Luận văn Phát huy tính tích cực, tự lực của sinh viên trong dạy học chương “dòng điện trong các môi trường” thuộc chương trình vật lý cao đẳng sư phạm thông qua việc thiết kế và sử dụng website hỗ trợ dạy học

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH -------------------------- HUYØNH THÒ KIM THOA PHAÙT HUY TÍNH TÍCH CÖÏC, TÖÏ LÖÏC CUÛA SINH VIEÂN TRONG DAÏY HOÏC CHÖÔNG “DOØNG ÑIEÄN TRONG CAÙC MOÂI TRÖÔØNG” THUOÄC CHÖÔNG TRÌNH VAÄT LYÙ CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM THOÂNG QUA VIEÄC THIEÁT KEÁ VAØ SÖÛ DUÏNG WEBSITE HOà TRÔÏ DAÏY HOÏC LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC Thaønh Phoá Hoà Chí Minh - 2006 LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu của rieâng toâi, caùc soá lieäu vaø keát quaû nghieân cöùu neâu trong luaän vaên laø trung thöïc vaø chöa töøng ñöôïc coâng boá trong baát kyø moät coâng trình naøo khaùc. Taùc giaû Huyønh Thò Kim Thoa DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT CÑSP Cao ñaúng Sö phaïm CNTT Coâng ngheä thoâng tin CNTT-TT Coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng CNTT-TTM Coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng môùi DH Daïy hoïc GV Giaûng vieân, giaùo vieân GD Giaùo duïc HS Hoïc sinh MVT Maùy vi tính NCKH Nghieân cöùu khoa học PP Phöông phaùp PPDH Phöông phaùp daïy hoïc PPTC Phöông phaùp tích cöïc PTDH Phöông tieän daïy hoïc SV Sinh vieân TTC Tính tích cöïc DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, ÑOÀ THÒ Baûng 3.1. Baûng thoáng keâ caùc ñieåm soá (Xi) của baøi kieåm tra.................................. 92 Baûng 3.2. Baûng phaân phoái taàn suaát.......................................................................... 93 Baûng 3.3. Baûng phaân phoái taàn soá luõy tích. .............................................................. 93 Baûng 3.4. Baûng ñieåm trung bình vaø ñoä leäch tieâu chuaån chung. ............................. 94 Bieåu ñoà 3.1. Bieåu ñoà phaân boá ñieåm của hai nhoùm ñoái chöùng vaø thöïc nghieäm ..... 92 Bieåu ñoà 3.2. Bieåu ñoà phaân phoái taàn suaát ñieåm soá của hai nhoùm ÑC vaø TN. ........ 93 Bieåu ñoà 3.3. Bieåu ñoà phaân phoái taàn suaát luõy tích. .................................................. 94 DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ Hình veõ Trang Hình 2.1. Phaùc thaûo caáu truùc Website .................................................................... 34 Hình 2.2. Phaùc thaûo caáu truùc banner........................................................................ 34 Hình 2.3. Caáu truùc caây thö muïc döõ lieäu của Website. ............................................ 35 Hình 2.4. Slide 1 vaø slide 2 của file “Gioi thieu.ppt”.............................................. 36 Hình 2.5. Slide 3 vaø slide 4 của file “Gioi thieu .ppt”............................................. 36 Hình 2.6. Slide 5 vaø slide 6 của file “Gioi thieu.ppt”.............................................. 36 Hình 2.7. Slide 7 vaø slide 8 của file “Gioi thieu .ppt”............................................. 37 Hình 2.8. Moät phaàn giao dieän của file “Cautrucweb.htm” treân Website ............... 37 Hình 2.9. Giao dieän của file “Sudungweb.htm” treân Website................................ 38 Hình 2.10. Moät phaàn giao dieän của file “Bai1noidung.htm” treân Website. .......... 39 Hình 2.11. Moät phaàn giao dieän của file “Bai1noidung.htm” treân Website. .......... 40 Hình 2.12. Moät phaàn giao dieän của file “Bai2noidung.htm” treân Website. .......... 40 Hình 2.13. Moät phaàn giao dieän của file “Bai2noidung.htm” treân Website. .......... 41 Hình 2.14. Moät phaàn giao dieän của file “Bai3noidung.htm” treân Website. .......... 41 Hình 2.15. Moät phaàn giao dieän của file “Bai3noidung.htm” treân Website. .......... 42 Hình 2.16. Moät phaàn giao dieän của file “Bai4noidung.htm” treân Website. .......... 42 Hình 2.17. Moät phaàn giao dieän của file “Bai4noidung.htm” treân Website. ........... 43 Hình 2.18. Moät phaàn giao dieän của file “Bai5noidung.htm” treân Website. ........... 43 Hình 2.19. Moät phaàn giao dieän của file “Bai5noidung.htm” treân Website. ........... 44 Hình 2.20. Slide 1 vaø slide 2 của baøi trình dieãn maãu. ............................................. 51 Hình 2.21. Slide 3 vaø slide 4 của baøi trình dieãn maãu. ............................................. 52 Hình 2.22. Slide 5 vaø slide 6 của baøi trình dieãn maãu. ............................................. 52 Hình 2.23. Slide 7 vaø slide 8 của baøi trình dieãn maãu. ............................................. 52 Hình 2.24. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu ..................................... 53 Hình 2.25. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu ..................................... 53 Hình 2.26. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu ..................................... 54 Hình 2.27. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu ..................................... 54 Hình 2.28. Moät phaàn giao dieän của file “Franklin.htm” ........................................ 55 Hình 2.29. Moät phaàn giao dieän của file “Faraday.htm” ........................................ 56 Hình 2.30. Moät phaàn giao dieän của file “Volta.htm” ............................................. 56 Hình 2.31. Moät phaàn giao dieän của file “Thienloi.htm” ......................................... 57 Hình 2.32. Moät phaàn giao dieän của file “Franklin chinh phuc lua than.htm” ....... 57 Hình 2.33. Moät phaàn giao dieän của file “Chai Leyden va chiec dieu cua Franklin.htm” ........................................................................................................... 58 Hình 2.34. Moät phaàn giao dieän của file “Ngau nhien thanh viec.htm” .................. 58 Hình 2.35. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 60 Hình 2.36. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 60 Hình 2.37. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 61 Hình 2.38. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 61 Hình 2.39. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 61 Hình 2.40. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 62 Hình 2.41. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 62 Hình 2.42. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 63 Hình 2.43. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 63 Hình 2.44. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 63 Hình 2.45. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 64 Hình 2.46. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” ... 64 Hình 2.47. Giao dieän của file “Bai tap dinh tinh.htm” ............................................ 65 Hình 2.48. Giao dieän của file “Bai tap dinh luong.htm” ......................................... 65 Hình 2.49. Giao dieän của file “Huong dan on tap.htm” .......................................... 66 Hình 2.50. Giao dieän của slide 1 trong file “Kiem tra kien thuc.htm” .................... 66 Hình 2.51. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh tinh.htm”.......................... 67 Hình 2.52. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh tinh.htm”.......................... 68 Hình 2.53. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh dong.htm” ........................ 69 Hình 2.54. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh dong.htm” ........................ 69 Hình 2.55. Moät phaàn giao dieän của file “Phuong phap tu hoc.htm”...................... 69 Hình 2.56. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” ............. 70 Hình 2.57. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” ............. 70 Hình 2.58. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” ............. 70 Hình 2.59. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” ............. 71 Hình 2.60. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” ............. 71 Hình 2.61. Moät phaàn giao dieän của file “Vat ly cuoi.htm”...................................... 71 Hình 2.62. Moät phaàn giao dieän của file “Vat ly cuoi.htm”...................................... 72 Hình 2.63 Giao dieän trang chuû của Website ........................................................... 73 Hình 2.64. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Moät soá löu yù khi söû duïng Website” treân trang muïc luïc ................................................................. 74 Hình 2.65. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Noäi dung chöông” treân trang muïc luïc ...................................................................................... 75 Hình 2.66. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt (xem hình 2.65) vaø choïn muïc “Söï daãn ñieän của baùn daãn tinh khieát” treân trang muïc luïc....................................... 75 Hình 2.67. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt (xem hình 2.65) vaø choïn muïc “Khaûo saùt doøng ñieän qua chaát khí” treân trang muïc luïc........................................... 76 Hình 2.68. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Phieáu giao vieäc 1” treân trang muïc luïc ........................................................................................ 76 Hình 2.69. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Baøi trình dieãn” treân trang muïc luïc..................................................................................................... 77 Hình 2.70. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Lòch söû phaùt minh ra chaát baùn daãn” treân trang muïc luïc............................................................... 77 Hình 2.71. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Kỹ thuật vi ñieän töû laø gì?”......................................................................................................... 78 Hình 2.72. Giao dieän của Website khi nhaáp vaøo nuùt vaø choïn muïc “Vì sao ñeøn oáng tieát kieäm ñieän hôn ñeøn daây toùc?” 78 MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Chóng ta ®ang b−íc vμo thÕ kû XXI, thÕ kû mμ mét x· héi míi phån vinh ph¶i lμ mét x· héi dùa vμo tri thøc, vμo t− duy s¸ng t¹o vμ tμi n¨ng s¸ng chÕ cña con ng−êi. Thêi ®¹i chóng ta lμ thêi ®¹i cña c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT), toμn cÇu hãa vμ kinh tÕ tri thøc, vμ ë ViÖt Nam ®ã lμ thêi ®¹i c«ng nghiÖp hãa vμ hiÖn ®¹i hãa. §Ó nhanh chãng ph¸t triÓn kinh tÕ vμ héi nhËp víi thÕ giíi, chóng ta cÇn cã mét ®éi ngò nh÷ng ng−êi lao ®éng, nh÷ng c¸n bé khoa häc - kü thuËt cã tr×nh ®é kü thuËt cao, cã n¨ng lùc t− duy s¸ng t¹o vμ cã kh¶ n¨ng ®éc lËp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ngμnh gi¸o dôc ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ, toμn diÖn vμ ®ång bé, trong ®ã viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc (PPDH) ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng. PPDH hiÖn nay ë c¸c tr−êng §¹i häc vμ Cao ®¼ng chñ yÕu vÉn cßn mang tÝnh chÊt th«ng b¸o - t¸i hiÖn. Do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vμ kh¸ch quan chi phèi, ®a sè c¸c gi¶ng viªn (GV) vÉn cßn sö dông ph−¬ng ph¸p (PP) diÔn gi¶ng truyÒn thèng theo lèi truyÒn thô mét chiÒu, sinh viªn (SV) thô ®éng trong viÖc tiÕp thu tri thøc, ch−a ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn tiÒm n¨ng vμ nh÷ng n¨ng lùc s½n cã cña m×nh. §Ó kh¾c phôc hiÖn tr¹ng trªn, nhiÒu PP vμ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc tÝch cùc ®· ®−îc nhiÒu GV nghiªn cøu vμ vËn dông ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, trong ®ã viÖc øng dông CNTT vμo d¹y häc, d¹y häc víi sù trî gióp cña m¸y vi tÝnh (MVT) ®· tá ra cã nhiÒu −u thÕ, mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ tÝch cùc cho qu¸ tr×nh d¹y häc. ChØ thÞ 29/2001/CT-BGD&§T cña Bé tr−ëng Bé Gi¸o dôc - §μo t¹o ®· nªu râ: “C«ng nghÖ th«ng tin cã t¸c ®éng m¹nh mÏ, lμm thay ®æi néi dung, ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng thøc d¹y vμ häc" [3] Tuy nhiªn, viÖc khai th¸c øng dông cña CNTT trong d¹y häc cßn kh¸ h¹n chÕ. §a sè c¸c GV chØ dõng l¹i ë viÖc sö dông PowerPoint ®Ó thiÕt kÕ c¸c bμi gi¶ng ®iÖn tö, chøc n¨ng ph−¬ng tiÖn d¹y häc (PTDH) cña MVT v× thÕ ch−a ®−îc khai th¸c ®Çy ®ñ vμ hÇu nh− chØ xoay quanh chøc n¨ng ph−¬ng tiÖn nghe nh×n cña MVT. MÆt kh¸c, viÖc sö dông MVT còng cßn thiªn vÒ phÝa GV. GV sö dông MVT ®Ó truyÒn thô tri thøc vμ ®Ó gi¶m thêi gian c¬ häc (viÕt, vÏ...) trªn líp. MVT ch−a ph¸t huy ®−îc vai trß hç trî häc tËp ®èi víi SV. ViÖc sö dông c¸c Website hç trî d¹y häc sÏ phÇn nμo kh¾c phôc ®−îc c¸c h¹n chÕ trªn. Th«ng qua Website, SV cã thÓ tham gia häc tËp trªn MVT d−íi sù h−íng dÉn vμ ®iÒu khiÓn cña GV hoÆc cã thÓ tù häc trªn MVT. Víi h×nh thøc häc tËp nμy, SV ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o vμ båi d−ìng n¨ng lùc tù häc. Ngoμi ra, SV cßn rÌn luyÖn ®−îc kü n¨ng sö dông vμ ®iÒu khiÓn web ®Ó thu thËp th«ng tin, ®©y còng lμ mét yÕu tè quan träng gióp c¸c em h×nh thμnh nhu cÇu vμ thãi quen häc tËp qua m¹ng Internet, tiÕn tíi kh¶ n¨ng häc mäi lóc, mäi n¬i, häc suèt ®êi theo yªu cÇu cña mét “x· héi häc tËp”. Víi ®iÒu kiÖn t−¬ng ®èi thuËn lîi cña tr−êng C§SP §ång Nai – n¬i t«i ®ang c«ng t¸c, nh−: th− viÖn nhμ tr−êng ®· ®−îc trang bÞ mét sè MVT cã nèi m¹ng côc bé còng nh− m¹ng Internet vμ ®· ®−îc ®−a vμo phôc vô miÔn phÝ cho SV; SV cña tr−êng còng ®−îc häc qua mét sè häc phÇn tin häc ®ñ cã thÓ sö dông Website lμm ph−¬ng tiÖn hç trî häc tËp; mét sè SV néi, ngo¹i tró còng ®−îc gia ®×nh trang bÞ cho m¸y tÝnh c¸ nh©n...t«i thÊy m×nh cã thÓ nghiªn cøu thiÕt kÕ vμ sö dông mét Website hç trî d¹y häc. Ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng” thuéc häc phÇn §iÖn häc 1- cã néi dung chñ yÕu lμ c¸c m« h×nh lý thuyÕt gi¶i thÝch ®Æc tÝnh dÉn ®iÖn cña c¸c m«i tr−êng vμ c¸c hiÖn t−îng ®iÖn cã liªn quan, ®ång thêi nªu lªn mét sè øng dông thùc tiÔn cña c¸c hiÖn t−îng ®ã. Víi néi dung kh«ng ®ßi hái tÝnh to¸n phøc t¹p nh− thÕ nªn kh¸ phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc d¹y häc tù häc kÕt hîp víi seminar. §Ó hç trî mét c¸ch tÝch cùc cho SV trong ho¹t ®éng tù häc vμ n©ng cao chÊt l−îng c¸c buæi seminar, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng” nãi riªng vμ ch−¬ng tr×nh vËt lý C§SP nãi chung, t«i chän ch−¬ng nμy ®Ó thiÕt kÕ Website hç trî d¹y häc. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, t«i chän ®Ò tμi nghiªn cøu: Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña sinh viªn trong d¹y häc ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng” thuéc ch−¬ng tr×nh vËt lý cao ®¼ng s− ph¹m th«ng qua viÖc thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Nghiªn cøu quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc nh»m gãp phÇn tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp, båi d−ìng cho c¸c SV s− ph¹m vËt lý n¨ng lùc tù häc vμ kü n¨ng s− ph¹m, nhÊt lμ kh¶ n¨ng khai th¸c vμ øng dông CNTT trong ho¹t ®éng häc tËp hiÖn t¹i còng nh− trong ho¹t ®éng gi¶ng d¹y sau nμy. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU ™ §èi t−îng nghiªn cøu - ViÖc sö dông Website hç trî d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña SV. - Quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc. ™ Ph¹m vi nghiªn cøu - Quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng” thuéc häc phÇn §iÖn häc 1, ch−¬ng tr×nh vËt lý C§SP. - Kh¶ n¨ng øng dông cña ®Ò tμi vμo gi¶ng d¹y vËt lý ë tr−êng C§SP §ång Nai. 4. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®Ò ra, t«i x¸c ®Þnh nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tμi nh− sau: - Nghiªn cøu nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n cña viÖc ®æi míi PPDH ®¹i häc trong giai ®o¹n hiÖn nay. - Nghiªn cøu lý luËn d¹y häc ®¹i häc, lý luËn vÒ d¹y vμ häc tÝch cùc - Nghiªn cøu c¬ së cña viÖc øng dông CNTT trong d¹y häc nãi chung vμ c¸c Website gi¸o dôc nãi riªng. - Nghiªn cøu néi dung ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng”. - Nghiªn cøu quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc. - TiÕn hμnh thiÕt kÕ Website hç trî d¹y häc ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng”, x©y dùng tiÕn tr×nh d¹y häc c¸c kiÕn thøc cña ch−¬ng víi sù trî gióp cña Website. - TiÕn hμnh thùc nghiÖm s− ph¹m, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vμ rót ra kÕt luËn. 5. GIAÛ THUYEÁT KHOA HOÏC NÕu ®−îc thiÕt kÕ vμ sö dông hîp lý, Website hç trî d¹y häc cã thÓ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña SV, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc vËt lý ë tr−êng Cao ®¼ng S− ph¹m. 6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU §Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu nªu trªn, t«i ®· sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu sau ®©y: * Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn - Nghiªn cøu LuËt gi¸o dôc, c¸c chØ thÞ cña Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng vμ cña Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o vÒ nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n cña viÖc ®æi míi PPDH ®¹i häc trong giai ®o¹n hiÖn nay. - Nghiªn cøu c¸c t¹p chÝ gi¸o dôc; c¸c tμi liÖu vÒ lý luËn d¹y häc; c¸c tμi liÖu vÒ båi d−ìng ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cho gi¶ng viªn c¸c tr−êng §¹i häc, Cao ®¼ng cña Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o... - Nghiªn cøu c¸c tμi liÖu vÒ thiÕt kÕ Web; c¸c tμi liÖu vÒ øng dông cña CNTT trong d¹y häc nãi chung vμ cña Website hç trî d¹y häc nãi riªng; c¸c tμi liÖu vÒ khai th¸c Internet. * Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc nghiÖm - LËp quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website hç trî d¹y häc; tiÕn hμnh thiÕt kÕ Website vμ tiÕn tr×nh d¹y häc ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng”. - Thùc nghiÖm s− ph¹m ®Ò tμi trªn SV líp Lý - KTCN 29 Tr−êng Cao ®¼ng s− ph¹m §ång Nai. - Dïng ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc ®Ó ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm s− ph¹m vμ rót ra kÕt luËn. * Ph−¬ng ph¸p quan s¸t Theo dâi, quan s¸t ho¹t ®éng häc tËp cña SV ®Ó n¾m ®−îc t¸c dông cña h×nh thøc tæ chøc d¹y häc cã sù hç trî cña Website trong viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña SV. 7. BOÁ CUÏC CUÛA LUAÄN VAÊN LuËn v¨n gåm: • Më ®Çu • Ch−¬ng 1: C¬ së cña viÖc sö dông Website hç trî d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña sinh viªn. • Ch−¬ng 2: Quy tr×nh thiÕt kÕ vμ sö dông Website ch−¬ng “Dßng ®iÖn trong c¸c m«i tr−êng”. • Ch−¬ng 3: Thùc nghiÖm s− ph¹m. • KÕt luËn • Tμi liÖu tham kh¶o • Phô lôc Chöông 1 CÔ SÔÛ CUÛA VIEÄC SÖÛ DUÏNG WEBSITE HOà TRÔÏ DAÏY HOÏC NHAÈM PHAÙT HUY TÍNH TÍCH CÖÏC, TÖÏ LÖÏC CUÛA SINH VIEÂN 1.1. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VEÀ ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP DAÏY VAØ HOÏC ÑAÏI HOÏC 1.1.1. B¶n chÊt qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹i häc Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a ho¹t ®éng d¹y häc (DH) nãi chung víi ho¹t ®éng nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan cña loμi ng−êi vμ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng d¹y cña thÇy víi ho¹t ®éng häc cña trß trong c¸c tr−êng ®¹i häc, ng−êi ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, qu¸ tr×nh DH ë ®¹i häc, vÒ b¶n chÊt, lμ qu¸ tr×nh nhËn thøc ®éc ®¸o cã tÝnh chÊt nghiªn cøu cña SV ®−îc tiÕn hμnh d−íi vai trß tæ chøc, ®iÒu khiÓn cña GV nh»m thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô DH ë ®¹i häc [12] 1.1.2. Nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n vÒ ®æi míi PP d¹y vμ häc ®¹i häc trong giai ®o¹n hiÖn nay Nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n vÒ ®æi míi PP d¹y vμ häc ®¹i häc trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· ®−îc nªu ra trong ChØ thÞ sè 40-CT/TW cña Ban chÊp hμnh Trung −¬ng vμ trong LuËt gi¸o dôc 2005. ChØ thÞ sè 40 - CT/TW cña Ban chÊp hμnh Trung −¬ng (ban hμnh ngμy 15 th¸ng 6 n¨m 2004) cã ghi: “... ®æi míi m¹nh mÏ vμ c¬ b¶n ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc nh»m kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, nÆng lý thuyÕt, Ýt khuyÕn khÝch t− duy s¸ng t¹o; båi duìng n¨ng lùc tù häc, tù nghiªn cøu, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph¸t triÓn n¨ng lùc thùc hμnh s¸ng t¹o cho ng−êi häc, ®Æc biÖt cho sinh viªn c¸c tr−êng ®¹i häc vμ cao ®¼ng. TÝch cùc ¸p dông mét c¸ch s¸ng t¹o c¸c ph−¬ng tiÖn tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vμo ho¹t ®éng d¹y vμ häc...”[1] LuËt Gi¸o dôc (2005), ch−¬ng II, môc 4, ®iÒu 40.2, cã ghi: “Ph−¬ng ph¸p ®μo t¹o tr×nh ®é cao ®¼ng, tr×nh ®é ®¹i häc ph¶i coi träng viÖc båi d−ìng ý thøc tù gi¸c trong häc tËp, n¨ng lùc tù häc, tù nghiªn cøu, ph¸t triÓn t− duy s¸ng t¹o, rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hμnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi häc tham gia nghiªn cøu, thùc nghiÖm, øng dông”. [20] Cã thÓ nãi, c¸c ®Þnh h−íng c¬ b¶n cña viÖc ®æi míi PPDH ë bËc cao ®¼ng, ®¹i häc lμ: - Båi d−ìng n¨ng lùc tù häc, tù nghiªn cøu, ph¸t triÓn t− duy s¸ng t¹o, rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hμnh cho SV - T¹o ®iÒu kiÖn cho SV tham gia nghiªn cøu, thùc nghiÖm, øng dông. - TÝch cùc øng dông CNTT vμo ho¹t ®éng d¹y vμ häc. 1.1.3. C¸c tiªu chÝ quan träng ®Ó lùa chän PPDH ë ®¹i häc Sù ph¸t triÓn nh− vò b·o cña khoa häc vμ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lμ c«ng nghÖ th«ng tin vμ truyÒn th«ng (CNTT-TT) vμ CNTT-TT míi (gäi lμ CNTT-TTM khi cã tÝnh ®Õn m¹ng Internet) ®· cã nh÷ng t¸c ®éng to lín vμ toμn diÖn ®Õn x· héi loμi ng−êi vμ hiÓn nhiªn còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn gi¸o dôc (GD). Ng−êi ta ®¸nh gi¸ r»ng khèi l−îng th«ng tin vμ tri thøc ®· vμ ®ang t¨ng theo quy luËt hμm mò. Trong t×nh h×nh trªn, vßng ®êi cña mäi c«ng nghÖ ®Òu rÊt ng¾n, tri thøc mμ SV tiÕp thu ®−îc qua mÊy n¨m ®¹i häc sÏ l¹c hËu rÊt nhanh. §Ó cã thÓ ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®æi thay nhanh chãng trong c«ng viÖc vμ kh«ng bÞ tôt hËu, ng−êi SV sau khi ra tr−êng ph¶i kh«ng ngõng häc tËp ®Ó cËp nhËt kiÕn thøc vμ n©ng cao tr×nh ®é, ph¶i cã kh¶ n¨ng vμ thãi quen häc tËp suèt ®êi. TriÕt lý GD cña thÕ kû XXI lμ lÊy “häc th−êng xuyªn suèt ®êi” lμm nÒn mãng, dùa trªn bèn môc tiªu tæng qu¸t lμ “häc ®Ó biÕt, häc ®Ó lμm, häc ®Ó cïng chung sèng víi nhau vμ häc ®Ó lμm ng−êi”, nh»m h−íng tíi x©y dùng mét “x· héi häc tËp” [13] §Ó gióp cho SV cã kh¶ n¨ng häc tËp suèt ®êi, viÖc trang bÞ cho hä ph−¬ng ph¸p häc tËp lμ rÊt cÇn thiÕt. V× thÕ, ë tr−êng ®¹i häc, ngoμi viÖc trang bÞ cho SV nh÷ng kiÕn thøc nÒn t¶ng vμ nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n cßn ph¶i d¹y cho hä c¸ch häc. PPDH ë ®¹i häc th−êng rÊt phong phó vμ ®a d¹ng, ®Ó lùa chän PPDH phï hîp, GS. TSKH. L©m Quang ThiÖp [27] ®Ò nghÞ ba tiªu chÝ quan träng sau ®©y: - Tr−íc hÕt viÖc d¹y c¸ch häc, häc c¸ch häc ®Ó t¹o thãi quen, niÒm say mª vμ kh¶ n¨ng häc suèt ®êi lμ néi dung bao qu¸t cña viÖc d¹y vμ häc ë ®¹i häc. Mäi PP d¹y, PP häc, néi dung cÇn d¹y, néi dung cÇn häc ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®ã. Trong tõng lÜnh vùc, tõng m«n häc cã rÊt nhiÒu néi dung, nhiÒu vÊn ®Ò ®Ó häc, ng−êi GV ph¶i biÕt lùa chän nh÷ng néi dung, vÊn ®Ò mμ khi häc SV ®−îc rÌn luyÖn n¨ng lùc t− duy cao cÊp, ®−îc häc c¸ch häc tèt nhÊt. Bªn c¹nh ®ã, b»ng c¸ch khªu gîi sù tß mß, b»ng c¸ch t¹o ra sù hÊp dÉn cña tri thøc vμ b»ng tÊm g−¬ng häc tËp cña m×nh, GV cè g¾ng t¹o nªn niÒm say mª häc tËp cho SV. - TiÕp ®Õn, tÝnh chñ ®éng cña ng−êi häc lμ phÈm chÊt quan träng cÇn tËp trung ph¸t huy khi d¹y vμ häc ë ®¹i häc. C¸ch tiÕp cËn “lÊy ng−êi häc lμm trung t©m” hoÆc “d¹y häc h−íng vμo ng−êi häc” do c¸c nhμ s− ph¹m ®−a ra ®−îc nhiÒu ng−êi ®ång t×nh. Khi nãi ®Õn quan ®iÓm lÊy ng−êi häc lμm trung t©m, nguyªn t¾c quan träng nhÊt lμ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña ng−êi häc. - Trong thêi ®¹i hiÖn nay, CNTT-TTM lμ gi¶i ph¸p quan träng cÇn triÖt ®Ó khai th¸c khi d¹y vμ häc ë ®¹i häc. Do hÖ qu¶ cña CNTT-TTM mμ khèi l−îng th«ng tin vμ tri thøc t¨ng nhanh theo hμm mò vμ còng chÝnh CNTT-TTM cã thÓ gióp con ng−êi chän nhËp vμ xö lý th«ng tin nhanh chãng ®Ó biÕn thμnh tri thøc. Tãm l¹i, ba tiªu chÝ ®−îc c¸c nhμ nghiªn cøu GD ®−a ra ®Ó lùa chän PP d¹y vμ häc cho tõng tr−êng hîp cô thÓ , ®ã lμ: néi dung cÇn thÓ hiÖn bao qu¸t lμ c¸ch häc; phÈm chÊt cÇn ph¸t huy m¹nh mÏ lμ tÝnh chñ ®éng cña ng−êi häc; biÖn ph¸p cÇn khai th¸c triÖt ®Ó lμ CNTT- TTM. 1.1.4. Mét sè lý luËn c¬ b¶n vÒ d¹y vμ häc tÝch cùc [10] 1.1.4.1. TÝnh tÝch cùc: TÝnh tÝch cùc (TTC) lμ mét phÈm chÊt vèn cã cña con ng−êi trong ®êi sèng x· héi. H×nh thμnh vμ ph¸t triÓn TTC x· héi lμ mét trong c¸c nhiÖm vô chñ yÕu cña GD. Cã thÓ xem TTC nh− lμ mét ®iÒu kiÖn, ®ång thêi lμ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch trong qu¸ tr×nh GD. 1.1.4.2. TÝnh tÝch cùc häc tËp: TTC trong ho¹t ®éng häc tËp lμ TTC nhËn thøc, ®Æc tr−ng ë kh¸t väng hiÓu biÕt, cè g¾ng trÝ tuÖ vμ nghÞ lùc cao trong qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh tri thøc. TTC häc tËp biÓu hiÖn ë nh÷ng dÊu hiÖu nh−: h¨ng h¸i tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV, bæ sung c¸c c©u tr¶ lêi cña b¹n, thÝch ph¸t biÓu ý kiÕn cña m×nh tr−íc vÊn ®Ò nªu ra; hay nªu th¾c m¾c, ®ßi hái gi¶i thÝch cÆn kÏ nh÷ng vÊn ®Ò ch−a ®ñ râ; chñ ®éng vËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng ®Ó nhËn thøc vÊn ®Ò míi; tËp trung chó ý vμo vÊn ®Ò ®ang häc; kiªn tr× hoμn thμnh c¸c bμi tËp, kh«ng n¶n lßng tr−íc nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n... TTC häc tËp ®−îc ph©n chia thμnh c¸c cÊp ®é tõ thÊp ®Õn cao: - B¾t ch−íc: G¾ng søc lμm theo c¸c mÉu ®· cã cña thÇy, cña b¹n. - T×m tßi: §éc lËp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®−a ra, t×m kiÕm c¸c c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau vÒ mét vÊn ®Ò... - S¸ng t¹o: T×m ra c¸ch gi¶i quyÕt míi, ®éc ®¸o, h÷u hiÖu 1.1.4.3. Ph−¬ng ph¸p tÝch cùc: Ph−¬ng ph¸p tÝch cùc (PPTC) lμ mét thuËt ng÷ rót gän dïng ®Ó chØ nh÷ng PP gi¸o dôc, PPDH theo h−íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ng−êi häc. 1.1.4.4. Nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc tr−ng cña PPTC + D¹y häc th«ng qua tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña SV: Trong PPTC, ng−êi häc - ®èi t−îng cña ho¹t ®éng d¹y, ®ång thêi lμ chñ thÓ cña ho¹t ®éng häc - ®−îc cuèn hót vμo c¸c ho¹t ®éng häc tËp do GV tæ chøc vμ chØ ®¹o, th«ng qua ®ã tù lùc kh¸m ph¸ nh÷ng ®iÒu m×nh ch−a râ chø kh«ng ph¶i thô ®éng tiÕp thu nh÷ng tri thøc ®· ®−îc GV s¾p ®Æt. + D¹y häc chó träng rÌn luyÖn ph−¬ng ph¸p tù häc: Theo c¸ch nμy, qu¸ tr×nh d¹y häc cÇn rÌn luyÖn cho ng−êi häc cã ®−îc PP, kü n¨ng, thãi quen, ý chÝ tù häc. Qua ®ã t¹o cho hä lßng ham häc, kh¬i dËy néi lùc vèn cã trong mçi ng−êi, kÕt qu¶ häc tËp sÏ ®−îc nh©n lªn gÊp béi. + T¨ng c−êng häc tËp c¸ thÓ, phèi hîp víi häc tËp hîp t¸c: Theo c¸ch nμy, lôùp hoïc laø moâi tröôøng giao tieáp thaày – troø, troø – troø, taïo neân moái quan heä hôïp taùc giöõa caùc caù nhaân treân con ñöôøng chieám lónh noäi dung hoïc taäp. Thoâng qua thaûo luaän, tranh luaän trong taäp theå, yù kieán của moãi caù nhaân ñöôïc boäc loä, khaúng ñònh hay baùc boû, qua ñoù người hoïc naâng mình leân moät trình ñoä môùi. Ngöôøi hoïc ñöôïc taïo ñieàu kieän tieáp caän nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà cuøng moät vaán ñeà (chöù khoâng phaûi chæ moät quan ñieåm aùp ñaët cuûa ngöôøi thaày). + Keát hôïp ñaùnh giaù của thaày vôùi töï ñaùnh giaù của troø: Theo caùch naøy, GV phaûi höôùng daãn SV phaùt trieån kyõ naêng töï ñaùnh giaù vaø tham gia ñaùnh giaù laãn nhau ñeå ñieàu chænh caùch hoïc (thay cho vieäc GV giöõ ñoäc quyeàn ñaùnh giaù SV) Toùm laïi, töø daïy vaø hoïc thuï ñoäng sang daïy vaø hoïc tích cöïc, GV khoâng coøn ñoùng vai troø ñôn thuaàn laø người truyeàn ñaït kieán thöùc maø trôû thaønh người thieát keá, toå chöùc, höôùng daãn caùc hoaït ñoäng ñoäc laäp hoặc theo nhoùm nhoû ñeå SV töï löïc chieám lónh noäi dung hoïc taäp, chuû ñoäng ñaït caùc muïc tieâu kieán thöùc, kyõ naêng, thaùi ñoä theo yeâu caàu của chöông trình. GV thöïc hieän baøi leân lôùp vôùi vai troø laø người gôïi môû, xuùc taùc, ñoäng vieân, coá vaán, troïng taøi trong caùc hoaït ñoäng tìm toøi haøo höùng, tranh luaän soâi noåi của SV. 1.1.5. Caùc hình thöùc toå chöùc DH ôû ñaïi hoïc [12] 1.1.5.1. Dieãn giaûng: Dieãn giaûng ôû ñaïi hoïc laø hình thöùc GV trình baøy tröïc tieáp moät taøi lieäu hoïc taäp, moät vaán ñeà khoa học, moät ñeà taøi nghieân cöùu hay moät PP khoa học naøo ñoù theo moät heä thoáng, moät trình töï nhaát ñònh cho ñoâng ñaûo SV. Dieãn giaûng coù theå tieán haønh vôùi soá ñoâng SV, trong moïi ñieàu kieän. Vì theá, dieãn giaûng laø hình thöùc DH kinh teá nhaát, tieát kieäm thôøi gian vaø söùc löïc của GV, cuøng moät luùc coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu hoïc taäp của ñoâng ñaûo SV, giuùp hoï khoûi maát nhieàu coâng söùc tìm toøi, nghieân cöùu những tri thöùc, những PP giaûi maø muïc tieâu ñaøo taïo ñeà ra. Tröôùc ñaây, ñeå minh hoïa cho baøi dieãn giaûng, GV chæ caàn söû duïng lôøi noùi giaøu hình töôïng vaø gôïi caûm, keøm theo những cöû chæ, ñieäu boä dieãn taû noäi taâm, ngoaøi ra GV coøn coù theå duøng tranh aûnh hoặc moâ hình moâ phoûng moät hoaït ñoäng naøo ñaáy ñeå kích thích höùng thuù hoïc taäp, khích leä hoaït ñoäng tö duy logic của SV, giuùp SV coù theå tieáp thu tri thöùc vaø ngheà nghieäp töông lai moät caùch coù heä thoáng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Ngaøy nay, baøi dieãn giaûng ôû ñaïi hoïc ñaõ ñöôïc hieän ñaïi hoùa hôn, GV coù khuynh höôùng söû duïng ngaøy caøng nhieàu caùc phöông tieän daïy hoïc: maùy chieáu, baêng ghi aâm, baêng ghi hình, ñóa CD, phaàn meàm MVT. .. Moät soá GV coù khaû naêng soaïn baøi dieãn giaûng treân MVT ñöôïc noái maïng, bieát söû duïng ñaàu maùy ña naêng ñeå trình baøy baøi dieãn giaûng của mình, laøm taêng söùc haáp daãn vaø ñaït hieäu quaû cao. 1.1.5.2. Seminar: Seminar ôû ñaïi hoïc laø moät trong những hình thöùc toå chöùc daïy hoïc cô baûn, trong ñoù, döôùi söï ñieàu khieån tröïc tieáp của GV, SV trình baøy, thaûo luaän, tranh luaän veà những vaán ñeà khoa học nhaát ñònh. Neáu trong dieãn giaûng, GV phaûi hoaït ñoäng nhieàu thì trong seminar, tính naêng ñoäng, tích cöïc của SV ñöôïc phaùt huy. ÔÛ ñaây, SV ñöôïc taäp döôït nghieân cöùu taøi lieäu moät caùch khoa học, bieát phaân tích, so saùnh những yù kieán khaùc nhau tröôùc moät chuû ñeà ñöôïc neâu ra, bieát laäp luaän baûo veä yù kieán của mình tröôùc taäp theå. SV ñöôïc reøn luyeän caùch tö duy veà moät vaán ñeà döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. Noùi ñeán seminar laø noùi ñeán hoaït ñoäng của GV vaø SV: - Hoaït ñoäng của GV: GV ñöa ra ñeà taøi ñeå SV chuaån bò, ñònh höôùng cho SV những kieán thöùc phaûi tìm toøi nghieân cöùu, giôùi thieäu caùc taøi lieäu tham khaûo, ñieàu khieån quaù trình trình baøy baùo caùo vaø thaûo luaän của SV. GV laø người coá vaán, laø troïng taøi khoa học trong giôø thaûo luaän. - Hoaït ñoäng của SV: SV ñoïc taøi lieäu tham khaûo, vieát baùo caùo khoa học ñeå trình baøy tröôùc taäp theå hoặc chuaån bò tröôùc những yù kieán phaùt bieåu, những caâu hoûi chaát vaán, những vaán ñeà caàn laøm saùng toû. Nhö vaäy, SV phaûi töï hoïc, töï nghieân cöùu, töï kieåm tra vaø ñieàu chænh kieán thöùc của baûn thaân mình. 1.1.5.3. Thöïc haønh: Theo nghóa heïp, thöïc haønh ñöôïc hieåu laø hình thöùc luyeän taäp, ñöôïc tieán haønh sau caùc baøi giaûng lyù thuyeát hoặc sau moät chöông, moät phaàn naøo ñoù của chöông trình vôùi muïc ñích reøn luyeän kyõ naêng, kyõ xaûo, vaän duïng lyù thuyeát ñaõ hoïc vaøo vieäc giaûi baøi taäp, laøm thí nghieäm… 1.1.5.4. Töï hoïc: Töï hoïc laø moät hình thöùc hoaït ñoäng nhaän thöùc của caù nhaân do chính baûn thaân người hoïc thöïc hieän treân lôùp hoặc ngoaøi lôùp, nhaèm chieám lónh heä thoáng tri thöùc, kyõ naêng vaø caûi taïo tö duy của chính mình. Noäi dung töï hoïc ôû ñaïi hoïc raát phong phuù, noù bao goàm toaøn boä những coâng vieäc hoïc taäp do caù nhaân hoặc do taäp theå SV tieán haønh. Chaúng haïn: ñoïc saùch, ñieàu chænh vôû ghi cheùp, laøm baøi taäp, chuaån bò seminar, laøm thí nghieäm… Hoaït ñoäng töï hoïc coù theå dieãn ra theo nhieàu caùch khaùc nhau: - Töï hoïc khoâng coù söï ñieàu khieån tröïc tieáp của GV: người hoïc töï hoïc qua saùch vôû, taøi lieäu tham khaûo hoặc qua caùc phöông tieän thoâng tin. ÔÛ ñaây người hoïc töï hoïc moät caùch ñoäc laäp hoaøn toaøn. - Töï hoïc coù höôùng daãn töø xa: người hoïc coù saùch, taøi lieäu höôùng daãn hoïc taäp, hay coù söï höôùng daãn thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin nhö baêng ghi hình, ghi tieáng, ti vi, maïng Internet… Thoâng qua söï höôùng daãn töø xa ñoù, SV töï mình tieán haønh caùc hoaït ñoäng hoïc taäp ñeå hoaøn thaønh caùc nhieäm vuï ñeà ra. - Töï hoïc coù söï höôùng daãn của GV: GV höôùng daãn treân lôùp vaø giao nhieäm vuï, SV töï hoïc ôû nhaø, giaûi quyeát caùc nhieäm vuï hoïc taäp maø GV giao cho. Trong quaù trình ñaøo taïo, töï hoïc laø moät yeáu toá coù giaù trò quyeát ñònh keát quaû hoïc taäp của SV. Vì vaäy, neáu khoâng hình thaønh vaø phaùt huy vai troø töï hoïc của người hoïc thì muïc tieâu ñaøo taïo seõ khoâng thöïc hieän ñöôïc. Thöïc teá daïy hoïc cho thaáy, phöông phaùp giaûng daïy của GV môùi laø yeáu toá quyeát ñònh caùch hoïc của SV, ñieàu ñoù ñoøi hoûi moãi GV phaûi tìm toøi, suy nghó, söû duïng hình thöùc DH naøo ñeå hình thaønh vaø phaùt trieån naêng löïc töï hoïc cho moãi SV. 1.1.5.5. Nghieân cöùu khoa học: Nghieân cöùu khoa học (NCKH) laø hình thöùc hoaït ñoäng nhaän thöùc maø một caù nhaân hay taäp theå tieán haønh nhaèm tìm ra những kieán thöùc, kyõ naêng, coâng cuï, PP maø tröôùc ñoù loaøi người chöa bieát ñeán. NCKH laø hình thöùc toå chöùc DH baét buoäc ñoái vôùi SV. Bôûi vì, thoâng qua NCKH SV coù theå tieáp caän vaø giaûi quyeát những vaán ñeà ñang ñaët ra trong thöïc teá hoïc taäp vaø nghieân cöùu, reøn luyeän khaû naêng tö duy ñoäc laäp, hình thaønh thoùi quen töï hoïc, töï nghieân cöùu ñeå naâng cao trình ñoä của baûn thaân. Treân cô sôû ñoù, SV tieáp tuïc hoaøn thieän vaø ñoåi môùi voán tri thöùc của mình, reøn luyeän taùc phong, phaåm chaát toát ñeïp của nhaø nghieân cöùu: laøm vieäc coù keá hoaïch, caån thaän, nghieâm tuùc… ÔÛ tröôøng ñaïi hoïc, hình thöùc NCKH của SV raát ña daïng, SV coù theå tham gia NCKH theo caùc möùc ñoä töø thaáp ñeán cao: baøi taäp nghieân cöùu (baøi taäp lôùn, nieân luaän), khoaù luaän, luaän vaên toát nghieäp. Ngoaøi ra SV coøn coù theå tham gia nghieân cöùu khoa học ngoaøi chöông trình ñaøo taïo chính thöùc nhö: tham gia caùc nhoùm khoa học, caùc hoäi nghò khoa học SV, tham gia caùc ñeà taøi nghieân cöùu caáp tröôøng, caáp boä vôùi tö caùch laø coäng taùc vieân nghieân cöùu. Nhö vaäy, NCKH coù taùc duïng giuùp cho SV coù ñieàu kieän thích öùng, phaùt trieån naêng löïc giaûi quyeát vaán ñeà tröôùc söï ñoåi môùi lieân tuïc của tri thöùc, của thöïc tieãn xaõ hoäi, giuùp SV töï tin vöõng böôùc vaøo töông lai. 1.1.6. Ñònh höôùng ñoåi môùi PP daïy vaø PP hoïc ôû tröôøng CÑSP Khi giôùi thieäu chöông trình khung CÑSP 2004, GS.TS. Traàn Baù Hoaønh coù ñöa ra caùc ñònh höôùng ñoåi môùi chöông trình CÑSP, trong ñoù coù ñònh höôùng ñoåi môùi PP daïy vaø PP hoïc. Theo oâng: Xuaát phaùt töø quan ñieåm coi chöùc naêng cô baûn của daïy laø daïy caùch hoïc, coi PPDH laø moät muïc tieâu DH chöù khoâng phaûi chæ laø một caùch thöùc ñeå naâng cao hieäu quaû DH, chöông trình CÑSP nhaán maïnh vai troø của người hoïc vaø vò trí của hoaït ñoäng hoïc, ñaëc bieät laø töï hoïc, thuùc ñaåy söï chuyeån bieán töø hoïc taäp thuï ñoäng sang hoïc taäp töï giaùc, tích cöïc, chuû ñoäng vaø saùng taïo. SV phaûi ñöôïc höôùng daãn caùch hoïc, ñöôïc reøn luyeän phaùt trieån kyõ naêng vaø thoùi quen hoïc taäp chuû ñoäng, saùng taïo ñeå khi ra tröôøng hoï coù theå thöïc hieän daïy PP hoïc. Caùc tröôøng CÑSP phaûi töøng böôùc aùp duïng những ñoåi môùi trong PP ñaøo taïo theo höôùng treân, tröôùc heát laø: - Phaùt trieån daïy hoïc ñaët vaø giaûi quyeát vaán ñeà, chuù troïng höôùng daãn tìm ñoïc, töï hoïc ñeå môû roäng vaø ñaøo saâu baøi hoïc, giaûm tæ leä dieãn giaûng treân lôùp phuø hôïp vôùi ñieàu kieän veà giaùo trình, taøi lieäu, trình ñoä vaø kinh nghieäm của GV ôû töøng moân hoïc. - Naâng cao chaát löôïng seminar, taêng cöôøng những baøi taäp tình huoáng, taäp döôït NCKH, toå chöùc những döï aùn vaän duïng kieán thöùc lieân moân ñeå giaûi quyeát những vaán ñeà ñaët ra trong hoïc taäp vaø trong thöïc tieãn. - Taêng cöôøng söû duïng caùc phöông tieän, thieát bò DH, taøi lieäu in aán vaø ñoà duøng DH ñôn giaûn ñeán những phöông tieän kyõ thuaät nghe nhìn, CNTTTT ñeå hoã trôï ñaéc löïc vaø hieäu quaû cho hoaït ñoäng hoïc taäp. - Coâng khai hoùa, khaùch quan hoùa quaù trình kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp, taïo ñieàu kieän cho SV phaùt trieån naêng löïc töï ñaùnh giaù, quan taâm hôn ñeán vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû ngoaøi của quaù trình ñaøo taïo [11]. Nhö vaäy, ñònh höôùng ñoåi môùi PP daïy vaø PP hoïc ôû tröôøng CÑSP (theo yeâu caàu của chöông trình môùi ban haønh naêm 2004) maø GS.TS. Traàn Baù Hoaønh ñöa ra laø: chuù troïng ñeán vieäc boài döôõng naêng löïc töï hoïc cho SV; giaûm thôøi gian dieãn giaûng treân lôùp; naâng cao chaát löôïng seminar; taêng cöôøng söû duïng caùc phöông tieän, thieát bò DH, ñaëc bieät laø CNTTTT; coâng khai vaø khaùch quan hoùa quaù trình kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp của SV ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän cho SV phaùt trieån naêng löïc töï ñaùnh giaù. 1.2. CÔ SÔÛ CUÛA VIEÄC SÖÛ DUÏNG WEBSITE LAØM PHÖÔNG TIEÄN HOà TRÔÏ DAÏY HOÏC VAÄT LYÙ 1.2.1. Cô sôû lyù luaän của vieäc söû duïng MVT laøm phöông tieän daïy hoïc [17] 1.2.1.1. Cô sôû taâm lyù hoïc MVT laø moät phöông tieän daïy hoïc (PTDH) hieän ñaïi ñöôïc söû duïng trong DH döïa treân caùc cô sôû cuûa taâm lyù hoïc DH nhö sau: - Tröôùc heát, MVT giuùp taïo ñoäng cô, thaùi ñoä hoïc taäp tích cöïc ñoái vôùi hoïc sinh (HS). Nhöõng hình aûnh sinh ñoäng ñöôïc phoái hôïp nhuaàn nhuyeãn vôùi aâm thanh, maøu saéc, vaên baûn, ñoà hoïa… taùc ñoäng tích cöïc vaøo caùc giaùc quan của HS laøm naâng cao tính tröïc quan trong giôø hoïc, giuùp kích thích höùng thuù hoïc taäp, gaây söï chuù yù cao ñoä, hình thaønh ôû HS söï toø moø khaùm phaù tri thöùc. Söû duïng MVT trong DH seõ deã daøng taïo ñöôïc tình huoáng hoïc taäp tích cöïc, laøm xuất hiện ôû HS nhu caàu tieáp thu tri thöùc, giuùp hình thaønh moät ñoäng cô, thaùi ñoä hoïc taäp tích cöïc. - Caùc coâng trình nghieân cöùu veà trí nhôù, tri giaùc, taâm lyù hoïc haønh vi … ñi ñeán keát luaän rằng: vieäc hoïc taäp vôùi MVT, vôùi caùc thieát bò ña phöông seõ laøm taêng khaû naêng ghi nhôù vaø chaát löôïng của vieäc ghi nhôù caùc kieán thöùc trong ñaàu HS cuõng beàn vöõng hôn. Theo caùc nhaø khoa hoïc, taùc ñoäng của caùc giaùc quan ñoái vôùi khaû naêng tieáp thu vaø ghi nhôù kieán thöùc của HS nhö sau: vò giaùc quyeát ñònh 1%, xuùc giaùc 1,5%, khöùu giaùc 3,5%, thính giaùc 11% vaø thò giaùc laø 83%. Ngoaøi ra aûnh höôûng của caùc hoaït ñoäng caù nhaân ñoái vôùi vieäc ghi nhôù cuõng ñöôïc caùc nhaø khoa học ñöa ra nhö sau: 10% qua ñoïc, 20% qua nghe, 30% thoâng qua nhìn, 50% thoâng qua nghe vaø nhìn, 70% thoâng qua noùi vaø nhìn, 90% thoâng qua nhìn vaø laøm vieäc (thöïc haønh). Thoâng qua caùc phaàn meàm DH treân MVT, thoâng qua caùc thao taùc xöû lyù MVT … HS cuøng luùc thöïc hieän nhieàu thao taùc: nghe, nhìn, ñoïc vaø laøm vieäc. Do vaäy hoïc taäp vôùi MVT seõ goùp phaàn phaùt trieån khaû naêng lónh hoäi vaø ghi nhôù kieán thöùc moät caùch chaéc chaén. - Daïy hoïc vôùi MVT coøn laø moät chieác caàu noái giuùp nhaø tröôøng gaén lieàn vôùi thöïc tieãn xaõ hoäi vôùi trình ñoä phaùt trieån cao của khoa học vaø coâng ngheä. Khi söû duïng MVT vaø caùc PTDH hieän ñaïi ñeå giaûi quyeát caùc nhieäm vuï hoïc taäp ñöôïc giao, HS seõ coù cô hoäi phaùt trieån naêng löïc söû duïng phöông tieän kyõ thuaät môùi, giuùp caùc em hình thaønh moät tính caùch töï tin, naêng ñoäng. Ñaây chính laø những neùt nhaân caùch quan troïng ñoái vôùi theá heä những người lao ñoäng môùi. 1.2.1.2. Cô sôû lyù luaän daïy hoïc Theo cô sôû cuûa lyù luaän DH, MVT vôùi tö caùch laø moät PTDH hieän ñaïi, söû duïng noù trong DH coù những öu ñieåm sau: - Nhôø caùc chöông trình moâ phoûng vaø minh hoïa, MVT laøm taêng tính tröïc quan trong DH, taêng höùng thuù hoïc taäp vaø taïo söï chuù yù của HS ôû möùc ñoä cao. - MVT coù khaû naêng laëp laïi voâ haïn laàn moät vaán ñeà, töùc laø MVT coù loøng kieân nhaãn voâ haïn, ñieàu naøy raát khoù coù theå coù ñöôïc ôû người GV. - Taïo cô hoäi ñeå chöông trình hoùa khoâng chæ noäi dung tri thöùc maø caû những con ñöôøng naém vöõng tri thöùc - hoaït ñoäng trí tueä của HS, vì theá coù theå ñieàu khieån ñöôïc quaù trình DH. - Giuùp giaûm thôøi gian leân lôùp của GV vì khoâng maát thôøi gian vaøo vieäc bieåu dieãn, theå hieän thoâng tin. - Caù theå hoùa hoïc taäp của HS ôû möùc ñoä cao. HS coù theå hoïc taäp vôùi nhòp ñoä rieâng của mình phuø hôïp vôùi khaû naêng, ñaëc ñieåm taâm lyù vaø ñieàu kieän hoïc taäp của töøng caù nhaân. - Reøn luyeän tính ñoäc laäp, töï chuû vaø saùng taïo ôû người HS. HS phaûi nhaãn naïi, caàn cuø vaø chaêm chæ khi ngoài hoïc vôùi MVT. Ñaây laø neùt nhaân caùch caàn thieát phaûi hình thaønh cho HS. - Caùc MVT khi keát noái vaøo maïng maùy tính taïo ñieàu kieän ñeå tieán haønh ñaøo taïo töø xa moät caùch thuaän tieän. GV coù theå ñieàu khieån quaù trình hoïc taäp cuøng luùc cho nhieàu HS ôû nhieàu ñòa ñieåm khaùc nhau. Vieäc söû duïng MVT coøn coù theå giuùp linh hoaït hoùa hình thöùc toå chöùc DH, khoâng coøn goø boù trong moät hình thöùc lôùp - baøi truyeàn thoáng. Hoïc taäp vôùi MVT coù theå tieán haønh döôùi hình thöùc hoïc taäp khoâng lôùp. - Ngoaøi ra, thoâng qua maïng Internet, chuùng ta coù theå caäp nhaät ñöôïc những thoâng tin môùi nhaát lieân quan ñeán noäi dung baøi hoïc hoặc tìm kieám, choïn loïc ñöôïc nhieàu öùng duïng thöïc tieãn cuûa kieán thöùc. Lyù luaän DH quan nieäm rằng moät quaù trình DH bao goàm caùc chöùc naêng: cuûng coá trình ñoä tri thöùc xuaát phaùt của HS; xaây döïng tri thöùc môùi; oân luyeän vaø vaän duïng tri thöùc; toång keát heä thoáng hoùa kieán thöùc; kieåm tra ñaùnh giaù trình ñoä tri thöùc, kyõ naêng của HS. Ñoù laø naêm chöùc naêng lyù luaän DH của quaù trình DH. Theo caùc nhaø sö phaïm, vôùi tö caùch laø moät PTDH, MVT coù theå ñöôïc söû duïng ôû caûø moïi chöùc naêng lyù luaän DH aáy. 1.2.2. Chöùc naêng PTDH của MVT trong DH vaät lyù Trong DH vaät lyù, vôùi tö caùch laø moät PTDH hieän ñaïi, MVT coù theå thöïc hieän moät soá chöùc naêng sau: • MVT laøm phöông tieän nghe nhìn: MVT vôùi naêng löïc ñoà hoïa phong phuù vaø khaû naêng xöû lyù nhieàu kieåu döõ lieäu khaùc nhau (vaên baûn, ñoà hoïa, aâm thanh, phim video…) coù theå giuùp bieåu dieãn caùc moâ hình vaät lyù, moâ phoûng, minh hoïa cho caùc hiện tượng, quaù trình vaät lyù, laøm taêng theâm tính tröïc quan, taïo ñieàu kieän cho HS hieåu roõ bản chất của caùc hiện tượng vaät lyù, naém vöõng caùc khaùi nieäm tröøu töôïng. • Löu tröõ, truyeàn daãn vaø xöû lyù thoâng tin: MVT coù khaû naêng löu tröõ thoâng tin raát lôùn thoâng qua caùc thieát bò nhôù nhö ñóa töø, baêng töø, ñóa CD-ROM…. Caùc döõ lieäu lieân quan ñeán baøi hoïc ñeàu coù theå löu tröõ treân MVT. Khi keát noái vaøo heä thoáng maïng, ñaëc bieät laø maïng Internet thì khaû naêng tìm kieám, löu tröõ thoâng tin treân MVT caøng ñöôïc phaùt huy maïnh meõ. Theá maïnh của MVT chính laø khaû naêng xöû lyù thoâng tin moät caùch nhanh choùng, chính xaùc. Töø caùc ngaân haøng döõ lieäu treân MVT, söû duïng caùc chöông trình xöû lyù thích hôïp, ta coù theå laáy ra ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho quaù trình daïy hoïc. Ñaëc bieät, trong caùc tröôøng hôïp ñaøo taïo töø xa, MVT laø moät phöông tieän truyeàn daãn thoâng tin, giuùp thöïc hieän töông taùc giöõa người daïy vaø người hoïc, giöõa người hoïc vaø cô sôû ñaøo taïo… • Hoã trôï HS trong oân taäp, kieåm tra, ñaùnh giaù kieán thöùc HS: Thoâng qua caùc phaàn meàm oân taäp, kieåm tra, ñaùnh giaù ñöôïc xaây döïng, MVT coù theå giuùp HS töï oân taäp vaø kieåm tra, ñaùnh giaù kieán thöùc của mình. Ñaëc bieät, coù theå ñöa vaøo chöông trình oân taäp những söï kieän thöïc tieãn taïo cô hoäi cho HS gaén hoaït ñoäng hoïc taäp trong nhaø tröôøng vôùi thöïc teá öùng duïng của ñôøi soáng xaõ hoäi. • Thieát keá caùc moâ hình vaät lyù, töï ñoäng hoùa caùc thí nghieäm vaät lyù: Hieän nay coù raát nhieàu phaàn meàm hoã trôï cho coâng vieäc thieát keá caùc moâ hình, thí nghieäm vaät lyù treân maùy tính. Trong tröôøng hôïp khoâng tieán haønh ñöôïc caùc thí nghieäm thöïc thì GV coù theå söû duïng caùc phaàn meàm naøy ñeå thieát keá caùc sô ñoà thí nghieäm, thöïc hieän caùc thí nghieäm aûo treân maùy tính. Ngoaøi ra, MVT coøn coù theå xöû lyù caùc tín hieäu ñieän sau khi ñaõ ñöôïc soá hoùa. Theo nguyeân taéc naøy, coù theå thieát keá caùc thí nghieäm vaät lyù coù söï trôï giuùp của MVT. Luùc naøy, MVT ñoùng vai troø nhö moät maùy ño vaïn naêng, coù theå giuùp ño caùc ñaïi löôïng vaät lyù, tính toaùn caùc ñaïi löôïng lieân quan khaùc thoâng qua caùc coâng thöùc vaät lyù. 1.2.3. Caùc hình thöùc söû duïng MVT laøm PTDH - Hình thöùc 1: GV söû duïng MVT laøm phöông tieän giaûng daïy, truyeàn thuï tri thöùc. GV söû duïng MVT ñeå bieåu dieãn coøn HS thì quan saùt những dieãn bieán treân maøn hình ñeå thu nhaän thoâng tin vaø tham gia vaøo quaù trình xöû lyù thoâng tin. Hình thöùc naøy coù theå giuùp tích cöïc hoùa HS trong giôø hoïc nhöng chöa taïo ñieàu kieän cho HS phaùt huy tính töï löïc, chuû ñoäng, saùng taïo. Trong thöïc teá daïy hoïc ôû nöôùc ta hieän nay, haàu heát caùc GV söû duïng hình thöùc naøy. - Hình thöùc 2: HS söû duïng MVT döôùi söï höôùng daãn vaø ñieàu khieån của GV. GV giao cho HS những nhieäm vuï cuï theå, höôùng daãn, theo doõi vaø ñieàu chænh vieäc hoïc taäp của HS. Vôùi hình thöùc naøy, HS phaùt huy ñöôïc tính ñoäc laäp, saùng taïo ñeå tìm caùch thöïc hieän những nhieäm vuï ñöôïc giao. - Hình thöùc 3: HS ñoäc laäp söû duïng MVT. HS söû duïng caùc phaàn meàm daïy hoïc treân MVT ñeå oân taäp, kieåm tra kieán thöùc döôùi daïng traéc nghieäm khaùch quan. Ñaëc bieät, khi söû duïng caùc Website giaùo duïc thì hình thöùc naøy ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát, giuùp reøn luyeän vaø phaùt huy khaû naêng töï hoïc của HS. 1.2.4. Tình hình öùng duïng CNTT trong ñoåi môùi PPDH ôû nöôùc ta hieän nay Hieän nay CNTT ñaõ aûnh höôûng saâu saéc tôùi giaùo duïc vaø d9aøo taïo treân nhieàu khía caïnh, trong ñoù coù caû ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy, ñoåi môùi coâng ngheä daïy vaø hoïc. Ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy bằng CNTT laø moät chuû ñeà lôùn ñöôïc UNESCO chính thöùc ñöa ra thaønh chöông trình tröôùc ngöôõng cöûa của theá kyû 21 vaø UNESCO döï ñoaùn seõ coù söï thay ñoåi neàn giaùo duïc moät caùch caên baûn vaøo ñaàu theá kyû 21 do aûnh höôûng của CNTT [23] Rieâng ôû Vieät Nam, vieäc öùng duïng CNTT trong ñoåi môùi phöông phaùp daïy vaø hoïc ñang laø vaán ñeà mang tính thôøi söï, ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc vaø nhieàu GV quan taâm. Ñaõ coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu, nhieàu cuoäc hoäi thaûo vôùi caùc quy moâ khaùc nhau ñöôïc toå chöùc ôû moät soá nôi nhö Haø Noäi, TP. HCM, Vinh, Hueá, Ñoàng Nai…veà söû duïng CNTT trong daïy hoïc. Theo ñaùnh giaù ban ñaàu thì hieäu quaû của vieäc öùng duïng CNTT trong daïy hoïc laø khaù khaû quan, caøng khaúng ñònh vai troø quan troïng của CNTT trong vieäc ñoåi môùi PP daïy vaø hoïc. Tuy nhieân, xeùt treân dieän roäng, tình hình öùng duïng CNTT trong daïy hoïc ôû nöôùc ta coøn gaëp nhieàu khoù khaên, haïn cheá nhö : - Nhaän thöùc của GV vaø HS: Nhieàu GV, SV sö phaïm chöa quan taâm tôùi vieäc öùng duïng CNTT vaøo quaù trình giaùo duïc do ñaõ quen vôùi caùc PPDH truyeàn thoáng. Ñaây laø khoù khaên coù tính taát yeáu của quaù trình phaùt trieån. - Cô sôû haï taàng CNTT coøn thaáp: ñaây laø vaán ñeà nan giaûi nhaát. ÖÙng duïng CNTT trong giaùo duïc ñi lieàn vôùi ñaàu tö heä thoáng maùy tính, maïng maùy tính noäi boä, maïng Internet phuïc vuï cho GV vaø HS, caùc thieát bò ngoaïi vi nhö maùy chieáu, heä thoáng cung caáp ñieän, phoøng maùy ñaït tieâu chuaån,… laø khoù khaên lôùn khoâng deã giaûi quyeát treân dieän roäng. - Trình ñoä tin hoïc của GV vaø HS coøn coù những baát caäp vôùi caùc öùng duïng cuï theå của caùc phaàn meàm, caùc thí nghieäm vôùi maùy tính… - Hình thöùc toå chöùc lôùp - baøi truyeàn thoáng seõ coù những ñieàu chænh khi ñöa CNTT vaøo daïy hoïc. Thay ñoåi hình thöùc toå chöùc lôùp hoïc, phöông thöùc daïy vaø hoïc seõ gaây khoù khaên cho caû GV, HS vaø caû caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc. Chaúng haïn muoán toå chöùc moät giôø hoïc bằng baøi giaûng ñieän töû, söû duïng projector trang bò cho toaøn tröôøng (vì khoâng coù ñieàu kieän trang bò ñeán töøng lôùp hoïc) thì phaûi coù söï di chuyeån ñòa ñieåm hoïc taäp, GV seõ phaûi maát thôøi gian cho vieäc chuaån bò PTDH cho giôø hoïc ñoù [30] Beân caïnh những khoù khaên treân, tình hình öùng duïng CNTT trong daïy hoïc ôû nöùôc ta coøn moät haïn cheá khaùc, ñoù laø caùch tieáp caän CNTT coøn thieân veà phía GV, hình thöùc söû duïng MVT laøm PTDH chuû yeáu laø hình thöùc 1 - GV söû duïng MVT laøm phöông tieän giaûng daïy, truyeàn thuï tri thöùc - MVT ñöôïc söû duïng chuû yeáu ñeå hoã trôï, giaûm thieåu coâng vieäc của GV, giaûm thôøi gian cô hoïc (vieát, veõ,..) treân lôùp laø chính, chöa phaùt huy ñöôïc vai troø của CNTT ñoái vôùi vieäc hoïc taäp của HS. Ñaây laø quan nieäm khaù xa so vôùi quan nieäm tieân tieán veà söû duïng CNTT trong daïy hoïc treân theá giôùi: CNTT ñöôïc söû duïng nhö phöông tieän hoã trôï cho HS trong vieäc tìm kieám, khai thaùc, caäp nhaät, xöû lyù thoâng tin khi giaûi quyeát nhieäm vuï hoïc taäp. 1.2.5. Söû duïng Website trong DH vaät lyù 1.2.5.1. Öu theá của Website trong daïy hoïc vaät lyù Website, vôùi tö caùch laø moät phaàn meàm daïy hoïc, khi söû duïng trong daïy hoïc vaät lyù coù theå giuùp khai thaùc toát caùc chöùc naêng PTDH của MVT: Š Tröùôc heát, Website coù theå chöùa moät dung löôïng lôùn caùc kieåu döõ lieäu khaùc nhau phuïc vuï cho moïi chöùc naêng của quaù trình daïy hoïc. Nhôø chöùc naêng sieâu lieân keát (hyperlink), treân Website, ngoaøi noäi dung caùc baøi hoïc (vôùi soá löôïng khoâng haïn cheá - coù theå laø moät chöông, moät phaàn của moân hoïc hoặc của nhieàu moân hoïc khaùc nhau) GV coù theå ñöa vaøo nhieàu noäi dung ña daïng, phong phuù khaùc theo moät caáu truùc, traät töï ñaõ ñònh tröôùc nhaèm hoã trôï hoaït ñoäng daïy vaø hoïc nhö sau: - Caùc phaàn meàm thieát keá caùc thí nghieäm moâ phoûng, caùc hình aûnh tónh hoặc ñoäng, caùc video clip… ñeå minh hoïa cho caùc hiện tượng vaät lyù, caùc moâ hình hoặc caùc quaù trình vaät lyù. - Caùc caâu hoûi lyù thuyeát, caùc baøi taäp ñònh tính hoặc ñònh löôïng phong phuù, ña daïng do GV söu taàm, choïn loïc töø nhieàu nguoàn khaùc nhau giuùp HS reøn luyeän kyõ naêng giaûi baøi taäp, cuûng coá, vaän duïng vaø khaéc saâu kieán thöùc. - Caùc maåu chuyeän sinh ñoäng gaén lieàn vôùi teân tuoåi vaø söï nghieäp của caùc nhaø vaät lyù vaø những phaùt minh của hoï coù lieân quan ñeán kieán thöùc baøi hoïc. Nhöõng maåu chuyeän lòch söû naøy vaø göông saùng của caùc nhaø vaät lyù chaúng những giuùp cho HS taêng theâm höùng thuù khi tieáp thu caùc kieán thöùc vaät lyù maø coøn goùp phaàn giaùo duïc cho caùc em loøng yeâu khoa học. - Caùc thoâng tin hoã trôï cho baøi giaûng. Nhöõng thoâng tin naøy khoâng coù trong caùc taøi lieäu giaùo khoa, do GV söu taàm, choïn loïc töø nhieàu nguoàn khaùc nhau vaø ñöa vaøo Website. Chuùng raát coù ích ñoái vôùi HS, giuùp caùc em môû roäng noäi dung baøi hoïc, naém ñöôïc những öùng duïng thöïc tieãn của caùc kieán thöùc vaät lyù trong khoa hoïc, coâng ngheä vaø ñôøi soáng. - GV coøn coù theå ñöa vaøo Website những baøi oân taäp, kieåm tra kieán thöùc của HS. Ñaëc bieät, neáu GV coù khaû naêng laäp trình seõ thieát keá những phaàn meàm kieåm tra, ñaùnh giaù coù cho ñieåm vaø ñöa vaøo Website ñeå giuùp HS töï kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp của mình. - GV cuõng coù theå ñöa vaøo Website nhieàu noäi dung phuï trôï khaùc nhö: caùc tra cöùu vaät lyù, teân caùc taøi lieäu hoặc ñòa chæ caùc trang Web tham khaûo ñeå giuùp HS nhanh choùng xaùc ñònh ñöôïc nguoàn thoâng tin caàn thieát cho hoaït ñoäng töï tìm toøi, nghieân cöùu của mình. - Ngoaøi ra ñeå taïo theâm höùng thuù cho HS khi hoïc taäp treân Website, GV coù theå ñöa vaøo ñaây những tieát muïc thö giaõn coù choïn loïc nhö : chuyeän vui caùc nhaø vaät lyù, những maåu chuyeän cöôøi mang maøu saéc vaät lyù… ŠNeáu nhö caùc baøi giaûng ñieän töû thieát keá treân PowerPoint chæ döøng laïi ôû vieäc söû duïng MVT laøm phöông tieän nghe nhìn (treân thöïc teá cho thaáy nhieàu GV chæ möôïn neàn PowerPoint thay cho neàn baûng vaø chöõ phaán), Website - vôùi tö caùch laø moät phaàn meàm DH - coù theå giuùp khai thaùc ñoàng thôøi nhieàu chöùc naêng khaùc PTDH của MVT nhö: löu tröõ vaø truyeàn daãn thoâng tin; hoã trôï HS trong oân taäp; kieåm tra, ñaùnh giaù kieán thöùc HS … ŠVieäc söû duïng Website hoã trôï DH coøn goùp phaàn laøm ña daïng, phong phuù hôn hình thöùc söû duïng MVT laøm PTDH. Neáu söû duïng caùc baøi giaûng ñieän töû thieát keá treân PowerPoint, GV haàu nhö chæ söû duïng MVT laøm phöông tieän truyeàn thuï tri thöùc (hình thöùc 1).. Vôùi Website hoã trôï DH, HS coù theå tröïc tieáp hoïc taäp treân MVT döôùi söï höôùng daãn vaø ñieàu khieån của GV (hình thöùc 2) hoặc coù theå ñoäc laäp töï hoïc theo nhòp ñoä phuø hôïp vôùi khaû naêng của moãi caù nhaân (hình thöùc 3). Caùc hình thöùc hoïc taäp naøy roõ raøng laø phaùt huy ñöôïc tính ñoäc laäp saùng taïo cuûa HS, giuùp caùc em boài döôõng ñöôïc naêng löïc töï hoïc. ŠNgoaøi ra neáu ñöôïc ñöa leân maïng Internet, Website coøn laø moät dieãn ñaøn - nôi trao ñoåi thoâng tin giöõa GV vôùi GV, giöõa GV vaø HS hoặc giöõa caùc HS vôùi nhau. 1.2.5.2. Caùc hình thöùc trieån khai öùng duïng Website trong DH Caên cöù vaøo tình hình cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc vaø kinh phí, coù theå tieán haønh caøi ñaët vaø khai thaùc caùc Website döôùi caùc hình thöùc sau ñaây: - Caøi ñaët Website treân caùc maùy tính caù nhaân. Hình thöùc naøy cho pheùp phoå bieán caùc Website ñeán töøng HS maø gia ñình coù trang bò cho maùy tính caù nhaân. Ñaây laø hình thöùc ñôn giaûn, reû tieàn vaø thuaän lôïi vì HS khoâng caàn trang bò theâm baát kyø thieát bò ngoaïi vi naøo ngoaøi chieác maùy tính ñaõ coù. Caùc em coù theå hoïc taäp taïi nhaø, khoâng haïn cheá thôøi gian. Tuy nhieân, hình thöùc naøy chöa khai thaùc ñöôïc heát caùc chöùc naêng của trang Web. - Caøi ñaët Website leân heä thoáng maïng cuïc boä của tröôøng. Hieän nay nhieàu tröôøng hoïc ñaõ laép ñaët moät soá phoøng maùy coù noái maïng cuïc boä. Website ñöôïc caøi leân maùy chuû, HS khai thaùc truy caäp Website töø caùc maùy traïm. GV coù theå söû duïng caùc phoøng maùy naøy ñeå toå chöùc hoïc taäp cho HS. - Ñöa Website leân maïng Internet thoâng qua nhaø cung caáp dòch vuï Internet ñeå phoå bieán Website treân phaïm vi toaøn theá giôùi. Vôùi hình thöùc naøy người ñaêng kyù söû duïng dòch vuï phaûi traû tieàn thueâ bao thaùng cho nhaø cung caáp dòch vuï. Tuy nhieân khi ñöa Website leân maïng, chuùng ta coù theå khai thaùc toái ña theá maïnh maø Internet mang laïi [17]. 1.3. TÌNH HÌNH NGHIEÂN CÖÙU THIEÁT KEÁ VAØ SÖÛ DUÏNG WEBSITE HOà TRÔÏ DAÏY HOÏC ÔÛ TRÖÔØNG CÑSP ÑOÀNG NAI 1.3.1. Tình hình öùng duïng CNTT trong ñoåi môùi PPDH ôû tröôøng CÑSP Ñoàng Nai: Cuõng gioáng nhö caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng trong caû nöôùc, taäp theå GV tröôøng CÑSP Ñoàng Nai cuõng tích cöïc söû duïng CNTT trong vieäc ñoåi môùi PPDH theo höôùng phaùt huy tính tích cöïc, töï löïc của SV. Ban Giaùm hieäu nhaø tröôøng cuõng raát chuù troïng veà vaán ñeà naøy vaø ñaõ ñöa ra moät soá bieän phaùp hoã trôï GV nhö: - Thöôøng xuyeân toå chöùc những lôùp boài döôõng kieán thöùc tin hoïc cho GV. Qua caùc lôùp boài döôõng naøy, GV ñöôïc hoïc caùch soaïn thaûo vaên baûn treân Word, xöû lyù baûng tính treân Excel, soaïn giaùo aùn ñieän töû treân PowerPoint vaø caùch tìm kieám, taûi thoâng tin töø Internet … - Daønh ra hai phoøng hoïc coù trang bò MVT vaø maùy chieáu khueách ñaïi (projector) ñeå cho GV söû duïng khi daïy những tieát coù söû duïng giaùo aùn ñieän töû. - Haøng naêm ñeàu toå chöùc hoäi giaûng caùc caáp (caáp khoa, caáp tröôøng). ÔÛ hoäi giaûng caáp khoa, taát caû GV ñeàu phaûi tham gia vôùi tieâu chí ñaùnh giaù giôø daïy toát laø giôø daïy coù theå hieän söï ñoåi môùi PP daïy vaø hoïc. Rieâng hoäi giaûng caáp tröôøng ñöôïc toå chöùc döôùi daïng hoäi giaûng chuyeân ñeà (GV tham gia hoäi giaûng phaûi ñöa ra moät PP daïy vaø hoïc sao cho phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc, töï löïc của SV döôùi daïng moät chuyeân ñeà nghieân cöùu vaø giaûng moät tieát ñeå minh hoaï cho PP ñoù). Haàu heát caùc tieát hoäi giaûng caáp tröôøng ñeàu coù söû duïng MVT laøm PTDH. - Khuyeán khích caùc GV choïn ñeà taøi nghieân cöùu khoa học haøng naêm laø caùc ñeà taøi coù lieân quan ñeán vieäc ñoåi môùi PP daïy vaø hoïc coù chuù troïng ñeán vieäc öùng duïng CNTT trong daïy hoïc. Tuy nhieân hieäu quaû của vieäc ñoåi môùi cuõng coøn haïn cheá do nhieàu nguyeân nhaân, trong ñoù theo toâi, moät trong những nguyeân nhaân chính laø moät soá GV raát ngaïi ñoåi môùi PPDH. Maët khaùc, trình ñoä tin hoïc của GV coøn chöa ñoàng ñeàu. Ngoaøi caùc tieát hoäi giaûng coù söû duïng giaùo aùn ñieän töû, ña soá caùc tieát daïy của nhieàu GV vaãn söû duïng PTDH duy nhaát: phaán traéng, baûng ñen. Ngay caû caùc tieát coù söû duïng giaùo aùn ñieän töû thì hình thöùc toå chöùc daïy hoïc phoå bieán vaãn laø dieãn giaûng theo kieåu thoâng baùo - taùi hieän, GV vaãn coøn “ñoäc thoaïi”, SV thuï ñoäng nghe giaûng vaø ghi cheùp, MVT chæ ñoùng vai troø laøm taêng tính tröïc quan trong giôø hoïc. 1.3.2. Tình hình nghieân cöùu söû duïng Website hoã trôï DH Vieäc thieát keá caùc Website hoã trôï DH cuõng ñöôïc moät soá GV toå Tin hoïc choïn laøm ñeà taøi nghieân cöùu khoa học haøng naêm. Tuy nhieân caùc ñeà taøi naøy vaãn coøn mang tính chaát ñoái phoù, sau khi ñöôïc nghieäm thu chöa ñöôïc mang ra söû duïng. Song, vôùi söï ñoäng vieân, khuyeán khích của Ban giaùm hieäu nhaø tröôøng, vieäc thieát keá vaø söû duïng Website hoã trôï daïy hoïc caùc boä moân seõ laø moät höôùng ñi taát yeáu trong vaøi naêm tôùi vaø ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu của caùc GV tröôøng CÑSP Ñoàng Nai. 1.4. KEÁT LUAÄN CUÛA CHÖÔNG I Qua chöông ñaàu tieân của luaän vaên, toâi ñaõ nghieân cöùu cô sôû của vieäc söû duïng Website hoã trôï daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, töï löïc của SV. Coù theå toùm taét noäi dung của chöông nhö sau: - Caùc ñònh höôùng cô baûn của vieäc ñoåi môùi PPDH ñaïi hoïc hieän nay laø: boài döôõng naêng löïc töï hoïc, töï nghieân cöùu cho SV; taïo ñieàu kieän cho SV phaùt trieån tö duy saùng taïo; reøn luyeän kyõ naêng thöïc haønh… - Caùc tieâu chí quan troïng ñeå löïa choïn PPDH ñaïi hoïc hieän nay laø: noäi dung caàn theå hieän bao quaùt laø daïy caùch hoïc, hoïc caùch hoïc; phaåm chaát caàn phaùt huy maïnh meõ laø tính chuû ñoäng của người hoïc; bieän phaùp caàn khai thaùc trieät ñeå laø CNTT- TTM. - Moät soá yeâu caàu veà ñoåi môùi PP daïy vaø PP hoïc ôû tröôøng CÑSP hieän nay laø: giaûm thôøi gian dieãn giaûng treân lôùp, taêng cöôøng toå chöùc hoaït ñoäng töï hoïc cho SV; naâng cao chaát löôïng seminar; tích cöïc söû duïng CNTT-TT ñeå hoã trôï ñaéc löïc cho hoaït ñoäng hoïc taäp; taïo ñieàu kieän cho SV phaùt trieån naêng löïc töï ñaùnh giaù. - Döïa treân cô sôû taâm lyù hoïc vaø lyù luaän DH, MVT vôùi tö caùch laø moät PTDH hieän ñaïi coù theå mang laïi nhieàu hieäu quaû tích cöïc trong DH. - Trong DH vaät lyù, MVT coù theå ñaûm nhaän nhieàu chöùc naêng nhö: laøm phöông tieän nghe nhìn; löu tröõ, truyeàn daãn vaø xöû lyù thoâng tin; hoã trôï HS trong oân taäp, kieåm tra, ñaùnh giaù kieán thöùc HS; thieát keá caùc moâ hình vaät lyù, töï ñoäng hoùa caùc thí nghieäm vaät lyù… - Coù 3 hình thöùc söû duïng MVT trong DH: GV söû duïng MVT laøm phöông tieän giaûng daïy, truyeàn thuï tri thöùc; HS söû duïng MVT döôùi söï höôùng daãn vaø ñieàu khieån của GV; HS ñoäc laäp söû duïng MVT. -Vôùi tö caùch laø moät phaàn meàm DH, Website khi söû duïng trong DH seõ giuùp khai thaùc toát caùc chöùc naêng PTDH của MVT; goùp phaàn laøm phong phuù hình thöùc söû duïng MVT laøm PTDH. Khi hoïc taäp treân Website, ngöôøi hoïc seõ phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc, töï löïc, boài döôõng ñöôïc naêng löïc töï hoïc. - Caùc hình thöùc trieån khai öùng duïng Website trong DH: caøi ñaët Website leân caùc maùy tính caù nhaân; caøi ñaët Website leân heä thoáng maïng cuïc boä của nhaø tröôøng; caøi ñaët Website leân maïng Internet. - Vieäc öùng duïng CNTT trong ñoåi môùi PPDH ôû tröôøng CÑSP Ñoàng Nai böôùc ñaàu ñöôïc nhieàu GV quan taâm vaø thöïc hieän. Tuy nhieân haàu heát chæ döøng laïi ôû vieäc söû duïng caùc baøi giaûng ñieän töû ñöôïc thieát keá treân PowerPoint. Vieäc nghieân cöùu thieát keá vaø söû duïng caùc Website hoã trôï DH boä moân ñang laø muïc tieâu phaán ñaáu của nhaø tröôøng trong moät vaøi naêm tôùi. Qua phaân tích cô sôû của vieäc söû duïng Website hoã trôï daïy hoïc nhaèm phaùt huy tính tích cöïc, töï löïc của SV, toâi nhaän thaáy vieäc thieát keá vaø söû duïng Website hoã trôï daïy hoïc laø moät höôùng ñi khaù phuø hôïp trong vieäc ñoåi môùi PP daïy vaø hoïc ñaïi hoïc trong giai ñoaïn hieän nay. Chöông 2 QUY TRÌNH THIEÁT KEÁ VAØ SÖÛ DUÏNG WEBSITE HOà TRÔÏ DAÏY HOÏC CHÖÔNG “DOØNG ÑIEÄN TRONG CAÙC MOÂI TRÖÔØNG” 2.1. QUY TRÌNH THIEÁT KEÁ WEBSITE 2.1.1. Phaùc thaûo quy trình Tröôùc khi tieán haønh thieát keá Website, toâi phaùc thaûo quy trình thieát keá goàm caùc giai ñoaïn sau: ™ Giai ñoaïn xaùc ñònh, goàm caùc böôùc: - B1. Xaùc ñònh ñaëc ñieåm kieán thöùc vaø nghieân cöùu noäi dung chöông “Doøng ñieän trong caùc moâi tröôøng” - B2. Xaùc ñònh muïc tieâu của Website. - B3. Xaùc ñònh hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vôùi söï hoã trôï của Website. - B4. Xaùc ñònh noäi dung vaø caáu truùc của Website. ™ Giai ñoaïn xaây döïng, goàm caùc böôùc sau: - B1. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu (noäi dung) của Website. - B2. Xaây döïng caáu truùc Website. - B3. Keát noái cô sôû döõ lieäu vaøo Website. - B4. Cheùp Website ra ñóa CD vaø chaïy thöû nghieäm Website treân moät soá maùy tính khaùc nhau. ™ Giai ñoaïn baûo trì: boå sung, söûa chöõa, caäp nhaät Website. 2.1.2. Thöïc hieän quy trình 2.1.2.1. Giai ñoaïn xaùc ñònh • B1: Xaùc ñònh ñaëc ñieåm kieán thöùc của chöông “Doøng ñieän trong caùc moâi tröôøng” Chöông “Doøng ñieän trong caùc moâi tröôøng” laø chöông thöù ba thuoäc hoïc phaàn Ñieän hoïc 1 - chöông trình vaät lyù CÑSP, ñöôïc boá trí hoïc sau hai chöông: “Tónh ñieän hoïc” vaø “Doøng ñieän khoâng ñoåi”, vôùi thôøi löôïng 13 tieát (8 tieát lyù thuyeát vaø 5 tieát baøi taäp) vaø goàm caùc noäi dung nhö sau [1]: - Thuyeát electron coå ñieån veà kim loại vaø öùng duïng. - Hiện tượng ñieän ôû beà maët kim loại vaø ôû choã tiếp xuùc giöõa caùc kim loại. - Caùc hiện tượng nhieät ñieän. - Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân. Thuyeát ñieän ly. Ñònh luaät Faraday veà ñieän phaân. Theá ñieän hoùa vaø caùc nguoàn hoùa ñieän. -Doøng ñieän trong chaân khoâng. Caùc loại phaùt xaï electron trong chaân khoâng. Ñònh luaät Bogulapxki- Langmuir. Coâng thöùc Richardson - Dushman - Doøng ñieän trong chaát khí. Ñaëc tính daãn ñieän của chaát khí. Söï phoùng ñieän thaønh mieàn. Tia catoât vaø tia anoât. Söï phoùng ñieän hoà quang. Sô löôïc veà plasma. - Chaát baùn daãn. Söï daãn ñieän rieâng của baùn daãn tinh khieát. Baùn daãn loại n vaø baùn daãn loại p. Lôùp chuyeån tieáp p-n. Döïa treân caùc giaùo trình vaø taøi lieäu tham khaûo ñöôïc ñeà nghò söû duïng, toâi nhaän thaáy kieán thöùc coát loõi của chöông laø söû duïng caùc moâ hình lyù thuyeát (thuyeát electron coå ñieån veà tính daãn ñieän của kim loại, moâ hình caáu truùc maïng tinh theå, thuyeát ñoäng hoïc phaân töû, thuyeát ñieän ly…) ñeå giải thích ñaëc tính daãn ñieän của caùc moâi tröôøng vaø caùc hiện tượng ñieän coù lieân quan, ñoàng thôøi ñöa ra moät soá öùng duïng thöïc tieãn của caùc hiện tượng ñoù. Soá löôïng baøi taäp của chöông khaù ít, goàm baøi taäp ñònh tính vaø baøi taäp ñònh löôïng. Rieâng baøi taäp ñònh löôïng khoâng ñoøi hoûi những tính toaùn phöùc taïp, chuû yeáu laø giuùp SV vaän duïng caùc coâng thöùc lieân quan ñeán caëp nhieät ñieän vaø ñònh luaät Faraday veà hiện tượng ñieän phaân. B2. Xaùc ñònh muïc tieâu của Website Döïa vaøo ñaëc ñieåm kieán thöùc của chöông vaø ñaëc ñieåm của tröôøng sö phaïm laø quaù trình ñaøo taïo trong nhaø tröôøng khoâng chæ cung caáp cho SV tri thöùc khoa học maø coøn hình thaønh cho caùc em những kyõ naêng sö phaïm, toâi ñöa ra caùc muïc tieâu sau ñaây khi thieát keá vaø söû duïng Website: • Veà kieán thöùc: Sau khi hoïc xong chöông naøy, SV phaûi ñaït ñöôïc những yeâu caàu sau: - Neâu ñöôïc những ñieàu kieän caàn thieát ñeå coù moät quaù trình daãn ñieän trong caùc moâi tröôøng. - Trình baøy ñöôïc cô cheá xuaát hieän vaø bản chất của caùc phaàn töû taûi ñieän trong töøng moâi tröôøng. - Hieåu vaø giải thích ñöôïc ñaëc tính daãn ñieän của töøng moâi tröôøng vaø caùc hiện tượng ñieän coù lieân quan, naém ñöôïc caùc öùng duïng của caùc hiện tượng aáy trong thöïc tieãn. • Veà kyõ naêng: Qua hình thöùc hoïc taäp coù söï hoã trôï của Website, SV coù theå hình thaønh vaø phaùt trieån caùc kyõ naêng sau: - Kyõ naêng töï hoïc. - Kyõ naêng söû duïng PowerPoint ñeå trình chieáu, dieãn giaûi caùc vaán ñeà ñöôïc giao. - Kyõ naêng tìm kieám, choïn loïc thoâng tin töø Internet vaø caùc taøi lieäu tham khaûo ñeå môû roäng noäi dung baøi hoïc, ñaëc bieät laø öùng duïng của caùc kieán thöùc vaät lyù trong khoa học, coâng ngheä vaø ñôøi soáng. - Kyõ naêng söû duïng FrontPage ñeå thieát keá moät trang Web ñôn giaûn theå hieän những thoâng tin ñaõ thu thaäp ñöôïc. - Kyõ naêng dieãn ñaït, tranh luaän ñeå laøm saùng toû noäi dung baøi hoïc. - Kyõ naêng laøm vieäc theo nhoùm. • Veà thaùi ñoä: - Phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc, töï löïc vaø saùng taïo. - Phaùt huy ñöôïc tinh thaàn hôïp taùc, hoã trôï nhau ñeå hoaøn thaønh toát nhieäm vuï hoïc taäp. B3. Xaùc ñònh hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vôùi söï hoã trôï của Website Qua nghieân cöùu caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc vaø lyù luaän cô baûn veà daïy vaø hoïc tích cöïc, döïa treân ñaëc ñieåm kieán thöùc của chöông vaø caùc muïc tieâu ñeà ra, toâi caân nhaéc vaø löïa choïn hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vôùi söï hoã trôï của Website laø: töï hoïc keát hôïp vôùi seminar. Noäi dung kieán thöùc của chöông ñöôïc saép xeáp thaønh 5 baøi hoïc öùng vôùi 5 chuû ñeà seminar: - Chuû ñeà 1: Doøng ñieän trong kim loại. - Chuû ñeà 2: Doøng ñieän trong chaát baùn daãn - Chuû ñeà 3: Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân - Chuû ñeà 4: Doøng ñieän trong chaân khoâng - Chuû ñeà 5: Doøng ñieän trong chaát khí Caùc chuû ñeà treân seõ ñöôïc giao cho 5 nhoùm SV trình baøy vaø thaûo luaän. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu reøn luyeän kyõ naêng söû duïng PowerPoint, FrontPage vaø Internet - caùc kyõ naêng raát caàn thieát của người GV töông lai - toâi ñöa ra yeâu caàu khi SV tieán haønh seminar laø moãi nhoùm SV phaûi trình baøy chuû ñeà của mình döôi hai daïng (taïm goïi laø hai saûn phaåm): o - Saûn phaåm 1: moät baøi trình dieãn ñöôïc soaïn bằng PowerPoint (ñeå trình chieáu, dieãn giaûi, höôùng daãn thaûo luaän caùc vaán ñeà ñöôïc giao) - Saûn phaåm 2: moät baûn tin khoa học döôùi daïng moät trang Web ñôn giaûn ñöôïc soaïn bằng FrontPage (ñeå trình baøy caùc thoâng tin môû roäng của vaán ñeà ñöôïc giao) Vai troø của Website ñoái vôùi caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc treân: Treân thöïc teá cho thaáy moät trong những nguyeân nhaân cô baûn nhaát aûnh höôûng ñeán chaát löôïng hoaït ñoäng töï hoïc của SV vaø chaát löôïng caùc buoåi seminar laø nguoàn taøi lieäu tham khaûo thöôøng raát thieáu thoán. Vieäc tìm kieám vaø löïa choïn thoâng tin phuø hôïp vôùi yeâu caàu hoïc taäp ñeà ra ñoøi hoûi phaûi maát khaù nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc cuûa SV. Trong khi ñoù, ôû tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng, SV phaûi hoïc cuøng luùc nhieàu phaân moân neân khoâng coù ñuû thôøi gian ñeå söu taàm, tra cöùu taøi lieäu vaø ñieàu naøy ñoâi khi cuõng vöôït quaù khaû naêng taøi chính của caùc em. Neáu ñöôïc ñaàu tö moät caùch coâng phu, Website laø nôi cung caáp nguoàn thoâng tin voâ cuøng phong phuù, seõ hoã trôï ñaéc löïc cho SV trong hoaït ñoäng töï hoïc vaø thu thaäp thoâng tin phuïc vuï cho seminar. B4. Xaùc ñònh noäi dung vaø caáu truùc Website Döïa vaøo muïc tieâu của Website vaø hình thöùc toå chöùc DH ñaõ löïa choïn, toâi phaùc thaûo noäi dung vaø caáu truùc Website nhö sau: • Noäi dung của Website Website caàn cung caáp cho SV những noäi dung sau: 1. Höôùng daãn söû duïng Website: Muïc naøy ñöôïc ñöa vaøo nhaèm giôùi thieäu sô löôïc cho SV muïc tieâu của Website, hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vaø kieåm tra ñaùnh giaù khi hoïc taäp treân Website, giôùi thieäu caáu truùc của Website vaø moät soá löu yù khi söû duïng Website. 2. Noäi dung kieán thöùc: Ñaây laø phaàn coát loõi của Website. Noäi dung của chöông ñöôïc ñöa vaøo Website döôùi daïng 5 baøi giaûng öùng vôùi 5 chuû ñeà siminar. 3. Phieáu giao vieäc/ Phieáu hoïc taäp: Ñeå giuùp cho caùc SV naém ñöôïc những yeâu caàu cuï theå khi töï hoïc ôû nhaø vaø tham gia thaûo luaän treân lôùp, toâi ñöa vaøo Website caùc phieáu giao vieäc (daønh cho caùc nhoùm SV ñöôïc phaân coâng trình baøy saûn phaåm trong buoåi seminar) vaø caùc phieáu hoïc taäp (daønh cho moãi caù nhaân SV). Ngoaøi ra. ñeå giuùp caùc em coù cô sôû ñeå töï ñaùnh giaù vaø tham gia ñaùnh giaù laãn nhau, toâi cuõng ñöa vaøo ñaây maåu phieáu ñaùnh giaù. 4. Saûn phaåm maãu: Ñeå giuùp caùc nhoùm SV bieát caùch trình baøy caùc saûn phaåm của mình, toâi ñöa vaøo Website caùc saûn phaåm maãu (moät baøi trình dieãn thieát keá bằng PowerPoint vaø moät baûn tin khoa học thieát keá bằng FrontPage) 5. Caùc nhaø vaät lyù/ Lòch söû vaät lyù: Nhieàu kieán thöùc vaät lyù ñöôïc ruùt ra töø những phaùt minh vật lyù maø những phaùt minh aáy laïi gaén lieàn vôùi teân tuoåi caùc nhaø vaät lyù keøm theo những caâu chuyeän lòch söû lyù thuù cuûa chuùng. Ñeå giuùp caùc SV coù theâm höùng thuù khi hoïc chöông naøy (moät chöông maø ña soá caùc GV khi daïy ñeàu cho laø “nhaøm chaùn”), toâi söu taàm vaø ñöa vaøo Website caùc caâu chuyeän lòch söû của caùc phaùt minh lieân quan ñeán caùc baøi hoïc vaø tieåu söû của caùc nhaø khoa học gaén vôùi caùc phaùt minh ñoù. 6. Vaät lyù - Coâng ngheä - Ñôøi soáng: Ñeå giuùp SV coù theâm nhieàu thoâng tin môû roäng vaø naém baét ñöôïc những öùng duïng của caùc kieán thöùc ñaõ hoïc trong coâng ngheä vaø ñôøi soáng, toâi ñöa vaøo Website nhieàu baøi vieát ñöôïc thu thaäp töø nhieàu taøi lieäu khaùc nhau vaø töø Internet. 7. Baøi taäp: Ngoaøi caùc caâu hoûi lyù thuyeát giuùp SV xaùc ñònh ñöôïc những kieán thöùc cô baûn caàn phaûi lónh hoäi sau khi hoïc qua caùc baøi hoïc, toâi ñöa vaøo Website moät soá baøi taäp ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeå giuùp SV cuûng coá, môû roäng vaø khaéc saâu theâm kieán thöùc. 8.Höôùng daãn oân taäp - Kieåm tra: Ñeå giuùp SV coù caùi nhìn bao quaùt veà noäi dung caùc baøi hoïc vaø kieåm tra laïi khaû naêng naém vöõng kieán thöùc của mình sau khi keát thuùc chöông, toâi ñöa vaøo Website trang “Höôùng daãn oân taäp” vaø moät baøi “Kieåm tra” döôùi daïng traéc nghieäm khaùch quan. 9. Thö vieän: Ñeå taïo thuaän lôïi cho SV khi thieát keá caùc saûn phaåm, toâi ñöa vaøo Website trang “Thö vieän” ñeå chöùa những aûnh tónh, aûnh ñoäng minh hoaï cho noäi dung caùc baøi hoïc. Ngoaøi ra, ñeå giuùp caùc em naém ñöôïc phöông phaùp töï hoïc sao cho coù hieäu quaû, toâi ñöa vaøo thö vieän moät soá baøi vieát thu thaäp töø Internet baøn veà phöông phaùp töï hoïc. Beân caïnh ñoù, thö vieän coøn laø nôi cung caáp ñòa chæ caùc trang web tham khaûo, giuùp SV nhanh choùng xaùc ñònh ñöôïc nguoàn thoâng tin töø Internet. Thö vieän cuõng laø nôi löu laïi saûn phaåm của caùc nhoùm SV ñeå SV caùc khoùa sau coù theå hoïc hoûi, tham khaûo. 10. Thö giaõn: Muïc thö giaõn treân Website laø nôi caùc SV coù theå gheù thaêm sau những giôø phuùt hoïc taäp caêng thaúng treân caùc baøi hoïc. Coù nhieàu loaïi hình thö giaõn treân maùy tính nhö nghe nhaïc, chôi game, chuyeän cöôøi caùc loaïi… Tuy nhieân, theo toâi, những loaïi hình “giaûi trí” phuø hôïp nhaát cho SV sö phaïm vaät lyù laø caùc maåu “Chuyeän vui caùc nhaø vaät lyù” vaø caùc caâu chuyeän “Cöôøi vaät lyù”, chuùng vöøa giuùp cho caùc SV “thö giaõn” sau khi hoïc vöøa laø nguoàn tö lieäu boå ích cho caùc em trong quaù trình giaûng daïy sau naøy. • Caáu truùc của Website Döïa treân caùc yeâu caàu veà kyõ thuaät của moät Website (caáu truùc phaûi roõ raøng, khoa học, ñôn giaûn vaø coù söï nhaát quaùn cao trong toaøn boä Website), toâi phaùc thaûo caáu truùc của Website nhö sau: - Giao dieän của Website treân maøn hình luoân chöùa 3 khung (Frame), trong ñoù: + Banner luoân ñöôïc giöõ coá ñònh treân maøn hình vaø ñöôïc duøng ñeå theå hieän tieâu ñeà của Website vaø moät thaønh phaàn quan troïng khaùc laø thanh chöùa caùc nuùt lieân keát di chuyeån (taïm goïi laø thanh menu) Moät lieân keát di chuyeån (goïi taét laø lieân keát - hyperlink) laø moät behavior baùo cho trình duyeät bieát raèng “khi người söû duïng nhaáp vaøo ñaây, haõy môû trang web naøy hoặc ñi ñeán phaàn naøy của trang” [20]. Treân thanh menu của Website seõ coù 10 nuùt lieân keát öùng vôùi 10 muïc noäi dung chính (goïi taét laø muïc chính) nhö ñaõ trình baøy ôû “Noäi dung của Website” + Contents vaø main laø những khung coù noäi dung thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo ngöôøi söû duïng môû ra muïc chính naøo (bằng caùch nhaáp vaøo nuùt lieân keát töông öùng treân thanh menu). Tuy nhieân, vì moãi muïc chính laïi coù theå chöùa nhieàu muïc noäi dung phuï (muïc phuï) maø moãi muïc phuï naøy coù theå chöùa treân cuøng moät trang web (Page) hoặc treân caùc trang web khaùc nhau. Ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho SV khi söû duïng Website, toâi thieát keá caáu truùc Website sao cho moãi khi moät muïc chính ñöôïc nhaáp thì trong khung contents seõ môû ra trang “muïc luïc” chöùa caùc muïc phuï töông öùng. Vaø moãi khi moät muïc phuï ñöôïc nhaáp thì noäi dung của muïc phuï ñoù seõ ñöôïc môû ra trong khung main. Banner (luoân coá ñònh treân maøn hình, duøng theå hieän tieâu ñeà của Website vaø thanh chöùa caùc nuùt lieân keát di chuyeån- moãi nuùt naøy öùng vôùi moät muïc chính) Contents (coù noäi dung thay ñoåi, duøng ñeå theå hieän caùc trang “muïc luïc” của caùc muïc chính) Main (coù noäi dung thay ñoåi, duøng ñeå theå hieän caùc trang noäi dung của caùc muïc chính) Hình 2.1. Phaùc thaûo caáu truùc Website Website hoã trôï daïy hoïc Chöông trình vaät lyù CÑSP Trang chuû DOØNG ÑIEÄN TRONG CAÙC MOÂI TRÖÔØNG Giôùi thieâu HD söû duïng Website Noäi dung kieán thöùc Phieáu giao vieäc/ Phieáu hoïc taäp Saûn phaåm maãu Caùc nhaø VL -Lòch söû VL VL-Coâng ngheä-Ñôøi soáng Baøi taäp Höôùng daãn oân taäp - Kieåm tra Thö vieän Thö giaõn 2.1.2.2. Giai ñoaïn xaây döïng B1. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho Website B1.1. Taïo caây thö muïc döõ lieäu Caùc nuùt lieân keát di chuyeån (caùc muïc chính) Tieâu ñeà của Website Hình 2.2. Phaùc thaûo caáu truùc banner Hình 2.3. Caáu truùc caây thö muïc döõ lieäu của Website Taát caû cô sôû döõ lieäu của Website ñeàu ñöôïc löu tröõ trong thö muïc WEB_VATLY vaø caùc thö muïc con. Trong ñoù: + Thö muïc ANH duøng ñeå löu tröõ toaøn boä caùc hình aûnh coù trong Website (thö muïc GIF duøng ñeå chöùa những aûnh ñoäng daïng Gif, thö muïc JPG duøng ñeå chöùa caùc aûnh tónh daïng Jpg, thö muïc SWF duøng ñeå chöùa caùc file aûnh ñoäng Swf ñöôïc taïo bằng Flash) + Thö muïc HTM duøng chöùa caùc trang noäi dung (thö muïc BAIGIANG duøng ñeå chöùa caùc trang baøi giaûng; thö muïc BAITAP duøng ñeå chöùa caùc trang baøi taäp, …) + Trangchu.htm laø trang chuû của Website, người söû duïng nhaáp vaøo ñaây ñeå môû Website. B1.2. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Höôùng daãn söû duïng Website” Muïc “Höôùng daãn söû duïng Website” goàm 3 noäi dung: - Giôùi thieäu Website: Nhaèm giôùi thieäu cho SV muïc tieâu hoïc taäp, hình thöùc toå chöùc daïy hoïc vaø hình thöùc kieåm tra ñaùnh giaù khi hoïc taäp treân Website. Noäi dung naøy ñöôïc löu vaøo thö muïc GIOITHIEU_HDSD vôùi teân file “Gioi thieu.ppt”. Hình 2.4. Slide 1 vaø slide 2 của file “Gioi thieu.ppt” Hình 2.5. Slide 3 vaø slide 4 của file “Gioi thieu.ppt” Hình 2.6. Slide 5 vaø slide 6 của file “Gioi thieu.ppt” Hình 2.7. Slide 7 vaø slide 8 của file “Gioi thieu.ppt” - Caáu truùc Website: Nhaèm giôùi thieäu cho SV naém ñöôïc caáu truùc của Website, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc em khi truy caäp Website ñeå laáy thoâng tin phuïc vuï cho vieäc hoïc taäp. Noäi dung naøy ñöôïc löu vaøo thö muïc GIOITHIEU_HDSD döôùi teân file “Cautrucweb.htm”. Hình 2.8. Moät phaàn giao dieän của file “Cautrucweb.htm” treân Website. - Moät soá löu yù khi söû duïng Website: Nhaèm höôùng daãn cho SV caùch hieäu chænh ñoä phaân giaûi maøn hình ñeå giao dieän của Website ñöôïc theå hieän ñaày ñuû nhaát. Noäi dung naøy ñöôïc löu vaøo thö muïc GIOITHIEU_HDSD döôùi teân file “Sudungweb.htm” Hình 2.9. Giao dieän của file “Sudungweb.htm” treân Website B1.3. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Noäi dung kieán thöùc” Muïc “Noäi dung kieán thöùc” goàm 5 baøi giaûng öùng vôùi 5 chuû ñeà seminar nhö ñaõ noùi ôû treân. Moãi baøi giaûng ñöôïc soaïn theo caáu truùc nhö sau: + Môû ñaàu: Giôùi thieäu moät caùch khaùi quaùt cho SV chuû ñeà saép nghieân cöùu. + Muïc tieâu: Ñöa ra những yeâu caàu veà maët kieán thöùc maø SV phaûi ñaït ñöôïc sau baøi hoïc. + Noäi dung: Trình baøy noäi dung baøi hoïc moät caùch tinh giaûn phuø hôïp vôùi trình ñoä của ña soá SV (qua kinh nghieäm nhieàu naêm cho thaáy, haàu heát SV ñeán vôùi ngaønh CÑSP vaät lyù vôùi trình ñoä xuaát phaùt của caùc kieán thöùc vaät lyù raát thaáp). Ñeå taêng tính tröïc quan cho baøi hoïc, toâi ñöa vaøo ñaây khaù nhieàu hình aûnh minh hoïa (ña soá laø töï veõ döïa treân nhieàu nguoàn taøi lieäu khaùc nhau, moät soá ít taûi töø Internet) + Caâu hoûi vaø baøi taäp: Ñaây laø những caâu hoûi lyù thuyeát vaø những baøi taäp cô baûn nhaèm muïc ñích höôùng daãn SV töï hoïc, giuùp caùc em cuûng coá vaø vaän duïng kieán thöùc sau moãi baøi hoïc. + Caùc baøi ñoïc theâm: Ñaây laø caùc baøi vieát coù noäi dung raát boå ích lieân quan ñeán baøi hoïc ñöôïc thu thaäp töø nhieàu nguoàn khaùc nhau ([6], [7], [16], [18], [19], [21], [24],[31]) vaø töø Internet nhaèm giuùp SV môû roäng kieán thöùc, naém ñöôïc những öùng duïng thöïc tieãn của kieán thöùc. Caùc baøi giaûng ñöôïc löu vaøo thö muïc BAIGIANG vôùi caùc teân file: Bai1noidung.htm, Bai2noidung.htm, Bai3noidung.htm, Bai4noidung.htm, Bai5noidung.htm Hình 2.10. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai1noidung.htm” treân Website Hình 2.11. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai1noidung.htm” treân Website Hình 2.12. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai2noidung.htm” treân Website Hình 2.13. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai2noidung.htm” treân Website Hình 2.14. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai3noidung.htm” treân Website Hình 2.15. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai3noidung.htm” treân Website Hình 2.16. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai4noidung.htm” treân Website Hình 2.17. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai4noidung.htm” treân Website Hình 2.18. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai5noidung.htm” treân Website Hình 2.19. Moät phaàn giao dieän cuûa file “Bai5noidung.htm” treân Website B1.4. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Phieáu giao vieäc - Phieáu hoïc taäp” Cô sôû döõ lieäu cho muïc naøy bao goàm caùc phieáu giao vieäc, phieáu hoïc taäp vaø maåu phieáu ñaùnh giaù - Phieáu giao vieäc: phieáu giao vieäc duøng ñeå chæ ra caùc coâng vieäc cuï theå maø nhoùm SV (ñöôïc giao trình baøy trong buoåi seminar) caàn phaûi chuaån bò, goàm: + Soaïn moät baøi trình dieãn bằng PowerPoint ñeå trình baøy vaø höôùng daãn thaûo luaän chuû ñeà ñöôïc giao. Tuøy theo noäi dung, GV seõ chia baøi hoïc thaønh những vaán ñeà (coù öôùc löôïng thôøi gian trình baøy), moãi vaán ñeà ñöôïc chia thaønh những caâu hoûi nhoû. Baøi trình dieãn của SV ñöôïc xem nhö laø phaàn traû lôøi cho caùc caâu hoûi ñoù. + Duøng Frontpage thieát keá moät baûn tin khoa học döôùi daïng moät trang web ñôn giaûn ñeå giôùi thieäu cho caû lôùp những thoâng tin môû roäng maø nhoùm thu thaäp ñöôïc. Tuyø theo nguoàn thoâng tin, GV coù theå quy ñònh soá löôïng maãu tin toái thieåu phaûi coù treân trang web naøy vaø öôùc löôïng thôøi gian trình baøy cho nhoùm SV. Vì coù 5 chuû ñeà seminar neân seõ coù 5 phieáu giao vieäc, löu vaøo thö muïc PHIEUGIAOVIEC vôùi caùc file töông öùng: “Phieugiaoviec1.htm”, “Phieugiaoviec2.htm”, “Phieugiaoviec3.htm”, … Döôùi ñaây laø noäi dung của “Phieáu giao vieäc 1”: Phiếu giao việc 1 Bài 1: Dòng điện trong kim loại I)Nhóm thực hiện: - Tên nhóm: nhóm 1 - Số lượng SV: ........... - Nhóm trưởng:..................................... - Các thành viên: .......................................................................... ...................................................................................................... II)Nhiệm vụ được giao: Nhiệm vụ 1: Thiết kế bài trình diễn bằng PowerPoint để trình bày và hướng dẫn thảo luận các vấn đề sau: ™ Vấn đề 1: Thuyết electron cổ điển về kim loại - Bản chất các hạt mang dòng trong kim loại? Cơ chế xuất hiện các hạt? Ước lượng mật độ các hạt trong kim loại? - Nội dung thuyết electron cổ điển về kim loại.? - Bên trong kim loại các electron tham gia những chuyển động gì? - Sử dụng thuyết electron cổ điển để giải thích: o Tại sao kim loại dẫn điện được? o Nguyên nhân nào gây ra điện trở của kim loại? o Tại sao điện trở của kim loại tăng khi nhiệt độ tăng? o Tại sao các kim loại khác nhau có điện trở suất khác nhau? o Tại sao khi có dòng điện chạy qua kim loại nóng lên? o Giải thích định luật Ohm, định luật Joule-Lentz (chỉ giới Thời gian trình bày 90 ph 30 ph thiệu chứ không trình bày và không thảo luận, sv tự đọc ở nhà) - Nêu một vài hạn chế của thuyết? Nguyên nhân? ™ Vấn đề 2: Hiện tượng điện ở bề mặt kim loại và ở chỗ tiếp xúc giữa hai kim loại - Tại sao ở bề mặt kim loại có hình thành một lớp điện kép? - Thế nào là công thoát và thế hiệu mặt ngoài kim loại? Giải thích mối liên hệ giữa hai đại lượng này? - Khi hai kim loại khác nhau tiếp xúc với nhau thì sẽ xảy ra hiện tượng gì? Giải thích sự hình thành các hiện tượng đó? ™ Vấn đề 3: Các hiện tượng nhiệt điện - Nêu và giải thích hiện tượng Seebeck, hiện tượng Peltier (hiện tượng Thomson chỉ giới thiệu, sv tự đọc ở nhà) - Thế nào là một cặp nhiệt điện? Trình bày các ứng dụng của nó? Nhiệm vụ 2: Thiết kế và trình bày một bản tin khoa học dưới dạng một trang Web đơn giản nhằm giới thiệu những thông tin mở rộng nội dung bài học (sử dụng phần mềm thiết kế Web FrontPage) - Yêu cầu lượng thông tin: tối thiểu 5 mẫu tin (không giới hạn tối đa) - Yêu cầu trình bày: phải tóm tắt sơ lược nội dung mỗi mẫu tin, cung cấp nguồn trích dẫn (sách báo, tài liệu tham khảo, địa chỉ trang Web…) 30 ph 30 ph 30 ph - Phieáu hoïc taäp: Ñeå naâng cao chaát löôïng của caùc buoåi seminar, moïi SV caàn phaûi nghieân cöùu tröôùc noäi dung caùc baøi hoïc ôû nhaø (traùnh tình traïng thuï ñoäng, khoâng bieát gì ñeå tham gia thaûo luaän), toâi giao cho moãi SV moät phieáu hoïc taäp maø treân ñoù coù ñöa ra caùc yeâu caàu veà kieán thöùc ñeå SV chuaån bò. Phieáu hoïc taäp ñöôïc chia thaønh hai phaàn: “Phaàn chuaån bò ôû nhaø”ø vaø “Phaàn boå sung, söûa chöõa treân lôùp”. Sau khi nghieân cöùu baøi giaûng, SV seõ ñieàn những hieåu bieát của mình vaøo “Phaàn chuaån bò ôû nhaø”ø vaø seõ hieäu chænh những hieåu bieát ñoù vaøo “Phaàn boå sung, söûa chöõa treân lôùp” Ñeå traùnh tình traïng SV sao cheùp moät caùch maùy moùc noäi dung baøi giaûng vaøo phieáu hoïc taäp maø khoâng coù söï suy nghó, tìm toøi, treân phieáu hoïc taäp chuû yeáu laø những caâu hoûi ñoøi hoûi söï “hieåu” của SV. Coù 5 phieáu hoïc taäp öùng vôùi 5 baøi hoïc ñöôïc löu vaøo thö muïc PHIEUGIAOVIEC döôùi caùc file: “Phieuhoctap1.htm”, “Phieuhoctap2.htm”, … Döôùi ñaây laø noäi dung phieáu hoïc taäp 1. Phiếu học tập 1 Bài 1: Dòng điện trong kim loại Họ và tên: Nhóm: Phần chuẩn bị ở nhà Phần bổ sung, sửa chữa trên lớp 1) Các iôn kim loại có tham gia vào việc tạo thành dòng điện không? Tại sao? Phân tích thí nghiệm Tônman – Stiuoa để đi đến kết luận là trong kim loại có các electron tự do. ............................................................... ............................................................... ............................................................... 2) Chứng minh rằng nếu một nguyên tử kim loại bức ra một electron tự do thì mật độ electron tự do có thể tính bằng công thức: μ ADNn =0 với D: khối lượng riêng của kim loại; NA: số Avogradro; μ: khối lượng mol của kim loại. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 3) Giải thích công thức: SvenI 0= , trong đó: I: cường độ dòng điện; e:điện tích nguyên tố; v : vận tốc trung bình trong chuyển động có hướng của electron; S: tiết diện ngang vuông góc của dây dẫn. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 4) Lúc khánh thành nhà máy điện, ngay sau khi có lệnh đóng cầu dao thì những bóng đèn điện khắp nơi đều cùng một lúc bừng sáng, và ta có cảm giác như dòng điện truyền đi tức thời. Có phải các hạt mang điện chuyển động với vận tốc cực lớn từ máy phát điện đến những nơi tiêu thụ hay không? Tại sao? .............................................................. .............................................................. .............................................................. 5) Biết rằng công thoát của electron khỏi xêsi (Cs) là At = 1,97 eV. Tính vận tốc chuyển động nhiệt tối thiểu của electron tự do để nó có thể thoát khỏi kim loại đó. .............................................................. .............................................................. .............................................................. 6) Cặp nhiệt điện như hình sau có cho ta dòng điện không, nếu đốt nóng các chỗ nối A và B và làm lạnh ở giữa các dây dẫn C và D? ............................................................. ............................................................. ............................................................. 7) Cho dòng điện I=1A chạy qua một dây dẫn bằng bạc có tiết diện S=5.10-2cm2. Tìm vận tốc chuyển động định hướng của các electron tự do trong dây đó. Coi như số electron tự do bằng số nguyên tử bạc và biết khối lượng riêng của bạc là 1,05.104 kg/m3. ............................................................. ............................................................. ............................................................. 8) Một đầu của một sợi dây nhôm với đường kính 2,5mm được hàn vào đầu của một sợi dây đồng với đường kính 1,8mm. Dây ghép đó mang một dòng điện I=1,3A. a) Tìm mật độ dòng điện trong mỗi dây. b) Tìm vận tốc của chuyển động định hướng của các electron dẫn trong dây đồng. Biết khối lượng riêng của đồng D=9.103kg/m3 và khối lượng mol của đồng μ=64g/mol. ............................................................. ............................................................. ............................................................. 9) Một cặp nhiệt điện làm bằng sắt– côngstantan có hai mối hàn, mối hàn thứ nhất đặt trong tủ bảo quản khoai tây, mối hàn thứ hai nhúng trong nước đá đang tan. Hỏi nhiệt độ trong tủ là bao nhiêu nếu kim điện kế lệch đi 40 độ chia, mỗi độ chia ứng với 10-6 A. Điện trở của điện kế là 10Ω. Điện trở của dây làm cặp nhiệt điện không đáng kể. Hằng số của cặp nhiệt điện là α=5.10-5 vôn/độ. ............................................................. ............................................................. ............................................................. - Phieáu ñaùnh giaù: Chaát löôïng buoåi trình baøy seminar của moãi nhoùm SV phaûi ñöôïc löôïng hoùa qua ñieåm soá. Trong PPDH tích cöïc, GV khoâng phaûi laø người ñoäc quyeàn ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp của SV maø caùc SV phaûi ñöôïc taïo cô hoäi ñeå töï ñaùnh giaù vaø tham gia ñaùnh giaù laãn nhau. Phieáu ñaùnh giaù duøng ñeå ñöa ra caùc tieâu chí ñaùnh giaù vaø thang ñieåm cuï theå cho töøng hoaït ñoäng của nhoùm SV, giuùp SV coù cô sôû ñeå töï ñaùnh giaù vaø ñaùnh giaù laãn nhau keát hôïp vôùi ñaùnh giaù của GV. Phieáu ñaùnh giaù ñöôïc löu trong thö muïc PHIEUGIAOVIEC döôùi teân file laø “Phieudanhgia.htm” Döôùi ñaây noäi dung của phieáu ñaùnh giaù: Phiếu đánh giá Nhóm trình bày: Tên bài học: Các hình thức đánh giá: Nhóm trình bày tự đánh giá Các nhóm khác đánh giá Giáo viên đánh giá Tên nhóm: Các tiêu chí đánh giá Thang điểm Điểm Nội dung (28 điểm) - Kiến thức đầy đủ - Giải thích các công thức, hiện tượng một cách rõ ràng, chính xác - Các hình ảnh, ví dụ minh họa phong phú, hấp dẫn. - Đưa ra và giải quyết các vấn đề một cách có hệ thống, lôgic, chặt chẽ 7 7 7 7 Trình bày (12 điểm) - Hình thức đẹp, hấp dẫn, lôi cuốn người xem - Diễn đạt trôi chảy, lưu loát, tự tin - Phân bố thời gian hợp lý, đúng tiến độ 4 4 4 Bài trình diễn (50 điểm) Hướng dẫn thảo luận (10 điểm) - Có thể hiện sự bản lĩnh, sáng tạo trong việc đưa ra và giải quyết các tình huống (đặt được nhiều câu hỏi hay, trả lời chất vấn tốt - Kích thích được nhiều thành viên tham gia phát biểu ý kiến, tạo được bầu không khí sôi nổi 5 5 Nội dung (20 điểm) - Thông tin phong phú, đa dạng nhưng phải phù hợp, có chọn lọc và có nguồn trích dẫn rõ ràng. - Nhiều hình ảnh minh họa sinh động, hấp dẫn người xem 15 5 Bản tin khoa học (30 điểm) Trình bày (10 điểm) - Hình thức đẹp, thể hiện sự sáng tạo - Thuyết trình nội dung các thông tin một cách cô động nhưng hấp dẫn, lôi cuốn người nghe. 5 5 Hoạt động nhóm (20 điểm) - Phân công hợp lý, huy động được sự tham gia, đóng góp của mọi thành viên trong nhóm - Thái độ hợp tác tốt 10 10 - Điểm cho Bài trình diễn: - Điểm cho Bản tin khoa học: - Điểm cho Hoạt động nhóm: - Tổng điểm: - Nhận xét: - Ưu: - Khuyết: B1.5. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Saûn phaåm maãu”: Saûn phaåm maãu goàm hai phaàn: moät baøi trình dieãn vaø moät baûn tin khoa học. Toâi ñaõ choïn nội dung I (Thuyết electron coå ñieån veà kim loại) cuûa baøi 1 (Doøng ñieän trong kim loại) ñeå thieát keá caùc saûn phaåm maãu. - Baøi trình dieãn maãu löu thaønh file “Dong dien trong kim loai.ppt” trong thö muïc SANPHAMMAU\BAITRINHDIEN Hình 2.20. Slide 1 vaø slide 2 của baøi trình dieãn maãu Hình 2.21. Slide 3 vaø slide 4 của baøi trình dieãn maãu Hình 2.22. Slide 5 vaø slide 6 của baøi trình dieãn maãu Hình 2.23. Slide 7 vaø slide 8 của baøi trình dieãn maãu - Baûn tin khoa học maãu laø moät trang web ñôn giaûn coù chöùa caùc thoâng tin môû roäng noäi dung baøi 1, cho thaáy caùc öùng duïng cuûa kieán thöùc trong thöïc teá. Trang web naøy ñöôïc löu thaønh file “Ban tin khoa học_index.htm” trong thö muïc SAN PHAM MAU\ BAN TIN KHOA HOC Hình 2.24. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu Hình 2.25. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu Hình 2.26. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu Hình 2.27. Moät phaàn giao dieän của baûn tin khoa học maãu B1.6. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Caùc nhaø vaät lyù - Lòch söû vaät lyù” Kieán thöùc của chöông “Doøng ñieän trong caùc moâi tröôøng” coù gaén lieàn vôùi moät soá phaùt minh khoa học: + Volta cheá taïo ñöôïc nguoàn ñieän hoùa hoïc ñaàu tieân của loaøi người nhôø vaøo söï khaùm phaù ra caùc theá hieäu tieáp xuùc giöõa caùc kim loại vaø theá ñieän hoùa. + Faraday tìm ra caùc ñònh luaät Faraday khi nghieân cöùu hiện tượng ñieän phaân + Franklin tìm ra bản chất của seùt vaø phaùt minh ra coät thu loâi nhôø vaøo quaù trình nghieân cöùu söï phoùng ñieän trong khí quyeån. Caùc maåu chuyeän lyù thuù veà lòch söû caùc phaùt minh treân vaø tieåu söû của caùc nhaø vaät lyù coù lieân quan (Volta, Galvani, Faraday, Franklin) ñöôïc söu taàm ([24], [31]) vaø löu vaøo thö muïc LICHSU_VL döôùi caùc teân file: “Franklin.htm”, “Volta.htm”, “Faraday.htm”, “Thienloi.htm”, “Franklin chinh phuïc lua than.htm”, “Chai Leyden va chiec dieu của Franklin.htm”, “Ngau nhien thanh viec.htm”, “Bac si y khoa phat minh ve dien.htm”, “Giao su vat ly tan thanh va phan doi bac si y khoa”. Hình 2.28. Moät phaàn giao dieän của file “Franklin.htm” treân Website Hình 2.29. Moät phaàn giao dieän của file “Faraday.htm” Hình 2.30. Moät phaàn giao dieän của file “Volta.htm” Hình 2.31. Moät phaàn giao dieän của file “Thienloi.htm” Hình 2.32. Moät phaàn giao dieän của file “Franklin chinh phuc lua than.htm” Hình 2.33. Moät phaàn giao dieän của file “Chai Leyden vaø chiec dieu của Franklin” Hình 2.34. Moät phaàn giao dieän của file “Ngau nhien thanh viec.htm” B1.7. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Vaät lyù - Coâng ngheä - Ñôøi soáng” Muïc naøy goàm nhieàu baøi vieát, maãu tin ñöôïc thu thaäp töø nhieàu nguoàn khaùc nhau ([6], [7],[16],[18],[19],[21],[24],[31]) vaø töø Internet coù theå giuùp môû roäng noäi dung baøi hoïc vaø neâu leân caùc öùng duïng thöïc tieãn của kieán thöùc. Caùc baøi vieát, maåu tin naøy ñöôïc löu vaøo thö muïc VATLY_CONGNGHE döôùi daïng caùc file .htm töông öùng. Ví duï: - Baøi “Thuyeát mieàn năng lượng vaø söï giải thích tính daãn ñieän của vaät raén” (löu vôùi teân file “Thuyet mien nang luong.htm”) cho pheùp giải thích tính daãn tính daãn ñieän của kim loại vaø baùn daãn theo quan ñieåm năng lượng (thay cho quan ñieåm “cô hoïc” của thuyeát electron coå ñieån); baøi “Ñieän trôû laø moät hiện tượng löôïng töû” (löu vôùi teân file “Dien tro la mot hien tuong luong tu.htm”) cho pheùp giải thích ñieän trôû của kim loại theo cô cheá löôïng töû. Thoâng qua những baøi ñoïc theâm naøy, GV deã daøng minh hoïa cho SV thaáy ñöôïc tính gaàn ñuùng của phöông phaùp moâ hình trong daïy hoïc vaät lyù. - Loaït baøi vieát: “Saûn xuaát ñieän töø oáng khoùi”, “Töø moät khoaùng chaát ñeán con reäp ñieän töû”, “Coâng ngheä silicon”, “Caùc linh kieän baùn daãn vaø öùng duïng”, “Ñioât phaùt quang (LED)”, “Nguyeân taéc hoaït ñoäng của pin quang ñieän”, “Tieát kieäm ñieän chieáu saùng - Vaán ñeà caàn quan taâm”, “Ñieän của töông lai”, ““Ñieän saûn sinh ra theá naøo?”, “Caùc öùng duïng của hiện tượng ñieän phaân trong kyõ thuaät”, “Kyõ thuaät maï ñieän”, “Maøn hình CRT”, “Cô cheá hieån thò của tivi”, “Kính hieån vi ñieän töû”, “Seùt ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo?”, “Laøm theá naøo baûo veä mình giöõa côn gioâng?”, “Phoøng choáng seùt nhö theá naøo?”, “Vì sao noùi plasma laø traïng thaùi thöù tö của vaät chaát?”, “Bí aån thieân loâi”, “Ngoâi laøng töï nhieân boác chaùy”, “Kieán giaûi veà hiện tượng ngoâi laøng töï nhieân boác chaùy”, “Vì sao pin naïp ñieän coù theå naïp ñi naïp laïi ñöôïc?”, “Vì sao ñeøn oáng tieát kieäm ñieän hôn ñeøn daây toùc?”, “Vì sao ñeøn oáng phaùt ra aùnh saùng nhieàu maøu?” … seõ cho thaáy caùc öùng duïng phong phuù của kieán thöùc veà doøng ñieän trong caùc moâi tröôøng trong khoa hoïc, coâng ngheä vaø ñôøi soáng. Hình 2.35. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.36. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.37. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.38. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.39. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.40. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.41. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.42. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.43. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.44. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.45. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” Hình 2.46. Giao dieän của trang web trong muïc “Vaät lyù-Coâng ngheä-Ñôøi soáng” B1.7. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Baøi taäp” Baøi taäp ñöa vaøo Website bao goàm “Caùc caâu hoûi lyù thuyeát vaø baøi taäp ñònh tính” vaø “Baøi taäp ñònh löôïng” Caùc baøi taäp ñöôïc löu vaøo thö muïc BAITAP vôùi caùc teân file laø “Bai tap dinh tinh.htm” vaø “Bai tap dinh luong.htm” Hình 2.47. Giao dieän của file “Bai tap dinh tinh.htm” Hình 2.48. Giao dieän của file “Bai tap dinh luong.htm” B1.8. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Höôùng daãn oân taäp - Kieåm tra” Trang “Höôùng daãn oân taäp” ñöôïc löu vaøo thö muïc ONTAP_KIEMTRA vôùi teân file “Huong dan on tap.htm”, coøn phaàn “Kieåm tra kieán thöùc” ñöôïc soaïn treân PowerPoint döôùi daïng traéc nghieäm khaùch quan (goàm 40 caâu hoûi) ñöôïc löu vôùi teân file laø “Kiem tra kien thuc.ppt”. Ñeå kích thích SV ñoïc vaø tìm hieåu theâm caùc öùng duïng của caùc loaïi vaät lieäu trong coâng ngheä vaø ñôøi soáng (ñöôïc ñöa vaøo Website qua muïc “Vaät lyù - Coâng ngheä - Ñôøi soáng”), trong phaàn kieåm tra kieán thöùc, ngoaøi caùc caâu hoûi nhaèm kieåm tra möùc ñoä naém vöõng lyù thuyeát coøn coù những caâu kieåm tra vieäc naém ñöôïc caùc öùng duïng của lyù thuyeát trong thöïc tieãn. Hình 2.49. Giao dieän của file “Huong dan on tap.htm” Hình 2.50. Giao dieän của slide 1 trong file “Kiem tra kien thuc.ppt” B1.9. Xaây döïng noäi dung “Thö vieän” Noäi dung của muïc “Thö vieän” ñöôïc löu vaøo thö muïc THUVIEN gồm coù caùc file: - “Thu vien anh tinh.htm”: ñaây laø trang web chöùa caùc aûnh tónh giuùp minh hoïa noäi dung caùc baøi hoïc vaø aûnh của moät soá nhaø vaät lyù ñöôïc ñeà caäp trong Website (qua caùc muïc “Caùc nhaø vaät lyù - Lòch söû vaät lyù” vaø “Thö giaõn”) - “Thu vien anh dong.htm”: ñaây laø trang web chöùa moät soá aûnh ñoäng ñöôïc veõ bằng phaàn meàm Macromedia Flash MX, goàm: moâ hình caùc electron töï do chuyeån ñoäng trong maïng tinh theå ñoàng, hình aûnh moâ phoûng söï phoùng ñieän hoà quang, söï phoùng ñieän hình tia, oáng phoùng ñieän töû. - “Phuong phap tu hoc.htm”: ñaây laø trang web coù noäi dung baøn veà phöông phaùp töï hoïc ñöôïc söu taàm töø Internet nhaèm cung caáp cho SV moät soá kyõ naêng töï hoïc cô baûn. Hình 2.51. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh tinh.htm” Hình 2.52. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh tinh.htm” Hình 2.53. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh dong.htm” Hình 2.54. Moät phaàn giao dieän của file “Thu vien anh dong.htm” Hình 2.55. Moät phaàn giao dieän của file “Phuong phap tu hoc.htm” B1.10. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu cho muïc “Thö giaõn” Noäi dung của muïc “Thö giaõn” ñöôïc löu trong thö muïc THUGIAN döôùi caùc file: - “Chuyen vui cac nha vat ly.htm”: ñaây laø trang web coù noäi dung laø caùc caâu chuyeän vui veà caùc nhaø vaät lyù [4] - “Vat ly cuoi.htm”: trang web naøy ñöa ra caùc maåu chuyeän cöôøi mang maøu saéc vaät lyù [*] - “Anh dong vui nhon.htm”: trang web chöùa caùc aûnh ñoäng ngoä nghónh giuùp SV thö giaõn khi hoïc taäp treân Website Hình 2.56. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” Hình 2.57. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” Hình 2.58. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” Hình 2.59. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” 2.60. Moät phaàn giao dieän của file “Chuyen vui cac nha vat ly.htm” Hình 2.61. Moät phaàn giao dieän của file “Vat ly cuoi.htm” Hình 2.62. Moät phaàn giao dieän của file “Vat ly cuoi.htm” B2. Xaây döïng caáu truùc Website Toâi ñaõ söû duïng caùc phaàn meàm thieát keá web, taïo aûnh ñoäng nhö FrontPage, Dreamwear vaø Flash ñeå thieát keá giao dieän vaø caáu truùc của Website. B2.1. Thieát keá t