Luận văn Nghiên cứu đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào Việt Nam, một số giải pháp tăng cường thu hút nguồn vốn đầu tư này

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ HOÀ CHÍ MINH ……….. TRAÀN THÒ HÖÔNG NGHIEÂN CÖÙU ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP CUÛA TRUNG QUOÁC VAØO VIEÄT NAM, MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG THU HUÙT NGUOÀN VOÁN ÑAÀU TÖ NAØY LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006 2 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ HOÀ CHÍ MINH ……….. TRAÀN THÒ HÖÔNG NGHIEÂN CÖÙU ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP CUÛA TRUNG QUOÁC VAØO VIEÄT NAM, MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG THU HUÙT NGUOÀN VOÁN ÑAÀU TÖ NAØY Chuyeân ngaønh: Thöông Maïi Maõ soá: 60.34.10 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: GS.TS VOÕ THANH THU THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006 3 MUÏC LUÏC Danh muïc caùc kyù hieäu, caùc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng, caùc sô ñoà, bieåu ñoà Trang Chöông 1: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam… .................................................................................. 1 1.1 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ...................................................... 1 1.1.1 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi...................................................... 1 1.1.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ................................................ 1 1.1.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù .......... 2 1.1.4 Nhöõng baát lôïi maø FDI coù theå gaây ra cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ............... 7 1.2 Xu höôùng ñaàu tö tröïc tieáp treân quoác teá hieän nay ......................................... 10 1.3 Hoaït ñoäng thu huùt ÑTTNN vaø naâng cao thu huùt ÑTTTNN. ......................... 12 1.4 Nghieân cöùu nhöõng kinh nghieäm thu huùt voán ñaàu tö cuûa moät soá nöôùc vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam ......................................................... 12 1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Singapore .................................................................. 13 1.4.2 Kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan.................................................................... 16 1.4.3 Kinh nghieäm cuûa Malaysia ................................................................... 18 1.5 Kinh nghieäm ruùt ra veà thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cho Vieät Nam. . 18 Keát luaän chöông 1 ............................................................................................ 21 Chöông 2: Thöïc traïng thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam ......................................................................................................... 22 2.1 Toång quaùt veà neàn kinh teá Vieät Nam ............................................................. 22 2.1.1 Chính saùch veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ...................................... 22 4 2.1.2 So saùnh chính saùch ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc khaùc. ................................................................................................ 24 2.2 Tình hình thu huùt ñaàu tö taïi Vieät Nam ......................................................... 27 2.2.1 Khaùi quaùt tình hình thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam ................ 27 2.2.2 Tình hình trieån khai thöïc hieän caùc döï aùn FDI taïi Vieät Nam ................... 30 2.2.3 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam theo cô caáu ngaønh, ñòa phöông ............................................................................................ 31 2.2.4 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam töø caùc quoác gia 32 2.3 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam qua caùc naêm ..... 35 2.3.1 Giôùi thieäu chung veà kinh teá vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Trung Quoác… ..... 35 2.3.2 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác vaøo Vieät Nam qua caùc khu vöïc,vuøng 36 2.3.3 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác vaøo Vieät Nam theo cô caáu ngaønh .. 38 2.3.4 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác vaøo Vieät Nam theo loaïi hình ñaàu tö .. 42 2.4 Nhöõng lôïi ích cuûa FDI Trung Quoác ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät Nam .............. 44 2.4.1 Lôïi ích töø hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc döï aùn FDI ................................. 44 2.4.2 Nhöõng lôïi ích töø doøng voán FDI ............................................................... 46 2.5 Nhöõng toàn taïi vaø nguyeân nhaân cuûa ñaàu tö FDI Trung Quoác vaøo Vieät Nam..... 46 2.5.1 Quy moâ ñaàu tö tröïc tieáp töø Trung Quoác vaøo Vieät Nam coøn nhoû, chöa coù söï gia taêng voán ñaàu tö trong thôøi gian qua ........................................................... 46 2.5.2 Thôøi gian ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc döï aùn töø Trung Quoác vaøo Vieät Nam töông ñoái ngaén............................................................................................................ 49 2.5.3 Caùc döï aùn ñaáu tö chuû yeáu trong nhöõng lónh vöïc khoâng caàn nhieàu voán .. 50 2.6 Haäu quaû coù theå xaåy ra trong ñaàu tö FDI Trung Quoác............................ ..... 50 2.6.1 Nguy cô maát thò tröôøng tieâu thuï cuûa Vieät Nam....................................... 50 2.6.2 Aûnh höôûng ñeán chính trò................................................................ ........ 51 2.7 Moät soá nguyeân nhaân coù theå giaûi thích cho vieäc Trung Quoác chöa tieán haønh ñaàu tö tröïc tieáp nhieàu sang Vieät Nam................................................. ..................... 52 Keát luaän chöông 2 ............................................................................................ 53 5 Chöông 3 Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö FDI cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam ..................................................................... 54 3.1 Muïc tieâu, ñònh höôùng caùc giaûi phaùp ........................................................... 54 3.1.1 Muïc tieâu ñeà xuaát giaûi phaùp ..................................................................... 54 3.1.2 Ñònh höôùng ñeà xuaát giaûi phaùp ................................................................. 54 3.2 Thaùch thöùc vaø cô hoäi cuûa Vieät Nam ............................................................ 55 3.2.1 Ñieåm maïnh: ............................................................................................ 55 3.2.2 Cô hoäi ...................................................................................................... 55 3.2.3 Ñieåm yeáu ................................................................................................. 56 3.2.4 Thaùch thöùc ............................................................................................... 56 3.3 Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö FDI Trung Quoác vaøo Vieät Nam .................................................................................................... 57 3.3.1 Caûi tieán vaø hoaøn thieän hoaït ñoäng xuùc tieán… ........................................... 58 3.3.2 Môû roäng lónh vöïc ñaàu tö FDI Trung Quoác ña daïng hôn, cuûng coá vaø ñoäng vieân hieäu quaû cuûa nhöõng döï aùn cuõ ................................................................... 61 3.3.3 Giaûi phaùp ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc .................................... 64 3.3.4 Giaûi phaùp hoã trôï vieäc döï ñoaùn, ño löôøng haäu quaû nguy cô maát thò tröôøng tieâu thuï, veà aûnh höôûng chính trò, veà khaû naêng thoân tính cuûa Trung Quoác maø caùc döï aùn FDI Trung Quoác coù theå gaây ra ......................................................................... 66 3.4 Moät soá kieán nghò nhaèm naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö FDI Trung Quoác vaøo Vieät Nam .................................................................................................... 67 3.4.1 Veà luaät phaùp, chính saùch ......................................................................... 67 3.4.2 Veà quaûn lyù nhaø nöôùc trong hoaït ñoäng ñaàu tö FDI Trung Quoác .............. 68 3.4.3 Taêng cöôøng caùc cuoäc gaëp gôõ giöõa caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa hai nöôùc ......... 69 Keát luaän chöông 3...... ...................................................................................... 70 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO........................................................................... ...... 72 6 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, BIEÅU ÑOÀ, SÔ ÑOÀ Trang Baûng 1.2: Cô caáu ÑTTTNN theo hình thöùc ñaàu tö .......................................... 28 Baûng 1.3: Keá hoaïch thu huùt ÑTTTNN 05 naêm (2000-2005) ........................... 31 Baûng 1.5: ÑTTTNN phaân theo nöôùc ................................................................ 33 Baûng 1.6: FDI Trung Quoác phaân theo ñòa phöông ........................................... 36 Baûng 1.7: FDI Trung Quoác phaân theo ngaønh ................................................... 38 Baûng 1.8: FDI Trung Quoác phaân theo hình thöùc ñaàu tö ................................... 41 Baûng 1.9: Hieäu quaû duøng nguoàn voán FDI Trung Quoác.................................... 44 Bieåu ñoà 2.1: Voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam ..................................................... 27 Bieåu ñoà 2.2: So saùnh ÑTTTNN vaøo Vieät Nam cuûa Trung Quoác Nhaät Baûn vaø Myõ ........................................................................... 42 Sô ñoà 3.1: ÑTTTNN vaøo Vieät Nam phaân theo ngaønh ..................................... 31 Sô ñoà 3.2: Qui moâ caùc döï aùn ÑTTTNN vaøo Vieät Nam ................................... 34 Sô ñoà 3.3: Toång voán ÑTTTNN phaân theo ngaønh............................................. 40 7 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT FDI : Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi UNCTAD : Hoäi nghò Lieân Hôïp Quoác veà Thöông Maïi vaø Phaùt Trieån BTO : Döï aùn xaây döïng – chuyeån giao vaø kinh doanh BT : Döï aùn xaây döïng vaø chuyeån giao WTO : Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi ASEAN : Hieäp Hoäi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ GDP : Toång saûn phaåm quoác noäi AFTA : Khu vöïc maäu dòch töï do CEPT : Chöông trình thueá öu ñaõi coù hieäu löïc chung APEC : Dieãn ñaøn Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông IMF : Quyõ tieàn teä quoác teá QH : Quoác Hoäi ÑTNN : Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ÑTTTNN : Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 8 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát vaø yù nghóa cuûa ñeà taøi: Ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, thoaùt khoûi voøng luaån quaån ngheøo ñoùi, tích luõy thaáp, khaéc phuïc tình traïng coâng ngheä laïc haäu, theo kòp vaø saùnh vai vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø trong caùc toå chöùc quoác teá maø Vieät Nam laø thaønh vieân (môùi nhaát laø toå chöùc WTO), chuû tröông cuûa Ñaûng: ”Phaùt huy cao ñoä noäi löïc, ñoàng thôøi tranh thuû nguoàn löïc beân ngoaøi vaø chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá ñeå phaùt trieån nhanh, coù hieäu quaû vaø beàn vöõng”. Trong ñoù, vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (FDI) raát ñöôïc quan taâm vaø taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå nguoàn voán naøy deã daøng ñi vaøo neàn kinh teá Vieät Nam. Tuy nhieân, trong thôøi gian qua, nguoàn voán naøy vaøo Vieät Nam cuõng chöa phaûi laø khaû quan laém, ñoái vôùi moät soá nöôùc coù tieàm naêng kinh teá lôùn vaø ñaàu tö FDI ra nöôùc ngoaøi nhieàu, nhöng Vieät Nam chuùng ta vôùi moät soá ñieàu kieän thuaän lôïi vaãn chöa thu huùt nguoàn voán naøy hieäu quaû, ñoù laø nöôùc laùng gieàng Trung Quoác. Neáu khoâng tính Hoàng Koâng thì ñeán cuoái naêm 2005, Trung Quoác ñöùng thöù 16 trong caùc nöôùc coù voán ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Theo tôø “Ñoâng Phöông” daãn bình luaän cuûa caùc hoïc giaû Myõ cho raèng hieän nay thöïc löïc kinh teá cuûa Trung Quoác raát lôùn, tôùi naêm 2015 coù theå ñuoåi kòp vaø vöôït Nhaät Baûn, tôùi naêm 2039 coù theå ñuoåi kòp vaø vöôït Myõ, xu theá Trung Quoác troãi daäy raát maïnh meõ. Moät soá nhaø kinh teá thuoäc Toå chöùc thöông maïi Theá Giôùi (WTO) coøn ñöa ra döï kieán laïc quan hôn, töùc tôùi naêm 2030, Trung Quoác coù theå ñuoåi kòp Myõ vaø vöôït Myõ. Vöøa qua trong moät cuoäc hoäi thaûo ôû Myõ, caùc nhaø kinh teá Myõ cho raèng Trung Quoác hieän nay ñaõ vöôn leân vò trí thöù hai sau Myõ. Ñieàu ñoù cho thaáy, Trung Quoác laø quoác gia coù tieàm löïc kinh teá raát lôùn. 9 Maëc khaùc, Trung Quoác vaø Vieät Nam laø hai quoác gia naèm keà nhau, coù bieân giôùi chung raát daøi, coù cheá ñoä chính trò gaàn gioáng nhau vaø töø laâu daân cö hai nöôùc ñaõ coù quan heä mua baùn, trao ñoåi haøng hoùa, quan heä thöông maïi,… Cuoái naêm 2004, ñaàu naêm 2005, Vieät Nam – Trung Quoác ñaõ phaùt trieån moái quan heä höõu nghò, hôïp taùc Vieät – Trung theo phöông chaâm 16 chöõ “laùng gieàng höõu nghò, hôïp taùc toaøn dieän, oån ñònh laâu daøi, höôùng ñeán töông lai” vaø xaây döïng moái quan heä 4 toát laø “ñoàng chí toát, baïn beø toát, laùng gieàng toát, ñoái taùc toát” maø laõnh ñaïo caáp cao hai nöôùc ñaõ ñeà ra. Trong boái caûnh ñoù, Vieät Nam caàn phaûi laøm sao ñeå taêng cöôøng thu huùt nguoàn voán ñaàu tö FDI töø Trung Quoác nhieàu hôn nöõa boå sung vaøo nguoàn voán cuûa mình nhaèm thuùc ñaåy nhanh tieán trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. 2/ Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: - Heä thoáng hoùa lyù luaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhaán maïnh nhöõng khaùi nieäm caên baûn veà lôïi ích vaø thieät haïi cuûa FDI. - Nghieân cöùu, phaân tích tình hình thöïc hieän thu huùt FDI noùi chung vaø cuûa Trung Quoác noùi rieâng taïi Vieät Nam nhöõng naêm gaàn ñaây ruùt ra nhöõng lôïi ích vaø nhöõng haïn cheá coøn toàn taïi, ñoàng thôøi nghieân cöùu caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác taïi Vieät Nam. - Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm taêng cöôøng thu huùt voán FDI töø Trung Quoác. 3/ Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: - Ñoái töôïng nghieân cöùu: nghieân cöùu khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö FDI cuûa Trung Quoác taïi Vieät Nam giai ñoaïn 2003-2005 vaø trong nhöõng naêm tôùi. - Phaïm vi nghieân cöùu: chæ nghieân cöùu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán vieäc thu huùt voán FDI nöôùc ngoaøi noùi chung vaø Trung Quoác noùi rieâng taïi Vieät Nam. - Thôøi gian: chuû yeáu töø naêm 2003 ñeán naêm 2005 4/ Tính môùi cuûa luaän vaên: 10 Ñaõ coù nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu xoay quanh vaán ñeà thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi hay thu huùt voán FDI töø khu vöïc nhö ñeà taøi: - “Caùc nhaân toá aûnh höôûng vaø giaûi phaùp ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam” trong luaän vaên tieán só cuûa nghieân cöùu sinh Trieäu Hoàng Caåm (2003): Ñeà taøi naøy taùc giaû ñaõ nghieân cöùu tình hình chung ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo VN giai ñoaïn 2001-2003, ñöa ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm quaûn lyù quaù trình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, goùp phaàn cuûng coá vai troø cuûa chính phuû vaø hoaøn thieän quaù trình thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. - “Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø EU taïi TP. HCM” (2004) cuûa hoïc vieân cao hoïc Ñoã Troïng Giaùp: Ñeà taøi naøy taùc giaû nhaán maïnh, phaân tích vaø neâu ra caùc giaûi phaùp laøm sao ñeå TP. HCM thu huùt ñöôïc nhieàu hôn voán ñaàu tö cuûa Lieân Minh Chaâu Aâu (EU). -“Laøm theá naøo ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam” (2005) cuûa hoïc vieân cao hoïc Ñinh Quang Duõng, theo taùc giaû, Myõ laø nöôùc coù neàn kinh teá raát phaùt trieån vaø coù chính saùch ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi nhieàu nhöng thôøi gian qua Myõ ñaàu tö vaøo Vieät Nam raát ít, taùc giaû ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeå thu huùt nguoàn voán naøy. - Caùc saùch lieân quan ñeán ñaàu tö Trung Quoác nhö: Chính saùch phaùt trieån kinh teá, kinh nghieäm vaø baøi hoïc cuûa Trung Quoác (Vieän nghieân cöùu Quaûn Lyù Kinh Teá Trung Öông – CIEM, hay saùch: Trung Quoác caûi caùch môû cöûa nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm (PGS.TS Nguyeãn Vaên Hoàng),… Chöa coù ñeà taøi luaän vaên hay saùch naøo nghieân cöùu toaøn dieän veà ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác vaøo Vieät Nam. Cho neân, ñaây laø ñeà taøi môùi khoâng truøng laép vôùi caùc ñeán taøi ñaõ ñöôïc coâng boá tröôùc ñaây. 5/ Phöông phaùp nghieân cöùu: 11 Luaän vaên söû duïng keát hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu, chuû yeáu caùc phöông phaùp sau: - Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin thöïc teá, khảo saùt thöïc teá, thu thaäp thoâng tin qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng, phöông phaùp so saùnh, phaân tích thoáng keâ, phöông phaùp chuyeân gia, phöông phaùp toång hôïp. 6/ Noäi dung nghieân cöùu: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän vaø danh muïc baûng bieåu, taøi lieäu tham khaûo, noäi dung cuûa luaän vaên goàm 03 chöông sau: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Khái quát loại hình đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng như nêu ra những lợi ích do hoạt động này mang lại cho cả bản thân nhà đầu tư, nước đi đầu tư và nước nhận đầu tư. Bên cạnh đó, nghiên cứu hoạt động thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi tại một số nước và rút ra kinh nghiệm cho Việt Nam. Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng cuûa ñeà taøi. Thöïc traïng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, thu huùt FDI Trung Quoác taïi Vieät Nam. Bên cạnh việc tổng quát lại những thành tựu đạt được của hoạt động ĐTTTNN tại Việt Nam, phân tích những đóng góp của FDI Trung quốc vào sự tăng trưởng của hoạt động FDI chung của cả nước, ñeà taøi coøn ñeà caäp ñeán những bất lợi, thiệt hại mà hoạt động này có thể gây ra cho phía Việt Nam. Chöông 3: Caùc giaûi phaùp taêng cöôøng thu huùt nguoàn voán ñaàu tö FDI Trung Quoác vaøo Vieät Nam. Đưa ra một số giải pháp căn cứ trên định hướng phát triển chung của Việt Nam, trên cơ sở thuận lợi và khó khăn vốn có của Việt Nam. Đồng thời phát huy những lợi ích, hạn chế những bất lợi từ hoạt động FDI Trung Quốc. Các giải pháp cho việc taêng cöôøng thu hút và lựa chọn các dự án đầu tư trực tiếp FDI Trung Quốc vào Việt Nam trong thời gian tới. 12 Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.5 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 1.5.1 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi: Trong thöïc tieãn quaûn lyù ñaàu tö hieän nay, coù khaù nhieàu quan nieäm veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø döï aùn FDI. Theo cuoán Caåm nang höôùng daãn caùn caân thanh toaùn cuûa Quyõ tieàn teä quo ác teá (IMF) thì “FDI laø moät ñaàu tö ñöôïc tieán haønh nhaèm thu ñöôïc lôïi ích laâu daøi taïi moät doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng ôû moät neàn kinh teá khaùc neàn kinh teá cuûa nhaø ñaàu tö, muïc ñích cuûa nhaø ñaàu tö laø coù ñöôïc tieáng noùi coù hieäu löïc trong hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa doanh nghieäp aáy”. Theo ñònh nghóa chuaån veà FDI cuûa OECD naêm 1996 thì “ FDI laø moät loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö cuûa moät nöôùc naøy ñaët moái quan taâm laâu daøi trong coâng vieäc ñaàu tö vaø kinh doanh ôû doanh nghieäp taïi nöôùc khaùc”. 1.5.2 Caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi: - Ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng coù hai daïng chuû yeáu: ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp: Ñaàu tö tröïc tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö coù theå boû 100% voán hoaëc toaøn boä thieát bò ñeå ñaàu tö vaøo moät lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hay dòch vuï naøo ñoù. Cuõng coù moät hình thöùc khaùc ñöôïc xem laø ñaàu tö tröïc tieáp khi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi toaøn boä hay töøng phaàn moät doanh nghieäp cuûa nöôùc sôû taïi ñeå kinh doanh hoaëc hôïp taùc kinh doanh. Ñaàu tö giaùn tieáp laø loaïi hình ñaàu tö maø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå mua coå phaàn trong doanh nghieäp hoaëc chöùng khoaùn treân thò tröôøng taøi chính nhaèm thu lôïi nhuaän. Neáu loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp maø nhaø ñaàu tö thu lôïi nhuaän tröïc tieáp töø 13 hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thì ñaàu tö giaùn tieáp thu lôïi nhuaän qua coå töùc (thu nhaäp qua coå phieáu hoaëc chöùng khoaùn). Ngoaøi ra, coøn coù moät hình thöùc phoå bieán khaùc, ñoù laø tín duïng quoác teá keå caû döôùi daïng ODA. Hình thöùc naøy tuy coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng so vôùi ñaàu tö tröïc tieáp, nhöng noù chæ laø moät hình thöùc ñaëc bieät cuûa ñaàu tö giaùn tieáp. Hieän nay ôû Vieät Nam toàn taïi caû hai loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi. Theo xu höôùng phaùt trieån, caùc hình thöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam chaéc chaén seõ ña daïng hôn nöõa trong töøng loaïi hình ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp. 1.5.3 Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø nhöõng taùc ñoäng cuûa noù: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vò trí raát quan troïng goùp phaàn taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá khoâng chæ rieâng ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø coøn ñoái vôùi baûn thaân caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Ngaøy nay trong xu theá toaøn caàu hoùa, hôïp taùc vaø phaân coâng quoác teá, hoäi nhaäp vaø cuøng phaùt trieån laø vaán ñeà mang tính quy luaät. Lôïi ích cuûa vieäc xuaát khaåu tö baûn vaø tieáp nhaän ñaàu tö ñeàu coù yù nghóa nhö nhau. Tuy nhieân lôïi ích seõ khoâng theå chia ñeàu, noù chæ coù theå ñöôïc taän duïng khi ñoâi beân ñeàu bieát phaùt huy toát nhaát nhöõng lôïi theá, haïn cheá toái ña nhöõng maët traùi vaø khieám khuyeát. Treân tinh thaàn ñoù, ñeå hieåu roõ vai troø vaø vò trí cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi neân xem xeùt taùc duïng cuûa noù caû töø hai phía. 1.1.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Hieän nay nguoàn FDI khoâng phaûi chæ ñaàu tö vaøo caùc nöôùc coù neàn kinh teá chaäm phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån maø coøn ôû caû nhöõng nöôùc tö baûn phaùt trieån. Nguoàn FDI ñeàu coù nhöõng taùc duïng nhö sau: (i) Taùc ñoäng tröïc tieáp, cuï theå laø: - FDI laø nguoàn voán quan troïng laøm taêng voán ñaàu tö, giuùp caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cô caáu laïi neàn kinh teá, thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi, phaùt trieån saûn xuaát, thuùc ñaåy taêng tröôûng. 14 - Ngoaøi nguoàn voán FDI, caùc nhaø ñaàu tö coøn mang vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caùc khoa hoïc coâng ngheä môùi cuõng nhö moâ hình toå chöùc quaûn lyù cuûa caùc chuyeân gia,…Ñeå khai thaùc toát nguoàn voán, ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, chuyeån giao coâng ngheä trôû thaønh taát yeáu. - FDI laø phöông thöùc quan troïng laøm taêng kim ngaïch xuaát khaåu do goùp phaàn vaøo vieäc khai thaùc caùc lôïi theá veà taøi nguyeân, nhaân löïc nhaèm taïo ra nhöõng saûn phaåm xuaát khaåu vaø thay theá haøng nhaäp khaåu coù giaù trò, naâng cao khaû naêng caïnh tranh vaø hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá trong xu theá toaøn caàu hoùa. - FDI goùp phaàn vaøo vieäc taêng quy moâ hoaït ñoäng caùc doanh nghieäp thaønh laäp, caùc ngaønh kinh teá môùi, phaùt trieån saûn xuaát, thu huùt theâm lao ñoäng, laøm giaûm tyû leä thaát nghieäp, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho lao ñoäng ôû caùc nöôùc ñaàu tö vaø nhaän ñaàu tö. - FDI coøn mang laïi moät soá lôïi theá khaùc cho caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö nhö goùp phaàn laøm taêng nguoàn thu cho Ngaân saùch nhaø nöôùc töø caùc khoaûn thueá vaø thu lôïi nhuaän, chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, môû theâm moät soá ngaønh dòch vuï phuïc vuï cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - FDI do taïo ra moät löôïng haøng xuaát khaåu, taêng nguoàn ngoaïi teä goùp phaàn hoã trôï caùn caân thanh toaùn, seõ giuùp oån ñònh kinh teá vó moâ vaø ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp hôïp taùc giöõa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö vaø caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Nguoàn löïc quan troïng naøy chính laø nhaân toá baûo ñaûm cho caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån coù ñieàu kieän ruùt ngaén khoaûng caùch bieät, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa neàn kinh teá. Thöïc tieãn cho thaáy, khoâng ôû ñaâu coù ñieàu kieän naâng cao khaû naêng tieáp caän coâng ngheä hieän ñaïi vaø phöông thöùc quaûn lyù coù hieäu quaû baèng caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong caùc lôïi ích maø FDI mang laïi thì lôïi ích veà vaán ñeà taïo coâng aên vieäc laøm vaø naâng cao trình ñoä tay ngheà cho theá heä nhöõng ngöôøi lao ñoäng môùi laø vaán ñeà coù giaù trò vaø yù nghóa to lôùn hôn caû. 15 Ngoaøi ra caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö seõ naâng cao nghieäp vuï quaûn lyù, taùc phong coâng taùc cuûa nhöõng nöôùc tieân tieán ñaàu tö vaøo. (ii) Taùc ñoäng giaùn tieáp: Laø taùc ñoäng töø caùc doanh nghieäp FDI ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc, bao goàm caùc taùc ñoäng chính: - FDI taïo neân söùc eùp caïnh tranh treân thò tröôøng theå hieän ôû hai maët: + Doanh nghieäp FDI laøm cho ñoái thuû caïnh tranh suy yeáu hôn, coù nguy cô bò thu heïp thò phaàn, laøm giaûm saûn xuaát, thaäm chí ruùt lui khoûi thò tröôøng. + Chính söï caïnh tranh laïi kích thích caùc ñoái thuû ñaàu tö ñoåi môùi vöông leân ñöùng vöõng treân thò tröôøng, töø ñoù naêng suaát ñöôïc caûi thieän. - FDI giuùp chuyeån giao coâng ngheä töø doanh nghieäp FDI sang doanh nghieäp trong nöôùc. - FDI giuùp lieân keát giöõa doanh nghieäp FDI vôùi doanh nghieäp trong nöôùc ñeå saûn xuaát saûn phaåm môùi. - FDI giuùp löu chuyeån lao ñoäng töø doanh nghieäp FDI sang caùc doanh nghieäp trong nöôùc. * Xeùt treân phöông dieän vi moâ, ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc xem laø coù lôïi cho neàn kinh teá cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö khi caùc doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc thu huùt tröôùc heát phaûi baûo ñaûm ñöôïc khaû naêng sinh lôøi. Noùi moät caùch khaùc ñi, veà khía caïnh taøi chính, caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi thu ñöôïc lôïi nhuaän sau moät thôøi gian hoaït ñoäng nhaát ñònh. Vaø lôïi nhuaän thu ñöôïc naøy seõ tröïc tieáp ñoùng goùp moät phaàn vaøo lôïi ích cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö döôùi daïng sau: - Lôïi nhuaän seõ ñöôïc chuyeån sang löïc löôïng nhaân coâng baûn xöù döôùi daïng möùc löông thöïc teá cao hôn. - Ngöôøi tieâu duøng seõ ñöôïc söû duïng nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng cao vôùi giaù reû. - Chính phuû coù theå taêng nguoàn thu thoâng qua thueá doanh thu vaø lôïi nhuaän. 16 - Caùc khu vöïc khaùc cuûa neàn kinh teá coù theå ñöôïc höôûng lôïi nhôø aûnh höôûng cuûa yeáu toá “taùc ñoäng trình dieãn”. * Xeùt treân bình dieän quoác gia: FDI coù theå mang laïi cho nöôùc nhaän ñaàu tö nhieàu lôïi ích. Nhöõng lôïi ích naøy ñöôïc chia thaønh ba nhoùm: lôïi ích chuyeån taøi nguyeân, taùc ñoäng veà vieäc laøm vaø taùc ñoäng leân caùn caân thanh toaùn. (1) Lôïi ích chuyeån taøi nguyeân: nhôø coù söï ñoùng goùp cuûa FDI vaøo vieäc cung caáp voán, coâng ngheä vaø kyõ naêng quaûn lyù. Ñaây laø nhöõng yeáu toá thöôøng khan hieám ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø ñöôïc buø ñaép thoâng qua vieäc tieáp nhaän FDI. (2) Lôïi ích thu ñöôïc veà vaán ñeà vieäc laøm nhôø taùc ñoäng tích cöïc cuûa FDI ñoái vôùi thò tröôøng lao ñoäng taïi nöôùc nhaän ñaàu tö. Tröôùc heát, taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa FDI laø khaû naêng taïo ra coâng vieäc laøm cuûa caùc coâng ty ña quoác gia baèng tuyeån duïng coâng nhaân cuûa nöôùc chuû nhaø vaøo laøm vieäc taïi caùc coâ sôû saûn xuaát vaø truï sôû cuûa hoï. (3) Lôïi ích thu ñöôïc nhôø nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi caùn caân tanh toaùn: haàu heát ôû caùc quoác gia theo ñuoåi chính saùch môû cöûa ñeå thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, aûnh höôûng cuûa FDI ñoái vôùi caùn caân thanh toaùn laø moät vaán ñeà raát ñöôïc chuù troïng. Chính phuû cuûa caùc quoác gia naøy muoán caùn caân thanh toaùn tích cöïc, nghóa laø caùn caân thaëng dö hôn laø thaâm huït. Söï thaâm huït naøy, neáu khoâng coù FDI, seõ chæ coù theå ñöôïc buø ñaép baèng caùch baùn taøi saûn cho nöôùc ngoaøi. * Ñoái vôùi nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá ñang phaùt trieån nhö VN: ÑTTTNN laø moät trong nhöõng nguoàn quan troïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït veà voán ngoaïi teä. Haàu heát caùc nöôùc coù neàn kinh teá keùm phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån ñeàu rôi vaøo caùc voøng laån quaån laø thu nhaäp thaáp-tích luõy thaáp-ñaàu tö thaáp-thu nhaäp thaáp. Ñaây laø ñieåm nuùt khoù khaên nhaát maø caùc nöôùc naøy phaûi vöôït qua ñeå coù theå hoäi nhaäp vaøo söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá hieän ñaïi. Trôû ngaïi lôùn nhaát ñeå thöïc hieän 17 nhöõng ñieàu ñoù ñoái vôùi caùc nöôùc naøy laø voán ñaàu tö, kyõ thuaät coâng ngheä, naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù. Voán ñaàu tö laø cô sôû ñeå taïo ra coâng aên vieäc laøm trong nöôùc, ñoåi môùi coâng ngheä, kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng,…töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå taêng thu nhaäp, taêng tích luõy cho söï phaùt trieån kinh teá. Do vaäy, khi tích luõy trong nöôùc coøn thaáp thì voán nöôùc ngoaøi seõ laø moät cuù hích ñeå goùp phaàn ñoät phaù caùc voøng laån quaån noùi treân. Thoâng qua ÑTTTNN, caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhaän ñaàu tö coù cô hoäi tieáp caän vôùi thò tröôøng theá giôùi nhieàu hôn. Bôûi vì caùc nöôùc naøy neáu coù khaû naêng saûn xuaát thì möùc chi phí saûn xuaát vaø chaát löôïng saûn phaåm chæ coù theå tieâu thuï noäi ñòa vaø raát khoù khaên trong vieäc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi. Trong khi ñoù, haàu heát caùc hoaït ñoäng ÑTTTNN ñeàu do caùc coâng ty quoác gia thöïc hieän, maø caùc coâng ty naøy laïi coù lôïi theá trong vieäc tieáp caän vôùi khaùch haøng baèng nhöõng hôïp ñoàng daøi haïn döïa treân uy tín cuûa hoï veà chaát löôïng, kieåu daùng saûn phaåm vaø kòp thôøi haïn,… 1.1.3.2 Ñoái vôùi nöôùc ñi ñaàu tö: Nhôø xuaát khaåu tö baûn, caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù ñieàu kieän naâng cao söû duïng voán baèng caùch khai thaùc toái ña nhöõng lôïi theá veà nhaân löïc vaø taøi nguyeân ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñeå giaûm giaù thaønh, tìm kieám tyû suaát lôïi nhuaän cao. - Môû roäng phaïm vi aûnh höôûng sang nhieàu quoác gia nhaèm khaúng ñònh söùc maïnh veà kinh teá vaø naâng cao uy tín veà chính trò treân quoác teá, ñoàng thôøi thoâng qua vieäc cho vay voán vôùi soá löôïng lôùn, laõi suaát thaáp ñeå aùp ñaët caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá buoäc caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö phaûi leä thuoäc vaøo mình. - Ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi giuùp caùc coâng ty xuyeân quoác gia môû roäng saûn xuaát sang nhieàu nöôùc, nhaèm traùnh nhöõng baát lôïi veà kinh teá vaø chính trò trong nöôùc mình (phaân taùn voán ñeå traùnh ruûi ro), ñoàng thôøi taän duïng thueá cuûa nöôùc khaùc ñeå phaân coâng laïi lao ñoäng chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coù lôïi nhaát cho caùc coâng ty trong heä thoáng taäp ñoaøn tö baûn xuyeân quoác gia. Taïo moâi tröôøng môùi ñeå caïnh tranh, thuùc ñaåy vaø môû roäng saûn xuaát. 18 - Taän duïng cô cheá hoïat ñoäng ñaàu tö cuûa moãi nöôùc khaùc nhau ñeå thöïc hieän vieäc chuyeån giaù, traùnh möùc thueá cao nhaèm toái öu hoùa lôïi nhuaän. - Môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, oån ñònh vaø duy trì saûn xuaát ôû trình ñoä cao, trong ñoù ñaùng chuù yù laø khai thaùc ñöôïc nguyeân lieäu giaù reû töø caùc nöôùc tieáp nhaän. Dó nhieân xuaát khaåu tö baûn cuõng coù nhöõng ruûi ro nhaát ñònh, tröôùc heát laø khaû naêng kieåm soaùt vaø quaûn lyù nguoàn voán tröôùc nhöõng bieán ñoäng chính trò, xaõ hoäi ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Maët khaùc caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn cuõng ñang phaûi ñoái phoù vôùi nhöõng haïn cheá veà naêng löïc quaûn lyù, heä thoáng chính saùch vaø phaùp luaät chöa cuï theå, thieáu ñoàng boä, ñoäi nguõ coâng nhaân trình ñoä thaáp quy hoaïch daøn traõi thieáu khoa hoïc ôû nöôùc sôû taïi. Taát caû nhöõng bieåu hieän treân ñeàu taïo ra nhöõng trôû ngaïi nhaát ñònh cho caùc nhaø ñaàu tö. 1.5.4 Nhöõng baát lôïi maø FDI coù theå gaây ra cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Beân caïnh nhöõng lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc tieáp nhaän nguoàn voán FDI, thì vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù moät soá baát lôïi maø caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö caàn nhaän thaáy: Nguoàn FDI chuû yeáu do caùc coâng ty xuyeân quoác gia chi phoái. Vì vaäy caùc nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi phuï thuoäc vaøo voán, coâng ngheä, thò tröôøng vaø heä thoáng maïng löôùi tieâu thuï cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn. Neáu caùc nöôùc nhaän ñaàu tö chæ bieát döïa vaøo FDI maø khoâng chuù troïng ñuùng möùc ñeán vieäc khai thaùc caùc nguoàn ñaàu tö khaùc töø noäi löïc cuûa neàn kinh teá thì nguy cô leä thuoäc vaø maát ñoäc laäp veà kinh teá laø khoù traùnh khoûi. Caùc coâng ty xuyeân quoác gia coù theå duøng quyeàn löïc kinh teá cuûa mình gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa nöôùc chuû nhaø. - Muïc tieâu cuûa baát kyø nhaø ñaàu tö naøo cuõng ñeàu mong muoán thu hoài voán nhanh vaø coù ñöôïc nhieàu lôïi nhuaän. Do ñoù vieäc chuyeån giao coâng ngheä cuõng cô baûn laø nhaèm muïc ñích naøy. * Taùc ñoäng coâng ngheä 19 Coù hai khuynh höôùng thöôøng xaûy ra: + Ñöa caùc thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi vaøo nhaèm thu hoài voán vaø lôïi nhuaän nhanh maø khoâng tính ñeán chaát löôïng vaø soá löôïng lao ñoäng hieän coù cuûa nöôùc sôû taïi. Keát quaû laø maëc duø taêng voán ñaàu tö, môû roäng saûn xuaát, coù theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi nhöng ngöôøi lao ñoäng vaãn thieáu vieäc laøm. Soá löôïng lao ñoäng dö thöøa vaãn khoâng ñöôïc giaûi quyeát. + Taän duïng caùc thieát bò coâng ngheä ñaõ cuõ vaø laïc haäu chuyeån giao caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do maùy moùc thieát bò laïc haäu neân chi phí saûn xuaát lôùn, giaù thaønh saûn phaåm cao, khaû naêng caïnh tranh thaáp, nhoùm caùc nöôùc daïng naøy khoù coù theå ñuoåi kòp caùc nöôùc phaùt trieån. Ñoù laø chöa tính ñeán caùc taùc haïi khaùc nhö oâ nhieåm moâi tröôøng, khoâng coù ñieàu kieän tieáp nhaän khoa hoïc coâng ngheä vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc hieän ñaïi,… * Tình traïng chuyeån giaù thoâng qua thuû thuaät naâng giaù chi phí ñaàu vaøo. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng tính giaù cao cho nhöõng nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm, maùy moùc vaø thieát bò maø hoï nhaäp vaøo ñeå thöïc hieän ñaàu tö. Vieäc laøm naøy mang laïi nhieàu lôïi ích cho nhaø ñaàu tö nhö: giaûm ñöôïc thueá TNDN, thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi…giaûm lôïi nhuaän thöïc teá maø hoï kieám ñöôïc, seõ laøm haïn cheá caùc nhaø caïnh tranh saùt nhaäp vaøo thò tröôøng. Ngöôïc laïi, ñieàu naøy laïi gaây ra chi phí saûn xuaát cao ôû caùc nöôùc chuû nhaø vaø caùc nöôùc chuû nhaø phaûi mua haøng hoùa do ñaàu tö nöôùc ngoaøi saûn xuaát vôùi giaù cao hôn. * Taùc ñoäng tieâu cöïc leân caùn caân thanh toaùn: AÛnh höôûng cuûa FDI ñoái vôùi caùn caân thanh toaùn laø moät vaán ñeà raát ñöôïc chuù troïng. Thoâng thöôøng nhaø nöôùc sôû taïi raát khoù kieåm soaùt ñöôïc giao dòch ngoaïi thöông cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bôûi haàu heát caùc giao dòch naøy laø giao dòch trong noäi boä coâng ty cuûa caùc taäp ñoaøn tö baûn xuyeân quoác gia. Nhôø giao dòch trong noäi boä, caùc coâng ty coù voán ñaàu tö coù theå ñònh giaù caùc saûn 20 phaåm do mình saûn xuaát ra hoaëc caùc nguoàn ñaàu tö theo möùc giaù coù lôïi nhaát cho hoï nhaèm ñeå troán thueá hoaëc neù traùnh söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc sôû taïi. Taùc ñoäng baát lôïi cuûa FDI leân caùn caân thanh toaùn cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö coù theå daãn ñeán hai khía caïnh: laø vieäc chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi, hoaït ñoäng naøy seõ ñöôïc theå hieän laø taøi saûn nôï trong taøi khoaûn vaõng lai; khía caïnh thöù hai laø vieäc nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu, maùy moùc thieát bò vaø haøng trung gian töø nöôùc ngoaøi cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia cuõng taïo ra nôï trong taøi khoaûn vaõng lai. Vaø nhöõng hoaït ñoäng naøy seõ laøm giaûm nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa FDI leân caùn caân thanh toaùn cuûa nöôùc chuû nhaø. * Taùc ñoäng leân hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc coâng ty noäi ñòa: Beân caïnh öu theá veà voán, coâng ngheä hieän ñaïi, thò tröôøng, trình ñoä quaûn lyù, maïng löôùi tieâu thuï saûn phaåm,…caùc nöôùc xuaát khaåu tö baûn hoaøn toaøn coù ñuû ñieàu kieän ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong saûn xuaát kinh doanh ngay taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Do ñoù baèng con ñöôøng caïnh tranh hôïp quy luaät caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaøn toaøn coù theå thoân tính caùc coâng ty noäi ñòa laø moät thöïc teá. Söï huøng maïnh cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi coù theå daãn ñeán söï töï trieät tieâu khoûi thò tröôøng cuûa caùc coâng ty ñaàu tö trong nöôùc khoâng ñuû khaû naêng caïnh tranh vaø khoâng ñuû söùc ñeå toàn taïi trong moät thôøi gian daøi ñeå roài bò thoân tính. Ngoaøi ra, coøn caàn phaûi xem xeùt ñeán muïc ñích thoân tính caùc coâng ty cuûa caùc ñoái taùc ñaàu tö baûn ñòa cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia ñeå coù theå giaønh ñöôïc vò theá ñoäc quyeàn, hoaëc gaàn nhö ñoäc quyeàn. Ñieàu naøy seõ laøm giaûm lôïi ích cuûa FDI, ñaëc bieät ôû caùc quoác gia coøn theo ñuoåi chính saùch baûo hoä caùc ngaønh coâng nghieäp non treû, bôûi vì neáu caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia vaøo nhöõng ngaønh coâng nghieäp ñöôïc xem laø coù tieàm naêng nhöng coøn non treû, caùc coâng ty baûn ñòa seõ khoù coù cô hoäi phaùt trieån. * Ngoaøi ra nöôùc tieáp nhaän nguoàn voán FDI coù theå gaëp moät soá baát lôïi, haïn cheá: 21 - Chi phí cho vieäc thu huùt ÑTTTNN khaù cao. Ñeå thu huùt ÑTTTNN, nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi aùp duïng moät soá öu ñaõi cho caùc nhaø ñaàu tö nhö: giaûm thueá, mieãn thueá trong moät thôøi gian daøi cho phaàn lôùn caùc döï aùn ÑTNN, hoaëc öu ñaõi veà tieàn thueâ ñaát, nhaø xöôûng vaø moät soá dòch vuï trong nöôùc so vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc hoaëc trong moät soá lónh vöïc hoï ñöôïc nhaø nöôùc baûo hoä thueá quan,…Vì vaäy, ñoâi khi lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö coù theå vöôït lôïi ích maø nöôùc chuû nhaø nhaän ñöôïc. - Saûn xuaát haøng hoùa khoâng thích hôïp. Caùc nhaø ñaàu tö coøn bò chæ trích laø saûn xuaát vaø baùn nhöõng haøng hoùa khoâng thích hôïp cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån, thaäm chí coù ñoâi khi laïi laø nhöõng haøng hoùa coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö khuyeán khích söû duïng thuoác laù, thuoác tröø saâu, nöôùc ngoït coù gaz thay theá nöôùc hoa quaû töôi, chaát taåy thay theá xaø phoøng,… - Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng thieân nhieân. Vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng thöôøng chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån muoán thu huùt ñaàu tö, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi kinh doanh saûn xuaát trong caùc lónh vöïc gaây nhieàu ñoäc haïi cho moâi tröôøng muoán neù traùnh söï kieåm soaùt chaëc cheõ cuûa chính phuû mình baèng caùch chuyeån nhaø maùy saûn xuaát sang nhöõng quoác gia ñang thu huùt ñaàu tö, hoï seõ tieát kieäm ñöôïc chi phí saûn xuaát vaø nhöõng chi phí voán dó raát toán keùm cho vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng…Vaø nhö theá, neáu chính phuû caùc quoác gia ñang thu huùt voán ñaàu tö khoâng kieåm soaùt ñöôïc nhöõng döï aùn ñaàu tö naøy, ñaát nöôùc hoï seõ phaûi gaùnh chòu nhöõng thieät haïi naëng neà trong vieäc giöõ gìn vaø baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi. 1.6 Xu höôùng ñaàu tö tröïc tieáp treân theá giôùi hieän nay. Ñaàu theá kyû 20, caùc nöôùc thöôøng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi höôùng vaøo caùc lónh vöïc truyeàn thoáng: laø caùc ngaønh khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân, phaùt trieån noâng nghieäp baèng caùch ñaàu tö vaøo caùc ñoàn ñieàn vaø caùc ngaønh cheá bieán noâng saûn. Ngaøy nay lónh vöïc ñaàu tö ñaõ thay ñoåi: 22 - Khi ñaàu tö vaøo caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån thì thöôøng ñaàu tö vaøo lónh vöïc dòch vuï, maø chuû yeáu taäp trung vaøo thöông maïi, taøi chính vaø nhöõng ngaønh kyõ thuaät môùi nhö: coâng ngheä thoâng tin, thieát bò vieãn thoâng, saûn xuaát oâ toâ, coâng ngheä sinh hoïc,…Hoaït ñoäng ñaàu tö chuû yeáu thöïc hieän thoâng qua vieäc saùt nhaäp, mua laïi ñeå thaønh laäp caùc “sieâu” coâng ty ñoäc quyeàn chi phoái hoaït ñoäng kinh doanh cuûa toaøn caàu. - Khi ñaàu tö vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì quan ñieåm cuûa chuû ñaàu tö laø: + Giaûm tôùi möùc toái ña ruûi ro cuûa ñaàu tö baèng caùch ñaàu tö vaøo caùc döï aùn vöøa phaûi, khaû naêng thu hoài voán nhanh. + Ñaàu tö vaøo caùc döï aùn cho pheùp lôïi duïng trieät ñeå caùc ñieàu kieän öu ñaõi maø nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö daønh cho. + Ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khai thaùc taøi nguyeân chieán löôïc nhö saét, theùp, daàu moû. + Ñaàu tö vaøo caùc ngaønh coù ngay thò tröôøng ôû caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö Nhìn chung xu höôùng caùc nhaø ñaàu tö thaâm nhaäp caùc thò tröôøng thò tröôøng môùi thoâng qua caùc hoaït ñoäng mua baùn vaø saùt nhaäp ngaønh dòch vuï nhö ngaân haøng, vieãn thoâng vaø caáp nöôùc lôùn hôn nhieàu ôû caùc ngaønh khaùc. Ngoaøi ra, vieäc chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi laø hieän töôïng töông ñoái môùi vaø ñang gia taêng. Vieäc chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi coù theå thöïc hieän baèng hai caùch: thieát laäp caùc chi nhaùnh nöôùc ngoaøi vaø thueâ moät beân thöù ba thöïc hieän dòch vuï vôùi chi phí thaáp hôn, goùp phaàn giaûm chi phí vaø taêng naêng löïc caïnh tranh. Nhieàu nhaø ñaàu tö trong caùc ngaønh khaùc nhau ñaõ thöïc hieän caùc dòch vuï nhö: keá toaùn, vaän ñôn, phaùt trieån phaàn meàm, thieát keá kieán truùc, thí nghieäm,… Phaûn öùng chính saùch ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh chieán löôïc ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö chuyeån sang ngaønh dòch vuï, nhieàu nöôùc ñaõ thöïc hieän vieäc ñieàu chænh chính saùch quoác gia nhaèm vöøa thu huùt FDI vaøo caùc ngaønh cheá taïo vaø caùc ngaønh sô cheá laïi vöøa thu huùt ñöôïc FDI vaøo phaùt trieån ngaønh dòch vuï. Caùc nöôùc ñieàu thöïc hieän töï 23 do hoùa ñaàu tö, ñaëc bieät laø trong ngaønh dòch vuï, giaûm thieåu nhöõng truïc traëc cuûa thò tröôøng, vaø thieát laäp caùc muïc tieâu phaùt trieån roäng hôn, xoùa boû nhöõng quy ñònh haïn cheá hoaëc gaây trôû ngaïi cho ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, ñaëc bieät laø ngaønh dòch vuï. Ñoàng thôøi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cuõng coù caùc bieän phaùp tích cöïc baûo hoä vaø khuyeán khích ñaàu tö thoâng qua caùc chöông trình tö nhaân hoùa, caùc chính saùch khuyeán khích vaø öu ñaõi. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc ñaøo taïo laø moät trong nhöõng yeáu toá then choát thu huùt FDI. 1.3 Hoaït ñoäng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø taêng cöôøng thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Trong lónh vöïc ÑTTTNN, tuy vaãn coøn nhieàu haïn cheá vaø baát lôïi, nhöng noù cuõng ñaõ mang laïi raát nhieàu lôïi ích cho caû nöôùc nhaän ñaàu tö vaø nöôùc ñi ñaàu tö. Nguoàn voán, coâng ngheä vaø caùch quaûn lyù cuûa caùc döï aùn FDI thaät söï raát quan troïng cho caùc nöôùc, nhaát laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam. Vì vaäy, ñeå caïnh tranh veà naêng löïc vôùi caùc nöôùc khaùc trong vaán ñeà thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Vieät Nam phaûi noã löïc raát lôùn. Beân caïnh caùc hoaït ñoäng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ vaø ñang dieãn ra, Vieät Nam phaûi laøm theá naøo ñeå naâng cao hieäu quaû hôn cho caùc hoaït ñoäng naøy. Phaûi luoân caäp nhaät thoâng tin caùc nöôùc trong khu vöïc noùi rieâng vaø caùc nöôùc khaùc noùi chung vaø luoân thay ñoåi caûi tieán veà moâi tröôøng ñaàu tö, veà coâng taùc xuùc tieán ñaàu tö, veà caùch quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö, veà nguoàn nhaân löïc,… vaø caùc öu ñaõi caïnh tranh trong thu huùt nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi naøy. 1.4 Nghieân cöùu nhöõng kinh nghieäm naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö cuûa moät soá nöôùc laân caän vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam. Sau gaàn 20 naêm thöïc hieän luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Vieät Nam ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu nhaát ñònh. Tuy nhieân tröôùc ñaây chuùng ta chæ môùi quan taâm ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö FDI, maø chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán vieäc hoã trôï trieån khai caùc döï aùn ñoù. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm cho tyû leä giaûi ngaân 24 FDI thaáp, chieám khoaûn treân 53% voán ñaêng kyù, coù nghóa laø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cöù ñaêng kyù 2 ñoàng voán ôû Vieät Nam thì hoï môùi thaät söï ñöa vaøo Vieät Nam treân moät ñoàng voán. Trong ñieàu kieän Vieät Nam gia nhaäp WTO, caàn laøm sao ñeå thu huùt nguoàn voán FDI naøy nhieàu hôn vaø ñoàng thôøi hoã trôï trieån khai tyû leä giaûi ngaân FDI cao hôn, vieäc nghieân cöùu kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc trong khu vöïc thu huùt voán FDI Trung Quoác nhö Thaùi Lan, Singapore, Malaysia coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi Vieät Nam. 1.3.1 Kinh nghieäm cuûa Singapore: Singapore laø nöôùc khoâng ban haønh Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhaø nöôùc caên cöù vaøo muïc tieâu chieán löôïc cuï theå cuûa töøng thôøi kyø maø xaùc ñònh nhöõng thaønh phaàn kinh teá ñoäng löïc ñeå khuyeán khích ñaàu tö. Chính phuû cho pheùp caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñöôïc ñaàu tö khoâng giôùi haïn veà voán vaøo caùc lónh vöïc maø nhaø nöôùc khuyeán khích ñaàu tö, giaûm möùc thueá ñaùnh vaøo caùc doanh nghieäp ñònh cö taïi Singapore. Taïo moïi ñieàu kieän ñeå nhaø ñaàu tö coù theå cö truù vaø nhaäp caûnh deã daøng, ñöôïc hoài thöông voán vaø chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Ñaëc bieät laø hoï taäp trung kinh phí xaây döïng cô cô sôû haï taàng, tìm kieám ñaát cho caùc nhaø ñaàu tö vaø öu tieân chuù troïng phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc. Maëc duø laø nöôùc coù quy moâ soá daân nhoû, khoaûng treân 4 trieäu daân, nhöng Singapore laïi raát thaønh coâng trong vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá noùi chung vaø thu huùt FDI noùi rieâng. Xuaát phaùt töø moät neàn kinh teá phaùt trieån ôû trình ñoä thaáp, Singapore caàn moät khoái löôïng voán raát lôùn ñeå ñoåi môùi cô caáu vaø hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá. Vì vaäy ngay töø ñaàu hoï ñaõ chuù troïng nguoàn voán beân trong vaø beân ngoaøi, ñaëc bieät laø nguoàn voán beân ngoaøi. Ñieàu ñoù ñaõ theå hieän thoâng qua vieäc Chính phuû ñaõ ban haønh nhieàu chính saùch, taïo ra moâi tröôøng haáp daãn, kích thích caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Singapore. Maët khaùc Chính phuû Singapore ñaõ aùp duïng nhöõng bieän phaùp khuyeán khích raát maïnh meõ vaø naêng ñoäng. Nhöõng bieän phaùp chuû yeáu goàm: 25 - Nhaèm taïo ra moät söï oån ñònh cho caùc nhaø ÑTNN yeân taâm boû voán ñaàu tö kinh doanh laâu daøi, Chính phuû Singapore ñaõ coâng khai khaúng ñònh khoâng quoác höõu hoùa caùc doanh nghieäp cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi. - Nhöõng öu ñaõi veà thueá vaø nhöõng thuaän lôïi trong vieäc chuyeån lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh ra nöôùc ngoaøi cuõng laø haáp daãn ñaùng keå ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ ñöôïc mieãn thueá quan khi nhaäp thieát bò vaø nguyeân lieäu; doanh nghieäp hoaït ñoäng xuaát khaåu ñöôïc mieãn thueá tôùi 90% thueá lôïi töùc trong 8 naêm, vieän mieãn thueá coù theå keùo daøi trong voøng 15 naêm neáu coù soá voán coá ñònh treân 150trieäu USD; neáu kinh doanh thua loã seõ ñöôïc keùo daøi theâm thôøi haïn mieãn thueá, khoâng bò ñaùnh thueá hai laàn vaø Chính phuû seõ ñöôïc giaûm möùc thueá cho caùc chuû sôû höõu khoâng cö truù taïi Singapore. - Khi kinh doanh coù lôïi nhuaän, nhaø ÑTNN ñöôïc quyeàn töï do chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc. Singapore aùp duïng moät öu ñaõi raát ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi so vôùi caùc nhaø ñaàu tö khaùc, ñoù laø öu ñaõi veà quyeàn cö truù hay nhaäp caûnh hay coøn goïi laø ñaëc quyeàn veà nhaäp caûnh vaø nhaäp quoác tòch. Nhaø ñaàu tö naøo coù soá voán kyù thaùc taïi Singapore töø 250.000 SGD trôû leân vaø coù döï aùn ñaàu tö ñöôïc chính phuû Singapore chaáp nhaän, sau naêm naêm hoaït ñoäng, nhaø ñaàu tö vaø gia ñình hoï ñöôïc höôûng ñaëc quyeàn coâng daân Singapore. Ñieàu naøy khoâng chæ coù taùc ñoäng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, maø coøn thu huùt caû chaát xaùm vaøo Singapore. Ñaây laø moät qui ñònh cöïc kyø thoâng thoaùng, trong khi ñoù ôû Vieät Nam vieäc caáp Visa bò khoáng cheá veà thôøi gian. Veà hình thöùc ñaàu tö, Singapore ñaõ cho pheùp caùc nhaø ÑTNN ñaàu tö thoâng qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi, DNLD, khu cheá xuaát, hôïp taùc kinh doanh. Trong ñoù hình thöùc lieân doanh ñöôïc chuù troïng nhieàu hôn. Veà ñoái taùc ñaàu tö, luùc ñaàu Singapore chuû tröông ñaàu tö thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo phaùt trieån nhöõng ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø nhanh taïo 26 ra saûn phaåm xuaát khaåu nhö ngaønh deät may, laép raùp caùc thieát bò ñieän vaø phöông tieän giao thoâng. Sau ñoù, cuøng vôùi söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa coâng nghieäp ñieän töû vaø moät soá coâng ngheä tieân tieán khaùc, höôùng thu huùt voán ñaàu tö taäp trung vaøo nhöõng ngaønh nhö saûn xuaát maùy vi tính, saûn xuaát haøng ñieän töû, haøng baùn daãn daân duïng, coâng nghieäp loïc daàu vaø kyõ thuaät khai thaùc moû, …öu tieân cho nhöõng ngaønh ngheà, lónh vöïc muûi nhoïn cuûa neàn kinh teá. Treân neàn taûng caùc chính saùch vaø chieán löôïc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi neâu treân, ñeå thu huùt nguoàn voán ÑTTTNN töø nöôùc laùng gieàng Trung Quoác veà caùc lónh vöïc ngaân haøng, tieàn teä, baûo hieåm, haøng khoâng, vaän taûi bieån, thöông maïi, Singapore ñaõ coù chính saùch mieãn giaûm thueá nhaäp khaåu thieát bò, cho pheùp caùc doanh nghieäp coù voán FDI ñöôïc mieãn thueá nhaäp khaåu caùc thieát bò coù lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö, ñöôïc pheùp töï do chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc, neáu trong quaù trình kinh doanh bò loã, thì ñöôïc xem xeùt ñeå keùo daøi thôøi haïn mieãn giaûm thueá. Ñaëc bieät nhaèm chuyeån giao coâng ngheä hieän ñaïi, nhaø nöôùc Singapore cho pheùp mieãn thueá nhaäp khaåu, mieãn thueá VAT vaø thueá thu nhaäp doanh nghieäp, neáu döï aùn goùp voán baèng caùc phaùt minh saùng cheá, baûn quyeàn vaø maùy moùc thieát bò. Veà vaán ñeà lao ñoäng, ñeå giaûi quyeát lao ñoäng cung caáp cho khu vöïc coù voán FDI, chính phuû Singapore ñaõ xaây döïng heä thoáng tröôøng chuyeân nghieäp, hôïp taùc vôùi nöôùc ngoaøi ñeå toå chöùc caùc trung taâm ñaøo taïo, tuyeån choïn nhaân vieân ra nöôùc ngoaøi taäp huaán chuyeân moân, ñoàng thôøi caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñeàu chuû ñoäng tieán haønh boài döôõng ñoái vôùi coâng nhaân vieân chöùc ñeå ñaøo taïo moät löïc löôïng nhaân taøi, ñaûm baûo ñaùp öùng nhu caàu veà lao ñoäng cho vieäc thu huùt FDI. Veà huy ñoäng voán, nhaèm hoã trôï caùc döï aùn FDI trong vieäc huy ñoäng voán vay, traùnh tình traïng thieáu voán ñeå trieån khai thöïc hieän döï aùn, chính phuû Singapore ñaõ chuù troïng phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng vôùi söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. 27 Vôùi nhöõng öu theá treân, chính saùch ÑTNN ñaõ giuùp Singapore thu huùt ñöôïc caùc coâng ty haøng ñaàu theá giôùi vaø caùc nhaø ñaàu tö töø Trung Quoác. Singapore ñöôïc xem laø nöôùc thaønh coâng trong vieäc thu huùt vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán FDI, vaø chính nguoàn voán naøy ñaõ giuùp neàn kinh teá Singapore caát caùnh trôû thaønh con roàng Chaâu AÙ. Vôùi tö caùch laø nhaø laõnh ñaïo moät trong nhöõng neàn kinh teá naêng ñoäng, hieäu quaû nhaát Chaâu AÙ, Thuû töôøng Singapore Lyù Hieån Long ñaõ phaùt bieåu raèng Singapore seõ môû cöûa thò tröôøng maïnh meõ, taïo thuaän lôïi cho söï chu chuyeån cuûa voán haøng hoùa, dòch vuï; theo ñuoåi moät chính saùch tieàn teä hôïp lyù, aùp duïng laõi suaát thaáp, taïo ra moät moâi tröôøng kinh teá coù theå tieân ñoaùn ñöôïc; xaây döïng moät nguoàn löïc cho töông lai thoâng qua giaùo duïc, trong saïch hoùa boä maùy ñieàu haønh, naâng cao kyõ naêng lao ñoäng cuûa ngöôøi daân. 1.3.2 Kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan: Chính phuû Thaùi Lan ñaõ raát kheùo leùo trong vieäc keát hôïp FDI vôùi chieán löôïc CNH cuûa töøng thôøi kyø. Ñeå coù theå trieån khai caùc döï aùn nhanh, thuaän lôïi vaø coù hieäu quaû, chính phuû Thaùi Lan luoân coù nhöõng chính saùch khuyeán khích maïnh caùc nguoàn voán ñaàu tö trong nöôùc cuøng tham gia ñaàu tö vôùi caùc döï aùn FDI. Veà hình thöùc ñaàu tö, ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc thu huùt vaø trieån khai thöïc hieän caùc döï aùn FDI, chính phuû Thaùi Lan ñaõ baùn daàn caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc cho tö nhaân. Ñaây laø moät yeáu toá goùp phaàn ña daïng hoùa caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Thaùi Lan. Hình thöùc ñaàu tö FDI phoå bieán nhaát ôû Thaùi Lan laø hình thöùc lieân doanh, chính phuû khuyeán khích caùc coâng ty ngöôøi Thaùi, ngöôøi Thaùi goác Hoa lieân doanh vôùi caùc coâng ty cuûa Myõ, Nhaät Baûn, caùc nöôùc khaùc, hình thöùc 100% voán nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc chính phuû Thaùi Lan chaáp nhaän. Ngoaøi ra trong lónh vöïc cô sôû haï taàng, chính phuû Thaùi Lan cuõng aùp duïng hình thöùc BOT. Vieäc ña daïng hoùa hình thöùc thu huùt voán ñaàu tö cuõng laø moät yeáu toá taïo neân söï haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö Thaùi Lan so vôùi caùc nöôùc khaùc. 28 Nhaèm ñoái phoù vôùi tình traïng suït giaûm FDI trong thôøi kyø khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä chaâu AÙ, ñöùng tröôùc hieän traïng ruùt voán oà aït cuûa caùc nhaø ÑTNN ra khoûi Thaùi Lan vaøo cuoái naêm 1997, naêm 1998 ñeå thu huùt laïi nguoàn voán naøy, ñaëc bieät töø Trung Quoác vaøo caùc lónh vöï maäu dòch, gia coâng, cheá taïo, cô khí, saûn xuaát thuoác chöõa beänh vaø baát ñoäng saûn, chính phuû Thaùi Lan ñaõ ñieàu chænh chính saùch veà FDI. - Aùp duïng caùc bieän phaùp nhaèm taêng cöôøng huy ñoäng voán vay nöôùc ngoaøi, trong ñoù giaûm tyû leä nhöõng khoaûn vay thöông maïi ngaén haïn, keâu goïi söï trôï giuùp cuûa caùc chính phuû vaø caùc toå chöùc quoác teá. - Buø ñaép caùc khoaûn thieáu huït veà voán cuûa caùc doanh nghieäp coù voán FDI ñang hoaït ñoäng baèng vieäc mua coå phaàn cuûa caùc coâng ty, thöïc hieän caùc bieän phaùp ñaûo nôï thaønh voán. - Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thöïc hieän caùc cuoäc saùt nhaäp caùc coâng ty cuûa Thaùi Lan vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi. Môû roäng hôn phaïm vi ñaàu tö cho caùc nhaø ÑTNN. - Tieáp tuïc khuyeán khích ÑTNN vaøo caùc lónh vöïc kyõ thuaät cao vaø khuyeán khích ñaàu tö giaùn tieáp qua vieäc taïo ñieàu kieän hôn nöõa cho caùc nhaø ÑTNN tham gia vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn. - Höôùng daãn vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Thaùi Lan ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø ñaàu tö sang caùc nöôùc laùng gieàng,… Vôùi nhöõng ñieàu chænh treân ñaõ giuùp cho nguoàn voán FDI töø Trung Quoác vaø caùc nöôùc vaøo Thaùi Lan ñöôïc phuïc hoài vaø taêng tröôûng trôû laïi. Thuû töôùng Thaùi Lan ñöông thôøi, OÂng Surayud Chulanont cho bieát, Chính phuû Thaùi Lan ñaët ra nhöõng öu tieân ñeå thöïc hieän vieäc naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ÑTTTNN trong thôøi gian tôùi: thuùc ñaåy caûi caùch chính trò, taêng cöôøng ñoaøn keát quoác gia; caûi thieän tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. Thaùi Lan seõ taêng cöôøng 29 tính minh baïch hoùa, phaùt trieån cô sôû haï taàng vôùi nhöõng döï aùn khoång loà, caûi thieän giaùo duïc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc. 1.3.3 Kinh nghieäm cuûa Malaysia: Malaysia tröôùc thôøi kyø thöïc hieän môû cöûa kinh teá voán laø moät quoác gia noâng nghieäp, trình ñoä phaùt trieån thaáp. Nhöng nhôø coù chính saùch thu huùt voán ñaàu tö hôïp lyù mang tính caïnh tranh cao, neân sau hôn ba thaäp nieân thöïc hieän chính saùch “kinh teá môû” ñaõ bieán Malaysia trôû thaønh moät trong nhöõng nöôùc ñöùng ñaàu trong caùc nöôùc phaùt trieån. Nhöõng öu ñieåm trong chính saùch ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Malaysia: - Thuû tuïc vaø chính saùch öu ñaõi trong ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Malaysia raát roõ raøng, nhaát quaùn vaø oån ñònh. - Khuyeán khích phaùt trieån taát caû caùc loaïi hình ñaàu tö, töø hình thöùc 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán hình thöùc lieân doanh. - Chính phuû khoâng qui ñònh möùc löông toái thieåu cuûa ngöôøi lao ñoäng. Tuy nhieân ñeå haïn cheá vieäc thueâ möôùn nhaân coâng vaø caùc nhaø quaûn lyù nöôùc ngoaøi, chính phuû aùp duïng thueá ñieàu tieát thu nhaäp. - Giaûm thueá hoaëc mieãn thueá lôïi töùc trong 5 naêm keå töø khi coù laõi ñoái vôùi caùc coâng ty, xí nghieäp xuaát khaåu 50% toång giaù trò saûn phaåm saûn xuaát vaø trong saûn phaåm saûn xuaát söû duïng treân 50% nguyeân lieäu cuûa Malaysia. - Cho pheùp taêng 2-4% vôùi giaù thaønh saûn xuaát, neáu doanh nghieäp söû duïng chi phí naøy ñeå baûo veä moâi tröôøng, xöû lyù chaát thaûi. - Trong giaù thaønh saûn phaåm: khoaûn muïc chi phí nghieân cöùu ñaøo taïo ñöôïc pheùp nhaân heä soá 2 ñeå khuyeán khích caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi quan taâm naâng cao tay ngheà, ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù vaø coâng nhaân Malaysia. 1.5 Kinh nghieäm ruùt ra veà thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cho Vieät Nam: 30 Qua nghieân cöùu kinh nghieäm thu huùt vaø hoã trôï trieån khai thöïc hieän döï aùn FDI cuûa Singapore, Thaùi Lan, Malaysia ruùt ra moät soá nhaän xeùt, kinh nghieäm cho Vieät Nam: Veà huy hoaïch phaùt trieån: Coù ñònh höôùng thu huùt FDI roõ raøng seõ taïo ñieàu kieän raát toát cho vieäc trieån khai thöïc hieän döï aùn. Chaát löôïng cuûa coâng taùc quy hoaïch laø moät caên cöù quan troïng giuùp cho caùc nhaø ÑTNN löïa choïn ñöôïc nhöõng döï aùn coù chaát löôïng, phuø hôïp vôùi muïc tieâu cuûa nöôùc sôû taïi, neân tính khaû thi cuûa caùc döï aùn raát lôùn. Veà hình thöùc ñaàu tö vaø quyeàn chuyeån ñoåi giöõa caùc hình thöùc ñaàu tö: vieäc cho pheùp ña daïng hoùa hình thöùc ñaàu tö vaø chuyeån ñoåi giöõa caùc hình thöùc ñaàu tö deã daøng vaø thuaän tieän nhö tröôøng hôïp cuûa Singapore, Thaùi Lan vaø Malysia seõ laø bieän phaùp quan troïng giuùp caùc coâng ty trong vieäc taùi caáu truùc. Thöïc teá taïi Vieät Nam thôøi gian qua cho thaáy raát nhieàu döï aùn FDI ñaõ thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi hình thöùc ñaàu tö ngay trong quaù trình trieån khai thöïc hieän döï aùn. Vì vaäy neáu chuùng ta thaät söï coù nhöõng quy ñònh thoâng thoaùng hôn seõ laø tieàn ñeà raát quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy trieån khai thöïc hieän döï aùn FDI. Veà soá lao ñoäng nöôùc ngoaøi: khoâng khoáng cheá soá lao ñoäng laø ngöôøi nöôùc ngoaøi trong caùc döï aùn FDI nhö tröôøng hôïp cuûa Singapore vaø Thaùi Lan. Ñieàu naøy seõ giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tieát kieäm hôn thôøi gian vaø tieàn baïc cho vieäc ñaøo taïo laïi lao ñoäng. Veà hoã trôï voán: taïo ñieàu kieän hoã trôï veà voán thoâng qua hình thöùc tín duïng cho caùc döï aùn FDI nhö tröôøng hôïp cuûa Singapore vaø Thaùi Lan cho pheùp caùc döï aùn coù theå vay voán nöôùc ngoaøi, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu. Veà baûo ñaûm chaát löôïng nguoàn nhaân löïc: chuù troïng phaùt trieån ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù vaø coâng nhaân laønh ngheà nhö tröôøng hôïp cuûa Singapore, thaäm 31 chí cho pheùp nhaäp cö nhöõng chuyeân gia gioûi. Ngöôïc laïi laø baøi hoïc thaát baïi cuûa Thaùi Lan trong vieäc chuaån bò chieán löôïc ñaøo taïo ngheà cho coâng nhaân. Beân caïnh moät soá kinh nghieäm noåi baäc cuûa vieäc naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ruùt ra töø caùc nöôùc treân, ñieàu kieän cô baûn ñeå thu huùt nguoàn voán naøy maø Vieät Nam coù theå xem xeùt thöïc hieän ñöôïc laø: - Oån ñònh chính trò, xaõ hoäi taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh, taïo söï an toaøn vaø baûo ñaûm veà ñaàu tö. Caùc nhaø ñaàu tö thöôøng ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro chính trò theo boán daïng chuû yeáu: söï maát oån ñònh trong nöôùc; söï xung ñoät vôùi nöôùc ngoaøi; xu theá chính trò vaø cuoái cuøng laø khuynh höôùng kinh teá. - Oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ. Duy trì oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ laø haïn cheá nhöõng bieán ñoäng ngaén haïn trong neàn kinh teá vaø khuyeán khích taêng tröôûng beàn vöõng laâu daøi, goùp phaàn taïo neân moâi tröôøng ñaàu tö haáp daân cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö thoûa ñaùng, ñoàng thôøi coù chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, qui hoaïch ñaàu tö roõ raøng, cuï theå. Caùc quoác gia thöôøng duøng nhieàu coâng cuï khaùc nhau ñeå taùc ñoäng ñeán toång möùc ñaàu tö, ñeán söï phaân phoái ñaàu tö giöõa caùc khu vöïc, caùc loaïi taøi saûn vaø theo thôøi gian baèng caùch taùc ñoäng ñeán heä soá sinh lôïi cuûa voán. - Moâi tröôøng theå cheá oån ñònh. Chính phuû coù vai troø quyeát ñònh trong vieäc xaây döïng vaø duy trì moät moâi tröôøng kinh teá laønh maïnh. Chính phuû phaûi baûo ñaûm luaät phaùp vaø traät töï, ñònh höôùng nhöõng ñieàu tieát cuûa noù ñeå hoã trôï caïnh tranh vaø ñoåi môùi. Quan troïng nhaát laø chính phuû phaûi baûo ñaûm moâi tröôøng theå cheá oån ñònh thoâng qua heä thoáng luaät phaùp vaø baûo ñaûm thöïc thi coù hieäu quaû, nhaèm giuùp cho nhaø ñaàu tö an taâm vaø tính toaùn ñöôïc hieäu quaû ñaàu tö. - Ñaûm baûo cô sôû haï taàng cho phaùt trieån. Cô sôû haï taàng laø toång theå caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, caùc coâng trình, caùc phöông tieän toàn taïi treân moät laõnh thoå nhaát ñònh ñöôïc duøng laøm ñieàu kieän saûn xuaát vaø ñieàu kieän sinh hoaït noùi chung, baûo 32 ñaûm söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin vaø dòch vuï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu coù tính phoå bieán cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Keát luaän chöông 1: Sau khi nghieân cöùu lyù thuyeát veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ruùt ra keát luaän: Lôïi ích cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø cô sôû, khaû naêng taïo ra lôïi nhuaän cuûa doøng voán ñaàu tö. Doøng voán FDI coù khaû naêng sinh lôøi cao seõ mang laïi lôïi ích lôùn cho nöôùc nhaän ñaàu tö thoâng qua nhöõng ñoùng goùp tích cöïc nhö: möùc löông cuûa coâng nhaân baûn xöù, saûn phaåm vaø dòch vuï coù chaát löôïng cao cho ngöôøi tieâu duøng, taêng thu ngaân saùch nhaø nöôùc qua thueá, …Maëc khaùc, nhaø ñaàu tö tröïc tieáp coøn coù theå mang laïi cho nöôùc nhaän ñaàu tö nhöõng lôïi ích khaùc nhö chuyeån taøi nguyeân, chuyeån giao coâng ngheä, cung caáp nhöõng doøng voán lôùn, cung caáp kyõ naêng quaûn lyù hieän ñaïi, caûi thieän caùn caân thanh toaùn. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng lôïi ích, ÑTTTNN cuõng coù theå gaây ra nhöõng thieät haïi nhö chuyeån giao coâng ngheä quaù laïc haäu, loãi thôøi khoâng phuø hôïp, khaû naêng “chuyeån giaù” cuûa caùc coâng ty ña quoác gia, söï phuï thuoäc cuûa nöôùc chuû nhaø vaøo ñoái taùc ñaàu tö, taùc ñoäng tieâu cöïc leân caùn caân thanh toaùn, taùc ñoäng ngöôïc leân caïnh tranh ñoái vôùi caùc coâng ty trong nöôùc, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. Phaàn cuoái chöông moät laø nghieân cöùu veà kinh nghieäm thu huùt voán ñaàu tö cuûa moät soá nöôùc laân caän vaø caùc nöôùc ASEAN. 33 Cho thaáy vai troø cuûa chính phuû trong vieäc ñeå taïo ra nhöõng nhaân toá thuaän lôïi nhaèm thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi raát lôùn. Vieät Nam caàn coù nhöõng chính saùch toát, caùc chính saùch kinh teá phaûi ñöôïc thieát laäp caên cöù treân nhöõng cô baûn cuûa rieâng mình, phaûi coù öu ñaõi thu huùt voán ñaàu tö töông ñoái gioáng caùc nöôùc trong khu vöïc vaø phaûi coù neùt haáp daãn cuûa rieâng mình. Chöông 2 THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP CUÛA TRUNG QUOÁC VAØO VIEÄT NAM 2.1 Toång quaùt veà neàn kinh teá Vieät Nam: Vôùi hôn 80 trieäu daân, Vieät Nam naèm trong danh saùch caùc nöôùc coù toång daân soá lôùn theá giôùi. Vôùi ñaëc ñieåm daân soá Vieät Nam töông ñoái treû (75% döôùi 35 tuoåi) vaø tyû leä daân coù trình ñoä kyõ thuaät, trình ñoä ñaïi hoïc töông ñoái cao, giaù coâng nhaân töông ñoái reû, ñaây laø nhöõng nhaân toá haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Vieät Nam coù taøi nguyeân thieân nhieân khaù phong phuù vôùi tröõ löôïng daàu moû, ñaát noâng nghieäp töông ñoái phì nhieâu thuaän lôïi cho vieäc saûn xuaát nhöõng saûn phaåm nhieät ñôùi nhö gaïo, caø pheâ, cao su thieân nhieân vaø nhieàu loaïi hoa traùi. Ngoaøi ra Vieät Nam coøn haáp daãn bôûi nhöõng baõi bieån daøi vôùi thuûy haûi saûn phong phuù, caùt traéng, röøng nguyeân sinh, khí haäu nhieät ñôùi deå chòu, coù tieàm naêng du lòch cao. Tuy nhieân, cô sôû haï taàng cuûa Vieät Nam chöa phaùt trieån, coøn thaáp keùm so vôùi moät soá nöôùc trong khu vöïc. Beân caïnh ñoù, neàn kinh teá chöa phaùt trieån maïnh meõ, chöa baét kòp toác ñoä phaùt trieån cuûa moät soá nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. 2.1.1 Chính saùch veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam: 34 Keå töø khi Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñöôïc ban haønh naêm 1987 ñeán nay ñaõ qua 4 laàn söûa ñoåi, boå sung (1990, 1992, 1996 vaø 2000) theo höôùng côûi môû, minh baïch coù tính caïnh tranh cao thuaän lôïi hôn cho caùc nhaø ñaàu tö vaø töøng böôùc xoùa boû khaùc bieät giöõa ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñaàu tö trong nöôùc. Vôùi muïc ñích xaây döïng luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi vöõng maïnh vaø thu huùt hôn ñeå taïo moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh cho caùc nhaø ñaàu tö, chính phuû Vieät Nam ñaõ thoâng qua nhieàu chính saùch, nghò ñònh, ñieàu chænh trong caùc lónh vöïc ñaàu tö, thöông maïi, quyeàn sôû höõu vaø caùc lónh vöïc lieân quan khaùc, tieáp tuïc söûa ñoåi luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhieàu laàn: thaùng 11/1996, thaùng 6/2000, thaùng 3/2003 ñeå hoaøn chænh. Vaø gaàn ñaây nhaát laø ban haønh Luaät Ñaàu Tö soá 59/2005/QH11 ngaøy 29 thaùng 11 naêm 2005 vôùi nhöõng ñieåm môùi: - Khoâng haïn cheá thôøi gian ñaàu tö (keå caû trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi) - Khoâng caàn ñaêng kyù voán phaùp ñònh khi thaønh laäp coâng ty - Coâng baèng giöõa caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vaø doanh nghieäp Vieät Nam. Ñieåm môùi veà hình thöùc ñaàu tö: - Ñaàu tö phaùt trieån kinh doanh. - Mua coå phaàn hoaëc goùp voán ñeå tham gia quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö. - Ñaàu tö thöïc hieän vieäc saùp nhaäp vaø mua laïi doanh nghieäp. Luaät Ñaàu Tö soá 59/2005/QH11 ñöôïc Quoác Hoäi thoâng qua ngaøy 29/11/2005, cho pheùp moät nhaø ñaàu tö coù theå ñöôïc thöïc hieän nhieàu döï aùn khaùc nhau maø khoâng nhaát thieát phaûi thaønh laäp moät toå chöùc kinh teá môùi. Vieäc baét buoäc phaûi thaønh laäp moät toå chöùc kinh teá môùi chæ aùp duïng ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laàn ñaàu ñaàu tö vaøo Vieät Nam. Ñoái vôùi döï aùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi quy moâ voán döôùi 300 tæ ñoàng vaø khoâng thuoäc danh muïc ñaàu tö coù ñieàu kieän thì nhaø ñaàu tö laøm thuû tuïc ñaêng kyù ñaàu tö taïi cô quan nhaø nöôùc veà quaûn lyù ñaàu tö caáp tænh ñeå ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö. Cô quan naøy phaûi caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö trong 35 thôøi gian 15 ngaøy keå töø khi nhaän ñaày ñuû hoà sô hôïp leä. Ñoái vôùi caùc döï aùn (caû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc) coù quy moâ töø 300 tæ ñoàng trôû leân vaø thuoäc danh muïc döï aùn ñaàu tö coù ñieàu kieän thì phaûi laøm thuû tuïc thaåm tra vôùi thôøi gian khoâng quaù 30 ngaøy ñeå ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö. Rieâng ñoái vôùi caùc döï aùn quan troïng caáp quoác gia, Quoác hoäi quyeát ñònh chuû tröông ñaàu tö vaø quy ñònh tieâu chuaån döï aùn, Chính phuû quy ñònh trình töï, thuû tuïc thaåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän ñaàu tö… * Luaät môùi naøy coù hieäu löïc keå töø ngaøy 01/7/2006. Caùc lónh vöïc khuyeán khích ñaàu tö: - Saûn xuaát vaät lieäu môùi, naêng löôïng môùi; saûn xuaát saûn phaåm coâng ngheä cao, coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä thoâng tin; cô khí cheá taïo. - Nuoâi troàng, cheá bieán noâng, laâm, thuûy saûn; laøm muoái; saûn xuaát gioáng nhaân taïo, gioáng caây troàng vaø gioáng vaät nuoâi môùi. - Söû duïng coâng ngheä cao, kyõ thuaät hieän ñaïi; baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi; nghieân cöùu, phaùt trieån vaø öôm taïo coâng ngheä cao. - Lónh vöïc söû duïng nhieàu lao ñoäng. - Xaây döïng vaø keát caáu haï taàng, caùc döï aùn quan troïng, coù quy moâ lôùn. - Phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc, ñaøo taïo, y teá, theå duïc theå thao, vaên hoùa daân toäc. Tuy nhieân, ñeán ñaàu thaùng 7/2006, luaät ñaàu tö môùi naøy chöa theå aùp duïng ngay ñöôïc vì thieáu nghò ñònh höôùng daãn thi haønh luaät, ñieàu naøy ñaõ gaây thaát voïng cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thaät baát caäp, khi luaät ñaàu tö môùi cuûa chuùng ta ñaõ ñeán thôøi gian coù hieäu löïc nhöng chöa theå aùp duïng ñöôïc, khoâng phaûi chuùng ta chöa soaïn thaûo nghò ñònh höôùng daãn thi haønh luaät, nhöng chính vaøo thôøi ñieåm naøy laø luùc Vieät Nam saép laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO, neân caàn thaän troïng khi ban haønh nghò ñònh thi haønh luaät môùi naøy, nghò ñònh phaûi phuø hôïp vaø töông ñoàng vôùi luaät quoác teá cuûa caùc nöôùc, do ñoù chuùng ta caàn phaûi xem xeùt kyõ vaø thoâng qua quoác teá tröôùc khi chính thöùc ban haønh ra. Maëc duø ñoù cuõng laø nguyeân nhaân khaùch quan, 36 tuy nhieân chuùng ta vaãn yeáu keùm trong vieäc tính toaùn thôøi gian gia nhaäp WTO vaø thôøi gian thi haønh luaät naøy ñeå hoaøn chænh nghò ñònh thi haønh luaät sôùm hôn. Ñeán ngaøy 26/7/2006 môùi coù vaên baûn soá 5495/BKH-ÑTNN cuûa Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö höôùng daãn taïm thôøi veà ñaàu moái xöû lyù, trình töï, thuû tuïc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeå taïm thi haønh luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 2.1.2 So saùnh chính saùch ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc khaùc: Chính saùch khuyeán khích hay haïn cheá ñaàu tö cuûa chính phuû caùc nöôùc coù theå laøm thay ñoåi caùc quyeát ñònh trong vieäc löïa choïn vò trí ñeå ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong boái caûnh caïnh tranh giöõa caùc quoác gia trong vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng trôû neân gay gaét, raát nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån thöïc hieän nhieàu bieän phaùp khuyeán khích ñeå haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö. Ngaønh ñaàu tö: Vieät Nam cuõng nhö caùc nöôùc Thaùi Lan, Malaysia, coù chính saùch thu huùt FDI vaøo caùc ngaønh phaùt trieån taøi nguyeân thieân nhieân (khai thaùc daàu moû, khí ñoát vaø loïc daàu), vaø caùc ngaønh saûn xuaát söû duïng nhieàu coâng nhaân, söû duïng nguyeân vaät lieäu saún coù trong nöôùc, cuõng nhö caùc ngaønh ñöôïc baûo hoä ñeå caïnh tranh nhaäp khaåu. Vieät Nam keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû taát caû caùc ngaønh kinh teá ngoaïi tröø ngaønh coâng nghieäp quoác phoøng. Trong khi ñoù, ôû caùc nöôùc nhö Indonesia vaø Malaysia laïi haïn cheá ñaàu tö ñoái vôùi caùc ngaønh nhö vieãn thoâng, saân bay vaø haûi caûng. Coå phaàn: Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam khoâng haïn cheá caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia coå phaàn, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp ñaàu tö toái ña 100% trong baát cöù hoaït ñoäng kinh doanh naøo. Trong khi ñoù, hình thöùc naøy bò haïn cheá ôû caùc nöôùc nhö Malaysia vaø Indonesia, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc tham gia ñaàu tö coå phaàn trong moät soá ngaønh nhaát ñònh. Chuyeån lôïi nhuaän: Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam gioáng nhö nhieàu nöôùc khaùc nhö Thaùi Lan, Philippines, Ñaøi Loan, Indonesia, Trung Quoác,… khoâng 37 haïn cheá vieäc chuyeån lôïi nhuaän, coå töùc,… ra nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân vieäc mua ngoaïi teä ñeå chuyeån lôïi nhuaän, voán ñaàu tö vaø taùi ñaàu tö, laõi suaát,… vaø caùc khoaûn thanh toaùn khaùc, caùc nhaø ñaàu tö caàn phaûi ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Boä Keá Hoaïch Ñaàu Tö vaø Ngaân Haøng nhaø nöôùc. Chính saùch quaûn lyù sôû höõu baát ñoäng saûn: Cuõng gioáng nhö nhieàu nöôùc trong khu vöïc, Vieät Nam raát chaët cheõ trong lónh vöïc sôû höõu baát ñoäng saûn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chæ coù theå thueâ ñaát trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå ñaàu tö chöù khoâng ñöôïc quyeàn sôû höõu ñaát, thuû tuïc thueâ ñaát coøn raát nhieàu baát caäp, chöa thoâng thoaùng vaø khoù thöïc hieän ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Maët khaùc, trong caùc lieân doanh, ñoái taùc Vieät Nam thöôøng chæ coù theå ñoùng goùp voán ñaàu tö baèng giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, nhöng vieäc ñònh giaù quyeàn söû duïng ñaát gaëp raát nhieàu khoù khaên ñoái vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi vì Vieät Nam khoâng coù thò tröôøng baát ñoäng saûn chính thöùc. Caùc chính saùch khuyeán khích veà thueá: Caùc chính saùch khuyeán khích veà thueá bao goàm chính saùch mieãn thueá vaø chính saùch giaûm thueá, khaáu hao luõy tieán vaø taøi trôï ñaàu tö. Haàu heát caùc nöôùc trong khu vöïc, keå caû Vieät Nam ñeàu aùp duïng chính saùch mieãn thueá ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi, tröø Indonesia. Indonesia, maëc duø khoâng aùp duïng chính saùch öu ñaõi veà thueá ñoái vôùi caùc döï aùn FDI, nhöng laïi haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi baèng caùch aùp duïng khaáu hao luõy tieán töø 10-50%/naêm tuøy thuoäc vaøo tuoåi thoï cuûa taøi saûn. Coøn Vieät Nam coù theâm chính saùch khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi taùi ñaàu tö baèng caùch hoaøn laïi moät phaàn hay toaøn boä thueá lôïi nhuaän cho phaàn lôïi nhuaän taùi ñaàu tö, vaø chính phuû qui ñònh tyû leä hoaøn thueá tuøy thuoäc vaøo lónh vöïc, ñòa baøn vaø thôøi haïn taùi ñaàu tö. Ngoaøi ra, cuõng nhö nhieàu nöôùc, Vieät Nam aùp duïng chính saùch mieãn vaø mieãn giaûm thueá nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò, nguyeân vaät lieäu saûn xuaát, linh kieän vaø caùc yeáu toá ñaàu vaøo trong quaù trình saûn xuaát cuûa caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 38 Caùc chính saùch khuyeán khích khoâng phaûi thueá: Cuõng gioáng nhö haàu heát caùc quoác gia khaùc, Vieät Nam coù chính saùch khuyeán khích ngoaøi chính saùch khuyeán khích thueá, bao goàm: Cho pheùp sôû höõu 100% voán nöôùc ngoaøi; cho pheùp caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong quaù trình hoaït ñoäng ñöôïc chuyeån ñoåi hình thöùc ñaàu tö, chia taùch, saùt nhaäp,…; chính phuû baûo ñaûm ñoái xöû coâng baèng vaø thoûa ñaùng ñoái vôùi caùc nhaø ÑTTTNN; doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi khoâng quoác höõu hoùa; Chính phuû baûo hoä quyeàn sôû höõu coâng nghieäp, baûo ñaûm lôïi ích hôïp phaùp cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong hoaït ñoäng chuyeån giao coâng ngheä; Chính phuû Vieät Nam tham gia kyù keát caùc thoûa thuaän baûo ñaûm ñaàu tö vaø traùnh hieän töôïng ñaùnh thueá hai laàn vôùi moät soá nöôùc khaùc. Toùm laïi, so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, Vieät nam cuõng ñaõ töông ñoái ñaày ñuû caùc chính saùch khuyeán khích thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. So vôùi Indonesia thì Vieät Nam coù nhieàu chính saùch khuyeán khích hôn, nhöng so vôùi Singapore, Malaysia,… thì ít hôn. Ngoaøi ra Vieät Nam cuõng coøn nhieàu chính saùch haïn cheá, vaø moät soá chính saùch coøn quaù nhieàu chaëc cheõ, caàn phaûi coù nhöõng ñieàu chænh thích hôïp hôn ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc muïc ñích thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù hieäu quaû trong boái caûnh caïnh tranh giöõa caùc nöôùc treân theá giôùi ngaøy caøng taêng leân. 2.2 Tình hình thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam 2.2.1 Khaùi quaùt tình hình thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam: Bieåu Ñoà: 2.1: VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRÖÏC TIEÁP VAØO VIEÄT NAM QUA CAÙC NAÊM ÑVT: Tyû USD 39 Nguoàn: Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, soá 1/2006 Voán FDI ñaêng kyù ñaït möùc cao nhaát gaàn 9,8 tyû $ vaøo naêm 1996 vaø voán thöïc hieän ñaït möùc cao nhaát khoaûng hôn 2,7 tyû $; naêm 1997 voán ñaêng kyù coù thaáp xuoáng chæ coøn 6 tyû $, nhöng voán thöïc hieän laø cao nhaát hôn 3 tyû $. Phaân tích saâu hôn söï bieán ñoäng cuûa doøng voán ñaàu tö vaøo Vieän Nam cho thaáy doøng voán FDI vaãn coøn moät soá ñieåm ñaùng lo ngaïi. Thöù nhaát, löôïng voán FDI coù xu höôùng giaûm ñaùng keå töø naêm 1997 vaø tieáp tuïc giaûm trong nhöõng naêm tieáp theo, thaáp nhaát laø naêm 1999. Thöù hai, so vôùi nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 80 vaø ñaàu thaäp nieân 90, nhöõng naêm sau soá löôïng döï aùn bò ruùt giaáy pheùp bieán ñoäng maïnh (toång möùc voán cuûa caùc döï aùn giaûi theå giai ñoaïn 1990-2000 laø 9.284 trieäu USD so vôùi 26 trieäu USD giai ñoaïn 1988-1990). Thöù ba, doøng FDI ñöôïc theå hieän qua caùn caân thanh toaùn coøn thaáp so vôùi voán ñaàu tö thöïc hieän. Ñieàu naøy cho thaáy vai troø cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong vieäc taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän thò tröôøng cuûa Vieät Nam coøn nhieàu haïn cheá. Maëc khaùc, giai ñoaïn 1997 1999, Vieät Nam bò aûnh höôûng khuûng hoaûng kinh teá töø Thaùi Lan vaø khu vöïc chaâu AÙ neân löôïng voán ÑTTTNN bò thaáp xuoáng, vaø ñeán naêm 2000 löôïng voán naøy baét ñaàu taêng ñeàu trôû laïi, maëc duø taêng haøng naêm vaø naêm 9,73 6,05 4,87 2,26 2,69 3,23 2,96 3,14 4,22 5,8 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 40 2005 laø ñaït cao nhaát töø naêm 2000 nhöng so vôùi naêm 1996 löôïng voán naøy vaãn raát thaáp hôn nhieàu. Baûng 1.2: CÔ CAÁU ÑAÀU TÖ TTNN THEO HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ 1988-2005 (Tính ñeán ngaøy 30/12/2005 – chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) Ñôn vò tính: Trieäu USD Hình thöùc ñaàu tö Soá DA Tyû leä % Toång VÑT % Voán phaùp ñònh Tyû leä % Voán thöïc hieän Tyû leä % 100% voán NN 4,504 74.69 26,041 51.11 11,121 49 9,884 35.32 Lieân doanh 1,327 22.01 19,108 37.51 7,425 32.7 11,145 39.82 Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh 184 3.05 4,170 8.18 3,588 15.9 6,053 21.63 BOT 6 0.1 1,370 2.69 411 1.8 727 2.6 Coâng ty coå phaàn 8 0.13 199 0.4 82 0.36 170 0.61 CT quaûn lyù voán 1 0.02 55 0.11 55 0.24 6 0.02 Toång soá 6,030 100 50,943 100 22,682 100 27,985 100 Nguoàn: Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá Hoïach vaø ñaàu tö Nhìn baûng 1.2 ta thaáy, hình thöùc ñaàu tö 100% chieám tyû leä soá döï aùn vaø toång voán ñaêng kyù laø cao nhaát trong caùc hình thöùc ÑTNN khaùc, tuy nhieân tyû leä thöïc hieän ñaàu tö thì laïi thaáp hôn hình thöùc lieân doanh. Phaûi chaêng chính saùch cuûa Vieät Nam coøn coù nhieàu khoù khaên hôn cho ngöôøi nöôùc ngoaøi töï ñaàu tö so vôùi lieân doanh laø phía Vieät Nam seõ chòu traùch nhieäm ñoái vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc? ÔÛ ñaây chuùng ta caàn xem xeùt laïi vaán ñeà minh baïch cho caùc böôùc thöïc hieän moät döï aùn ñaàu tö. Veà hình thöùc coâng ty coå phaàn vaø coâng ty quaûn lyù voán thì thôøi gian qua tyû leä coøn thaáp, tuy nhieân khi Vieät Nam gia nhaäp vaøo WTO thì tyû leä naøy seõ coù xu höôùng taêng leân. FDI laø nguoàn voán quan troïng boå sung cho voán ñaàu tö phaùt trieån, goùp phaàn khai thaùc vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc trong nöôùc. Naêm 2003, voán ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 16,8% toång soá voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi, naêm 2004 chieám khoaûng 18% toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. Nguoàn voán naøy ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo söï taêng tröôûng kinh teá, caûi thieän caùn caân vaõng lai, caùn caân thanh toaùn, thöïc hieän CNH, HÑH ñaát nöôùc. Tuy ñaây laø moät 41 khu vöïc kinh teá treû trong caùc thaønh phaàn kinh teá Vieät Nam, nhöng tyû leä ñoùng goùp vaøo GDP cuûa khu vöïc naøy trong nhöõng naêm qua coù höôùng taêng tích cöïc: Naêm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 (öôùc) Tyû leä (%) 6,3 7,9 9,07 10,12 12,3 13,3 13,5 13,91 14,47 14,8 15,2 Nguoàn: Kinh teá Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông (8/2005) - TS. Ñinh Vaên Phöôïng Tyû leä naøy ñeàu taêng qua caùc naêm vaø ñaëc bieät naêm 2005 coù möùc taêng cao nhaát vì naêm 2005 ñöôïc ñaùnh daáu laø naêm Vieät Nam ñaït möùc cao nhaát veà thu huùt ÑTNN keå töø sau khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc dieãn ra naêm 1997. Caùc doanh nghieäp FDI vôùi uy tín cuûa mình ñaõ giuùp haøng hoùa cuûa Vieät Nam xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi, ñeán nay haøng hoùa Vieät Nam ñaõ coù maët treân 140 nöôùc vaø ngaøy caøng khaúng ñònh choã ñöùng cuûa mình treân caùc thò tröôøng môùi nhö: EU, chaâu Myõ, Trung Ñoâng… töø ñoù goùp phaàn taêng nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc. Naêm 2001 thu ngaân saùch cuûa khu vöïc FDI laø 373 trieäu USD chieám 7%, naêm 2002 taêng leân 459 trieäu USD chieám 8%, naêm 2003 chieám 9%, naêm 2004 laø 728 trieäu USD chieám 10% vaø naêm 2005 noäp ngaân saùch nhaø nöôùc ñaït möùc cao nhaát vôùi 1,29 tyû USD, taêng 39,5% vaø chieám 12% toång thu ngaân saùch nhaø nöôùc. Töø ñoù goùp phaàn vaøo gia taêng toác ñoä cuûa kim ngaïch xuaát khaåu vaø laøm thay ñoåi cô caáu haøng xuaát khaåu theo höôùng taêng tyû troïng haøng coâng nghieäp cheá bieán vaø giaûm töông öùng xuaát khaåu saûn phaåm thoâ vaø taøi nguyeân. Khu vöïc FDI cuõng goùp phaàn tích cöïc trong vieäc môû roäng thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö thò tröôøng xuaát khaåu vaø giaûi quyeát vieäc laøm, giaûm tyû leä thaát nghieäp, ñaøo taïo ngheà, naâng cao trình ñoä saûn xuaát, goùp phaàn naâng cao thu nhaáp vaø oån ñònh ñôøi soáng ngöôøi lao ñoäng. Theo thoáng keâ, lao ñoäng tröïc tieáp laøm vieäc trong khu vöïc FDI ngaøy caøng taêng. Naêm 1991: chieám 0,04% löïc löôïng lao ñoäng caû nöôùc, naêm 1996: chieám 0,6%, naêm 2002 chieám 0,83%, tính ñeán naêm 2004 khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ taïo 87 vaïn lao 42 ñoäng tröïc tieáp vaø hôn 1,5 trieäu lao ñoäng lao ñoäng giaùn tieáp, naêm 2005 khu vöïc kinh teá coù voán ÑTNN ñaõ taïo vieäc laøm cho khoaûng 14 vaïn lao ñoäng, ñöa toång soá lao ñoäng laøm vieäc tröïc tieáp trong caùc doanh nghieäp coù voán ÑTNN leân khoaûng 100 vaïn lao ñoäng. Thu nhaäp bình quaân cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc khu vöïc coù voán FDI cao gaáp 1,75 – 2 laàn so vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø 2,8 – 3,9 laàn so vôùi caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. Nhö vaäy, hoaït ñoäng cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ÑTNN ñaõ mang laïi nhöõng keát quaû tích cöïc cho neàn kinh teá-xaõ hoäi Vieät Nam laø ñieàu khoâng theå phuû nhaän, goùp phaàn cuûng coá theâm theá vaø löïc cuûa Vieät Nam treân tröôøng quoác teá. 2.2.2 Tình hình trieån khai thöïc hieän caùc döï aùn FDI taïi Vieät Nam: Beân caïnh nhöõng ñaùnh giaù veà tình hình hoaït ñoäng FDI taïi Vieät Nam, hieäu quaû trieån khai caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc phaân tích ñaùnh giaù: Theo keá hoaïch thu huùt ÑTNN trong 5 naêm 2001-2005 (xaây döïng naêm 2001) ñaõ ñeà ra caùc chæ tieâu: Baûng: 1.3 Ñôn vò tính: Trieäu USD Voán/Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Toång 5 naêm Voán thöïc hieän 2.100 2.200 2.200 2.200 2.300 11.200 Voán ñaêng kyù 2.200 2.300 2.400 2.500 2.600 12.000 Nguoàn: Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö Voán thöïc hieän thöïc teá trong 5 naêm 2001-2005 ñaït 13,8 tyû USD baèng 125% muïc tieâu ñeà ra cho 5 naêm 2001-2005 (11tyû USD). Toång voán ñaêng kyù trong 5 naêm 2001-2005 ñaït khoaûng 19,36 tyû USD, vöôït 61% so vôùi chæ tieâu 5 naêm (12tyû USD), trong ñoù voán ñaàu tö boå sung ñaït 4,9 tyû USD, baèng khoaûng 40% toång voán ñaêng kyù 43 caáp môùi. Rieâng naêm 2005, toång voán ñaêng kyù ÑTTTNN ñaït 4.068 tyû USD vaø voán boå sung ñaït khoaûng 1.732 tyû USD. 2.2.3 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam theo cô caáu ngaønh, ñòa phöông: Nguoàn: Cuïc Ñaàu Tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö Sô ñoà 3.1 trình baøy söï phaân boå doøng FDI thu huùt giöõa caùc ngaønh taïi Vieät Nam töø naêm 1988 ñeán naêm 2005. Tyû troïng FDI thu huùt ñöôïc caùc ngaønh coâng nghieäp khai khoaùng (chuû yeáu laø daàu moû vaø khí ñoát) laø cao nhaát (61%), tuy nhieân tyû troïng naøy coù chieàu höôùng giaûm daàn qua caùc naêm trong khi caùc ngaønh coâng nghieäp vaø cheá bieán dòch vuï (chuû yeáu laø du lòch vaø khaùch saïn) caøng taêng leân. Trong khi ñoù, ngaønh noâng nghieäp raát keùm haáp daân ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi, tyû leä FDI thu huùt vaøo nhöõng ngaønh naøy raát thaáp (7,4%). Nguyeân nhaân laø do toác ñoä taêng tröôûng trong lónh vöïc naøy raát thaáp vaø saûn xuaát noâng nghieäp ôû Vieät Nam coøn mang naëng tính chaát truyeàn thoáng, chöa ñöôïc coâng nghieäp hoùa, nhöõng hoaït ñoäng phuï trôï cho ngaønh naøy coøn haïn cheá vaø yeáu keùm. Nhôø coù nhöõng chính saùch öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp cheá taïo cuûa chính phuû, doøng FDI chaûy vaøo ngaønh naøy taêng leân qua caùc naêm. Nhöõng ngaønh coâng nghieäp khaù haáp daãn ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi goàm coù: xi maêng, theùp, Sô ñoà: 3.1: ÑAÀU TÖ TTNN THEO NGAØNH GIAI ÑOAÏN 1988-2005 Toång voán ñaàu tö (tyû USD) 31,04 3,774 16,202 Coâng Nghieäp Noâng, Laâm, Ngö nghieäp Dòch vuï 44 luyeän kim, oâ toâ, giaøy da, may maëc, ñieän töû, cheá bieán thöïc phaåm, hoùa chaát, myõ phaåm vaø nöõ trang, coâng nghieäp giaáy, vaät lieäu xaây döïng,…Trong soá naøy, nhieàu ngaønh coâng nghieäp ñöôïc xem nhö laø môùi naûy sinh ôû Vieät Nam nhôø coù ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhö: coâng nghieäp ñieän töû, cheá taïo vaø laép raùp oâ toâ, xe gaén maùy. Maëc duø söï phaân boå ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng ñeàu giöõa caùc ngaønh trong neàn kinh teá Vieät Nam, nhöng cuõng ñaõ ñoùng goùp moät phaàn phuïc vuï cho chuû tröông ñöôøng loái phaùt trieån cuûa chính phuû laø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá. 2.2.4 Tình hình thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam töø caùc quoác gia. Cuøng vôùi nhöõng thay ñoåi veà caáu truùc trong phaân boå ñaàu tö giöõa caùc ngaønh, nguoàn FDI Vieät Nam thu huùt ñöôïc töø caùc nöôùc ñaàu tö cuõng thay ñoåi trong suoát thôøi kyø naøy. Phaàn lôùn doøng FDI chaûy vaøo Vieät Nam baét nguoàn tröôùc heát töø caùc nöôùc Chaâu AÙ. Baûng 1.5: ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI THEO NÖÔÙC 1988-2005 (Tính tôùi ngaøy 31/12/2005 – chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) Ñôn vò tính: trieäu USD STT Nöôùc,vuøng laõnh thoå Soá döï aùn TVÑT Voán phaùp ñònh ÑT thöïc hieän 1 Ñaøi Loan 1,422 7,769 3,364 2,830 2 Singapore 403 7,610 2,831 3,620 3 Nhaät Baûn 600 6,289 2,860 4,669 4 Haøn Quoác 1,064 5,337 2,306 2,590 5 Hoàng Koâng 360 3,727 1,576 1,986 6 Britis Virginlslands 251 2,692 1,016 1,240 7 Phaùp 164 2,171 1,347 1,188 8 Haø Lan 62 1,996 1,225 1,924 9 Malaysia 184 1,571 709 840 45 10 Thaùi Lan 130 1,456 486 803 11 Hoa Kyø 265 1,455 749 746 12 Vöông Quoác Anh 68 1,248 447 636 13 Samoa 20 825 257 11 14 Luxembourg 15 810 726 20 15 Cayman Islands 16 749 271 477 16 Trung Quoác 358 742 409 179 17 Thuïy Syõ 33 686 337 718 18 Australia 115 664 297 342 19 Bristish West Indies 4 407 118 98 20 CHLB Ñöùc 71 344 145 160 Nguoàn: Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä Keá Hoaïch Ñaàu Tö Tính ñeán nay ñaõ coù hôn 74 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå ñaàu tö vaøo Vieät Nam, caùc nöôùc Chaâu AÙ chieám 76% veà soá döï aùn vaø 69,2% veà voán ñaàu tö; caùc quoác gia Chaâu Aâu chieám 16% veà soá döï aùn vaø 24,7% voán ñaàu tö; caùc nöôùc Chaâu Myõ chieám 5% veà soá döï aùn vaø 3,3% voán ñaàu tö. Chæ rieâng naêm quoác gia goàm: Singapore, Ñaøi Loan, Nhaät, Haøn Quoác vaø Hoàng Koâng ñaõ chieám 63,5% veà soá döï aùn vaø 61,6% veà voán ñaàu tö. Sô ñoà 3.2: QUI MOÂ DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO VIEÄT NAM TÖØ CAÙC NÖÔÙC TÖØ NAÊM 1988-2005 46 Soá döï aùn ÑTNN lôùn nhaát vaøo Vieät Nam laø Ñaøi Loan chieám 23,58%; keá ñeán laø Haøn Quoác vôùi tyû leä 17,65%; Nhaät Baûn vôùi tyû leä 9,95%; Singapore vôùi tyû leä 6,68%; Hoàng Koâng vôùi tyû leä 5,97%; Trung Quoác vôùi tyû leä 5,92%; Hoa Kyø vôùi tyû leä 4,39%; caùc nöôùc coøn laïi vôùi tyû leä 25,86%. Ñaàu tö tröïc tieáp töø caùc nöôùc phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùc nöôùc Taây Aâu ñaõ giöõ vai troø noái troäi trong thôøi kyø ñaàu khi chính saùch môû cöûa neàn kinh teá ñöôïc thöïc hieän ôû Vieät Nam. Ñaàu tö tröïc tieáp töø nhöõng nöôùc naøy ñöôïc thu huùt taäp trung chuû yeáu vaøo caùc ngaønh khai thaùc daàu löûa vaø khí ñoát, böu chính vieãn thoâng vôùi nhöõng döï aùn coù qui moâ lôùn. Ñaây laø nhöõng lónh vöïc maø chính phuû Vieät Nam khuyeán khích nhaèm thu huùt kyõ thuaät coâng ngheä cao vaø hieän ñaïi. Tuy nhieân tyû troïng doøng voán ñaàu tö ñeán töø nhöõng quoác gia naøy ñaõ khoâng baét kòp caùc nöôùc khu vöïc Chaâu AÙ. Caùc nöôùc ñöùng ñaàu trong ÑTTTNN vaøo Vieät Nam caû soá döï aùn laãn toång soá voán laø caùc nöôùc Chaâu AÙ: Ñaøi Loan, Singapore, Nhaät Baûn, Haøn Quoác. Tuy nhieân, Trung Quoác laø moät nöôùc coù tieàm naêng kinh teá lôùn, coù chính saùch khuyeán khích ñaàu tö nöôùc ngoaøi khaù ña daïng, nhöng nguoàn ÑTTTNN töø Trung Quoác ñeán Vieät Nam vaãn coøn ôû con soá khieâm toán. Tính ñeán heát naêm 2005, Trung Quoác (khoâng keå 1.422 360 1.064 357 600 265 403 1559 Ñaøi Loan Hoàng Koâng Haøn Quoác Trung Quoác Nhaät Baûn Hoa Kyø Singapore Caùc nöôùc khaùc 358 47 Hoàng Koâng) ñöùng thöù 16 trong 75 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Vieät Nam. Söï kieän Vieät Nam gia nhaäp WTO trong naêm 2006, laø thaønh vieân cuûa Hieäp Hoäi Thöông Maïi theá giôùi seõ laø ñieåm ñeán thuaän lôïi cho caùc döï aùn ÑTTTNN. 2.3 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam qua caùc naêm: 2.3.1 Giôùi thieäu chung veà kinh teá vaø ÑTNN cuûa Trung Quoác. Thöïc teá taêng tröôûng kinh teá cuûa Trung Quoác ñaït toác ñoä cao lieân tuïc trong hôn 20 naêm qua. GDP cuûa Trung Quoác naêm 2001 taêng 7,9 laàn so vôùi naêm 1978. Thôøi kyø 1980-1990, tyû leä taêng GDP cuûa Trung Quoác laø 9,3%, cao hôn caùc nöôùc Aán Ñoä (4,1%), Indonexia (6,1%), Nhaät Baûn (1,3%) vaø Myõ (2,9%). Trieån voïng taêng tröôûng kinh teá cuûa Trung Quoác ñöôïc döï ñoaùn khaû quan, tieáp tuïc taêng tröôûng vôùi toác ñoä cao. Theo ngaân haøng theá giôùi, tæ leä taêng tröôûng GDP haøng naêm töø 2001-2010 cuûa Trung Quoác laø 6,9%, thôøi kyø 2010-2020 laø 5,5% (theo baùo nhöõng vaán ñeà Kinh Teá Theá Giôùi soá 7(111)2005). Töø khi Trung Quoác gia nhaäp vaøo WTO, ñaëc bieät laø trong tieán trình xaây döïng Khu maäu dòch töï do Trung Quoác-ASEAN, neàn kinh teá Trung Quoác phaùt trieån maïnh, thò phaàn caùc saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa Trung Quoác lieân tuïc taêng, ñôøi soáng nhaân daân khoâng ngöøng caûi thieän. Naêng löïc caïnh tranh xeùt ôû khía caïnh taêng tröôûng kinh teá, Trung Quoác ñöôïc ñaùnh giaù khaù cao so vôùi nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån khaùc. Moät soá doanh nghieäp Trung Quoác ñaõ coù thöông hieäu treân thò tröôøng khu vöïc. Saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp Trung Quoác ñöôïc caûi thieän, ñaõ coù thöông hieäu vaø chieám thò phaàn lôùn treân thò tröôøng, coù uy tín treân thò tröôøng moät soá quoác gia. Saûn löôïng maøn hình maùy tính, maùy cung öùng nguoàn ñieän, linh phuï kieän vaø nhöõng thieát bò gaén vôùi maùy tính ñeàu ñöùng gaàn nhö haøng ñaàu theá giôùi. Moät soá maët haøng saûn xuaát ôû Trung Quoác ñaõ coù öu theá caïnh tranh vì vaäy chieám thò phaàn cao treân thò tröôøng quoác teá. Trung Quoác saûn xuaát 50% maùy aûnh, 30% maùy ñeàu hoøa nhieät ñoä vaø tivi, 20% maùy giaët vaø khoaûng 20% tuû laïnh, saûn phaåm ñaàu töø maùy 48 tính, voû maùy tính, hoäp cao aùp, moâ tô loaïi nhoû laàn löôït chieám 40%, 30%, 25%, 20% thò phaàn toaøn theá giôùi. Chính saùch ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa Trung Quoác muoän hôn so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, song cuøng vôùi vieäc taêng cöôøng quan heä hôïp taùc kinh teá song phöông vaø ña phöông vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, ñaëc bieät laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñaõ laøm cho möùc ñoä môû cöûa ngaøy caøng roäng raõi. Töø naêm 2003, 75% doanh nghieäp lôùn Trung Quoác ñaõ coù döï aùn môû roäng kinh doanh ôû nöôùc ngoaøi trong lónh vöïc ñoùng taøu, thieát bò ñieän thoaïi, khoan daàu taïi moät soá nöôùc ñang phaùt trieån; lónh vöïc xaây döïng caùc coâng trình coâng coäng, thieát bò ñieän thoaïi, saûn xuaát maùy thu hình, … ôû caùc nöôùc khaùc. Trung Quoác raát chuù troïng xaây döïng caùc taäp ñoaøn kinh teá lôùn. Vaøo naêm 1994, chính phuû thaønh laäp Hieäp Hoäi xuùc tieán caùc taäp ñoaøn kinh doanh Trung Quoác (truï sôû chính ôû Baéc Kinh), ñaàu tieân coù 74 taäp ñoaøn vaø hieän nay laø hôn 100 taäp ñoaøn. Caùc taäp ñoaøn naøy laø nhöõng ñôn vò kinh teá daãn ñaàu trong vieäc ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi cuûa Trung Quoác. 2.3.2 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam qua caùc khu vöïc, vuøng: 49 Baûng 1.6: FDI TRUNG QUOÁC PHAÂN THEO ÑÒA PHÖÔNG (Tính ñeán ngaøy 31/12/2005 –chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc): (15 ñòa phöông coù soá voán ÑTTT Trung Quoác cao nhaát ôû Vieät Nam) ÑVT: 10.000VNÑ STT Vuøng laõnh thoå Soá döï aùn Toång VÑT Voán phaùp ñònh Ñaàu tö thöïc hieän 1 TP. Hoà Chí Minh 35 98.311.505 49.269.618 28.418.002 2 Haø Noäi 56 78.963.692 41.939.557 22.016.492 3 Haûi Phoøng 27 74.151.316 36.328.452 19.229.111 4 Quaûng Ninh 22 69.669.918 35.349.930 11.433.621 5 Ñoàng Nai 7 67.325.666 39.075.666 1.772.766 6 Vónh Phuùc 14 34.866.300 16.730.700 11.716.500 7 Höng Yeân 17 32.437.000 17.250.000 17.351.000 8 Laøo Cai 23 26.822.733 20.980.881 9.499.805 9 Tuyeân Quang 1 25.000.000 5.000.000 - 10 Baéc Ninh 12 23.146.744 15.959.970 4.146.750 11 Bình Döông 14 19.538.015 10.297.515 7.260.000 12 Laïng Sôn 16 19.237.900 10.564.900 1.700.000 13 Quaûng Nam 5 18.680.000 14.280.000 3.980.000 14 Ngheä An 6 16.847.400 15.647.440 5.311.259 15 Nam Ñònh 4 14.087.573 7.810.193 4.550.000 Nguoàn: Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi-Boä Keá Hoaïch Ñaàu Tö Thaønh Phoá Hoà Chí Minh laø ñòa phöông nhaän ñöôïc ñaàu tö tröïc tieáp töø Trung quoác nhieàu nhaát veà toång voán ñaàu tö (chieám 13,25%) cuõng nhö voán phaùp ñònh (chieám 12%) vaø voán thöïc hieän (chieám 15,85%) treân toång voán FDI cuûa Trung Quoác vaøo Vieät Nam trong thôøi gian qua. Xeùt veà soá döï aùn thì Haø Noäi laø ñòa phöông nhaän nhieàu döï aùn FDI cuûa Trung Quoác hôn caû vaø Trung Quoác giaùp ranh vôùi phía Baéc Vieät Nam neân ñoù cuõng laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå Trung Quoác ñaàu tö vaøo caùc tænh phía Baéc (hôn 60%) nhieàu hôn caùc tænh phía Nam Vieät Nam. Tuy nhieân trong thôøi gian qua cuõng coù moät soá ñòa phöông ñaõ coù keá hoaïch nhaän döï aùn ñaàu tö FDI cuûa Trung Quoác nhöng chöa thöïc hieän ñöôïc nhö Tuyeân Quang, Bình Thuaän, Haø Giang, Ñaéc Noâng, Yeân Baùi, Thaùi Bình, Cao Baèng, Ñieän Bieân, Quaûng Bình. Caùc döï aùn cuûa Trung Quoác ñaõ taïo hôn 53.000 vieäc laøm vaø coù toång doanh thu hôn 1 tyû USD/naêm. Nguoàn voán FDI cuûa Trung Quoác ñaõ giuùp caùc ñòa phöông 50 naøy noùi rieâng vaø giuùp Vieät Nam phaùt trieån hôn. Vincent Palmade, moät nhaø kinh teá haøng ñaàu cuûa Ngaân Haøng Theá Giôùi nhaän xeùt, Trung Quoác giôø ñaây ñang aùp duïng chieán löôïc vöøa laø moät thò tröôøng tieâu thuï haøng hoùa lôùn, vöøa laø nhaø cung caáp voán FDI cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Nhìn chung, tính ñeán cuoái naêm 2005, Trung Quoác laø nöôùc ñaàu tö nguoàn voán FDI vaøo töông ñoái nhieàu ñòa phöông ôû Vieät Nam: 44/64 tænh, thaønh phoá caû nöôùc, chieám tyû leä 68,75%. Trong khi ñoù Hoa Kyø chæ ñaàu tö 33/64, chieám tyû leä 51,56%; Nhaät Baûn ñaàu tö 34/64, chieám tyû leä 53,12% vaø Singapore ñaàu tö 29/64 vôùi tyû leä 45,31% vaøo caùc tænh, thaønh phoá cuûa Vieät Nam. 2.3.3 Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp Trung Quoác vaøo Vieät Nam theo cô caáu ngaønh: Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ñang ñöôïc xem laø quyeát saùch phaùt trieån môùi cuûa Chính Phuû Trung Quoác. Tính ñeán cuoái naêm 2004, Trung Quoác ñaõ ñaàu tö ra 139 nöôùc vaø khu vöïc, vôùi hôn 35 tyû USD. Caùc nhaø ñaàu tö Trung Quoác chuû yeáu ñaàu tö vaøo hai lónh vöïc: khai thaùc taøi nguyeân vaø cheá taïo taïi choã. Do ñoù caùc nöôùc ñang phaùt trieån ASEAN laø moät trong caùc thò tröôøng haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö Trung Quoác. ÔÛ Vieät Nam, Trung Quoác ñaàu tö nhieàu trong lónh vöïc khai thaùc khoaùng saûn, taøi nguyeân thuoäc coâng nghieäp naëng, coøn laïi laø ñaàu tö vaøo khaùch saïn, cheá taïo, gia coâng vaø vaøo lónh vöïc xaây döïng vaø xaây döïng cô sôû haï taàng. 51 Baûng 1.7 FDI TRUNG QUOÁC PHAÂN THEO NGAØNH (Tính tôùi ngaøy 31/12/2005 – chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) ÑVT: USD STT Chuyeân ngaønh Soá döï aùn Toång VÑT Voán phaùp ñònh Ñaàu tö thöïc hieän I Coâng nghieäp 257 455,273,460 269,241,850 102,157,056 CN nheï 69 122,181,052 76,886,375 20,517,251 CN naëng 142 246,960,917 143,375,324 55,533,371 CN thöïc phaåm 20 23,573,781 1,899,781 8,440,636 Xaây döïng 26 62,557,773 34,080,433 17,665,798 II Noâng Laâm Nghieäp 56 96,982,033 56,612,940 33,922,516 Noâng Laâm Nghieäp 45 68,558,506 43,825,077 25,476,795 Thuûy saûn 11 28,423,527 12,787,863 8,445,721 III Dòch vuï 45 189,975,869 84,037,037 43,242,557 GTVT-Böu Ñieän 7 7,360,000 4,552,029 1,392,400 Khaùch saïn-Du lòch 6 46,388,488 19,569,048 4,532,340 Taøi chính-Ngaân haøng 1 15,000,000 15,000,000 - Vaên hoùa-YT-GD 13 10,583,000 6,667,000 3,908,264 XD vaên phoøng-caên hoä 3 40,000,000 14,100,000 12,616,214 XD haï taàng KCN-KCX 1 55,500,000 17,000,000 20,067,014 Dòch vuï khaùc 14 15,144,421 7,138,960 726,325 Toång soá 358 742,231,362 409,891,827 179,322,129 Nguoàn: Cuïc Ñaàu tö nöôùc ngoaøi – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Trong caùc ngaønh ñaàu tö taïi Vieät Nam, coâng nghieäp naëng ñöôïc Trung Quoác chuù troïng, vì Trung Quoác voán thieáu taøi nguyeân thieân nhieân, neân khai thaùc taøi nguyeân ôû Vieät Nam coù theå boå sung löôïng taøi nguyeân cho ngöôøi daân Trung Quoác. Ñoái vôùi Vieät Nam, chuùng ta coù taøi nguyeân thieân nhieân nhieàu nhöng neáu chuùng ta khoâng coù kyõ thuaät khai thaùc toát thì khoâng theå toái öu hoùa löôïng taøi nguyeân neân chuùng ta caàn coù söï hoã trôï hôïp taùc cuûa Trung Quoác. Veà laâm nghieäp, Trung Quoác ñaõ ñaàu tö nhieàu gioáng caây coù ích cho laâm nghieäp Vieät Nam vôùi kyû thuaät hieän ñaïi, tuy nhieân chuùng ta caàn xem xeùt kyõ löôõng loaïi gioáng caây vaø quaûn lyù khaâu tieâu thuï ñaàu tö laâm nghieäp naøy. Ngoaøi ra, coâng ngheä xaây döïng cuûa Trung Quoác cuõng khaù toát cho caùc coâng trình nhaø ôû, caên hoä, khaùch saïn vaø xaây döïng caùc cô sôû haï taàng trong khu coâng nghieäp, cô sôû haï taàng ôû bieân giôùi cuõng khaù toát cho Vieät Nam. 52 Trung Quoác coù laõnh thoå roäng lôùn, nhöng nguoàn taøi nguyeân khaù ít, tröõ löôïng khoâng cao, taøi nguyeân phaân boá khoâng ñeàu, haøng naêm Trung Quoác phaûi nhaäp khaåu moät khoái löôïng raát lôùn. Maët khaùc Vieät Nam voán laø nöôùc giaøu taøi nguyeân thieân nhieân, laïi gaàn bieân giôùi, neân laø moät ñòa ñieåm khaù lyù töôûng ñeå Trung Quoác ñaàu tö thaønh laäp nhöng xí nghieäp khai thaùc taøi nguyeân. Ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam thu huùt nguoàn voán FDI cuûa Trung Quoác 455.2 trieäu USD chieám 61,34% treân toång voán ñaàu tö, chuû yeáu laø lónh vöïc coâng nghieäp naëng (VD: Toång coâng ty Theùp Vieät Nam thoûa thuaän vôùi phía Trung Quoác veà vieäc môû roäng khu Gang Theùp Thaùi Nguyeân voán ñaàu tö khoaûng 300 trieäu USD ñeå naâng coâng suaát phoâi theùp leân 500.000taán/naêm, toång coâng ty cô khí xaây döïng Trung Quoác thoûa thuaän veà hôïp taùc chuyeån giao coâng ngheä cheá taïo maùy moùc, thieát bò, phuï tuøng cho vieäc xaây döïng Nhaø Maùy Xi Maêng Ñoàng Baønh – tænh Laïng Sôn – vôùi coâng suaát 750.000taán/naêm vôùi toång voán ñaàu tö khoaûng 64 trieäu USD vaø xaây döïng nhaø maùy thuûy ñieän Höông Sôn – tænh Haø Tænh – vôùi coâng suaát 42MW toång voán ñaàu tö khoaûng 54 trieäu USD, Toång coâng ty Than Vieät Nam kyù keát vôùi Taäp ñoaøn hôïp taùc KTKT Thöôïng Haûi veà vieäc xaây döïng nhaø maùy nhieät ñieän chaïy than 200MW taïi Sôn Ñoäng – tænh Baéc Giang – trò giaù 173 trieäu USD, kyù keát vôùi Coâng ty Coâng trình ñieän Caùp Nhó Taân xaây döïng xaây döïng nhaø maùy Nhieät Ñieän Caåm phaû trò giaù 280 trieäu USD, coâng ty CP Coâng ngheä ñieän töû, ñieän laïnh Vieät Nam kyù keát hôïp taùc naêm naêm vôùi taäp ñoaøn Haile cuûa Trung Quoác,…), lónh vöïc dòch vuï khoaûng 190 trieäu USD chieám 25,6% chuû yeáu laø xaây döïng cô sôû haï taàng vaø ñaàu tö vaøo dòch vuï khaùch saïn – du lòch, xaây döïng vaên phoøng – caên hoä (VD: Xaây döïng cô sôû haï taàng giao thoâng vaän taûi, quy hoaïch phaùt trieån ñöôøng boä khu vöïc bieân giôùi, xaây döïng tuyeán ñöôøng cao t