Luận văn Những giải pháp nhằm nâng cao hoạt động tài trợ tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Ngoại thương Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh

1 MUÏC LUÏC Môû ñaàu Chöông I: TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ GAÉN LIEÀN VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ TREÂN ÑÒA BAØN TPHCM 1.1 Tín duïng ngaân haøng trong neàn kinh teá thò tröôøng --------------------------------trang 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà tín dung ----------------------------------------------------------- 1 1.1.2 Cô sôû hình thaønh tín duïng ------------------------------------------------------- 1 1.1.3 Vai troø cuûa tín duïng trong neàn kinh teá --------------------------------------------- 1.1.3.1 Ñaùp öùng nhu caàu voán ñeå duy trì quaù trình saûn xuaát lieân tuïc, ñoàng thôøi ñaàu 1.1.3.2 Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï taøi trôï cho caùc ngaønh kinh teá keùm phaùt trieån vaø ngaønh muõi nhoïn-------------------------------------------------------------- 1.1.3.3 Goùp phaàn taùc ñoäng ñeán vieäc taêng cöôøng cheá ñoä haïch toaùn kinh teá---------- 1.1.3.4 Taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi ---------------- 1.1.4 Caùc hình thöùc tín duïng trong neàn kinh teá thò tröôøng ----------------------------- 1.1.4.1 Tín duïng thöông maïi (tín duïng haøng hoaù)--------------------------------------- 1.1.4.2 Tín duïng ngaân haøng: --------------------------------------------------------------- 1.1.4.3 Tín duïng nhaø nöôùc ------------------------------------------------------------------ 1.1.4.4 Tín duïng quoác teá -------------------------------------------------------------------- 1.2 Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta hieän nay----------- 1.2.1 Ñaëc ñieåm cuûa DNVVN --------------------------------------------------------------- 1.2.2 Vò trí vaø vai troø cuûa DNVVN trong neàn kinh teá VN hieän nay ------------------ 1.2.3 Chieán löôïc phaùt trieån DNVVN cuûa Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc------------------------ 1.2.3.1 Chöông trình trôï giuùp ------------------------------------------------------------ 1.2.3.2 Khuyeán khích ñaàu tö-------------------------------------------------------------- 1.2.3.3 Thaønh laäp quyõ baûo laõnh tín duïng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ----------------- 1.2.3.4 Chính saùch hoå trôï phaùt trieåu khaùc ----------------------------------------------- 1.2.4 Caùc hình thöùc taøi trôï voán cho DNVVN--------------------------------------------- 1.2.4.1 Giaûi phaùp thöù 1: taêng nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa caùc doanh nghieäp 1.2.4.2 Giaûi phaùp thöù 2: vay voán ---------------------------------------------------------- 1.2.4.3 Giaûi phaùp thöù 3: thueâ taøi chính --------------------------------------------------- 1.3 Vai troø cuûa voán tín duïng ngaân haøng trong vieäc taøi trôï cho caùc DNVVN hieän nay--------------------------------------------------------------------------------------------- 1.4 Chính saùch taøi trôï tín duïng cho DNVVN taïi caùc Ngaân haøng hieän nay ---------------- 1.4.1 Caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ------------------------------------------- 2 1.4.2 Caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ----------------------------------------------- 1.4.3 Caùc ngaân haøng lieân doanh----------------------------------------------------------- 1.4.4 Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi-------------------------------------------------- Chöông II: THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAØI TRÔÏ DNVVN TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG CHI NHAÙNH TPHCM 2.1 Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam vaø Ngaân haøng ngoaïi thöông Chi nhaùnh TPHCM --------------------------------------- 2.1.1 Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam ------------------------------------------------ 2.1.2 Ngaân haøng Ngoaïi thöông chi nhaùnh Tp Hoà Chí Minh --------------------------- 2.2 Hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ngoaïi thöông Chi nhaùnh TPHCM trong thôøi gian qua 2.2.1 Veà huy ñoäng voán----------------------------------------------------------------------- 2.2.1.1 Huy ñoäng voán taïi caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn Tp Hoà Chí Minh----------------------------------------------------------------------------------------------- 2.2.1.2 Tình hình huy ñoäng voán taïi VCB HCM ------------------------------------------ 2.2.2 Taøi trôï voán tín duïng Ngaân haøng cho neàn kinh teá --------------------------------- 2.2.2.1 Tình hình dö nôï tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn Tp Hoà Chí Minh------------------------------------------------------------------------- 2.2.2.2 Tình hình taøi trôï tín duïng Ngaân haøng cho neàn kinh teá vaø caùc DNVVN taïi VCB – HCM -------------------------------------------------------------------- 2.2.3 Muïc tieâu phaùt trieån cho vay DNVVN taïi VCB – HCM ------------------------- 2.2.3.1 Trieån voïng phaùt trieån DNVVN taïi Tp HCM ------------------------------------ 2.2.3.2 Tình hình caïnh tranh veà ñoái töôïng khaùch haøng cuûa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn thaønh phoá ---------------------------------------------------------------------- 2.2.4 Thöïc traïng cho vay DNVVN taïi VCB- HCM-------------------------------------- 2.2.5 Nhöõng vöôùng maéc khoù khaên trong cho vay DNVVN taïi VCB- HCM ---------- 2.2.5.1 Caùc thuû tuïc vay voán Ngaân haøng -------------------------------------------------- 2.2.5.2 Thaùi ñoä cuûa Ngaân haøng ñoái vôùi cho vay DNVVN ------------------------------ 2.2.5.3 Moät soá khoù khaên khaùc -------------------------------------------------------------- Chöông III: NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP ÑOÅI MÔÙI VAØ HOAØN THIEÄN HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAØI TRÔÏ DNVVN TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG CHI NHAÙNH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 3.1 Nhöõng kieán nghò vôùi caùc cô quan ban ngaønh---------------------------------------------- 3.1.1 Ñoái vôùi Chính phuû ------------------------------------------------------------------- 3.1.2 Ñoái vôùi Ngaân haøng nhaø nöôùc ------------------------------------------------------ 3.1 3.2 Moät soá bieän phaùp naâng cao hoaït ñoäng cho vay DNVVN taïi VCB – HCM ----------- 3.2.1 Quaùn trieät nhaän thöùc veà vai troø vaø cô hoäi cuûa DNVVN ôû Vieät Nam ---------- 3 3.2.2 Toå chöùc vaø cô caáu laïi söï saép xeáp toå chöùc phaân coâng coâng vieäc trong noäi boä ngaân haøng --------------------------------------------------------------------- 3.2.3 Tích cöïc vaø kieân trì trong coâng taùc tieáp caän khaùch haøng------------------------ 3.2.3.1 Nhaän thöùc veà khoù khaên trong coâng taùc tieáp thò cho vay DNVVN------------- 3.2.3.2 Tieáp thò nhöõng khaùch haøng hieän taïi ---------------------------------------------- 3.2.3.3 Tieáp thò nhöõng khaùch haøng môùi --------------------------------------------------- 3.2.3.4 Laäp keá hoaïch veà hoaït ñoäng tieáp thò----------------------------------------------- 3.2.3.5 Giaûi phaùp tieáp thò thaønh coâng ----------------------------------------------------- 3.2.4 Hoaït ñoäng theo quy trình thaåm ñònh ruûi ro tín duïng laønh maïnh---------------- 3.2.4.1 Nguyeân taéc chính ñeå phaân tích khaû naêng hoaøn traû voán vay cuûa DNVVN ---------------------------------------------------------------------------------------- 3.2.4.2 Phaân tích ñònh löôïng - Phaân tích taøi chính-------------------------------------- 3.2.4.3 Phaân tích ñònh tính - Phaân tích phi taøi chính------------------------------------ 3.2.5 Xaây döïng keá hoaïch kinh doanh cuøng vôùi khaùch haøng---------------------------- 3.2.6 Duy trì moät quaù trình quaûn lyù, ñaùnh giaù vaø giaùm saùt tín duïng phuø hôïp --------------------------------------------------------------------------------------------- 3.2.6.1 Moâ hình thieát laäp heä thoáng giaùm saùt tín duïng: goàm naêm böôùc--------------- 3.2.6.2 Quaûn lyù ruûi ro baèng caùch taêng cöôøng naêng löïc cuûa DNVVN----------------- Keát luaän. Danh muïc caùc chöõ vieát taét. Taøi lieäu tham khaûo 4 Lôøi môû ñaàu Ở nöôùc ta, trong hôn 10 naêm qua, DNVVN ñaõ phaùt trieån rộng khaép caû nöôùc, ñoùng goùp to lôùn vaøo phaùt trieån kinh teá, huy ñoäng caùc nguoàn löïc vaøo saûn xuaát kinh doanh, taïo theâm vieäc laøm, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, taêng Ngaân saùch nhaø nöôùc… Söï phaùt trieån DNVVN hieän nay coøn nhieàu haïn cheá yeáu keùm: voán ít, trình ñoä coâng ngheä saûn xuaát laïc haäu, hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh yeáu, ít ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát, coøn nhieàu khoù khaên vöôùng maéc veà voán, veà maët baèng saûn xuaát kinh doanh vì moâi tröôøng phaùp lyù… Ñaïi ña soá doanh nghiệp ôû nöôùc ta laø DNVVN, xaùc ñònh veà vai troø, vò trí cuûa caùc DNVVN neàn kinh teá ñaát nöôùc noùi chung vaø TP Hoà Chí Minh noùi rieâng, cuõng nhö nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc cuûa caùc DN ñang gaëp phaûi. Nhaø nöôùc ñaõ coù nhöõng chuû tröông chính saùch nhaèm hoã trôï, taïo ñieàu kieän ñeå caùc DNVVN phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Theå hieän roõ neùt nhaát laø chính saùch hoã trôï veà taøi chính, tín duïng. Caùc DNVVN raát caàn söï quan taâm vaø giuùp ñôõ töø phía chính phuû vaø TCTD ñeå khaéc phuïc, haïn cheá vaø phaùt huy tieàm naêng cuûa mình, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Trong thôøi gian qua, tín duïng ngaân haøng goùp phaàn quan troïng trong vieäc cung öùng voán cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi noùi chung vaø cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû noùi rieâng. Voán tín duïng ngaân haøng khoâng chæ boå sung voán löu ñoäng cho caùc DNVVN maø coøn coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi ñaàu tö cuûa doanh nghieäp ñeå môû roäng saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi coâng ngheä, maùy moùc thieát bò, töø ñoù naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong nöôùc vaø treân thò tröôøng quoác teá. 5 Baûn thaân toâi laø moät caùn boä tín duïng taïi VCB-HCM tuy chöa laâu nhöng ñaõ coù nhieàu traên trôû veà thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï tín duïng ñoái vôùi caùc DNVVN, thaáy ñöôïc vai troø, vò trí cuûa caùc DNVVN trong söï nghieäp CNH-HÑH ñaát nöôùc vaø vai troø cuûa TDNH ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa DNVVN. Töø thöïc teá ñoù, toâi maïnh daïn nghieân cöùu vaø thöïc hieän luaän vaên Thaïc só kinh teá vôùi ñeà taøi “Nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao hoaït ñoäng taøi trôï tín duïng cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû taïi Ngaân haøng Ngoaïi thöông Chi nhaùnh TPHCM”. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø phaûn aùnh thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi caùc DNVVN taïi VCB-HCM; phaân tích nhöõng khoù khaên vaø caùc nguyeân nhaân cuûa noù ñeå töø ñoù maïnh daïn ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån hoaït ñoäng tín duïng cho caùc DNVVN, goùp phaàn cung öùng voán coù hieäu quaû cho neàn kinh teá. Noäi dung cuûa luaän vaên ñöôïc nghieân cöùu theo phöông phaùp duy vaät bieän chöùng keát hôïp vôùi phöông phaùp toång hôïp phaân tích, thoáng keâ, dieãn giaûi ñöôïc söû duïng xuyeân suoát ñeà taøi. 6 Chöông I: TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ GAÉN LIEÀN VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ TREÂN ÑÒA BAØN TPHCM 1. TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA NEÀN KINH TEÁ GAÉN LIEÀN VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ TREÂN ÑÒA BAØN TPHCM 1.1 Tín duïng ngaân haøng trong neàn kinh teá thò tröôøng: 1.1.1 Khaùi nieäm veà tín duïng: Tín duïng laø söï chuyeån nhöôïng taïm thôøi quyeàn söû duïng moät löôïng giaù trò ñöôïc bieåu hieän döôùi hình thöùc tieàn teä hay hieän vaät, töø ngöôøi sôû höõu sang ngöôøi söû duïng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh vaø khi ñeán thôøi haïn cuûa khoaûng thôøi gian treân, ngöôøi söû duïng phaûi hoaøn traû laïi cho ngöôøi sôû höõu moät löôïng giaù trò lôùn hôn. Phaàn taêng theâm veà giaù trò ñöôïc goïi laø phaàn lôøi hay lôïi töùc. Ñaây chính laø caùi giaù maø ngöôøi söû duïng phaûi traû cho ngöôøi sôû höõu ñeå ñöôïc quyeàn söû duïng moät löôïng tieàn teä hay hieän vaät nhaát ñònh. Khaùi nieäm veà tín duïng treân ñaây theå hieän 3 maët cô baûn: o Coù söï chuyeån giao quyeàn söû duïng moät löôïng giaù trò töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc o Söï chuyeån giao naøy mang tính taïm thôøi o Khi hoaøn laïi löôïng giaù trò ñaõ chuyeån giao cho ngöôøi sôû höõu phaûi keøm theo moät löôïng giaù trò doâi theâm goïi laø lôïi töùc. Tín duïng phaûi ñöôïc hieåu ñaày ñuû 3 maët treân thì môùi ñuùng laø phaïm truø tín duïng. 1.1.2 Cô sôû hình thaønh tín duïng Söï phaân coâng lao ñoäng trong xaõ hoäi vaø söï xuaát hieän sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû ra ñôøi cuûa tín duïng. 7 Xeùt veà maët xaõ hoäi söï xuaát hieän cheá ñoä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû hình thaønh söï phaân hoaù xaõ hoäi, cuûa caûi tieàn teä coù xu höôùng taäp trung vaøo moät nhoùm ngöôøi, trong luùc ñoù moät nhoùm ngöôøi khaùc coù thu nhaäp thaáp hoaëc thu nhaäp khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu toái thieåu cuûa cuoäc soáng, ñaëc bieät khi gaëp nhöõng bieán coá ruûi ro baát thöôøng gaây ra. Trong ñieàu kieän nhö vaäy ñoøi hoûi söï ra ñôøi cuûa tín duïng, ñeå giaûi quyeát nhöõng maâu thuaãn cuûa xaõ hoäi, thöïc hieän vieäc ñieàu hoaø nhu caàu voán taïm thôøi trong cuoäc soáng. Quaù trình tuaàn hoaøn vaø chu chuyeån voán trong neàn kinh teá thò tröôøng, traûi qua caùc giai ñoaïn khaùc nhau. Ñieàu ñoù daãn ñeán qui moâ vaø thôøi gian nhu caàu voán khoâng thoáng nhaát, söï thöøa thieáu voán trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh dieãn ra lieân tuïc taïi cuøng moät thôøi ñieåm, moät soá toå chöùc kinh teá caù nhaân khaùc laïi raát caàn voán ñeå môû mang, ñoåi môùi, phaùt trieån saûn xuaát, tín duïng ñaõ phaùt huy ñöôïc taùc duïng tích cöïc cuûa mình, giuùp cung caàu voán gaëp nhau, ñaûm baûo cho nguoàn voán nhaøn roãi sinh lôøi maø laïi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cho saûn xuaát. Trong thöïc teá, quan heä tín duïng ñöôïc hình thaønh heát söùc ña daïng, coù ñuû caùc chuû theå tham gia cuøng vôùi thôøi gian, söï chuyeân nghieäp hoaù xaûy ra. Khi noùi ñeán tín duïng, ngöôøi ta nghó ñeán Ngaân haøng. 1.1.3 Vai troø cuûa tín duïng trong neàn kinh teá 1.1.3.1 Ñaùp öùng nhu caàu voán ñeå duy trì quaù trình saûn xuaát lieân tuïc, ñoàng thôøi ñaàu tö phaùt trieån kinh teá. Thöøa voán vaø thieáu voán taïm thôøi thöôøng xuyeân xaûy ra ôû caùc doanh nghieäp. Thoâng qua caùc nghieäp vuï tín duïng, ngaân haøng seõ taäp trung caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi ôû caùc doanh nghieäp, sau ñoù ñem cho vay ôû caùc doanh nghieäp ñang coù nhu caàu voán ñeå trang traûi chi phí saûn xuaát kinh doanh. Vieäc phaân phoái tín duïng ñeå goùp phaàn ñieàu hoøa voán trong toaøn boä neàn kinh teá taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát ñöôïc lieân tuïc. Ngoaøi ra thoâng qua nghieäp vuï tín duïng, ngaân haøng huy ñoäng nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi trong caùc toå chöùc daân cö. Vôùi tö caùch laø ngöôøi cho vay, ngaân haøng seõ huy ñoäng nguoàn voán tieát kieäm vaø cho vay caùc caù nhaân hoaëc toå 8 chöùc coù nhu caàu voán. Thoâng qua tín duïng, ngaân haøng roùt tieàn cho caùc doanh nghieäp trang bò maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi qui trình coâng ngheä nhaèm taêng naêng suaát. 1.1.3.2 Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï taøi trôï cho caùc ngaønh kinh teá keùm phaùt trieån vaø ngaønh muõi nhoïn Nöôùc ta noâng nghieäp laø ngaønh saûn xuaát ñaùp öùng nhu caàu caàn thieát cho xaõ hoäi vaø laø ngaønh chòu taùc ñoäng nhieàu nhaát veà thôøi tieát cuõng nhö moâi tröôøng kinh doanh. Vì theá, Nhaø nöôùc caàn ñaàu tö phaùt trieån noâng nghieäp ñeå ñaùp öùng nhu caàu toái thieåu cuûa xaõ hoäi, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån ngaønh ngheà khaùc. Maëc khaùc, neàn kinh teá ñoøi hoûi söï phaùt trieån caân ñoái giöõa caùc ngaønh, ñaëc bieät laø caùc ngaønh muõi nhoïn laøm ñaàu taøu. Nhaø nöôùc caàn taäp trung tín duïng ñeå taøi trôï cho caùc ngaønh kinh teá muõi nhoïn, taïo cô sôû loâi cuoán caùc ngaønh khaùc cuøng phaùt trieån nhö: khai thaùc daàu khí, haøng xuaát khaåu. 1.1.3.3 Goùp phaàn taùc ñoäng ñeán vieäc taêng cöôøng cheá ñoä haïch toaùn kinh teá Tín duïng ngaân haøng laø coâng cuï phuïc vuï vaø thuùc ñaåy vieäc thöïc hieän cheá ñoä haïch toaùn kinh teá, taêng cöôøng quaûn lyù taøi chính. Ñeå hoã trôï cho nguyeân taéc tín duïng, caùc ngaân haøng buoäc caùc toå chöùc kinh teá phaûi thöïc hieän caùc cheá ñoä haïch toaùn kinh teá môùi theo ñuùng qui ñònh Nhaø nöôùc, taêng cöôøng kieåm tra taøi chính nhaèm traùnh nhöõng thaát thoaùt xaûy ra, ñoàng thôøi laø cô sôû ñeå ngaân haøng tieán haønh kieåm tra taøi chính cuûa ñôn vò. 1.1.3.4 Taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi. Nöôùc ta sau khi khai thoâng vaø bình thöôøng hoùa quan heä vôùi coäng ñoàng taøi chính tieàn teä quoác teá, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp to lôùn trong vieäc thuùc ñaåy caùc nguoàn voán ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, ñoàng thôøi tranh thuû söï trôï giuùp kyõ thuaät cuûa nöôùc ngoaøi ñeå ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi caùn boä, naâng cao naêng löïc quaûn lyù vaø ñoåi môùi, hieän ñaïi 9 hoaù neàn kinh teá ñaát nöôùc. Tín duïng ngaân haøng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc môû roäng xuaát khaåu haøng hoùa. Ngoaøi caùc vai troø quan troïng treân cuûa tín duïng ngaân haøng, tín duïng ngaân haøng ngaøy coøn ñoùng vai troø tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp oån ñònh vaø thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån taïo ra moät löôïng buùt teä lôùn hôn raát nhieàu so vôùi löôïng tieàn teä ban ñaàu huy ñoäng ñöôïc. 1.1.4 Caùc hình thöùc tín duïng trong neàn kinh teá thò tröôøng: 1.1.4.1 Tín duïng thöông maïi (tín duïng haøng hoaù): Tín duïng thöông maïi laø quan heä tín duïng giöõa caùc Coâng ty, xí nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá vôùi nhau, ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoaù cho nhau. Tín duïng thöông maïi ra ñôøi sôùm hôn caùc hình thöùc tín duïng khaùc vaø giöõ vai troø laø cô sôû ñeå caùc hình thöùc tín duïng khaùc ra ñôøi. Tín duïng thöông maïi ra ñôøi döïa treân neàn taûng khaùch quan ñoù laø quaù trình luaân chuyeån voán vaø chu kyø saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh teá khoâng phuø hôïp vaø aên khôùp laãn nhau khoâng nhöõng giöõa caùc toå chöùc kinh teá khaùc ngaønh (nhö coâng nghieäp, thöông maïi, xaây döïng) maø coøn giöõa caùc toå chöùc kinh teá trong cuøng moät ngaønh. Söï khoâng aên khôùp naøy daãn ñeán hieän töôïng trong cuøng moät thôøi ñieåm, moät soá doanh nghieäp ñaõ saûn xuaát ra moät löôïng haøng hoaù ñang caàn baùn, nhöng chöa caàn phaûi thu tieàn ngay, trong khi moät soá doanh nghieäp laïi caàn mua nhöõng saûn phaåm haøng hoaù aáy ñeå ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát kinh doanh nhöng laïi chöa coù tieàn. Hieän töôïng naøy coù theå ñöôïc giaûi quyeát neáu caùc doanh nghieäp tieán haønh mua baùn chòu haøng hoaù cho nhau. Ñoù chính laø tín duïng thöông maïi. Tín duïng thöông maïi laø tín duïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát kinh doanh, tuy laø hình thöùc tín duïng phaùt trieån roäng raõi nhöng khoâng phaûi laø moät loaïi hình tín duïng chuyeân nghieäp. Söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa noù döïa treân söï tín nhieäm cuõng nhö moái quan heä veà cung caáp haøng hoaù, dòch vuï giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát kinh doanh aáy. Söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tín duïng thöông maïi bao giôø cuõng phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoaù, khi 10 saûn xuaát haøng hoaù ñöôïc phaùt trieån môû roäng thì tín duïng thöông maïi cuõng ñöôïc môû roäng vaø ngöôïc laïi khi saûn xuaát thu heïp laïi. Haïn cheá cuûa tín duïng thöông maïi: maëc duø tín duïng thöông maïi ñoùng vai troø tích cöïc trong neàn kinh teá nhöng noù khoâng theå thay theá caùc hình thöùc tín duïng khaùc, vì noù coù nhöõng maët haïn cheá sau: • Haïn cheá veà qui moâ tín duïng: Tín duïng thöông maïi do caùc doanh nghieäp cung caáp vaø hoï chæ cung caáp giôùi haïn khaû naêng cuûa mình. Neáu ngöôøi ñi vay coù nhu caàu cao hôn thì ngöôøi cho vay khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc. • Haïn cheá veà thôøi haïn cho vay: Ñieàu kieän kinh doanh vaø chu kyø saûn xuaát cuûa caùc xí nghieäp coù theå khoâng phuø hôïp nhau, vì vaäy khi thôøi haïn maø ngöôøi cho vay muoán cung caáp vaø ngöôøi ñi vay coù nhu caàu khoâng phuø hôïp nhau thì tín duïng khoâng theå xaûy ra. Tuy nhieân, nhôø phöông phaùp caáp tín duïng cuûa Ngaân haøng döôùi hình thöùc chieát khaáu ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät phaàn haïn cheá naøy. • Haïn cheá veà phöông höôùng: Tín duïng thöông maïi ñöôïc cung caáp döôùi hình thöùc haøng hoaù, vì vaäy nhaø doanh nghieäp chæ cung caáp ñöôïc tín duïng cho moät soá xí nghieäp nhaát ñònh- nhöõng xí nghieäp caàn haøng hoaù ñeå söû duïng cho saûn xuaát hay döï tröõ ñeå baùn ra. Ngoaøi ra vieäc caáp tín duïng chæ ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû tín nhieäm laãn nhau. 1.1.4.2 Tín duïng ngaân haøng: Tín duïng ngaân haøng laø quan heä tín duïng giöõa caùc ngaân haøng vôùi caùc xí nghieäp, toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc vaø caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy ñoäng voán baèng tieàn vaø cho vay (caáp tín duïng) ñoái vôùi caùc ñoái töôïng noùi treân. Tín duïng ngaân haøng laø hình thöùc tín duïng chuû yeáu, chieám vò trí ñaëc bieät quan troïng trong neàn kinh teá. Tín duïng ngaân haøng ra ñôøi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng. Khaùc vôùi tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng laø 11 hình thöùc tín duïng chuyeân nghieäp, hoaït ñoäng cuûa noù heát söùc ña daïng vaø phong phuù. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng Ñoái töôïng cuûa tín duïng ngaân haøng laø voán tieàn teä, nghóa laø ngaân haøng huy ñoäng voán vaø cho vay baèng tieàn. Trong tín duïng ngaân haøng, caùc chuû theå cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng, trong ñoù ngaân haøng laø ngöôøi cho vay, coøn caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá, caù nhaân laø ngöôøi ñi vay. Tín duïng ngaân haøng vöøa laø tín duïng mang tính chaát saûn xuaát kinh doanh gaén vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp, vöøa laø tín duïng tieâu duøng khoâng gaén vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp, vì vaäy quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tín duïng ngaân haøng khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù. Taùc duïng cuûa tín duïng ngaân haøng: So vôùi tín duïng thöông maïi thì tín duïng ngaân haøng coù nhöõng öu theá: Neáu TDTM chæ boù heïp giöõa nhöõng nhaø SXKD quen bieát nhau hoaëc coù moái quan heä vôùi nhau veà cung öùng haøng hoaù, dòch vuï thì traùi laïi TDNH coù theå môû roäng cho moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi: noù coù theå xaâm nhaäp vaøo caùc ngaønh, vôùi nhieàu loaïi hình vaø qui moâ hoaït ñoäng lôùn, vöøa vaø nhoû; khoâng nhöõng xaâm nhaäp vaøo lónh vöïc SXKD maø coøn thaâm nhaäp vaøo nhieàu lónh vöïc nhö dòch vuï, ñôøi soáng. Vì vaäy, coù theå khaúng ñònh vai troø to lôùn cuûa TDNH trong vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi. TDTM thöôøng bò giôùi haïn bôûi soá löôïng vaø qui moâ hoaït ñoäng thì traùi laïi TDNH coù theå cung öùng voán cho neàn kinh teá vôùi soá löôïng raát lôùn, vôùi nhieàu thôøi gian khaùc nhau, nhôø ñoù giuùp caùc doanh nghieäp khoâng nhöõng coù voán ñeå kinh doanh maø coøn coù voán ñeå môû roäng ñaàu tö, ñoåi môùi thieát bò, nhaèm naâng cao naêng löïc saûn xuaát, nhö vaäy TDNH coù taùc duïng ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Hoaït ñoäng cuûa TDNH coøn coù taùc ñoäng vaø aûnh höôûng lôùn ñoái vôùi tình hình löu thoâng tieàn teä cuûa ñaát nöôùc. Nhôø hoaït ñoäng cuûa TDNH maø voán tieàn teä 12 cuûa xaõ hoäi ñöôïc huy ñoäng vaø söû duïng toái ña cho neàn kinh teá: noù vöøa coù taùc duïng ñaåy nhanh toác ñoä luaân chuyeån voán, vöøa laøm cho caùc chu chuyeån tieàn teä ñöôïc taäp trung phaàn lôùn qua ngaân haøng. Ñoù laø nhöõng ñieàu kieän quan troïng ñeå oån ñònh löu thoâng tieàn teä, oån ñònh giaù caû thò tröôøng. 1.1.4.3 Tín duïng nhaø nöôùc: Tín duïng nhaø nöôùc laø quan heä tín duïng giöõa Nhaø nöôùc vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân trong xaõ hoäi, trong ñoù, chuû yeáu laø Nhaø nöôùc ñöùng ra huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc vaø caù nhaân baèng caùch phaùt haønh traùi phieáu ñeå söû duïng vì muïc ñích vaø lôïi ích chung cuûa toaøn xaõ hoäi. Tín duïng Nhaø nöôùc laø loaïi tín duïng phaùt trieån raát maïnh meõ trong thôøi ñaïi ngaøy nay, ñaëc bieät ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån coù thò tröôøng taøi chính hoaït ñoäng hieäu quaû. 1.1.4.4 Tín duïng quoác teá: Ñaây laø quan heä tín duïng giöõa caùc chính phuû, giöõa caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu phöông thöùc khaùc nhau nhaèm trôï giuùp laãn nhau ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. 1.2. Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta hieän nay: 1.2.1 Ñaëc ñieåm cuûa DNVVN: Tröôùc ñaây, theo coâng vaên soá 861/CP-KTN ngaøy 20/06/1998, Chính phuû ñaõ ban haønh tieâu thöùc phaân loaïi DNVVN trong ñoù coù neâu DNVVN laø caùc doanh nghieäp coù voán (hoaëc doanh thu) döôùi 05 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng döôùi 200 ngöôøi. Ngaøy 23/11/2001, Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ-CP, theo ñoù, DNVVN ñöôïc ñònh nghóa laø caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi. Caên cöù vaøo tình hình kinh teá - xaõ hoäi cuï theå cuûa ngaønh, ñòa phöông, trong quaù trình thöïc hieän caùc bieän phaùp, chöông trình trôï giuùp coù theå linh hoaït aùp duïng ñoàng thôøi caû hai chæ tieâu voán vaø lao ñoäng hoaëc moät trong hai chæ tieâu neâu treân. 13 1.2.2 Vò trí vaø vai troø cuûa DNVVN trong neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay: DNVVN ôû Vieät Nam ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá. Theo thoáng keâ, ñoäi nguõ naøy chieám tôùi gaàn 96% toång soá doanh nghieäp trong caû nöôùc, ñoùng goùp 26%-30% GDP vaø thu huùt moät löïc löôïng lao ñoäng ñaùng keå, taïo nhieàu coâng aên vieäc laøm, goùp phaàn laøm chuyeån dòch cô caáu kinh teá, goùp phaàn khai thaùc nhöõng tieàm naêng trong daân chuùng. Hieän nay coù hôn 29.000 DNVVN tham gia xuaát khaåu, giaù trò xuaát khaåu cuûa khu vöïc naøy chieám 25% toång kim ngaïch caû nöôùc. Ñieàu ñoù cho thaáy DNVVN coù vai troø ñaëc bieät quan troïng trong neàn kinh teá nöôùc ta, theå hieän qua: - Moät laø, goùp phaàn giaûi phoùng söùc saûn xuaát, thu huùt moïi nguoàn löïc vaøo giaûi quyeát vieäc laøm, taêng thu nhaäp, laø nhaân toá quan troïng trong taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Khu vöïc DNVVN thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá hieän thu huùt khoaûng 30% löïc löôïng lao ñoäng phi noâng nghieäp caû nöôùc nhöng trieån voïng thu huùt theâm lao ñoäng raát lôùn vì suaát ñaàu tö cho moät choã laøm vieäc taïi ñaây thaáp hôn raát nhieàu so vôùi caùc doanh nghieäp lôùn, chuû yeáu laø do chi phí hoaït ñoäng thaáp. Ñaây cuõng laø nôi thuaän tieän nhaát ñeå tieáp nhaän soá lao ñoäng ôû noâng thoân ra thaønh phoá ñang taêng leân moãi naêm vaø soá lao ñoäng doâi ra töø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc qua vieäc coå phaàn hoùa, baùn, khoaùn, cho thueâ, … - Hai laø, caùc DNVVN ñaõ cung caáp moät khoái löôïng lôùn, ña daïng phong phuù veà saûn phaåm, ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá. Nhôø söï phaùt trieån cuûa caùc DNVVN maø nhieàu ngaønh ngheà truyeàn thoáng cuûa Vieät nam ñaõ ñöôïc phuïc hoài vaø phaùt trieån, nhieàu ngaønh ngheà môùi xuaát hieän. Saûn phaåm haøng hoùa ngaøy caøng phong phuù ña daïng. Trình ñoä kinh doanh cuûa caùc DNVVN ngaøy caøng tieán boä hôn, nhieàu maët haøng ñaõ chieám lónh ñöôïc thò tröôøng trong nöôùc, thay theá ñöôïc moät soá maët haøng nhaäp khaåu, tham gia laøm haøng xuaát khaåu. Moät soá ngaønh ngheà nhö chieáu coùi, haøng thuû coâng myõ ngheä, DNVVN taïo ra 100% giaù trò saûn löôïng haøng hoùa. Moãi naêm DNVVN ñoùng goùp khoaûng 25 - 30% GDP caû nöôùc vaø hôn 30% giaù trò toång saûn löôïng coâng nghieäp haøng naêm. Caùc DNVVN ñaõ goùp phaàn quan 14 troïng vaøo vieäc thay ñoåi cô caáu kinh teá theo höôùng tích cöïc hôn. - Ba laø, caùc DNVVN cuøng vôùi caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn coù söï boå sung hoã trôï laãn nhau, taïo ra moät neàn kinh teá thò tröôøng ñích thöïc, coù hieäu quaû, ñaûm baûo cho neàn kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån maïnh meõ, beàn vöõng. Do yeâu caàu voán ít, quy moâ nhoû, DNVVN coù khaû naêng thay ñoåi maët haøng, chuyeån höôùng saûn xuaát, … Ñoái vôùi doanh nghieäp lôùn, DNVVN coøn coù theå laøm ñaïi lyù, veä tinh, tieâu thuï haøng hoùa hoaëc cung caáp vaät tö ñaàu vaøo vôùi giaù reû hôn, goùp phaàn haï giaù thaønh, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát cho doanh nghieäp lôùn. - Boán laø, DNVVN goùp phaàn khai thaùc tieàm naêng phong phuù trong daân. Moät soá caùc DNVVN thaønh laäp mang tính gia ñình. Döïa treân nhöõng öu theá cuûa DNVVN nhö thaønh laäp vôùi soá voán ít, thu hoài voán nhanh, söû duïng caùc tieàm naêng veà nguoàn voán lao ñoäng vaø nguyeân lieäu saün coù taïi ñòa phöông, DNVVN thu huùt ñöôïc moät khoái löôïng lôùn veà voán cuûa caùc taàng lôùp daân cö. - Naêm laø, DNVVN goùp phaàn vaøo söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. ÔÛ caùc nöôùc cuõng nhö ôû Vieät Nam, caùc doanh nghieäp lôùn thöôøng taäp trung ôû caùc thaønh phoá vaø caùc trung taâm coâng nghieäp, gaây neân traïng thaùi maát caân ñoái nghieâm troïng veà trình ñoä phaùt trieån kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi giöõa thaønh thò vôùi noâng thoân, giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia. Chính söï phaùt trieån DNVVN laø phöông tieän quan troïng trong vieäc taïo laäp söï caân ñoái giöõa caùc vuøng, goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, giöõa caùc ngaønh vaø caùc vuøng laõnh thoå. 1.2.3 Chieán löôïc phaùt trieån DNVVN cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc: Töø khaùi nieäm DNVVN “laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi”, cho thaáy ñaïi ña soá doanh nghieäp ôû nöôùc ta laø DNVVN. Xaùc ñònh taàm quan troïng cuûa DNVVN ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc theo xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, 5 naêm trôû laïi ñaây, Chính phuû ñaõ coù nhieàu chính saùch, giaûi phaùp lôùn nhaèm phaùt huy möùc cao nhaát hieäu quaû hoaït 15 ñoäng, söùc caïnh tranh cuõng nhö tieàm naêng cuûa loaïi hình kinh teá naøy. Coù theå thaáy roõ, heä thoáng phaùp luaät, moâi tröôøng kinh doanh ñang daàn ñöôïc caûi thieän vaø ngaøy caøng coù chuyeån ñoäng tích cöïc. Caùc DNVVN ngaøy caøng ñöôïc höôûng nhieàu chính saùch öu ñaõi vaø bình ñaúng hôn, tình traïng phaân bieät ñoái xöû so vôùi caùc DNNN giaûm nhieàu. Ñaëc bieät, ôû moät soá yeáu toá quan troïng, coù tính chaát soáng coøn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa DNVVN nhö vieäc tieáp caän voán, coâng ngheä, ñaát ñai, lao ñoäng, thoâng tin thò tröôøng ñaõ ñöôïc môû thoâng thoaùng hôn raát nhieàu so vôùi nhöõng naêm tröôùc ñaây. Theo Nghò ñònh 90/2001/CP-NÑ ngaøy 23/11/2001, phaùt trieån doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø moät nhieäm vuï quan troïng trong Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo thuaän lôïi cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù phaùt trieån khoa hoïc - coâng ngheä vaø nguoàn nhaân löïc, môû roäng caùc moái lieân keát vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc, taêng hieäu quaû kinh doanh vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng; phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh, taïo vieäc laøm vaø naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng. 1.2.3.1 Chöông trình trôï giuùp Chöông trình trôï giuùp doanh nghieäp vöøa vaø nhoû cuûa Nhaø nöôùc (goïi taét laø Chöông trình trôï giuùp) laø chöông trình muïc tieâu daønh cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, caên cöù vaøo ñònh höôùng öu tieân phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, phaùt trieån caùc ngaønh vaø caùc ñòa baøn caàn khuyeán khích. Chöông trình trôï giuùp naøy ñöôïc boá trí trong keá hoaïch haøng naêm vaø keá hoaïch 5 naêm do Thuû töôùng Chính phuû hoaëc Chuû tòch UÛy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông quyeát ñònh. 16 Chöông trình trôï giuùp goàm: muïc tieâu, ñoái töôïng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû cuï theå theo ngaønh ngheà, lónh vöïc vaø ñòa baøn hoaït ñoäng, noäi dung trôï giuùp, nguoàn löïc, keá hoaïch vaø bieän phaùp veà cô cheá chính saùch, toå chöùc thöïc hieän. Chuù troïng öu tieân chöông trình trôï giuùp caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû do doanh nhaân quaûn lyù. 1.2.3.2 Khuyeán khích ñaàu tö Chính phuû trôï giuùp ñaàu tö thoâng qua bieän phaùp veà taøi chính, tín duïng, aùp duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaàu tö vaøo moät soá ngaønh ngheà, bao goàm ngaønh ngheà truyeàn thoáng vaø taïi caùc ñòa baøn caàn khuyeán khích. Chính phuû khuyeán khích caùc toå chöùc taøi chính, caùc doanh nghieäp vaø theå nhaân goùp voán ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. 1.2.3.3 Thaønh laäp Quyõ baûo laõnh tín duïng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Thaønh laäp Quyõ baûo laõnh tín duïng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñeå baûo laõnh cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû khi khoâng ñuû taøi saûn theá chaáp, caàm coá, vay voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Boä Taøi chính chuû trì, phoái hôïp vôùi caùc cô quan lieân quan xaây döïng toå chöùc veà Quy cheá hoaït ñoäng cuûa Quyõ baûo laõnh tín duïng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trình Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh. 1.2.3.4 Caùc chính saùch hoã trôï phaùt trieån khaùc: - Maët baèng saûn xuaát: Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñöôïc höôûng caùc chính saùch öu ñaõi trong vieäc thueâ ñaát, chuyeån nhöôïng, theá chaáp vaø caùc quyeàn khaùc veà söû duïng ñaát ñai theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 17 - Thò tröôøng vaø taêng khaû naêng caïnh tranh: Chính phuû vaø caùc Boä, ngaønh taïo ñieàu kieän cho caùc DNVVN coù caùc thoâng tin vaø tieáp caän thò tröôøng, ñoåi môùi coâng ngheä, phaùt trieån saûn phaåm môùi ñeå taêng söùc caïnh tranh treân thò tröôøng. - Veà xuùc tieán xuaát khaåu: khuyeán khích xuaát khaåu, Chính phuû thoâng qua chöông trình trôï giuùp xuaát khaåu vaø tham gia quaûng caùo taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi cho caùc Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. -Veà thoâng tin, tö vaán vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc: Chính phuû trôï giuùp kinh phí ñeå tö vaán vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thoâng qua chöông trình trôï giuùp ñaøo taïo, cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát qua caùc aán phaåm vaø qua maïng internet cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, thoâng qua Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö. 1.2.4. Caùc hình thöùc taøi trôï voán cho Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Caùc DNVVN thöôøng xuyeân gaëp caùc vaán ñeà veà thieáu huït voán nhöng thöôøng khoâng coù ñuû ñieàu kieän ñeå nhaän caùc nguoàn taøi trôï moät caùch chính thoáng. Caùc giaûi phaùp taøi trôï phuø hôïp coù theå laø: - Giaûi phaùp thöù nhaát: taêng nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp. - Giaûi phaùp thöù hai: vay voán. - Giaûi phaùp thöù ba: thueâ taøi chính. 1.2.4.1 Giaûi phaùp thöù nhaát: Taêng nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp Kieåu taøi trôï naøy chuû yeáu do caùc coâng ty "voán ruûi ro" caáp (tieáng Anh "venture capital"), ñoù laø nhöõng coâng ty ñöôïc thaønh laäp vôùi chöùc naêng taêng cöôøng voán chuû sôû höõu cuûa caùc DNVVN baèng caùch tham gia goùp voán vôùi thôøi gian haïn cheá trong caùc doanh nghieäp. Vieäc tham gia cuûa caùc toå chöùc naøy cho pheùp doanh nghieäp thuï höôûng coù 18 ñöôïc moät soá voán nhieàu hôn ñeå coù theå vöôït qua moät giai ñoaïn môùi trong quaù trình phaùt trieån; vaø ngay khi baét ñaàu hoaït ñoäng, toå chöùc naøy seõ nhöôïng laïi phaàn goùp voán cuûa mình cho caùc thaønh vieân khaùc khi möùc ñoä lôïi nhuaän doanh nghieäp ñaït ñöôïc cho pheùp hoï coù ñuû caùc phöông tieän ñeå mua laïi. 1.2. 4.2 Giaûi phaùp thöù hai: Vay voán Ñaây laø giaûi phaùp coå ñieån, nhìn chung taát caû caùc doanh nghieäp ñeàu nghó tôùi. Tuy nhieân, tuøy theo toå chöùc taøi trôï vaø nguoàn taøi trôï, nhöõng ñieàu kieän maø moät doanh nghieäp hay moät döï aùn ñaàu tö phaûi thoûa maõn cuõng nhö caùc ñieàu kieän keøm theo, coù theå thay ñoåi raát nhieàu. Caùc khoaûn vay naøy thöôøng do heä thoáng ngaân haøng cung caáp. Tuy nhieân, ñoâi khi caùc nguoàn taøi trôï coù theå ñeán töø caùc döï aùn phaùt trieån kinh teá do caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi taøi trôï thoâng qua keânh cuûa heä thoáng ngaân haøng ñòa phöông 1.2.4.3 Giaûi phaùp thöù ba: Thueâ taøi chính Thueâ taøi chính laø hình thöùc doanh nghieäp thueâ choïn loaïi taøi saûn, nhaø cung caáp vaø giaù caû theo yeâu caàu kinh doanh cuûa mình, ngöôøi cho thueâ laø ngöôøi boû tieàn ra mua taøi saûn ñoù vaø cho doanh nghieäp thueâ laïi. Ñoåi laïi, doanh nghieäp phaûi: • Traû tieàn thueâ ñònh kyø cho ngöôøi cho thueâ. • Chòu traùch nhieäm baûo döôõng vaø söûa chöõa caàn thieát ñeå ñaûm baûo giöõ taøi saûn luoân söû duïng toát. • Mua baûo hieåm cho taøi saûn, trong ñoù ngöôøi thuï höôûng baûo hieåm laø beân cho thueâ. Khi hôïp ñoàng thueâ heát haïn, doanh nghieäp coù theå choïn: traû laïi taøi saûn cho beân cho thueâ, hoaëc mua laïi thieát bò vôùi giaù töôïng tröng ñöôïc aán ñònh töø luùc 19 kyù hôïp ñoàng, hoaëc kyù tieáp hôïp ñoàng thueâ vôùi tieàn thueâ reû hôn raát nhieàu. Vôùi söï phaùt trieån maïnh ôû nhieàu nöôùc, thueâ taøi chính coù theå ñöôïc xem laø moät giaûi phaùp thay theá ñôn giaûn vaø thuaän lôïi cho tín duïng trung daøi haïn, nhaát laø ñoái vôùi caùc DNVVN thöôøng xuyeân gaëp khoù khaên trong vieäc vay voán ngaân haøng. Tuy nhieân caàn phaûi hieåu raèng thueâ taøi chính khaùc vôùi tín duïng ôû choã ñoù laø moät phöông tieän taøi trôï ôû möùc thaáp hôn, ngöôøi ta coù theå söû duïng phöông thöùc naøy ñeå taøi trôï cho moät vaøi thieát bò chöù khoâng phaûi ñeå taøi trôï cho toaøn boä moät döï aùn ñaàu tö lôùn. Cuoái cuøng, caàn phaûi bieát raèng giaù thueâ thöôøng cao vì noù phaûi cho pheùp beân cho thueâ moät maët thu laïi phaàn voán ñaõ ñaàu tö, maët khaùc mang laïi lôïi nhuaän vôùi soá tieàn laõi. Caùc khoaûn taøi trôï döôùi hình thöùc thueâ taøi chính do caùc coâng ty taøi chính cung caáp, laø caùc coâng ty thaønh laäp chuyeân hoaït ñoäng trong lónh vöïc thueâ taøi chính. * Toùm laïi, taïi Vieät Nam hieän nay coù 03 nguoàn taøi trôï taøi chính cho caùc DNVVN: - Taøi trôï cuûa caùc toå chöùc thuoäc heä thoáng ngaân haøng, - Taøi trôï cuûa caùc döï aùn phaùt trieån kinh teá do caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi taøi trôï, vaø - Taøi trôï cuûa caùc coâng ty cho thueâ taøi chính. 1.3 Vai troø cuûa voán tín duïng ngaân haøng trong vieäc taøi trôï cho caùc DNVVN hieän nay: Ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, caùc DNVVN caàn phaûi söû duïng voán, trong ñoù bao goàm voán chuû sôû höõu vaø voán huy ñoäng töø beân ngoaøi. Trong caùc nguoàn voán huy ñoäng töø beân ngoaøi thì keânh TDNH laø quan troïng nhaát, bôûi vì ngoaøi TDNH coøn coù TDTM coù qui moâ vaø khaû naêng ñaùp öùng thaáp. 20 TDNH coù öu ñieåm laø hieän nay coù raát nhieàu caùc TCTD vôùi heä thoáng maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép, cung öùng voán doài daøo hôn, laõi suaát haáp daãn, thôøi haïn vay töông ñoái daøi hôn, ñöôïc tö vaán ñaàu tö… Vì vaäy TDNH ngaøy caøng coù vai troø quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi caùc DN noùi chung vaø DNVVN noùi rieâng, ñoù laø: + Coù khaû naêng cung öùng voán, ñaùp öùng nhu caàu veà voán cho caùc DNVVN ñeå môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, cung öùng dòch vuï… Voán bao goàm voán trung daøi haïn phuïc vuï ñaàu tö MMTB, nhaø xöôûng vaø voán löu ñoäng thöôøng xuyeân. + Vôùi möùc laõi suaát thoaû thuaän thì DNVVN coù theå ñaøm phaùn, löïc choïn caùc TCTD coù laõi suaát cho vay thaáp ñeå ñaët quan heä tín duïng, qua ñoù mang laïi hieäu quaû kinh doanh cao cho doanh nghieäp. Taïo ra giaù trò doanh nghieäp cao hôn, tích luyõ voán nhieàu hôn. + Trong quaù trình cung öùng voán cho caùc DNVVN, do trình ñoä coù haïn maø ña soá coù trình ñoä thaáp cuûa caùc chuû doanh nghieäp, caùc TCTD coøn phaûi kieâm theâm chöùc naêng tö vaán, cung caáp thoâng tin cho doanh nghieäp. Moät maët, ñeå giuùp doanh nghieäp laäp phöông aùn kinh doanh, hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh. Maët khaùc, trong khi tieáp caän, höôùng daãn doanh nghieäp laäp keá hoaïch vay voán, qua ñoù giuùp cho TCTD coù theâm nguoàn thoâng tin ñeå quyeát ñònh cho vay chính xaùc hôn, nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Treân ñòa baøn TPHCM hieän coù hôn 49.000 DNVVN vôùi soá voán ñaêng kyù hôn 67.000 tyû ñoàng. Ñaây laø moät thò tröôøng ñaày tieàm naêng trong caùc saûn phaåm dòch vuï taøi chính, tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng. Theo baùo caùo ñaùnh giaù gaàn ñaây cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc chi nhaùnh TPHCM thì tyû troïng dö nôï cho vay caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû treân ñòa baøn TPHCM chæ chieám 47% treân toång dö nôï 21 cho vay, trong ñoù dö nôï cho vay trung – daøi haïn cuõng ôû möùc thaáp vôùi khoaûng 40% treân toång dö nôï cho vay caùc DNVVN. Theo haàu heát caùc DNVVN thì khi coù nhu caàu phaùt trieån, hoï thöôøng chæ huy ñoäng voán töø baïn beø, ngöôøi thaân, thaäm chí caû voán vay naëng laõi beân ngoaøi, coøn vieäc tieáp caän voán tín duïng raát khoù khaên. Caùc chuyeân gia ngaân haøng nhaän ñònh, do moâi tröôøng kinh doanh ôû phaàn lôùn DNVVN naøy coøn nhieàu ruûi ro, tính khaû thi cuûa phöông aùn vaø döï aùn cuûa DNVVN chöa cao, caùch toå chöùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh chöa chuyeân nghieäp, caùc baùo caùo taøi chính khoâng ñaày ñuû vaø thieáu minh baïch neân caùc ngaân haøng raát ngaïi roùt voán. Moái quan taâm haøng ñaàu cuûa Ngaân haøng laø cho vay döïa treân tính hieäu quaû cuûa phöông aùn kinh doanh. Hieän nay coù nhieàu DNVVN hoaït ñoäng hieäu quaû nhôø aùp duïng phöông phaùp quaûn lyù-kinh doanh hieän ñaïi, coù chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi. Khoâng ít nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ tìm ñeán lieân keát, lieân doanh, hôïp taùc ñaàu tö vôùi caùc DNVVN ñeå phaùt trieån maët haøng hoaëc môû roäng thò tröôøng... Ñoù laø nhöõng ñoái töôïng maø caùc ngaân haøng nhaém ñeán. Ñeå ñöa nguoàn voán lôùn hôn vaøo caùc DNVVN, nhieàu ngaân haøng ñaõ xaây döïng chieán löôïc cho vay voán rieâng daønh cho caùc ñoái töôïng naøy nhö xaây döïng caùc cô cheá öu ñaõi hôn so vôùi cho vay bình thöôøng, thuû tuïc ñaûm baûo tieàn vay linh hoaït, cho pheùp doanh nghieäp theá chaáp taøi saûn hình thaønh töø voán vay. Ñieàu naøy cho thaáy, ñaõ coù caùi nhìn thoaùng hôn cuûa ngaân haøng ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá nhoû leû nhöng coù tính naêng ñoäng vaø coù yù chí vöôn leân. Trong moät vaên baûn göûi Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö veà tình hình thöïc hieän Nghò Ñònh 90 cuûa Chính phuû (trôï giuùp phaùt trieån caùc DNVVN), Ngaân haøng nhaø nöôùc cho bieát tôùi ñaây seõ tieáp tuïc nghieân cöùu, xem xeùt söûa ñoåi, boå sung hoaëc ban haønh caùc vaên baûn môùi veà cô cheá cho vay, cô cheá ñaûm baûo tieàn vay, 22 thanh toaùn quaûn lyù ngoaïi hoái ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc DNVVN tieáp caän voán vay vaø söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng ñöôïc nhieàu hôn. Maët khaùc, caùc ngaân haøng cuõng ñang phoái hôïp vôùi caùc quyõ baûo laõnh ñeå môû roäng cho vay ñoái vôùi caùc DNVVN, tieáp tuïc raø soaùt caùc cô cheá chính saùch ñeå ñôn giaûn thuû tuïc cho vay. Cuøng vôùi söï xuaát hieän haøng loaït DNTN sau khi Luaät Doanh nghieäp ñöôïc ñöa vaøo cuoäc soáng (naêm 2000), treân caùc dieãn ñaøn, hoäi thaûo, hoäi nghò vaø treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, ngöôøi ta thaáy xuaát hieän voâ soá lôøi phaøn naøn xung quanh vieäc tieáp caän voán Ngaân haøng cuûa DNVVN laø cöïc kyø khoù khaên. Ñeán naêm 2004, khoâng phaûi nhöõng lôøi phaøn naøn ñaõ heát, nhöng cuõng ñaõ giaûm ñi raát nhieàu, bôûi theo baùo caùo cuûa NHNN, toác ñoä taêng tröôûng tín duïng daønh cho caùc DNVVN naêm 2003 laø 37,12% vaø naêm 2004 laø 20,18%. Rieâng 4 NHTM quoác doanh, dö nôï cho caùc DNVVN ñaõ chieám tôùi 47%. Ñaây laø nhöõng con soá raát aán töôïng, cho thaáy söï thay ñoåi veà caùch nhìn cuûa Ngaân haøng ñoái vôùi caùc DNVVN. Coù theå goïi ñaây laø keát quaû cuûa chuû tröông xoaù boû phaân bieät ñoái xöû giöõa DN nhaø nöôùc vaø DNTN vaø noù cuõng khaúng ñònh öu theá “ñoàng tieàn lieàn khuùc ruoät” cuûa DNVVN, khieán nguoàn voán ñaàu tö cuûa Ngaân haøng vaøo caùc DN naøy ít ruûi ro hôn nhieàu, töø ñoù taát yeáu daãn tôùi söï chuyeån ñoåi caùch nhìn veà DNVVN cuûa Ngaân haøng. 1.4. Chính saùch taøi trôï tín duïng cho DNVVN taïi caùc Ngaân haøng hieän nay: 1.4.1 Caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh: Maëc duø hieän nay caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ñaõ môû roäng vieäc cho vay ñeán taát caû caùc ñoái töôïng khaùch haøng, töø doanh nghieäp quoác doanh, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ñeán caù nhaân nhöng caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc nhaø nöôùc vaãn ñöôïc xem laø caùc khaùch haøng chính cuûa caùc ngaân 23 haøng naøy. Moät soá caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh bò vöôùng vaøo caùc vuï aùn tröôùc ñaây neân cô cheá cho vay ít linh hoaït hôn so vôùi caùc loaïi hình ngaân haøng khaùc. Do vaäy, caùc DNVVN maø haàu heát laø caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh thöôøng khoù ñaùp öùng ñaày ñuû caùc ñieàu kieän ñeå vay voán taïi ngaân haøng thöông maïi quoác doanh. Hôn nöõa, do bò haïn cheá veà nguoàn taøi chính daøi haïn neân vieäc taøi trôï voán ñaàu tö cho caùc DNVVN bò haïn cheá maø ñaây laïi laø nhu caàu voán raát lôùn cuûa caùc doanh nghieäp naøy. Tuy nhieân, vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc DNVVN hieän nay vaø chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng, soá löôïng DNVVN ñöôïc vay voán taïi ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ñaõ taêng leân ñaùng keå trong 02 naêm gaàn ñaây, bôûi theo baùo caùo cuûa NHNN, toác ñoä taêng tröôûng tín duïng daønh cho caùc DNVVN naêm 2003 laø 37,12% vaø naêm 2004 laø 20,18%. 1.4.2. Caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn: Ñaây chính laø nôi maø caùc DNVVN, ñaëc bieät laø caùc DNVVN ngoaøi quoác doanh nghó ñeán tröôùc tieân khi coù nhu caàu vay voán ngaân haøng. Caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù nguoàn voán nhoû, laïi bò haïn cheá veà haïn möùc cho vay treân voán töï coù neân caùc khoaûn cho vay thöôøng coù giaù trò nhoû, ñoái töôïng khaùch haøng laø caùc doanh nghieäp coù quy moâ nhoû (coù nhu caàu voán tín duïng khoâng lôùn), vaø caù nhaân coù taøi saûn ñaûm baûo. Caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù lôïi theá veà chính saùch cho vay linh hoaït, phuïc vuï bao quaùt töø khaâu höôùng daãn ñeán coâng chöùng hoà sô vay. Tuy nhieân laõi suaát cho vay töông ñoái cao hôn caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh vaø bò haïn cheá veà taøi chính neân thöôøng chæ taøi trôï voán löu ñoäng hôn laø caùc khoaûn vay trung daøi haïn ñeå ñaàu tö. Tyû troïng DNVVN vay voán taïi caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn khaù cao, chieám khoaûng 90% doanh nghieäp vay voán taïi caùc ngaân haøng naøy vaø 24 chieám khoaûng 65% dö nôï tín duïng. Ngoaøi ra, caùc ngaân haøng naøy thöôøng ñöôïc choïn laøm ngaân haøng thöïc hieän caùc chöông trình taøi trôï cuûa caùc toå chöùc kinh teá theá giôùi cho DNVVN. 1.4.3. Caùc ngaân haøng lieân doanh: Caùc ngaân haøng naøy quan taâm nhieàu ñeán khaùch haøng laø nhöõng doanh nghieäp quoác doanh lôùn vaø nhöõng doanh nghieäp moät phaàn (lieân doanh) hay toaøn boä voán nöôùc ngoaøi hôn laø ñeán caùc DNVVN. Caùc khoaûn tín duïng coù kyø haïn maø caùc ngaân haøng naøy caáp cho caùc DNVVN cuûa Vieät Nam chuû yeáu laø daønh cho caùc doanh nghieäp quoác doanh nhoû vaø caùc doanh nghieäp tö nhaân coù quy moâ trung bình. 1.4.4. Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi: Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam coù lôïi theá veà nguoàn voán, chieám moät thò phaàn cho vay vaø dö nôï ñaùng keå trong heä thoáng ngaân haøng. Tuy nhieân ñoái töôïng chính cuûa caùc ngaân haøng naøy laø caùc coâng ty lieân doanh hoaëc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi, vaø moät soá doanh nghieäp quoác doanh lôùn, vôùi caùc khoaûn vay coù giaù trò cao theo hình thöùc baùn buoân, goïn nheï. Do vaäy, caùc DNVVN khoù coù theå nhaän ñöôïc taøi trôï töø caùc ngaân haøng naøy. 25 Chöông II: THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAØI TRÔÏ DNVVN TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG CHI NHAÙNH TPHCM 2.THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAØI TRÔÏ DNVVN TAÏI NGAÂN HAØNG NGOAÏI THÖÔNG CHI NHAÙNH TPHCM. 2.1 Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam vaø Ngaân haøng ngoaïi thöông Chi nhaùnh TPHCM. 2.1.1Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp ngaøy 01/04/1963 vaø luoân ñöôïc bieát ñeán nhö moät NHTM uy tín nhaát vaø ñöôïc xeáp haïng laø moät trong 23 doanh nghieäp ñaëc bieät, laø thaønh vieân cuûa Hieäp Hoäi Ngaân haøng Chaâu AÙ. Heä thoáng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam coù 22 chi nhaùnh, 01 sôû giao dòch, 03 vaên phoøng ñaïi dieän ôû nöôùc ngoaøi (Nga, Phaùp, Singapore), 01 coâng ty taøi chính taïi Hoàng Koâng vaø coù 14 ñôn vò maø NHNT goùp voán lieân doanh hay coù coå phaàn, ñaûm baûo thöïc hieän caùc dòch vuï Ngaân haøng moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng nhaát. Heä thoáng Ngaân haøng coù hôn 3500 caùn boä coâng nhaân vieân, Ngaân haøng coù theá maïnh veà nghieäp vuï thanh toaùn, kinh doanh ngoaïi teä, huy ñoäng voán vaø ñaàu tö cho neàn kinh teá. Tuy coâng ngheä ngaân haøng môùi ôû möùc ban ñaàu so vôùi quoác teá nhöng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät nam ñöôïc ñaùnh giaù laø NHTM haøng ñaàu cuûa Vieät Nam trong ñoåi môùi coâng ngheä. Ngaân haøng Ngoaïi thöông coù möùc ñoä tin hoïc hoùa khaù cao so vôùi toaøn ngaønh Ngaân haøng, nhôø ñoù naâng cao ñöôïc hieäu suaát laøm vieäc phuïc vuï nhanh, toát caùc nhu caàu cuûa khaùch haøng. Ngaân haøng ngoaïi thöông ñaõ trieån khai moät soá öùng duïng coâng ngheä môùi nhö chöông trình baùn leû, cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cho caùc TCTD vaø caùc khaùch haøng. Ngaân haøng Ngoaïi thöông luoân quan taâm ñeán vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, ñeán nay Ngaân haøng ñaõ xaây döïng ñöôïc ñoäi nguõ caùn boä coâng nhaân vieân 26 coù trình ñoä khaù, trong ñoù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc chieám 70% ñoäi nguõ nhaân vieân treû coù trình ñoä, coâng ngheä cao vaø söï ñoåi môùi khoâng ngöøng ñaõ taïo cho NHNT moät hình aûnh toát treân thöông tröôøng vaø vôùi khaùch haøng trong vaø ngoaøi nöôùc. 2.1.2 Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam-Chi nhaùnh TPHCM. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam - Chi nhaùnh Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc thaønh laäp ngaøy 01/11/1976 theo quyeát ñònh soá 951/QÑNH cuûa Toång giaùm ñoác Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät nam, laø chi nhaùnh coù doanh soá hoaït ñoäng lôùn nhaát trong heä thoáng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam vaø laø moät trong nhöõng ngaân haøng lôùn nhaát treân ñòa baøn TPHCM. Töø ngaøy thaønh laäp ñeán nay ñaõ gaàn ñöôïc 30 naêm, VCB HCM ñaõ vöôït qua bao khoù khaên trôû ngaïi, töï khaúng ñònh mình, ñöùng vöõng vaø ngaøy caøng phaùt trieån. VCB HCM ñoùng treân moät ñòa baøn naêng ñoäng vaø nhaïy caûm veà kinh teá chính trò xaõ hoäi, chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa chieán tranh vaø traûi qua thôøi kyø bao caáp, hoaït ñoäng cuûa Chi nhaùnh gaén lieàn vôùi söï chuyeån bieán thaêng traàm vaø phaùt trieån cuûa Thaønh phoá cuõng nhö cuûa khu vöïc. Töø naêm 1990 ñeán nay laø thôøi kyø ñoåi môùi vaø phaùt trieån cuûa VCBHCM. Sau hôn 10 naêm ñoåi môùi cuõng laø hôn 10 naêm hoaït ñoäng trong cô cheá thò tröôøng, vai troø ñoäc quyeàn veà hoaït ñoäng ñoái ngoaïi khoâng coøn nöõa, söùc eùp veà caïnh tranh ngaøy moät nhieàu. Tuy nhieân VCBHCM vaãn luoân giöõ vöõng laø moät ngaân haøng haøng ñaàu veà ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam. Treân cô sôû xaùc ñònh yù nghóa quyeát ñònh cuûa nguoàn voán ñoái vôùi hoaït ñoäng Ngaân haøng, VCBHCM luoân ña daïng hoaù caùc loaïi hình huy ñoäng voán, aùp duïng moät soá dòch vuï ngaân haøng taïi nhaø ñoái vôùi moät soá doanh nghieäp lôùn, coù nguoàn thu lôùn nhaèm thu huùt moät löôïng lôùn voán nhaát laø ngoaïi teä ñeå phuïc vuï cho vieäc môû roäng tín duïng. Trong quaù trình ñoåi môùi vaø phaùt trieån, VCBHCM cuõng ñaõ töøng traû nhöõng giaù quaù ñaét cho coâng taùc tín duïng laøm aûnh höôûng nhieàu ñeán hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng. Tuy nhieân trong 5 naêm trôû laïi ñaây, VCBHCM ñaõ chaán chænh 27 kòp thôøi nhöõng thieáu soùt, toå chöùc kieåm tra kieåm soaùt chaët cheõ trong vieäc caáp tín duïng cho khaùch haøng, taïo neân nhöõng böôùc chuyeån bieán môùi trong coâng taùc tín duïng vaø naâng cao moät böôùc trình ñoä caùn boä tín duïng. Beân caïnh vieäc duy trì vò trí haøng ñaàu veà thanh toaùn quoác teá, kinh doanh ngoaïi teä, VCBHCM ñaõ maïnh daïn ñoåi môùi coâng ngheä, phaùt trieån caùc dòch vuï Ngaân haøng, ñöa heä thoáng giao dòch moät cöûûa vaøo hoaït ñoäng, noái maïng tröïc tuyeán ñaõ taïo khaû naêng phuïc vuï khaùch haøng ngaøy moät toát hôn. Hieän nay VCBHCM ñang laø moät chi nhaùnh ñi ñaàu trong coâng taùc ñoåi môùi, thöïc hieän taùi cô caáu heä thoáng Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam, cuï theå nhö : taùi cô caáu taøi chính cuûa Ngaân haøng, ñoåi môùi moâ hình toå chöùc theo höôùng phuïc vuï toát nhaát khaùch haøng vaø cuoái cuøng laø hieän ñaïi hoaù coâng ngheä Ngaân haøng ñeå taïo neân böôùc nhaûy trong quaù trình ñoåi môùi cuûa Ngaân haøng. • Vai troø cuûa VCB HCM trong heä thoáng vaø treân ñòa baøn TPHCM: Trong heä thoáng NHNT treân toaøn quoác, Chi nhaùnh NHNT TP.HCM (VCBHCM) laø moät chi nhaùnh lôùn, coù qui moâ vaø möùc ñoä hoaït ñoäng chieám tyû troïng cao so vôùi toaøn heä thoáng, caùc maët hoaït ñoäng nghieäp vuï chieám töø 20-50% vaø lôïi nhuaän chieám treân 30% so vôùi toaøn heä thoáng, coù theå ñieåm qua moät soá maët hoaït ñoäng cuûa chi nhaùnh nhö sau: a. Veà toång nguoàn voán chieám gaàn 20% toaøn heä thoáng chuû yeáu laø voán huy ñoäng töø thò tröôøng I, trong ñoù: Baèng VND chieám khoaûng 25% vaø USD chieám 16%. b. Toång dö nôï tín duïng cho vay tröïc tieáp chieám 21% vaø baûo laõnh chieám treân 50% so vôùi toaøn heä thoáng. c. Thanh toaùn xuaát khaåu chieám treân 50%, thanh toaùn nhaäp khaåu chieám khoaûng 30% so vôùi toaøn heä thoáng. d. Thu chi veà dòch vuï vaø chuyeån tieàn chieám khoaûng 40% so vôùi toaøn heä thoáng. e. Doanh soá thanh toaùn theû tín duïng chieám treân 50% so vôùi toaøn heä thoáng. f. Kinh doanh ngoaïi teä vôùi doanh soá baùn vaø doanh soá mua chieám gaàn 35% so vôùi toaøn heä thoáng. 28 g. Möùc ñoä thu chi ngaân quyõ chieám töø 30-38% so vôùi toaøn heä thoáng theo caùc loaïi tieàn teä vaø caùc phöông tieän thanh toaùn khaùc nhö chi phieáu, ngaân phieáu thanh toaùn. h. Keát quaû laõi: Chieám treân 33% toång soá laõi cuûa heä thoáng NHNT treân toaøn quoác (theo soá lieäu naêm 2004). - So vôùi ñòa baøn, VCBHCM ñöôïc laø moät trong soá caùc ngaân haøng ngaân haøng ñoái ngoaïi haøng ñaàu vôùi theá maïnh laø thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu vaø kinh doanh ngoaïi teä. Laø moät ngaân haøng chieám thò phaàn hoaït ñoäng cao treân thaønh phoá vôùi voán huy ñoäng chieám khoaûng 20%, thanh toaùn xuaát khaåu chieám 51%, thanh toaùn nhaäp khaåu chieám gaàn 27%, doanh soá mua baùn ngoaïi teä chieám gaàn 20%…keát quaû lôïi nhuaän luoân chieám tyû leä cao trong toång lôïi nhuaän cuûa caùc TCTD treân toaøn ñòa baøn thaønh phoá trong caùc naêm qua. • Nhöõng thaønh töïu VCBHCM trong thôøi gian qua: Sau hôn 10 naêm ñoåi môùi, VCBHCM ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû ñaùng khích leä nhö: - Nguoàn voán vaø dö nôï cho vay cuûa VCBHCM lieân tuïc taêng: nguoàn voán cuûa VCBHCM taêng lieân tuïc, naêm 1990 laø 1.389 tyû ñoàng thì ñeán cuoái naêm 2004 ñaït 21.825 tyû ñoàng, taêng hôn 15 laàn . Dö nôï töø naêm 1990 laø 455 tyû ñoàng thì ñeán cuoái naêm 2004 laø 11.147 tyû ñoàng. Tuy nhieân so vôùi nguoàn voán thì dö nôï cuûa VCBHCM thöôøng ñaït ôû möùc 40-45%, taïo möùc an toaøn cao cho VCBHCM. - Thöïc hieän nghóa vuï vôùi ngaân saùch: VCBHCM laø Ngaân haøng luoân chaáp haønh toát nghiaõ vuï vôùi nhaø nöôùc, cuï theå laø naêm 1990 noäp NSNN 32,3 tyû ñoàng, naêm 1995 noäp NSNN 154 tyû ñoàng, tính luoân 5 naêm thì VCBHCM ñaõ noäp 577,7 tyû ñoàng. Töø naêm 1996 ñeán nay, tuy chính saùch thueá ñoái vôùi heä thoáng Ngaân haøng coù thay ñoåi theo höôùng giaûm nheï nhöng söï ñoùng goùp cuûa VCBHCM cho Ngaân saùch nhaø nöôùc vaãn taêng qua caùc naêm. Qua ñoù cho thaáy VCBHCM laø moät doanh nghieäp coù ñoùng goùp raát to lôùn cho Ngaân saùch nhaø nöôùc. 29 - Theá maïnh cuûa VCBHCM laø thanh toaùn quoác teá, trong nhieàu naêm lieàn VCBHCM luoân laø ñôn vò coù dòch vuï thanh toaùn quoác teá toát nhaát treân ñòa baøn, goùp phaàn xaây döïng hình aûnh VCBHCM treân thöông tröôøng quoác teá ngaøy moät toát hôn. - Beân caïnh ñoù, VCBHCM cuõng ñang töøng böôùc thöïc hieän chöông trình hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng vaø 05 naêm lieàn ñöôïc Taïp chí "The Banker" bình choïn laø ngaân haøng toát nhaát Vieät Nam. • Nhöõng thaùch thöùc cuûa VCBHCM trong giai ñoaïn hieän nay: - Hieän nay caùc Ngaân haøng caïnh tranh ngaøy moät gay gaét, VCBHCM ñang laø taâm ñieåm cuûa laøn soùng taán coâng cuûa caùc ngaân haøng khaùc töø ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeán ngaân haøng trong nöôùc; sôû tröôøng cuûa VCBHCM laø thanh toaùn quoác teá, kinh doanh ngoaïi teä, coâng ngheä … Nay khoâng haún coøn laø öu theá nöõa, caùc ngaân haøng khaùc ngaøy caøng vöôn leân daàn töø trình ñoä caùn boä, coâng ngheä kyõ thuaät vaø thò phaàn. - Moâi tröôøng kinh teá cuûa Vieät Nam noùi chung chöa thaät söï toát cho hoaït ñoäng ñaàu tö tín duïng, Vieät Nam vaãn laø moät quoác gia bò theá giôùi xem laø moät nöôùc coù nhieàu ruûi ro, do ñoù aûnh höôûng khoâng ít ñeán vieäc ñaàu tö cuûa Ngaân haøng. - Caùc khaùch haøng cuûa VCBHCM coøn ít veà soá löôïng vaø chöa ña daïng veà loaïi hình, moät soá khaùch haøng ñang chieám tyû troïng lôùn trong hoaït ñoäng cuûa VCBHCM, ñaây cuõng laø moät nguy cô cuûa ngaân haøng neáu khaùch haøng coù ruûi ro hay khaùch haøng cuûa VCBHCM bò caùc Ngaân haøng khaùc caïnh tranh. - Töø tröôùc ñeán nay VCBHCM ñaõ coù moät lôïi theá treân thò tröôøng ngoaïi hoái cuûa Thaønh phoá vaø chính töø vò theá naøy ñaõ taïo cho VCBHCM öu theá trong lónh vöïc tín duïng thanh toaùn, huy ñoäng tieàn gôûi thanh toaùn … nhöng ñeán nay vò theá ñoù cuûa VCBHCM ñang maát daàn, phaûi ñoái maët quyeát lieät vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh giaønh vò theá vaø thöïc teá ñaõ coù moät soá doanh nghieäp lôùn boû VCB HCM ñi, ñieàu naøy chöùng toû thò phaàn cuûa VCBHCM ñang bò maát daàn vaø ñaây chính laø söï ñe doïa cho hoaït ñoäng Ngaân haøng, ñoøi hoûi phaûi giöõ thò phaàn vaø phaùt trieån noù. 30 2.2. Hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ngoaïi thöông Chi nhaùnh TPHCM trong thôøi gian qua: 2.2.1 Veà huy ñoäng voán : 2.2.1.1 Huy ñoäng voán taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM Baûng 1: Tình hình huy ñoäng voán taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM: Ñvt: tyû VNÑ Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 06/2005 Baèng VNÑ 37.952 52.835 78.094 99.700 110.700 Baèng ngoaïi teä (quy VNÑ) 27.764 33.161 38.376 47.800 53.670 Toång voán huy ñoäng 65.716 85.996 116.47 0 147.500 164.370 Tyû leä taêng tröôûng (%) 16,9 30,86 35,4 26,64 11,44 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Ñieåm noåi baät trong 6 thaùng ñaàu naêm 2005 laø vieäc caùc ngaân haøng thöông maïi taêng laõi suaát huy ñoäng cuõng nhö laõi suaát cho vay. Ñaây laø ñieàu taát yeáu nhaèm xaùc ñònh laïi maët baèng laõi suaát cho phuø hôïp vôùi söï maát giaù cuûa ñoàng tieàn khi chæ soá giaù tieâu duøng cuõng nhö nhu caàu voán cho neàn kinh teá lieân tuïc taêng leân, theâm vaøo ñoù laø söï taêng laõi suaát cuûa FED. Tuy nhieân vieäc taêng laõi suaát coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán doanh nghieäp, nhöng ñaây laø bieän phaùp höõu hieäu nhaèm kieåm soaùt laïm phaùt. Ñieàu naøy cuõng haïn cheá söï chuyeån dòch tieàn göûi VNÑ sang USD, taïo ñöôïc söï oån ñònh trong cô caáu nguoàn voán huy ñoäng. 2.2.1.2 Tình hình huy ñoäng voán taïi VCBHCM Baûng 2: Nguoàn voán taïi VCB HCM Ñôn vò tính : tyû VNÑ, trieäu USD Chæ tieâu 2002 2003 2004 06/2005 Taêng Taêng Taêng -Toång nguoàn voán 14.371 18.993 32,2% 21.825 15,1% 24.330 111.5% + VNÑ 6.142 9.666 57,4% 10.381 7,4% 12.391 119,4% + Ngoaïi teä 535.4 597,6 11,62% 727,1 21,6% 755 103,8% -Voán huy ñoäng 12.985 17.430 34,2% 19.919 14,3% 22.007 110,5% 31 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Coâng taùc huy ñoäng voán coù vai troø quan troïng trong hoaït ñoäng cuûa VCBHCM trong thôøi gian qua, thoâng qua caùc bieän phaùp ñeà ra heát söùc cuï theå mang laïi hieäu quaû thieát thöïc nhö: + AÙp duïng laõi suaát linh hoaït phuø hôïp vôùi tình hình chung treân ñòa baøn TPHCM, thu huùt khaùch haøng baèng hình thöùc öu ñaõi veà laõi suaát. + Phaùt trieån maïng löôùi chi nhaùnh caáp 2, Phoøng Giao Dòch ñeå môû roäng nhieàu keânh huy ñoäng voán, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho khaùch haøng tieáp caän vôùi Ngaân haøng, taêng tröôûng nguoàn voán moät caùch oån ñònh. + ÖÙng duïng coâng ngheä vaø cung caáp nhieàu saûn phaåm dòch vuï nhö taêng cöôøng coâng taùc phaùt haønh theû thanh toaùn, toå chöùc toát maïng löôùi maùy ruùt tieàn töï ñoäng vaø phaùt trieån theâm dòch vuï gia taêng cuûa theû ñeå taêng cöôøng thu huùt taøi khoaûn tieàn gôûi caù nhaân. + Ñoåi môùi phong caùch phuïc vuï cuõng nhö cung caáp cho khaùch haøng nhöõng dòch vuï heát söùc tieän lôïi nhö toå chöùc thu tieàn maët, nhaän chi traû löông taïi ñôn vò, thöïc hieän chuyeån tieàn töï ñoäng... qua ñoù giöõ ñöôïc khaùch haøng truyeàn thoáng vaø thu huùt caùc doanh nghieäp môùi. + Chính saùch ña daïng hoaù khaùch haøng ñaõ taïo ñieàu kieän gia taêng soá löôïng taøi khoaûn tieàn göûi töø caùc khaùch haøng laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, töø ñoù vöøa taêng ñöôïc soá dö tieàn göûi vöøa taïo söï oån ñònh veà nguoàn voán. Nhöõng bieän phaùp neâu treân ñaõ goùp phaàn taêng tröôûng nguoàn voán taïi VCBHCM trong thôøi gian qua trong moâi tröôøng caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét, ñaëc bieät caïnh tranh veà laõi suaát, söï taêng giaù moät soá maët haøng. Tính töø thôøi ñieåm cuoái thaùng 06 naêm 2005, nguoàn voán huy ñoäng taêng 62% so vôùi cuoái naêm 2002. Bình quaân taêng treân 20%/naêm. Döï tröõ thanh khoaûn cuûa VCBHCM laø cao. Tyû troïng cuûa caùc nguoàn voán huy ñoäng töø tieàn gôûi khoâng kyø haïn vaø töø caùc toå chöùc tín duïng chæ töông ñöông 10% cuûa toång taøi saûn. Trong khi ñoù, tyû troïng cuûa caùc taøi saûn coù tính thanh 32 khoaûn cao nhö tieàn maët, tieàn gôûi taïi ngaân haøng nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc chieám 60% toång taøi saûn. Nhôø nguoàn voán huy ñoäng coù söï taêng tröôûng lieân tuïc vaø tyû troïng cao cuûa phaàn voán huy ñoäng töø caùc toå chöùc kinh teá ñaõ mang laïi lôïi theá cho VCBHCM laø coù theå ñaït chi phí voán thaáp. Ñieàu naøy ñaõ ñem laïi söùc caïnh tranh raát lôùn cho VCBHCM trong vieäc söû duïng voán cho vay nhôø öu theá veà nguoàn voán oån ñònh vaø laõi suaát haáp daãn. Do vaäy, dö nôï cuûa VCBHCM thôøi gian qua cuõng ñaõ coù söï taêng tröôûng ñaùng keå. 2.2.2.Veà taøi trôï voán tín duïng ngaân haøng cho neàn kinh teá: 2.2.2.1 Tình hình dö nôï tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM Baûng 3: Tình hình dö nôï tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM: Ñvt: tyû VNÑ Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 06/2005 1. Theo hình thaùi giaù trò 56.189 74.243 100.886 136.000 154.940 - Baèng VNÑ 39.555 52.450 67.902 88.320 102.340 - Baèng USD (quy VNÑ) 16.634 21.793 32.984 47.680 52.600 2. Theo thôøi haïn nôï 56.189 74.243 100.886 136.000 154.940 - Ngaén haïn 35.890 45.186 59.865 80.200 91.410 - Trung daøi haïn 20.299 29.057 41.021 55.800 63.530 Toång dö nôï cho vay 56.189 74.243 100.886 136.000 154.940 Tyû leä taêng tröôûng (%) 7,7 32,10 35,90 34,81 13,9 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Trong thôøi gian qua caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM tieáp tuïc taêng cöôøng caùc bieän phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng, ñaûm baûo nhu caàu voán cho moïi thaønh phaàn kinh teá, ñaëc bieät tyû troïng tín duïng cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù xu höôùng ngaøy caøng taêng. Trong 6 thaùng ñaàu 33 naêm, toác ñoä taêng tröôûng tín duïng cao hôn toác ñoä taêng nguoàn voán huy ñoäng. Qua baûng 3 coù theå thaáy, dö nôï tín duïng ñeán 30/06/2005 ñaït 154.940 tyû ñoàng, taêng 30,9% so vôùi cuøng kyø vaø taêng 13,9% so vôùi ñaàu naêm, trong ñoù tín duïng baèng VNÑ taêng nhanh hôn tín duïng ngoaïi teä. Dö nôï tín duïng baèng VNÑ ñaït 102.340 tyû ñoàng, taêng 34,8% so cuøng kyø vaø taêng 15,8% so vôùi ñaàu naêm. Dö nôï tín duïng baèng ngoaïi teä quy VNÑ laø 52.600 tyû ñoàng, chieám 33,9% toång dö nôï, taêng 25% so cuøng kyø vaø taêng 9,7% so vôùi ñaàu naêm. 2.2.2.2 Tình hình taøi trôï voán tín duïng ngaân haøng cho neàn kinh teá vaø cho caùc DNVVN taïi VCB-HCM Baûng 4: Soá dö nôï vay qua caùc naêm taïi VCB-HCM Ñvt: tyû VNÑ 2003 2004 06/2005 Chæ tieâu Taêng (%) Taêng (%) Doanh soá cho vay 24.587 37.650 53,13 20.926 (44,42) Doanh soá thu nôï 22.303 34.987 56,87 19.550 (44,12) Nôï quaù haïn 39,56 56,48 42,77 48,03 (14,96) Dö nôï 8440 11.150 32,11 12.545 12,51 + Ngaén haïn 4.894 6.382 30,40 7.633 19,60 + Trung daøi haïn 3.546 4.768 34,46 4.911 3,00 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Tình hình hoaït ñoäng tín duïng trong thôøi gian qua taïi VCBHCM coù nhöõng chuyeån bieán heát söùc roõ neùt theå hieän qua toác ñoä taêng tröôûng dö nôï haøng naêm vaø chaát löôïng tín duïng luoân ñöôïc ñaûm baûo töø ñoù goùp phaàn laøm thay ñoåi hình aûnh Vietcombank töø moät ngaân haøng chuyeân doanh thaønh moät ngaân haøng ña naêng. Vieäc môû roäng tín duïng khoâng noùng voäi maø gaén vôùi söï caûi thieän veà naêng löïc quaûn lyù ruûi ro tín duïng treân cô sôû xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho töøng khaùch haøng, ña daïng hoaù khaùch haøng theo höôùng taêng cöôøng cho vay caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, caùc doanh nghieäp saûn xuaát haøng xuaát khaåu, 34 DNVVN, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Taïi thôøi ñieåm cuoái naêm 2002, dö nôï nhoùm Doanh nghieäp nhaø nöôùc chieám gaàn 72,75% treân toång dö nôï, ñeán cuoái thaùng 06/2005 chæ coøn khoaûng 42%, tyû leä dö nôï coù taøi saûn ñaûm baûo trong toång dö nôï chieám 57%, tyû leä nôï quaù haïn ñöôïc khoâng cheá döôùi 1%. Beân caïnh ñoù coâng taùc quaûn lyù tín duïng ñöôïc tieán haønh baèng vieäc chuyeân moân hoaù caùc boä phaän. Ñoàng thôøi tieán haønh phaân loaïi, ñaùnh giaù xeáp haïng doanh nghieäp nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng ñöôïc toát hôn. Ngoaøi ra coâng taùc kieåm tra kieåm soaùt tín duïng ñöôïc tieán haønh chaët cheõ hôn ôû caùc giai ñoaïn tröôùc, trong vaø sau cho vay. Vôùi nhöõng ñònh höôùng ñuùng ñaén, möùc taêng tröôûng tín duïng bình quaân ñaït töø 25%-30%, trong ñoù tín duïng trung daøi haïn ñaõ taêng ñaùng keå vaø chieám khoaûng 42% trong toång dö nôï, tyû leä nôï quaù haïn trong möùc cho pheùp, nôï chôø xöû lyù, nôï khoanh ñaõ xöû lyù xong. Beân caïnh nhöõng keát quaû neâu treân, coâng taùc tín duïng coøn coù nhieàu haïn cheá nhaát ñònh nhö ñoäi nguõ caùn boä tín duïng coøn ít, ña soá coøn môùi chöa coù kinh nghieäm, vì vaäy trong thôøi gian tôùi caàn phaûi chuù yù vaø taäp trung ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä tín duïng, tieáp tuïc ñoåi môùi vaø hoaøn thieän moâ hình tín duïng, naâng cao coâng taùc quaûn trò ruûi ro tieán tôùi moâ hình hoaït ñoäng tín duïng theo chuaån möïc hieän ñaïi hôn. Coù theå thaáy, soá dö nôï vay cuûa VCBHCM qua caùc naêm ñaõ coù söï taêng tröôûng ñaùng keå. Vôùi chính saùch thaän troïng trong vieäc tìm ñaàu ra khaû thi ñeå söû duïng voán qua keânh tín duïng taêng cao hôn, tuy nhieân tyû leä cho vay so vôùi nguoàn voán taïi VCBHCM chæ giöõ ôû möùc 45%-50%. Nhìn chung dieãn bieán veà hoaït ñoäng tín duïng taïi VCBHCM hoaøn toaøn gioáng vôùi xu höôùng taêng tröôûng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM, ñoù laø dö nôï tín duïng baèng ngoaïi teä taêng nhanh hôn dö nôï baèng noäi teä, dö nôï trung daøi haïn taêng ñaùng keå so vôùi caùc naêm tröôùc. Rieâng ñoái vôùi VCBHCM hoaït ñoäng tín duïng taêng khaù cao, nhöng vaãn thaáp hôn so vôùi möùc taêng tröôûng chung cuûa ñòa baøn (35,5%). Tyû troïng söû duïng voán ñaàu tö tín duïng trong toång nguoàn voán taêng töø möùc 44% naêm 2003 leân 51% naêm 2004 do nhu caàu tín duïng taêng. Hoaït ñoäng tín duïng taøi trôï cho neàn kinh teá trong thôøi gian qua taïi VCBHCM tieáp tuïc 35 ñöôïc môû roäng vaø söï taêng tröôûng ñoù laø tích cöïc, bôûi leõ trong ñieàu kieän neàn kinh teá ñang phaùt trieån thì söï taêng tröôûng tín duïng laø hôïp lyù. Beân caïnh ñoù, VCBHCM tieáp tuïc thöïc hieän ña daïng hoaù khaùch haøng nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Cuï theå laø dö nôï tín duïng cuûa caùc Coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH taêng 77,6% so vôùi naêm 2003, DNTN taêng 60,1%, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 75%, caù theå taêng 92,4% so vôùi naêm 2003, tyû troïng dö nôï DNNN giaûm töø möùc 61% cuoái naêm 2003 xuoáng coøn 48% ôû naêm 2004 vaø ñeán 30/06/05 chæ coøn 45%, theå hieän ôû baûng sau: Baûng 5: Dö nôï phaân theo loaïi hình doanh nghieäp Ñvt: tyû VNÑ 2003 2004 Loaïi hình doanh nghieäp Dö nôï Tyû troïng Dö nôï Tyû troïng Taêng tröôûng DN quoác doanh 5.203 61,65% 5.355 48,03% 2,92% DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 875 10,37% 1.530 13,72% 74,86% Coâng ty coå phaàn, TNHH 1.811 21,46% 3.217 28,85% 77,64% DNTN, hôïp taùc xaõ, caù theå 551 6,53% 1.048 9,40% 90,20% Coäng 8.440 100% 11.15 0 100% 32,11% (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 03/2005) Nhaän xeùt: - Thöù nhaát, maëc duø nguoàn voán taêng tröôûng maïnh vaø lieân tuïc nhöng möùc ñaàu tö cuûa Ngaân haøng cho caùc toå chöùc kinh teá vaø daân cö khoâng taêng tröôûng töông öùng, tyû troïng cho vay cuûa VCBHCM chöa töông xöùng vôùi quy moâ taøi saûn. Thò phaàn cuûa VCBHCM chieám khoaûng 8-10% toång dö nôï treân ñòa baøn, trong ñoù nguoàn voán chieám 15%-17% toång nguoàn voán cuûa ñiaï baøn. Sau khi ñöôïc taêng voán baèng traùi phieáu vöøa roài, voán töï coù cuûa Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam laø 3.500 tyû ñoàng, möùc cho vay toái ña baèng 15% voán töï coù thì chæ baèng 525 tyû ñoàng cho moät khaùch haøng. Do vaäy, coù caùc döï aùn lôùn maø 36 VCBHCM khoâng theå tham gia heát, gaây trôû ngaïi khoâng nhoû cho Ngaân haøng vaø neàn kinh teá. Voán töï coù thaáp gaây aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán uy tín quoác teá cuûa Ngaân haøng veà ñoä an toaøn vaø laøm cho söùc caïnh tranh cuûa Ngaân haøng ñoái vôùi quoác teá yeáu. - Thöù hai, möùc an toaøn trong huy ñoäng vaø cho vay coøn thaáp, ñeå hoaït ñoäng theo nhöõng chuaån möïc an toaøn cuûa ngaân haøng thì theo thoâng leä quoác teá muoán huy ñoäng 12 ñoàng voán thì phaûi coù moät ñoàng voán töï coù vaø nhö vaäy möùc cho vay toái ña chæ coù theå laø 12 ñoàng. Nhö vaäy, moät ngaân haøng quoác doanh nhö Vietcombank Vieät Nam, coù soá voán 3500 tyû ñoàng thì toång soá cho vay ra cuûa toaøn heä thoáng chæ khoaûng 42.000 tyû ñoàng. Nhöng treân thöïc teá, caùc ngaân haøng ñaõ phaûi huy ñoäng vaø cho vay ra nhieàu hôn möùc naøy raát nhieàu. - Thöù ba, tyû troïng cho vay trung daøi haïn chöa cao do coøn haïn cheá veà nguoàn voán: maëc duø Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ môû ra moät soá nhöõng cô cheá nhöng ngöôøi daân chöa göûi tieàn daøi haïn nhieàu neân voán ñaàu tö phaùt trieån chöa nhieàu. Tieàn göûi coù kyø haïn treân 01 naêm taïi ngaân haøng hieän nay chæ chieám coù 20-25% toång nguoàn voán huy ñoäng (chuû yeáu laø tieàn göûi coù kyø haïn xoay quanh möùc 01 naêm, ít ngöôøi göûi voán kyø haïn 05 naêm). Trong khi ñoù caùc döï aùn vay ñeàu yeâu caàu phaûi cho vay daøi haïn. Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ cho pheùp caùc ngaân haøng thöông maïi chæ ñöôïc pheùp söû duïng 30-40% voán ngaén haïn ñaàu tö cho vay trung vaø daøi haïn. Möùc cho vay cao hôn nöõa thì seõ maát an toaøn vì khaû naêng thanh toaùn khoâng baûo ñaûm. Do ñoù, nhö coù theå thaáy trong Baûng döôùi ñaây, maëc duø dö nôï taïi VCBHCM ñaõ coù nhöõng chuyeån dòch theo höôùng taêng daàn tyû troïng cho vay trung daøi haïn (naêm 2001 laø 39%, naêm 2002 laø 42%, naêm 2003 laø 42%, naêm 2004 laø 42,76%) nhöng möùc taêng naøy vaãn chöa thöïc söï ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cuûa caùc doanh nghieäp. 37 Baûng 6: Dö nôï phaân theo keát caáu thôøi gian Dö nôï (tyû VNÑ) 2003 2004 Taêng tröôûng Cho vay ngaén haïn 4.894 6.382 30,40% Cho vay trung daøi haïn 3.545 4.768 34,47% Coäng 8.439 11.150 32,12% Dö nôï (tyû VNÑ) 2001 2002 Taêng tröôûng Cho vay ngaén haïn 1.673 3.481 108% Cho vay trung daøi haïn 1.077 2.507 133% Nôï quaù haïn (cuõ) 903 15 -98% Coäng 3.553 6.003 69% (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 03/2005) - Thöù tö, dö nôï taêng theo höôùng tích cöïc nhôø ña daïng hoùa ñoái töôïng khaùch haøng vaø caùc dòch vuï hoã trôï: maëc duø doanh nghieäp quoác doanh vaãn chieám tyû troïng lôùn nhaát trong cô caáu dö nôï, nhöng dö nôï caùc Coâng ty coå phaàn, traùch nhieäm höõu haïn, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ coù söï taêng tröôûng ñaùng keå. Ñieån hình töø naêm 2003 ñeán nay, baèng vieäc môû roäng ñoái töôïng tín duïng cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, cho vay caù nhaân, cho vay caùn boä coâng nhaân vieân cuõng nhö chuù troïng cho vay ñaàu tö trung daøi haïn theo chuû tröông chung cho hieän ñaïi hoùa coâng ngheä taïi caùc doanh nghieäp, neân dö nôï tín duïng coù möùc taêng tröôûng khaù lôùn. * Toùm laïi, do coøn haïn cheá veà nguoàn voán, nhaát laø voán daøi haïn neân tuy dö nôï ñaõ coù nhöõng söï taêng tröôûng nhaát ñònh nhöng chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Tuy nhieân moät ñieàu ñaùng ghi nhaän laø dö nôï tín duïng naêm 2004 cuûa VCBHCM ñaõ coù söï taêng tröôûng maïnh meõ, nguyeân nhaân chính töø chuû tröông ñaåy maïnh coâng taùc cho vay baèng caùc bieän phaùp nhö öu ñaõi veà laõi suaát, phí, môû roäng cho vay theo haïn möùc, chuû ñoäng tieáp thò khaùch haøng môùi, ñaëc bieät laø chuû tröông ña daïng hoùa khaùch haøng, maø trong ñoù coù goùp phaàn cuûa vieäc chuù troïng cho vay loaïi hình doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Ñaây cuõng chính laø moät ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi cuûa VCBHCM trong thôøi gian tôùi. 38 2.2.3. Muïc tieâu phaùt trieån cho vay DNVVN taïi VCB-HCM Vaán ñeà cho vay caùc DNVVN ôû nöôùc ta khoâng phaûi laø moät vaán ñeà môùi maø ñaõ coù nhieàu ngaân haøng, toå chöùc quan taâm ñeán vieäc phaùt trieån caùc doanh nghieäp naøy thoâng qua vieäc cho vay DNVVN nhö WB, UNIDO, IFC, … Vieäc phaùt trieån DNVVN raát ñöôïc Chính phuû coi troïng vôùi ñoäng thaùi thaønh laäp UÛy ban phaùt trieån SME (DNVVN), Quyõ baûo laõnh tín duïng cho DNVVN (theo Quyeát ñònh soá 193/2001/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû vaø thoâng tö höôùng daãn soá 42/2002/TT-BTC cuûa Boä Taøi chính), vì theá loaïi hình doanh nghieäp naøy seõ ñöôïc höôûng nhieàu öu ñaõi, hoã trôï phaùt trieån. Nhìn nhaän vai troø quan troïng vaø söï phaùt trieån cuûa Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong neàn kinh teá, Ban Laõnh ñaïo Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät nam ñaõ nhaän thöùc raèng phaùt trieån cho vay nhoùm khaùch haøng DNVVN laø moät noäi dung quan troïng cuûa chuû tröông taùi cô caáu Vietcombank nhaèm ña daïng hoùa khaùch haøng, ñoàng thôøi taïo cô sôû ñeå ña daïng hoùa saûn phaåm trong lónh vöïc tín duïng. Vaán ñeà naøy ñaõ naèm trong ñeà aùn taùi cô caáu caùc ngaân haøng thöông maïi ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ngaøy 05/10/2001. Vaø ñeå trieån khai vieäc cho vay DNVVN moät caùch hieäu quaû vaø an toaøn, VCB VN ñaõ thaønh laäp nhoùm coâng taùc chuyeân traùch phoái hôïp vôùi Tieåu ban phaùt trieån chi nhaùnh vaø saûn phaåm môùi ñeå nghieân cöùu xaây döïng ñeà aùn cho vay DNVVN. Vôùi caùc chính saùch hoã trôï cuûa Chính phuû vaø trieån voïng phaùt trieån DNVVN treân ñòa baøn thaønh phoá hieän nay thì nhu caàu voán cho caùc doanh nghieäp naøy laø raát lôùn vaø ñaây chính laø moät cô hoäi vaø chieán löôïc phaùt trieån cho VCB thôøi gian tôùi trong boái caûnh caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét vaø gia nhaäp kinh teá quoác teá. 2.2.3.1 Trieån voïng phaùt trieån DNVVN taïi TPHCM: Trong tieán trình phaùt trieån kinh teá cuûa mình, nhieàu quoác gia vaø vuøng laõnh thoå ñaõ cho thaáy söùc soáng vaø tính naêng ñoäng cuûa caùc DNVVN trong neàn kinh teá thò tröôøng. Chính hieäu quaû cuûa caùc doanh nghieäp naøy ñaõ goùp phaàn quan troïng taïo neân söùc maïnh kinh teá cuûa caùc quoác gia phaùt trieån laãn caùc nöôùc 39 môùi coâng nghieäp hoùa. Baûn thaân cô caáu kinh teá cuûa nöôùc ta cuõng coù nhieàu ñieåm thích hôïp cho söï phaùt trieån cuûa DNVVN: haàu heát caùc ngaønh coù lôïi theá caïnh tranh cuûa nöôùc ta nhö may, cheá bieán löông thöïc, myõ ngheä, … ñeàu laø nhöõng ngaønh ít coù lôïi ích veà quy moâ. Khoâng chæ phuø hôïp vôùi baûn thaân cô caáu kinh teá cuûa ñaát nöôùc, söï phaùt trieån DNVVN cuõng nhaän ñöôïc söï quan taâm ñaëc bieät cuûa caùc Toå chöùc tieàn teä theá giôùi, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam. Theo ñoù, DNVVN ñöôïc coi laø nhöõng teá baøo kinh teá coù khaû naêng phaùt huy söùc maïnh töø nhöõng nguoàn löïc nhoû, laø nhöõng doanh nghieäp thích hôïp cho vieäc phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï, laø moät trong nhöõng ñieàu kieän raát quan troïng ñeå thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Qua ñoù, chính caùc doanh nghieäp naøy cuõng daàn daàn tieáp caän ñöôïc heä thoáng coâng ngheä hieän ñaïi cuûa theá giôùi vaø goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån chung cuûa kinh teá ñaát nöôùc. Chính phuû khuyeán khích caùc DNVVN phaùt trieån hình thöùc thaàu phuï coâng nghieäp, taêng cöôøng söï lieân keát giöõa caùc DNVVN vôùi doanh nghieäp khaùc vaø hôïp taùc saûn xuaát saûn phaåm, saûn xuaát linh kieän, phuï kieän, phuï tuøng, nhaän thaàu xaây döïng... nhaèm thuùc ñaåy chuyeån giao coâng ngheä, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Taïi TPHCM, laø nôi taäp trung nhieàu khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, coù moät neàn kinh teá naêng ñoäng, caùc chính saùch kinh teá töông ñoái linh hoaït, chính laø moät ñòa ñieåm thuaän lôïi cho vieäc hình thaønh caùc doanh nghieäp môùi, nhaát laø caùc DNVVN. Do vaäy, trong töông lai, cuøng vôùi xu theá phaùt trieån chung cuûa ñaát nöôùc, cuøng söï quan taâm vaø hoã trôï cuûa Chính phuû, DNVVN seõ ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ caû veà soá löôïng cuõng nhö nhöõng ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá TPHCM noùi rieâng vaø neàn kinh teá caû nöôùc noùi chung. Xuaát phaùt töø chuû tröông chung cuûa Nhaø nöôùc khuyeán khích phaùt trieån kinh teá, trong ñoù ñaëc bieät laø vieäc phaùt trieån khu vöïc kinh teá coù nguoàn voán nhoû, moâi tröôøng chính saùch trong thôøi gian qua ñöôïc caûi caùch theo höôùng ngaøy caøng thuaän lôïi. Ñaùng chuù yù laø vieäc thoâng qua vaø trieån khai Luaät doanh nghieäp naêm 2000 vaø caùc caûi caùch lieân quan ñeán thuû tuïc haûi quan, thueá, … 40 Taùc ñoäng cuûa caùc bieän phaùp caûi caùch naøy raát roõ reät. Nhö coù theå thaáy trong baûng döôùi ñaây, toác ñoä phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp naêm 2002 - 2003 coù söï taêng tröôûng maïnh meõ. Theo Trung taâm thoâng tin doanh nghieäp cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, keå töø khi Luaät Doanh nghieäp coù hieäu löïc vaøo ñaàu naêm 2000, soá löôïng doanh nghieäp ñaêng kyù thaønh laäp môùi cho ñeán heát thaùng 06 naêm 2005 nhieàu hôn gaáp hai laàn soá löôïng doanh nghieäp thaønh laäp trong voøng 10 naêm tröôùc ñoù, naâng toång soá doanh nghieäp taïi Vieät Nam leân khoaûng 139.849 doanh nghieäp (theo ñoù soá löôïng doanh nghieäp ñaêng kyù kinh doanh 6 thaùng ñaàu naêm 2005 laø 19.056 doanh nghieäp vôùi soá voán hôn 51.726 tyû ñoàng). Toác ñoä taêng tröôûng trong 2 naêm vöøa qua laø 20% ñoái vôùi soá doanh nghieäp vaø 22% ñoái vôùi soá voán ñaêng kyù. Haàu heát caùc tænh ñeàu coù söï taêng tröôûng naøy nhöng Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø nôi coù soá löôïng doanh nghieäp vaø soá voán ñaêng kyù lôùn nhaát. Baûng 7: Tình hình phaùt trieån doanh nghieäp môùi taïi TPHCM Soá doanh nghieäp ñaêng kyù Voán ñaêng kyù (tyû ñoàng) Taêng tröôûng Naêm 2001 9.403 15.227 Naêm 2002 10.215 16.734 8.64% 9.90% Naêm 2003 11.694 19.328 14.48% 15.50% Naêm 2004 13.416 21.776 14.73% 12.67% 06/2005 10.295 17.399 (Nguoàn: www.dpi.hochiminhcity.gov.vn) Theo soá lieäu ñieàu tra cuûa MPDF (Chöông trình phaùt trieån döï aùn Mekong) thì trong toång soá caùc doanh nghieäp ñaêng kyù thaønh laäp môùi, chieám 98% laø caùc doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø nhoû. Veà hình thöùc sôû höõu, soá löôïng doanh nghieäp phaùt trieån maïnh nhaát laø loaïi hình Coâng ty TNHH, Coâng ty Coå phaàn vaø Doanh nghieäp tö nhaân. Theo ñoù, tyû leä caùc loaïi hình doanh nghieäp ñaêng kyù kinh doanh 6 thaùng ñaàu naêm 2005 coù söï thay ñoåi so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Loaïi hình DNTN vaø DNNN ñaêng kyù kinh doanh giaûm trong khi tyû leä caùc loaïi hình khaùc ñeàu taêng, trong ñoù loaïi hình Coâng ty TNHH coù tyû leä taêng cao nhaát: ñaït 212,7% veà soá löôïng vaø 325% veà voán ñaêng kyù; tieáp theo laø loaïi 41 hình Coâng ty coå phaàn ñaït 131,3% veà soá löôïng vaø 157,7% veà voán ñaêng kyù. Rieâng taïi TPHCM soá löôïng theå hieän ôû baûng sau: Baûng 8: Soá löôïng Cty TNHH, coå phaàn vaø DNTN ñaêng kyù kinh doanh qua caùc naêm taïi TPHCM Loaïi hình doanh nghieäp 2002 2003 2004 06-2005 Coâng ty Coå phaàn, Coâng ty TNHH 8.476 9.705 11.50 3 8.985 Doanh nghieäp tö nhaân 1.577 1.723 1.619 1.170 (Nguoàn: www.dpi.hochiminhcity.gov.vn) Vôùi söï taêng tröôûng maïnh meõ nhö treân, caùc DNVVN ñaõ ñoùng goùp khoâng nhoû vaøo neàn kinh teá. Haøng naêm, caùc DNVVN ñaõ ñoùng goùp 30 - 35% GDP vaø hôn 32% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp. Qua caùc soá lieäu treân cho thaáy, caùc DNVVN ngaøy caøng gia taêng vaø phaùt trieån khoâng chæ veà soá löôïng maø coøn coù taàm quan troïng lôùn ñoái vôùi neàn kinh teá, khi maø nöôùc ta vôùi neàn kinh teá coøn ngheøo naøn laïc haäu thì ñaây vaãn laø moät khu vöïc kinh teá coù khaû naêng phaùt trieån nhieàu nhaát. Tieàm naêng veà nguoàn löïc cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá naøy laø raát lôùn. Roõ raøng, vôùi soá löôïng phaùt trieån nhanh nhö vaäy thì nhu caàu veà tín duïng cuûa DNVVN laø seõ raát lôùn. Ñaây thöïc söï laø cô hoäi cho caùc ngaân haøng, khoâng chæ trong thôøi gian hieän taïi maø seõ coøn phaùt trieån maïnh trong nhieàu naêm tôùi. Theo soá lieäu ñieàu tra do Vieän Kinh teá hoïc thöïc hieän gaàn ñaây trong phaïm vi ngaønh deät may, caùc DNVVN ñang coù nhu caàu raát lôùn veà tín duïng ngaân haøng. Trong soá caùc yeáu toá quan troïng nhaát ñoái vôùi doanh nghieäp, thieáu voán chieám tôùi 38,7%. Trong khi ñoù, tyû leä DNVVN ngoaøi quoác doanh hieän ñaõ coù quan heä tín duïng ngaân haøng chöa cao. Baûng 9: Tyû leä caùc DNVVN ngoaøi quoác doanh vay voán ngaân haøng: Toå chöùc tín duïng Voán ñaàu tö Voán löu ñoäng Caùc Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh 17% 21% Caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn 4% 20% Coäng 21% 41% 42 (Nguoàn: Vieän Kinh teá hoïc) Nhö coù theå thaáy trong baûng treân, chæ coù khoaûng 21% DNVVN ngoaøi quoác doanh vay ñöôïc voán ñeå ñaàu tö daøi haïn, vaø khoaûng 41% vay ñöôïc voán löu ñoäng. Ña soá caùc doanh nghieäp coøn laïi phaûi döïa vaøo caùc nguoàn raát haïn cheá nhö: lôïi nhuaän giöõ laïi, huy ñoäng töø coâng nhaân vieân, vay cuûa baïn beø, … Maëc duø ñaây laø soá lieäu ñieàu tra trong phaïm vi ngaønh deät may, nhöng cuõng coù theå nhaän ñònh raèng phaàn lôùn caùc DNVVN ngoaøi quoác doanh chöa nhaän ñöôïc dòch vuï caáp tín duïng cuûa ngaân haøng. Coù theå coù nhieàu lyù do khaùc nhau nhöng ñaây chính laø cô hoäi môû roäng kinh doanh cho caùc ngaân haøng. 2.3.3.2 Tình hình caïnh tranh veà ñoái töôïng khaùch haøng cuûa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn thaønh phoá: Coù theå noùi trong söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét vaø khoác lieät trong heä thoáng ngaân haøng, giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi, quoác doanh vôùi coå phaàn vaø ngay trong chính caùc ngaân haøng quoác doanh vôùi nhau thì vieäc phaùt trieån cho vay DNVVN coù moät yù nghóa raát quan troïng ñoái vôùi VCBHCM. Hieän nay, caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam coøn khaù ít do moät soá chính saùch coøn haïn cheá söï tham gia cuûa caùc ñoái töôïng naøy trong thò tröôøng taøi chính nhöng caùc ngaân haøng naøy ñang chieám thò phaàn tín duïng ngaøy caøng cao. Vôùi xu theá hoäi nhaäp trong töông lai, caùc chính saùch ñöôïc môû roäng thoâng thoaùng hôn thì khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù tieàm löïc maïnh veà taøi chính, phöông phaùp laøm vieäc hieän ñaïi, khoa hoïc vaø linh hoaït hôn thì vieäc caïnh tranh ñeå chieám giöõ thò phaàn laø heát söùc khoù khaên. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû phaàn phaân tích ñònh tính veà tình tình tín duïng cuûa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn thaønh phoá, caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hieän nay chuû yeáu taøi trôï cho caùc döï aùn lôùn, chöa quan taâm nhieàu ñeán vieäc taøi trôï cho caùc DNVVN vì hoï thaáy khaû naêng ruûi ro cao, khoaûn taøi trôï nhoû, chi phí lôùn, 43 keùm hieäu quaû. Ñôn cöû maëc duø Citibank coù toå chöùc hoäi thaûo vaø ñöa ra cam keát taøi trôï voán cho DNVVN nhöng cho ñeán nay soá döï aùn ñöôïc taøi trôï raát ít. Trong khi ñoù, caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn chuû yeáu cho vay caù nhaân vaø caùc doanh nghieäp coù quy moâ nhoû, laø nôi maø caùc DNVVN nghó ñeán tröôùc tieân khi coù nhu caàu vay voán. Tuy nhieân, caùc ngaân haøng coå phaàn keùm caïnh tranh hôn caùc ngaân haøng quoác doanh veà nguoàn voán (bò haïn cheá ñoái vôùi khoaûn cho vay coù giaù trò lôùn vì bò khoáng cheá veà tyû leä cho vay toái ña treân voán töï coù), khaû naêng quaûn lyù vaø laõi suaát, nhaát laø vôùi caùc khoaûn taøi trôï daøi haïn. Do vaäy, nhìn chung, taøi trôï voán tín duïng cho caùc DNVVN ñeán nay vaãn coøn laø moät thò tröôøng môû, cô hoäi cho caùc ngaân haøng tieáp caän vaø phaùt trieån cho vay vôùi loaïi hình doanh nghieäp ñang ngaøy caøng phaùt trieån naøy. Hôn nöõa, ñoái töôïng cho vay chuû yeáu cuûa VCB HCM tröôùc nay laø caùc doanh nghieäp quoác doanh, ñaõ daàn boäc loä nhöõng yeáu keùm cuûa mình, caùc doanh nghieäp naøy ñang ngaøy caøng trôû neân naëng neà hôn so vôùi söï vaän ñoäng phaùt trieån lieân tuïc vaø khoâng ngöøng cuûa neàn kinh teá. Vôùi moät boä maùy coàng keành, cô cheá thuû tuïc coøn phöùc taïp, caùc doanh nghieäp quoác doanh chaäm thích öùng vôùi moâi tröôøng môùi, nhaát laø trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá, ñoøi hoûi söï nhanh nhaïy, ñoåi môùi, saùng taïo ñeå taêng söùc caïnh tranh treân thò tröôøng. Trong khi ñoù, haàu heát caùc doanh nghieäp quoác doanh vay voán ngaân haøng ñeàu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo. Vieäc taäp trung voán taøi trôï chæ cho caùc doanh nghieäp quoác doanh seõ laøm giaûm ñi tính hieäu quaû vaø an toaøn cuûa coâng taùc söû duïng voán vaø laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Môû roäng ñoái töôïng khaùch haøng beân caïnh caùc doanh nghieäp quoác doanh, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû seõ laø moät höôùng phaùt trieån laâu daøi cho söï taêng tröôûng tín duïng vaø ña daïng hoùa ruûi ro cuûa ngaân haøng. Cuoái cuøng, trong ñieàu kieän maø thò tröôøng taøi chính nöôùc ta chöa phaùt trieån (maëc duø thò tröôøng chöùng khoaùùn ñaõ ra ñôøi nhöng chöa ñem laïi hieäu quaû veà vaán ñeà huy ñoâïng voán cho doanh nghieäp nhö treân theá giôùi), caùc keânh huy ñoäng voán cuûa doanh nghieäp phaàn lôùn coøn phuï thuoäc vaøo ngaân haøng. Do vaäy, vôùi tieàm naêng phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc DNVVN thì ñaây seõ laø moät thò phaàn quan troïng, coù yù nghóa chieán löôïc maø VCB HCM ñang höôùng tôùi, vöøa ñaùp öùng 44 nhu caàu voán cho söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, vöøa taêng söùc caïnh tranh cuûa baûn thaân ngaân haøng treân thò tröôøng taøi chính. 2.2.4. Thöïc traïng cho vay DNVVN taïi VCBHCM: Vôùi muïc tieâu phaùt trieån cho vay DNVVN nhö treân, VCB VN ñaõ thaønh laäp quyõ cho vay DNVVN vôùi soá tieàn cho vay leân ñeán 500 tyû ñoàng vaø moät soá chính saùch cho vay rieâng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc khoái naøy. Rieâng taïi VCB HCM, töø naêm 2001 cuõng ñaõ thaønh laäp moät Boä phaän phuï traùch cho vay DNVVN taïi Phoøng tín duïng vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû ñaùng chuù yù caû veà naâng cao soá löôïng doanh nghieäp cho vay laãn doanh soá cho vay ñoái töôïng naøy. Baûng 10: Soá löôïng DNVVN theo loaïi hình doanh nghieäp vaø theo dö nôï taïi VCBHCM: Ñvt: trieäu VNÑ; USD. Dö nôï Soá löôïng doanh nghieäp Naêm VNÑ USD DNNN CP- TNHH DNTN Nöôùc ngoaøi Toång 2001 89.082 3.619.000 10 31 4 1 46 2002 352.909 13.224.000 15 69 11 3 98 2003 533.238 30.961.969 23 137 77 3 240 2004 1.457.019 54.850.975 26 329 53 9 417 06/2005 1.191.527 91.245.292 22 384 65 12 483 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Nhaän thöùc ñöôïc vai troø quan troïng vaø söï phaùt trieån cuûa DNVVN trong neàn kinh teá, thöïc hieän chuû tröông ña daïng hoùa khaùch haøng, naêm 2002 laø naêm ñaàu VCBHCM ñaõ phaùt huy hieäu quaû cho vay ñoái töôïng naøy, vôùi soá löôïng DNVVN coù quan heä vay voán taêng theâm (quan heä môùi) trong naêm 2002 laø 98 doanh nghieäp, gaáp hai laàn soá löôïng DNVVN cuûa naêm 2001 (taêng 179%), caùc doanh nghieäp naøy hoaït ñoäng trong moïi ngaønh ngheà, töø thöông maïi, saûn xuaát, xuaát nhaäp khaåu ñeán du lòch, dòch vuï, coâng ty taøi chính, … Ñeán thaùng 06/05 toång 45 soá DNVVN coù quan heä tín duïng vôùi VCBHCM ñaõ leân ñeán con soá 483 doanh nghieäp, chieám tyû troïng nhieàu nhaát laø caùc Coâng ty coå phaàn, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn (79,5%). Ñaùng chuù yù laø trong ñoù, soá löôïng caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh taêng nhieàu nhaát, khoâng chæ caùc Coâng ty coå phaàn, Coâng ty TNHH (tyû troïng 69,8%) maø caû caùc doanh nghieäp tö nhaân (tyû troïng 13,46%) vaø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (tyû troïng 2,48%). Ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi thöïc teá phaùt trieån cuûa caùc DNVVN hieän nay phaàn lôùn laø caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, nhöng noù cuõng phaàn naøo cho thaáy söï môû roäng ñoái töôïng khaùch haøng cuûa ngaân haøng, ngoaøi nhöõng khaùch haøng truyeàn thoáng. Tuy nhieân, do tieâu chí phaân loaïi DNVVN laø doanh nghieäp coù voán döôùi 10 tyû ñoàng hoaëc lao ñoäng döôùi 300 ngöôøi neân vieäc saép xeáp moät soá doanh nghieäp vaøo danh saùch naøy chöa thaät söï chính xaùc vôùi yù nghóa "nhoû vaø vöøa" cuûa moät doanh nghieäp, nhaát laø vôùi caùc doanh nghieäp quoác doanh. Vì moät soá doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc thöông maïi hoaëc dòch vuï, coù soá voán khaù lôùn, treân 10 tyû ñoàng, doanh soá hoaït ñoäng haøng naêm leân ñeán haøng ngaøn tyû ñoàng, nhöng do ñaëc thuø kinh doanh neân lao ñoäng khoâng nhieàu vaãn ñöôïc xeáp vaøo loaïi hình DNVVN. Do vaäy, neáu loaïi caùc doanh nghieäp naøy ra khoûi danh saùch DNVVN taïi VCBHCM thì soá löôïng DNVVN quoác doanh phaûi giaûm moät phaàn ba vaø khoâng coøn DNVVN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi naøo. Baûng 11: Dö nôï cho vay DNVVN theo loaïi hình doanh nghieäp taïi VCBHCM: Dö nôï (trieäu ñoàng) 2004 Tyû troïng (%) DN Nhaø nöôùc 288.149 12,42% Cty coå phaàn, TNHH 1.872.839 80,71% DN tö nhaân, cô sôû kinh doanh, hôïp taùc xaõ 73.822 3,18% DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 85.507 3,69% Coäng 2.320.317 100% (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 03/2005) Dö nôï cho vay DNVVN taïi VCBHCM naêm 2004 ñaõ coù söï taêng tröôûng maïnh so vôùi caùc naêm tröôùc. Dö nôï cuûa Coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH cuõng chieám tyû cao nhaát trong toång dö nôï cho vay DNVVN (80,71%) töông xöùng vôùi 46 tyû troïng veà soá löôïng doanh nghieäp. Ñieàu naøy cho thaáy öu theá cuûa ñoái töôïng naøy trong DNVVN vaø cuõng cho thaáy söï quan taâm vaø bình ñaúng cuûa VCBHCM cho loaïi hình DNVVN naøy. Tyû troïng cho vay DNVVN trong toång dö nôï cuõng taêng qua caùc naêm (naêm 2001 laø 8%, naêm 2002 laø 12%, naêm 2003 laø 16% vaø naêm 2004 tyû leä naøy laø 20,81%). Baûng 12: Dö nôï cho vay DNVVN theo keát caáu thôøi gian cho vay: Dö nôï (tyû VNÑ) 2004 06/2005 Taêng giaûm (%) Dö nôï ngaén haïn 1.992 2.110 5,9 Dö nôï trung daøi haïn 328 527 60,7 Coäng 2.320 2.637 13,7 (Nguoàn: Taïp chí VCBHCM soá thaùng 07/2005) Neáu xeùt dö nôï vay theo keát caáu veà thôøi gian cho vay thì tyû leä cho vay trung daøi haïn coøn khaù thaáp so vôùi cho vay ngaén haïn (chæ chieám khoaûng 20% toång dö nôï). Ñaây cuõng laø moät haïn cheá chung trong hoaït ñoäng cho vay cuûa VCBHCM. Tuy nhieân, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû treân laø caû moät söï phaán ñaáu khoâng ngöøng cuûa VCBHCM, baét nguoàn töø nhöõng nhaân toá sau: - Veà chuû tröông: vieäc ñaåy maïnh cho vay DNVVN ñaõ ñöôïc söï quan taâm vaø chæ ñaïo saâu saùt cuûa Ban Giaùm Ñoác VCBHCM (caùc naêm tröôùc ñoái töôïng khaùch haøng chính cuûa VCBHCM chæ laø caùc doanh nghieäp quoác doanh, caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh vaø caùc DNVVN chöa ñöôïc quan taâm nhieàu). Do vaäy, soá löôïng vaø dö nôï cuûa caùc DNVVN naêm 2004 ñaõ taêng leân ñaùng keå. - Veà toå chöùc: ñaõ thaønh laäp moät tieåu ban phuï traùch cho vay DNVVN taïi Phoøng Tín duïng vaø hieän ñang ñöôïc theo doõi chung vôùi boä phaän phuï traùch doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. Ngoaøi ra, töø naêm 2002 VCBHCM ñaõ môû roäng theâm maïng löôùi caùc chi nhaùnh caáp 2 taïi caùc quaän trong thaønh phoá, ngoaøi muïc tieâu thuï huùt nguoàn voán trong ñòa baøn daân cö coøn coù theâm muïc tieâu quan troïng laø ñaåy maïnh tieáp caän cho vay DNVVN. Ñaây laø moät chuû tröông ñuùng ñaén 47 cuûa VCBHCM trong boái caûnh caïnh tranh gay gaét giöõa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn hieän nay. - Veà coâng taùc tieáp thò vaø coâng taùc khaùch haøng: VCBHCM ñang ngaøy caøng quan taâm nhieàu hôn ñeán coâng taùc tieáp thò vaø chaêm soùc khaùch haøng, cuõng nhö ñaët ra caùc chöông trình hoã trôï doanh nghieäp vôùi phöông chaâm "luoân mang ñeán söï thaønh ñaït cho khaùch haøng". Rieâng ñoái vôùi caùc DNVVN, VCBHCM ñaõ phoái hôïp cuøng caùc toå chöùc hoã trôï DNVVN toå chöùc caùc buoåi hoäi thaûo giôùi thieäu veà ngaân haøng, giaûi ñaùp thaéc maéc cuõng nhö laéng nghe caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc DNVVN coù quan taâm ñeán nguoàn taøi trôï töø phía ngaân haøng. Beân caïnh ñoù, VCBHCM cuõng thöôøng xuyeân tìm hieåu theâm thoâng tin töø caùc toå chöùc kinh teá khaùc nhö Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö, Ban quaûn lyù caùc Khu cheá xuaát - Khu coâng nghieäp laø nôi thöôøng coù thoâng tin veà caùc doanh nghieäp môùi hình thaønh (maø phaàn lôùn laø caùc DNVVN) vaø caùc döï aùn ñaàu tö, töø ñoù leân chöông trình tieáp xuùc, giôùi thieäu vaø tö vaán cho caùc khaùch haøng tieàm naêng. - Veà cô cheá, cheá ñoä cho vay: caùc quy ñònh chung veà tín duïng ngaøy caøng thoâng thoaùng vaø roõ raøng hôn theo höôùng trao quyeàn töï chuû vaø töï chòu traùch nhieäm cho ngaân haøng. Ñaëc bieät laø cô cheá ñònh giaù taøi saûn ñaûm baûo cuõng ñöôïc nôùi loûng, taïo ñieàu kieän cho caùc toå chöùc tín duïng xem xeùt vieäc cho vay coù taøi saûn ñaûm baûo moät caùch hôïp lyù hôn. - Laõi suaát: baèng caùch thu huùt nguoàn voán huy ñoäng trong caùc toå chöùc kinh teá vaø daân cö neân chi phí voán cuûa VCBHCM töông ñoái coù lôïi theá, töø ñoù taïo neân khung laõi suaát cho vay khaù haáp daãn, gaàn nhö toát nhaát treân ñòa baøn (caû veà VND vaø USD). Coù theå noùi raèng, caùc DNVVN thöôøng khoâng phaøn naøn veà laõi suaát cho vay cuûa VCBHCM neân coù theå cho vay theo laõi suaát coâng boá maø khoâng caàn phaûi öu ñaõi gì theâm. - Con ngöôøi: ñöôïc söï quan taâm vaø chæ ñaïo cuûa Laõnh Ñaïo Ngaân haøng, toaøn theå nhaân vieân VCBHCM noùi chung vaø nhaân vieân Phoøng tín duïng noùi rieâng ñaõ coù söï phoái hôïp vôùi nhau ñeå cuøng hoaøn thaønh toát coâng vieäc ñöôïc giao, ñuùng vôùi phöông chaâm "mang laïi söï thaønh ñaït cho khaùch haøng". 48 2.2.5. Nhöõng khoù khaên vöôùng maéc trong cho vay DNVVN taïi VCBHCM: Maëc duø ñaõ ñaït ñöïôïc nhöõng thaønh quaû ñaùng khích leä trong coâng taùc cho vay DNVVN taïi VCBHCM thôøi gian qua nhöng do ñaây laø moät chuû tröông môùi cuûa Ngaân haøng neân vieäc thöïc hieän trong nhöõng naêm ñaàu khoâng khoûi coøn coù nhöõng khoù khaên baát caäp. Thöïc teá qua caùc soá lieäu phaân tích ôû treân, coù theå thaáy maëc duø dö nôï cho vay DNVVN taïi VCBHCM ñaõ coù söï taêng tröôûng ñaùng keå töø naêm 2001 nhöng tyû troïng dö nôï cho vay DNVVN coøn khaù thaáp, chæ chieám 20,81% toång dö nôï vay taïi VCBHCM vaøo naêm 2004. So vôùi tieàm naêng phaùt trieån cuûa caùc DNVVN thì möùc taêng tröôûng chöa töông xöùng. Vaán ñeà naøy phaûi ñöôïc nhìn nhaän töø caû hai phía, Ngaân haøng vaø doanh nghieäp. - Ñoái vôùi Doanh nghieäp: vaãn coù taâm lyù caùc Ngaân haøng quoác doanh chæ cho vay caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc, caùc khoaûn vay lôùn, thuû tuïc khoù khaên vaø thaùi ñoä phuïc vuï theo kieåu haønh chính. Do vaäy, hoï luoân cho raèng baûn thaân doanh nghieäp laø moät doanh nghieäp nhoû neân khoâng ñöôïc sö quan taâm ñuùng möùc töø phía ngaân haøng - nhaát laø moät ngaân haøng quoác doanh. Hoï thöôøng tìm ñeán caùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, nôi maø taïi ñaây hoï ñöôïc giaûi quyeát nhu caàu vay moät caùch thoâng thoaùng hôn. Ví duï, taøi saûn ñaûm baûo coù theå laø ñoäng saûn (nhö xe hôi, maùy moùc thieát bò), coå phieáu, … laø nhöõng taøi saûn maø caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ít khi vaø coøn haïn cheá khi nhaän laø taøi saûn ñaûm baûo. - Ñoái vôùi VCBHCM: do caû nguyeân nhaân chuû quan vaø khaùch quan, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vaãn chöa trôû thaønh ñoái töôïng chính cuûa ngaân haøng. Veà khaùch quan, baûn thaân caùc DNVVN chöa coù moät söï quaûn lyù taøi chính chaët cheõ khieán cho vieäc thaåm ñònh hoà sô cuûa caùc ñoái töôïng naøy töông ñoái khoù khaên. Chính phuû ñaõ ñeà ra nhöõng chöông trình hoã trôï cho Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû tröïc tieáp vaø giaùn tieáp qua caùc toå chöùc taøi chính, nhöng cho ñeán nay vaãn chöa coù moät chöông trình hay moät höôùng daãn cuï theå naøo veà söï öu ñaõi rieâng cho caùc DNVVN naøy. Veà chuû quan, maëc duø veà chuû tröông chung cuûa Nhaø 49 nöôùc vaø Chính phuû thì khoâng coù söï phaân bieät naøo giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, nhöng treân thöïc teá vaãn coøn nhöõng söï phaân bieät cuûa caùc cô quan haønh chính ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, daãn ñeán taâm lyù ngaïi cho vay ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá naøy. Nhìn chung, treân goùc ñoä cuûa ngaân haøng thì vieäc cho vay DNVVN taïi VCBHCM chöa ñaït keát quaû cao xuaát phaùt töø hai nguyeân nhaân chính: - Caùc DNVVN chöa ñaùp öùng ñuû caùc quy ñònh veà tín duïng ñeå ñöôïc taøi trôï voán töông öùng vôùi nh