeàn choïn vaøng. Chöông 2: Thöïc traïng giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank. Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi Eximbank. 4 CHUÔNG 1: NHÖÕNG LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ QUYEÀN CHOÏN VAØ QUYEÀN CHOÏN VAØNG 1.1 Toång quan veà quyeàn choïn 1.1.1 Lòch söû hình thaønh quyeàn choïn Töø ñaàu theá kyû 18, giao dòch quyeàn choïn laàn ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän treân thò tröôøng ôû Chaâu AÂu vaø ôû Myõ. Nhöõng naêm ñaàu thò tröôøng hoaït ñoäng gaëp thaát baïi vì naïn tham nhuõng. Moät trong nhöõng nhaø moâi giôùi chæ öu tieân giôùi thieäu cho khaùch haøng veà loaïi coå phieáu maø nhaø moâi giôùi naøy ñaõ aên hoái loä khi khaùch haøng coù nhu caàu. Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1900, moät nhoùm coâng ty goïi laø: “Hieäp hoäi nhöõng nhaø moâi giôùi vaø kinh doanh quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn” ra ñôøi. Nhaø ñaàu tö muoán mua quyeàn choïn seõ lieân heä vôùi moät coâng ty thaønh vieân, coâng ty naøy seõ tìm ngöôøi saün saøng baùn quyeàn choïn töø khaùch haøng cuûa coâng ty hoaëc cuûa caùc coâng ty thaønh vieân khaùc. Neáu coâng ty thaønh vieân khoâng tìm ra ngöôøi baùn quyeàn choïn, thì coâng ty ñoù seõ töï phaùt haønh quyeàn choïn vôùi giaù caû thích hôïp. Thò tröôøng hoaït ñoäng theo phöông thöùc naøy ñöôïc goïi laø thò tröôøng phi taäp trung OTC (over ‟ the ‟ counter market). Taïi ñaây, coâng ty thaønh vieân coù theå vöøa laø nhaø moâi giôùi vöøa laø nhaø kinh doanh, vaø caùc nhaø kinh doanh trong thò tröôøng thöôøng giao dòch vôùi nhau thoâng qua phöông tieän truyeàn thoâng thay cho vieäc gaëp nhau treân sôû giao dòch. Thaùng 04 naêm 1973, Uyû ban thöông maïi Chicago (Chicago Board of Trade - CBOT) thaønh laäp sôû giao dòch Chicago Board of Options Exchange (CBOE) daønh rieâng cho giao dòch quyeàn choïn coå phieáu. Vieäc mua baùn quyeàn choïn trôû neân phoå bieán vôùi haøng hoaù cô sôû ñöôïc trao ñoåi chuû yeáu laø caùc coå phieáu ñôn leû. Vaøo thôøi gian naøy, hôïp ñoàng quyeàn choïn mua baét ñaàu ñöôïc giao dòch treân CBOE vôùi 16 loaïi chöùng khoaùn. Maëc duø, quyeàn choïn ñaõ ñöôïc giao dòch töø tröôùc naêm 1973 nhöng CBOE ñaõ thaønh coâng trong vieäc taïo ra moät leänh thò tröôøng vôùi ñieàu khoaûn hôïp ñoàng ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng. Naêm 1977, hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn cuõng ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng. Naêm 1982, quyeàn choïn baét ñaàu giao dòch treân caùc hôïp ñoàng giao sau vôùi traùi phieáu Chính phuû, vaø loaïi giao dòch naøy phaùt trieån raát nhanh. Vieäc mua baùn quyeàn choïn cung caáp raát nhieàu coâng cuï ñeå ñaàu cô vaø haïn cheá ruûi ro veà giaù cho coäng ñoàng thöông maïi. Vôùi thaønh coâng ban ñaàu cuûa hôïp 5 ñoàng quyeàn choïn ñaõ taïo ñieàu kieän cho vieäc phaùt trieån haøng hoaù cô sôû laø voâ soá caùc haøng hoaù nguõ coác vaø caùc haøng hoaù khaùc. Vôùi ñaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, giao dòch quyeàn choïn ngaøy caøng trôû neân phoå bieán hôn, vaø lan roäng sang Anh, Brasil, Ñöùc, Phaùp, Nhaät Baûn, Singapore, Hoàng Koâng vaø Australia. Quaù trình toaøn caàu hoaù ñaõ taïo ra nhu caàu lieân keát ñieän töû vaø giao dòch thöông maïi 24/24 trong ngaøy. Thò tröôøng Myõ ñaõ ñaùp öùng nhu caàu naøy baèng caùch taïo ra nhöõng saûn phaåm giao dòch quoác teá, môû roäng giôø giao dòch vaø trieån khai moät sôû giao dòch ñieän töû. Nhöõng heä thoáng ñaùng chuù yù nhaát laø Globex do Chicago Mercantile Exchange (CME) phaùt trieån vaø Project A do CBOT phaùt trieån. Trong heä thoáng Globex, caùc nhaø ñaàu tö caù theå coù theå giao dòch döïa treân chæ soá S&P 500, S&P 500 mini, NASDAQ 100 vaø caùc hôïp ñoàng con. Caùc nhaø ñaàu tö caù theå cuõng coù theå mua baùn ngoaïi hoái treân Globex. Treân heä thoáng Project A, caùc nhaø ñaàu tö caù theå coù theå mua baùn T-bonds vaø tín phieáu, quyeàn choïn, vaø taát caû caùc saûn phaåm nguõ coác treân CBOT. Giao dòch ñieän töû ñöôïc thieát keá ñeå hoã trôï vieäc ñaáu giaù môû ngoaøi giôø giao dòch chính. Nhö vaäy, hôïp ñoàng quyeàn choïn coù chieàu daøi lòch söû thaêng traàm, noù ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng phi taäp trung OTC töø theá kyû 19. Tuy nhieân, caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn ñaõ taêng voït trong 30 naêm trôû laïi ñaây, ñaëc bieät laø keå töø khi CBOE ñöôïc thaønh laäp. Rieâng taïi Vieät Nam, hoaït ñoäng quyeàn choïn baét ñaàu ñöôïc thöïc hieän taïi NH TMCP XNK Vieät Nam vaøo ngaøy 12/02/2003 laø quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä. Sau ñoù, NH TMCP XNK Vieät Nam ñaõ môû roäng trieån khai sang quyeàn choïn vaøng ñoàng thôøi vôùi moät vaøi ngaân haøng khaùc nhö NH TMCP AÙ Chaâu, NH TMCP Saøi Goøn Thöông Tín… 1.1.2 Khaùi nieäm Quyeàn choïn laø moät hôïp ñoàng giöõa hai beân - ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ‟ trong ñoù cho ngöôøi mua quyeàn, nhöng khoâng phaûi laø nghóa vuï, ñeå mua hoaëc baùn moät taøi saûn vaøo moät ngaøy trong töông lai vôùi giaù ñaõ ñoàng yù vaøo moät ngaøy hoâm nay. Ngöôøi mua quyeàn choïn traû cho ngöôøi baùn moät soá tieàn goïi laø phí quyeàn choïn (premium). Ngöôøi baùn quyeàn choïn saün saøng baùn hoaëc tieáp tuïc naém giöõ taøi saûn theo caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng. Trong hôïp ñoàng quyeàn choïn, ngöôøi mua ñöôïc xem laø nhaø ñaàu tö coù vò theá daøi haïn, ngöôøi baùn ôû vò theá ngaén haïn. Ngöôøi baùn 6 quyeàn choïn nhaän ñöôïc moät soá tieàn phí quyeàn choïn ngay khi kyù hôïp ñoàng nhöng coù khoaûn loã tieàm taøng veà sau neáu ngöôøi mua thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn. 1.1.3 Phaân loaïi quyeàn choïn 1.1.3.1 Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän. Quyeàn choïn kieåu Myõ (American style option): Cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo baát kyø ngaøy naøo trong thôøi haïn hôïp ñoàng vaø tröôùc ngaøy ñaùo haïn. Quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu (European style Option): Cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo ngaøy ñaùo haïn. Vieäc thanh toaùn giöõa hai beân xaûy ra sau khi hôïp ñoàng ñeán haïn töø 1 ñeán 2 ngaøy laøm vieäc. Söï phaân bieät giöõa hai loaïi quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu vaø quyeàn choïn kieåu Myõ khoâng lieân quan ñeán vò trí ñòa lyù. Ña soá hôïp ñoàng quyeàn choïn ñöôïc trao ñoåi chuû yeáu laø quyeàn choïn kieåu Myõ. Tuy nhieân, quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu coù ñaëc ñieåm deã phaân tích hôn quyeàn choïn kieåu Myõ. 1.1.3.2 Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua Quyeàn choïn mua (call option) Laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù beân mua quyeàn choïn mua coù quyeàn mua (hoaëc khoâng mua) taøi saûn cô sôû theo möùc giaù ñöôïc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng . Coøn beân baùn quyeàn choïn mua phaûi thöïc hieän nghóa vuï baùn loaïi taøi saûn cô sôû naøy khi beân mua quyeát ñònh thöïc hieän quyeàn trong thôøi gian ñaùo haïn. Neáu giaù taøi saûn cô sôû giaûm, giaù quyeàn choïn mua cuõng seõ giaûm. Roõ raøng ngöôøi mua quyeàn choïn mua coù kyø voïng veà xu höôùng taêng giaù cuûa taøi saûn ñoù. Vaø quyeàn choïn mua luoân luoân ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñeán haïn neáu giaù hieän haønh lôùn hôn giaù thöïc hieän. „ Ñoái vôùi ngöôøi mua quyeàn choïn mua Hôïp ñoàng laø ñöôïc giaù quyeàn choïn (in-the-money) khi coù theå ñem laïi lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi > giaù thöïc hieän. Hôïp ñoàng laø giaûm giaù quyeàn choïn (out-of-the-money) khi khoâng ñem laïi lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi < giaù thöïc hieän. 7 Hôïp ñoàng laø ngang giaù quyeàn choïn (at-the-money) neáu giaù thöïc hieän quyeàn gaàn nhaát vôùi möùc giaù thò tröôøng tröôùc ñoù cuûa taøi saûn khi giaù thò tröôøng hieän taïi = giaù thöïc hieän. Quyeàn choïn baùn (put option) Laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù ngöôøi mua quyeàn choïn baùn coù quyeàn baùn (hoaëc khoâng baùn) moät taøi saûn cô sôû theo möùc giaù ñöôïc thoaû thuaän trong hôïp ñoàng. Coøn ngöôøi baùn quyeàn choïn baùn phaûi thöïc hieän nghóa vuï mua loaïi taøi saûn cô sôû naøy khi ngöôøi mua quyeát ñònh thöïc hieän quyeàn trong thôøi gian ñaùo haïn. Quyeàn choïn baùn luoân luoân ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñeán haïn neáu giaù hieän haønh nhoû hôn giaù thöïc hieän do ngöôøi mua quyeàn choïn baùn coù kyø voïng veà xu höôùng giaûm giaù cuûa taøi saûn cô sôû. Caû hai ñoái töôïng trong hôïp ñoàng quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn laø ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ñeàu söû duïng quyeàn choïn ñeå phoøng ngöøa ruûi ro vò theá ñoái vôùi taøi saûn cô sôû. „ Ñoái vôùi ngöôøi mua quyeàn choïn baùn Hôïp ñoàng laø ñöôïc giaù quyeàn choïn (in-the-money) khi coù theå ñem laïi lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi < giaù thöïc hieän. Hình 1.1: Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua 8 Hôïp ñoàng laø giaûm giaù quyeàn choïn (out-of-the-money) khi khoâng ñem laïi lôïi nhuaän neáu thöïc hieän quyeàn ngay laäp töùc khi giaù thò tröôøng hieän taïi > giaù thöïc hieän. Hôïp ñoàng laø ngang giaù quyeàn choïn (at-the-money) neáu giaù thöïc hieän quyeàn gaàn nhaát vôùi möùc giaù thò tröôøng tröôùc ñoù cuûa taøi saûn khi giaù thò tröôøng hieän taïi = giaù thöïc hieän. 1.1.3.3 Nhöõng ñaëc tính cuûa quyeàn choïn Ngaøy ñeán haïn (expiration date) Ñaây laø ngaøy maø quyeàn choïn trôû neân voâ giaù trò, ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn khoâng coù quyeàn yeâu caàu thöïc hieän quyeàn choïn nöõa. Giaù thöïc hieän (strike price) Laø giaù maø taïi ñoù ngöôøi mua coù theå mua moät soá löôïng taøi saûn cô sôû (neáu mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn) hay giaù maø taïi ñoù ngöôøi baùn coù theå baùn moät soá löôïng taøi saûn cô sôû (neáu ñaõ mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua). Giaù thöïc hieän ñöôïc hình thaønh ngoaøi yeáu toá moái quan heä cung caàu taøi saûn cô sôû treân thò tröôøng, thì coøn coù moái quan heä töông quan vôùi möùc phí quyeàn choïn. Giôùi haïn vò theá vaø giôùi haïn thöïc hieän Hình 1.2: Caùc traïng thaùi cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn 9 Giôùi haïn vò theá trong hôïp ñoàng quyeàn choïn laø soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn choïn toái ña cuûa cuøng moät taøi saûn cô sôû maø moät nhaø ñaàu tö coù theå naém giöõ treân cuøng moät phía thò tröôøng. Theo söï bieán ñoäng giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn cô sôû maø thò tröôøng quyeàn choïn coù hai phía laø thò tröôøng giaù taêng vaø thò tröôøng giaù giaûm. Giôùi haïn thöïc hieän trong hôïp ñoàng quyeàn choïn laø soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn choïn toái ña cuûa cuøng moät taøi saûn cô sôû maø moät nhaø ñaàu tö ñöôïc pheùp thöïc hieän trong thôøi gian naêm ngaøy laøm vieäc lieân tieáp. 1.2 Toång quan veà quyeàn choïn vaøng 1.2.1 Khaùi nieäm veà quyeàn choïn vaøng Quyeàn choïn vaøng laø moät hôïp ñoàng quyeàn choïn giöõa hai beân mua vaø baùn, theo ñoù ngöôøi mua quyeàn choïn ñöôïc quyeàn nhöng khoâng phaûi nghóa vuï, ñeå mua hoaëc baùn moät soá löôïng vaøng nhaát ñònh vôùi möùc giaù thöïc hieän ñöôïc aán ñònh tröôùc trong moät thôøi haïn cuï theå ôû töông lai. Ngöôøi mua quyeàn choïn phaûi traû cho ngöôøi baùn quyeàn choïn moät khoaûn phí quyeàn choïn ngay luùc kyù hôïp ñoàng. Ngöôïc laïi, ngöôøi baùn quyeàn choïn vaøng phaûi coù nghóa vuï thöïc hieän hôïp ñoàng theo caùc ñieàu khoaûn ñaõ thoûa thuaän tröôùc, neáu nhö ngöôøi mua quyeàn choïn thöïc hieän quyeàn. 1.2.2 Ñaëc ñieåm cuûa quyeàn choïn vaøng Quyeàn choïn vaøng laø moät coâng cuï giao dòch ñoäc ñaùo vaø ña chieàu, coù ñöôïc söï linh hoaït lôùn trong quaù trình ñaàu tö. Vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng sau: 1.2.2.1 Quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng Ñaây laø ñaëc ñieåm cô baûn nhaát vaø laø yeáu toá haáp daãn cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn so vôùi caùc hình thöùc hôïp ñoàng mua baùn vaøng khaùc. Nhaø ñaàu tö ñaõ mua hôïp ñoàng quyeàn choïn coù quyeàn thöïc hieän hôïp ñoàng khi thò tröôøng bieán ñoäng thuaän lôïi hay khoâng thöïc hieän ñeå hôïp ñoàng trôû neân voâ hieäu khi thò tröôøng dieãn bieán baát lôïi. Trong khi ñoù ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng mua baùn vaøng thoâng thöôøng khi hôïp ñoàng ñeán haïn thì caû hai beân tham gia kyù keát hôïp ñoàng buoäc phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng. 1.2.2.2 Giôùi haïn möùc loã toái ña Thoâng qua ñaëc ñieåm naøy, ngöôøi mua quyeàn choïn vaøng xaùc ñònh ñöôïc khoaûn loã toái ña coù theå xaûy ra trong giao dòch vaøng ôû töông lai ngay töø thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng quyeàn choïn, möùc loã toái ña ñuùng baèng giaù quyeàn choïn vaøng - ñaây laø möùc phí 10 maø ngöôøi mua phaûi traû khi mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn, hay möùc phí ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. Vôùi ñaëc ñieåm quyeàn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng, neân trong giao dòch quyeàn choïn vaøng ngöôøi mua quyeàn choïn chæ thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn khi söï thay ñoåi cuûa giaù vaøng theo chieàu höôùng coù lôïi cho hoï, hoaëc seõ ñeå cho hôïp ñoàng töï ñoäng heát haïn maø khoâng tieán haønh baát cöù giao dòch naøo neáu ngöôøi mua quyeàn choïn thaáy seõ gaây thieät haïi hôn. Do ñoù, möùc giaù quyeàn choïn maø ngöôøi mua quyeàn choïn phaûi traû ban ñaàu ñöôïc xem laø giôùi haïn toái ña cuûa khoaûn loã trong kinh doanh quyeàn choïn vaøng. 1.2.2.3 Khoâng giôùi haïn möùc lôïi nhuaän tieàm naêng Thoâng qua vieäc löïa choïn kieåu hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng thích hôïp, laø hôïp ñoàng quyeàn choïn theo kieåu Myõ hoaëc laø hôïp ñoàng quyeàn choïn theo kieåu Chaâu AÂu cuøng vôùi möùc giaù thöïc hieän hôïp lyù ‟ ñaây laø giaù maø taïi ñoù coù theå mua moät soá löôïng vaøng (neáu mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn) hay giaù maø taïi ñoù coù theå baùn moät soá löôïng vaøng (neáu ñaõ mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn hay baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua), maø ngöôøi mua quyeàn choïn coù theå thu ñöôïc lôïi nhuaän haáp daãn khi giaù vaøng coù söï thay ñoåi theo höôùng coù lôïi, beân caïnh yeáu toá phoøng ngöøa ruûi ro xaûy ra. 1.2.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng 1.2.3.1 Giaù quyeàn choïn Laø möùc phí maø ngöôøi mua phaûi traû khi mua moät hôïp ñoàng quyeàn choïn, hay möùc phí ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi baùn moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. Giaù quyeàn choïn vaøng bao goàm giaù trò noäi taïi cuûa quyeàn choïn vaø giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn choïn Giaù trò noäi taïi cuûa quyeàn choïn Laø giaù trò maø ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn nhaän ñöôïc khi thöïc hieän quyeàn choïn vaø baèng giaù thò tröôøng hieän taïi tröø ñi giaù thöïc hieän (ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn mua) vaø baèng giaù thöïc hieän tröø giaù trò thò tröôøng hieän taïi (ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn). Giaù trò noäi taïi = Giaù thò tröôøng hieän taïi - Giaù thöïc hieän (quyeàn choïn mua) Giaù trò noäi taïi = Giaù thöïc hieän - Giaù thò tröôøng hieän taïi (quyeàn choïn baùn) 11 Do ñoù, ñoái vôùi mua quyeàn choïn mua, neáu giaù thöïc hieän thaáp hôn giaù thò tröôøng hieän taïi thì quyeàn choïn mua coù laõi. Ngöôïc laïi, neáu giaù thöïc hieän baèng hoaëc cao hôn giaù thò tröôøng hieän taïi thì quyeàn choïn mua khoâng coù laõi. Ñoái vôùi quyeàn choïn baùn thì ngöôïc laïi, ngöôøi mua quyeàn seõ coù laõi neáu giaù thöïc hieän cao hôn giaù thò tröôøng hieän taïi vaø seõ bò loã neáu giaù thöïc hieän thaáp hôn giaù thò tröôøng hieän taïi. Vì vaäy, xem xeùt caû hai tröôøng hôïp quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn, tình traïng kinh doanh cheânh leäch giaù seõ xaûy ra khi phí quyeàn choïn thaáp hôn giaù trò noäi taïi cuûa quyeàn choïn. Bôûi vì nhaø ñaàu tö seõ mua vaø thöïc hieän ngay moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua vaøng theo kieåu Myõ vaø baùn treân thò tröôøng vôùi giaù giao ngay lôùn hôn giaù thöïc hieän coäng vôùi phí quyeàn choïn ñeå thu laõi. Hoaëc seõ mua vaøng treân thò tröôøng vôùi giaù thaáp hôn giaù thöïc hieän tröø vôùi phí quyeàn choïn vaø tieán haønh baùn thoâng qua vieäc mua hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn vaøng theo kieåu Myõ. Tình traïng kinh doanh cheânh leäch giaù cuûa caùc nhaø ñaàu tö seõ daãn ñeán caàu quyeàn choïn vaøng taêng leân vaø phí quyeàn choïn taêng leân. Ñeán khi giaù quyeàn choïn baèng vôùi giaù trò noäi taïi thì kinh doanh cheânh leäch giaù seõ khoâng xaûy ra do khoâng mang laïi lôïi nhuaän. Do ñoù, phí quyeàn choïn thaáp nhaát phaûi baèng giaù trò noäi taïi quyeàn choïn. Vaø, khi giaù trò noäi taïi naøy thay ñoåi seõ taùc ñoäng raát lôùn ñeán phí quyeàn choïn. Giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn choïn Giaù trò thôøi gian cuûa moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng laø khoaûn giaù trò maø taïi ñoù giaù trò cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn lôùn hôn giaù trò noäi taïi. Söï bieán ñoäng cuûa giaù vaøng coù moät moái lieân heä quan troïng vôùi giaù trò thôøi gian, vaø giaù trò thôøi gian taêng khi bieán ñoäng taêng. Vôùi tính chaát cuûa quyeàn choïn mua vaøng thì lôïi nhuaän cho ngöôøi mua hôïp ñoàng quyeàn choïn laø voâ haïn trong khi loã ñöôïc giôùi haïn trong phaàn phí quyeàn choïn. Cho neân, moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng seõ coù khaû naêng mang laïi lôïi nhuaän cao hôn khi vaøng coù söï bieán ñoäng lôùn. Vôùi khoaûn thôøi gian cho ñeán khi ngaøy ñaùo haïn cuûa quyeàn choïn caøng daøi thì giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn caøng lôùn, do ngöôøi mua quyeàn choïn hy voïng raèng vaøo moät thôøi ñieåm naøo ñoù tröôùc khi heát hieäu löïc, nhöõng thay ñoåi veà giaù vaøng treân thò tröôøng seõ laøm taêng giaù trò cuûa caùc quyeàn choïn. Noùi caùch khaùc, giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn choïn phaûn aùnh coøn bao 12 laâu nöõa hôïp ñoàng quyeàn choïn seõ ñeán haïn. Caøng xa thôøi ñieåm ñeán haïn, khaû naêng quyeàn choïn keát thuùc taïi giaù thò tröôøng trong traïng thaùi ñöôïc giaù quyeàn choïn caøng cao vaø giaù trò thôøi gian quyeàn choïn caøng cao. 1.2.3.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng Giaù thò tröôøng cuûa vaøng Giaù trò noäi taïi quyeàn choïn coù söï taùc ñoäng maïnh meõ ñeán phí quyeàn choïn, vaø giaù trò noäi taïi quyeàn choïn ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua giaù thò tröôøng cuûa vaøng. Do ñoù, neáu giaù thò tröôøng vaøng taêng seõ daãn ñeán giaù trò noäi taïi quyeàn choïn mua taêng, vaø taùc ñoäng ñeán phí quyeàn choïn mua taêng. Neáu giaù thò tröôøng vaøng giaûm seõ daãn ñeán giaù trò noäi taïi quyeàn choïn baùn taêng, vaø taùc ñoäng ñeán phí quyeàn choïn baùn taêng. Nhö vaäy, ñoái vôùi moät quyeàn choïn mua vaøng, giaù thò tröôøng cuûa vaøng vaø phí quyeàn choïn mua bieán thieân taêng (giaûm) cuøng chieàu. Nhöng ñoái vôùi moät quyeàn choïn baùn thì ñoù laø moái quan heä bieán thieân taêng (giaûm) ngöôïc chieàu. Giaù thöïc hieän cuûa quyeàn choïn vaøng Giaû söû caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, thì phí quyeàn choïn mua caøng thaáp khi giaù thöïc hieän caøng cao. Vaø ngöôïc laïi, ñoái vôùi quyeàn choïn baùn seõ coù möùc phí quyeàn choïn caøng cao khi giaù thöïc hieän caøng cao. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích döïa treân moái quan heä giöõa giaù thöïc hieän vaø giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng. Vôùi moät quyeàn choïn mua, neáu giaù thöïc hieän caøng cao daãn ñeán tình traïng hôïp ñoàng quyeàn choïn mua rôi vaøo traïng thaùi giaûm giaù quyeàn choïn caøng Giaù trò thôøi gian Ngaøy ñaùo haïn Thôøi gian Hình 1.3: Moái quan heä giöõa giaù trò thôøi gian vaø ngaøy ñaùo haïn cuûa quyeàn choïn 13 lôùn seõ khoâng haáp daãn ñöôïc nhaø ñaàu tö, neân phí quyeàn choïn mua seõ giaûm. Ngöôïc laïi, vôùi moät quyeàn choïn baùn, neáu giaù thöïc hieän caøng cao laøm cho tình traïng hôïp ñoàng quyeàn choïn mua rôi vaøo traïng thaùi ñöôïc giaù quyeàn choïn caøng lôùn seõ haáp daãn ñöôïc nhaø ñaàu tö hôn vaø phí quyeàn choïn mua seõ taêng. Thôøi gian cho ñeán khi ñaùo haïn Vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn kieåu Myõ trong caû hai tröôøng hôïp quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn gioáng nhau veà caùc yeáu toá khaùc ngoaïi tröø thôøi gian cho ñeán ngaøy ñaùo haïn. Ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn vaøng coù thôøi gian daøi hôn seõ coù nhieàu thôøi gian ñeå löïa choïn thöïc hieän quyeàn hôn ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn ngaén hôn. Ñoàng nghóa, vôùi moät khoaûn thôøi gian cho ñeán khi ñaùo haïn caøng daøi seõ taïo nhieàu cô hoäi cho giaù vaøng bieán ñoäng laøm cho quyeàn choïn trôû thaønh coù laõi vaø taêng lôïi nhuaän thu ñöôïc töø quyeàn choïn hôn. Ñieàu naøy daãn ñeán giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn choïn cuõng taêng leân vaø phí quyeàn choïn cuõng taêng leân. Vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn kieåu Chaâu AÂu, thì aûnh höôûng cuûa yeáu toá thôøi gian cho ñeán haïn ñoái vôùi phí quyeàn choïn khoâng roõ raøng nhö kieåu Myõ do caû hai quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn ñeàu chæ coù theå thöïc hieän ôû cuøng moät thôøi ñieåm laø ngaøy ñaùo haïn. Laõi suaát phi ruûi ro Khi nhaø ñaàu tö duøng tieàn mua quyeàn choïn vaøng, ñoàng nghóa vôùi vieäc nhaø ñaàu tö ñaõ boû qua cô hoäi ñaàu tö vaøo lónh vöïc khaùc, vaø ñaây ñöôïc xem nhö laø chi phí cô hoäi ñeå mua quyeàn choïn vaøng. Ngöôïc laïi, ngöôøi baùn quyeàn choïn vaøng seõ duøng tieàn phí quyeàn choïn nhaän ñöôïc ñeå ñaàu tö vaøo lónh vöïc khaùc tìm kieám lôïi nhuaän. Do ñoù, neáu coá ñònh taát caû caùc yeáu toá khaùc, khi laõi suaát phi ruûi ro taêng seõ laøm cho chi phí cô hoäi ñeå mua quyeàn choïn vaøng taêng leân, vaø seõ haáp daãn nhaø ñaàu tö ñieàu chænh taêng cô caáu ñaàu tö vaøo laõi suaát. Ñieàu naøy daãn ñeán caàu veà mua quyeàn choïn giaûm vaø phí quyeàn choïn seõ giaûm ñeå buø laïi phaàn chi phí cô hoäi taêng leân. Ngoaøi ra, khi laõi suaát phi ruûi ro taêng leân, ngöôøi baùn quyeàn choïn seõ ñieàu chænh giaûm phí quyeàn choïn ñeå kích caàu quyeàn choïn vaø seõ duøng phí quyeàn choïn thu ñöôïc ñaàu tö vaøo laõi suaát ñeå buø vaøo phaàn phí quyeàn choïn giaûm ñoù. Nhö vaäy, vôùi caùc yeáu toá khaùc khoâng thay ñoåi, laõi suaát phi ruûi ro coù moái quan heä tæ leä nghòch vôùi phí quyeàn choïn vaøng. 14 Ñoä baát oån Ñoä baát oån laø möùc ñoä thieáu oån ñònh do söï bieán ñoäng trong töông lai cuûa giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng. Vôùi ñoä baát oån caøng cao thì bieân ñoä bieán ñoäng cuûa giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng caøng lôùn, coù khaû naêng giaù vaøng seõ leân raát cao hoaëc xuoáng raát thaáp. Xeùt yeáu toá ñoä baát oån naøy, ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn mua vaøng seõ coù lôïi nhuaän taêng leân neáu nhö giaù vaøng taêng vaø trong khi ruûi ro loã ñaõ ñöôïc giôùi haïn trong möùc phí quyeàn choïn, neáu giaù giaûm vôùi möùc loã cao nhaát phaûi chòu chính baèng phí quyeàn choïn mua vaøng. Vôùi ngöôøi sôû höõu quyeàn choïn baùn vaøng seõ coù lôïi neáu nhö giaù vaøng giaûm maïnh vaø chæ phaûi chòu ruûi ro coù giôùi haïn neáu giaù taêng, loã cao nhaát phaûi chòu cuõng chính laø phí quyeàn choïn baùn. Vì vaäy, phí quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn seõ taêng cao neáu nhö ñoä baát oån cuûa giaù trò thò tröøông cuûa vaøng taêng. Yeáu toá Giaù quyeàn choïn mua kieåu Chaâu AÂu Giaù quyeàn choïn baùn kieåu Chaâu AÂu Giaù quyeàn choïn mua kieåu Myõ Giaù quyeàn choïn baùn kieåu Myõ Giaù thò tröôøng + - + - Giaù thöïc hieän - + - + Thôøi gian ñaùo haïn ? ? + + Laõi suaát phi ruûi ro + - + - Ñoä baát oån + + + + Baûng 1.1: Toùm taét caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng khi taêng moät bieán soá vaø coá ñònh nhöõng bieán soá khaùc + Yeáu toá taêng laøm cho giaù quyeàn choïn taêng - Yeáu toá taêng laøm cho giaù quyeàn choïn giaûm ? Khoâng chaéc chaén seõ coù moái lieân heä 15 1.2.4 Caùc moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn vaøng 1.2.4.1 Moâ hình Biominal Caùc giaû ñònh: Phöông thöùc tính laõi laø laõi keùp lieân tuïc. Taát caû caùc nhaø ñaàu tö coù theå ñi vay vaø cho vay theo laõi suaát phi ruûi ro. Khoâng coù chi phí giao dòch vaø thueá. Cô hoäi ñaàu tö cheânh leäch giaù khoâng toàn taïi. Xeùt moät hôïp ñoàng quyeàn choïn mua vaøng vôùi söï bieán ñoäng cuûa giaù vaøng chæ coù hai tröôøng hôïp hoaëc laø taêng hoaëc laø giaûm trong voøng ñôøi quyeàn choïn Ta coù giaù trò quyeàn choïn vaøng taïi cuoái thôøi kyø laø: fu = Max(0,Su ‟ X) fd = Max(0,Sd ‟ X) (vôùi u>1, d<1) Trong ñoù T: thôøi haïn quyeàn choïn f: giaù trò quyeàn choïn X: giaù thöïc hieän quyeàn choïn; S: giaù giao ngay cuûa vaøng u: laø tyû leä taêng giaù cuûa vaøng; d: laø tyû leä giaûm giaù cuûa vaøng fu: giaù quyeàn choïn taïi tyû leä u; fd: giaù quyeàn choïn taïi tyû leä d r: laõi suaát phi ruûi ro p: xaùc suaát xaûy ra tyû leä u; 1-p: xaùc suaát xaûy ra tyû leä d f = e -rT [pfu + (1-p)fd] vôùi e rT - d u - d p = Su fu Sd fd S f Hình 1.4: Sô ñoà Biominal moät thôøi kyø 16 Trong moâ hình nhò phaân moät thôøi kyø, giaù quyeàn choïn mua laø giaù trò chieát khaáu theo laõi suaát phi ruûi ro cho moät thôøi kyø cuûa giaù trò bình quaân coù troïng soá cuûa hai giaù trò khaû thi cuûa giaù quyeàn choïn xaûy ra vaøo cuoái thôøi kyø, vôùi troïng soá cuûa giaù quyeàn choïn taêng taïi ñieåm keát thuùc cuûa moät thôøi kyø laø p (ñaây laø xaùc suaát xaûy ra cuûa tyû leä taêng giaù vaøng (u) trong moät thôøi kyø), vaø (1-p) laø troïng soá cuûa giaù quyeàn choïn giaûm taïi ñieåm keát thuùc cuûa moät thôøi kyø. Chuùng ta ñang xem xeùt giaù quyeàn choïn vaøng ôû moät thôøi kyø, neân giaù vaøng trong töông lai chæ coù hai khaû naêng hoaëc laø taêng hoaëc laø giaûm. Vaø ñieàu naøy raát ñôn giaûn so vôùi tình hình bieán ñoäng cuûa giaù vaøng trong thöïc teá, coù theå thôøi kyø ñaàu giaù vaøng taêng nhöng sau laïi giaûm xuoáng vaø laïi taêng trong kyø tieáp theo. Nhaèm laøm taêng tính thöïc teá, seõ xem xeùt giaù quyeàn choïn trong moâ hình nhò phaân hai thôøi kyø vaø môû roäng theâm taïi moâ hình nhò phaân n thôøi kyø. Vôùi moâ hình nhò phaân hai thôøi kyø thì giaù vaøng taïi ñieåm keát thuùc thôøi kyø ñaàu coù theå taêng leân Su hoaëc giaûm xuoáng Sd. Taïi thôøi kyø thöù hai, giaù vaøng taïi ñieåm keát thuùc thôøi kyø ñaàu laø Su coù theå keát thuùc thôøi kyø thöù hai taïi Suu (tieáp tuïc taêng leân) hoaëc Sud (giaûm xuoáng). Giaù vaøng taïi ñieåm keát thuùc thôøi kyø ñaàu laø Sd coù theå keát thuùc thôøi kyø thöù hai taïi Sdu (taêng leân trôû laïi) hoaëc Sdd (tieáp tuïc giaûm xuoáng). Vôùi moãi giaù vaøng taïi möùc giaù Su, Suu, Sud, Sd, Sdu, Sdd ta coù giaù trò quyeàn choïn vaøng töông öùng fu, fuu, fud, fd, fdu, fdd xaùc ñònh nhö sau: fu = Max(0,Su ‟ X) fuu = Max(0,Suu ‟ X) fud = Max(0,Sud ‟ X) fd = Max(0,Sd ‟ X) fdd = Max(0,Sdd ‟ X) Su fu Sd fd S f Suu fuu Sud fud Sdd fdd Hình 1.5: Sô ñoà Biominal hai thôøi kyø 17 Neáu thôøi kyø ñaàu tieân giaù vaøng keát thuùc ôû giaù Su (taêng leân) thì sang kyø thöù hai seõ coù hai khaû naêng veà giaù cuûa vaøng laø Suu (taêng tieáp tuïc) hoaëc Sud (giaûm xuoáng). Trong ñieàu kieän vôùi moät thôøi kyø duy nhaát vaø hai khaû naêng veà giaù cuûa vaøng, vieäc aùp duïng moâ hình nhò phaân moät thôøi kyø vaãn thích hôïp ñeå xaùc ñònh giaù quyeàn choïn fu taïi thôøi ñieåm cuoái kyø ñaàu tieân. fu = e -r T [pfuu + (1-p)fud] (1) Thöïc hieän töông töï vôùi tröôøng hôïp giaù vaøng giaûm xuoáng trong thôøi kyø ñaàu tieân vôùi möùc giaù Sd, ta coù : fd = e -r T [pfud + (1-p)fdd] (2) Vôùi giaù trò giaù trò fu vaø fd, thöïc hieän moâ hình nhò phaân moät thôøi kyø trong kyø ñaàu tieân ta xaùc ñònh ñöôïc giaù trò quyeàn choïn f. f = e -r T [pfu + (1-p)fd] Theá (1), (2) vaøo phöông trình, ta ñöôïc : f = e -2r T [p2fuu + 2p(1-p)fud + (1-p) 2 fdd] vôùi Moâ hình nhò phaân ñöôïc môû roäng moät caùch deã daøng cho baát kyø moät soá löôïng thôøi kyø. 1.2.4.2 Moâ hình Black-Scholes Naêm 1973, coâng thöùc noåi tieáng veà ñònh giaù quyeàn choïn ñöôïc ñöa ra treân baøi baùo cuûa hai giaùo sö MIT, Fischer Black vaø Myron Scholes. Moâ hình Black- Scholes nguyeân thuûy ñöôïc xaây döïng cho vieäc ñònh giaù quyeàn choïn mua theo kieåu Chaâu AÂu vaø aùp duïng cho coå phieáu khoâng traû coå töùc. Moâ hình naøy ñöôïc giôùi thieäu môû roäng aùp duïng sang lónh vöïc tieàn teä töø caùc baøi baùo cuûa Mark Garman vaø Steven Kohlhagen vaø baøi cuûa Orlin Grables vaøo naêm 1983. Ñoái vôùi quyeàn choïn mua theo kieåu Chaâu AÂu, moâ hình Black-Scholes coù theå dieãn taû bôûi coâng thöùc sau: Ce = Se -bT N(d1) – Ee -aT N(d2) Vaø giaù quyeàn choïn baùn theo kieåu Chaâu AÂu : Pe = Ee -aT N(d1) – Se -bT N(d2) Trong ñoù: Ce: giaù quyeàn choïn mua vaøng e rT – d u-d p = 18 Pe: giaù quyeàn choïn baùn vaøng S: giaù vaøng giao ngay E: giaù thöïc hieän quyeàn choïn vaøng T: thôøi haïn hôïp ñoàng a: laõi suaát phi ruûi ro cuûa vaøng b: laõi suaát phi ruûi ro cuûa ñoàng tieàn duøng thanh toaùn trong hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng e = 2,71828 laø haèng soá Neâ-pe N(d1) vaø N(d2) laø giaù trò cuûa haøm phaân phoái xaùc xuaát chuaån vaø d1, d2 ñöôïc xaùc ñònh nhö sau : nhö sau: Vôùi laø ñoä leäch chuaån haøng naêm cuûa phaàn traêm thay ñoåi cuûa giaù vaøng giao ngay. Moâ hình Black-Scholes cho thaáy giaù quyeàn choïn mua vaøng theo kieåu Chaâu AÂu phuï thuoäc vaøo giaù vaøng thöïc hieän so vôùi giaù vaøng giao ngay, laõi suaát phi ruûi ro giöõa vaøng vaø ñoàng tieàn duøng thanh toaùn trong hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng, thôøi haïn cuûa hôïp ñoàng vaø ñoä leäch chuaån cuûa söï thay ñoåi giaù vaøng giao ngay. Moâ hình naøy ñöôïc thöïc hieän döïa treân moät soá giaû ñònh nhö sau: Laõi suaát cho vay vaø ñi vay nhö nhau. Khoâng coù thueá hay chi phí giao dòch. Ñoä leäch chuaån vaãn khoâng ñoåi trong suoát thôøi haïn hôïp ñoàng. 1.3 Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi vaø Vieät Nam 1.3.1 Kinh nghieäm phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi 1.3.1.1 Sôû giao dòch quyeàn choïn Chicago (Chicago Board of Options Exchange – CBOE) Vôùi lòch söû phaùt trieån laâu daøi vaø ñaõ ñaït ñeán trình ñoä cao cuûa thò tröôøng giao dòch quyeàn choïn Myõ, töø heä thoáng thoáng vaên baûn phaùp luaät ñeán heä thoáng giao dòch quyeàn choïn vaø ñaëc bieät ñaõ xaây döïng ñöôïc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. Chính vì vaäy, caàn phaûi thöïc hieän nghieân cöùu moâ hình toå chöùc Sôû giao dòch quyeàn choïn Myõ d1= T )]2/([)/ln( 2baES d2 = d1 - T 19 maø cuï theå laø Sôû giao dòch quyeàn choïn Chicago nhaèm ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn. CBOE - thò tröôøng giao dòch quyeàn choïn ñaàu tieân ôû Myõ, ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 04 naêm 1973, hoaït ñoäng theo Luaät Chöùng khoaùn Lieân bang vaø chòu söï giaùm saùt cuûa Uyû ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc (Securities and Exchange Commission ‟ SEC). Maëc duø, quyeàn choïn ñaõ ñöôïc giao dòch töø tröôùc naêm 1973, nhöng CBOE ñaõ thaønh coâng trong vieäc taïo ra moät thò tröôøng vôùi ñieàu khoaûn hôïp ñoàng ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng. Vôùi hôn 30 naêm khoâng ngöøng phaùt trieån, ñeán naêm 2006 CBOE ñaõ daãn ñaàu thò phaàn thò tröôøng giao dòch quyeàn choïn taïi Myõ, chieám moät phaàn ba thò tröôøng vôùi soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn choïn giao dòch laø 674,7 trieäu hôïp ñoàng. Vaø tieáp tuïc taêng leân 40% trong naêm 2007 ñaït 944,5 trieäu hôïp ñoàng, naêm 2008 soá löôïng hôïp ñoàng giao dòch laø 1.193,4 trieäu hôïp ñoàng taêng 26% so vôùi naêm 2007. Trong naêm 2009 vôùi haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính taïi Myõ neân soá löôïng hôïp ñoàng quyeàn choïn giao dòch giaûm 5% so vôùi naêm 2008, chæ ñaït 1.135 trieäu hôïp ñoàng. Söï thaønh coâng trong lónh vöïc quyeàn choïn cuûa CBOE laø söï hoäi tuï cuûa nhieàu yeáu toá noäi löïc, trong ñoù coù naêng löïc saùng taïo saûn phaåm, coâng taùc ñaøo taïo kieán thöùc quyeàn choïn vaø höôùng coâng chuùng tôùi saûn phaåm, heä thoáng giao dòch mang nhieàu tieän ích cho ngöôøi söû duïng ñi keøm vôùi caùc chính saùch öu ñaõi khuyeán khích maïng löôùi caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng. Cô caáu toå chöùc vaø quaûn lyù cuûa CBOE bao goàm: Uyû ban giaùm saùt Uyû ban phaân xöû Uyû ban kieåm tra Uyû ban phuï traùch thaønh vieân Uyû ban phaùt trieån saûn phaåm. Caùc Uyû ban naøy chòu söï ñieàu haønh tröïc tieáp cuûa Chuû tòch Uyû ban phuï traùch lónh vöïc mình quaûn lyù. Caùc Uyû ban coù traùch nhieäm ñaûm baûo vieäc tuaân thuû caùc luaät leä vaø nguyeân taéc cuûa sôû giao dòch. Caùc chuû theå tham gia treân sôû giao dòch bao goàm: 20 Nhaø taïo laäp thò tröôøng (Market makers): laø moät caù nhaân hoaëc ngöôøi ñöôïc uyû nhieäm cuûa moät toå chöùc ñaõ mua hay thueâ moät choã ngoài - vò trí giao dòch treân saøn (Seats on exchanges). Ñeå toàn taïi, nhaø taïo laäp thò tröôøng phaûi taïo ra lôïi nhuaän thoâng qua cheânh leäch giöõa giaù mua vaøo thaáp vaø baùn ra ôû möùc giaù cao hôn. Neáu moät caù nhaân muoán trôû thaønh moät nhaø taïo laäp thò tröôøng thì phaûi tieán haønh thuû tuïc ñaêng kyù, ñaït yeâu caàu trong kyø thi saùt haïch vaø ñöôïc Uyû ban phuï traùch thaønh vieân xaùc nhaän laø nhaø taïo laäp thò tröôøng. Nhaø moâi giôùi treân saøn giao dòch (Floor broker): laø caù nhaân thöïc hieän caùc giao dòch cho caùc thaønh vieân cuûa coâng chuùng. Nhaø moâi giôùi treân saøn giao dòch coù theå ñöôïc traû hoa hoàng hay höôûng löông töø caùc coâng ty moâi giôùi cuûa hoï. Ñeå trôû thaønh nhaø moâi giôùi treân saøn, moät caù nhaân phaûi hoaøn taát thuû tuïc ñaêng kyù, ñaït yeâu caàu trong kyø thi saùt haïch naêng löïc vaø ñöôïc Uyû ban phuï traùch thaønh vieân xaùc nhaän laø nhaø moâi giôùi. CBOE cuõng coù moät soá chuû theå vöøa laø nhaø taïo laäp thò tröôøng vöøa laø nhaø moâi giôùi. Nhaân vieân giöõ soå leänh (Order book officials): laø nhaân vieân cuûa sôû giao dòch, coù chöùc naêng nhaän vaø caäp nhaät caùc leänh cuûa taát caû khaùch haøng vaøo heä thoáng maùy tính. Ñoàng thôøi thoâng baùo giaù mua thaáp nhaát vaø giaù baùn cao nhaát ñeán caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng, nhaèm ñaûm baûo khi giaù thay ñoåi vaø ñaït ñeán möùc giaù giôùi haïn thì giao dòch seõ ñöôïc thöïc hieän thay cho caùc nhaø moâi giôùi, hoaëc seõ ñöôïc thöïc hieän khi coù ít nhaát moät nhaø taïo laäp thò tröôøng saün saøng chaáp nhaän nhöõng möùc giaù ñoù. Nhaân vieân giao dòch (Floor officials): laø caùc thaønh vieân hoaït ñoäng tröïc thuoäc caùc Uyû ban giaùm saùt, coù traùch nhieäm giaùm saùt, höôùng daãn caùc hoaït ñoäng giao dòch ñaûm baûo ñuùng nguyeân taéc vaø phaùp luaät. Coù quyeàn xaùc nhaän tö caùch thaønh vieân, kieåm tra vaø thoâng baùo ñeán Uyû ban kieåm tra nhöõng giao dòch coù daáu hieäu baát thöôøng. Thö kyù thaønh vieân (Member clerks): laø nhöõng thö kyù cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng hay moâi giôùi treân saøn, coù nhieäm vuï hoã trôï vaø giuùp ñôõ vieäc nhaän leänh, kieåm tra vaø chuyeån leänh giao dòch treân saøn. 21 (1a), (1b): Ngöôøi mua, ngöôøi baùn chæ thò cho ngöôøi moâi giôùi cuûa mình tieán haønh moät giao dòch quyeàn choïn. (2a), (2b): Ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn yeâu caàu moâi giôùi treân saøn cuûa coâng ty mình thöïc hieän giao dòch. (3): Caùc nhaø moâi giôùi treân saøn gaëp nhau treân saøn giao dòch quyeàn choïn vaø thoáng nhaát giaù. (4): Thoâng tin veà giao dòch quyeàn choïn ñöôïc baùo caùo cho Trung taâm thanh toaùn buø tröø. (5a), (5b): Nhaø moâi giôùi treân saøn thoâng baùo giaù cho ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn. (6a), (6b): Nhaø moâi giôùi cuûa ngöôøi baùn, ngöôøi mua thoâng baùo giaù cho ngöôøi baùn, ngöôøi mua. (7a), (7b): Ngöôøi mua, ngöôøi baùn kyù göûi phí quyeàn choïn cho ngöôøi moâi giôùi. (8a), (8b): Nhaø moâi giôùi cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn kyù göûi phí quyeàn choïn vaø tieàn kyù quyõ cho coâng ty thanh toaùn cuûa mình. Ngöôøi mua Ngöôøi baùn Moâi giôùi cuûa ngöôøi mua Moâi giôùi treân saøn cuûa ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi mua Moâi giôùi treân saøn cuûa ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi baùn Moâi giôùi cuûa ngöôøi baùn Sôû giao dòch quyeàn choïn Coâng ty thanh toaùn cuûa ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi mua Coâng ty thanh toaùn cuûa ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi baùn Trung taâm thanh toaùn (1a) (6a) (7a) (1b) (6b) (7b) (2a) (5a) (2b) (5b) (8b) (8a) (4) (9a) (9b) Hình 1.6: Quy trình giao dòch quyeàn choïn cuûa CBOE (Nguồn: www.cboe.com) 22 (9a), (9b): Coâng ty thanh toaùn cuûa ngöôøi moâi giôùi cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn kyù göûi phí quyeàn choïn vaø tieàn kyù quyõ cho Trung taâm thanh toaùn buø tröø. Haøng ngaøy, caùc phieân giao dòch seõ ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc heä thoáng saøn giao dòch ñieän töû töï ñoäng. Thôøi haïn giao dòch phaûi ñöôïc ñaûm baûo song song vôùi thò tröôøng haøng hoùa cô sôû. Trình töï giao dòch ñöôïc saép xeáp thöù töï theo nguyeân taéc öu tieân theo thôøi gian ñaùo haïn gaàn nhaát cuûa caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn. Nguyeân taéc khôùp leänh ñöôïc öu tieân cho giaù toát nhaát, neáu caùc leänh cuøng giaù thì öu tieân cho leänh giôùi haïn ñöôïc ñaêng kí trong soå cuûa nhaân vieân giöõ soå leänh, sau ñoù laø thôøi gian ñaët leänh. Vieäc giao dòch vaø khôùp leänh luoân ñöôïc söï giaùm saùt vaø xaùc nhaän cuûa caùc nhaân vieân ñieàu haønh sôû giao dòch. Moät caù nhaân muoán giao dòch quyeàn choïn ñaàu tieân phaûi môû moät taøi khoaûn ôû coâng ty moâi giôùi. Sau ñoù caù nhaân naøy seõ chæ thò cho ngöôøi moâi giôùi mua hoaëc baùn moät quyeàn choïn cuï theå. Ngöôøi moâi giôùi göûi leänh ñeán ngöôøi moâi giôùi cuûa coâng ty treân sôû giao dòch quyeàn choïn. Moät nhaø ñaàu tö coù theå ñoàng thôøi ñaët nhieàu daïng leänh khaùc nhau nhaèm öùng phoù vôùi caùc tình huoáng khaùc nhau nhö: Leänh thò tröôøng: laø daïng leänh chæ thò caùc nhaø moâi giôùi treân saøn giao dòch nhaän möùc giaù toát nhaát. Leänh giôùi haïn: laø daïng leänh quy ñònh cuï theå möùc giaù cao nhaát coù theå traû ñeå mua hoaëc möùc giaù thaáp nhaát chaáp nhaän baùn. Caùc leänh giôùi haïn coù theå coù giaù trò cho ñeán khi bò huyû hoaëc coù giaù trò trong ngaøy. Leänh coù giaù trò cho ñeán khi bò huyû: laø daïng leänh coù hieäu löïc cho ñeán khi bò huyû boû. Leänh coù giaù trò trong ngaøy: laø daïng leänh coù hieäu löïc cho ñeán heát thôøi gian coøn laïi trong ngaøy. Leänh döøng: laø daïng leänh cho pheùp nhaø ñaàu tö naém giöõ moät quyeàn choïn rieâng bieät ôû möùc giaù thaáp hôn möùc giaù hieän taïi. Neáu giaù thò tröôøng giaûm xuoáng ñeán möùc giaù ñaõ quy ñònh, ngöôøi moâi giôùi ñöôïc chæ thò baùn quyeàn choïn ôû möùc giaù toát nhaát hieän coù. Leänh taát caû hoaëc khoâng: laø daïng leänh cho pheùp ngöôøi moâi giôùi thöïc hieän moät phaàn leänh vôùi giaù naøy vaø phaàn coøn laïi vôùi giaù khaùc. 23 Leänh taát caû hoaëc khoâng, cuøng giaù: laø daïng leänh yeâu caàu ngöôøi moâi giôùi hoaëc laø thöïc hieän toaøn boä leänh vôùi cuøng moät möùc giaù hoaëc laø khoâng thöïc hieän leänh. Caùc leänh mua baùn phaûi xaùc ñònh nhaø taïo laäp thò tröôøng, nhaø moâi giôùi, maõ haøng hoùa cô sôû, loaïi hôïp ñoàng quyeàn choïn, thôøi gian ñaùo haïn, giaù thöïc hieän, giaù chuyeån nhöôïng, khoái löôïng giao dòch, teân coâng ty thanh toaùn thaønh vieân vaø ñöôïc cung caáp ñeán caùc thaønh vieân giao dòch coù lieân quan treân saøn. Moïi giao dòch thaønh coâng treân saøn ñeàu ñöôïc thoâng baùo ñeán Coâng ty thanh toaùn buø tröø treân quyeàn choïn (Option Clearing Corporation- OCC). Caùc thoâng tin bao goàm: xaùc nhaän thaønh vieân Coâng ty thanh toaùn coù lieân quan, loaïi hình hôïp ñoàng, loaïi hình haøng hoùa cô sôû, giaù thöïc hieän, thôøi gian ñaùo haïn, soá löôïng hôïp ñoàng, phí giao dòch , nhaø moâi giôùi, taøi khoaûn giao dòch, thôøi gian mua baùn vaø moät soá thoâng tin khaùc. Vieäc thanh toaùn vaø thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn phaûi thoâng qua Coâng ty thanh toaùn buø tröø treân caùc taøi khoaûn giao dòch cuûa khaùch haøng. Coâng taùc giao nhaän haøng hoùa cô sôû vaø thanh toaùn hôïp ñoàng ñöôïc ñieàu chænh bôûi caùc nguyeân taéc giao dòch cuûa Coâng ty thanh toaùn buø tröø. Khi ñeán ngaøy ñaùo haïn hoaëc ngöôøi sôû höõu hôïp ñoàng quyeàn choïn yeâu caàu thöïc hieän, Coâng ty ñeà nghò khaùch haøng beân mua noäp soá tieàn töông öùng giaù trò hôïp ñoàng quyeàn choïn mua, sau ñoù yeâu caàu khaùch haøng baùn quyeàn choïn noäp haøng hoùa cô sôû hay tieàn maët töông öùng ñeå tieán haønh chuyeån giao. Neáu moät beân vi phaïm nghóa vuï thöïc hieän chuyeån giao hoaëc thanh toaùn thì seõ bò Coâng ty thanh toaùn buø tröø xöû lyù theo Luaät vaø caùc quy ñònh cuûa Cuïc döï tröõ lieân bang. 1.3.1.2 Sôû giao dòch chöùng khoaùn Haøn Quoác (Korea Exchange – KRX) KRX bao goàm 4 thò tröôøng töông ñöông 4 Sôû giao dòch: Sôû giao dòch chöùng khoaùn chính Sôû giao dòch chöùng khoaùn ñieän töû KOSDAQ (Korean Securities Dealers Automated Quotation) Sôû giao dòch traùi phieáu Sôû giao dòch hôïp ñoàng töông lai. 24 KRX thieát laäp Sôû giao dòch hôïp ñoàng töông lai song song vôùi caùc Sôû giao dòch khaùc, vaø coùù nguoàn goác töø Sôû giao dòch hôïp ñoàng töông lai Haøn Quoác (KOFEX) thaønh laäp naêm 1999 treân cô sôû hôïp nhaát 2 boä phaän laø Sôû giao dòch hôïp ñoàng töông lai vaø Sôû giao dòch quyeàn choïn. Heä thoáng giao dòch taïi KRX Phöông thöùc giao dòch: KRX toå chöùc giao dòch theo phöông thöùc giao dòch khôùp leänh, bao goàm khôùp leänh ñònh kyø xaùc ñònh giaù môû cöûa, khôùp leänh lieân tuïc vaø khôùp leänh ñònh kyø xaùc ñònh giaù ñoùng cöûa töông töï nhö phöông thöùc giao dòch hieän ñang aùp duïng taïi TTCK Vieät Nam. Kyùù quyõ giao dòch: nhaø ñaàu tö phaûi thöïc hieän kyù quyõ baèng tieàn maët hoaëc ngoaïi teä tröôùc khi giao dòch. Quy moâ hôïp ñoàng: KRX quy ñònh quy moâ hôïp ñoàng quyeàn choïn ñoái vôùi töøng loaïi haøng hoùa cô sôû cuï theå. Kieåu thöïc hieän quyeàn: kieåu Chaâu AÂu. Ngaøy thanh toaùn: T+2 keå töø ngaøy ñeán haïn cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn. Giôùi haïn vò theá: phuï thuoäc vaøo khoái löôïng haøng hoùa cô sôû ñang löu haønh, KRX ñöa ra caùc möùc giôùi haïn vò theá ñoái vôùi quyeàn choïn. Moãi loaïi quyeàn choïn coù möùc giôùi haïn vò theá khaùc nhau. Trung taâm thanh toaùn buø tröø KRX thaønh laäp moät coâng ty con laøm Trung taâm thanh toaùn buø tröø vaø coù moät heä thoáng caùc coâng ty thaønh vieân thanh toaùn cung caáp dòch vuï thanh toaùn buø tröø cho khaùch haøng. Muoán trôû thaønh thaønh vieân thanh toaùn phaûi coù söï chaáp thuaän cuûa KRX vaø ñöôïc caáp giaáy pheùp hoaït ñoäng thanh toaùn buø tröø. Moät coâng ty coù theå vöøa laø thaønh vieân giao dòch vöøa laø thaønh vieân thanh toaùn cuûa KRX. Thaønh vieân giao dòch neáu khoâng ñoàng thôøi laø thaønh vieân thanh toaùn thì phaûi kyùù hôïp ñoàng thanh toaùn vôùi ít nhaát moät thaønh vieân thanh toaùn ñeå söû duïng dòch vuï thanh toaùn. Ñeå ñaûm baûo cho quaù trình giao dòch ñöôïc an toaøn vaø thoâng suoát, beân caïnh heä thoáng giao dòch thì KRX ñaõ xaây döïng theâm nhieàu heä thoáng hoã trôï khaùc vôùi chöùc naêng rieâng. Cuï theå nhö: 25 Heä thoáng giaùm saùt: thöïc hieän giaùm saùt taát caû giao dòch vaø ñaûm baûo hoaït ñoäng giao dòch ñöôïc coâng baèng vaø minh baïch. Heä thoáng löu kyùù: ñaûm baûo quaù trình ñaêng kyù, löu kyù vaø thanh toaùn buø tröø dieãn ra an toaøn, khoâng giaùn ñoaïn; tính toaùn tyû leä kyù quyõ vaø thoâng baùo sau moãi ngaøy giao dòch nhaèm ñaûm baûo ñuû soá dö taøi khoaûn cho ngaøy giao dòch keá tieáp; kyù quyõ, phong toûa vaø giaûi toûa taøi saûn cuûa nhaø ñaàu tö. Ngaân haøng thanh toaùn: kyùù quyõ, giaûi toûa thanh toaùn vaø döï tröõ tieàn. Heä thoáng coâng boá thoâng tin ra thò tröôøng. Heä thoáng thoâng tin chöùng khoaùn. Heä thoáng an toaøn: kieåm soaùt caùc vaán ñeà trong quaù trình giao dòch, ñaûm baûo caùc hoaït ñoäng dieãn ra an toaøn. Heä thoáng söï coùá: luoân saün saøng giaûi quyeát baát kyø söï coùá phaùt sinh. Quy trình giao dòch taïi KRX Môû taøi khoaûn: nhaø ñaàu tö ñeán caùc coâng ty thaønh vieân cuûa KRX ñeå môû taøi khoaûn giao dòch. Ñaët leänh: khi ñaët leänh mua baùn, nhaø ñaàu tö phaûi kyù quyõ theo quy ñònh. Caùc coâng ty thaønh vieân thöïc hieän kieåm tra kyù quyõ vaø thöïc hieän phong toûa taøi khoaûn kyù quyõ tröôùc khi thöïc hieän leänh cho nhaø ñaàu tö, sau ñoù chuyeån leänh mua/baùn vaøo heä thoáng giao dòch taïi Saøn giao dòch hôïp ñoàng töông lai. Thoâng baùo keát quaû giao dòch: theo phöông thöùc vaø thôøi gian giao dòch ñaõ quy ñònh saün, KRX seõ thoâng baùo keát quaû giao dòch veà töøng thaønh vieân ñeå thoâng baùo cho nhaø ñaàu tö. Thanh toaùn buø tröø: vaøo ngaøy ñeán haïn hôïp ñoàng quyeàn choïn, nhöõng hôïp ñoàng khoâng thöïc hieän seõ töï ñoäng huûy boû. Ñeå thöïc hieän quyeàn choïn nhaø ñaàu tö caàn tieán haønh quy trình sau:  Nhaø ñaàu tö thoâng baùo cho Coâng ty löu kyù taøi khoaûn veà vieäc thöïc hieän quyeàn choïn.  Coâng ty löu kyù taøi khoaûn thöïc hieän toång hôïp vaø göûi thoâng baùo cho Trung taâm thanh toaùn buø tröø. Trung taâm thanh toaùn buø tröø seõ choïn ngaãu nhieân coâng ty thaønh vieân coù nhaø ñaàu tö phaùt haønh quyeàn choïn löu kyù taøi khoaûn ñeå thöïc hieän thanh toaùn buø tröø. Neáu coâng ty thaønh vieân coùù nhieàu hôn moät nhaø ñaàu tö 26 ñuû ñieàu kieän thöïc hieän nghóa vuï, thì ngöôøi phaùt haønh quyeàn choïn ñöôïc chæ ñònh theo nguyeân taéc öu tieân cho ngöôøi phaùt haønh quyeàn choïn ñaêng kyù phaùt haønh quyeàn choïn tröôùc ñeå thöïc hieän thanh toaùn buø tröø.  Ngöôøi phaùt haønh quyeàn choïn ñöôïc chæ ñònh phaûi thöïc hieän giao/nhaän haøng hoùa cô sôû, hoaëc tieàn theo quy ñònh trong hôïp ñoàng quyeàn choïn. Trung taâm thanh toaùn buø tröø vaø ngaân haøng thanh toaùn seõ chuyeån giao tieàn vaø haøng hoùa cô sôû töø taøi khoaûn thanh toaùn giöõa caùc coâng ty thaønh vieân. Sau ñoù, coâng ty thaønh vieân coù traùch nhieäm chuyeån giao tieàn vaø haøng hoùa cô sôû veà taøi khoaûn cuûa nhaø ñaàu tö. 1.3.2 Kinh nghieäm giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi NH TMCP AÙ Chaâu Ñöôïc pheùp cuûa NHNN, NH TMCP AÙ Chaâu - ACB ñaõ baét ñaàu cung caáp saûn phaåm quyeàn choïn vaøng cho khaùch haøng giao dòch chính thöùc keå töø ngaøy 15/12/2004. Hôïp ñoàng quyeàn choïn do ACB phaùt haønh coù theå phaùt sinh hoaëc khoâng phaùt sinh giao nhaän vaøng thöïc teá, ACB seõ thöïc hieän ghi coù vaøo taøi khoaûn cuûa khaùch haøngï khoaûn laõi cheânh leäch giöõa giaù vaøng giao ngay do ACB nieâm yeát vaø giaù thöïc hieän quyeàn thay cho vieäc giao nhaän vaøng thöïc teá. Ngoaøi ra, khaùch haøng coù theå baùn laïi hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng kieåu Chaâu AÂu hoaëc thöïc hieän ñoái öùng hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng kieåu Myõ chöa ñaùo haïn cho ACB ñeå thuï höôûng cheânh leäch neáu coù, thay theá vieäc nhaän vaøng thöïc teá. Quy moâ vaø thôøi haïn giao dòch Quy moâ giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng giöõa ACB vôùi khaùch haøng toái thieåu laø 50 löôïng, toái ña laø 5.000 löôïng ñoái vôùi caù nhaân, vaø 10.000 löôïng ñoái vôùi phaùp nhaân. Thôøi haïn hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng cuûa ACB töø 07 ngaøy cho ñeán 180 ngaøy. Ñieàu kieän kyù keát Khaùch haøng laø caù nhaân coù ñuû naêng löïc haønh vi daân söï hoaëc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng hôïp phaùp taïi Vieät Nam. Khaùch haøng ñaûm baûo coù ñuû khaû naêng thanh toaùn phí cho ACB ngay töø luùc kyù hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng. Khoaûn phí naøy ñöôïc ACB tính toaùn cho töøng hôïp ñoàng cuï theå. 27 Khaùch haøng ñoàng yù kyù hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng (phuï luïc 1) vaø söû duïng leänh thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng (phuï luïc 2) theo maãu cuûa ACB. Phí quyeàn choïn ACB thöïc hieän cuøng luùc hai caùch thöùc: ñoùng vai troø trung gian moâi giôùi cung caáp quyeàn choïn cho khaùch haøng trong nöôùc vaø thöïc hieän hôïp ñoàng ñoái öùng vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñeå höôûng cheânh leäch, hoaëc duy trì traïng thaùi môû cho hôïp ñoàng quyeàn choïn vaø töï tính toaùn phí quyeàn choïn cung caáp cho khaùch haøng. Tuy nhieân, sau thaùng 03/2010 do quy ñònh trong thoâng tö 01/2010TT-NHNN cuûa NHNN khoâng cho pheùp baát kyø toå chöùc naøo kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi, ACB khoâng coøn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng coù ñoái öùng maø chæ thöïc hieän traïng thaùi môû cho hôïp ñoàng quyeàn choïn vaø töï tính phí quyeàn choïn cung caáp cho khaùch haøng. Phöông thöùc thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn Tröôùc ngaøy ñaùo haïn hôïp ñoàng  Tröôøng hôïp khaùch haøng baùn laïi quyeàn choïn vaøng kieåu Chaâu AÂu chöa ñeán haïn cho ACB treân cô sôû khoâng phaùt sinh giao nhaän vaøng thöïc teá. Caên cöù leänh thöïc hieän quyeàn choïn cuûa khaùch haøng, ACB seõ tính toaùn möùc phí hoaøn traû cho khaùch haøng döïa vaøo soá ngaøy thöïc teá coøn laïi cuûa thôøi haïn hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng kieåu Chaâu AÂu, vaø thoâng baùo möùc phí hoaøn traû ñeå khaùch haøng quyeát ñònh.  Tröôøng hôïp thöïc hieän giao dòch buø tröø hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng kieåu Myõ chöa ñeán haïn treân cô sôû khoâng giao nhaän vaøng thöïc teá. Caên cöù leänh thöïc hieän quyeàn choïn cuûa khaùch haøng, ACB seõ thöïc hieän ñoàng thôøi hôïp ñoàng quyeàn choïn vaø moät giao dòch vaøng buø tröø coù cuøng soá löôïng nhöng traùi chieàu vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn theo giaù vaøng giao ngay do ACB nieâm yeát neáu laø giao dòch vaøng buø tröø kyù keát trong nöôùc, hoaëc theo giaù vaøng giao ngay do maïng Reuters nieâm yeát ñoái vôùi giao dòch vaøng buø tröø kyù keát vôùi nöôùc ngoaøi ñeå buø tröø cho khaùch haøng. Khoaûn cheânh leäch giaù phaùt sinh seõ ñöôïc ACB thanh toaùn theo chæ thò cuûa khaùch haøng. Vaøo ngaøy ñaùo haïn hôïp ñoàng  Tröôøng hôïp coù giao dòch buø tröø vaø khoâng phaùt sinh giao nhaän vaøng thöïc teá. 28 Caên cöù leänh thöïc hieän quyeàn choïn cuûa khaùch haøng treân cô sôû khoâng phaùt sinh giao nhaän vaøng thöïc teá vaø coù giao dòch buø tröø, ACB seõ thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn ñaõ kyù vaø ñoàng thôøi thöïc hieän moät giao dòch vaøng buø tröø coù cuøng soá löôïng nhöng traùi chieàu vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn theo giaù vaøng giao ngay do ACB nieâm yeát neáu laø giao dòch vaøng buø tröø kyù keát trong nöôùc, hoaëc theo giaù vaøng giao ngay do maïng Reuters nieâm yeát ñoái vôùi giao dòch vaøng buø tröø kyù keát vôùi nöôùc ngoaøi ñeå buø tröø cho khaùch haøng. Khoaûn cheânh leäch giaù phaùt sinh seõ ñöôïc ACB thanh toaùn theo chæ thò cuûa khaùch haøng.  Tröôøng hôïp khoâng giao dòch buø tröø vaø coù giao nhaän vaøng thöïc teá. Caên cöù leänh thöïc hieän quyeàn choïn cuûa khaùch haøng, ACB seõ thöïc hieän thanh toaùn hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo ngaøy ñaùo haïn hôïp ñoàng, nhöng khoâng ñöôïc muoän hôn 11h30 (giôø Haø Noäi).  Tröôøng hôïp giao dòch buø tröø baét buoäc vaø khoâng giao nhaän vaøng thöïc teá. Caên cöù leänh thöïc hieän quyeàn choïn cuûa khaùch haøng treân cô sôû coù giao nhaän vaøng thöïc teá, nhöng ñeán 11h30 (giôø Haø Noäi) cuûa ngaøy ñaùo haïn hôïp ñoàng quyeàn choïn, neáu khaùch haøng chöa chuaån bò ñaày ñuû soá vaøng hoaëc tieàn ñeå thanh toaùn cho ACB, thì ACB vaãn thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn ñaõ kyù vaø ñoàng thôøi thöïc hieän moät giao dòch vaøng buø tröø baét buoäc coù cuøng soá löôïng vaø theo giaù vaøng giao ngay do ACB nieâm yeát. 1.3.3 Baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam vaø NH TMCP XNK Vieät Nam. Qua vieäc nghieân cöùu toå chöùc giao dòch cuûa CBOE vaø KRX, Vieät Nam caàn ruùt ra nhöõng baøi hoïc quan troïng trong vieäc xaây döïng moâ hình cho thò tröôøng quyeàn choïn trong nöôùc nhö sau: Vaøo thôøi gian ñaàu, ñeå haïn cheá caùc ruûi ro trong thanh toaùn vaø phuø hôïp vôùi khaû naêng kieåm soaùt thanh toaùn buø tröø ban ñaàu cuûa caùc toå chöùc quaûn lyù, haøng hoaù cô sôû ñöôïc trao ñoåi chuû yeáu CBOE laø caùc coå phieáu thöông maïi ñôn leû aùp duïng hôïp ñoàng quyeàn choïn mua. Ñeán naêm 1977, hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn môùi chính thöùc ñöôïc giao dòch treân CBOE, vaø ñeán thaùng 03 naêm 1983, môùi baét ñaàu chính thöùc trieån khai aùp duïng giao dòch quyeàn choïn treân chæ soá chöùng khoaùn. Do ñoù, Vieät Nam caàn nghieân cöùu vaø choïn loïc haøng hoùa cô sôû giao dòch 29 phuø hôïp vôùi thöïc traïng trình ñoä quaûn lyù ñieàu haønh thò tröôøng trong töøng giai ñoaïn. Trong cô cheá giao dòch vaø vaän haønh thò tröôøng thì moïi giao dòch buø tröø, thanh toaùn ñeàu ñöôïc taäp trung thöïc hieän ôû Coâng ty thanh toaùn buø tröø nhaèm giuùp cho vieäc kieåm soaùt thanh toaùn thuaän lôïi vaø deã daøng. Ngoaøi ra, cô cheá giaùm saùt vaø moâ hình quaûn lyù raát töï do, linh ñoäng, quy cheá thaønh vieân ñöôïc hình thaønh theo hình thöùc ñaêng kyù daân chuû. Tuy nhieân, ñeå trieån khai moâ hình naøy caàn moät haï taàng cô sôû kyõ thuaät hieän ñaïi vaø moät heä thoáng phaùp lyù hoaøn chænh, ñieàu naøy ñang laø trôû ngaïi lôùn nhaát maø Vieät Nam caàn nghieâm tuùc taäp trung xaây döïng vaø toán raát nhieàu thôøi gian ñeå ñaït ñöôïc. Vai troø cuûa nhaø taïo laäp thò tröôøng ñöôïc xem laø thaønh vieân chính thöùc vaø hôïp phaùp treân saøn giao dòch CBOE. Nhaø taïo laäp thò tröôøng thöôøng laø caùc toå chöùc taøi chính lôùn, coù theå laø caùc coâng ty moâi giôùi ñeå giuùp cho thò tröôøng luoân ñaït traïng thaùi caân baèng, oån ñònh vaø chòu söï giaùm saùt chaët cheõ theo caùc quy ñònh thaønh vieân cuûa UÛy Ban Chöùng khoaùn vaø Cuïc döï tröõ lieân bang nhaèm haïn cheá hieän töôïng tieâu cöïc vaø luõng ñoaïn thò tröôøng. Thoâng qua vieäc nghieân cöùu giao dòch quyeàn choïn vaøng taïi ACB, Eximbank caàn ruùt ra nhöõng baøi hoïc veà quy moâ hôïp ñoàng linh hoaït, phöông thöùc thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøng ña daïng vaø caùch tính phí quyeàn choïn cung caáp cho khaùch haøng cuûa ACB. Keát luaän chöông 1 Trong chöông naøy, nhöõng khaùi nieäm cô baûn vaø ñaëc ñieåm cuûa quyeàn choïn vaø quyeàn choïn vaøng ñöôïc neâu ra moät caùch khaùi quaùt. Ñoàng thôøi neâu leân hieäu quaû cuûa quyeàn choïn trong coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro do söï bieán ñoäng cuûa giaù, cuøng vôùi vieäc giôùi thieäu moät soá moâ hình xaùc ñònh giaù quyeàn choïn vaøng cuõng nhö nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán giaù quyeàn choïn vaøng, ñaõ cho thaáy söï phöùc taïp trong vieäc xaùc ñònh giaù quyeàn choïn vaøng. Vôùi nhöõng noäi dung trình baøy ñaõ taïo tieàn ñeà cho vieäc ñaùnh giaù phaân tích tình hình thöïc hieän saûn phaåm quyeàn choïn vaøng taïi Vieät Nam noùi chung vaø Eximbank noùi rieâng ñöôïc thöïc hieän trong chöông 2, qua ñoù ñaùnh giaù nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc cuõng nhö nhöõng maët haïn cheá cuûa hoaït ñoäng dòch vuï naøy. 30 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG GIAO DÒCH QUYEÀN CHOÏN VAØNG TAÏI NH TMCP XNK VIEÄT NAM 2.1 Giôùi thieäu veà NH TMCP XNK Vieät Nam 2.1.1 Heä thoáng NH TMCP XNK Vieät Nam NH TMCP XNK Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 24/05/1989 theo quyeát ñònh soá 140/CT cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng vôùi teân goïi ñaàu tieân laø ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam - teân tieáng Anh laø Vietnam Export Import Bank, laø moät trong nhöõng NH TMCP ñaàu tieân cuûa Vieät Nam. Ngaân haøng ñaõ chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng ngaøy 17/01/1990. Ngaøy 06/04/1992, Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam kyù giaáy pheùp soá 11/NH-GP cho pheùp ngaân haøng hoaït ñoäng trong thôøi haïn naêm möôi naêm vôùi soá voán ñieàu leä ñaêng kyù laø 50 tyû ñoàng töông ñöông 12,5 trieäu USD vôùi teân môùi laø NH TMCP XNK Vieät Nam ‟ teân tieáng Anh laø Vietnam Export Import Commercial Joint Stock Bank, goïi taét laø Vietnam Eximbank. Ñeán nay voán ñieàu leä cuûa Eximbank ñaït 8.800 tyû ñoàng. Voán chuû sôû höõu ñaït 13.627 tyû ñoàng. Eximbank hieän laø moät trong nhöõng ngaân haøng coù voán chuû sôû höõu lôùn nhaát trong khoái NH TMCP taïi Vieät Nam. Eximbank coù ñòa baøn hoaït ñoäng roäng khaép caû nöôùc vôùi truï sôû chính ñaët taïi TP. HCM vaø 124 chi nhaùnh, phoøng giao dòch ñöôïc ñaët taïi Haø Noäi, Ñaø Naüng, Nha Trang, Caàn Thô, Quaûng Ngaõi, Vinh, Haûi Phoøng, Quaûng Ninh, Ñoàng Nai, Bình Döông, Tieàn Giang, An Giang, Baø Ròa - Vuõng Taøu, Ñaéc Laéc, Laâm Ñoàng vaø TP. HCM. Ñaõ thieát laäp quan heä ñaïi lyù vôùi hôn 750 ngaân haøng ôû taïi 72 quoác gia treân theá giôùi. Eximbank cung caáp ñaày ñuû caùc dòch vuï cuûa moät ngaân haøng cuï theå sau: Huy ñoäng tieàn gôûi tieát kieäm, tieàn gôûi thanh toaùn cuûa caù nhaân vaø ñôn vò baèng VND, ngoaïi teä vaø vaøng. Tieàn göûi cuûa khaùch haøng ñöôïc baûo hieåm theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Cho vay ngaén, trung vaø daøi haïn; cho vay ñoàng taøi trôï; cho vay thaáu chi; cho vay sinh hoaït, tieâu duøng; cho vay theo haïn möùc tín duïng baèng VND, ngoaïi teä vaø vaøng vôùi caùc ñieàu kieän thuaän lôïi vaø thuû tuïc ñôn giaûn. Mua baùn caùc loaïi ngoaïi teä theo phöông thöùc giao ngay, hoaùn ñoåi, kyø haïn vaø quyeàn löïa choïn tieàn teä. 31 Thanh toaùn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa, chieát khaáu chöùng töø haøng hoùa vaø thöïc hieän chuyeån tieàn qua heä thoáng SWIFT baûo ñaûm nhanh choùng, chi phí hôïp lyù, an toaøn vôùi caùc hình thöùc thanh toaùn baèng L/C, D/A, D/P, T/T, P/O, Cheque. Phaùt haønh vaø thanh toaùn theû tín duïng noäi ñòa vaø quoác teá: theû Eximbank MasterCard, theû Eximbank Visa, theû noäi ñòa Eximbank Card. Chaáp nhaän thanh toaùn theû quoác teá Visa, MasterCard, JCB...thanh toaùn qua maïng baèng theû. Thöïc hieän giao dòch ngaân quyõ, chi löông, thu chi hoä, thu chi taïi choã, thu ñoåi ngoaïi teä, nhaän vaø chi traû kieàu hoái, chuyeån tieàn trong vaø ngoaøi nöôùc. Caùc nghieäp vuï baûo laõnh trong vaø ngoaøi nöôùc (baûo laõnh thanh toaùn, thanh toaùn thueá, thöïc hieän hôïp ñoàng, döï thaàu, chaøo giaù, baûo haønh, öùng tröôùc...) Dòch vuï taøi chính troïn goùi hoã trôï du hoïc. Tö vaán ñaàu tö - taøi chính - tieàn teä. Dòch vuï ña daïng veà ñòa oác, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû nhö Home Banking, Telephone Banking vaø caùc dòch vuï khaùc: boài hoaøn chi phieáu bò maát caép ñoái vôùi tröôøng hôïp Thomas Cook Traveller' Cheques, thu tieàn laøm thuû tuïc xuaát caûnh (I.O.M), cuøng vôùi nhöõng dòch vuï vaø tieän ích ngaân haøng khaùc nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng. 2.1.2 Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NH TMCP XNK Vieät Nam Trong boái caûnh ngaøy caøng khoù nhaän ñònh chính xaùc tình hình bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá trong nöôùc cuõng nhö theá giôùi, ñaõ taïo neân khoâng ít trở ngại cho Eximbank trong vieäc laäp ra keá hoaïch hoaït ñoäng vaø quaù trình thöïc hieän keá hoaïch ñeà ra. Tuy nhieân, vôùi nhöõng noã löïc cuûa mình trong vieäc theo saùt nhöõng dieãn bieán cuûa thò tröôøng, kòp thôøi coù nhöõng chieán löôïc vaø ñoái saùch kinh doanh thích hôïp maø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Eximbank raát khaû quan vôùi lôïi nhuaän tröôùc thueá naêm sau taêng cao hôn naêm tröôùc. Naêm 2006 lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa Eximbank coù möùc taêng tröôûng vöôït baäc ñaït 358 tyû ñoàng, taêng 234% so vôùi naêm 2005, tieáp tuïc nhöõng naêm sau ñaø taêng leân cuûa lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa Eximbank vaãn ñöôïc duy trì vôùi tyû leä taêng 76%, 54% vaø 58% töông öùng cho caùc naêm 2007, 2008 vaø 2009. Ñeán naêm 2010, chæ vôùi 6 thaùng ñaàu naêm, lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa Eximbank ñaõ ñaït gaàn 60% toång lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa naêm 2009, döï baùo moät naêm 2010 lôïi nhuaän tröôùc thueá seõ vaãn tieáp tuïc taêng leân trong ñieàu kieän khoù khaên cuûa neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, tyû 32 suaát lôïi nhuaän/Toång taøi saûn (ROA) cuõng ñöôïc duy trì ôû möùc haáp daãn, töø tyû suaát ROA laø 1.74% trong naêm 2006 ñaõ taêng leân 1.78% vaøo naêm 2007. Ñeán naêm 2008, tyû suaát ROA tuy coù giaûm 2% xuoáng coøn 1.74%, thì sang naêm 2009 tyû suaát ROA ñaõ coù böôùc taêng maïnh meõ 14% ñaït möùc tyû suaát laø 1.99% vaø trong 6 thaùng ñaàu naêm 2010 ROA cuõng ñaït ñöôïc 1.08%. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng huy ñoäng voán töø caùc toå chöùc vaø daân cö cuûa Eximbank ngaøy caøng hieäu quaû vôùi nguoàn voán huy ñoäng ñaït ñöôïc trong caùc naêm 2006, 2007, 2008, 2009 vaø T6/2010 laø 13,467 tyû ñoàng, 22,915 tyû ñoàng, 32,331 tyû ñoàng, 46,989 tyû ñoàng vaø 54,106 tyû ñoàng, goùp phaàn taïo nguoàn voán doài daøo cho hoaït ñoäng cung caáp tín duïng ñeán khaùch haøng. Do ñoù, dö nôï cho vay cuûa Eximbank töø naêm 2006 ‟ T6/2010 ñöôïc ghi nhaän cho caùc naêm 2006, 2007, 2008, 2009 vaø T6/2010 laø 10,207 tyû ñoàng, 18,452 tyû ñoàng, 21,232 tyû ñoàng, 38,382 tyû ñoàng vaø 42,953 tyû ñoàng. Baûng 2.1: Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Eximbank Ñvt: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 T6/2010 Toång taøi saûn 18,324 33,710 48,248 65,448 73,694 Voán chuû sôû höõu 1,947 6,295 12,844 13,353 13,668 Voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc vaø daân cö 13,467 22,915 32,331 46,989 54,106 Dö nôï cho vay 10,207 18,452 21,232 38,382 42,953 Lôïi nhuaän tröôùc thueá 358 629 969 1,533 911 Tyû suaát lôïi nhuaän/Toång taøi saûn (ROA) 1.74% 1.78% 1.74% 1.99% 1.08% Tyû suaát lôïi nhuaän/Voán chuû sôû höõu (ROE) 18.66% 11.26% 7.43% 8.65% 5.83% 2.1.3 Chieán löôïc vaø loä trình thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån cuûa NH TMCP XNK Vieät Nam Ngaøy 20/10/2009, Sôû giao dòch chöùng khoaùn TP. HCM ñaõ caáp Quyeát ñònh nieâm yeát soá 128/QÑ-SGDHCM cho coå phieáu Eximbank nieâm yeát treân Sôû giao dòch chöùng khoaùn TP. HCM. Vaø ngaøy 27/10/2009, coå phieáu Eximbank ñaõ chính (Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Eximbank) 33 thöùc giao dòch treân Sôû giao dòch chöùng khoaùn TP. HCM vôùi maõ chöùng khoaùn laø EIB. Sau khi nieâm yeát coå phieáu treân thò tröôøng chöùng khoaùn taäp trung, taän duïng nhöõng theá maïnh saün coù vaø nhöõng öu theá cuûa vieäc nieâm yeát, trung thaønh vôùi ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån, Eximbank seõ tieáp tuïc ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh, nhaèm ñaùp öùng caùc yeâu caàu hoäi nhaäp quoác teá trong nhöõng naêm tôùi. Vôùi muïc tieâu vaø chieán löôïc kinh doanh nhö sau: Muïc tieâu: xaây döïng Eximbank trôû thaønh taäp ñoaøn ñaàu tö taøi chính ña naêng coù phaïm vi hoaït ñoäng trong nöôùc vaø quoác teá. Trong giai ñoaïn 2009 - 2011, Eximbank tieáp tuïc duy trì laø moät trong soá naêm NH TMCP lôùn nhaát cuûa Vieät Nam. Töø naêm 2012 ñeán naêm 2015, Eximbank töøng böôùc phaán ñaáu trôû thaønh taäp ñoaøn taøi chính ngaân haøng ña naêng trong naêm taäp ñoaøn taøi chính ngaân haøng haøng ñaàu taïi Vieät Nam vôùi hoaït ñoäng ôû thò tröôøng taøi chính trong nöôùc, khu vöïc vaø quoác teá. Chieán löôïc kinh doanh giai ñoaïn 2009 ‟ 2011: ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu vaø ñònh höôùng phaùt trieån neâu treân, chieán löôïc phaùt trieån cuûa Eximbank giai ñoaïn 2009 - 2011 laø tieáp tuïc thöïc hieän chieán löôïc taäp trung vaø khaùc bieät hoùa treân töøng lónh vöïc coát yeáu cuûa hoaït ñoäng NHTM (ngaân haøng baùn leû, ngaân haøng baùn buoân ‟ taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, kinh doanh ngoaïi hoái, vaøng vaø kinh doanh voán), töøng böôùc xaâm nhaäp nhanh, coù choïn loïc vaøo lónh vöïc ngaân haøng ñaàu tö vaø taøi trôï döï aùn; ñoàng thôøi phaùt trieån nhanh caùc dòch vuï taøi chính. Phöông chaâm haønh ñoäng: phaùt trieån beàn vöõng, an toaøn, hieäu quaû. Caïnh tranh baèng nhöõng saûn phaåm, dòch vuï tieän ích vöôït troäi, mang neùt ñaëc thuø cuûa Eximbank vôùi phöông chaâm: “Bieán lôïi theá veà voán, coâng ngheä, nguoàn nhaân löïc, danh tieáng cuûa Eximbank, cô hoäi ñeå taêng nhanh quy moâ thaønh lôïi theá caïnh tranh; bieán thaùch thöùc, caïnh tranh thaønh ñoäng löïc phaùt trieån”. Quaûn trò vaø thöïc hieän chieán löôïc: ñeå quaûn trò vaø thöïc hieän thaønh coâng chieán löôïc phaùt trieån, Eximbank döïa treân: nguoàn löïc taøi chính; nhaân löïc; coâng ngheä; keânh phaân phoái; phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï vaø quaûn trò ruûi ro. Eximbank xaây döïng caùc chieán löôïc, chính saùch kinh doanh cuï theå sau ñaây: Chieán löôïc ngaân haøng baùn leû, taøi trôï xuaát khaåu, kinh doanh ngoaïi hoái vaø vaøng, kinh doanh voán vaø ngaân haøng baùn buoân. 34 Chieán löôïc khaùch haøng vaø phaân khuùc thò tröôøng; Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån coâng ngheä; Chieán löôïc phaùt trieån maïng löôùi giao dòch vaø keânh phaân phoái gaén lieàn vôùi keá hoaïch ñaàu tö TSCÑ vaø trang thieát bò cho maïng löôùi; Chieán löôïc vaø chính saùch ñaøo taïo, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc; Chieán löôïc Marketing - PR - xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu gaén lieàn vôùi phaùt trieån vaên hoùa doanh nghieäp ‟ vaên hoùa Eximbank; Chieán löôïc vaø chính saùch ñaàu tö taøi chính; Chieán löôïc vaø chính saùch quaûn trò coâng ty vaø quaûn lyù ruûi ro; Thaønh laäp, mua laïi hoaëc lieân doanh thaønh laäp moät soá coâng ty hoaëc ñôn vò thaønh vieân maø Eximbank laø chuû sôû höõu hoaëc naém quyeàn chi phoái. 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. 2.2.1 Heä thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Vieät Nam. Ñeå ñieàu tieát vaø quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa caùc toå chöùc tín duïng (TCTD) taïi Vieät Nam, Chính phuû vaø cô quan chöùc naêng ñaõ ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù coù lieân quan sau: - Nghò ñònh soá 174/1999/NÑ‟CP ngaøy 09/12/1999 cuûa Chính phuû thay theá Nghò ñònh soá 63/CP ngaøy 24/09/1993 cuûa Chính phuû veà vieäc Quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng. - Thoâng tö soá 07/2001/TT‟NHNN ngaøy 28/04/2000 höôùng daãn thi haønh nghò ñònh soá 174/1999/NÑ‟CP ngaøy 09/12/1999 cuûa Chính phuû veà Quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh vaøng. - Quyeát ñònh soá 432/2000/QÑ‟NHNN ngaøy 03/10/2000 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà Nghieäp vuï huy ñoäng vaø söû duïng voán baèng vaøng, baèng VND baûo ñaûm giaù trò theo giaù vaøng cuûa TCTD. - Quyeát ñònh soá 1019/2001/QÑ‟NHNN ngaøy 14/08/2001 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc söûa ñoåi, boå sung quyeát ñònh soá 432/2000/QÑ-NHNN ngaøy 03/10/2000 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà Nghieäp vuï huy ñoäng vaø söû duïng voán baèng vaøng, baèng VND ñaûm baûo giaù trò theo giaù vaøng cuûa TCTD. - Thoâng tö soá 10/2003/TT‟NHNN ngaøy 16/09/2003 cuûa NHNN veà vieäc höôùng 35 daãn thi haønh Nghò ñònh soá 174/1999/NÑ‟CP ngaøy 09/12/1999 cuûa Chính phuû veà Quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh vaøng. - Nghò ñònh soá 64/2003/NÑ‟CP ban haønh ngaøy 11/06/2003 veà vieäc söûa ñoåi boå sung nghò ñònh soá 174/1999/NÑ‟CP ngaøy 09/12/1999 cuûa Chính phuû veà Quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh vaøng. - Quyeát ñònh soá 1703/2004/QÑ ‟ NHNN ngaøy 28/12/2004 söûa ñoåi, boå sung thoâng tö soá 10/2003/TT- NHNN ngaøy 16/09/2003 cuûa Thoáng Ñoác NHNN höôùng daãn thi haønh nghò ñònh soá 174/1999/NÑ ‟ CP ngaøy 09/12/1999 cuûa CP veà Quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaø nghò ñònh soá 64/2003/NÑ ‟ CP ngaøy 11/6/2003 cuûa CP söûa ñoåi, boå sung nghò ñònh soá 174/1999/NÑ ‟ CP. - Quyeát ñònh soá 03/2006/QÑ‟NHNN ngaøy 18/01/2006 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc Kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi. - Quyeát ñònh soá 11/2007/QÑ-NHNN ngaøy 15/03/2007 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc söûa ñoåi, boå sung quyeát ñònh soá 03/2006/QÑ-NHNN ngaøy 18/01/2006 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc Kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi. - Thoâng baùo soá 369/TB-VPCP ngaøy 30/12/2009 cuûa Vaên phoøng Chính phuû veà vieäc Keát luaän cuûa Thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng taïi cuoäc hoïp Thöôøng tröïc Chính phuû veà quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaøng. - Thoâng tö 01/2010/TT-NHNN ngaøy 06/01/2010 cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc veà vieäc Baõi boû Quyeát ñònh soá 03/2006/QÑ-NHNN ngaøy 18/01/2006 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc Kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi vaø Quyeát ñònh soá 11/2007/QÑ-NHNN ngaøy 15/03/2007 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc söûa ñoåi, boå sung Quyeát ñònh soá 03/2006/QÑ-NHNN ngaøy 18/01/2006 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc veà vieäc Kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi. - Coâng vaên soá 331/NHNN-QLNH ngaøy 12/01/2010 cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc veà vieäc Chaám döùt hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn ôû nöôùc ngoaøi vaø saøn giao dòch vaøng. 2.2.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi NH TMCP XNK Vieät Nam. 2.2.2.1 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng vaät chaát Trong lòch söû xaõ hoäi nhaân loaïi, vaøng gaén vôùi quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån 36 caùc hình thaùi tieàn teä vaø trôû thaønh vaät ngang giaù ‟ thöôùc ño giaù trò, thay theá tieàn maët trong nhieàu giao dòch thanh toaùn vaø laø tieàn döï tröõ quoác teá. Maët khaùc, nhôø ñaëc tính lyù hoaùù, vaøng ñöôïc söû duïng trong moät soá ngaønh coâng nghieäp vaø trôû thaønh ñoà trang söùc vaø trang trí sang troïng. Trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ 2009, tình hình hoaït ñoäng mua baùn vaøng taïi Eximbank ñaït ñöôïc nhöõng böôùc taêng tröôûng maïnh meõ, naêm sau luoân taêng cao hôn naêm tröôùc vôùi möùc tyû leä taêng laø 387%, 63%, 229% cho caùc naêm 2007, 2008 vaø 2009. Tuy nhieân, naêm 2010 vôùi nhöõng khoù khaên trong hoaït ñoäng kinh doanh vaøng, cuï theå nhö vieäc caám hoaït ñoäng cuûa saøn giao dòch vaøng, neân doanh soá kinh doanh vaøng 6 thaùng ñaàu naêm chæ ñaït 15% so vôùi caû naêm 2009. Trong naêm 2006, tình hình chính trò treân theá giôùi dieãn bieán phöùc taïp cuøng nhieàu nguyeân nhaân khaùc ñaõ taùc ñoäng maïnh ñeán vaøng theá giôùi vaø giaù vaøng trong nöôùc. Tuy nhieân, nhôø thöôøng xuyeân theo doõi, baùm saùt thò tröôøng, hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa Eximbank ñaõ thu ñöôïc keát quaû khaû quan. Doanh soá mua baùn vaøng trong naêm ñaït 1.26 trieäu löôïng, taêng 169% so vôùi naêm 2005. Keát quaû kinh doanh vaøng ñaït 41.1 tyû ñoàng, taêng 150% so vôùi naêm 2005. (Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Eximbank) Hình 2.1: Doanh soá kinh doanh vaøng taïi Eximbank Ñvt: trieäu löôïng 6.14 10.02 33.00 5.00 1.26 2006 2007 2008 2009 T6/2010 37 Böôùc sang naêm 2007, tình hình thò tröôøng taøi chính - tieàn teä trong vaø ngoaøi nöôùc vaãn tieáp tuïc coù nhöõng dieãn bieán phöùc taïp nhöng Eximbank ñaõ taän duïng toát cô hoäi kinh doanh vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû aán töôïng. Doanh soá mua baùn vaøng trong naêm ñaït 6.14 trieäu löôïng, taêng 387% so vôùi naêm 2006. Thu töø hoaït ñoäng kinh doanh vaøng ñaït 97 tyû ñoàng, taêng 136% so vôùi naêm 2006. Naêm 2008, thò tröôøng giao dòch vaøng treân theá giôùi vaø trong nöôùc coù nhöõng ñôït dao ñoäng giaù raát maïnh, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa Eximbank. Doanh soá mua baùn vaøng ñaït 10.02 trieäu löôïng, taêng 63% so vôùi naêm 2007. Keát quaû thu nhaäp töø hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa Eximbank ñaït 164 tyû ñoàng, chieám tyû troïng 3,3% trong toång thu nhaäp. Trong boái caûnh tình hình thò tröôøng vaøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng khoù löôøng, Eximbank ñaõ noå löïc theo saùt nhöõng dieãn bieán cuûa thò tröôøng, kòp thôøi coù nhöõng chieán löôïc vaø ñoái saùch thích hôïp. Nhôø vaäy, hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa Eximbank naêm 2009 ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan. Doanh soá kinh doanh vaøng toaøn heä thoáng Eximbank ñaït 33 trieäu löôïng, taêng 2,29 laàn so vôùi naêm 2008. Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh vaøng naêm 2009 ñaït 39 tyû ñoàng. Vôùi vieäc chaám döùt hoaït ñoäng cuûa saøn vaøng vaøo cuoái thaùng 03/2010 theo thoâng baùo soá 369/TB-VPCP cuûa VPCP vaø coâng vaên soá 331/NHNN-QLNN cuûa NHNN ñaõ taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaøng cuûa Eximbank. Cho neân, ñeán thaùng 6 naêm 2010 doanh soá kinh doanh vaøng chæ ñaït 5 trieäu löôïng, baèng 15% so vôùi caû naêm 2009, vaø lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh vaøng ñaït 17 tyû ñoàng. 38 Nguoàn goác cuûa söï taêng tröôûng maïnh meõ trong hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Eximbank laø do: Vôùi nhöõng dieãn bieán phöùc taïp veà tình hình kinh teá chính trò xaõ hoäi treân theá giôùi vaø nhöõng xung ñoät toân giaùo xaûy ra, nhaø ñaàu tö ñaõ tìm ñeán vaøng nhö laø nôi truù aån an toaøn khi thò tröôøng baát oån nhaèm baûo ñaûm giaù trò taøi saûn, choáng laïm phaùt; ñoàng thôøi laø keânh ñaàu tö sinh lôïi daãn ñeán nhu caàu vaøng luoân ôû möùc cao. Taïi Vieät Nam, töø naêm 2006 - 2009, xeùt veà maët soá löôïng thì tình hình tieâu thuï vaøng coù söï ñieàu chænh leân xuoáng nhöng vaãn duy trì ôû möùc cao treân 70 taán vaøng/naêm, töø 86 taán vaøo naêm 2006 ñaõ giaûm 12% xuoáng coøn 75 taán trong naêm 2007. Tuy nhieân vaøo naêm 2008 tình hình tieâu thuï vaøng ñaõ caûi thieän vaø taêng 7% vôùi toång soá löôïng vaøng tieâu thuï laø 80 taán, nhöng sang naêm 2009 laïi giaûm nheï maát ñi 8% ñeå ñaït soá löôïng tieâu thuï laø 73.3 taán vaøng. Vaø sang naêm 2010, chæ vôùi 6 thaùng ñaàu naêm soá löôïng tieâu thuï vaøng ñaõ ñaït 37.1 taán, baùo hieäu con soá 70 taán vaøng tieâu thuï/naêm seõ laïi bò phaù vôõ trong naêm 2010. Hình 2.2: Thu nhaäp thuaàn töø kinh doanh vaøng taïi Eximbank Ñvt: tyû ñoàng (Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Eximbank) 97 164 39 17 41.1 2006 2007 2008 2009 T6/2010 39 Trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010 giaù vaøng theá giôùi cuõng bieán ñoäng theo chieàu höôùng taêng maïnh töø möùc giaù trung bình cuûa naêm 2006 laø 603.46 usd/oz ñaõ taêng 15% vaøo naêm 2007 ñeå ñaït möùc giaù 695.39 usd/oz, vaø vöôn tôùi coät moác 871.96 usd/oz vaøo naêm 2008, taêng 25% so vôùi naêm 2007. Sang naêm 2009, giaù vaøng theá giôùi vaãn tieáp tuïc ñaø taêng giaù vaø lieân tuïc thieát laäp nhöõng kyû luïc môùi veà giaù, vôùi möùc giaù trung bình cuûa thaùng cao nhaát trong naêm 2009 ñöôïc ghi nhaän laø 1134.72 usd/oz vaøo thaùng 12/2009 vaø möùc giaù bình quaân naêm laø 972.35 usd/oz taêng 12% so vôùi naêm 2008. Vaø trong 6 thaùng ñaàu naêm 2010, giaù vaøng theá giôùi vaãn tieáp tuïc thöïc hieän ñaø taêng leân vaø thieát laäp kyû luïc giaù môùi 1232.92 usd/oz vaøo thaùng 06/2010. (Nguoàn: Baùo caùo cuûa Hoäi Ñoàng Vaøng Theá Giôùi) Hình 2.3: Tình hình tieâu thuï vaøng cuûa Vieät Nam Ñvt: taán 75 80 73.3 37.1 86 2006 2007 2008 2009 T6/2010 40 Vaø taïi Vieät Nam, söï taêng giaù beàn vöõng trong daøi haïn cuûa giaù vaøng theá giôùi cuøng vôùi nhu caàu veà vaøng trong nöôùc luoân ôû möùc cao laø nhöõng nguyeân nhaân chính khieán giaù vaøng trong nöôùc taêng theo, vaø ñaõ thieát laäp ñöôïc nhöõng möùc giaù kyû luïc môùi töø naêm 2006 ‟ T6/2010. Vaøo thaùng 01/2006, giaù vaøng taïi Vieät Nam chæ ôû möùc 9.92 trieäu ñoàng/löôïng nhöng sang thaùng 05/2006 thì möùc giaù 13.31 trieäu ñoàng/löôïng ñaõ ñöôïc ghi nhaän. Töø thaùng 06/2006 ñeán thaùng 06/2010, maëc duø coù nhöõng thôøi ñieåm ñöôïc ñieàu chænh giaûm, tuy nhieân vaøng vaãn tieáp tuïc duy trì ñaø taêng giaù trong daøi haïn vaø ñaït möùc giaù 28.04 trieäu ñoàng/löôïng vaøo thaùng 06/2010. Nhö vaäy, töø naêm 2006 ñeán thaùng 06/2010, giaù vaøng taïi Vieät Nam ñaõ taêng 183% töø 9.92 trieäu ñoàng/löôïng leân 28.04 trieäu ñoàng/löôïng. (Nguoàn: www.kitco.com) Hình 2.4.: Tình hình giaù vaøng theá giôùi Ñvt: usd/oz 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 01/06 07/06 01/07 07/07 01/08 07/08 01/09 07/09 01/10 06/10 41 Thöïc traïng hieän taïi laø Vieät Nam phaûi nhaäp khaåu ñeán 95% löôïng vaøng tieâu thuï, vaø laø moät trong nhöõng nöôùc nhaäp khaåu vaøng haøng ñaàu theá giôùi, vôùi 91 taán trong naêm 2006, 51 taán trong naêm 2007, 90,5 taán trong naêm 2008, 12 taán trong naêm 2009, vaø 4.6 taán trong 6 thaùng ñaàu naêm 2010. Ñeå quaûn lyù tình hình nhaäp khaåu vaøng, NHNN vaãn ñang aùp duïng hình thöùc cung caáp haïn ngaïch quota trong nhaäp khaåu vaøng nguyeân lieäu cho caùc doanh nghieäp ñöôïc caáp pheùp. Khi thò tröôøng theá giôùi phaùt ra nhöõng tín hieäu hoã trôï giaù vaøng taêng, thuùc ñaåy nhu caàu vaøng trong nöôùc taêng cao. Nhöng vôùi nhöõng ñieåm haïn cheá trong aùp duïng quota trong nhaäp khaåu vaøng, daãn ñeán tình traïng cung khoâng ñaùp öùng ñöôïc caàu vaø ñaõ taïo ñieàu kieän cho giaù vaøng trong nöôùc thoaùt ly khoûi giaù vaøng theá giôùi vaø taêng cao hôn. Caùc doanh nghieäp ñöôïc pheùp nhaäp khaåu vaøng ñaõ tranh thuû chuû ñoäng nhaäp vaøng nguyeân lieäu veà ñeå höôûng cheânh leäch giaù. Ngöôïc laïi, neáu thò tröôøng vaøng trong nöôùc phaùt tín hieäu cung vöôït quaù caàu thì caùc doanh nghieäp ñöôïc pheùp nhaäp khaåu (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ thaønh phoá Hoà Chí Minh) Hình 2.5.: Tình hình giaù vaøng taïi Vieät Nam Ñvt: 1.000ñ/löôïng 9,000 11,000 13,000 15,000 17,000 19,000 21,000 23,000 25,000 27,000 29,000 01/06 07/06 01/07 07/07 01/08 07/08 01/09 07/09 01/10 06/10 42 vaøng nguyeân lieäu seõ giaûm löôïng vaøng nguyeân lieäu nhaäp khaåu daãn ñeán nguoàn vaøng nguyeân lieäu khan hieám vaø giaù seõ taêng leân. Cho neân trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ‟ T6/2010, giaù vaøng trong nöôùc dieãn bieán theo chieàu höôùng khi giaù vaøng theá giôùi taêng giaûm vôùi tyû leä döôùi 10% nhö thôøi ñieåm töø thaùng 07/2006 ñeán thaùng 12/2007 vaø töø thaùng 05/2009 ñeán thaùng 10/2009, thì giaù vaøng trong nöôùc ñöôïc ñieàu chænh taêng giaûm theo nhöng vaãn duy trì xu höôùng ôû möùc giaù thaáp hôn vôùi ñoä cheânh leäch vôùi theá giôùi vaøi traêm nghìn ñoàng. Neáu giaù vaøng theá giôùi bieán ñoäng taêng giaûm maïnh theo hình zíc zaéc vôùi bieân ñoä treân 10% thì khoaûng cheânh leäch lôùn giöõa giaù trong nöôùc vaø theá giôùi ñöôïc nôùi roäng ra vaø moät vaøi thôøi ñieåm giaù vaøng trong nöôùc thoaùt ly khoûi giaù theá giôùi. Tieâu bieåu nhö taïi thôøi ñieåm thaùng 01/2008, giaù theá giôùi taêng vôùi bieân ñoä leân ñeán 20% töø 15.78 trieäu ñoàng/löôïng leân 19 trieäu ñoàng/löôïng neân ñaõ taùc ñoäng giaù vaøng trong nöôùc taêng theo, nhöng vôùi taâm lyù ñeà phoøng hieän töôïng giaù vaøng ñaûo chieàu giaûm xuoáng cuûa caùc ñôn vò kinh doanh vaøng neân giaù trong nöôùc vaãn luoân ñöôïc duy trì (Nguoàn: Baùo caùo cuûa Hoäi Ñoàng Vaøng Theá Giôùi) Hình 2.6: Tình hình nhaäp khaåu vaøng cuûa Vieät Nam Ñvt: taán vaøng 51 90.5 12 4.6 91 2006 2007 2008 2009 T6/2010 43 thaáp hôn giaù theá giôùi, chæ taêng coù 8% töø 15.64 trieäu ñoàng/löôïng leân 16.91 trieäu ñoàng/löôïng töùc laø thaáp hôn giaù vaøng theá giôùi 2 trieäu ñoàng/löôïng. Ngoaøi ra, khi giaù vaøng theá giôùi coù söï ñieàu chænh saâu thì caùc ñôn vò kinh doanh vaøng ñaõ tìm caùch ñeå duy trì tyû leä giaûm giaù trong nöôùc thaáp hôn vôùi theá giôùi nhaèm giaûm bôùt thieät haïi do haøng toàn kho vôùi giaù cao. Nhö thôøi ñieåm thaùng 06/2006, khi giaù vaøng theá giôùi coù söï ñieàu chænh saâu giaûm 12% so vôùi thaùng 05/2006 töø 13.32 trieäu ñoàng/löôïng xuoáng coøn 11.69 trieäu ñoàng/löôïng, nhöng giaù trong nöôùc chæ giaûm 5% töø 13.31 trieäu ñoàng/löôïng xuoáng 12.71 trieäu ñoàng/löôïng töùc laø cao hôn giaù vaøng theá giôùi 1.02 trieäu ñoàng/löôïng. Beân caïnh ñoù, vôùi nhöõng haïn cheá cuûa quota laøm cho cung caàu trong nöôùc khoâng coøn lieân thoâng vôùi theá giôùi, nguoàn cung vaøng trong nöôùc bò giaùn ñoaïn, bò thaét coå chai vaø thieáu tính lieân tuïc taïi vaøi thôøi ñieåm nhaát ñònh do khoâng caáp haïn ngaïch nhaäp khaåu vaøng cho caùc ñôn vò ñöôïc pheùp nhaäp khaåu vaøng, neân khi giaù theá giôùi giaûm maïnh thuùc ñaåy nhu caàu vaøng trong nöôùc taêng leân do caùc nhaø ñaàu tö taêng cöôøng mua vaøo, laøm cho giaù trong nöôùc giaûm chaäm hôn giaù theá giôùi, hoaëc coù theå xaûy ra hieän töôïng leäch giaù so vôùi theá giôùi nhö thôøi ñieåm thaùng 10/2008, giaù trong nöôùc ñaõ taêng 4% töø 17.16 trieäu ñoàng/löôïng leân 17.81 trieäu ñoàng/löôïng trong khi giaù theá giôùi giaûm 3% töø 16.86 trieäu ñoàng/löôïng xuoáng 16.39 trieäu ñoàng/löôïng. Vôùi tình hình quaûn lyù nhaäp khaåu vaøng baèng quota nhö treân ñaõ giaùn tieáp taïo ra khoaûn cheânh leäch giöõa giaù vaøng trong nöôùc vaø theá giôùi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc tìm kieám lôïi nhuaän töø kinh doanh cheânh leäch giaù vaø thu huùt löôïng tieàn ñaàu tö vaøo thò tröôøng kinh doanh vaøng ngaøy caøng taêng. Vaø cuõng laø yeáu toá thuaän lôïi giuùp hoaït ñoäng kinh doanh vaøng taïi Eximbank ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhö treân. 44 2.2.2.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh vaøng treân taøi khoaûn Vôùi tình hình giaù vaøng treân theá giôùi vaø Vieät Nam luoân coù nhöõng bieán ñoäng, maø vaøng hieän laø moät trong nhöõng keânh ñaàu tö khaù phoå bieán taïi Vieät Nam cuõng nhö caùc nöôùc treân theá giôùi. Ñeå cung caáp cho caùc nhaø ñaàu tö theâm nhöõng keânh kinh doanh ñem laïi lôïi nhuaän cao, taïo moâi tröôøng kinh doanh hieän ñaïi, bình ñaúng, minh baïch, an toaøn vaø chuyeân nghieäp. Ñoàng thôøi giuùp cho caùc ñôn vò kinh doanh vaøng vaø caùc nhaø ñaàu tö coù moät coâng cuï hieäu quaû ñeå baûo hieåm ruûi ro giaù vaøng, baûo toaøn voán kinh doanh, vaø kinh doanh döïa treân cheânh leäch giaù vaøng thì vaøo ngaøy 08/09/2008 Eximbank phoái hôïp cuøng vôùi SJC ‟ moät thöông hieäu lôùn trong lónh vöïc kinh doanh vaøng baïc ñaù quyù cuûa Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh ñöa vaøo ho