Luận văn Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm trên sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU QUY LUẬT THAY ĐỔI GIÁ CỦA CÁC CỔ PHIẾU THUỘC NGÀNH HÀNG THỰC PHẨM TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện TS. TRƯƠNG ĐÔNG LỘC LÊ TRƯƠNG LINH THOẠI Mã số SV: 4054275. Lớp: Kinh tế nông nghiệp. Khóa: 31. CẦN THƠ – 2009 LỜI CẢM TẠ Trong quá trình thực hiện đề tài, em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy Trương Đông Lộc. Em xin chân thành cảm ơn thầy đã tận tình chỉ dẫn để em hoàn thành đề tài này. Kính chúc thầy cùng gia đình sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt. Cuối cùng, em xin gởi lời cảm ơn chân thành của mình đến tất cả các thầy cô của trường Đại Học Cần Thơ, nhất là các thầy cô khoa Kinh Tế - Quản Trị Kinh Doanh cùng các bạn học đã giúp đỡ em trong quá trình thực hiện đề tài cũng như trong suốt 4 năm học tại trường. Kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe. Chúc các bạn gặt hái được nhiều thành công. Cần thơ, ngày 28 tháng 04 năm 2009. Sinh viên thực hiện Lê Trương Linh Thoại. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, ngày 28 tháng 04 năm 2009. Sinh viên thực hiện Lê Trương Linh Thoại. NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày tháng năm 2009. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày tháng năm 2009. Giáo viên hướng dẫn TS. Trương Đông Lộc. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày tháng năm 2009. Giáo viên phản biện. DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Kết quả chạy mô hình OLS của cổ phiếu AGF............................................30 Bảng 2: Kết quả chạy mô hình GARCH của cổ phiếu AGF ....................................31 Bảng 3: Kết quả chạy mô hình OLS của cổ phiếu BBC............................................33 Bảng 4: Kết quả chạy mô hình GARCH của cổ phiếu BBC .....................................34 Bảng 5: Kết quả chạy mô hình OLS của cổ phiếu CAN ...........................................36 Bảng 6: Kết quả chạy mô hình GARCH của cổ phiếu CAN.....................................37 Bảng 7: Kết quả chạy mô hình OLS của cổ phiếu NKD ...........................................39 Bảng 8: Kết quả chạy mô hình GARCH của cổ phiếu NKD ....................................40 Bảng 9: Kết quả chạy mô hình OLS của cổ phiếu VNM ..........................................42 Bảng 10: Kết quả chạy mô hình GARCH của cổ phiếu VNM ..................................43 Bảng 11: Tóm tắt kết quả nghiên cứu........................................................................44 DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Sơ đồ tổ chức Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM .....................................22 Hình 2: Biểu đồ giá cổ phiếu AGF ............................................................................29 Hình 3: Biểu đồ giá cổ phiếu BBC ............................................................................32 Hình 4: Biểu đồ giá cổ phiếu CAN............................................................................35 Hình 5: Biểu đồ giá cổ phiếu NKD ...........................................................................38 Hình 6: Biểu đồ giá cổ phiếu VNM ...........................................................................41 MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU ...........................................................................................1 1.1. Sự cần thiết của đề tài ...........................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu chung.............................................................................................2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................2 1.3. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................2 1.3.1. Không gian ...................................................................................................2 1.3.2. Thời gian ......................................................................................................2 1.4. Cấu trúc của luận văn............................................................................................2 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......3 2.1. Phương pháp luận .................................................................................................3 2.1.1. Một số khái niệm..........................................................................................3 2.1.2. Các chỉ số thường gặp ..................................................................................5 2.2. Lược khảo tài liệu .................................................................................................7 2.3. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................7 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu .......................................................................7 2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu .....................................................................7 Chương 3: TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM VÀ CÁC CỔ PHIẾU ĐƯỢC NGHIÊN CỨU .....................................10 3.1. Tổng quan TTCK Việt Nam ...............................................................................10 3.1.1. Sự ra đời của TTCK Việt Nam ..................................................................10 3.1.2. Chức năng cơ bản của TTCK.....................................................................11 3.1.3. Các chủ thể tham gia TTCK.......................................................................12 3.1.4. Các nguyên tắc hoạt động cơ bản của TTCK Việt Nam ............................15 3.1.5. Cấu trúc TTCK...........................................................................................16 3.2. Sở giao dịch chứng khoán TPHCM ....................................................................17 3.2.1 Quyền hạn và nghĩa vụ................................................................................17 3.2.2. Quá trình hình thành và phát triển..............................................................19 3.2.3. Điều kiện công ty cổ phần được niêm yết cổ phiếu trên SGDCK thành phố Hồ Chí Minh.............................................................................23 3.3. Tổng quan các cổ phiếu được nghiên cứu trong đề tài .......................................23 3.3.1. Cổ phiếu AGF ............................................................................................23 3.3.2. Cổ phiếu BBC ............................................................................................24 3.3.3. Cổ phiếu CAN ............................................................................................25 3.3.4. Cổ phiếu NKD............................................................................................26 3.3.5. Cổ phiếu VNM ...........................................................................................27 Chương 4: QUY LUẬT THAY ĐỔI GIÁ CỦA CÁC CỔ PHIẾU THUỘC NGÀNH HÀNG THỰC PHẨM..........................................29 4.1. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu AGF ............................................................29 4.2. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu BBC ............................................................32 4.3. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu CAN ............................................................35 4.4. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu NKD............................................................38 4.5. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu VNM ...........................................................41 Chương 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TTCK VIỆT NAM .........................46 5.1. Những hạn chế của quy luật thay đổi giá và TTCK VN ....................................46 5.2. Một số giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững TTCK VN............47 Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................49 6.1. Kết luận ...............................................................................................................49 6.2. Kiến nghị.............................................................................................................49  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 1 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Chương 1 GIỚI THIỆU  1.1. Sự cần thiết của đề tài Để thực hiện mục tiêu đến năm 2020 phấn đấu đưa Việt Nam trở thành một nước công nghiệp phát triển đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nền kinh tế. Do đó, Việt Nam cần có chính sách huy động tối đa mọi nguồn lực tài chính trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển. Chính vì thế, việc thành lập thị trường chứng khoán (TTCK) ở Việt Nam là một tất yếu khách quan, nhất là khi Việt Nam bước vào tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Sau hơn tám năm hoạt động, TTCK đã phát huy được các chức năng của mình đối với nền kinh tế, đồng thời có được những bước phát triển vượt bậc, đưa Việt Nam trở thành một quốc gia năng động. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Trương Đông Lộc (2006) về TTCK ở Việt Nam thì đây vẫn là một thị trường không hiệu quả tức là giá các cổ phiếu có thể dự báo được hay nói cách khác, nó tuân theo những quy luật nhất định. Chẳng hạn như ảnh hưởng của ngày trong tuần đến giá cổ phiếu; giá cổ phiếu trên thị trường OTC thường rẻ hơn trước khi được niêm yết… Trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu về các hiện tượng mang tính quy luật như nghiên cứu của Boudreaux (1995) về ảnh hưởng của tháng đến thị trường chứng khoán ở 7 quốc gia: Đan Mạch, Pháp, Đức, Na-uy, Singapore/Maylasia, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ; nghiên cứu của Rosenberg (2004) về ảnh hưởng của tháng đến lợi nhuận cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Mỹ. Tuy nhiên, theo sự hiểu biết của em thì ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào về các quy luật được công bố. Vì vậy, việc đưa ra một nghiên cứu về quy luật thay đổi giá là thật sự cần thiết bởi vì khi hiểu được quy luật này, các nhà đầu tư sẽ có định hướng chính xác hơn trong việc đầu tư của mình, do đó hạn chế được những rủi ro đáng tiếc. Với ý nghĩa thiết thực như thế, em đã mạnh dạn chọn đề tài “Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm trên sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh”.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 2 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Nghiên cứu sự phát triển của TTCK Việt Nam. - Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm trên sàn HOSE. - Đề ra một số giải pháp nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của TTCK Việt Nam. 1.3. Phạm vi nghiên cứu 1.3.1. Không gian Nghiên cứu 5 cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm được niêm yết tại sở giao dịch chứng khoán TPHCM. 1.3.2. Thời gian Số liệu thu thập là giá các cổ phiếu từ lúc được niêm yết đến hết ngày 31/12/2008. 1.4. Cấu trúc của luận văn Chương 1: Giới thiệu. Chương 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Tổng quan thị trường chứng khoán Việt Nam và các cổ phiếu được nghiên cứu. Chương 4: Quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm. Chương 5: Một số giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững TTCK Việt Nam. Chương 6: Kết luận và kiến nghị.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 3 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Chương 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  Trong chương hai tác giả sẽ nêu một số khái niệm về các thuật ngữ chuyên dụng nhằm giúp người đọc hiểu được ý nghĩa của các thuật ngữ này; đồng thời cách thức thu thập số liệu và phương pháp xử lý số liệu cũng được tác giả mô tả một cách cụ thể. Ngoài ra, các nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài sẽ được trình bày khái quát thông qua phần lược khảo tài liệu. 2.1. Phương pháp luận 2.1.1. Một số khái niệm Thị trường chứng khoán: là nơi mua bán các loại giấy tờ có giá (còn gọi là chứng khoán) một cách có tổ chức trong một hệ thống luật chặt chẽ. Thị trường chứng khoán là nơi tập hợp những tổ chức chuyên nghiệp gọi là định chế tài chính (công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, ngân hàng giám sát...) để vận hành và tổ chức các hoạt động đặc biệt tạo ra cách dẫn và kênh dẫn an toàn từ người có vốn nhàn rỗi gọi là nhà đầu tư đến nơi cần các lượng vốn lớn và dài hạn trong toàn xã hội. Sở giao dịch chứng khoán: là nơi cung cấp địa điểm cho TTCK hoạt động. Ở đây người mua và người bán sẽ gặp nhau cũng giống như chúng ta muốn mua hàng thì phải đến chợ để mua. Có thể nói, hầu hết các giao dịch chủ yếu của TTCK đều diễn ra tại sở giao dịch chứng khoán. Chứng khoán: là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư và các loại chứng khoán khác. Vốn của công ty cổ phần được chia nhỏ thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần. Lưu ký chứng khoán: là việc gửi chứng chỉ chứng khoán như tờ cổ phiếu, trái phiếu, hoặc các loại giấy tờ hợp pháp chứng minh quyền sở hữu chứng khoán vào hệ thống lưu ký. Chứng khoán đã lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 4 SVTH: Lê Trương Linh Thoại chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán. Lưu ký chứng khoán là bắt buộc trước khi muốn chứng khoán được giao dịch qua sàn giao dịch của Trung tâm giao dịch chứng khoán, nó như một bước khởi đầu nhằm tiện lợi và đơn giản hóa các thủ tục về sau. Cổ phiếu: là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành xác nhận quyền sở hữu cổ phần của người nắm giữ cổ phiếu trong công ty. Người sở hữu cổ phiếu là cổ đông của công ty cổ phần. Cổ phiếu được chia thành hai loại là cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu phổ thông. Cổ phiếu ưu đãi: là cổ phiếu mà người sở hữu nó được hưởng cổ tức cố định hàng năm, không phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. Cổ đông sở hữu cổ phiếu này sẽ được ưu tiên chia lợi tức trước và được ưu tiên chia tài sản trong trường hợp công ty bị phá sản. Tuy nhiên, các cổ đông này sẽ bị hạn chế về quyền lợi đó là không được quyền biểu quyết để quyết định chiến lược của công ty tại đại hội đồng cổ đông. Cổ phiếu phổ thông: đây là loại cổ phiếu mang tính rủi ro cao. Cổ tức của cổ phiếu phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. Cổ đông sở hữu cổ phiếu này là người sau cùng được phân chia tài sản còn lại trong trường hợp công ty bị phá sản. Tuy nhiên, các cổ đông này được xem là người chủ sở hữu công ty và được quyền biểu quyết đối với các quyết định lớn của công ty. Cổ tức: là khoản tiền hàng năm công ty cổ phần phân phối cho cổ đông như là một khoản lãi. Việc chi trả cổ tức do hội đồng quản trị quyết định. Nếu trong năm, công ty có lợi nhuận, thì cổ tức được trích ra từ khoản lợi nhuận đó. Trong một số trường hợp công ty không có lợi nhuận trong năm, nhưng công ty vẫn chi trả cổ tức từ khoản vay ngân hàng. Tính thanh khoản: tính thanh khoản (tính lỏng) của một chứng khoán là khả năng chuyển đổi chứng khoán đó sang tiền mặt trong một thời gian ngắn và không có rủi ro sút giảm giá trị tiền tệ của chứng khoán đó. Tính lỏng của chứng khoán thể hiện qua việc chứng khoán đó được mua bán, trao đổi trên thị trường.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 5 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Thị trường hiệu quả: là thị trường trong đó giá cả của chứng khoán đã phản ánh đầy đủ, tức thời tất cả thông tin hiện có trên thị trường. Việc giá tăng hay giảm là do thị trường phản ứng đối với các thông tin mới, mà thông tin mới thì không thể dự báo được. Thị trường không hiệu quả (thị trường hiệu quả ở mức độ yếu): là thị trường mà ở đó giá cả của chứng khoán có thể dự báo được. 2.1.2. Các chỉ số thường gặp 2.1.2.1. Chỉ số EPS Đây là phần lợi nhuận mà công ty phân bổ cho mỗi cổ phần thông thường đang được lưu hành trên thị trường. EPS được sử dụng như một chỉ số thể hiện khả năng kiếm lợi nhuận của doanh nghiệp, thường được tính bởi công thức: EPS = (Thu nhập ròng - cổ tức cổ phiếu ưu đãi)/lượng cổ phiếu bình quân đang lưu hành. Vì lượng cổ phiếu thường xuyên thay đổi theo thời gian nên khi tính EPS, để chính xác hơn, người ta sử dụng lượng cổ phiếu lưu hành bình quân trong kỳ. Tuy nhiên, trên thực tế người ta thường hay đơn giản hóa việc tính toán bằng cách sử dụng số cổ phiếu đang lưu hành vào thời điểm cuối kỳ. EPS là bộ phận chủ yếu cấu thành tỷ lệ P/E, đồng thời hệ số này cũng được coi là biến số quan trọng trong việc tính toán và so sánh giá cổ phiếu. Ví dụ, hai doanh nghiệp có cùng tỷ lệ EPS nhưng một trong hai có thể có ít cổ phần hơn, tức là doanh nghiệp này sử dụng vốn hiệu quả hơn. Nếu như các yếu tố khác là cân bằng thì doanh nghiệp có ít cổ phần hơn sẽ tốt hơn doanh nghiệp còn lại. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể lợi dụng các kỹ thuật tính toán để đưa ra EPS hấp dẫn, do đó nhà đầu tư không nên dựa vào một thước đo tài chính duy nhất, mà nên kết hợp với các bảng phân tích tài chính và các hệ số tài chính khác. 2.1.2.2. Chỉ số P/E Đây là một trong những chỉ số phân tích quan trọng trong quyết định đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư. Thu nhập từ cổ phiếu sẽ có ảnh hưởng quyết định đến  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 6 SVTH: Lê Trương Linh Thoại giá thị trường của cổ phiếu đó. Hệ số P/E đo lường mối quan hệ giữa giá thị trường và thu nhập của mỗi cổ phiếu (EPS), được tính bởi công thức: EPS PEP  Trong đó, giá thị trường P của cổ phiếu là giá mà cổ phiếu đang được mua bán ở thời điểm hiện tại; thu nhập của mỗi cổ phiếu EPS là phần lợi nhuận ròng sau thuế mà công ty chia cho các cổ đông, thường trong năm tài chính gần nhất. Ví dụ: giá một cổ phiếu CAN là 60 đôla và thu nhập của mỗi cổ phiếu là 3 đôla thì tỷ lệ P/E sẽ là 20 (tức 60/3). Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẵn sàng trả 20 đôla cho mỗi đôla lợi nhuận của công ty. Nếu P/E giảm xuống còn 18 có nghĩa là nhà đầu tư chỉ trả 18 đôla cho mỗi đôla lợi nhuận. 2.1.2.3. Chỉ số P/B Chỉ số P/B là tỷ lệ được sử dụng để so sánh giá của một cổ phiếu với giá trị ghi sổ của cổ phiếu đó. Tỷ lệ này được tính toán bằng cách lấy giá đóng cửa hiện tại của cổ phiếu chia cho giá trị ghi sổ tại quý gần nhất của cổ phiếu đó. Công thức tính như sau: Giá cổ phiếu P/B = Tổng giá trị tài sản – giá trị tài sản vô hình – nợ Ví dụ: Giả sử một công ty có giá trị tài sản ghi nhận trên bảng cân đối kế toán là 200 tỷ đồng, tổng nợ 150 tỷ đồng, như vậy giá trị ghi sổ của công ty là 50 tỷ . Hiện tại công ty có 2 triệu cổ phiếu đang lưu hành, như vậy giá trị ghi sổ của mỗi cổ phiếu là 25.000 đồng. Nếu giá thị trường của cổ phiếu đang là 75.000 đồng thì P/B của cổ phiếu được tính như sau: P/B = 75.000/25.000 = 3. 2.1.2.4. Chỉ số P/S Đây là xác suất an toàn trong kinh doanh (Tỷ số giá trên doanh thu thuần). Trong kinh doanh nếu công ty nào có chỉ số P/S thấp thì cần phải có những chiến lược hợp lý để tăng lợi nhuận. Nếu không, công ty sẽ gặp rất nhiều khó khăn trên thị trường.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 7 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 2.2. Lược khảo tài liệu Rosenberg (2004) đã nghiên cứu sự ảnh hưởng của tháng đến lợi nhuận cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Mỹ. Số liệu được sử dụng trong nghiên cứu này là giá của cổ phiếu theo thời gian với tần số ngày của các cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ từ tháng 7 năm 1962 đến tháng 12 năm 1993. Bằng cách sử dụng mô hình kiểm định GARCH, tác giả đã kết luận rằng lợi nhuận của các cổ phiếu trong nửa tháng cuối thì thấp hơn trong nửa tháng đầu, đồng thời cũng chứng minh được sự ảnh hưởng của tháng có liên kết với chu kỳ kinh tế. Boudreaux (1995) đã nghiên cứu sự ảnh hưởng của tháng đến thị trường chứng khoán ở 7 quốc gia là Đan Mạch, Pháp, Đức, Na-uy, Singapore/Maylasia, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ. Số liệu được sử dụng trong nghiên cứu này là giá thị trường từ ngày 4 tháng 3 năm 1978 đến ngày 30 tháng 12 năm 1992, được cung cấp từ CIP (Capital International Perspective), có trụ sở chính đặt tại Geneve, Thụy Sĩ. Áp dụng kiểm định tự tương quan và kiểm định chuỗi, tác giả đã chứng minh được thị trường của 3 trong 7 quốc gia được nghiên cứu là Đan Mạch, Na-uy và Đức chịu ảnh hưởng tích cực của tháng còn sự ảnh hưởng tiêu cực của tháng được tìm thấy ở thị trường Singapore/Malaysia. Đồng thời ông cũng chỉ ra rằng mặc dù ảnh hưởng của tháng giêng có ý nghĩa nhưng nó không thể giải thích cho sự hiện diện của ảnh hưởng tháng. 2.3. Phương pháp nghiên cứu 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu Số liệu để nghiên cứu là giá theo ngày của 5 cổ phiếu từ khi được niêm yết (năm 2005 trở về trước) đến hết ngày 31/12/2008, được thu thập từ website của công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Chứng Khoán Ngân Hàng Đầu Tư và Phát Triển. 2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu Lợi nhuận của các cổ phiếu trong nghiên cứu này được tính toán từ giá đóng cửa của các cổ phiếu. Lợi nhuận được tính như sau: Rt = log (Pt) – log (Pt – 1) = log (Pt / Pt – 1)  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 8 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Trong đó :  Rt : lợi nhuận của cổ phiếu (ở đây được tính như phần trăm thay đổi của giá).  Pt : giá đóng cửa của cổ phiếu tại thời điểm t.  Pt -1 : giá đóng cửa của cổ phiếu tại thời điểm t-1. Mô hình OLS có dạng : Rit = α1D1t + α2D2t + α3D3t + α4D4t + α5D5t + α6D6t + α7D7t + α8D8t + α9D9t + α10D10t + α11D11t + α12D12t + εt Trong đó:  Ri: lợi nhuận của cổ phiếu i (i = 1 5).  εt : dư số  D1, D2, D3 … D12 là các biến giả được xác định như sau :   khácthángcác thángchoD 0 11 1   khácthángcác thángchoD 0 21 2 ……...………………   khácthángcác thángchoD 0 111 11   khácthángcác thángchoD 0 121 12 Hạn chế của mô hình OLS là phần dư số thường không thỏa điều kiện của mô hình. Do đó, nếu kết quả mô hình OLS đạt yêu cầu thì kết quả này sẽ được sử dụng để nghiên cứu. Nếu không đạt yêu cầu, đề tài sẽ sử dụng thêm mô hình GARCH. Mô hình GARCH ban đầu được giới thiệu bởi Engle năm 1982 sau đó được Bollerslev tổng quát vào năm 1986. Mô hình GARCH đơn giản nhất là GARCH(1,1). Mô hình này có dạng : Rit = α1D1t + α2D2t + α3D3t + α4D4t + α5D5t + α6D6t + α7D7t + α8D8t + α9D9t + α10D10t + α11D11t + α12D12t + εt (1) 2 11   ttt hh  (2)  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 9 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Trong đó : (1) là phương trình kỳ vọng với biểu thức sai số  Ri: lợi nhuận của cổ phiếu i (i = 1 5).  εt : dư số  D1, D2, D3 … D12 là các biến giả được xác định như sau :   khácthángcác thángchoD 0 11 1   khácthángcác thángchoD 0 21 2 ……...………………   khácthángcác thángchoD 0 111 11   khácthángcác thángchoD 0 121 12 (2) là phương trình phương sai có điều kiện, đây là một hàm gồm 3 biến :  Kỳ vọng :   Phần dư từ phương trình kỳ vọng: 2 1t  Phương sai dự báo ở giai đoạn trước: 1th Sau khi chạy mô hình GARCH, tác giả sẽ so sánh kết quả với mô hình OLS. Nếu mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn thì kết quả này sẽ được chọn để nghiên cứu.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 10 SVTH: Lê Trương Linh Thoại CHƯƠNG 3 TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM VÀ CÁC CỔ PHIẾU ĐƯỢC NGHIÊN CỨU.  Chương này sẽ giúp cho người đọc hiểu được những nét cơ bản về TTCK Việt Nam, cụ thể là TTCK Việt Nam ra đời khi nào?, các chức năng cơ bản của TTCK là gì?, chủ thể tham gia trên TTCK bao gồm những ai?, hoạt động của TTCK Việt Nam tuân theo những nguyên tắc nào?… Đồng thời, chương 3 cũng giới thiệu sơ lược về SGDCK TPHCM và các cổ phiếu được nghiên cứu trong đề tài. 3.1. Tổng quan thị trường chứng khoán Việt Nam 3.1.1. Sự ra đời của thị trường chứng khoán Việt Nam Để thực hiện mục tiêu đến năm 2020 phấn đấu đưa Việt Nam trở thành một nước công nghiệp phát triển đòi hỏi trong nước phải có một nguồn vốn lớn để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nền kinh tế. Vì vậy, Việt Nam cần phải có chính sách huy động tối đa mọi nguồn lực tài chính trong và ngoài nước để chuyển các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế thành nguồn vốn đầu tư và thị trường chứng khoán tất yếu sẽ ra đời vì nó giữ vai trò quan trọng đối với việc huy động vốn trung và dài hạn cho hoạt động kinh tế. Nhận thức rõ việc xây dựng thị trường chứng khoán là một nhiệm vụ chiến lược có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với tiến trình xây dựng và phát triển đất nước, trước yêu cầu đổi mới và phát triển kinh tế, phù hợp với các điều kiện kinh tế- chính trị và xã hội trong nước và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, trên cơ sở tham khảo có chọn lọc các kinh nghiệm và mô hình thị trường chứng khoán trên thế giới, thị trường chứng khoán Việt Nam đã ra đời. Sự ra đời của thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh dấu bằng việc đưa vào vận hành Trung tâm giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh ngày 20/07/2000 và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 28/07/2000.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 11 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 3.1.2. Chức năng cơ bản của thị trường chứng khoán 3.1.2.1. Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế Khi các nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty phát hành, số tiền nhàn rỗi của họ được đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh và qua đó góp phần mở rộng sản xuất xã hội. Thông qua TTCK, Chính phủ và các chính quyền ở địa phương cũng huy động được các nguồn vốn cho mục đích sử dụng và đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế, phục vụ các nhu cầu chung cho xã hội. 3.1.2.2. Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng TTCK cung cấp cho công chúng một môi trường đầu tư lành mạnh với các cơ hội lựa chọn phong phú. Các loại chứng khoán trên thị trường rất khác nhau về tính chất, thời hạn và độ rủi ro, cho phép các nhà đầu tư có thể lựa chọn loại hàng hóa phù hợp với khả năng, mục tiêu và sở thích của mình. 3.1.2.3.Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán Nhờ có TTCK các nhà đầu tư có thể chuyển đổi các chứng khoán họ sở hữu thành tiền mặt hoặc các loại chứng khoán khác khi họ muốn. Khả năng thanh khoản là một trong những đặc tính hấp dẫn của chứng khoán đối với người đầu tư. Đây là yếu tố cho thấy tính linh hoạt, an toàn của vốn đầu tư. TTCK hoạt động càng năng động và có hiệu quả thì tính thanh khoản của các chứng khoán giao dịch trên thị trường càng cao. 3.1.2.4. Đánh giá hoạt động doanh nghiệp Thông qua chứng khoán, hoạt động của các doanh nghiệp được phản ánh một cách tổng hợp và chính xác, giúp cho việc đánh giá và so sánh hoạt động của các doanh nghiệp được nhanh chóng và thuận lợi, từ đó cũng tạo một môi trường cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, kích thích áp dụng công nghệ mới, cải tiến sản phẩm. 3.1.2.5. Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô Các chỉ báo của TTCK phản ánh động thái của nền kinh tế một cách nhạy bén và chính xác. Giá các chứng khoán tăng lên cho thấy đầu tư đang mở rộng, nền kinh  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 12 SVTH: Lê Trương Linh Thoại tế tăng trưởng, ngược lại giá chứng khoán giảm sẽ cho thấy các dấu hiệu tiêu cực của nền kinh tế. Vì thế, TTCK được gọi là phong vũ biểu của nền kinh tế và là một công cụ quan trọng giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính phủ có thể mua và bán trái phiếu Chính phủ để tạo ra nguồn thu bù đắp thâm hụt ngân sách và quản lý lạm phát. Ngoài ra, Chính phủ cũng có thể sử dụng một số chính sách, biện pháp tác động vào TTCK nhằm định hướng đầu tư đảm bảo cho sự phát triển cân đối của nền kinh tế. 3.1.3. Các chủ thể tham gia TTCK Các tổ chức và cá nhân tham gia TTCK có thể được chia thành 3 nhóm sau: chủ thể phát hành, chủ thể đầu tư và các tổ chức có liên quan đến chứng khoán. 3.1.3.1. Chủ thể phát hành Chủ thể phát hành là người cung cấp chứng khoán - hàng hóa của thị trường chứng khoán. Các chủ thể phát hành bao gồm: chính phủ, các doanh nghiệp và một số tổ chức khác như các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính trung gian… - Chính phủ và chính quyền địa phương là nhà phát hành các trái phiếu Chính phủ, trái phiếu địa phương, trái phiếu công trình, tín phiếu kho bạc. - Công ty là nhà phát hành các cổ phiếu và trái phiếu công ty. - Các tổ chức tài chính là nhà phát hành các công cụ tài chính như trái phiếu, các chứng chỉ thụ hưởng… phục vụ cho mục tiêu huy động vốn và phù hợp với đặc thù hoạt động của họ theo luật định. 3.1.3.2. Nhà đầu tư Là những người có vốn nhàn rỗi và có nhu cầu mua bán, trao đổi chứng khoán trên TTCK nhằm kiếm lời. Các nhà đầu tư quyết định tham gia đầu tư vào chứng khoán nhằm một số mục đích như hưởng lợi tức, hưởng lãi suất, hưởng chênh lệch giá chứng khoán trên TTCK và nắm quyền quản lý kiểm soát tổ chức phát hành. Các nhà đầu tư gồm: nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư có tổ chức. Nhà đầu tư cá nhân: là các cá nhân và hộ gia đình, những người có vốn nhàn rỗi tạm thời, tham gia mua bán trên TTCK với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, trong đầu tư thì lợi nhuận lại luôn gắn với rủi ro, kỳ vọng lợi nhuận càng cao  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 13 SVTH: Lê Trương Linh Thoại thì chấp nhận rủi ro càng lớn. Chính vì vậy, các nhà đầu tư cá nhân luôn phải lựa chọn các hình thức đầu tư phù hợp với khả năng cũng như mức độ chấp nhận rủi ro của mình. Nhà đầu tư có tổ chức: là các định chế đầu tư, thường xuyên mua bán chứng khoán với số lượng lớn trên thị trường. Một số nhà đầu tư chuyên nghiệp chính trên TTCK là các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty đầu tư, các công ty bảo hiểm, quỹ tương hỗ, các quỹ lương hưu và các quỹ bảo hiểm xã hội khác. Đầu tư thông qua các tổ chức đầu tư có ưu điểm là có thể đa dạng hóa danh mục đầu tư và các quyết định đầu tư được thực hiện bởi các chuyên gia có chuyên môn và kinh nghiệm. 3.1.3.3. Các tổ chức có liên quan đến thị trường chứng khoán  Cơ quan quản lý và giám sát hoạt động TTCK Lịch sử hình thành và phát triển TTCK đã cho thấy, đầu tiên TTCK hình thành một cách tự phát khi có sự xuất hiện của cổ phiếu và trái phiếu và hầu như chưa có sự quản lý. Nhưng nhận thấy cần có sự bảo vệ lợi ích cho các nhà đầu tư và đảm bảo sự hoạt động của thị trường được thông suốt, ổn định và an toàn, bản thân các nhà kinh doanh CK và các quốc gia có TTCK hoạt động cho rằng cần phải có cơ quan quản lý và giám sát về hoạt động phát hành và kinh doanh chứng khoán. Chính vì vậy, cơ quan quản lý và giám sát TTCK đã ra đời. Cơ quan quản lý và giám sát TTCK được hình thành dưới nhiều mô hình tổ chức hoạt động khác nhau, có nước do các tổ chức tự quản thành lập, có nước cơ quan này trực thuộc chính phủ, nhưng có nước lại có sự kết hợp quản lý giữa các tổ chức tự quản và Nhà nước. Nhưng tựu chung lại, cơ quan quản lý Nhà nước về TTCK do Chính phủ của các nước thành lập với mục đích bảo vệ lợi ích của người đầu tư và bảo đảm cho TTCK hoạt động lành mạnh, an toàn và phát triển bền vững. Từ những kinh nghiệm học tập được ở các nước có TTCK phát triển, với sự vận dụng sáng tạo vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế, Việt Nam đã thành lập cơ quan quản lý Nhà nước về CK và TTCK trước khi TTCK Việt Nam ra đời, đó là Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước, thành lập theo Nghị định số 75 CP ngày 28/11/1996  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 14 SVTH: Lê Trương Linh Thoại của Chính phủ. Theo đó, Ủy Ban CK Nhà nước thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với TTCK ở Việt Nam.  Sở giao dịch chứng khoán Sở giao dịch chứng khoán có vai trò vận hành TTCK thông qua bộ máy gồm nhiều bộ phận khác nhau, có nhiệm vụ ban hành và giám sát việc thực hiện những quy định điều chỉnh giao dịch chứng khoán, phát hành chứng khoán…trên cơ sở phù hợp với các quy định của luật pháp và Ủy ban chứng khoán.  Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán Hiệp hội các nhà kinh doanh CK là tổ chức tự quản của các công ty CK và một số thành viên khác hoạt động trong ngành CK, được thành lập với mục đích bảo vệ lợi ích cho các thành viên và các nhà đầu tư trên thị trường. Hiệp hội này thực hiện một số chức năng sau: - Đào tạo, nghiên cứu trong lĩnh vực CK. - Khuyến khích hoạt động đầu tư và kinh doanh CK. - Ban hành và thực hiện các quy tắc tự điều hành trên cơ sở các quy định pháp luật về CK hiện hành. - Giải quyết tranh chấp giữa các thành viên. - Tiêu chuẩn hóa các nguyên tắc và thông lệ trong ngành CK. - Hợp tác với Chính phủ và các cơ quan khác để giải quyết các vấn đề có tác động đến hoạt động kinh doanh CK.  Tổ chức lưu ký và thanh toán bù trừ chứng khoán Là tổ chức nhận lưu giữ các chứng khoán và tiến hành các nghiệp vụ thanh toán bù trừ cho các giao dịch CK. Các ngân hàng thương mại, công ty CK đáp ứng đủ điều kiện của Ủy ban CK sẽ thực hiện dịch vụ lưu ký và thanh toán bù trừ CK.  Các tổ chức hỗ trợ Là các tổ chức được thành lập với mụch đích khuyến khích mở rộng và tăng trưởng của TTCK thông qua các hoạt động như cho vay tiền để mua cổ phiếu và cho vay CK để bán. Các tổ chức hỗ trợ CK ở các nước khác nhau có đặc điểm khác nhau, có một số nước không cho phép thành lập loại hình tổ chức này.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 15 SVTH: Lê Trương Linh Thoại  Các công ty đánh giá hệ số tín nhiệm Là công ty chuyên cung cấp dịch vụ đánh giá năng lực thanh toán các khoản vốn gốc và lãi đúng thời hạn và tiềm lực tài chính của tổ chức phát hành theo những điều khoản đã cam kết của tổ chức phát hành đối với một đợt phát hành cụ thể. 3.1.4. Các nguyên tắc hoạt động cơ bản của TTCK Việt Nam. TTCK hoạt động theo các nguyên tắt cơ bản sau: 3.1.4.1. Nguyên tắc trung gian Nguyên tắc này có nghĩa là các giao dịch chứng khoán được thực hiện thông qua tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán. Trên thị trường sơ cấp, các nhà đầu tư không mua trực tiếp của nhà phát hành mà mua từ các nhà bảo lãnh phát hành. Trên thị trường thứ cấp, thông qua các nghiệp vụ môi giới, kinh doanh, các công ty chứng khoán mua, bán chứng khoán giúp các khách hàng, hoặc kết nối các khách hàng với nhau qua việc thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán trên tài khoản của mình. 3.1.4.2. Nguyên tắc đấu giá Theo nguyên tắc này, giá cả trên TTCK phản ánh quan hệ cung cầu về chứng khoán và thể hiện tương quan cạnh tranh giữa các công ty. Trên thị trường sơ cấp, các nhà phát hành cạnh tranh với nhau để bán chứng khoán của mình cho các nhà đầu tư, các nhà đầu tư được tự do lựa chọn các chứng khoán theo các mục tiêu của mình. Trên thị trường thứ cấp, các nhà đầu tư cũng cạnh tranh tự do để tìm kiếm cho mình một lợi nhuận cao nhất, và giá cả được hình thành theo phương thức đấu giá. 3.1.4.3. Nguyên tắc công khai Chứng khoán là loại hàng hoá trừu tượng nên TTCK phải được xây dựng trên cơ sở hệ thống công bố thông tin tốt. Theo luật định, các tổ chức phát hành có nghĩa vụ phải cung cấp thông tin đầy đủ theo chế độ thường xuyên và đột xuất thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, Sở giao dịch, các công ty chứng khoán và các tổ chức có liên quan. 3.1.4.4. Nguyên tắc chịu sự giám sát của nhà nước - Nhà nước tạo ra hành lang pháp lý cho sở giao dịch chứng khoán hoạt động.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 16 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Nhà nước kiểm tra, giám sát, hướng dẫn hoạt động của sở giao dịch chứng khoán . - Nhà nước xử lý tranh chấp, vi phạm trong hoạt động mua bán chứng khoán tại sàn giao dịch. 3.1.5. Cấu trúc thị trường chứng khoán Tùy theo mục đích nghiên cứu, cấu trúc của TTCK có thể được phân loại theo nhiều tiêu thức khác nhau. Tuy nhiên, thông thường ta có thể xem ba cách thức cơ bản là phân loại theo sự luân chuyển các nguồn vốn, phân loại theo phương thức hoạt động của thị trường và phân loại theo hàng hóa trên thị trường. 3.1.5.1. Phân loại theo sự luân chuyển các nguồn vốn Theo cách thức này, TTCK được chia thành thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường sơ cấp: là nơi phát hành lần đầu chứng khoán ra công chúng, tạo vốn cho tổ chức phát hành thông qua việc bán chứng khoán cho các nhà đầu tư. Tại đây, có sự chu chuyển tài chính trực tiếp đưa các khoản tiền nhàn rỗi tạm thời trong dân chúng vào quá trình đầu tư, từ nguồn vốn ngắn hạn sang nguồn vốn dài hạn. Nó tạo điều kiện cung cấp cho nền kinh tế nguồn vốn có thời gian sử dụng đáp ứng được thời gian cần thiết của các khoản đầu tư. Thị trường sơ cấp có chức năng là huy động vốn cho đầu tư, làm tăng thêm vốn đầu tư cho nền kinh tế. Có hai phương pháp phát hành chứng khoán trên thị trường này là phát hành riêng lẻ và phát hành công chúng. Thị trường thứ cấp: là nơi diễn ra các giao dịch chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Thị trường thứ cấp tạo điều kiện cho thị trường sơ cấp phát triển, tăng tiềm năng huy động vốn của các tổ chức phát hành chứng khoán. Trên TTCK vừa có giao dịch của thị trường sơ cấp, vừa có giao dịch của thị trường thứ cấp. 3.1.5.2. Phân loại theo phương thức hoạt động của thị trường TTCK được phân thành thị trường tập trung và phi tập trung.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 17 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Thị trường tập trung: là thị trường có địa điểm và thời gian mua bán rõ rệt, giá cả được tính theo thể thức đấu giá công khai, có sự kiểm soát của hội đồng chứng khoán. Thị trường chứng khoán tập trung chủ yếu được thể hiện bằng các sở giao dịch chứng khoán. Thị trường phi tập trung (thị trường OTC): thị trường này không có địa điểm giao dịch chính thức như thị trường tập trung. Ở thị trường này, việc mua bán chứng khoán dựa trên sự thỏa thuận giữa các nhà đầu tư. 3.1.5.3. Phân loại theo hàng hóa trên thị trường Theo các loại hàng hóa được mua bán trên thị trường, người ta có thể phân TTCK thành thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu, thị trường các công cụ chứng khoán phái sinh. Thị trường cổ phiếu: là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ phiếu, bao gồm cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi. Thị trường trái phiếu: là thị trường mua bán và giao dịch các trái phiếu đã được phát hành, các trái phiếu này bao gồm các trái phiếu công ty, trái phiếu đô thị và trái phiếu chính phủ. Thị trường các công cụ chứng khoán phái sinh: là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổ phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn. 3.2. Sở giao dịch chứng khoán TPHCM 3.2.1. Quyền hạn và nghĩa vụ Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh tiền thân là Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TPHCM, được chuyển đổi theo Quyết định 599/QĐ-TTg ngày 11/05/2007 của Thủ tướng Chính phủ. Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM là pháp nhân thuộc sở hữu Nhà nước, được tổ chức theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, hoạt động theo Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp, Điều lệ của Sở Giao dịch chứng khoán và các quy định khác của pháp luật có liên quan. - Tên gọi đầy đủ: Sở Giao Dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 18 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Tên giao dịch quốc tế: Hochiminh Stock Exchange. - Tên viết tắt: HOSE. Sở Giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh có quyền hạn và nghĩa vụ như sau:  Quyền hạn - Ban hành các quy chế về niêm yết chứng khoán, giao dịch chứng khoán, công bố thông tin và thành viên giao dịch sau khi được Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận. - Tổ chức và điều hành hoạt động giao dịch chứng khoán tại Sở giao dịch chứng khoán. - Tạm ngừng, đình chỉ hoặc hủy bỏ giao dịch chứng khoán theo Quy chế giao dịch chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán trong trường hợp cần thiết để bảo vệ nhà đầu tư. - Chấp thuận, huỷ bỏ niêm yết chứng khoán và giám sát việc duy trì điều kiện niêm yết chứng khoán của các tổ chức niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán. - Chấp thuận, huỷ bỏ tư cách thành viên giao dịch; giám sát hoạt động giao dịch chứng khoán của các thành viên giao dịch tại Sở giao dịch chứng khoán. - Cung cấp thông tin thị trường và các thông tin liên quan đến chứng khoán niêm yết. - Thu phí theo quy định của Bộ Tài chính. - Làm trung gian hòa giải theo yêu cầu của thành viên giao dịch khi phát sinh tranh chấp liên quan đến hoạt động giao dịch chứng khoán.  Nghĩa vụ - Bảo đảm hoạt động giao dịch chứng khoán trên thị trường được tiến hành công khai, công bằng, trật tự và hiệu quả. - Thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán, thống kê, nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật. - Thực hiện công bố thông tin về giao dịch chứng khoán, thông tin về tổ chức niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán, thông tin về công ty chứng khoán, công ty  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 19 SVTH: Lê Trương Linh Thoại quản lý quỹ, quỹ đầu tư chứng khoán, công ty đầu tư chứng khoán và thông tin giám sát hoạt động của thị trường chứng khoán. - Cung cấp thông tin và phối hợp với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong công tác điều tra và phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán. - Phối hợp thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chứng khoán và thị trường chứng khoán cho nhà đầu tư. - Bồi thường thiệt hại cho thành viên giao dịch trong trường hợp Sở giao dịch chứng khoán gây thiệt hại cho thành viên giao dịch, trừ trường hợp bất khả kháng. 3.2.2. Quá trình hình thành và phát triển Ngày 20/07/2000, trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM đã chính thức khai trương đi vào vận hành, và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 28/07/2000. Qua 8 năm với sự tăng trưởng của thị trường và hội nhập với TTCK thế giới, Trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM đã chính thức được Chính phủ ký Quyết định số: 599/QĐ-TTg ngày 11/05/2007 chuyển đổi thành Sở giao dịch Chứng khoán TPHCM. Ngày 08/08/2007, SGDCK TPHCM đã chính thức được khai trương.Cho đến nay, SGDCK TPHCM đã đạt những thành quả rất đáng khích lệ. Cụ thể các mặt đạt được như sau:  Hoạt động quản lý niêm yết Khi mới đi vào hoạt động, tại Trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM chỉ có 2 loại cổ phiếu (REE và SAM) và một số ít trái phiếu Chính phủ được niêm yết giao dịch. Số lượng chứng khoán niêm yết đã tăng dần qua các năm. Tính đến ngày 31/12/2007, toàn thị trường đã có 507 loại chứng khoán được niêm yết, trong đó có 138 cổ phiếu với tổng giá trị vốn hóa đạt 365 ngàn tỷ đồng, đặc biệt có 6 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia niêm yết; 03 chứng chỉ quỹ đầu tư với khối lượng 171,4 triệu đơn vị và 366 trái phiếu các loại. Dự kiến thời gian tới, số lượng cổ phiếu niêm yết tại SGDCK TPHCM sẽ tăng lên rất nhiều do Chính phủ đã  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 20 SVTH: Lê Trương Linh Thoại có chủ trương đưa cổ phiếu của một số tổng công ty lớn, các ngân hàng thương mại quốc doanh cổ phần hóa vào niêm yết trên thị trường.  Hoạt động quản lý thành viên Trước sự tăng trưởng của TTCK, số lượng công ty chứng khoán thành viên của SGDCK TPHCM cũng không ngừng tăng về số lượng, quy mô và chất lượng dịch vụ. Tính đến hết ngày 31/12/2007, toàn thị trường đã có 62 công ty chứng khoán đăng ký làm thành viên của Sở với tổng số vốn đăng ký là 9.960 tỷ đồng. Các thành viên hầu hết được cấp giấy phép hoạt động kinh doanh với các nghiệp vụ gồm: môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành và tư vấn đầu tư. Sự gia tăng nhanh chóng lượng cổ phiếu niêm yết trên thị trường đã thu hút được thêm nhiều nhà đầu tư, trong cũng như ngoài nước, cá nhân cũng như có tổ chức. Đến cuối năm 2006, số lượng tài khoản của nhà đầu tư mở tại các công ty chứng khoán thành viên lên tới trên 106 ngàn tài khoản, thì cho đến hết năm 2007 số lượng tài khoản của nhà đầu tư mở tại các công ty chứng khoán đã lên tới gần 298 ngàn tài khoản trong đó có trên 7 ngàn tài khoản của nhà đầu tư nước ngoài.  Hoạt động quản lý giao dịch SGDCK TPHCM đã thực hiện giao dịch khớp lệnh liên tục từ ngày 30/07/2007 và từng bước triển khai giao dịch nhập lệnh từ xa để đáp ứng với tình hình thị trường đang phát triển. Tính đến ngày 31/12/2007, SGDCK TP.HCM đã thực hiện được 1699 phiên giao dịch với khối lượng khoảng 4.225 triệu chứng khoán và giá trị khoảng 384.452 tỷ đồng. Riêng trong năm 2007, khối lượng giao dịch đạt khoảng gần 2.390 triệu chứng khoán với tổng giá trị giao dịch là 245.651 tỷ đồng.  Hoạt động công bố thông tin thị trường Hoạt động công bố thông tin thị trường chiếm vị trí khá quan trọng trong việc xây dựng một thị trường chứng khoán hoạt động công khai, minh bạch nhằm tạo ra một môi trường đầu tư công bằng, cung cấp kịp thời các thông tin, dữ liệu cần thiết cho các nhà đầu tư. Nhận thức được điều đó, một mặt SGDCK TPHCM tăng cường, kiểm tra giám sát việc thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin của công ty niêm yết,  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 21 SVTH: Lê Trương Linh Thoại mặt khác nâng cao chất lượng, nội dung và đa dạng hoá các phương tiện công bố thông tin theo phương châm: đầy đủ, kịp thời, chính xác và dễ tiếp cận. Hiện nay các thông tin về hoạt động chứng khoán và hoạt động của các tổ chức niêm yết được công bố thông tin đúng theo quy định và qua nhiều phương tiện như: trang Web, bản tin Thị trường Chứng khoán, màn hình điện tử đặt tại SGDCK TP.HCM và các công ty chứng khoán thành viên, thông qua mạng Internet gửi đến các địa chỉ E-mail đăng ký, Fax và các ấn phẩm thường niên của Sở. Trang thông tin điện tử của Sở GDCK TPHCM mỗi ngày đang phục vụ nhu cầu thông tin của gần nửa triệu nhà đầu tư, công ty chứng khoán và định chế tài chính cùng rất đông đảo người sử dụng Internet quan tâm tới thị trường vốn, thị trường chứng khoán Việt Nam. Tính tới thời điểm tháng 12/2007, địa chỉ đã tiếp nhận 14 triệu lượt truy cập.  Hoạt động đối ngoại Trong hoạt động đối ngoại, SGDCK TPHCM đã thực hiện ký kết nhiều biên bản hợp tác với SGDCK của các nước trên thế giới như SGDCK Luân Đôn, Thái Lan, New York, Malaysia, Singapore, Cộng Hòa Czech, Warsaw (Ba Lan), Tokyo, Hồng Kông trong các lĩnh vực về hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo cán bộ cho SGDCK TPHCM, trao đổi thông tin giữa các SGDCK, đồng thời tạo điều kiện thực hiện niêm yết chéo giữa các Sở trong tương lai. TTCK Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh cùng với tăng trưởng cao của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, sức hấp dẫn ngày càng tăng của các nhà đầu tư quốc tế vào Việt Nam, chính sách cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước gắn liền với hoạt động niêm yết…là những yếu tố bảo đảm sự phát triển bền vững của TTCK Việt Nam. Trước những triển vọng trên, SGDCK TPHCM trong tương lai sẽ triển khai thực hiện các nhiệm vụ sau: - Tạo điều kiện cho các loại hình doanh nghiệp cổ phần đủ điều kiện lên niêm yết trên SGDCK nhằm tăng nguồn cung cho thị trường. - Tăng cường và phát triển hệ thống công bố thông tin nhằm đảm bảo thông tin công bố kịp thời. Giám sát việc công bố thông tin của các thành viên thị trường đảm bảo tính minh bạch, đầy đủ.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 22 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Tăng cường công tác giám sát thị trường bằng việc hoàn thiện phần mềm giám sát để theo dõi, phát hiện giao dịch nội gián, thao túng, lũng đoạn thị trường. Tăng cường công tác thu thập thông tin, tin đồn. - Xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hiện đại đáp ứng yêu cầu của thị trường và theo tiêu chuẩn quốc tế; đồng thời tiếp tục triển khai và hoàn tất thực hiện việc giao dịch từ xa từ các thành viên đến Sở, tiến tới việc giao dịch không sàn trong tương lai. - Đề xuất các chính sách hợp lý để thị trường chứng khoán phát triển bền vững, thu hút mọi nguồn lực trong nước và nguồn vốn nước ngoài. - Tiếp tục ký biên bản hợp tác với các SGDCK trên thế giới; đồng thời tổ chức và thực hiện các nội dung trong các biên bản hợp tác đã ký, đặc biệt phối hợp với các SGDCK tổ chức thực hiện việc niêm yết chéo giữa các thị trường. Để hiểu rõ hơn về cách thức tổ chức và hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán TPHCM, chúng ta hãy cùng quan sát sơ đồ sau đây. Hình 1: Sơ đồ tổ chức sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh. P.QUẢN LÝ & THẨM ĐỊNH NIÊM YẾT P.QUẢN LÝ THÀNH VIÊN P.GIÁM SÁT GIAO DỊCH P.THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG P.CÔNG NGHỆ THÔNG TIN P.TÀI CHÍNH & KẾ TOÁN P.HỢP TÁC QUỐC TẾ P.TIẾP THỊ & QUAN HỆ CÔNG CHỨNG PHÒNG ĐẤU GIÁ CỔ PHẦN P.NHÂN SỰ & ĐÀO TẠO P.HÀNH CHÍNH TỔNG HỢP P. NGHIÊN CỨU & PHÁT TRIỂN PHÒNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC BAN KIỂM SOÁTHỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ TỔNG GIÁM ĐỐC  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 23 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 3.2.3. Điều kiện công ty cổ phần được niêm yết cổ phiếu trên sở giao dịch chứng khoán TPHCM Theo Nghị định số 14/2007/NĐ-CP ngày 19/1/2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán, công ty cổ phần được niêm yết cổ phiếu trên Sở giao dịch Chứng khoán TP HCM phải đáp ứng các điều kiện chính sau đây: - Là công ty cổ phần có vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký niêm yết từ 80 tỷ đồng trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán; - Hoạt động kinh doanh hai năm liền trước năm đăng ký niêm yết phải có lãi và không có lỗ luỹ kế tính đến năm đăng ký niêm yết; - Không có các khoản nợ quá hạn chưa được dự phòng theo quy định của pháp luật; công khai mọi khoản nợ đối với công ty của thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc, Phó Giám đốc hoặc Phó Tổng Giám đốc, Kế toán trưởng, cổ đông lớn và những người có liên quan; - Tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết của công ty do ít nhất 100 cổ đông nắm giữ; - Cổ đông là thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc, Phó Giám đốc hoặc Phó Tổng Giám đốc và Kế toán trưởng của công ty phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình sở hữu trong thời gian 6 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% số cổ phiếu này trong thời gian 6 tháng tiếp theo, không tính số cổ phiếu thuộc sở hữu Nhà nước do các cá nhân trên đại diện nắm giữ; - Có hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu hợp lệ theo quy định. 3.3. Tổng quan các cổ phiếu được nghiên cứu trong đề tài. 3.3.1. Cổ phiếu AGF 3.3.1.1. Giới thiệu - Tên tiếng Việt: công ty Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Thủy Sản An Giang. - Tên tiếng Anh: An Giang Fisheries Import & Export Joint Stock Company. - Tên viết tắt: AGIFISH Co. - Mã cổ phiếu: AGF - Ngày niêm yết: 26/04/2002.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 24 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Ngày giao dịch chính thức: 02/05/2002. - Vốn điều lệ: 128.592.880.000 đồng. - Các chỉ số: P/E:1,99 ; P/S: 0,09 ; P/B: 0,35 ; EPS: 7280,97 - Địa chỉ: 1234 Trần Hưng Đạo, Phường Bình Đức, TP. Long Xuyên, Tỉnh An Giang. - Website: www.agifish.com 3.3.1.2. Hoạt động kinh doanh Công ty Xuất nhập khẩu Thủy sản An Giang hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh, chế biến và xuất nhập khẩu thủy hải sản đông lạnh. Sản phẩm chính của công ty là cá Tra và cá Basa đông lạnh. Sản phẩm cá Tra - cá Basa phi-lê đông lạnh của Agifish chủ yếu được xuất khẩu đi các thị trường nước ngoài như: Mỹ, Hồng Kông, Châu Âu và các nước Đông Nam Á. Tổng sản lượng cá phi-lê đông lạnh xuất khẩu của Agifish có mức tăng trưởng trung bình là 14%/năm. Agifish tập trung mạnh vào chiến lược đa dạng hóa sản phẩm. Năm 2007 Agifish cho ra mắt 20 sản phẩm mới được chế biến từ cá basa. Trong đó đặc biệt là sản phẩm dầu Bio-diezel được chế biến từ mỡ cá Tra và cá Basa. Cho đến nay, Agifish đã có gần 80 sản phẩm được chế biến từ cá Tra và cá Basa có mặt trên thị trường xuất khẩu và trong nước. Agifish là thành viên của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam. AGF thành lập hợp tác xã nuôi trồng thủy sản để cung cấp đầu vào cho các nhà máy của mình và các nhà máy khác trong khu vực. 3.3.2. Cổ phiếu BBC 3.3.2.1. Giới thiệu - Tên tiếng Việt: công ty Cổ Phần Bibica. - Tên tiếng Anh: Bibica Corporation. - Tên viết tắt: BIBICA - Mã cổ phiếu: BBC - Ngày niêm yết: 17/12/2001. - Ngày giao dịch chính thức: 19/12/2001. - Vốn điều lệ: 154.207.820.000 đồng.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 25 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Các chỉ số: P/E: 4,77 ; P/S: 0,34 ; P/B: 0,72 ; EPS: 2891,72 - Địa chỉ: 443 Lý Thường Kiệt, Phường 8, Quận Tân Bình, TPHCM. - Website: www.bibica.com.vn 3.3.2.2. Hoạt động kinh doanh Công ty cổ phần Bánh Kẹo Biên Hòa tiền thân là phân xưởng kẹo của nhà máy Đường Biên Hòa được thành lập từ năm 1990. Công ty hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh các sản phẩm bánh kẹo. Sản phẩm của công ty rất đa dạng, bao gồm bánh kẹo các loại như: socola, bánh quy, snack, bánh bông lan kem, bánh trung thu, kẹo cứng, kẹo mềm, kẹo dẻo... trong đó Hura, Chocola Bella, Orienko, Zoo, Oẳn tù tì… là những sản phẩm chủ đạo của Công ty. Sản phẩm của công ty đồng thời được tiêu thụ ở thị trường nội địa và nước ngoài (như: Mỹ, Đức, Nam Phi,…), tuy nhiên thị trường chủ đạo của công ty trong những năm qua và định hướng trong những năm tới vẫn là thị trường nội địa. Thương hiệu Bibica luôn được bình chọn là “hàng Việt Nam chất lượng cao” từ năm 1997-2006; được chọn là thương hiệu mạnh trong top 100 thương hiệu mạnh tại Việt Nam năm 2006 do báo Sài Gòn tiếp thị tổ chức, đồng thời là 1 trong 500 thương hiệu nổi tiếng do Tạp chí Việt Nam Business Forum thực hiện. 3.3.3. Cổ phiếu CAN 3.3.3.1. Giới thiệu - Tên tiếng Việt: Công Ty Cổ Phần Đồ Hộp Hạ Long. - Tên tiếng Anh: Ha Long Canned Food Joint Stock Corporation. - Tên viết tắt: CANFOCO - Mã cổ phiếu: CAN - Ngày niêm yết: 18/10/2001. - Ngày giao dịch chính thức: 22/10/2001. - Vốn điều lệ: 50.000.000.000 đồng. - Các chỉ số: P/E: 4,80 ; P/S: 0,19 ; P/B: 0,65 ; EPS: 2082,93 - Địa chỉ: 43 Lê Lai, Quận Ngô Quyền, Thành Phố Hải Phòng. - Website: www.halong-canfood.com.vn  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 26 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 3.3.3.2. Hoạt động kinh doanh Công ty cổ phần Đồ Hộp Hạ Long (CAN) hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực chế biến và kinh doanh xuất nhập khẩu các thực phẩm đóng hộp. Sản phẩm chính của công ty bao gồm: đồ hộp, giò chả, xúc xích tiệt trùng, dầu gan cá, Agar-Agar, trong đó các sản phẩm về đồ hộp chiếm tỉ trọng lớn nhất trong doanh thu của công ty, 63%. Hiện nay, thị trường nội địa của CAN tập trung chủ yếu ở thị trường Miền Bắc, riêng thị trường Hà Nội là 47%. Thị trường xuất khẩu chủ yếu của công ty là: Áo, Đức, Nga, Nhật, Hồng Kông. Sản phẩm đồ hộp của Hạ Long đã 8 lần nhận được danh hiệu Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao do người tiêu dùng bình chọn. Năm 2007, cùng với việc duy trì tiêu chuẩn HACCP, công ty triển khai thực hiện quy trình quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO để mở rộng xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Đông Âu, Trung Đông. 3.3.4. Cổ phiếu NKD 3.3.4.1. Giới thiệu - Tên tiếng Việt: Công Ty Cổ Phần Chế Biến Thực Phẩm Kinh Đô Miền Bắc. - Tên tiếng Anh: North Kinhdo Food Joint Stock Company. - Tên viết tắt: NORTH.KINHDO. - Mã cổ phiếu: NKD. - Ngày niêm yết: 02/12/2004. - Ngày giao dịch chính thức: 15/12/2004. - Vốn điều lệ: 100.797.820.000 đồng. - Các chỉ số: P/E: 2,95 ; P/S: 0,43 ; P/B: 1,12 ; EPS: 7842,02. - Địa chỉ: Km22, Quốc lộ 5, thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. 3.3.4.2. Hoạt động kinh doanh Công ty Cổ phần Chế biến Thực phẩm Kinh Đô Miền Bắc được thành lập năm 2000 bởi các cổ đông sáng lập là thể nhân và Công ty TNHH Xây dựng và Chế biến thực phẩm Kinh Đô. Sản phẩm chính của công ty là Bánh kẹo cao cấp các loại bao gồm: Bánh Bakery, bánh Snack, bánh Cracker, Minirol & Layer Cake, bánh mì,  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 27 SVTH: Lê Trương Linh Thoại bánh trung thu, sản phẩm kẹo đường Chocolate, kẹo cứng, kẹo mềm... Công ty được sử dụng tất cả những nhãn hiệu hàng hóa được đăng ký bởi Kinh Đô cho các sản phẩm do Công ty sản xuất, Công ty cũng được thừa hưởng kinh nghiệm và các mối quan hệ trong việc thâm nhập thị trường nước ngoài từ Kinh Đô. Mặc dù chỉ mới chính thức đi vào hoạt động từ cuối năm 2001 nhưng Kinh Đô đã trở thành một tên tuổi được nhiều người tiêu dùng phía Bắc biết đến và được ưa chuộng ở khu vực phía Bắc. 3.3.5. Cổ phiếu VNM 3.3.5.1. Giới thiệu - Tên tiếng Việt: Công Ty Cổ Phần sữa Việt Nam. - Tên tiếng Anh: Viet Nam Dairy Products Joint Stock Company. - Tên viết tắt: VINAMILK. - Mã cổ phiếu: VNM. - Ngày niêm yết: 28/12/2005. - Ngày giao dịch chính thức: 19/01/2006. - Vốn điều lệ: 1.752.756.700.000 đồng. - Các chỉ số: P/E: 14,27; P/B: 3,39 ; EPS: 5359,59. - Địa chỉ: 184 – 188 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 6, Quận 3, TPHCM. 3.3.5.2. Hoạt động kinh doanh Được thành lập năm 1976, Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam hiện chiếm lĩnh 75% thị phần sữa tại Việt Nam. Hệ thống sản phẩm của Vinamilk phong phú và đa dạng, hiện có trên 200 mặt hàng sữa và các sản phẩm từ sữa bao gồm: sữa đặc, sữa tươi, kem, sữa chua, sữa bột và bột dinh dưỡng các loại, sữa đậu nành, nước ép trái cây các loại... Hệ thống phân phối của Vinamilk hiện có 183 nhà phân phối, 94.000 điểm bán hàng phủ đều tất cả các tỉnh thành trên toàn quốc. Thị trường tiêu thụ chủ yếu của VINAMILK là thị trường trong nước chiếm 70% tổng doanh thu hàng năm và kim ngạch xuất khẩu chiếm 30%. Sản phẩm Vinamilk được xuất khẩu sang nhiều nước Mỹ, Pháp, Canada, Ba Lan, Đức, khu vực Trung Đông, Đông Nam Á… Tính đến nay Vinamilk đã xây dựng được 8 nhà máy, 1 xí nghiệp và đang xây dựng thêm  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 28 SVTH: Lê Trương Linh Thoại 3 nhà máy mới. Vinamilk là thương hiệu thực phẩm số 1 của Việt Nam và liên tiếp được bình chọn là sản phẩm đứng đầu topten “hàng Việt Nam chất lượng cao” 8 năm liền 1997-2004.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 29 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Chương 4 QUY LUẬT THAY ĐỔI GIÁ CỦA CÁC CỔ PHIẾU THUỘC NGÀNH HÀNG THỰC PHẨM.  Chương 4 sẽ tập trung nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu AGF, BBC,CAN, NKD và VNM. Bằng cách sử dụng hai mô hình OLS và GARCH, tác giả đã chứng minh giá cổ phiếu chịu sự ảnh hưởng của tháng, từ đó rút ra được quy luật thay đổi giá của 5 cổ phiếu này. 4.1. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu AGF Trước khi tìm hiểu về quy luật thay đổi giá của cổ phiếu AGF, chúng ta hãy cùng quan sát sự biến động giá của cổ phiếu này từ năm 2002 đến năm 2008 qua đồ thị sau đây. Hình 2: Biểu đồ giá cổ phiếu AGF Từ biểu đồ ta thấy giá cổ phiếu có chiều hướng tăng dần từ năm 2002 đến năm 2006 và tăng mạnh trong giai đoạn 2006 – 2007, nhưng sau đó giá giảm dần và giảm mạnh từ năm 2007 đến năm 2008, sau đó tăng nhẹ và tiếp tục giảm. Đồ thị trên chỉ mô tả sự biến động giá cổ phiếu AGF, vậy quy luật thay đổi giá của cổ phiếu này diễn ra như thế nào? Để hiểu rõ hơn điều này, chúng ta hãy cùng phân tích kết quả chạy mô hình OLS được trình bày trong bảng 1. 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 140000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 30 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 1: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH OLS CỦA CỔ PHIẾU AGF Thứ tự Tháng Mô hình OLS 1 GIÊNG -0,0005(-0,5202) 2 HAI -0,0007(-0,6266) 3 BA 0,0009(0,9857) 4 TƯ 0,0005(0,4752) 5 NĂM 0,0004(0,4807) 6 SÁU -0,0003(-0,3548) 7 BẢY 0,0015(1,7359)b 8 TÁM -0,0013(-1,4370) 9 CHÍN -0,0003(-0,3646) 10 MƯỜI 0,0008(0,9090) 11 MƯỜI MỘT -0,0007(-0,7583) 12 MƯỜI HAI 0,0001(0,1321) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 557,1370a Ghi chú: a, b có ý nghĩa thống kê ở mức 1% và 5%; Giá trị thống kê t trong ngoặc đơn. Nhận xét : Kết quả ở bảng 1 cho thấy giá trị của tháng 7 có ý nghĩa ở mức 5% và biến tháng 7 mang hệ số dương. Vậy giá cổ phiếu AGF sẽ tăng vào tháng 7 so với mức bình quân chung. Tuy nhiên, sau khi kiểm định ARCH-LM với độ trễ là 1, ta thấy phần dư số không thỏa điều kiện của mô hình, do đó tác giả đã thử kiểm định ARCH-LM với các độ trễ 2, 3, 4, 5 và kết quả thu được là phần dư số vẫn không thỏa điều kiện của mô hình. Vì vậy, cần phải chạy thêm mô hình GARCH để kiểm tra sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu AGF.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 31 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 2: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH GARCH CỦA CỔ PHIẾU AGF Thứ tự Tháng Mô hình GARCH 1 GIÊNG 0,0013(5,4469)a 2 HAI -0,0006(-1,2028) 3 BA 0,0005(0,8079) 4 TƯ -0,0013(-4,1683)a 5 NĂM 1,85E-05(0,0459) 6 SÁU 0,0005(1,6262) 7 BẢY 0,0023(8,5192)a 8 TÁM -0,0003(-0,5626) 9 CHÍN -0,0003(-0,4937) 10 MƯỜI 0,0003(0,7106) 11 MƯỜI MỘT 0,0003(0,6909) 12 MƯỜI HAI -3,29E-05(-0,0809) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 0,0547 Phương trình phương sai có điều kiện 14  3,47E-06(12,0233)a 15 ht-1 0,5845(27,9339)a 16 2 1t 0,5073(15,8399)a Ghi chú : a có ý nghĩa thống kê ở mức 1%; Giá trị thống kê z trong ngoặc đơn.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 32 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Nhận xét: Kết quả từ bảng 2 cho thấy giá trị của tháng giêng, tháng 4 và tháng 7 có ý nghĩa ở mức 1%. Mặt khác, sau khi kiểm định ARCH-LM, ta thấy phần dư số thỏa được điều kiện của mô hình.Vậy mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn mô hình OLS, do đó kết quả ở mô hình GARCH được chọn để nghiên cứu. Theo kết quả thu được từ mô hình GARCH, ta thấy giá cổ phiếu tăng vào tháng 1, tháng 7 do hệ số của biến tháng 1 và biến tháng 7 là dương; và giá sẽ giảm vào tháng 4 do biến này mang hệ số âm. 4.2. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu BBC Sự biến động giá của cổ phiếu BBC trong giai đoạn 2002 – 2008 được thể hiện qua đồ thị sau. Hình 3: Biểu đồ giá cổ phiếu BBC Ta thấy giá cổ phiếu BBC giảm dần từ năm 2002 đến năm 2003, sau đó tăng nhẹ và tương đối ổn định đến năm 2005. Giai đoạn 2005 – 2007 giá cổ phiếu biến động mạnh và tăng cao nhất trong năm 2007, nhưng đến năm 2008 giá cổ phiếu giảm mạnh, sau đó tăng nhẹ rồi tiếp tục giảm. Kết quả thu được từ mô hình OLS trong bảng 3 sẽ giúp chúng ta thấy được sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu BBC. 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 33 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 3: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH OLS CỦA CỔ PHIẾU BBC Thứ tự Tháng Mô hình OLS 1 GIÊNG -0,0013(-1,2996) 2 HAI -0,0021(-1,9500)b 3 BA -0,0002(-0,2149) 4 TƯ 0,0008(0,8676) 5 NĂM 0,0023(2,5219)b 6 SÁU 0,0018(1,9398)c 7 BẢY 0,0013(1,4980) 8 TÁM -0,0028(-3,1549)a 9 CHÍN -0,0001(-0,1228) 10 MƯỜI 0,0010(1,1605) 11 MƯỜI MỘT -0,0005(-0,5275) 12 MƯỜI HAI -0,0004(-0,4699) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 542,2239a Ghi chú: a, b,c có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, 5% và 10%; Giá trị thống kê t trong ngoặc đơn. Nhận xét: Kết quả ở bảng 3 cho thấy giá trị của tháng 2, tháng 5, tháng 6 và tháng 8 có ý nghĩa ở mức 1%, 5% và 10%. Vậy các tháng này có ảnh hưởng đến giá cổ phiếu BBC. Do hệ số của biến tháng 5 và biến tháng 6 là dương nên giá cổ phiếu BBC sẽ tăng vào tháng 5 và tháng 6. Ngược lại, giá cổ phiếu sẽ giảm vào tháng 2 và tháng 8 do hai biến tháng 2 và tháng 8 mang hệ số âm. Tuy nhiên, sau khi kiểm định ARCH- LM với các độ trễ 1, 2, 3, 4, 5 ta thấy phần dư số không thỏa điều kiện của mô hình,  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 34 SVTH: Lê Trương Linh Thoại do đó cần phải chạy thêm mô hình GARCH để kiểm tra sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu. Bảng 4: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH GARCH CỦA CỔ PHIẾU BBC Thứ tự Tháng Mô hình GARCH 1 GIÊNG -0,0003(-0,3470) 2 HAI -0,0014(-2,3041)b 3 BA 0,0004(0,5872) 4 TƯ -0,0018(-7,6887)a 5 NĂM 0,0017(2,5208) 6 SÁU 0,0007(1,3714) 7 BẢY 0,0017(3,4168)a 8 TÁM -0,0017(-2,7078)a 9 CHÍN -0,0001(0,1605) 10 MƯỜI 0,0005(0,7879) 11 MƯỜI MỘT 2,84E-05(0,0448) 12 MƯỜI HAI 7,40E-05(0,1323) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 0,1073 Phương trình phương sai có điều kiện 14  8,27E-06(11,1806)a 15 ht-1 0,5775(21,9130)a 16 2 1t 0,4098(11,0429)a Ghi chú: a, b có ý nghĩa thống kê ở mức 1% và 5%; Giá trị thống kê z trong ngoặc đơn.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 35 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Nhận xét : Kết quả từ bảng 4 cho thấy giá trị của tháng 2, tháng 4, tháng 7 và tháng 8 có ý nghĩa ở mức 1% và 5%. Mặt khác, phần dư số thỏa được điều kiện của mô hình.Vậy mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn mô hình OLS, do đó kết quả ở mô hình GARCH được chọn để nghiên cứu. Theo kết quả thu được từ mô hình GARCH ta thấy giá cổ phiếu tăng vào tháng 7 do biến tháng 7 mang hệ số dương và giá sẽ giảm vào tháng 2, tháng 4, tháng 8 do các biến này mang hệ số âm. 4.3. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu CAN Đồ thị sau đây sẽ giúp chúng ta thấy được sự biến động giá của cổ phiếu CAN từ năm 2002 đến năm 2008. Hình 4: Biểu đồ giá cổ phiếu CAN Ta thấy giá cổ phiếu CAN giảm dần từ năm 2002 đến năm 2003. Năm 2004, giá có tăng, sau đó giảm nhẹ và tương đối ổn định đến đầu năm 2006. Trong giai đoạn 2006 – 2008, giá cổ phiếu biến động mạnh. Giá tăng cao nhất trong năm 2007, sau đó giảm mạnh cho đến đầu năm 2008 giá tăng nhẹ rồi tiếp tục giảm. Phân tích kết quả chạy mô hình OLS trong bảng 5 sẽ giúp ta thấy được quy luật thay đổi giá của cổ phiếu CAN. 0 10000 20000 30000 40000 50000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 36 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 5: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH OLS CỦA CỔ PHIẾU CAN Thứ tự Tháng Mô hình OLS 1 GIÊNG -0,0002(-0,2008) 2 HAI -0,0016(-1,6391) 3 BA 0,0008(0,9748) 4 TƯ -0,0005(-0,5637) 5 NĂM 0,0016(1,9406)c 6 SÁU 0,0004(0,5362) 7 BẢY 0,0016(2,0682)b 8 TÁM -0,0005(-0,6524) 9 CHÍN -0,0017(-2,0786)b 10 MƯỜI 0,0004(0,4902) 11 MƯỜI MỘT -5,59E-05(-0,0716) 12 MƯỜI HAI 0,0007(0,8772) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 441,8141a Ghi chú: a, b,c có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, 5% và 10%. Giá trị thống kê t trong ngoặc đơn. Nhận xét: Kết quả ở bảng 5 cho thấy giá trị của tháng 5, tháng 7 và tháng 9 có ý nghĩa ở mức 5% và 10%. Vậy các tháng này có ảnh hưởng đến giá cổ phiếu CAN. Do hệ số của biến tháng 5 và tháng 7 là dương nên giá của cổ phiếu sẽ tăng vào tháng 5 và tháng 7. Vì biến tháng 9 có hệ số âm nên giá cổ phiếu sẽ giảm vào tháng 9. Tuy nhiên, sau khi kiểm định ARCH-LM với các độ trễ là 1, 2, 3, 4, 5 ta thấy phần dư số  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 37 SVTH: Lê Trương Linh Thoại không thỏa điều kiện của mô hình, do đó cần phải chạy thêm mô hình GARCH để kiểm tra sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu. Bảng 6: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH GARCH CỦA CỔ PHIẾU CAN Thứ tự Tháng Mô hình GARCH 1 GIÊNG -9,06E-05(-0,1432) 2 HAI -0,0006(-0,6749) 3 BA 0,0007(1,0514) 4 TƯ -0,0013(-3,0625)a 5 NĂM 0,0007(1,1695) 6 SÁU 0,0004(0,7263) 7 BẢY 0,0017(4,8723)b 8 TÁM -7,84E-05(-0,1309) 9 CHÍN -0,0013(-2,5409)b 10 MƯỜI 0,0005(1,0044) 11 MƯỜI MỘT -4,17E-05(-0,0748) 12 MƯỜI HAI 0,0002(0,4068) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 2,3416 Phương trình phương sai có điều kiện 14  3,75E-06(7,4369)a 15 ht-1 0,7565(42,5229)a 16 2 1t 0,4098(11,0429)a Ghi chú: a, b có ý nghĩa thống kê ở mức 1% và 5%; Giá trị thống kê z trong ngoặc đơn.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 38 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Nhận xét : Kết quả từ bảng 6 cho thấy giá trị của tháng 7 và tháng 9 có ý nghĩa ở mức 1% và 5%. Mặt khác, phần dư số thỏa được điều kiện của mô hình.Vậy mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn mô hình OLS, do đó kết quả ở mô hình GARCH được chọn để nghiên cứu. Theo kết quả thu được từ mô hình GARCH ta thấy giá cổ phiếu tăng vào tháng 7 và giảm vào tháng 9 so với mức bình quân chung. 4.4. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu NKD Quan sát đồ thị dưới đây sẽ giúp chúng ta thấy được giá cổ phiếu NKD biến động như thế nào trong giai đoạn 2004 – 2008. Hình 5: Biểu đồ giá cổ phiếu NKD Ta thấy sự biến động của giá cổ phiếu NKD tương đối ổn định trong giai đoạn 2004 – 2006. Giá bắt đầu tăng từ cuối năm 2006 và tăng cao nhất trong năm 2007. Những tháng cuối năm 2007 đến năm 2008, giá cổ phiếu NKD biến động theo chiều hướng giảm dần. Để thấy sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu NKD, chúng ta hãy cùng phân tích kết quả thu được từ mô hình OLS trong bảng 7. 0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 15 /12 /20 04 15 /03 /20 05 15 /06 /20 05 15 /09 /20 05 15 /12 /20 05 15 /03 /20 06 15 /06 /20 06 15 /09 /20 06 15 /12 /20 06 15 /03 /20 07 15 /06 /20 07 15 /09 /20 07 15 /12 /20 07 15 /03 /20 08 15 /06 /20 08 15 /09 /20 08 15 /12 /20 08  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 39 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 7: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH OLS CỦA CỔ PHIẾU NKD Thứ tự Tháng Mô hình OLS 1 GIÊNG -0,0016-(1,2531) 2 HAI 0,0022(1,4337) 3 BA -0,0015(-1,1654) 4 TƯ -0,0002(-0,1639) 5 NĂM -1,68E-06(-0,0013) 6 SÁU 0,0001(0,0939) 7 BẢY 0,0014(1,1366) 8 TÁM -0,0036(-2,9186)a 9 CHÍN 0,0006(0,4245) 10 MƯỜI 0,0018(1,4037) 11 MƯỜI MỘT 0,0003(0,2417) 12 MƯỜI HAI -0,0011(-0,9003) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 60,0197 Ghi chú: a có ý nghĩa thống kê ở mức 1%; Giá trị thống kê t trong ngoặc đơn. Nhận xét : Kết quả ở bảng 7 cho thấy giá trị của tháng 8 có ý nghĩa ở mức 1%. Vậy tháng 8 có ảnh hưởng đến giá cổ phiếu NKD, hay nói cách khác giá cổ phiếu này sẽ giảm vào tháng 8 do biến tháng 8 mang hệ số âm. Tuy nhiên, sau khi kiểm định ARCH-LM với các độ trễ là 1, 2, 3, 4, 5 ta thấy phần dư số không thỏa điều kiện của mô hình, do đó cần phải chạy thêm mô hình GARCH để kiểm tra sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 40 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 8: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH GARCH CỦA CỔ PHIẾU NKD Thứ tự Tháng Mô hình GARCH 1 GIÊNG -0,0005(-0,9414) 2 HAI 0,0002(0,4742) 3 BA -0,0015(-2,6589)a 4 TƯ -0,0023(-6,7768)a 5 NĂM -0,0004(-0,5660) 6 SÁU 0,0006(2,0337)b 7 BẢY -0,0009(-2,2580)b 8 TÁM -0,0012(-1,9849)b 9 CHÍN -0,0022(-3,7678)a 10 MƯỜI -0,0003(-0,2755) 11 MƯỜI MỘT 0,0003(0,2487) 12 MƯỜI HAI -0,0003(-0,3391) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 0,0004 Phương trình phương sai có điều kiện 14  8,95E-07(2,9237)a 15 ht-1 0,6994(42,1321)a 16 2 1t 0,4126(12,9814)a Ghi chú: a, b có ý nghĩa thống kê ở mức 1% và 5%; Giá trị thống kê z trong ngoặc đơn.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 41 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Nhận xét : Kết quả từ bảng 8 cho thấy giá trị của tháng 3, tháng 4, tháng 6, tháng 7, tháng 8 và tháng 9 có ý nghĩa ở mức 1% và 5%. Mặt khác, phần dư số thỏa được điều kiện của mô hình.Vậy mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn mô hình OLS, do đó kết quả ở mô hình GARCH được chọn để nghiên cứu. Do biến tháng 6 mang hệ số dương nên giá cổ phiếu sẽ tăng vào tháng 6. Ngược lại, giá sẽ giảm vào tháng 3, tháng 4, tháng 7, tháng 8 và tháng 9 do hệ số của các biến này là âm. 4.5. Quy luật thay đổi giá của cổ phiếu VNM Giống như 4 cổ phiếu trên, sự biến động giá của cổ phiếu VNM trong giai đoạn 2006 - 2008 cũng được thể hiện qua đồ thị sau đây. Hình 6: Biểu đồ giá cổ phiếu VNM Ta thấy giá cổ phiếu VNM biến động theo chiều hướng tăng dần và tăng cao nhất trong năm 2007, sau đó giá có giảm nhẹ nhưng vẫn ở mức cao đến đầu năm 2008. Trong năm 2008, giá có tăng nhẹ nhưng nhìn chung lại biến động theo hướng giảm dần. Trên đây là sự biến động của giá cổ phiếu VNM và tiếp theo chúng ta sẽ thấy được quy luật thay đổi giá của cổ phiếu này thông qua việc phân tích kết quả mô hình OLS được trình bày trong bảng 9. 0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 19 /01 /20 06 19 /03 /20 06 19 /05 /20 06 19 /07 /20 06 19 /09 /20 06 19 /11 /20 06 19 /01 /20 07 19 /03 /20 07 19 /05 /20 07 19 /07 /20 07 19 /09 /20 07 19 /11 /20 07 19 /01 /20 08 19 /03 /20 08 19 /05 /20 08 19 /07 /20 08 19 /09 /20 08 19 /11 /20 08  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 42 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 9: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH OLS CỦA CỔ PHIẾU VNM Thứ tự Tháng Mô hình OLS 1 GIÊNG -0,0026-(1,4468) 2 HAI -0,0011(-0,5668) 3 BA -0,0004(-0,2792) 4 TƯ -0,0024(-1,4256) 5 NĂM 0,0019(1,2228) 6 SÁU 0,0009(0,5560) 7 BẢY 0,0014(0,9251) 8 TÁM -0,0014(-0,8657) 9 CHÍN -0,0003(-0,1683) 10 MƯỜI 0,0016(1,0073) 11 MƯỜI MỘT -0,0007(-0,4622) 12 MƯỜI HAI -0,0016(-0,9791) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 157,8565a Ghi chú: a có ý nghĩa thống kê ở mức 1%; Giá trị thống kê t trong ngoặc đơn. Nhận xét : Kết quả ở bảng 9 cho thấy không giá trị nào của các tháng có ý nghĩa ở mức 1%, 5% hay 10%. Vậy không có tháng nào ảnh hưởng đến giá cổ phiếu VNM. Bên cạnh đó, sau khi kiểm định ARCH-LM với các độ trễ lần lượt là 1, 2, 3, 4, 5 ta thấy phần dư số không thỏa điều kiện của mô hình, do đó cần phải chạy thêm mô hình GARCH để kiểm tra sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 43 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Bảng 10: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH GARCH CỦA CỔ PHIẾU VNM Thứ tự Tháng Mô hình GARCH 1 GIÊNG -0,0006(-0,3766) 2 HAI -0,0035(-2,8528)a 3 BA -0,0006(-0,4954) 4 TƯ -0,0022(-2,9194)a 5 NĂM 0,0025(2,1940)b 6 SÁU 0,0011(1,0366) 7 BẢY 0,0022(3,1861)a 8 TÁM -0,0004(-0,3080) 9 CHÍN -0,0006(-0,4500) 10 MƯỜI -3,53E-05(0,039) 11 MƯỜI MỘT -0,0010(-0,8241) 12 MƯỜI HAI 0,0003(0,2200) 13 Kiểm định ARCH-LM (độ trễ là 1) 0,3195 Phương trình phương sai có điều kiện 14  8,96E-06(3,8499)a 15 ht-1 0,6365(13,3482)a 16 2 1t 0,3455(6,1024)a Ghi chú: a, b có ý nghĩa thống kê ở mức 1% và 5%; Giá trị thống kê z trong ngoặc đơn.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 44 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Nhận xét : Kết quả từ bảng 10 cho thấy giá trị của tháng 2, tháng 4, tháng 5 và tháng 7 có ý nghĩa ở mức 1% và 5%. Mặt khác, phần dư số thỏa được điều kiện của mô hình.Vậy mô hình GARCH cho kết quả tốt hơn mô hình OLS, do đó kết quả ở mô hình GARCH được chọn để nghiên cứu. Theo kết quả thu được từ mô hình GARCH ta thấy giá cổ phiếu tăng vào tháng 5, tháng 7 do hai biến này mang hệ số dương; và giá sẽ giảm vào tháng 2, tháng 4 vì hệ số của hai biến này là âm. Bảng 11: TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Cổ phiếuTháng AGF BBC CAN NKD VNM GIÊNG ↑ x x x x HAI x ↓ x x ↓ BA x x x ↓ x TƯ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ NĂM x x x x ↑ SÁU x x x ↑ x BẢY ↑ ↑ ↑ ↓ ↑ TÁM x ↓ x ↓ x CHÍN x x ↓ ↓ x MƯỜI x x x x x MƯỜI MỘT x x x x x MƯỜI HAI x x x x x Ghi chú: ↑ tăng; ↓ giảm; x không ảnh hưởng Kết luận: Chương 4 đã cho ta thấy được quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu, cụ thể là giá cổ phiếu AGF sẽ tăng vào tháng 1 và tháng 7, giảm giá vào tháng 4; cổ phiếu BBC tăng giá vào tháng 7 và giảm giá vào tháng 2, tháng 4, tháng 8; cổ phiếu CAN  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 45 SVTH: Lê Trương Linh Thoại tăng giá vào tháng 7 và giảm giá vào tháng 4, tháng 9; cổ phiếu NKD tăng giá vào tháng 6 và giảm giá vào tháng 3, tháng 4, tháng 7, tháng 8, tháng 9; cổ phiếu VNM tăng giá vào tháng 5, tháng 7 và giảm giá vào tháng 2, tháng 4. Tuy sự tăng và giảm giá của mỗi cổ phiếu là khác nhau nhưng nhìn chung giá của 5 cổ phiếu đều giảm vào tháng 4 và tăng vào tháng 7 (trừ cổ phiếu NKD giảm giá vào tháng 7). Theo bài viết của Trần Ngọc Thơ và Hồ Quốc Tuấn (2007) về chu kỳ chứng khoán thì thị trường trong các năm 2005 và 2006 đều ở xu hướng giảm giá vào tháng 4. Điều này cho thấy giá các cổ phiếu được chọn nghiên cứu trong đề tài phần nào cũng tuân theo quy luật chung của toàn thị trường.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 46 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Chương 5 MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TTCK VIỆT NAM  Sau khi nghiên cứu về các cổ phiếu và TTCK Việt Nam, tác giả nhận thấy mặc dù giá của các cổ phiếu đều tuân theo quy luật nhất định nhưng đó chưa hẳn là điều tốt, đồng thời cũng thấy rằng bên cạnh những thành tựu đạt được thì TTCK Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục. Do đó, trong chương này, ngoài việc chỉ ra một vài hạn chế tiêu biểu của TTCK Việt Nam và của quy luật thay đổi giá, tác giả sẽ nêu một số giải pháp nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững TTCK Việt Nam. 5.1. Những hạn chế của quy luật thay đổi giá và TTCK Việt Nam. - Bên cạnh giúp các nhà đầu tư có định hướng đầu tư chính xác hơn thì quy luật thay đổi giá cũng gây ra những tác động không tốt. Chẳng hạn như giá tăng quá cao thì dễ tạo bong bóng giá chứng khoán, còn giá giảm nhiều sẽ tạo tâm lý ức chế cho nhà đầu tư. - Đầu tư CK luôn là phương thức đầu tư hiệu quả với những khoản lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, TTCK cũng là nơi chứa đựng rất nhiều rủi ro. Ở Việt Nam, trình độ và kinh nghiệm của các nhà đầu tư còn nhiều hạn chế. Số lượng các nhà đầu tư thật sự được đào tạo để đủ sức đứng trên “sân chơi” chứng khoán thì không nhiều hay không muốn nói là quá ít. Đa phần vì thiếu kinh nghiệm, trình độ nên nhiều người đầu tư theo tin đồn, theo tâm lý đám đông. Hội chứng tâm lý đám đông rất dễ nhận thấy khi các nhà đầu tư lao vào mua cho bằng được cổ phiếu khi bảng CK xanh, nhưng họ cũng lại luôn hoài nghi một khi bảng CK biến thành màu đỏ rồi hoảng loạn bán tháo trong thất vọng. Mặt khác, khá nhiều nhà đầu tư hành động theo cảm tính, họ mua cổ phiếu của một công ty chỉ vì họ thích sản phẩm của công ty đó, còn những công ty mới thì họ không quan tâm. Tóm lại, các nhà đầu tư nước ta dường như xem chứng khoán là một trò Casino, chỉ trông vào mai rủi chứ không phân tích một cách rõ ràng, sâu sắc.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 47 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Trên TTCK nói chung và TTCK Việt Nam nói riêng đều có hiện tượng thông tin bất cân xứng. Hiện tượng này xảy ra khi các doanh nghiệp che giấu những thông tin bất lợi, thổi phồng các thông tin có lợi; thông tin nội bộ bị rò rỉ; một số kẻ xấu tung tin thất thiệt làm cho giá cổ phiếu của công ty nào đó bị sụt giảm…Có thể nói thông tin ở bất kỳ TTCK nào cũng đóng vai trò rất quan trọng, do đó tình trạng bất cân xứng về thông tin sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư đưa ra các quyết định đầu tư không chính xác, gây cung cầu ảo, tạo nên những nguy cơ sụp đổ thị trường. - Quy mô TTCK còn quá nhỏ bé cả về cung và cầu, hàng hoá trên TTCK ít về số lượng và nghèo nàn về chủng loại. Hiện nay hàng hoá chủ yếu là cổ phiếu, trái phiếu và Chứng chỉ quỹ đầu tư. Thị trường trái phiếu Chính phủ đơn điệu với cách thức phát hành đơn giản, chưa thường xuyên, giao dịch thứ cấp chưa phát triển, thị trường trái phiếu công ty rất sơ khai. - Hệ thống giám sát hoạt động của TTCK đã được thiết lập nhưng hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Bên cạnh đó năng lực giám sát, các chế tài cưỡng chế hành vi vi phạm còn hạn chế. Công tác phổ biến, quán triệt các quy chế chính sách đối với hoạt động của TTCK tuy đã được tổ chức thực hiện nhưng chưa được sâu rộng nên ý thức chấp hành chưa cao. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa nắm chắc nghiệp vụ nên kết quả kiểm tra còn hạn chế. 5.2. Một số giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững TTCK VN - Trước những tác động tiêu cực của quy luật thay đổi giá, chúng ta cần phải quan tâm để hạn chế tác động tiêu cực này. Theo bài viết của Trần Ngọc Thơ và Hồ Quốc Tuấn về chu kỳ chứng khoán thì một trong những biện pháp có thể nghĩ đến là thực hiện bán khống. “Một số nghiên cứu ở các thị trường Mỹ và Canada đã cho thấy bán khống có quan hệ thuận chiều với tính thanh khoản của thị trường, mà theo một số lý thuyết thì tính thanh khoản càng cao, tính bất ổn giá cổ phiếu sẽ được giảm đi. Mặt khác, bán khống sẽ làm giảm sức ì cứ cố gắng kéo giá lên mãi (giá lên không hợp lý sẽ có người đi bán khống tạo lực kéo giá xuống). Nhìn chung, về mặt lý thuyết, cho phép bán khống sẽ giảm gánh nặng cứ phải cảnh báo thị trường đang quá nóng hay giá chứng khoán đang quá thấp” [3, tr.44].  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 48 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Thực hiện các giải pháp tăng cung hàng hoá có uy tín, chất lượng cao, lựa chọn một số doanh nghiệp lớn, ngân hàng thương mại cổ phần, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài niêm yết trên TTCK. Ban hành cơ chế thích hợp để phần lớn trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu công trình được niêm yết để phát hành trên TTCK. - Nâng cao kiến thức về chứng khoán cho các nhà đầu tư để hạn chế áp lực tâm lý đám đông, đồng thời góp phần tránh được một số rủi ro đáng tiếc. - Để hạn chế hiện tượng thông tin bất cân xứng, cần phải nâng cao các chuẩn mực trong việc công bố thông tin. Thông tin phải công khai, minh bạch, kịp thời để đảm bảo tính công bằng, bảo vệ công chúng đầu tư. - Tăng cường hệ thống giám sát, xử lý nghiêm những hành vi gian lận, vi phạm pháp luật trong kinh doanh chứng khoán.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 49 SVTH: Lê Trương Linh Thoại Chương 6 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ  6.1. Kết luận Đề tài tuy ngắn ngủi nhưng nó đã giúp người đọc có được cái nhìn tổng quan về sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó, đề tài còn nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm. Số liệu sử dụng trong nghiên cứu là giá đóng cửa của các cổ phiếu từ khi được niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán TPHCM (năm 2005 trở về trước) đến hết ngày 31/12/2008. Bằng cách sử dụng mô hình OLS và mô hình GARCH, đề tài đã chứng minh cho người đọc thấy được sự ảnh hưởng của tháng đến giá cổ phiếu, từ đó rút ra quy luật thay đổi giá của 5 cổ phiếu AGF, BBC, CAN, NKD và VNM. Mặc dù sự thay đổi giá của mỗi cổ phiếu là khác nhau, chẳng hạn cổ phiếu BBC tăng giá vào tháng 7, giảm giá vào tháng 2, tháng 4 và tháng 8; còn cổ phiếu VNM tăng giá vào tháng 5 và tháng 7, giảm giá vào tháng 2 và tháng 4. Nhưng nhìn chung cả 5 loại cổ phiếu này đều giảm giá vào tháng 4 và tăng giá vào tháng 7. Có thể nói, quy luật thay đổi giá sẽ giúp các nhà đầu tư định hướng chính xác hơn trong việc đầu tư của mình, do đó hạn chế được những rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra. Tuy nhiên, không có gì là hoàn hảo cả. Bên cạnh những tác động tích cực thì quy luật thay đổi giá cũng gây ra những tác động tiêu cực. Vì vậy, tác giả đã nêu lên giải pháp để hạn chế tác động này đó là cho phép bán khống. Giải pháp đưa ra dựa trên bài viết của Trần Ngọc Thơ và Hồ Quốc Tuấn (2007) về chu kỳ chứng khoán. Do đó, hạn chế của luận văn là tác giả chưa có được những giải pháp hiệu quả trước sự thay đổi giá có tính quy luật của các cổ phiếu. 6.2. Kiến Nghị Để TTCK Việt Nam ngày một phát triển tốt hơn, đề tài kiến nghị các cơ quan chức năng cần thực hiện những vấn đề sau: - Cho phép thực hiện bán khống để giảm gánh nặng cứ phải cảnh báo thị trường đang quá nóng hay giá chứng khoán đang quá thấp.  Nghiên cứu quy luật thay đổi giá của các cổ phiếu thuộc ngành hàng thực phẩm... GVHD: TS. Trương Đông Lộc 50 SVTH: Lê Trương Linh Thoại - Xây dựng các website, các phương tiện truyền thông uy tín. Đảm bảo thông tin được phát ra từ các phương tiện này là chính xác, minh bạch, công bằng. - Nghiên cứu, ban hành cơ chế tài chính phù hợp đối với UBCK, SGDCK, TTGDCK, TTLKCK để có thể thu hút, khuyến khích cán bộ có năng lực và chuyên môn làm việc tại cơ quan quản lý, giám sát TTCK. - Thực hiện tuyên truyền kiến thức về chứng khoán trên các phương tiện thông tin truyền thông, tổ chức các trò chơi tìm hiểu về chứng khoán, mở các khóa học ngắn hạn về đầu tư chứng khoán cho mọi đối tượng … nhằm mục đích tạo “sức đề kháng” cho các nhà đầu tư khi tham gia vào “sân chơi” chứng khoán. - Để hệ thống giám sát phát huy năng lực thì cần phải nâng cao hiệu quả giám sát từ phía nhà nước, đồng thời tăng cường vai trò, kêu gọi sự tham gia của công chúng đầu tư trong việc phát hiện các dấu hiệu vi phạm. TÀI LIỆU THAM KHẢO  Tiếng việt: 1. Đào Công Bình, Minh Đức, (2007). Những quy luật của thị trường cổ phiếu, Nhà xuất bản Trẻ. 2. Võ Thanh Long, Nguyễn Quang Hải, (2007). Diễn biến thị trường chứng khoán tại Việt Nam, Nhà xuất bản Thanh Niên. 3. Trần Ngọc Thơ, Hồ Quốc Tuấn, (2007). Chu kỳ chứng khoán, Thời báo kinh tế Sài Gòn, 7 (843), trang 43 – 44. 4. Bùi Văn Trịnh, Lưu Thanh Đức Hải, (1995). Giáo trình thị trường chứng khoán, Tủ sách Đại Học Cần Thơ. 5. Nguyễn Hồng Vân, (2008). Các giải pháp thúc đẩy sự phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam, Luận văn thạc sĩ, Trường đại học kinh tế TP.HCM Tiếng Anh: 6. Boudreaux, Denis, (1995). The monthly effect in International Stock Markets: Evidence and Implications, Journal of Financial and Strategic Decisions 8 (1), trang 15 – 20. 7. Rosenberg, Menahem, (2004). The monthly effect in stock returns and conditional heteroscedasticity, The American Economists 48 (2), trang 67 – 72. 8. Trương Đông Lộc, (2006). Equitization and Stock-Market Development: the case of Vietnam, Center of Development Studies, University of Groningen, the Netherlands. Các trang web: 9. 15. 10. 16. 11. 17. 12. 18. 13. 19. 14. iPHỤ LỤC  Kết quả chạy mô hình OLS, GARCH và kiểm định ARCH-LM của các cổ phiếu AGF, BBC, CAN, NKD, VNM. 1. Cổ phiếu AGF 1.1. Mô hình OLS Dependent Variable: RE Method: Least Squares Date: 03/04/09 Time: 12:24 Sample (adjusted): 5/02/2002 12/30/2008 Included observations: 1664 after adjustments Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. D1 -0.000541 0.001040 -0.520158 0.6030 D2 -0.000710 0.001133 -0.626578 0.5310 D3 0.000949 0.000963 0.985663 0.3244 D4 0.000478 0.001005 0.475186 0.6347 D5 0.000446 0.000929 0.480695 0.6308 D6 -0.000326 0.000919 -0.354816 0.7228 D7 0.001543 0.000889 1.735858 0.0828 D8 -0.001277 0.000889 -1.437008 0.1509 D9 -0.000342 0.000938 -0.364630 0.7154 D10 0.000808 0.000889 0.909011 0.3635 D11 -0.000690 0.000910 -0.758328 0.4484 D12 0.000119 0.000898 0.132091 0.8949 R-squared 0.005294 Mean dependent var 6.36E-05 Adjusted R-squared -0.001329 S.D. dependent var 0.011096 S.E. of regression 0.011104 Akaike info criterion -6.155909 Sum squared resid 0.203675 Schwarz criterion -6.116844 Log likelihood 5133.716 Durbin-Watson stat 2.244387 ii 1.2. Mô hình GARCH Dependent Variable: RE Method: ML - ARCH (Marquardt) - Normal distribution Date: 03/04/09 Time: 12:26 Sample (adjusted): 5/02/2002 12/30/2008 Included observations: 1664 after adjustments Convergence achieved after 238 iterations Variance backcast: ON GARCH = C(13) + C(14)*RESID(-1)^2 + C(15)*GARCH(-1) Coefficient Std. Error z-Statistic Prob. D1 0.001267 0.000233 5.446898 0.0000 D2 -0.000566 0.000471 -1.202824 0.2290 D3 0.000469 0.000580 0.807986 0.4191 D4 -0.001299 0.000312 -4.168292 0.0000 D5 1.85E-05 0.000402 0.045954 0.9633 D6 0.000494 0.000304 1.626218 0.1039 D7 0.002250 0.000264 8.519187 0.0000 D8 -0.000254 0.000451 -0.562607 0.5737 D9 -0.000250 0.000507 -0.493709 0.6215 D10 0.000293 0.000412 0.710565 0.4774 D11 0.000285 0.000412 0.690907 0.4896 D12 -3.29E-05 0.000407 -0.080866 0.9355 Variance Equation C 3.47E-06 2.89E-07 12.02329 0.0000 RESID(-1)^2 0.507288 0.032026 15.83985 0.0000 GARCH(-1) 0.584476 0.020923 27.93398 0.0000 R-squared -0.001269 Mean dependent var 6.36E-05 Adjusted R-squared -0.009770 S.D. dependent var 0.011096 S.E. of regress