Luận văn Nâng cao khả năng tiếp cận các nguồn vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LAÂM THÒ TOÁ NGA NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2004 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LAÂM THÒ TOÁ NGA NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA Chuyeân Ngaønh: Taøi Chính, Löu Thoâng Tieàn Teä Vaø Tín Duïng Maõ soá: 5-02-09 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. NGUYEÃN THÒ NGOÏC TRANG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2004 i MUÏC LUÏC Noäi dung Trang Danh muïc caùc baûng .............................................................................................. iii Danh muïc caùc hình ............................................................................................... iv Danh muïc töø vieát taét ............................................................................................ iv Lôøi môû ñaàu...............................................................................................................1 Chöông 1: TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA..................4 1.1 Khaùi nieäm veà DNNVV................................................................................4 1.1.1 Khaùi nieäm DNNVV cuûa moät soá nöôùc ...............................................4 1.1.2 Khaùi nieäm veà DNNVV ôû Vieät Nam .................................................5 1.2 Vai troø cuûa DNNVV trong phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc ...............................7 1.3 Caùc keânh daãn voán cho DNNVV ................................................................11 1.3.1 Nguoàn voán tín duïng ngaân haøng.......................................................11 1.3.2 Nguoàn voán öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc .....................................................11 1.3.3 Quyõ ñaàu tö maïo hieåm .....................................................................12 1.3.4 Caùc nguoàn voán thueâ taøi chính .........................................................13 1.4 Kinh nghieäm hoã trôï huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV ôû caùc nöôùc ..............14 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ NHU CAÀU VOÁN VAØ KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV HIEÄN NAY.............................17 2.1 Söï phaùt trieån vaø ñoùng goùp cuûa DNNVV trong thôøi gian vöøa qua .............17 2.2 Lôïi theá vaø haïn cheá cuûa DNNVV...............................................................23 2.2.1 Lôïi theá cuûa kinh teá tö nhaân vaø DNNVV.........................................23 2.2.2 Haïn cheá cuûa DNNVV .....................................................................25 2.3 Nhu caàu voán cuûa caùc DNNVV ..................................................................32 2.4 Caùc chöông trình hoã trôï DNNVV ..............................................................35 2.4.1 Quyõ hoã trôï phaùt trieån: .....................................................................35 2.4.2 Quyõ phaùt trieån caùc DNNVV (SMEDF)...........................................36 2.4.3 Chöông trình taøi trôï cho caùc DNNVV cuûa JBIC.............................36 2.4.4 Chöông trình taùi hoøa nhaäp kinh teá cho ngöôøi hoài höông cuûa KfW – Giai ñoaïn II:...............................................................................................37 2.4.5 Quyõ Doanh nghieäp Mekong :..........................................................37 2.4.6 Chöông trình phaùt trieån döï aùn Mekong (MPDF) ............................37 2.4.7 Quyõ ñaàu tö maïo hieåm .....................................................................37 ii 2.5 Thöïc traïng thò tröôøng voán vaø khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn voán cuûa caùc DNNVV.................................................................................................................... ...................................................................................................................38 2.5.1 Tieáp caän nguoàn voán phi chính thöùc.................................................38 2.5.2 Tieáp caän Voán qua keânh tín duïng ngaân haøng vaø caùc nguoàn voán chính thöùc...................................................................................................39 2.5.3 Tieáp caän nguoàn voán thueâ taøi chính .................................................49 2.5.4 Tieáp Caän Nguoàn Voán Taøi trôï cuûa Nhaø nöôùc ..................................54 2.6 Nhaän ñònh nhöõng toàn taïi veà chính saùch kinh teá vó moâ trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán............................................................................................60 Chöông 3: GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV .....................................................................62 3.1 Döï baùo xu höôùng phaùt trieån cuûa DNNVV trong neàn kinh teá vieät nam .....62 3.2 Quan ñieåm phaùt trieån DNNVV nhö moät thaønh phaàn kinh teá quan troïng cuûa neàn kinh teá .................................................................................................63 3.3 Giaûi phaùp hoaøn thieän veà quaûn lyù nhaø nöôùc vaø chính saùch ñoái vôùi DNNVV 64 3.4 Giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng voán ...........................................................66 3.5 Giaûi phaùp ñeå naâng cao khaû naêng Tieáp caän nguoàn voán tín duïng ngaân haøng vaø nguoàn voán ñaàu tö vaø taøi trôï ..................................................................70 3.5.1 Giaûi phaùp veà taøi saûn theá chaáp .........................................................70 3.5.2 Giaûi phaùp caûi tieán quy trình, thuû tuïc, ñieàu kieän cho vay ................71 3.5.3 Caùc giaûi phaùp ñeå caûi thieän hoaït ñoäng cho vay cuûa ngaân haøng vaø chính saùch tín duïng tieàn teä ..............................................................72 3.5.4 Caùc giaûi phaùp khaùc .........................................................................74 3.6 Giaûi phaùp naâng cao khaû naêng tieáp caän nguoàn voán öu ñaõi nhaø nöôùc .........76 3.6.1 Ñoái vôùi Quyõ hoã trôï phaùt trieån .........................................................76 3.6.2 Ñoái vôùi Quyõ hoã trôï xuaát khaåu.........................................................77 3.7 Giaûi phaùp phaùt trieån thueâ taøi chính............................................................78 3.8 Giaûi phaùp thuoäc veà baûn thaân DNNVV ......................................................79 3.8.1 Khaû naêng quaûn lyù............................................................................79 3.8.2 Naêng löïc kinh doanh .......................................................................80 3.8.3 Heä thoáng keá toaùn ............................................................................81 KEÁT LUAÄN ...........................................................................................................82 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO.....................................................................................A PHUÏ LUÏC CHÖÔNG 2........................................................................................... I iii DANH MUÏC CAÙC BAÛNG STT Noäi dung Trang 1 Baûng 1.1: Tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû moät soá nöôùc 3 2 Baûng 2.1: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) 14 3 Baûng 2.2: Toång saûn phaåm (GDP) trong nöôùc treân ñòa baøn (theo giaù thöïc teá) 17 4 Baûng 2.3: Toác ñoää phaùt trieån toång saûn phaåm (GDP) treân ñòa baøn (%) 18 5 Baûng 2.4: Thu ngaân saùch cuûa TPHCM trong 6 thaùng ñaàu naêm 2004 19 6 Baûng 2.5: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) 20 7 Baûng 2.6: Soá löôïng doanh nghieäp vaø cô caáu DNNVV ôû TPHCM 2001 22 8 Baûng 2.7: Nhaân löïc quaûn lyù cuûa caùc DNNVV ôû TPHCM naêm 2001 24 9 Baûng 2.8: Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV taïi TPHCM naêm 2001 25 10 Baûng 2.9: Voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc naêm 2001 28 11 Baûng 2.10: Voán ñaàu tö khu vöïc ngoaøi quoác doanh naêm 2001 28 12 Baûng 2.11: Cô caáu nguoàn voán cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp ñeán ngaøy 31.7.1997 32 13 Baûng 2.12: Toång Dö Nôï ñaàu tö cho vay trung daøi haïn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM naêm 2003 34 14 Baûng 2.13: Tình hình dö nôï tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM 35 15 Baûng 2.14: Moät soá döï aùn tín duïng taøi trôï 35 16 Baûng 2.15: Khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn tín duïng 37 17 Baûng 2.16: Cô caáu nguoàn voán kinh doanh cuûa caùc coâng ty CTTC tính ñeán 31/12/2003 41 18 Baûng 2.17: Dö nôï cho thueâ theo thaønh phaàn kinh teá cuûa Coâng ty CTTC I – NHNN&PTNT tính ñeán 31/3/2003 42 19 Baûng 2.18: Dö nôï cho thueâ ñoái töôïng cuûa Coâng ty CTTC I – NHNN&PTNT tính ñeán 31/3/2003 42 20 Baûng 2.19: Toång keát caùc hoaït ñoäng cho vay trung vaø daøi haïn 45 21 Baûng 2.20: Cô caáu cho vay cuûa chi nhaùnh Quyõ hoã trôï phaùt trieån TP.HCM ñoái vôùi caùc ngaønh ngheà, lónh vöïc 46 22 Baûng 2.21: Cô caáu cho vay voán tín duïng ñaàu tö töø Quyõ hoã trôï phaùt trieån 46 23 Baûng 2.22: Cô caáu cho vay cuûa Quyõ phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM ñoái vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp theo quy moâ 47 iv DANH MUÏC CAÙC HÌNH STT Noäi dung Trang 1 Hình 2.1: Tyû troïng DNNVV qua caùc naêm 2000, 2001 vaø 2002 15 2 Hình 2.2: Phaân boá DNNVV trong phaïm vi caû nöôùc 23 DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT STT Töø vieát taét Noäi dung 1 DNNVV Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa 2 DN Doanh nghieäp 3 TCTC Cho thueâ taøi chính 4 TTCK Thò tröôøng chöùng khoaùn 1 Lôøi môû ñaàu 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Hieän nay, trong neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi coù ñeán hôn 90% trong toång soá caùc doanh nghieäp laø DNNVV, noù ñoùng goùp ñaùng keå vaøo vieäc phaùt trieån kinh teá. Ôû nöôùc ta, doanh nghòeâp nhoû vaø vöøa khoâng ngöøng lôùn maïnh caû veà soá löôïng, qui moâ vaø toác ñoä phaùt trieån. Vôùi nhöõng öu ñieåm noåi baät, kinh teá tö nhaân noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng coù vai troø to lôùn trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, ñoàng thôøi ñoùng goùp tích cöïc vaø quan troïng vaøo quaù trình taêng tröôûng, phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta. Hieän nay caùc DNNVV tröôùc loä trình gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi vaøo naêm 2005, ñang ñöùng tröôùc aùp löïc phaûi naâng cao söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm, cuûa thöông hieäu, cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Ñeå phaùt trieån vaø tieáp tuïc giöõ ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cao, caùc DNNVV hieän coù nhu caàu voán raát lôùn ñeå mua saém maùy moùc, thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, xaây döïng nhaø xöôûng, môû roäng quy moâ saûn xuaát. Taùc giaû raát böùc xuùc tröôùc tình traïng thieáu voán traàm troïng cuûa caùc DNNVV tröôùc nhu caàu voán caáp thieát nhö theá vaø trong khi caùc nguoàn voán tín duïng hieän raát doài daøo, ñaëc bieät laø nguoàn voán taøi trôï öu ñaõi töø caùc toå chöùc quoác teá. Thieáu voán khoâng nhöõng laøm cho caùc doanh nghieäp phaûi ñoái maët vôùi coâng ngheä laïc haäu, chi phí giaù thaønh cao, söùc caïnh tranh keùm maø coøn laøm toån haïi ñeán neàn kinh teá, ñeán söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá goùp phaàn laøm cho Vieät nam coù nguy cô tuït haäu kinh teá trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá hieän nay. Vôùi mong muoán ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoå trôï phaùt trieån loaïi hình doanh nghieäp vaø nhaèm khai thaùc toát hôn tieàm naêng cuûa khu vöïc kinh teá naøy, taùc giaû maïnh daïn choïn ñeà taøi: “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû tieáp caän cuûa caùc DNNVV vôùi caùc nguoàn voán tín duïng”. 2. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu Luaän vaên goùp phaàn hoaøn thieän thöïc tieãn veà nhu caàu voán, huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV. Ñaùnh giaù vaø khaúng ñònh vai troø cuûa DNNVV trong söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Luaän vaên coù theå laøm taøi lieäu tham khaûo vaø nghieân cöùu cho nhöõng ai quan taâm ñeán ñeà taøi naøy. 2 3. Phöông phaùp nghieân cöùu Veà toång theå, luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp logic keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät lòch söû. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ phaân tích, quy naïp, dieãn giaûi, ñoái chieáu, moâ hình hoaù . . . ñeå laøm roõ nhöõng luaän ñieåm ñeà caäp trong luaän vaên. Ñoàng thôøi, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp phoûng vaán, tieáp caän vôùi caùc DNNVV ñeå coù ñöôïc soá lieäu thöïc teá nhaèm ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng hoaït ñoäng, nhaèm ñeà ra caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû tieáp caän caùc nguoàn voán tín duïng cuûa caùc DNNVV. 4. Phaïm vi, ñoái töôïng nghieân cöùu a. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ñöôïc ñeà caäp ôû hai lónh vöïc: - Veà khoâng gian: luaän vaên chæ khaûo saùt caùc DNNVV. - Veà thôøi gian: luaän vaên chæ ñeà caäp ñeán vaán ñeà tieáp caän voán cuûa caùc DNNVV töø naêm 1991 ñeán nay. b. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu trong phaïm vi ñeà taøi naøy taäp trung vaøo phaân tích caùc taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa caùc chính saùch taøi chính, caùc chính saùch kinh teá vó moâ vaø caùc thuû tuïc haønh chính lieân quan ñeán söï tieáp caän nguoàn voán cuûa DNNVV. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên Keát caáu luaän vaên ñöôïc chia laøm ba chöông cuøng vôùi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän nhö sau: − Lôøi môû ñaàu − chöông 1: toång quan veà DNNVV − chöông 2: thöïc traïng nhu caàu voán vaø huy ñoäng voán cuûa DNNVV trong thôøi gian qua − chöông 3: giaûi phaùp naâng cao khaû naêng tieáp caän nguoàn voán cuûa caùc DNNVV − keát luaän 3 − taøi lieäu tham khaûo Nguoàn soá lieäu trong luaän vaên ñöôïc tham khaûo töø nieân giaùm thoáng keâ, baùo chí, caùc trang web cuûa caùc cô quan coù lieân quan vaø qua ñieàu tra moät soá DNNVV ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 4 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ DNNVV 1.1.1 KHAÙI NIEÄM DNNVV CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC DNNVV (DNN&V) laø loaïi doanh nghieäp ñöôïc phaân loaïi theo quy moâ. Treân theá giôùi, tieâu thöùc xaùc ñònh DNNVV thöôøng laø: voán, lao ñoäng, doanh thu. Coù nöôùc chæ duøng moät tieâu chí, nhöng cuõng coù moät soá nöôùc duøng moät soá tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV. Moät soá nöôùc duøng tieâu chí chung cho taát caùc ngaønh, nhöng cuõng coù nöôùc laïi duøng tieâu chí rieâng ñeå xaùc ñònh DNNVV trong töøng ngaønh. Baûng 1.1: Tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû moät soá nöôùc Caùc tieâu chí aùp duïng Nöôùc Soá lao ñoäng (ngöôøi) Toång voán hoaëc giaù trò taøi saûn Doanh thu Canada < 500 trong coâng nghieäp vaø dòch vuï < 20 trieäu ñoâ la Canada Indonesia < 0,6 tyû Rupi < 2 tyû Rupi Nhaät <100 trong buoân baùn <50 trong baùn leû <300 trong caùc ngaønh khaùc < 30 trieäu Yeân < 10 trieäu Yeân < 100 trieäu Yeân Singapore <100 < 499 trieäu SGD Myõ <500 Malaysia < 50 < 500.000 Ringit Nguoàn: Daãn theo kyû yeáu khoa hoïc Döï aùn chính saùch hoã trôï DNNVV ôû Vieät Nam. Hoïc vieän chính trò quoác gia Haø Noäi, vieän Friedrich Ebert, CHLB Ñöùc. Haø Noäi 1996 Caên cöù vaøo tieâu thöùc xaùc ñònh DNNVV neâu treân, coù theå khaùi quaùt thaønh caùc khaùi nieäm sau: Quan nieäm thöù nhaát cho raèng: tieâu chuaån ñaùnh giaù xeáp loaïi DNNVV phaûi gaén vôùi ñaëc ñieåm töøng ngaønh ñoàng thôøi phaûi tính ñeán soá löôïng voán vaø lao ñoäng ñöôïc thu huùt vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, Nhaät Baûn laø nöôùc theo quan nieäm naøy. Luaät veà DNNVV cuûa Nhaät Baûn quy ñònh trong lónh vöïc kinh doanh baùn buoân caùc DNNVV laø nhöõng doanh nghieäp thu huùt döôùi 100 lao ñoäng vôùi soá 5 voán laø 30 trieäu Yeân. Trong lónh vöïc cheá bieán vaø caùc ngaønh khaùc laø 300 lao ñoäng vaø voán laø 100 trieäu Yeân. Quan nieäm thöù hai cho raèng tieâu chuaån ñaùnh giaù xeáp loaïi DNNVV khoâng phaân bieät ngaønh ngheà maø chæ caên cöù vaøo soá lao ñoäng vaø voán thu huùt vaøo kinh doanh, caùc nöôùc theo quan nieäm naøy goàm coù: Meâxicoâ, Philipin, Singapore, Thaùi Lan, Malaysia. . . Tuy nhieân veà möùc ñoä thì coù khaùc nhau nhö Meâxicoâ laø 250 lao ñoäng coøn Malaysia chæ laø 50 lao ñoäng, veà voán thì Singapore laø 499 SGD, coøn Malaysia chæ coù 500.000 Ringit. Quan nieäm thöù ba cho raèng tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù xeáp loaïi doanh nghieäm vöøa vaø nhoû ngoaøi tieâu thöùc veà lao ñoäng vaø voán kinh doanh coøn quan taâm ñeán doanh thu haøng naêm cuûa doanh nghieäp, theo quan nieäm naøy coù Canada vôùi doanh thu laø 20 trieäu ñoâla Canada, Inñoânesia vôùi doanh thu laø 2 tyû Rupi. Quan nieäm thöù tö, caên cöù vaøo tieâu thöùc soá lao ñoäng tham gia hoaëc coù phaân bieät ngaønh ngheà, hoaëc khoâng coù phaân bieät ngaønh ngheà, quan nieäm naøy nhaèm ñeå Nhaø nöôùc coù nhöõng chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp trong vaán ñeà thu huùt lao ñoäng giaûi quyeát vieäc laøm. Theo quan nieäm naøy coù caùc nöôùc nhö Australia, HongKong, Myõ vaø Myanmar. 1.1.2 KHAÙI NIEÄM VEÀ DNNVV ÔÛ VIEÄT NAM DNNVV ñöôïc phaân loaïi theo qui moâ, tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV thoâng thöôøng laø döïa vaøo voán, lao ñoäng, doanh thu. Treân thöïc teá, vieäc xaùc ñònh theá naøo laø DNNVV thöôøng ñöôïc xem xeùt phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá, trình ñoä trang bò kyõ thuaät, tình hình giaûi quyeát vieäc laøm vaø muïc ñích cuûa vieäc xaùc ñònh. Nhö vaäy, tieâu chí vaø ñoä lôùn cuûa caùc tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV coù theå thay ñoåi theo thôøi gian, khi thöïc tieãn kinh teá - xaõ hoäi thay ñoåi. Ôû Vieät Nam coù nhieàu tieâu thöùc phaân loaïi DNNVV trong thôøi gian qua cuûa moät soá cô quan Nhaø nöôùc, moät soá toå chöùc ñöôïc toång hôïp nhö sau: Thöù nhaát, Ngaân haøng coâng thöông Vieät Nam coi DNNVV laø caùc doanh nghieäp coù döôùi 500 lao ñoäng, voán coá ñònh döôùi 10 tyû ñoàng, voán löu ñoäng döôùi 8 tyû ñoàng vaø doanh thu haøng thaùng döôùi 20 tyû ñoàng. Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå xaùc ñònh ñoái töôïng cho vay. Thöù hai, thoâng tö soá 21/LDTT ngaøy 17/6/1993 cuûa Lieân Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Xaõ Hoäi Taøi Chính coi doanh nghieäp nhoû laø doanh nghieäp coù: - lao ñoäng thöôøng xuyeân döôùi 100 ngöôøi - doanh thu haøng naêm döôùi 10 tyû ñoàng - voán phaùp ñònh döôùi 1 tyû ñoàng 6 Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå coù chính saùch ñaàu tö vaø quaûn lyù. Thöù ba, döï aùn VPE/US/95/004 hoã trôï DNNVV ôû Vieät Nam do UNIDO taøi trôï coi doanh nghieäp nhoû laø doanh nghieäp coù lao ñoäng döôùi 30 ngöôøi voán ñaêng kyù döôùi 1 tyû ñoàng. Cuõng theo döï aùn naøy, DNNVV coù lao ñoäng töø 31 ñeán 200 ngöôøi vaø voán ñaêng kyù döôùi 5 tyû ñoàng. Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå taøi trôï cho doanh nghieäp. Thöù tö, Quyõ hoã trôï DNNVV thuoäc chöông trình VN-EU: Doanh nghieäp ñöôïc Quyõ naøy hoã trôï goàm caùc doanh nghieäp coù soá coâng nhaân töø 10 ñeán 500 ngöôøi vaø voán ñieàu leä töø 50 ngaøn ñeán 300 ngaøn USD. Muïc ñích hoã trôï voán cho caùc DNNVV ôû Vieät Nam. Thöù naêm, Quyõ phaùt trieån noâng thoân (thuoäc Ngaân haøng Nhaø nöôùc) coi DNNVV laø doanh nghieäp coù: - Giaù trò taøi saûn khoâng quaù 2 trieäu USD. - Lao ñoäng khoâng quaù 500 ngöôøi. Muïc ñích xaùc ñònh möùc ñoä ñoâ thò hoaù ôû noâng thoân ñeå coù chính saùch phaùt trieån ngaønh ngheà ôû noâng thoân. Thöù saùu, ngaøy 20/6/1998 taïi coâng vaên soá 681/CP-KTN cuûa Chính phuû veà vieäc ñònh höôùng chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån caùc DNNVV ñaõ taïm thôøi quy ñònh thoáng nhaát tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû Vieät Nam laø nhöõng doanh nghieäp coù voán ñieàu leä döôùi 5 tyû ñoàng vaø coù soá lao ñoäng trung bình haøng naêm döôùi 200 ngöôøi. Quy ñònh cuõng neâu roõ, trong quaù trình thöïc hieän caùc boä, ngaønh, ñòa phöông coù theå caên cöù vaøo tình traïng xaõ hoäi cuï theå maø aùp duïng ñoàng thôøi caû hai tieâu chí voán vaø lao ñoäng hoaëc 1 trong 2 tieâu chí noùi treân. Vôùi caùch xaùc ñònh naøy thì veà maët soá löôïng, DNNVV chieám tyû leä lôùn trong taát caû caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam. Neáu theo tieâu chí voán, trong toång soá 23.708 doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra trong cuoäc toång ñieàu tra caùc cô sôû kinh teá treân phaïm vi caû nöôùc taïi thôøi ñieåm 1.7.1995, coù tôùi 20.856 doanh nghieäp laø caùc DNNVV, chieám tyû leä 87,97%. Coøn neáu caên cöù vaøo tieâu chí lao ñoäng thì DNNVV cuõng chieám gaàn 96% trong toång soá caùc doanh nghieäp. Hieän nay, theo nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 90/2001/NÑ-CP ngaøy 23/11/2001 veà trôï giuùp phaùt trieån DNNVV, DNNVV ñöôïc ñònh nghóa laø côû sôû saûn xuaát kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi. Theo ñoù, DNNVV bao goàm: 7 - caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp, luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. - caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo luaät Doanh nghieäp nhaø nöôùc - caùc hôïp taùc xaõ thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Hôïp taùc xaõ. - Caùc hoä kinh doanh caù theå ñaêng kyù theo Nghò ñònh soá 02/2000/NÑ- CP ngaøy 3 thaùng 2 naêm 2000 cuûa Chính phuû veà ñaêng kyù kinh doanh. Vôùi tieâu chí môùi naøy, tyû leä DNNVV trong toång soá caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam caøng cao. Theo soá lieäu thoáng keâ töø thöïc teá nhöõng naêm gaàn ñaây, soá DNNVV coù soá voán döôùi 10 tyû ñoàng chieám 94,93% trong toång doanh nghieäp ôû Vieät Nam. Vì theá, trong baøi vieát naøy nhöõng noäi dung ñeà caäp ñeán kinh teá tö nhaân cuõng nhö laø ñieån hình ñeà caäp ñeán DNNVV. 1.2 VAI TROØ CUÛA DNNVV TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ ÑAÁT NÖÔÙC Kinh teá tö nhaân noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng, trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa nöôùc ta vaø xeùt veà maët hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi, ñaõ cho thaáy vai troø tieán boä cuûa noù trong phaùt trieån kinh teá cuõng nhö naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. Kinh teá tö nhaân noùi chung ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa caû nöôùc, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu nhaäp daân cö, caûi thieän möùc soáng vaên hoùa, taêng tích luõy cho xaõ hoäi vaø ñoùng goùp cho ngaân saùch nhaø nöôùc. Vai troø cuûa DNNVV theå hieän ôû caùc maët sau: a. DNNVV goùp phaàn quan troïng taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu nhaäp cho daân cö, caûi thieän möùc soáng vaên hoùa. Ñaây laø vai troø lôùn nhaát vaø quan troïng nhaát cuûa caùc DNNVV. Bôûi vì treân thöïc teá khu vöïc doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän ñang trong quaù trình caûi caùch khoâng taïo theâm vieäc laøm, caùc cô quan cuûa chính quyeàn nhaø nöôùc ñeàu trong quaù trình giaûm bieân cheá trong khi tuyeån duïng theâm khoâng nhieàu. Do ñoù cô hoäi taïo theâm vieäc laøm môùi cho xaõ hoäi haàu heát laø do khu vöïc tö nhaân. Veà tröôùc maét cuõng nhö laâu daøi ñaây laø ñoùng goùp quan troïng nhaát cuûa khu vöïc tö nhaân Vieät Nam, cuõng nhö caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Nhö ôû TP Hoà Chí Minh vôùi treân 7 trieäu daân, haøng naêm phaûi giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 1.900.000 ngöôøi (vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä TP Hoà 8 Chí Minh laàn VII), ñieàu ñoù cho thaáy vieäc phaùt trieån caùc DNNVV caøng coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Coù nhö vaäy, ñeán naêm 2005 môùi giaûm tyû leä thaát nghieäp khoaûng 6% (theo vaên kieän ñaïi hoäi Ñaûng boä TP HCM laàn thöù VII). DNNVV deã thaønh laäp, thu huùt nhieàu lao ñoäng ôû nhieàu ngaønh ngheà khaùc nhau nhaèm giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Hôn nöõa ñoái vôùi DNNVV coù ñieàu kieän hình thaønh doanh nghieäp ôû nhöõng ñòa ñieåm caàn thieát vaø vieäc traû coâng lao ñoäng khoâng ñoøi hoûi nhö doanh nghieäp lôùn, ñoàng thôøi coù theå söû duïng lao ñoäng theo thôøi vuï. Xuaát ñaàu tö ñeå taïo ra moät choã laøm vieäc ôû DNNVV thaáp hôn nhieàu so vôùi doanh nghieäp lôùn. DNNVV deã daøng tieáp nhaän lao ñoäng doâi dö ra töø khu vöïc noâng nghieäp chöa ñoøi hoûi trình ñoä cao, phaûi ñaøo taïo qua nhieàu thôøi gian vaø chi phí toán keùm, maø chæ caàn boài döôõng hay ñaøo taïo ngaén haïn laø coù theå tham gia saûn xuaát ñöôïc ngay. Vai troø giaûi quyeát vieäc laøm cuûa caùc DNNVV khoâng chæ laø soá lao ñoäng thöôøng xuyeân ôû caùc doanh nghieäp, maø coøn laø söï taïo ñieàu kieän ñeå lao ñoäng ngoaøi doanh nghieäp coù vieäc laøm thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö cung öùng ñaàu vaøo, tieáp nhaän ñaàu ra vaø phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö nhöõng coâng vieäc khoâng thöôøng xuyeân ôû caùc doanh nghieäp, thöïc teá cho thaáy coù tôùi 30% toång soá nhöõng coâng vieäc neâu treân laø do caù nhaân vaø hoä gia ñình beân ngoaøi ñaûm nhaän. Ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà truyeàn thoáng thì tyû leä naøy coøn cao hôn. b. Phaùt trieån DNNVV taïo ñieàu kieän taän duïng trieät ñeå caùc nguoàn löïc xaõ hoäi. DNNVV thöôøng ñöôïc baét ñaàu töø moät nguoàn voán raát haïn heïp vaø chuû yeáu töø ngöôøi daân, haàu nhö khoâng coù söï trôï giuùp naøo töø beân ngoaøi. Voán ñaàu tö cho DNNVV thöôøng laø vaøi ba traêm trieäu thaäm chí chöa ñeán moät traêm trieäu, vì vaäy noù coù khaû naêng thu huùt voán moät soá ngaønh ngheà trong daân cö raát lôùn. DNNVV söû duïng voán ít, vieäc thaønh laäp DNNVV thuaän lôïi deã daøng. DNNVV coù ñieàu kieän cô hoäi söû duïng tieàm naêng cuûa vuøng vaø khôi daäy caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông, taïo ñieàu kieän söû duïng nguoàn lao ñoäng nhaøn roãi, vaø cô sôû ñeå ñoâ thò hoaù ôû vuøng noâng thoân (nhö naâng cao möùc soáng nhaân daân, naâng cao daân trí, phaùt trieån cô sôû haï taàng. . .). c. DNNVV coù taùc duïng quan troïng ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa ñòa phöông. Quaù trình phaùt trieån DNNVV cuõng laø quaù trình caûi tieán maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø naâng cao chaát löôïng saûn phaåm ñeå ñaùp öùng thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, môû roäng caùc moái quan heä giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng. Töø ñoù phaùt trieån theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi, môû roäng nhieàu 9 maët haøng laøm cho quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc dieãn ra khoâng chæ ôû chieàu saâu maø coøn ôû caû chieàu roäng. DNNVV phaùt trieån laøm cho coâng nghieäp vaø dòch vuï phaùt trieån daãn ñeán chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng ngaøy moät toát hôn ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng gia taêng cuûa xaõ hoäi. Tieáp tuïc giöõ vöõng vai troø moät trung taâm thöông maïi- dòch vuï-coâng nghieäp cuûa khu vöïc phía Nam vaø caû nöôùc. Ngoaøi ra, khu vöïc tö nhaân cuõng ñoùng goùp nhieàu vaøo vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng vaø ñoåi môùi kinh teá taøi chíùnh ôû Vieät Nam baèng vieäc taïo neân nhöõng caïnh tranh môùi treân caùc thò tröôøng vaøcaùc lónh vöïc hoaït ñoäng khaùc nhau ôû thò tröôøng Vieät Nam, ñöa ra yeâu caàu thuùc ñaåy hình thaønh thò tröôøng voán, thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng coâng ngheä, thò tröôøng ñaát ñai, baát ñoäng saûn, thuùc ñaåy caûi caùch kinh teá ôû Vieät Nam. Cuoái cuøng ñoùng goùp cuûa khu vöïc tö nhaân cuõng raát lôùn trong vieäc phaùt trieån xaõ hoäi ôû Vieät Nam, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phaùt trieån caùc vuøng mieàn khaùc nhau taïo neân lieân keát môùi trong xaõ hoäi. d. DNNVV goùp phaàn gia taêng GDP cuûa caû nöôùc vaø laø nguoàn taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá, goùp phaàn gia taêng GDP ôû ñòa phöông. Trong giai ñoaïn 1995 -2000, bình quaân haøng naêm khu vöïc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá ñaõ ñoùng goùp hôn 45% GDP (rieâng khu vöïc kinh teá tö nhaân trong nöôùc ñoùng goùp 41,58% GDP); neáu xeùt rieâng trong ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû chieám khoaûng 81% toång giaù trò saûn löôïng cuûa toaøn ngaønh coâng nghieäp cheá bieán. Phaùt trieån DNNVV goùp phaàn laøm cho thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng leân, caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng, laøm cho giao thoâng ôû nhöõng vuøng ven, noâng thoân phaùt trieån, treân cô sôû ñoù ñaå nhanh nhòp ñoä ñoâ thò hoaù noâng thoân. Hôn nöõa DNNVV goùp phaàn taêng GDP cho khu vöïc vaø ñieàu kieän ñeå taùi ñaàu tö laïi cho ñòa phöông, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän ruùt ngaén söï caùch bieät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. e. DNNVV phaùt trieån taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy phaùt trieån cuûa noâng thoân. Caùc DNNVV coù theå xaây döïng ôû nhöõng vuøng noâng thoân ñeå taän duïng nguoàn nguyeân lieäu ñòa phöông vaø phuïc vuï cho thò tröôøng haïn cheá cuûa ñòa phöông ñoù. DNNVV coù lôïi theá laø linh hoaït hôn doanh nghieäp lôùn trong vieäc ñònh vò trí, vaø do ñoù coù theå phaân boå hôïp lyù treân caùc ñòa baøn, caùc vuøng kinh teá khaùc nhau. Treân cô sôû ñoù noù seõ taïo neân böôùc phaùt trieån noâng thoân vaø taïo caàu noái giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, ruùt ngaén caùch bieät giöõa noâng thoân vaø thaønh thò. Nhôø söï phaùt trieån cuûa caùc DNNVV treân caùc lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi nhö: söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp noâng nghieäp ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo ñieän khí hoaù noâng thoân, phaùt trieån giao thoâng noâng thoân; söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp cô khí söõa chöõa ñaõ ñaåy nhanh 10 toác ñoä cô giôùi hoaù noâng nghieäp töø khaâu laøm ñaát ñeán khaâu thu hoaïch; söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp xay xaùt – gaïch ngoùi ñaõ taïo ñieàu kieän cho noâng daân tieâu thuï saûn phaåm, thu huùt lao ñoäng nhaøn roãi trong noâng thoân. . . Söï phaùt trieån DNNVV laøm cho boä maët noâng thoân phaùt trieån hôn, taïo cho daân cö ôû noâng thoân thay ñoåi nhaän thöùc ñaùng keå, ñoù laø töø lao ñoäng thuû coâng truyeàn thoáng sang lao ñoäng cho doanh nghieäp. Treân cô sôû ñoù vieäc söû duïng lao ñoäng nhaøn roãi coù hieäu quaû roõ reät, taïo ñieàu kieän daân trí phaùt trieån vaø coù yù nghóa lôùn trong vieäc thöïc hieän coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ôû noâng thoân. Phaùt trieån DNNVV goùp phaàn laøm cho thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng leân, caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng, laøm cho giao thoâng ôû nhöõng vuøng ven, noâng thoân phaùt trieån, treân cô sôû ñoù ñaåy nhanh nhòp ñoä ñoâ thò hoaù noâng thoân. Hôn nöõa DNNVV goùp phaàn taêng GDP cho khu vöïc vaø ñieàu kieän ñeå taùi ñaàu tö laïi cho ñòa phöông, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän ruùt ngaén söï caùch bieät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. f. DNNVV goùp phaàn ñaøo taïo, boài döôõng, reøn luyeän trong thöïc teá moät ñoäi nguõ doanh nhaân môùi trong kinh teá thò tröôøng. Trong thöïc teá, coù nhöõng DNNVV cöù giöõ maõi quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình, laø bôûi vì noù phuø hôïp vôùi khaû naêng kinh doanh vaø ngaønh ngheà ñang theo ñuoåi, nhöng cuõng coù doanh nghieäp phaùt trieån leân thaønh doanh nghieäp lôùn. Duø ôû quy moâ naøo DNNVV cuõng laø vöôøn öôm nhaân taøi cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Phaûi xoaù boû moïi söï kyø thò, phaân bieät hoaëc ñoái xöû ñoái vôùi doanh nhaân nhaát laø doanh nhaân trong khu vöïc daân doanh. Ñaây laø nhöõng ngöôøi raát ñaùng toân vinh vì hoï ñaõ duõng caûm boû voán ñaàu tö kinh doanh trong ñieàu kieän nhieàu khoù khaên baát traéc. Löïc löôïng lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo trong caùc DNNVV coù trình ñoä cao ñaúng trôû leân chöa cao, chöa ñoàng ñeàu ôû caùc loaïi hình doanh nghieäp. Nhaát laø DNNVV khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh, löïc löôïng giaùm ñoác vaø lao ñoäng quaûn lyù coøn treân 30% chöa coù baèng caáp chuyeân moân, nhöng laø löïc löôïng lao ñoäng ñaõ ñöôïc reøn luyeän trong thöïc teá, ñöôïc tích luyõ kinh nghieäm kinh doanh raát lôùn. Chính ñöôïc söï reøn luyeän ñoù hoï ñaõ taäp hôïp laïi vaø hình thaønh moät taäp theå coù trí thöùc naêng ñoäng ñeå phaùt trieån doanh nghieäp. Toùm laïi, DNNVV coù vai troø raát lôùn trong vieäc taän duïng trieät ñeå caùc nguoàn löïc xaõ hoäi, goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn xoaù ñoùi giaûm ngheøo, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa noâng thoân vaø coù taùc duïng quan troïng trong quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù. 11 Chính phuû ñaõ coâng nhaän vai troø quan troïng cuûa DNNVV trong söï phaùt trieån kinh teá, khaúng ñònh muïc tieâu phaùt trieån DNNVV laø moät nhieäm vuï quan troïng trong Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo thuaän lôïi cho DNNVV phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù, phaùt trieån khoa hoïc – coâng ngheä vaø nguoàn nhaân löïc, môû roäng caùc moái lieân keát vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc, taêng hieäu quaû kinh doanh vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng; phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, taïo vieäc laøm vaø naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng. 1.3 CAÙC KEÂNH DAÃN VOÁN CHO DNNVV 1.3.1 NGUOÀN VOÁN TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG Tín duïng Ngaân haøng laø moät trong nhöõng keânh cung caáp voán cho caùc DNNVV. Tín duïng ngaân haøng bao goàm caùc khoaûn cho vay ngaén haïn vaø cho vay trung vaø daøi haïn. Trong ñoù, cho vay ngaén haïn khoâng coù baûo ñaûm chuû yeáu goàm caùc hình thöùc sau: - haïn möùc tín duïng hay thaáu chi - hôïp ñoàng tín duïng tuaàn hoaøn - tín duïng thö - cho vay theo hôïp ñoàng Cho vay ngaén haïn vaø trung vaø daøi haïn coù baûo ñaûm yeâu caàu doanh nghieäp ñi vay phaûi coù taøi saûn theá chaáp. Hình thöùc cuûa taøi saûn theá chaáp coù theå laø caùc khoaûn phaûi thu, giaáy tôø coù giaù, giaáy heïn nôï, caùc loaïi chöùng khoaùn, caùc loaïi haøng hoùa, caùc taøi saûn nhö maùy moùc, thieát bò, baát ñoäng saûn hoaëc laø tín chaáp, laø söï baûo laõnh cuûa ñoái töôïng thöù ba. 1.3.2 NGUOÀN VOÁN ÖU ÑAÕI CUÛA NHAØ NÖÔÙC Laø moät trong caùc keânh huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV, caùc nguoàn voán öu ñaõi cuûa Nhaø nöôùc hieän nay ñöôïc cung caáp cho caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc Quyõ hoã trôï phaùt trieån, Quyõ hoã trôï xuaát khaåu. Caùc quyõ naøy laø caùc toå chöùc taøi chính cuûa nhaø nöôùc Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích cung caáp tín duïng öu ñaõi cho caùc döï aùn vay voán ñaàu tö neáu ñaùp öùng moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh. Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñöôïc quyõ cho vay voán ñöôïc ñònh nghóa trong Nghò ñònh 43/1999/NÑ-CP do Thuû töôùng kyù. Quyõ Hoã trôï phaùt trieån ñöôïc thaønh laäp töø 1 thaùng 1 naêm 2000 vôùi boán chöùc naêng chính nhö sau: 12 - cho vay voán trung vaø daøi haïn cho caùc döï aùn ñaàu tö - cung caáp baûo laõnh tín duïng ñaàu tö vaø hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö cho caùc döï aùn ñaàu tö - Quaûn lyù vaø cho vay laïi quyõ ODA - cho vay ngaén haïn taøi trôï caùc hoaït ñoäng xuaát khaåu 1.3.3 QUYÕ ÑAÀU TÖ MAÏO HIEÅM Ñaàu tö coå phaàn vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï ñöôïc goïi laø ñaàu tö voán maïo hieåm. Caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm thöôøng laø caùc nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp, caùc quyõ voán maïo hieåm, caùc coâng ty chuyeân bieät. Caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm saün saøng ñaàu tö vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï, hoï chaáp nhaän caùc ruûi ro cao ñi keøm vôùi baát kyø moït ñaàu tö cuï theå naøo. Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm coù moät giôùi haïn thôøi gian ñaàu tö töông ñoái ngaén, thöôøng töø 3-5 naêm. Ñieàu naøy hôïp lyù vì hoï muoán taäp trung vaøo ñaàu tö trong thôøi kyø khôûi söï coù ruûi ro cao cuûa doanh nghieäp vaø sau ñoù baùn laïi ñeå höôûng lôïi töùc cheânh leäch vaø taùi ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp môùi khôûi söï khaùc. Ñeå höôûng ñöôïc cheânh leäch do chuyeån nhöôïng voán khi baùn caùc coâng ty maø mình ñaàu tö voán, beân caïnh vieäc cung caáp voán, caùc quyõ ñaàu tö maïo hieåm coøn cung caáp tö vaán ôû caáp chieán löôïc, höôùng daãn kinh doanh, tö vaán caùc vaán ñeà veà marketing, veà saûn phaåm, thò tröôøng, quaûn lyù ñeå coâng ty nhaän voán ñaàu tö coù möùc phaùt trieån cao, saûn phaåm coù hieäu quaû, tieàm naêng veà hieäu quaû taøi chính seõ thu huùt caùc nhaø ñaàu tö khaùc vaø deã daøng chuyeån giao cho caùc coå ñoâng khaùc vôùi möùc giaù ñeå coù cheânh leäch cao. Ñoái vôùi caùc DNNVV thì quyõ ñaàu tö maïo hieåm laø moät ñoái taùc thích hôïp nhaát ñeå phaùt trieån. Bôûi vì, haàu heát caùc DNNVV ñeàu ñang ôû giai ñoaïn khôûi söï, quaù trình hoaït ñoäng coøn ngaén, doanh nghieäp thöôøng khoâng coù ñuû taøi saûn ñeå theá chaáp ñeå coù theå vay ngaân haøng. Ñoàng thôøi, neáu ñi vay thì doanh nghieäp phaûi traû moät laõi suaát raát cao vì ruûi ro cuûa vieäc khoâng thu hoài ñöôïc nôï laø raát cao. Ñaây laø moät trôû ngaïi trong thöïc teá laøm cho caùc doanh nghieäp ít vay ngaân haøng. Vôùi möùc laõi suaát cao seõ aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, ñieàu maø doanh nghieäp raát khoâng muoán trong giai ñoaïn khôûi ñaàu. Ñoàng thôøi, laõi suaát cao seõ laøm cho caùc doanh nghieäp gaùnh chòu ruûi ro taøi chính raát cao, aûnh höôûng ñeán möùc haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Do ñoù, vôùi möùc ñoä ruûi ro cao cuûa caùc DNNVV seõ chæ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm. Thoâng thöôøng thì caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm thöôøng quan taâm ñeán thu nhaäp ñaït ñöôïc laø cheânh leäch do chuyeån nhöôïng voán khi baùn laïi coå phaàn sau khi caùc DNNVV phaùt trieån. Ñieàu naøy hôïp lyù laø vì vieäc traû coå töùc cho coå ñoâng thöôøng khoâng ñöôïc tieán haønh do doøng tieàn cuûa caùc doanh nghieäp trong giai ñoaïn naøy laø aâm. 13 Toùm laïi quyõ ñaàu tö maïo hieåm chuyeân ñaàu tö vaøo caùc DNNVV môùi khôûi söï nhaèm mong ñôïi moät söï gia taêng thu nhaäp cao hôn möùc bình quaân ñeå buø ñaép cho ruûi ro cao hôn möùc bình quaân cuûa khoaûn ñaàu tö boû ra ñaàu tö cho DNNVV, laø loaïi hình doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro cao ñang trong giai ñoaïn khôûi söï, nhöng laïi raát linh hoaït, naêng ñoäng trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh vaø coù hieäu quaû kinh doanh cao. 1.3.4 CAÙC NGUOÀN VOÁN THUE TAØI CHÍNH Tín duïng thueâ mua laø moät hình thöùc taøi trôï tín duïng thoâng qua caùc loaïi taøi saûn, maùy moùc thieát bò. Ñaây laø phöông thöùc giao dòch coù lòch söû töø laâu ñôøi, song chæ môùi phaùt trieån maïnh trong voøng vaøi thaäp nieân gaàn ñaây. Taïi Vieät Nam, nghieäp vuï cho thueâ taøi chính hay coøn goïi laø tín duïng thueâ mua taøi chính ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho aùp duïng thí ñieåm bôûi quyeát ñònh soá 149/QÑ-NH5ngaøy 17/5/1995. Ñeán ngaøy 9/10/1995 Chính phuû ban haønh nghò ñònh 64 CP”Quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam”. Ngaøy 9/2/1996 Thoáng ñoác NHNN-VN coù thoâng tö soá 03/TT-NH5 höôùng daãn thöïc hieän quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam. Ñeán 02/05/2001 Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh 16/NÑ-CP veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính thay theá Nghò ñònh 64/CP ngaøy 9/10/1995. Thueâ mua taøi chính laø moät phöông thöùc taøi trôï tín duïng trung haïn hay daøi haïn khoâng theå huûy ngang. Theo phöông thöùc naøy, ngöôøi cho thueâ cam keát mua taøi saûn, thieát bò theo yeâu caàu cuûa ngöôøi ñi thueâ hoaëc ngöôøi cho thueâ cung caáp taøi saûn cuûa hoï cho ngöôøi ñi thueâ. Khi keát thuùc hôïp ñoàng thueâ, beân thueâ ñöôïc chuyeån quyeàn sôû höõu, mua laïi hoaëc tieáp tuïc thueâ taøi saûn ñoù theo caùc ñieàu khoaûn ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng. Trong suoát thôøi haïn thueâ, quyeàn sôû höõu phaùp lyù ñoái vôùi taøi saûn thuoäc veà ngöôøi cho thueâ vaø quyeàn söû duïng taøi saûn thuoäc veà ngöôøi ñi thueâ. Xeùt veà thöïc chaát, thueâ mua taøi chính laø hình thöùc cuûa söï vay möôïn, laø moät hình thöùc taøi trôï tín duïng trung vaø daøi haïn ñoái vôùi ngöôøi ñi thueâ. Söï khaùc bieät so vôùi khoaûn vay nôï vaø cuõng chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân taïo ra söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa hình thöùc giao dòch thueâ mua taøi chính laø ngöôøi cho thueâ naém giöõ quyeàn sôû höõu phaùp lyù vaø coù quyeàn thu hoài ngay laäp töùc neáu coù nhöõng ñe doïa söï an toaøn ñoái vôùi taøi saûn. Coøn ngöôøi cho thueâ ngoaøi caùc lôïi ích nhö gia taêng naêng löïc saûn xuaát, tieát kieäm thôøi gian vaø coâng söùc ñeå hoaøn thaønh thuû tuïc mua taøi saûn neáu khoâng ñi thueâ taøi chính, … coøn giaûi quyeát vaán ñeà ñoåi môùi coâng ngheä. Phöông thöùc taøi trôï naøy coù nhöõng öu ñieåm nhö: ñoái vôùi beân ñi thueâ nhaän taøi saûn (100% voán vay) maø khoâng phaûi theá chaáp hoaëc chæ caàn kyù quyõ moät soá tieàn 14 nhoû töông ñöông 5-10% giaù trò taøi saûn. Ñoái vôùi beân cho thueâ thì phöông thöùc naøy haïn cheá ñöôïc ruûi ro, ñaûm baûo voán vay ñöôïc söû duïng ñuùng muïc ñích, an toaøn. ÔÛ nhieàu quoác gia treân theá giôùi, thueâ mua taøi chính vôùi nhöõng öu theá cuûa noù ñaõ ñöôïc aùp duïng phoå bieán vaø roäng raõi. Ôû Vieät Nam, thueâ mua taøi chính laø moät keânh daãn voán trung vaø daøi haïn raát caàn thieát cho caùc DNNVV ñeå mua saém thieát bò, caûi tieán coâng ngheä. 1.4 KINH NGHIEÄM HOà TRÔÏ HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV ÔÛ CAÙC NÖÔÙC Chaúng haïn nhö ñoái vôùi nöôùc Ñöùc, khu vöïc DNNVV ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá Ñöùc, noù taïo ra gaàn 50% GDP, chieám hôn moät phaàn hai doanh thu chòu thueá cuûa caùc doanh nghieäp, cung caáp caùc loaïi haøng hoùa vaø dòch vuï ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa ngöôøi tieâu duøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoù, chính phuû Ñöùc ñaõ aùp duïng haøng loaït chính saùch vaø chöông trình thuùc ñaåy DNNVV trong vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán. Coâng cuï chính ñeå thöïc hieän caùc chính saùch vaø chöông trình hoã trôï naøy laø thoâng qua caùc khoaûn tín duïng öu ñaõi, coù söï baûo laõnh cuûa nhaø nöôùc. Caùc khoaûn tín duïng naøy ñöôïc phaân boå öu tieân ñaëc bieät cho caùc döï aùn ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp, ñoåi môùi coâng ngheä vaø vaøo nhöõng khu vöïc keùm phaùt trieån trong nöôùc. Do phaàn lôùn caùc DNNVV khoâng ñuû taøi saûn theá chaáp ñeå coù theå nhaän ñöôïc khoaûn tín duïng lôùn beân caïnh caùc khoaûn tín duïng öu ñaõi, ôû Ñöùc coøn phaùt trieån khaù phoå bieán caùc toå chöùc baûo laõnh tín duïng. Nhöõng toå chöùc naøy ñöôïc thaønh laäp vaø baét ñaàu hoaït ñoäng töø nhöõng naêm 1950 vôùi söï hôïp taùc chaët cheõ cuûa caùc phoøng thöông maïi, hieäp hoäi doanh nghieäp, ngaân haøng vaø chính quyeàn lieân bang. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn laø vì khaùch haøng, DNNVV nhaän ñöôïc khoaûn vay töø ngaân haøng vôùi söï baûo laõnh cuûa moät toå chöùc baûo laõnh tín duïng. Neáu doanh nghieäp laøm aên thua loã, toå chöùc naøy seõ coù traùch nhieäm hoaøn traû khoaûn vay ñoù cho ngaân haøng. Ngoaøi ra, caùc khoaûn vay naøy coù theå ñöôïc chính phuû taùi baûo laõnh. Vôùi caùc cô cheá vaø chính saùch hoã trôï nhö vaäy, caùc DNNVV ôû Ñöùc ñaõ khaéc phuïc ñöôïc khaù nhieàu khoù khaên trong quaù trình huy ñoäng voán. Ñoái vôùi Ñaøi Loan laïi coù nhöõng khaùc bieät. Ngay trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån kinh teá, Ñaøi Loan ñaõ aùp duïng nhieàu bieän phaùp chính saùch khuyeán khích phaùt trieån caùc DNNVV trong moät soá ngaønh saûn xuaát nhö: nhöïa, deät, kính, xi maêng, goã. Naêm 1981, Ñaøi Loan ñaõ thaønh laäp ra Cuïc quaûn lyù DNNVV thuoäc Boä kinh teá. Hieän nay, soá löôïng DNNVV ôû Ñaøi Loan chieám khoaûng 96% toång soá doanh nghieäp. Chuùng taïo ra khoaûng 40% saûn löôïng coâng nghieäp, hôn 50% giaù trò xuaát khaåu vaø chieám hôn 70% choã laøm vieäc. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoù, Ñaøi Loan ñaõ daønh nhieàu noã löïc trong vieäc xaây döïng vaø thöïc thi caùc chính saùch 15 hoã trôï huy ñoäng voán cho caùc DNNVV. Cho ñeán nay, raát nhieàu ngaân haøng nhaø nöôùc vaø tö nhaân ôû Ñaøi Loan ñöùng ra taøi trôï cho caùc DNNVV. Boä taøi chính Ñaøi Loan coù quy ñònh moät tyû leä taøi trôï nhaát ñònh cho caùc DNNVV vaø tyû leä naøy coù xu höôùng taêng daàn sau moãi naêm. Ñoàng thôøi cuõng laäp ra 3 quyõ laø: Quyõ phaùt trieån, Quyõ Sino - US vaø Quyõ phaùt trieån DNNVV nhaèm taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc DNNVV thoâng qua caùc ngaân haøng treân. Nhaän thöùc ñöôïc söï khoù khaên cuûa caùc DNNVV trong vieäc theá chaáp taøi saûn vay voán ngaân haøng, naêm 1974 ñaõ thaønh laäp Quyõ baûo laõnh tín duïng. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa quyõ naøy laø cuøng chia seû ruûi ro vôùi caùc toå chöùc tín duïng. Caùc toå chöùc tín duïng ñaõ ngaøy caøng tin töôûng hôn vaøo vieäc taøi trôï cho vay ñoái vôùi caùc DNNVV. Keå töø khi thaønh laäp tôùi nay, quyõ ñaõ baûo laõnh cho 1,3 trieäu tröôøng hôïp vôùi toång soá voán cho vay raát lôùn. Ngoaøi ra, Ñaøi Loan coøn aùp duïng nhieàu bieän phaùp khaùc nhö: giaûm laõi suaát ñoái vôùi nhöõng khoaûn vay phuïc vuï muïc ñích mua saém maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, phaùt trieån saûn xuaát vaø naâng cao tính caïnh tranh, môøi caùc chuyeân gia ñeán giuùp DNNVV nhaèm toái öu hoùa cô caáu voán vaø taêng cöôøng caùc ñieàu kieän vay voán. Trong keá hoaïch phaùt trieån toång theå laàn thöù hai cuûa Malaysia (1991 - 2000) ñaõ khaúng ñònh roõ vai troø cuûa caùc DNNVV trong coâng cuoäc hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Do vaäy, trong thôøi kyø naøy chính phuû ñaõ thoâng qua chöông trình hoã trôï phaùt trieån DNNVV nhö caùc chöông trình veà thò tröôøng vaø hoã trôï kyõ thuaät, chöông trình cho vay öu ñaõi, chöông trình coâng ngheä thoâng tin… Muïc ñích cuûa chöông trình cho vay laø nhaèm giuùp caùc DNNVV coù ñöôïc moät löôïng voán caàn thieát ñeå thuùc ñaåy töï ñoäng hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, ñeå caûi tieán chaát löôïng vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng trong caùc ngaønh saûn xuaát phuï tuøng oâ toâ, linh kieän ñieän, ñieän töû, maùy moùc, nhöïa, deät, ñoà goã, löông thöïc thöïc phaåm… Chöông trình naøy ñöôïc thöïc hieän theo keá hoaïch phaân boå haøng naêm cuûa Malaysia thoâng qua Quyõ cho vay öu ñaõi, caáp tín duïng tröïc tieáp cho caùc nhaø saûn xuaát laø caùc DNNVV thuoäc caùc lónh vöïc öu tieân noùi treân. ÔÛ Nhaät Baûn, caùc chính saùch veà DNNVV ñöôïc hình thaønh töø nhöõng naêm 1950, trong ñoù daønh söï chuù yù ñaëc bieät vôùi vieäc hoã trôï taøi chính nhaèm giuùp caùc DNNVV thaùo gôõ nhöõng khoù khaên, caûn trôû vieäc taêng voán trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh nhö khaû naêng tieáp caän tín duïng thaáp, thieáu söï baûo ñaûm veà voán vay… caùc bieän phaùp hoã trôï naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua heä thoáng hoã trôï tín duïng vaø caùc toå chöùc taøi chính coâng coäng phuïc vuï DNNVV. Heä thoáng hoã trôï tín duïng giuùp cho caùc toå chöùc tín duïng tö nhaân thoâng qua söï baûo laõnh cuûa Hieïâp hoäi baûo laõnh tín duïng treân cô sôû hôïp ñoàng baûo laõnh. Ngoaøi ra, coøn coù 3 toå chöùc taøi chính coâng coäng khaùc. Ñoù laø Coâng ty taøi chính DNNVV, Coâng ty taøi chính nhaân daân vaø Ngaân haøng Shoko Chukin do chính phuû ñaàu tö thaønh laäp toaøn boä hoaëc moät phaàn nhaèm taøi trôï vôùi cho caùc DNNVV ñeå ñoåi môùi maùy moùc thieát bò vaø hoã trôï voán löu 16 ñoäng daøi haïn ñeå môû roäng vaø phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Nhìn chung, qua kinh nghieäm hoã trôï cuûa caùc nöôùc, Vieät Nam ñaõ vaø ñang aùp duïng caùc chính saùch hoã trôï töông töï. Tuy nhieân, theo kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc nhö Haøn Quoác, Ñaøi loan, nhaø nöôùc cuõng neân thaønh laäp ngaân haøng ñaàu tö chuyeân hoã trôï voán cho caùc DNNVV, caùc toå chöùc taøi chính hoã trôï voán cho caùc DNNVV, vôùi caùc ñònh cheá cho vay, möùc laõi suaát cho vay vöøa ñaûm baûo söï chaët cheõ cuûa heä thoáng tín duïng vöøa khuyeán khích ñöôïc caùc DNNVV phaùt trieån. Ñoàng thôøi, laõi suaát cho vay ñoái vôùi caùc DNNVV caàn phaûi thaáp hôn nöõa ñeå theå hieän tính uö ñaõi, hoã trôï. 17 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ NHU CAÀU VOÁN VAØ KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV HIEÄN NAY 2.1 SÖÏ PHAÙT TRIEÅN VAØ ÑOÙNG GOÙP CUÛA DNNVV TRONG THÔØI GIAN VÖØA QUA Trong quaù trình phaùt trieån, kinh teá tö nhaân noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng ñaõ coù söï phaùt trieån maïnh veà soá löôïng vaø ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Theo phaân loaïi theo tieâu chí voán, thì trong toång soá 23.708 doanh nghieäp trong cuoäc Toång ñieàu tra caùc cô sôû kinh teá haønh chính söï nghieäp vöøa vaø nhoû (1995) coù 20.856 doanh nghieäp laø caùc DNNVV, chieám tyû leä 87,97%. Ñeán naêm 2000, DNNVV chieám tyû leä 81,97% trong toång soá 44.288 doanh nghieäp vaø ñeán naêm 2002 soá doanh nghieäp ñaõ taêng voït 50% leân ñeán 62.908 doanh nghieäp vaø DNNVV chieám ñeán 86,18%. Baûng 2.1: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) Theo quy moâ voán Toång soá DN caû nöôùc Tyû troïng DNNVV Toång soá DNNVV Döôùi 0,5 tyû ñoàng Töø 0,5 ñeán döôùi 1 tyû Töø 1 tyû ñeán döôùi 5 tyû Töø 5 tyû ñeán döôùi 10 tyû Naêm 2000 44.288 81,97% 36.305 16.267 6.534 10.759 2.745 Tyû leä 44,81% 18,00% 29,64% 7,56% Naêm 2001 51.680 86,44% 44.670 18.326 8.403 14.556 3.385 Tyû leä 41,03% 18,81% 32,59% 7,58% Naêm 2002 62.908 86,18% 54.216 18.591 10.994 20.141 4.490 Tyû leä 34,29% 20,28% 37,15% 8,28% Nguoàn:Moät soá chæ tieâu caùc doanh nghieäp Vieät Nam treân laõnh thoå Vieät Nam, Toång cuïc Thoáng keâ, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, Haø Noäi, 2004 18 Vôùi vieäc thöïc hieän Luaät doanh nghieäp, rieâng trong gaàn 4 naêm cho ñeán thaùng 8/2003 ñaõ coù 71.500 doanh nghieäp môùi ra ñôøi. 71.500 doanh nghieäp ñoù vôùi soá cuõ taïo neân moät löïc löôïng doanh nghieäp tö nhaân ôû Vieät Nam hieän nay (khu vöïc chính thöùc) khoaûng 120.000 doanh nghieäp. Cuõng trong thôøi gian thöïc hieän Luaät doanh nghieäp gaàn 4 naêm thì coù theâm 15.000 chi nhaùnh, vaên phoøng ñaïi dieän cuûa caùc doanh nghieäp tö nhaân ñöôïc môû ra ôû caùc nôi. Hình 2.1: Tyû troïng DNNVV qua caùc naêm 2000,2001 vaø 2002 44,288 51,680 62,908 36,305 44,670 54,216 - 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000 Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Toång soá DN DNNVV DNNVV goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc taïo vaø giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Coù theå thaáy taùc duïng thu huùt lao ñoäng cuûa caùc ñôn vò kinh teá tö nhaân qua caùc soá lieäu sau: Bình quaân moät doanh nghieäp tö nhaân coù theå thu huùt 37 lao ñoäng. Moät coâng ty coå phaàn coù qui moâ lôùn thu huùt 155 lao ñoäng. Moät cô sôû ngaønh ngheà ôû noâng thoân coù theå thu huùt 25 lao ñoäng. Naêm 2000, soá löôïng lao ñoäng trong khu vöïc kinh teá tö nhaân laø 4.643.844 ngöôøi, chieám 12% trong toång lao ñoäng xaõ hoäi, baèng 1,36 laàn toång soá lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc nhaø nöôùc. Löïc löôïng lao ñoäng trong khu vöïc kinh teá tö nhaân ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc xoùa ñoùi giaûm ngheøo, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân ôû khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân. Trong 5 naêm 1996 – 2000, lao ñoäng trong khu vöïc kinh teá tö nhaân taêng theâm 778.681 ngöôøi. Trong ñoù, soá ngöôøi laøm vieäc trong boä phaän doanh nghieäp cuûa tö nhaân taêng: 487.459 ngöôøi; soá lao ñoäng ôû khu vöïc kinh doanh caù theå taêng: 292.222 ngöôøi. Rieâng soá lao ñoäng trong hoä kinh doanh caù theå qua khaûo saùt thöïc teá lôùn hôn nhieàu so vôùi soá ñaêng kyù vì hoä gia ñình chuû yeáu söû duïng lao ñoäng trong doøng hoï, lao ñoäng mang tính thôøi vuï vaø lao ñoäng noâng nhaøn, hoaëc thueâ nhieàu lao ñoäng nhöng keâ khai ít, neân khoâng theå hieän trong baùo caùo thoáng keâ. Neáu goäp taát caû caùc thaønh phaàn: kinh teá tö baûn tö nhaân, caù theå, tieåu chuû thì hieän nay toång lao ñoäng trong khu vöïc kinh teá tö nhaân chieám treân 90% toång lao ñoäng toaøn xaõ hoäi (khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc chæ chieám khoaûng gaàn 9%, khu 19 vöïc kinh teá taäp theå khoaûng 0,37% vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 0,67% toång lao ñoäng xaõ hoäi). DNNVV cuõng laø khu vöïc taïo ra vieäc laøm chuû yeáu cho neàn kinh teá, chieám 49% löïc löôïng lao ñoäng trong taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp. ÔÛ vuøng duyeân haûi mieàn Trung soá lao ñoäng laøm vieäc taïi caùc DNNVV so vôùi toång soá lao ñoäng laøm vieäc ôû taát caû caùc doanh nghieäp chieám tyû leä cao nhaát laø 67%; Ñoâng Nam Boä coù tyû leä thaáp nhaát laø 44%. Trong thôøi ñieåm hieän nay vaø saép tôùi khu vöïc kinh teá tö nhaân thöïc söï coù vai troø quan troïng trong vieäc taïo coâng aên, vieäc laøm cho lao ñoäng xaõ hoäi, nhaát laø trong thôøi ñieåm Nhaø nöôùc ñang tieán haønh saép xeáp laïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc laøm aên khoâng hieäu quaû. DNNVV goùp phaàn quan troïng trong quaù trình thu huùt vaø taän duïng trieät ñeå nguoàn voán trong xaõ hoäi. Neáu xem xeùt söï huy ñoäng voán xaõ hoäi ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh thì khu vöïc kinh teá tö nhaân coù voán ñaàu tö phaùt trieån nhanh, chieám tyû leä töông ñoái cao trong toång voán ñaàu tö xaõ hoäi. Naêm 1999, toång voán ñaàu tö cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân ñaït 31.542 tyû ñoàng, chieám 24,05%; naêm 2000 ñaït 35.894 tyû, taêng 13,8% so vôùi naêm 1999, chieám 24,31% trong toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. Trong ñoù: Boä phaän kinh teá hoä gia ñình chieám tyû troïng cao nhaát: naêm 2000 ñaït 29.267 tyû ñoàng, chieám 19,82% toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. Cho ñeán 2002 ñaàu tö cuûa doanh nghieäp tö nhaân chieám 27% toång ñaàu tö xaõù hoäi cuûa Vieät Nam. Ñaàu tö cuûa doanh nghieäp tö nhaân vaø daân cö theo khoaûn ñaàu tö xaõ hoäi ñoù lôùn hôn 26% tæ troïng ñaàu tö cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc. Ñoùng goùp tích cöïc nhaát cuûa DNNVV ñoái vôùi neàn kinh teá phaûi keå ñeán laø söï goùp phaàn vaøo gia taêng GDP cuûa caû nöôùc, laø nguoàn taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Caùc chæ soá thoáng keâ cho thaáy, trong thaùng 8 naêm 2003 giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh coâng nghieäp ñaït khoaûng 26.569 tyû ñoàng (giaù so saùnh 1994), taêng 16,3% so vôùi thaùng 8 naêm 2002, naâng keát quaû chung 8 thaùng ñaàu naêm 2003 leân 199.497 tyû ñoàng, taêng 15,9% so vôùi cuøng kyø naêm 2002, trong ñoù rieâng coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaït keát quaû trong thaùng 8/2003 laø 7.103 tyû ñoàng, taêng 19,7% vaø keát quaû 8 thaùng ñaàu naêm 2003 laø 52.720 tyû ñoàng, taêng 18,4%. Nhö vaäy, tính ñeán 8/2003, coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ chieám hôn 26,43% toång giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh coâng nghieäp, taêng 1,85% so vôùi soá thöïc hieän ôû thôøi ñieåm cuoái thaùng 12 naêm 2002 vaø taêng 4% so vôùi keát quaû cuoái thaùng 12 naêm 2000. Roõ raøng, trong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2003, coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh khoâng chæ ñaït toác ñoä taêng tröôûng vöôït troäi, maø ñaõ lôùn leân caû veà quy moâ laãn vò theá. Coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ vaø ñang goùp phaàn thuùc ñaåy kinh teá taïi nhieàu ñòa phöông. Trong 8 thaùng ñaàu naêm 2003, giaù trò saûn xuaát cuûa coâng nghieäp 20 ngoaøi quoác doanh taïi Haø Noäi taêng 25,8%, Haûi Phoøng taêng 23%, Haø Taây taêng 38,4%, Haûi Döông taêng 25,2%, Vónh Phuùc taêng 27,2%, Quaûng Ninh taêng 21,5%, Bình Döông taêng 25,6%, Caàn Thô taêng 50,3%... Ñaëc bieät, rieâng TP.HCM, nôi coù soá cô sôû coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh nhieàu nhaát nöôùc, giaù trò saûn xuaát cuûa khu vöïc naøy trong 8 thaùng ñaàu naêm 2003 ñaït 15.030 tyû ñoàng, chieám tyû troïng 28,1% toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp toaøn thaønh phoá hay chieám treân 7,5% toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp caû nöôùc. Öôùc tính chung caû naêm, toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh coâng nghieäp 2003 so vôùi naêm 2002 ñaït möùc 16%, cao nhaát trong 3 naêm trôû laïi ñaây. Trong ñoù, khu vöïc kinh teá Nhaø nöôùc ñaït 12,4% (Nhaø nöôùc Trung öông taêng 12,6%, Nhaø nöôùc ñòa phöông taêng 12%), khu vöïc coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh taêng 18,7% vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 18,3% (daàu moû vaø khí ñoát taêng 6,2%; caùc ngaønh khaùc taêng 22,4%). Ñeán nay, chæ tröø moät soá ngaønh haøng caàn trình ñoä kyõ thuaät vaø voán ñaàu tö lôùn, nhö daàu khí, ñieän löïc, laép raùp tivi, cheá taïo maùy coâng cuï, phaân hoùa hoïc, xuùt naoh, söõa hoäp, boät ngoït... Laø nhöõng ngaønh maø doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh chöa tham gia, coøn trong haàu heát caùc ngaønh haøng chuû yeáu coøn laïi, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ goùp maët vaø coù nhöõng ñoùng goùp khoâng nhoû. Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh hieän chieám tyû troïng gaàn 50% giaù trò cheá bieán thuûy saûn vaø 8 thaùng ñaàu naêm 2003 taêng 27,5% (trong khi chæ soá chung toaøn ngaønh haøng chæ taêng 17,7%). Töông töï, ñoái vôùi ngaønh may maëc chieám tyû troïng treân 30% vaø taêng 18,1%, trong ngaønh giaáy bìa chieám gaàn 50% vaø taêng 34,4%, trong ngaønh saûn xuaát thuoác vieân taân döôïc chieám tyû troïng khoaûng 1/7 vaø taêng 48,1% (trong khi saûn xuaát cuûa coâng nghieäp quoác doanh giaûm 3,2%), trong saûn xuaát söù veä sinh chieám tyû troïng khoaûng 1/9 vaø taêng 104,5%... Moät caùch toång quaùt, kinh teá ngoaøi quoác doanh ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï gia taêng GDP cuûa caû nöôùc qua caùc naêm. Trong naêm 2003, kinh teá ngoaøi quoác doanh ñoùng goùp 41.865 tyû ñoàng vaøo GDP, chieám 37% toång GDP ôû TPHCM, cuøng vôùi khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caû hai ñoùng goùp 59,1% vaøo toång GDP, cao hôn 18% so vôùi khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc. 21 Baûng 2.2: Toång saûn phaåm (GDP) trong nöôùc treân ñòa baøn (theo giaù thöïc teá) (Tyû ñoàng) 2000 2001 2002 2003 TOÅNG SOÁ 75.862 84.852 96.403 111.344 Theo thaønh phaàn vaø khu vöïc 1. Khu vöïc kinh teá trong nöôùc 61.145 67.372 76.104 87.404 - Kinh teá Nhaø nöôùc 32.621 35.892 40.137 45.539 + Trung öông 20.786 22.825 25.025 28.615 + Ñòa phöông 11.835 13.067 15.112 16.924 - Kinh teá ngoaøi quoác doanh 28.524 31.480 35.967 41.865 2. Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 14.717 17.480 20.299 23.940 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TPHCM Kinh teá tö nhaân noùi chung hay DNNVV noùi rieâng khoâng nhöõng phaùt trieån maïnh veà soá löôïng maø coøn phaùt trieån veà chaát löôïng, theå hieän ôû söï gia taêng trong ñoùng goùp vaøo GDP (naêm 2001: 37,1%;2002: 37,3%; 2003: 37,6%) vaø ñoùng goùp vaøo toác ñoä phaùt trieån GDP. Khoâng nhöõng taêng qua caùc naêm, maø toác ñoä phaùt trieån GDP cuûa khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh coøn chieám tyû leä cao nhaát trong naêm 2003 laø 112% trong khi DN Nhaø nöôùc chæ ñaït 109,3% (xem baûng 2.3) Baûng 2.3: Toác ñoää phaùt trieån toång saûn phaåm (GDP) treân ñòa baøn (%) (Theo giaù so saùnh 1994) 2000 2001 2002 2003 TOÅNG SOÁ 109,0 109,5 110,2 111,2 Theo thaønh phaàn vaø khu vöïc 1. Khu vöïc kinh teá trong nöôùc 108,9 109,4 109,9 110,8 - Kinh teá Nhaø nöôùc 111,2 109,0 109,7 109,3 + Trung öông 114,2 109,7 109,4 110,0 + Ñòa phöông 106,1 107,6 110,4 108,0 - Kinh teá ngoaøi quoác doanh 106,2 110,0 110,2 112,7 2. Coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 109,5 110,0 111,2 112,8 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TPHCM 22 Beân caïnh ñoù, kinh teá tö nhaân coøn laø ñoùng goùp ñaùng keå vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc. Laø keát quaû cuûa söï taêng tröôûng kinh teá, gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu, laøm kinh teá coù hieäu quaû, ñoùng goùp vaøo ngaân saùch cuûa khu vöïc kinh teá tö nhaân ngaøy cuõng caøng taêng. Naêm 1996 ñoùng goùp 5.242 tyû ñoàng, naêm 2000 laø 5.900 tyû, taêng 12,5% so vôùi naêm 1999, chieám 7,1% thu ngaân saùch naêm 2000, naêm 2001: 6.370 tyû ñoàng (taêng 7,96% so vôùi naêm 2000). Naêm 2002, ñoùng goùp vaøo thu ngaân saùch cuûa khu vöïc tö nhaân cuõng lôùn, theo con soá thoáng keâ chíùnh thöùc chæ laø7% cuûa thu ngaân saùch Trung öông. Tuy nhieân con soá naøy chöa phaûn aùnh ñuùng thöïc teá vì coøn moät loaït caùc ñoùng goùp khaùc chöa ñöôïc tính ñeán nhö thueá moân baøi, VAT trong nhaäp khaåu hay caùc loaïi phíù chöa ñöôïc tính. Trong vaán ñeà naøy ngaønh thueá môùi chæ tíùnh nhöõng ñoùng goùp tröïc tieáp thoâng qua thueá thu nhaäp doanh nghieäp maøthoâi. Nhöng treân thöïc teá, nhieàu ñòa phöông cho bieát ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp tö nhaân vaøo ngaân saùch ñòa phöông coù tæ troïng raát cao trong toång thu ngaân saùch nhaø nöôùc, thaäm chí coù nhieàu nôi coøn cao hôn caû ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp quoác doanh. Ví duï thu ngaân saùch cuûa TPHCM trong 6 thaùng ñaàu naêm 2004 laø 23.702 tyû ñoàng, ñaït 49,9% döï toaùn, taêng 27,9% so vôùi cuøng kyø (6 thaùng 2003 taêng 6,8%); trong ñoù khoaûn thu töø daàu thoâ laø 1.976 tyû. Cuï theå nhö sau: Baûng 2.4: Thu ngaân saùch cuûa TPHCM trong 6 thaùng ñaàu naêm 2004 N¨m 2004 (Tû ®ång) % 6 th¸ng n¨m 2004 so víi Dù to¸n −íc TH 6 th¸ng Dù to¸n Cïng kú Tæng thu 47.457 23.702,0 49,9 127,9 I- Thu néi ®Þa 25.370 13.065,9 51,5 119,9 Thu néi ®Þa kh«ng kÓ ghi thu ghi chi 25.370 12.685,6 50,0 121,7 Trong ®ã: 1. Doanh nghiÖp Nhμ n−íc 10.213 4.652,2 45,6 114,3 2. DN cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi 4.400 2.129,1 48,4 127,6 3. ThuÕ ngoμi quèc doanh 4.322 2.184,1 50,5 118,5 II- Thu tõ dÇu th« 900 1.976,1 219,6 - II- Thu qua h¶i quan 21.187 8.660,0 40,9 113,4 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ thaønh phoá Hoà Chí Minh 23 Ta thaáy thu töø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ngoaøi quoác doanh taêng cao hôn soá thu töø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc. 2.2 LÔÏI THEÁ VAØ HAÏN CHEÁ CUÛA DNNVV Trong quaù trình phaùt trieån, kinh teá tö nhaân noùi chung vaø DNNVV noùi rieâng tuy coù phaùt trieån maïnh do baûn thaân cuûa loaïi hình naøy taïo cho noù moät soá lôïi theá nhöng vaãn coøn nhöõng toàn taïi vaø yeáu keùm nhaát ñònh. 2.2.1 LÔÏI THEÁ CUÛA KINH TEÁ TÖ NHAÂN VAØ DNNVV a. DNNVV ñöôïc coâng nhaän laø moät boä phaän kinh teá quan troïng trong neàn kinh teá Kinh teá tö nhaân ñang ñöôïc caû xaõ hoäi toân troïng vò theá, vai troø cuûa mình, khaùc xa vôùi thôøi kyø maø caùch ñaây cuõng khoâng qua laâu ngöôøi ta luoân saün saøng khoaùc leân mình kinh teá tö nhaân caùi aùo “phi xaõ hoäi chuû nghóa, töï phaùt ñi leân chuû nghóa tö baûn” thaäm chí toùm taét coâng thöùc caû goùi “caù theå laø theá caû”. Nhö vaäy ñoåi môùi nhaän thöùc, chuû tröông, chính saùch ñoái vôùi kinh teá tö nhaân chính laø yeáu toá cô baûn nhaát taïo ra moâi tröông taâm lyù xaõ hoäi thuaän lôïi ñeå kinh teá tö nhaân phaùt trieån hôn nöõa trong thôøi gian tôùi. Maët khaùc, theå cheá hoaù ñöôøng loái, chuû tröông cuûa Ñaûng, trong thôøi gian qua Nhaø nöôùc khoâng ngöøng hoaøn thieän caùc chính saùch khuyeán khích kinh teá tö nhaân phaùt trieån, töøng böôùc baõi boû caùc quy ñònh haïn cheá khoâng coøn phuø hôïp, caûi thieän moâi tröôøng phaùp lyù trong kinh doanh, caûi thieän thuû tuïc haønh chính … theå hieän qua caùc thuû tuïc ñaêng kyù thaønh laäp doanh nghieäp, ñaêng kyù kinh doanh ñaõ ñöôïc ñôn giaûn hôn vaø ruùt ngaén thôøi gian. Neáu tröôùc ñaây khi thöïc hieän Luaät coâng ty, Luaät doanh nghieäp tö nhaân thôøi gian quy ñònh ñaêng kyù kinh doanh laø 45 ngaøy thì nay Luaät doanh nghieäp quy ñònh chæ coù 15 ngaøy, nhöng trong thöïc teá hieän nay coù nhieàu ñòa phöông ruùt ngaén thôøi gian chæ coøn 3 ñeán 5 ngaøy (tænh Bình Döông). Ñaây laø nhöõng ñieàu kieän thöïc teá taïo nieàm tin vaø khuyeán khích caùc doanh nghieäp tö nhaân trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. b. DNNVV taïo ra khaû naêng phaùt trieån toång hôïp DNNVV toàn taïi vaø phaùt trieån ôû haàu heát caùc ngaønh, lónh vöïc töø coâng nghieäp, noâng nghieäp ñeán thöông maïi vaø dòch vuï vaø ôû haàu heát caùc khu vöïc kinh teá töø kinh teá nhaø nöôùc ñeán kinh teá tö nhaân, hôïp taùc xaõ vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Chính vì vaäy, noù taïo ra ñöôïc moät khaû naêng phaùt trieån toång hôïp trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Theo thoáng keâ cho thaáy töø naêm 2000- 2002, ta thaáy DNNVV coù maët vaø chieám tyû leä chuû yeáu trong taát caû caùc ngaønh (xem baûng 2.5). 24 Baûng 2.5: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) Theo quy moâ voán Toång soá DN caû nöôùc Tyû troïng DNNV V (%) Toång soá DNNV V Döôùi 0,5 tyû ñoàng Töø 0,5 ñeán döôùi 1 tyû Töø 1 tyû ñeán döôùi 5 tyû Töø 5 tyû ñeán döôùi 10 tyû Noâng nghieäp vaø laâm nghieäp 972 58,13 565 83 63 253 166 Coâng nghieäp cheá bieán 14.79 4 76,29 11.28 6 3.281 2.347 4.342 1.316 Xaây döïng 7.845 82,86 6.500 1.113 1.390 3.337 660 Khaùch saïn vaø nhaø haøng 2.843 92,05 2.617 1.035 494 951 137 Vaän taûi, kho baõi vaø thoâng tin lieân laïc 3.242 85,87 2.784 740 484 1.285 275 Taøi chính tín duïng 1.043 83,41 870 41 25 668 136 Giaùo duïc vaø ñaøo taïo 124 96,77 120 65 19 31 5 Y teá vaø hoaït ñoäng cöùu trôï 81 82,72 67 26 8 25 8 Hoaït ñoäng vaên hoùa theå thao 188 72,87 137 45 25 57 10 Hoaït ñoäng phuïc vuï caù nhaân coâng coäng 269 83,27 224 125 33 33 33 Nguoàn:Moät soá chæ tieâu caùc doanh nghieäp Vieät Nam treân laõnh thoå Vieät Nam, Toång cuïc Thoáng keâ, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, Haø Noäi, 2004 c. DNNVV coù tính linh hoaït, deã thích nghi vôùi ñieàu kieän bieán ñoäng cuûa thò tröôøng. Söï hình thaønh, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa DNNVV raát nhaïy vôùi boái caûnh kinh teá. Noù phaûn öùng nhanh tröôùc söï chuyeån bieán maïnh veà saûn phaåm, dòch vuï, quy trình saûn xuaát vaø thò tröôøng. Noù coù khaû naêng chuyeån höôùng kinh doanh, chuyeån höôùng maët haøng nhanh choùng. DNNVV coù khaû naêng khai thaùc nhöõng khoaûng troáng cuûa thò tröôøng nhö: coù theå nhaän thaàu laïi cuûa caùc doanh nghieäp lôùn vaø coù theå hoaït ñoäng ôû nhieàu lónh vöïc coâng nghieäp, dòch vuï, thöông maïi, baùn leû, vaän taûi . . . Vieäc phaùt trieån DNNVV taïo khaû naêng thuùc ñaåy tieàm naêng cuûa caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng ôû ñòa phöông cuõng nhö ngaønh ngheà thuû coâng myõ ngheä. Ngoaøi ra caùc DNNVV vôùi öu theá naêng ñoäng ñaõ tham gia vaøo caùc ngaønh saûn xuaát kyõ thuaät cao. Moät soá doanh nghieäp ñaõ 25 maïnh daïn ñaàu tö mua saém maùy moùc thieát bò coâng ngheä tieân tieán laøm haøng xuaát khaåu, vì vaäy tæ troïng xuaát khaåu trong neàn kinh teá quoác daân cuûa DNNVV ñaõ taêng trong caùc naêm gaàn ñaây. d. DNNVV coù boä maùy toå chöùc ñöôïc thieát keá goïn nheï, hieäu quaû. Kinh teá tö nhaân laø moät khu vöïc kinh teá naêng ñoäng xuaát phaùt töø vaán ñeà nhaân söï vaø toå chöùc boä maùy. DNNVV coù boä maùy toå chöùc ñöôïc thieát keá goïn nheï, hieäu quaû vaø chuû doanh nghieäp coù toaøn quyeàn quyeát ñònh moïi vaán ñeà thuoäc veà doanh nghieäp. Hoï khoâng bò raøng buoäc bôûi cô cheá vaø heä thoáng khi quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà kinh teá nhö doanh nghieäp nhaø nöôùc. Vì vaäy caùc quyeát ñònh thöôøng ñöôïc ñöa ra vaø thöïc hieän raát nhanh choùng, khoâng aùch taéc, coù theå tieát kieäm toái ña chi phí quaûn lyù. Ñaây chính laø yeáu toá thôøi cô taïo neân söï naêng ñoäng, thaønh coâng cuûa kinh teá tö nhaân . e. DNNVV coù moái quan heä kinh teá saâu roäng Caùc chuû DNNVV raát ña daïng bao goàm nhieàu taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau, hoï coù nhieàu moái quan heä kinh teá vì theá hoï raát naêng ñoäng trong vieäc tìm ñoái taùc, thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm. Ñaëc bieät ñoái vôùi vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, nôi ñaây phaàn lôùn caùc chuû theå kinh teá tö nhaân ñeàu coù quan heä maät thieát vôùi nöôùc ngoaøi (chuû yeáu laø Vieät kieàu), do ñoù hoï coù nhieàu ñieàu kieän ñeå tìm ñoái taùc, nguoàn voán ñaàu tö vaø quan troïng laø tieáp caän vôùi coâng ngheä tieân tieán cuûa theá giôùi. Ñieàu naøy cuõng ñaõ giaûi thích vì sao kinh teá tö nhaân khu vöïc naøy laïi coù böôùc phaùt trieån nhanh choùng caû veà qui moâ vaø soá löôïng. Rieâng TP.HCM hieän nay chieám 38% soá löôïng doanh nghieäp tö nhaân caû nöôùc vaø chieám gaàn 42% veà voán (nguoàn boä KH-ÑT). ÔÛ moät goùc nhìn khaùc, thuaän lôïi cuûa vieäc phaùt trieån kinh teá tö nhaân laø chuùng ta ñang phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN vaø môû roäng quan heä kinh teá beân ngoaøi. Tö nhaân ñöôïc tröïc tieáp tham gia caùc hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu, tìm ñoái taùc laøm aên. Ñoù chính laø moâi tröôøng kinh teá, ñoäng löïc thoâi thuùc tö nhaân mong muoán laøm giaøu vaø laø söùc maïnh to lôùn thuùc ñaåy kinh teá tö nhaân phaùt trieån 2.2.2 HAÏN CHEÁ CUÛA DNNVV a. Moät laø, DNNVV phaùt trieån moät caùch töï phaùt, chöa ñöôïc quy hoaïch ñoàng boä ñònh höôùng phaùt trieån veà ngaønh ngheà, ñòa baøn ñeå khai thaùc heát tieàm naêng. Moái quan taâm vaø lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp raát ña daïng, tuøy theo thò tröôøng. Nhöng moái quan taâm cuûa caùc DNNVV suy cho cuøng laø caùc lónh vöïc coâng nghieäp nheï, cheá bieán noâng saûn, caùc ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng 26 vaø khoâng ñoøi hoûi soá voán lôùn laém. Coøn ñi vaøo coâng ngheä cao thì chæ coù moät soá ít doanh nghieäp. Theo thoáng keâ cho thaáy, phaàn lôùn caùc chuû theå kinh teá tö nhaân hieän nay taäp trung vaøo caùc ngaønh thöông maïi, dòch vuï, ít ñaàu tö vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát. Cuï theå, treân ñòa baøn TPHCM, tính ñeán heát naêm 2001 coù 21.338 doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá ñang hoaït ñoäng. Neáu tính soá DNNVV laø ñôn vò coù döôùi 300 lao ñoäng thì coù 18.925 ñôn vò, trong ñoù coù 4.925 ñôn vò saûn xuaát coâng nghieäp, 13.379 ñôn vò thöông maïi dòch vuï vaø 621 ñôn vò thuoäc caùc ngaønh khaùc. Neáu phaân theo thaønh phaàn kinh teá thì coù 442 doanh nghieäp nhaø nöôùc, 18.311 doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh vaø 172 doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Baûng 2..6: Soá löôïng doanh nghieäp vaø cô caáu DNNVV ôû TPHCM 2001 Toång soá Nhaø nöôùc Ngoaøi quoác doanh Coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Toång soá doanh nghieäp 18. 925 442 18.311 172 - Coâng nghieäp 4.925 149 4.776 - - Dòch vuï 13.379 271 12.936 172 - Ngaønh khaùc 621 22 599 - Cô caáu doanh nghieäp (%) 100 100 100 100 - Coâng nghieäp 26 33,7 26,1 - - Dòch vuï 70,7 61,3 70,6 100 - Ngaønh khaùc 3,3 5 3,3 - Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TPHCM Soá doanh nghieäp hoaït ñoäng taäp trung nhieàu nhaát laø ôû ngaønh thöông maïi dòch vuï vôùi 13.379 ñôn vò, chieám 70,7% trong toång soá caùc DNNVV, keá ñeán laø ngaønh coâng nghieäp, chuû yeáu laø coâng nghieäp cheá bieán coù 4.925 ñôn vò, chieám 26%. Trong ñoù, soá doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh hoaït ñoäng ñoäc laäp oå ngaønh thöông maïi dòch vuï (70.7%), ñaây cuõng laø tính taát yeáu phaùt trieån cuûa khu vöïc naøy, bôûi ñaây laø ngaønh voán ñaàu tö thaáp, thu hoài voán nhanh vaø deã chuyeån ñoåi höôùng kinh doanh neáu nhö coù nhöõng ñieàu kieän baát lôïi aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp. Soá löôïng doanh nghieäp phaân boá khoâng ñoàng ñeàu treân ñòa baøn, xu höôùng taäp trung nhieàu vaøo caùc quaän (chieám 91,6%) do ñieàu kieän cô sôû haï taàng ôû caùc quaän haàu nhö ñaõ ñöôïc hoaøn thieän toát vaø thuaän tieän trong vieäc giao dòch. Hôn nöõa, tuy khu vöïc kinh teá tö nhaân phaùt trieån maïnh trong thôøi gian qua, 27 nhöng noù phaùt trieån raát khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng trong caû nöôùc. Theo caùc soá lieäu thoáng keâ gaàn ñaây cho thaáy, ñaïi ña soá caùc ñôn vò kinh teá tö nhaân taäp trung ôû vuøng Ñoâng Nam Boä, vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, trong khi phaàn nhoû hôn taäp trung ôû vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng vaø vuøng Duyeân haûi mieàn Trung. Trong ñoù, vuøng Kinh teá troïng ñieåm phía Nam, vôùi 4 tænh, thaønh: Bình Döông, Baø Ròa – Vuõng Taøu, Ñoàng Nai, TP. Hoà Chí Minh, coù khu vöïc kinh teá tö nhaân phaùt trieån maïnh nhaát caû nöôùc xeùt veà moïi maët: soá löôïng caùc doanh nghieäp, soá voán ñaàu tö cuõng nhö tính linh hoaït trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh … Soá löôïng DNNVV ôû mieàn nuùi chæ chieám4,18% toång soá DNNVV. Ñieàu naøy gaây ra söï maát caân ñoái trong cô caáu phaùt trieån kinh teá giöõa caùc vuøng, taïo khoaûng caùch giöõa caùc vuøng. Hình 2.2: Phaân boá DNNVV trong phaïm vi caû nöôùc 63.00% 18.36% 18.64% Mieàn Nam Mieàn Trung Mieàn Baéc Ngoaøi ra, vôùi ñaëc ñieåm haàu heát cô sôû coøn naèm trong khu daân cö neân vôùi trình ñoä saûn xuaát coøn laïc haäu vaán ñeà ñaûm baûo moâi tröôøng laø yeâu caàu böùc xuùc hieän nay caàn ñöôïc giaûi quyeát. b. Hai laø trình ñoä kyõ thuaät vaø coâng ngheä ñang ñöôïc söû duïng laïc haäu. Trình ñoä coâng ngheä, trang thieát bò maùy moùc cuûa caùc DNNVV noùi chung laø laïc haäu hôn raát nhieàu so vôùi caùc doanh nghieäp lôùn vaø so vôùi möùc trung bình cuûa theá giôùi. Coâng ngheä laø yeáu toá quyeát ñònh tôùi naêng suaát, chaát löôïng cuûa saûn phaåm, giuùp caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng. Tuy nhieân, nguoàn voán taøi chính bò giôùi haïn khoâng cho pheùp caùc doanh nghieäp coù theå töï mình ñoåi môùi cuõng nhö aùp duïng maïnh meõ coâng ngheä, kyõ thuaät tieân tieán. Keát quaû laø naêng suaát lao ñoäng noùi chung coøn thaáp, chaát löôïng saûn phaåm noùi chung chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thò tröôøng. Treân thöïc teá, coù raát nhieàu doanh nghieäp hieän ñang söû duïng trang thieát bò khoâng ñoàng boä vaø hoãn taïp do nhieàu nöôùc saûn xuaát. Tæ leä ñoåi môùi trang thieát bò cuõng raát thaáp, chæ khoaûng 10%/naêm tính theo voán ñaàu tö. 28 Theo soá lieäu ñieàu tra trong coâng nghieäp: 50% soá doanh nghieäp coù heä soá hao moøn taøi saûn coá ñònh khoaûng 50%, trong ñoù 27% soá doanh nghieäp coù heä soá hao moøn coá ñònh treân 60% (Nieân giaùm thoáng keâ 1996). Trong khi ñoù möùc voán ñaàu tö trong naêm cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc trung bình 4,71 tyû ñoàng, cuûa doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh 195 trieäu ñoàng thì vieäc hieän ñaïi hoaù coâng ngheä saûn xuaát coøn raát haïn cheá. Ñôn cöû tænh Ñoàng Nai coù tæ leä laø 93%, TP.HCM 37,7% doanh nghieäp ñang saûn xuaát baèng thuû coâng, 43,2% baùn cô khí, baùn töï ñoäng. Thöïc teá cho thaáy tình hình laïc haäu veà maët kyõ thuaät vaø coâng ngheä cuûa DNNVV do nhöõng nguyeân nhaân sau: - naêng löïc taøi chính yeáu keùm, khaû naêng huy ñoäng voán raát haïn cheá. - Thieáu hieåu bieát veà thoâng tin coâng ngheä. Caùc dòch vuï tö vaán veà coâng ngheä coøn quaù ít vaø keùm coûi. - Naêng löïc tieáp thu vaø söû duïng coâng ngheä tieân tieán hieän ñaïi coøn bò haïn cheá. - Thieáu moät chieán löôïc quy hoaïch toång theå phaùt trieån DNNVV laøm cô sôû cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch, cô cheá thuùc ñaåy vaø hoã trôï ñoåi môùi, naâng cao trình ñoä coâng ngheä cuûa caùc DNNVV. c. Ba laø, trình ñoä chuyeân moân cuûa caùn boä quaûn lyù vaø ngöôøi lao ñoäng coøn haïn cheá. Theo soá lieäu baùo caùo tình hình söû duïng lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn TPHCM trong 3 naêm 1999-2001 cho thaáy nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV treân ñòa baøn thaønh phoá nhö sau: 29 Baûng 2.7: Nhaân löïc quaûn lyù cuûa caùc DNNVV ôû TPHCM naêm 2001 (Ñvt: ngöôøi) Trong ñoù DNNVV theo thaønh phaàn kinh teá Toång soá lao ñoäng Toång soá nhaân löïc quaûn lyù Laõnh ñaïo doanh nghieäp Lao ñoäng quaûn lyù - DN nhaø nöôùc 76.943 12.934 762 12.172 - DN ngoaøi quoác doanh 250.354 52.720 22.488 30.232 - DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 31.246 4.877 265 4.612 Toång soá 358.543 70.531 23.515 47.016 Nguoàn: Sôû lao ñoäng- thöông binh vaø xaõ hoäi TPHCM Toång soá nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh coù 70.531 ngöôøi chieám tæ leä 19,67% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc trong caùc DNNVV. - Doanh nghieäp nhaø nöôùc coù quy moâ vöøa vaø nhoû: nhaân löïc quaûn lyù chieám tæ leä 16,8% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. - Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh coù quy moâ vöøa vaø nhoû: nhaân löïc quaûn lyù chieám tæ leä 21,06%, bao goàm laõnh ñaïo doanh nghieäp chieám tæ leä 8,98% vaø lao ñoäng quaûn lyù chieám tæ leä 12,08% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. - Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù quy moâ vöøa vaø nhoû: nhaân löïc quaûn lyù chieám tæ leä 15,61% bao goàm laõnh ñaïo doanh nghieäp chieám tæ leä 0,85% vaø lao ñoäng quaûn lyù chieám tæ leä 14,76% toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV nhö sau: 30 Baûng 2.8: Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV taïi TPHCM naêm 2001 Trình ñoä DN Nhaø nöôùc (%) DN ngoaøi quoác doanh (%) DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (%) Sau ñaïi hoïc 1,57 1,93 2,01 Ñaïi hoïc 63,50 35,49 64,25 Cao ñaúng 7,58 5,68 17,88 Trung caáp 19,19 24,65 15,86 Chöa coù baèng caáp chuyeân moân 8,16 32,25 - Toång soá 100,00 100,00 100,00 Nguoàn: Sôû lao ñoäng- thöông binh vaø xaõ hoäi TPHCM Trong nhöõng naêm gaàn nay nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV nhaát laø caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh phaùt trieån nhanh veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Trong doanh nghieäp nhaø nöôùc, nhaân löïc quaûn lyù ña soá coù baèng caáp chuyeân moân ñaïi hoïc, coù nhieàu ngöôøi coù 2 baèng ñaïi hoïc vaø moät soá vaø moät soá vaên baèng chuyeân moân, ngoaïi ngöõ khaùc, khoaûng 2% caùn boä laõnh ñaïo coù trình ñoä thaïc só, tieán só. Nhìn chung caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc chuù troïng coâng taùc ñaøo taïo, ñaøo taïo laïi ñeå naâng cao trình ñoä caùn boä quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, ñoàng thôøi cuõng tích cöïc tinh giaûn soá caùn boä quaûn lyù khoâng phuø hôïp nhieäm vuï saûn xuaát kinh doanh ñeå tuyeån môùi soá caùn boä treû coù naêng löïc phuø hôïp thay theá. Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù quy moâ lao ñoäng vöøa vaø nhoû raát quan taâm tuyeån choï nhaân löïc quaûn lyù coù trình ñoä chuyeân moân ñaïi hoïc vaø kyõ thuaät cao, yeáu toá thuaän lôïi ñeå thu huùt lao ñoäng laø tieàn löông cao. Vaán ñeà ñaøo taïo ôû caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi khaùc doanh nghieäp nhaø nöôùc laø chæ ñaøo taïo boå sung kyõ naêng, kieán thöùc quaûn lyù baèng nhöõng khoùa ñaøo taïo ngaén haïn trong nöôùc hoaëc nöôùc ngoaøi. Trong doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh maø haàu heát laø quy moâ vöøa vaø nhoû löïc löôïng lao ñoäng quaûn lyù taêng raát nhanh, naêm 2000-2001 taêng gaáp 2 laàn caùc naêm tröôùc ñoù veà soá löôïng nhaân söï quaûn lyù do yeâu caàu phaùt trieån kinh doanh cuûa doanh nghieäp, nhöng yeáu toá chính laø keå töø khi coù luaät doanh nghieäp (01/01/2000) soá doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ñaõ phaùt trieån nhanh vôùi toång soá 11.700 doanh nghieäp trong toång soá 20.018 doanh nghieäp hieän coù. 31 Xeùt veà trình ñoä quaûn lyù cuûa chuû doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, ña soá hieän nay chöa ñöôïc qua ñaøo taïo. Qua khaûo saùt ôû TP.HCM giaùm ñoác doanh nghieäp khoâng coù baèng caáp veà chuyeân moân, ngaønh ngheà chieám tæ leä raát lôùn 42,1% vaø treân 70% chöa qua ñaøo taïo veà kieán thöùc quaûn lyù, kieán thöùc phaùp luaät vaø moät soá ñöôïc boá trí laøm vieäc chöa hoaøn toaøn ñuùng vôùi ngaønh ngheà ñaõ ñöôïc ñaøo taïo, nhaát laø caùc coâng vieäc quaûn lyù kinh teá, quaûn lyù kyõ thuaät, nhöng nhöõng ngöôøi naøy coù kinh nghòeâp vaø quan heä xaõ hoäi thuaän lôïi. Hoï quaûn lyù vaø ñieàu haønh doanh nghieäp chuû yeáu döïa vaøo caùc kinh nghieäm ñöôïc tích luõy trong quaù trình kinh doanh quy moâ gia ñình, kinh doanh nhoû. Thöïc teá cho thaáy ñaïi ña soá chuû doanh nghieäp chöa qua ñaøo taïo, khoâng coù baèng caáp chuyeân moân raát khoù ñaùp öùng yeâu caàu caïnh tranh cuûa thò tröôøng, do ñoù trong ñieàu kieän hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi, khu vöïc thì chaéc chaén caùc kinh nghieäm quaûn lyù kinh doanh kieåu treân seõ khoâng coøn phuø hôïp vaø loái kinh doanh aáy seõ laø raøo caûn doanh nghieäp ít coù cô hoäi tieáp caän ñeå môû roäng taàm nhìn, môû roäng giao löu vôùi caùc ñoái taùc beân ngoaøi. ÔÛ khía caïnh khaùc, do khoâng hoäi ñuû caùc ñieàu kieän chuyeân moân, am töôøng phaùp luaät, kieán thöùc quaûn lyù, kinh doanh…cho neân khoâng ít giaùm ñoác doanh nghieäp ñaõ ñaåy ñôn vò mình rôi vaøo tình traïng nôï naàn, maát khaû naêng kinh doanh, phaù saûn. Ña soá chuû doanh nghieäp khi ra tröôùc toaø ñeàu coù chung tình traïng laø keùm trình ñoä kinh doanh, khoâng thoâng hieåu phaùp luaät daãn ñeán caùc vi phaïm luaät phaùp. Cuï theå, theo thoâng tin töø Hieäp hoäi DNNVV ôû Haø noäi, soá chuû DNNVV ñaõ qua ñaøo taïo ñaïi hoïc chæ chieám khoaûng 20%-30%. Vieäc ñaøo taïo nhaân löïc quaûn lyù cuõng ít ñöôïc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh quan taâm do muïc ñích tröôùc maét tröôùc maét laø oån ñònh vaø coù lôïi nhuaän saûn xuaát kinh doanh, chöa chuù troïng nhieàu ñeán ñaàu tö phaùt trieån nhaân löïc quaûn lyù hoaëc chöa coù ñuû ñieàu kieän ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laâu daøi. d. Boán laø, thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm nhoû beù baáp beânh. Thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm cuûa caùc DNNVV chuû yeáu laø thò tröôøng noäi ñòa maëc duø hieän nay caùc DNNVV ñang höôùng ra thò tröôøng xuaát khaåu , bôûi vì: - Thieáu voán, coâng ngheä söû duïng laïc haäu neân saûn phaåm khoâng ñuû söùc caïnh tranh vôùi haøng nöôùc ngoaøi vaø saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp lôùn. - Veà bao bì, ñoùng goùi saûn phaåm nhieàu DNNVV chöa chuù troïng quan taâm. Hoaït ñoäng tieáp thò raát haïn cheá do thieáu voán, thieáu khaû naêng trong vieäc ñaøo taïo caùn boä tieáp thò ñeå giôùi thieäu saûn phaåm cuûa mình theo yeâu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng. - Do bò haïn cheá veà thò tröôøng, saûn phaåm saûn xuaát ra thöôøng khoâng lôùn veà soá löôïng, vì vaäy khaû naêng giaûm chi phí saûn xuaát nhaèm haï giaù thaønh saûn phaåm cuõng khoù thöïc hieän. 32 - Ñoái vôùi chieán löôïc saûn phaåm, caùc DNNVV thöôøng bò haïn cheá trong vieäc caûi tieán chaát löôïng saûn phaåm vaø taêng khaû naêng caïnh tranh. Caùc DNNVV thöôøng khoâng ñuû thöïc löïc taøi chính ñeå ñuû maïnh ñeå tieáp caän caùc thoâng tin chuyeân nghieäp veà thò tröôøng, hoï thöôøng tieán haønh nghieân cöùu thò tröôøng thoâng qua baùo chí, taïp chí, internet. Ngoaøi söï thieáu thoâng tin veà kyõ thuaät, coâng ngheä môùi vaø chöa coù ñieàu kieän ñaàu tö nghieân cöùu vaø phaùt trieån neân chöa coù chieán löôïc saûn phaåm ñuû söùc caïnh tranh. Do ñoù caùc doanh nghieäp tö nhaân maëc duø cöù taêng nhanh veà soá löôïng nhöng haøm löôïng vaøchaát löôïng caïnh tranh vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc yeáu. Treân taát caû caùc khoù khaên yeáu keùm neâu treân, theo nhaän ñònh cuûa caùc chuyeân gia kinh teá hieän nay thieáu voán laø moät khoù khaên lôùn nhaát, caûn trôû söï phaùt trieån cuûa caùc DNNVV hieän nay. 2.3 NHU CAÀU VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV Voán kinh doanh luoân ñuôïc DNNVV ñaët ôû vò trí haøng ñaàu. Khai thaùc vaø huy ñoäng hôïp lyù caùc nguoàn voán luoân laø moät nhieäm vuï trung taâm, moät öu tieân haøng ñaàu trong chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp noùi chung vaø DNNVV noùi rieâng. Vieäc huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV toàn taïi vaø phaùt trieån döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, phuï thuoäc vaøo trình ñoä phaùt trieån cuûa heä thoáng taøi chính ngaân haøng vaø chính saùch kinh teá cuûa moãi nöôùc. Song veà cô baûn, caùc hình thöùc huy ñoäng voán ñoù khoâng naèm ngoaøi caùc hình thöùc huy ñoäng chuû yeáu nhö: tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, tín duïng thueâ mua vaø caùc hình thöùc huy ñoäng phi chính thöùc khaùc. Theo moät nghieân cöùu cuûa Boä Lao ñoäng – Thöông binh xaõ hoäi ñöôïc söï taøi trôï cuûa Toå chöùc hôïp taùc quoác teá Thuî Ñieån (SIDA), thöïc hieän thoâng qua ba cuoäc ñieàu tra doanh nghieäp nhoû (caùc naêm 1992, 1997 vaø 2002) thì tín duïng hieän vaãn ñang laø caûn trôû lôùn nhaát cho söï taêng tröôûng cuûa caùc DNNVV, thöù ñeán môùi laø nhöõng caûn trôû nhö caïnh tranh gay gaét, nhu caàu haïn cheá, thieáu maët baèng nhaø xöôûng. Vaø cuõng theo khaûo saùt cuûa Ngaân haøng Theá giôùi vaø Coâng ty Taøi chính quoác teá (IFC) vaøo cuoái naêm 2003, trôû ngaïi lôùn nhaát ñoái vôùi söï phaùt trieån, taêng tröôûng cuûa caùc DNNVV laø tieáp caän vôùi caùc nguoàn voán. Do caùc chính saùch kinh teá vó moâ chöa ñoàng boä, taïo ra söï baát bình ñaúng giöõa khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc vôùi khu vöïc kinh teá tö nhaân. Vaãn coøn söï phaân bieät giöõa doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp tö nhaân trong quaù trình tieáp caän caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi. Theo thöïc traïng hieän nay, do quaù trình phaùt trieån DNNVV coøn ngaén, ñang 33 trong giai ñoaïn khôûi ñaàu neân khaû naêng tích luõy voán coøn haïn cheá, phaàn lôùn caùc DNNVV ñang gaëp vaán ñeà thieáu voán moät caùch traàm troïng. Coù theå thaáy tình traïng voán ñaàu tö cuûa DNNVV cuï theå nhö sau: ¾ Ñoái vôùi DNNVV laø doanh nghieäp nhaø nöôùc Theo baùo caùo cuûa Cuïc thoáng keâ thaønh phoá naêm 2002, trong soá 8.622 doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra (1/4/2001) coù 1.678 doanh nghieäp nhaø nöôùc, 7.387 doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh vaø 557 doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thì bình quaân moät doanh nghieäp nhaø nöôùc trong naêm ñaõ ñaàu tö 4,71 tyû ñoàng cho xaây döïng cô baûn, quy moâ ñaàu tö giöõa caùc loaïi hình coù möùc cheânh leäch nhau khaù lôùn: moät doanh nghieäp thuoäc trung öông quaûn lyù coù voán ñaàu tö trong naêm laø 8,5 tyû ñoàng, gaáp 1,8 laàn möùc bình quaân chung, keá ñoù laø khoái doanh nghieäp thuoäc quaän huyeän quaûn lyù thì töông ñöông möùc bình quaân chung; doanh nghieäp do thaønh phoá quaûn lyù laø 1,6 tyû ñoàng, chæ baèng 34% möùc bình quaân chung vaø baèng 18,8% möùc ñaàu tö cuûa doanh nghieäp do trung öông quaûn lyù; möùc ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp coå phaàn coù voán nhaø nöôùc thaáp nhaát vôùi 1,02 tyû ñoàng/doanh nghieäp, baèng 21% möùc ñaàu tö cuûa moät doanh nghieäp caáp quaän huyeän. Baûng 2.9: Voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc naêm 2001 (Ñôn vò tính: tyû ñoàng) Toång soá Trung öông Thaønh phoá Quaän huyeän NN ñaõ coå phaàn hoaù Toång voán ñaàu tö 3.191,5 2.407,1 384,7 305,6 94,1 Voán ñaàu tö bình quaân moät doanh nghieäp 4,71 8,54 1,6 4,85 1,02 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TPHCM ¾ Ñoái vôùi DNNVV ngoaøi quoác doanh Quy moâ voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi moät doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh heát söùc nhoû beù, 7.387 doanh nghieäp nhöng toång ñaàu tö coù 1.440,4 tyû ñoàng. Nhö vaäy bình quaân doanh nghieäp chæ ñaàu tö 195 trieäu ñoàng, baèng 4,1% möùc ñaàu tö bình quaân cuûa moät doanh nghieäp nhaø nöôùc. 34 Baûng 2.10: Voán ñaàu tö khu vöïc ngoaøi quoác doanh naêm 2001 (Ñôn vò tính: trieäu ñoàng) Toång soá Hôïp taùc xaõ DN tö nhaân Coâng ty TNHH Coâng ty coå phaàn Toång voán ñaàu tö 1.440.357 5.565 118.070 1.259.324 57.398 Voán ñaàu tö bình quaân moät doanh nghieäp 195 24,1 40,7 304,2 503,5 Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TPHCM Loaïi hình coâng ty TNHH coù möùc voán ñaàu tö bình quaân töông ñoái cao trong khu vöïc ngoaøi quoác doanh vôùi möùc ñaàu tö bình quaân laø 304,2 trieäu ñoàng nhöng cuõng chæ baèng 6,4% möùc bình quaân cuûa moät doanh nghieäp nhaø nöôùc. Khoái hôïp taùc xaõ coù möùc voán ñaàu tö thaáp nhaát trong khu vöïc ngoaøi quoác doanh vôùi 24,1 trieäu/HTX. Thöïc teá nhöõng naêm gaàn ñaây, soá doanh nghieäp coù voán söû duïng döôùi 10 tyû ñoàng chieám 94,93% trong toång soá doanh nghieäp. ÔÛ TP.HCM bình quaân voán ñaêng kyù cuûa moät doanh nghieäp tính ñeán thaùng 6.2001 laø 1,2 tæ ñoàng; Bình Döông laø 2,8 tæ ñoàng; Ñoàng Nai 3,2 tæ ñoàng. Coù theå thaáy quy moâ cuûa doanh nghieäp haàu heát laø nhoû, moät soá ít coù quy moâ vöøa, soá coù quy moâ lôùn raát ít. Cuï theå, naêm 2002, soá löôïng DNNVV coù voán döôùi 10 tyû ñoàng vaø treân 5 tyû ñoàng chæ chieám 8,28%, coøn soá löôïng doanh nghieäp coù voán treân 1 tyû nhöng döôùi 5 tyû laø 37,15%, soá doanh nghieäp coù voán döôùi 1 tyû laø 54,57%. (Xem baûng 2.1) Maëc daàu chieám tyû leä lôùn veà soá löôïng, nhöng theo Phoøng thöông maïi vaø coâng nghieäp Vieät Nam, caùc caùc DNNVV chæ chieám khoaûng 20% toång nguoàn voán kinh doanh cuûa taát caû caùc doanh nghieäp. Thaät vaäy, voán luoân luoân laø vaán ñeà lôùn cuûa caùc DNNVV ôû Vieät Nam, coù ñeán 55% soá doanh nghieäp thieáu voán so vôùi nhu caàu thöïc teá ñeå saûn xuaát vaø môû roäng saûn xuaát. Trong naêm 2003, theo baùo caùo hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng taïi TPHCM thì nhu caàu voán cuûa caùc DNNVV caàn qua heä thoáng ngaân haøng taêng ñaùng keå, trong ñoù khu vöïc kinh teá tö nhaân coù möùc taêng nhanh nhaát 225%, kinh teá taäp theå taêng 115,5%, doanh nghieäp nhaø nöôùc taêng 56,3% vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 22,4%. Ngoaøi ra, hieän nay Vieät Nam ñang noã löïc ñeå gia nhaäp toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO), caùc doanh nghòeâp nhoû vaø vöøa ñöùng tröôùc aùp löïc phaûi taêng söùc caïnh tranh ôû thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, caùc DNNVV phaûi töï thaân ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát vaø caûi tieán quaûn lyù ñeå naâng cao chaát löôïng haøng hoaù vaø haï giaù thaønh saûn phaåm. Ñieàu naøy hieän ñang ñaët caùc DNNVV tröôùc nhu caàu voán tín duïng raát lôùn. 35 Hôn nöõa, theo yeâu caàu cuûa chính phuû, töø nay cho ñeán 2010 caùc cô sôû saûn xuaát phaûi di dôøi ra khoûi khu daân cö. Maø haàu heát caùc DNNVV ñeàu naèm trong khu daân cö neân caùc doanh nghieäp naøy ñang raát caàn voán ñeå di dôøi cô sôû saûn xuaát ra ngoaïi thaønh hay vaøo khu coâng nghieäp vaø ñeå xaây döïng cô sôû saûn xuaát môùi. Do vaäy, ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán tín duïng cuûa mình, DNNVV ñang raát caàn ñöôïc söï hoã trôï ñeå coù theå huy ñoäng voán treân thoâng qua caùc keânh tín duïng taøi chính chính thöùc nhaèm ñaùp öùng cho nhu caàu saûn xuaát kinh doanh moät caùch deã daøng, nhanh choùng. Beân caïnh noã löïc cuûa baûn thaân caùc DNNVV, söï hoã trôï veà maët taøi chính töø phía Nhaø nöôùc seõ goùp phaàn raát quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy caùc DNNVV ôû Vieät Nam phaùt trieån. Tuøy theo tính ñaëc thuø rieâng cuûa moãi nöôùc, ngöôøi ta thöôøng aùp duïng caùc chính saùch hoã trôï huy ñoäng voán khaùc nhau ñoái vôùi caùc DNNVV nhaèm giuùp doanh nghieäp taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn voán. 2.4 CAÙC CHÖÔNG TRÌNH HOà TRÔÏ DNNVV Hieän nay ôû Vieät Nam coù raát nhieàu chöông trình hoã trôï daønh cho DNNVV bao goàm hoã trôï veà taøi chính, hoã trôï caùc dòch vuï phaùt trieån kinh doanh, hoã trôï caùc dòch vuï tö vaán, hoã trôï xuùc tieán xuaát nhaäp khaåu, hoã trôï kyõ thuaät. . . ÔÛ ñaây chæ ñeà caäp ñeán caùc chöông trình hoã trôï veà maët taøi chính, nghóa laø caùc nguoàn voán hoã trôï cho DNNVV, goàm coù: 2.4.1 QUYÕ HOà TRÔÏ PHAÙT TRIEÅN: Laø moät toå chöùc taøi chính cuûa nhaø nöôùc Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích cung caáp tín duïng öu ñaõi cho caùc döï aùn vay voán ñaàu tö neáu ñaùp öùng moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh. Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñöôïc quyõ cho vay voán ñöôïc ñònh nghóa trong Nghò ñònh 43/1999/NÑ-CP do Thuû töôùng kyù. Quyõ naøy bao goàm caùc hoaït ñoäng sau: − Cho vay ñaàu tö − Hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö − Baûo laõnh tín duïng ñaàu tö Sau 3 naêm hoaït ñoäng, Quyõ hoã trôï phaùt trieån ñaõ kyù caùc hôïp ñoàng cung caáp tín duïng cho hôn 793 döï aùn, vôùi toång kinh phí khoaûng 5,1 ngaøn tæ ñoàng Vieät Nam (khoaûng 330 trieäu Ñoâ la Myõ). Caùc döï aùn do Quyõ taøi trôï thöôøng laø caùc döï aùn ñaàu tö vaøo caùc maùy moùc hieän ñaïi cho caùc coâng ty trong ngaønh deät may, da giaøy, nuoâi troàng thuûy saûn, vaø thuû coâng myõ ngheä. Quyõ chuû yeáu cung caáp tín duïng cho caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc nhöng cuõng taøi trôï cho moät soá coâng ty tö nhaân trong moät 36 vaøi tröôøng hôïp. Ngoaøi caùc chính saùch hoã trôï cuûa nhaø nöôùc, coù nhieàu toå chöùc quoác teá, caùc quyõ ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ thöïc hieän caùc döï aùn tín duïng trong muïc tieâu hoã trôï söï phaùt trieån DNNVV thoâng qua caùc ngaân haøng thöông maïi. Caùc toå chöùc naøy laø Toå chöùc Hôïp taùc quoác teá Thuî Ñieån (SIDA), RDF – thuoäc Ngaân haøng Theá Giôùi, Ngaân haøng hôïp taùc quoác teá Nhaät Baûn (JBIC), Cô quan Phaùt trieån quoác teá Myõ (USAID). .. sau ñaây laø moät vaøi minh hoaï cuï theå: 2.4.2 QUYÕ PHAÙT TRIEÅN CAÙC DNNVV (SMEDF) Quyõ phaùt trieån caùc DNNVV do Lieân Minh Chaâu Aâu taøi trôï vaø ñöôïc quaûn lyù bôûi Quyõ hoã trôï phaùt trieån. Muïc tieâu cuûa quyõ naøy laø nhaèm cung caáp tín duïng vaø caûi thieän caùc dòch vuï taøi chính cho caùc DNNVV, vaø do ñoù goùp phaàn taïo vieäc laøm vaø laøm taêng thu nhaäp cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc. Hoaït ñoäng cho vay ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc ngaân haøng thöông maïi nhö ngaân haøng coâng thöông (ICB), ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, ngaân haøng AÙ Chaâu (ACB), ngaân haøng ñaàu tö vaø phaùt trieån Vieät nam (BIDV) vaø ngaân haøng haøng haûi. Caùc doanh nghieäp coù theå vay tieàn cuûa quyõ naøy thoâng qua caùc ngaân haøng naøy vôùi laõi suaát thò tröôøng hoaëc vôùi laõi suaát öu ñaõi trong moät soá tröôøng hôïp. 2.4.3 CHÖÔNG TRÌNH TAØI TRÔÏ CHO CAÙC DNNVV CUÛA JBIC Chöông trình naøy do ngaân haøng Hôïp taùc Quoác teá Nhaät Baûn (JBIC- Japan Bank for International Cooperation) taøi trôï voán, vaø ñöôïc ñieàu haønh bôûi Boä Keá Hoaïch Ñaàu tö vaø Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Chöông trình naøy baét ñaàu vaøo thaùng 7 naêm 2002 vaø döï kieán seõ hoaït ñoäng trong 4 naêm röôõi. Muïc tieâu cuûa chöông trình naøy laø cung caáp caùc khoaûn vay trung vaø daøi haïn ñeán caùc DNNVV qua caùc ngaân haøng trung gian goàm: Ngaân haøng coâng thöông, ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån Vieät Nam, ngaân haøng Ñoâng AÙ vaø ngaân haøng AÙ Chaâu. Toång soá ngaân saùch cho chöông trình leân ñeán 4 tyû Yeân (khoaûng 33 trieäu ñoâ la Myõ). Thôøi haïn cho vay vaø caùc ñieàu kieän ñeå ñöôïc vay töø JBIC nhö sau: Taát caû caùc DNNVV coù ít hôïn 300 nhaân vieân vaø voán ñieàu leä khoâng quaù 10 tyû ñoàng Vieät Nam coù theå noäp ñôn xin vay qua caùc ngaân haøng ñöôïc choïn tham gia chöông trình nhö ñaõ neâu treân. Doanh nghieäp ñi vay phaûi coù truï sôû taïi Haø Noäi, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng hoaëc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh Haïn möùc cho vay toái ña laø 20 tyû ñoàng Vieät Nam. Thôøi haïn cho vay coù theå leân ñeán 10 naêm, bao goàm caû thôøi gian aân haïn, vaø vôùi laõi suaát thaáp nhaát maø Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho pheùp. 37 Caáu truùc cho vay cho töøng döï aùn cuï theå laø: JBIC coù theå cho vay toái ña 65% toång chi phí döï aùn, 20% phaûi do caùc ngaân haøng tham gia chöông trình cho vay vaø caùc doanh nghieäp ñi vay caàn phaûi töï boû ra khoaûng 15%. 2.4.4 CHÖÔNG TRÌNH TAÙI HOØA NHAÄP KINH TEÁ CHO NGÖÔØI HOÀI HÖÔNG CUÛA KFW – GIAI ÑOAÏN II: Chöông trình naøy do Kreditanstalt Fur Wiederaufbau (KfW) cuûa Ñöùc taøi trôï. Chöông trình naøy seõ cung caáp tín duïng cho ngaân haøng Coâng thöông (ICB) vaø ngaân haøng naøy seõ cho caùc DNNVV vay vôùi hình thöùc trung vaø daøi haïn vôùi laõi suaát thò tröôøng. Moãi khoaûn cho vay coù theå leân ñeán 100 ngaøn Euro (khoaûng 100 ngaøn Ñoâ la Myõ) vaø coù theå keùo daøi trong 10 naêm. Chuû hoaëc giaùm ñoác cuûa caùc DNNVV ñöôïc nhaän vay voán töø chöông trình naøy khoâng nhaát thieát laø ngöôøi hoài höông. 2.4.5 QUYÕ DOANH NGHIEÄP MEKONG : Baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo thaùng 4 naêm 2002, Quyõ Mekong laø moät quyõ ñaàu tö coù toång soá voán 18,5 trieäu Ñoâ la Myõ. Quyõ nhaèm ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp tö nhaân taïi Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia döôùi hình thöùc coå phaàn. Quyõ thöôøng nhaém vaøo caùc coâng ty saûn xuaát höôùng veà xuaát khaåu vaø coù theå taän duïng nhöõng lôïi theá caïnh tranh cuûa khu vöïc. Quyõ ñaàu tö vaøo caùc coâng ty ñöôïc quaûn lyù toát vaø coù thaønh tích ñaùng keå, nhöng coù nhieàu tieàm naêng ñeå tieáp tuïc phaùt trieån vôùi söï trôï giuùp cuûa Quyõ. Quyõ hoã trôï moät caùch tích cöïc cho caùc coâng ty maø Quyõ ñaàu tö trong giai ñoaïn sau ñaàu tö, nhöng khoâng tröïc tieáp tham gia vaøo coâng vieäc quaûn lyù haøng ngaøy cuûa coâng ty. Caùc khoaûn ñaàu tö cuûa Quyõ Mekong thöôøng töø 500,000 ñeán 1,850,000 Ñoâ la Myõ, vaø Quyõ naøy khoâng ñaàu tö nhieàu hôn 30% coå phaàn cuûa coâng ty maø Quyõ ñaàu tö. 2.4.6 CHÖÔNG TRÌNH PHAÙT TRIEÅN DÖÏ AÙN MEKONG (MPDF) Chöông trình phaùt trieån döï aùn Mekong (MPDF) ñöôïc thaønh laäp naêm 1997 nhaèm hoã trôï phaùt trieån cho caùc DNNVV taïi Vieät Nam, Laøo vaø Campuchia, ñaëc bieät laø hoã trôï cho caùc coâng ty tö nhaân taïi Vieät Nam. 2.4.7 QUYÕ ÑAÀU TÖ MAÏO HIEÅM Hieän nay coù moät soá quyõ ñaàu tö maïo hieåm ñang hoaït ñoäng tích cöïc ôû Vieät Nam vôùi muïc tieâu boû voán ñaàu tö tröïc tieáp vaøo DNNVV. Ñoù laø caùc Quyõ Ñaàu tö doanh nghieäp Vieät Nam (VEIL) ñöôïc quaûn lyù bôûi Coâng ty Dragon Capital, Quyõ Ñaàu tö Meâ Koâng do Mekong Capital quaûn lyù, Indochina Capital, Quyõ Cô hoäi Vieät Nam do VinaCapital quaûn lyù, Quyõ Phan-xi-paêng do Coâng ty Quaûn lyù taøi saûn PXP quaûn lyù, Quyõ Maïo hieåm IDG do Coâng ty IDG quaûn lyù, Quyõ VF1 do 38 Vietfund quaûn lyù vaø Coâng ty Prudential Vietnam. Trong ñoù, Vietfund laøcoâng ty lieân doanh ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp töø Dragon Capital vaø Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Saøi goøn Thöông Tín (Sacombank). Maëc duø moãi quyõ coù moät chieán löôïc vaø lónh vöïc ñaàu tö khaùc nhau, ña soá caùc quyõ ñaàu tö ñeàu chuû tröông boû voán vaøo coâng ty coå phaàn, coâng ty coå phaàn hoùa, coâng ty nieâm yeát. Ví duï nhö Quyõ Ñaàu tö Mekong baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo thaùng 4 naêm 2002, laø moät quyõ ñaàu tö coù toång soá voán 18,5 trieäu Ñoâ la Myõ. Quyõ thöôøng nhaém vaøo caùc coâng ty saûn xuaát höôùng veà xuaát khaåu vaø coù theå taän duïng nhöõng lôïi theá caïnh tranh cuûa khu vöïc. Quyõ ñaàu tö vaøo caùc coâng ty ñöôïc quaûn lyù toát vaø coù thaønh tích ñaùng keå. Coøn quyõ Vietfund thì ñöôïc pheùp huy ñoäng voán töø caùc toå chöùc taøi chính, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc vaø ñaàu tö vaøo caùc loaïi chöùng khoaùn, ñoàng thôøi ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp coå phaàn hoùa. 2.5 THÖÏC TRAÏNG THÒ TRÖÔØNG VOÁN VAØ KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, caùc DNNVV coù theå huy ñoäng voán thoâng qua caùc hình thöùc nhö: tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu, tín duïng thueâ mua, vaø caùc hình thöùc huy ñoäng phi chính thöùc khaùc nhö vay hay möôïn cuûa baïn beø, ngöôøi thaân.. . Tröôùc heát, tham gia TTCK seõ laø moät giaûi phaùp cho caùc doanh nghieäp tieáp caän, huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán trung vaø daøi haïn vôùi chi phí thaáp ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh vaø taêng khaû naêng caïnh tranh. Tuy nhieân theo quy ñònh cuûa Uyû ban chöùng khoaùn nhaø nöôùc thì ñieàu kieän ñeå tham gia nieâm yeát treân TTCK laø doanh nghieäp phaûi coù voán treân 10 tyû ñoàng. Trong khi ñoù caùc doanh nghieäp ñöôïc xem laø vöøa vaø nhoû laø doanh nghieäp coù voán döôùi 10 tyû ñoàng. Môùi ñaây, Nghò ñònh söûa ñoåi Nghò ñònh 64/2002/NÑ-CP ñeà caäp vaán ñeà coå phaàn hoùa gaén lieàn vôùi nieâm yeát ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù voán treân 20 tyû ñoàng. Nhö vaäy coù theå thaáy laø DNNVV ñaõ bò gaït sang moät beân ñoái vôùi keânh huy ñoäng voán naøy. Coøn thò tröôøng phi taäp trung (over-the-counter market) chæ môùi ñöôïc hình thaønh moät caùch töï phaùt, chöa trôû thaønh moät keânh huy ñoäng cho caùc DNNVV. 2.5.1 TIEÁP CAÄN NGUOÀN VOÁN PHI CHÍNH THÖÙC Thöïc teá hieän nay ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán tín duïng cuûa mình, ña soá caùc DNNVV thöôøng phaûi va