Luận văn Nâng cao hiệu quả thẩm định cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LUẬN VĂN Nâng cao hiệu quả thẩm định cho vay DNVVN tại các NHTM trên địa bàn TPHCM  LUẬN VĂN Nâng cao hiệu quả thẩm định cho vay DNVVN tại các NHTM trên địa bàn TPHCM - 1 - LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay ñoái vôùi DNVVN cuûa caùc NHTM voán dó ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng, trong boái caûnh hieän nay laïi caøng ñaëc bieät quan troïng hôn vì neàn kinh teá ñang khoù khaên, daãn ñeán vieäc cho vay seõ ruûi ro cao hôn. Luùc naøy, ñeå coù theå quyeát ñònh taøi trôï voán cho caùc DN ñoøi hoûi vieäc thaåm ñònh hoà sô vay phaûi chaët cheõ, kyõ caøng hôn vaø yeâu caàu ñaùp öùng ñöôïc caùc chæ tieâu cao hôn veà hieäu quaû taøi chính cuûa phöông aùn, naêng löïc, phaùp lyù vaø uy tín cuûa DN. Neáu coâng taùc thaåm ñònh khoâng toát, seõ deã daãn ñeán caùc quyeát ñònh cho vay khoâng hieäu quaû, daãn tôùi khoâng thu hoài ñöôïc voán vay vaø ñieàu naøy khoâng chæ aûnh höôûng xaáu ñeán hoaït ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng ñoù maø coøn aûnh höôûng tôùi moïi maët cuûa neàn kinh teá noùi chung. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn neâu treân, toâi ñaõ choïn ñeà taøi : “Naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM ”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu : Treân cô sôû quy ñònh, noäi dung thaåm ñònh tín duïng khaùch haøng DN, xaây döïng khung phaân tích vaø ñaùnh giaù hoà sô vay, heä thoáng caùc noäi dung thaåm ñònh phuïc vuï cho caùn boä thaåm ñònh taïi ngaân haøng coù chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù caùc hoà sô vay. Ñoàng thôøi, caên cöù vaøo thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay, luaän vaên ñöa ra moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay taïi caùc NHTM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø tình hình thöïc teá cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM VN treân ñòa baøn TP.HCM - Phaïm vi nghieân cöùu : - 2 - Nghieân cöùu moät soá noäi dung cô baûn cuûa hoà sô vay voán, caùc chæ tieâu phaân tích ñònh tính, ñònh löôïng trong thaåm ñònh hoà sô vay voán cuûa NHTM VN taïi TPHCM, khoâng nghieân cöùu Ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø Ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi. Nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN trong caùc NHTM hieän nay. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc NHTM. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu : Luaän vaên ñöôïc nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp moät soá caùc phöông phaùp nghieân cöùu nhö : Phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp ñaùnh giaù; ñoái chieáu vôùi coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. 5. Keát caáu luaän vaên : Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông: - Chöông 1 : Toång quaùt veà thaåm ñònh cho vay DNVVN. - Chöông 2 : Thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. - Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. Do thôøi gian vaø khaû naêng nghieân cöùu cuûa baûn thaân coøn haïn cheá, luaän vaên khoù traùnh khoûi moät soá sô soùt nhaát ñònh. Raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quí thaày coâ, baïn beø, ñoàng thôøi xin ñöôïc traân troïng gôûi ñeán quí thaày, quí coâ lôøi caûm ôn chaân thaønh. - 3 - CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAÙT VEÀ THAÅM ÑÒNH CHO VAY DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ 1.1 Toång quaùt veà DNVVN : 1.1 .1 Theá naøo laø DNVVN : Theo Wikipedia1, DNVVN laø nhöõng DN coù quy moâ nhoû beù veà maët voán, lao ñoäng hay doanh thu. Theo tieâu chí cuûa Nhoùm ngaân haøng theá giôùi, DNVVN coù theå chia thaønh 3 loaïi caên cöù vaøo soá löôïng lao ñoäng, ñoù laø DN sieâu nhoû neáu coù soá löôïng lao ñoäng döôùi 10 ngöôøi, DN nhoû neáu töø 10 ñeán döôùi 50 ngöôøi vaø DN vöøa neáu töø 50 ñeán 300 ngöôøi. Vieäc xaây döïng caùc tieâu chí ñeå phaân ñònh DNVVN coù yù nghóa quan troïng vì qua ñoù, laøm cô sôû theo doõi vaø phaân tích ñöôïc caùc soá lieäu thoáng keâ veà tình hình hoaït ñoäng cuûa DNVVN, laøm neàn taûng cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc vaø tìm ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoã trôï cho loaïi hình doanh nghieäp naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tuy nhieân treân thöïc teá, khoâng coù moät khuoân maãu thoáng nhaát veà tieâu chí cuõng nhö tieâu chuaån giöõa caùc quoác gia, do coù söï khaùc nhau veà trình ñoä vaø ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi ôû töøng nöôùc. Ngay caû trong moãi nöôùc, vieäc phaân loaïi caùc DNVVN giöõa caùc thôøi kyø, caùc ngaønh ngheà, caùc ñòa phöông cuõng coù söï khaùc nhau. Thaäm chí, nhieàu döï aùn taøi trôï cho caùc DNVVN cuõng coù caùc hình thöùc phaân loaïi khaùc nhau, khaùc caû vôùi qui ñònh cuûa Chính phuû. Hieän nay, coù hai nhoùm tieâu chí phoå bieán duøng ñeå phaân loaïi caùc DNVVN: 1 Wikipedia laø baùch khoa toaøn thö noäi dung môû treân internet - 4 - Tieâu chí ñònh tính: tieâu chí naøy döïa treân caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa DNVVN nhö trình ñoä chuyeân moân hoaù, möùc ñoä töï ñoäng hoùa... Öu ñieåm cuûa chæ tieâu naøy laø phaûn aùnh ñuùng thöïc chaát DNVVN nhöng laïi khoù xaùc ñònh chính xaùc treân thöïc teá. Do ñoù, tieâu chí naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå tham khaûo, boå sung cho tieâu chí ñònh löôïng, ít ñöôïc söû duïng laøm caên cöù ñeå phaân loaïi. Tieâu chí ñònh löôïng: thöôøng ñöôïc caên cöù vaøo caùc tieâu thöùc nhö soá löôïng lao ñoäng, voán hay taøi saûn, doanh thu, lôïi nhuaän ñeå phaân loaïi. Tuøy vaøo tình hình thöïc teá maø caùc tieâu thöùc seõ ñöôïc löïa choïn nhö: soá lao ñoäng coù theå laø lao ñoäng trung bình trong danh saùch, lao ñoäng thöïc teá, lao ñoäng thöôøng xuyeân. Voán hay taøi saûn coù theå laø voán hay giaù trò toång taøi saûn, taøi saûn coá ñònh hay giaù trò taøi saûn coøn laïi. Doanh thu coù theå laø doanh thu trong moät naêm, giaù trò gia taêng trong moät naêm. Treân theá giôùi caùc tieâu thöùc ñònh löôïng ñöôïc söû duïng raát ña daïng, soá löôïng tieâu thöùc ñöôïc duøng coù theå laø 1, hoaëc 2 vaø toái ña laø 3. Ña soá caùc quoác gia ñeàu söû duïng tieâu thöùc soá lao ñoäng. Tuy nhieân, vieäc phaân loaïi chæ mang tính töông ñoái, do quaù trình phaân loaïi coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: Trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa moãi quoác gia. Caùc quoác gia caøng phaùt trieån, DN thöôøng coù trình ñoä kyõ thuaät chuyeân moân hoùa cao thì löôïng lao ñoäng coù xu höôùng ít, voán hay giaù trò taøi saûn laïi thöôøng cao hôn caùc DN taïi caùc nöôùc ít phaùt trieån. Tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa ngaønh ngheà, trình ñoä phaùt trieån cuûa DN: coù nhöõng ngaønh thaâm duïng veà voán nhö ñieän töû, vaän taûi trong khi moät soá ngaønh laïi thaâm duïng veà lao ñoäng nhö may maëc, goám xöù... Tính phaân vuøng: do coù söï khaùc bieät giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia nhö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân, giöõa mieàn nuùi haûi ñaûo vaø ñoàng baèng.... - 5 - Muïc ñích cuûa vieäc phaân loaïi: do vieäc phaân loaïi ñeå coù chính saùch hoã trôï veà thueá (chuù troïng vaøo tieâu thöùc lôïi nhuaän) seõ khaùc vôùi vieäc phaân loaïi nhaèm muïc ñích khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä ( chuù troïng tieâu thöùc soá lao ñoäng ), hay laø phuïc vuï cho moät muïc ñích mang tính xaõ hoäi cuûa Chính phuû nhö giaûi quyeát vieäc laøm. Töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá: kinh teá caøng phaùt trieån, caùc tieâu chuaån veà DNVVN cuõng thay ñoåi theo cho phuø hôïp vôùi thöïc teá. Moãi moät yeáu toá ñeàu coù moät yù nghóa, tuøy theo quan ñieåm vaø ñieàu kieän cuï theå maø moãi quoác gia coù moät söï phaân loaïi rieâng. 1.1.2 DNVVN theo tieâu chí phaân loaïi taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi: Baûng 1.1: Caùc tieâu thöùc aùp duïng ñeå xaùc ñònh DNVVN ôû moät soá quoác gia hieän nay. QUOÁC GIA CAÙC TIEÂU THÖÙC AÙP DUÏNG SOÁ LAO ÑOÄNG TOÅNG SOÁ VOÁN TAØI SAÛN DOANH THU UÙC < 500 trong CN & DV CANADA < 500 cho caû CN & DV < 20 trieäu CAD MÓ < 500 MEXICO < 250 < 7 trieäu USD EU < 250 NHAÄT < 300 trong ngaønh khaùc hoaëc < 100 trong baùn buoân hoaëc < 50 trong baùn leû hoaëc < 100 trieäu yeân < 30 trieäu yeân < 10 trieäu yeân - 6 - KOREA < 300 trong cheá taïo, khai thaùc, xaây döïng vaø < 20 trong thöông maïi vaø 0.6 trieäu USD < 0.5 trieäu USD/naêm (neáu baùn leû) vaø < 0.25 trieäu USD/naêm (neáu baùn buoân) HONGKONG < 100 trong DN vaø 50 trong DV PHILIPINE - DN nhoû : 10-99 -DN vöøa: 100 - 199 1.5-15trieäu Peso 15-60 trieäu Peso SINGAPORE < 100 < 500 trieäu SGD MYANMAR < 100 MALAYSIA <150 <25 trieäu Ringit THAILAND - DN nhoû :< 50 - DN vöøa :50-200 < 20 trieäu Bath 20-100 trieäu Bath INDONESIA < 100 CHINA - DN nhoû: 50-100; - DN vöøa : 101-500 - 7 - [Nguoàn: - Saùch taøi chính hoã trôï caùc DNVVN - APEC website me.or g ] Qua soá lieäu baûng treân ta thaáy, ña soá caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu choïn hai tieâu thöùc chuû yeáu laø soá löôïng lao ñoäng vaø löôïng voán saûn xuaát kinh doanh nhö laø hai thöôùc ño chính ñeå phaân bieät qui moâ DNVVN. Ñoä lôùn trong töøng tieâu thöùc cuûa moãi quoác gia cuõng khoâng gioáng nhau, tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän cuï theå vaø ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa töøng nöôùc. 1.1.3 DNVVN taïi Vieät Nam: 1.1.3.1 Tieâu chí xaùc ñònh DNVVN taïi Vieät Nam : Theo Ñieàu 3, Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ-CP veà vieäc trôï giuùp DNVVN ngaøy 23/11/2001 do Thuû töôùng Chính phuû ban haønh, ñaõ ñònh nghóa DNVVN nhö sau: “Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng bình quaân haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi” . Ñaây chính laø cô sôû phaùp lyù chính thöùc hieän nay ñeå ta coù theå tieán haønh phaân loaïi DNVVN. 1.1.3.2 Ñaëc ñieåm caùc DNVVN taïi Vieät Nam : Töø khi Luaät DN coù hieäu löïc thi haønh (01/01/2000) cho tôùi nay thì soá DN noùi chung vaø DNVVN noùi rieâng taêng raát nhanh, cuï theå nhö sau : - 8 - Baûng 1.2 : Soá löôïng DN vaø DNVVN taïi Vieät Nam qua caùc naêm. Ñôn vò : doanh nghieäp 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Thaùng 6/2008 DNVVN theo tieâu chí veà voán (< 10 tyû ) 36.305 44.670 54.216 61.977 79.420 98.232 114.340 307.388 DNVVN theo tieâu chí veà soá lao ñoäng ( <300 lao ñoäng ) 39.897 49.062 59.853 68.687 88.222 109.336 127.600 328.207 Toång soá DN 42.288 51.680 62.908 72.012 91.756 112.950 131.332 349.305 ( Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân DNVVN VN naêm 2008 cuûa Boä KH&ÑT ) Qua thoáng keâ treân cho thaáy, ñeán cuoái naêm 2006 soá DN taïi VN ñaõ taêng 311% so vôùi naêm 2000, DNVVN theo tieâu chí veà voán taêng 315% vaø theo tieâu chí veà soá lao ñoäng laø 320%. Ñoàng thôøi, soá löôïng DNVVN cuõng chieám tyû leä aùp ñaûo trong toång soá DN vôùi 97% ( neáu theo tieâu chí lao ñoäng ) vaø 87% ( theo tieâu chí veà voán). Môùi ñaây, theo soá lieäu baùo caùo cuûa NHNN göûi Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 29/09/2008 thì tính ñeán thaùng 06/2008, ñaõ coù 349.305 DN ñaêng kyù kinh doanh vôùi toång soá voán ñaêng kyù treân 1.389.000 tyû ñoàng, trong ñoù, khoaûng 93,96% DN laø DNVVN ( theo tieâu chí lao ñoäng ), vaø 88% DN laø DNVVN ( theo tieâu chí veà voán). TPHCM tieáp tuïc laø ñòa phöông daãn ñaàu trong caû nöôùc coù soá löôïng DN ñaêng kyù kinh doanh nhieàu nhaát, chieám gaàn 30% toång soá DN ñaêng kyù kinh doanh trong caû nöôùc ñeán cuoái naêm 2007, vôùi 17.313 DN treân toång soá 58.196 DN vaø con - 9 - soá ñoù tieáp tuïc taêng cao trong quyù 1/2009 vôùi 4.050 DN thaønh laäp môùi, baát keå neàn kinh teá ñang trong giai ñoaïn suy thoaùi nhö hieän nay. Vieäc soá löôïng caùc DN ngaøy moät taêng laø moät tín hieäu ñaùng möøng, tuy nhieân beân caïnh ñoù, chaát löôïng cuûa DN vaãn coøn nhieàu haïn cheá, nhieàu DN ra ñôøi nhöng coù khaû naêng caïnh tranh raát thaáp, thaäm chí khoâng theå hoaït ñoäng. Trong boái caûnh VN hoäi nhaäp quoác teá ngaøy moät saâu roäng vaø tình hình kinh teá theá giôùi cuõng nhö VN ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên, DNVVN VN ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc raát lôùn döôùi aùp löïc caïnh tranh cuûa caùc coâng ty, taäp ñoaøn xuyeân quoác gia. Trong khi ñoù, baûn thaân caùc DNVVN cuûa VN hieän nay tuy ñaõ coù nhöõng caûi tieán, ñoåi môùi nhaát ñònh ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình môùi, nhöng vaãn ñang toàn taïi nhöõng haïn cheá voán coù cuûa mình. Caùc haïn cheá ñoù laø : - Haïn cheá veà voán: Voán luoân laø vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc DNVVN nöôùc ta, raát nhieàu doanh nghieäp hieän nay thieáu voán. Maëc duø ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán lôùn veà voán cuûa DNVVN neáu nhö so soá voán ñaêng kyù kinh doanh bình quaân cuûa naêm 2006 laø 7 tyû ñoàng vôùi naêm 2000 laø 962 trieäu ñoàng, nhöng vôùi aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng cao, soá voán ñoù ( neáu thöïc teá DN goùp ñuùng nhö ñaêng kyù ) cuõng khoù coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa ñôn vò. Do thieáu voán, daãn ñeán haøng loaït caùc khoù khaên aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï toàn taïi cuûa DN nhö : khoâng coù ñieàu kieän môû roäng saûn xuaát kinh doanh, phaùt trieån vaø duy trì thò phaàn, khaû naêng ñaàu tö vaøo phöông tieän kyõ thuaät, trang bò, caûi tieán maùy moùc thieát bò hieän ñaïi ñeå naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm bò haïn cheá, khoù thu huùt ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø nhaân söï coù trình ñoä, tay ngheà cao. - 10 - Maëc duø hieän nay caùc DNVVN coù theå khai thaùc vaø huy ñoäng voán töø ba nguoàn chính thöùc laø thò tröôøng chöùng khoaùn, ngaân haøng vaø caùc chöông trình hoã trôï phaùt trieån cuûa Chính phuû töø NSNN nhö Quyõ baûo laõnh tín duïng, Quyõ hoã trôï phaùt trieån, nhöng vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính treân ñeàu gaëp khoù khaên. Quyõ baûo laõnh tín duïng hieän coù 9 quyõ, nhöng chæ hoaït ñoäng coù 3 quyõ, vöøa yeáu laïi vöøa thieáu. Huy ñoäng töø thò tröôøng chöùng khoaùn thì ñoøi hoûi nhieàu ñieàu kieän maø nhieàu DN khoù coù theå ñaùp öùng nhö hoaït ñoäng coù laõi nhieàu naêm lieàn, coù uy tín treân thò tröôøng, baùo caùo taøi chính coù kieåm toaùn, phaûi laø coâng ty coå phaàn ñaïi chuùng coù quy moâ lôùn. Vay voán töø ngaân haøng thì yeâu caàu veà taøi saûn theá chaáp, thuû tuïc röôøm raø, soá tieàn vay vaø thôøi gian vay thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa DN…Ñaëc bieät trong naêm 2008 vöøa qua, caùc DN coøn phaûi höùng chòu möùc laõi suaát cho vay raát cao vaø khoâng phaûi DN naøo cuõng ñöôïc vay do chính saùch thaét chaët tieàn teä cuûa Chính phuû ñeå phuïc vuï muïc tieâu kieàm cheá laïm phaùt. Chính vì vaäy, ñeå coù voán duy trì hoaït ñoäng kinh doanh, caùc DN buoäc phaûi vay möôïn töø keânh taøi chính phi chính thöùc, ñaëc bieät laø töø baïn beø, ngöôøi thaân vaø thaäm chí chaáp nhaän vay tín duïng naëng laõi vôùi laõi suaát raát cao. Theo ñieàu tra cuûa Cuïc Phaùt trieån DNVVN thuoäc Boä Keá hoaïch& Ñaàu tö naêm 2007, chæ coù 32,38% DNVVN coù khaû naêng tieáp caän ñöôïc caùc nguoàn voán cuûa caùc ngaân haøng; 35,24% DN khoù tieáp caän vaø 32,38% DN khoâng tieáp caän ñöôïc. Môùi ñaây nhaát, theo soá lieäu baùo caùo nhanh veà tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc DNVVN 6 thaùng ñaàu naêm 2008 do Vieän Phaùt trieån DN thuoäc VCCI cuõng cho thaáy coù 90,2% DNVVN coù nhu caàu vay voán ngaân haøng, nhöng chæ coù 10,5% DN thoûa maõn ñöôïc 100% nhu caàu. Ñaây laø moät thöïc traïng traùi chieàu khi maø ngaøy caøng nhieàu ngaân haøng chuù troïng hôn trong vieäc cho vay DNVVN, nhöng caùc DNVVN vaãn khoù coù theå tieáp caän ñöôïc voán vay ngaân haøng do caùc haïn cheá voán coù cuûa mình. - 11 - - Trình ñoä lao ñoäng vaø quaûn lyù coøn thaáp : Trình ñoä vaø tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø ñoäi nguõ quaûn lyù trong caùc DNVVN cuõng laø moät trong nhöõng vaán ñeà böùc xuùc hieän nay. Moät nghieân cöùu vaøo thaùng 03/2008 cuûa Boä KH&ÑT ñoái vôùi 63.000 DN treân caû nöôùc cho thaáy 43% chuû DN coù trình ñoä trung hoïc trôû xuoáng, 63% DN khoâng tuyeån duïng ñöôïc ngöôøi taøi, 55% DN gaëp khoù khaên trong vieäc giöõ chaân ngöôøi gioûi. Tình traïng treân laø do nguoàn voán haïn heïp, caùc DNVVN khoù coù theå chieâu moä ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø quaûn lyù gioûi, coù tay ngheà. Löïc löôïng lao ñoäng chuû yeáu laø lao ñoäng phoå thoâng, ít ñöôïc ñaøo taïo tay ngheà vaø thieáu kyõ naêng, ñoàng thôøi cuõng ít ñöôïc chuû doanh nghieäp quan taâm ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaèm naâng cao tay ngheà, trình ñoä cho lao ñoäng trong khi chaát löôïng nguoàn lao ñoäng coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa DN. Baûn thaân caùc laõnh ñaïo cuûa DN cuõng coù trình ñoä raát haïn cheá. Ñoäi nguõ chuû DN, Giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá veà kieán thöùc vaø kyõ naêng quaûn lyù. Soá löôïng DNVVN coù chuû DN, giaùm ñoác gioûi, chuyeân moân cao vaø naêng löïc quaûn lyù toát chöa nhieàu. Moät boä phaän lôùn caùc chuû DN, Giaùm ñoác chöa ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn veà kinh doanh vaø quaûn lyù, coøn thieáu kieán thöùc kinh teá xaõ hoäi vaø kyõ naêng quaûn trò kinh doanh, töø ñoù, daãn ñeán khuynh höôùng phoå bieán laø caùc DN hoaït ñoäng quaûn lyù chuû yeáu treân kinh nghieäm, thieáu taàm nhìn chieán löôïc, thieáu kieán thöùc daãn ñeán kinh doanh deã phaùt sinh ruûi ro. - Kyõ thuaät coâng ngheä coøn laïc haäu : Coâng ngheä laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán naêng suaát, chaát löôïng cuûa saûn phaåm, giuùp caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng. Vôùi vieäc hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu roäng vaøo kinh teá theá giôùi, nhìn chung, trong nhöõng naêm qua caùc DNVVN ôû nöôùc ta ñaõ coù söï ñoåi môùi coâng ngheä ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Tuy nhieân, do - 12 - nguoàn voán taøi chính bò giôùi haïn vaø söï nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa khoa hoïc coâng ngheä coøn haïn cheá, daãn ñeán caùc doanh nghieäp chöa theå töï mình ñoåi môùi cuõng nhö aùp duïng maïnh meõ coâng ngheä, kyõ thuaät tieân tieán. Theo baùo caùo môùi ñaây cuûa Cuïc phaùt trieån DN ( thuoäc Boä KH &ÑT ) thaùng 04/2009 cho thaáy, vaãn coøn 80% soá löôïng DNVVN khoâng coù chieán löôïc ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä, vaø haàu heát caùc DNVVN hieän ñang söû duïng coâng ngheä laïc haäu 3-4 thaäp kyû so vôùi theá giôùi, naêng löïc nghieân cöùu raát haïn cheá, chæ coù 0,1% doanh thu haèng naêm cuûa DN ñöôïc daønh ñeå ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò. Ngoaøi ra, baùo caùo cuõng cho bieát vieäc nhaäp khaåu coâng ngheä haèng naêm cuûa caùc DN laø döôùi 10% toång kim ngaïch nhaäp khaåu, chæ baèng ¼ so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Beân caïnh nguoàn voán ít neân ngaïi ñoåi môùi, nhieàu DN khoâng hieåu coâng ngheä naøo ñaõ coù vaø laøm theá naøo ñeå tieáp caän, aùp duïng coâng ngheä vaøo saûn xuaát do chöa thöïc söï xem yeáu toá coâng ngheä laø yeáu toá caïnh tranh, toàn taïi soáng coøn cuûa DN. - Thieáu thoâng tin thò tröôøng : Moät trong nhöõng yeáu toá laøm cho khaû naêng caïnh tranh cuûa DNVVN bò haïn cheá laø tình traïng thieáu thoâng tin thò tröôøng veà saûn phaåm, thò tröôøng coâng ngheä, maùy moùc thieát bò. Vì vaäy, saûn phaåm laøm ra coù maãu maõ, kieåu daùng khoâng thaät haáp daãn, chaát löôïng haïn cheá, daãn ñeán khoù caïnh tranh do khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø DN khoù coù theå chuû ñoäng thay ñoåi chieán löôïc kinh doanh khi thò tröôøng thay ñoåi. Vieäc thieáu thoâng tin thò tröôøng moät phaàn xuaát phaùt töø baûn thaân DN vaø moät phaàn do chöa nhaän ñöôïc söï hoã trôï tích cöïc töø caùc cô quan chöùc traùch cuûa Chính phuû. - 13 - Ngaøy nay, vieäc naém baét caùc thoâng tin thò tröôøng khoâng chæ döïa vaøo coâng ty tö vaán, nghieân cöùu tìm hieåu thò tröôøng maø coøn coù theå thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc raát ña daïng thoâng qua CNTT. Tuy nhieân, caùc DNVVN taïi nöôùc ta vaãn chöa xem troïng vaø thaät söï khai thaùc heát tính naêng cuûa CNTT trong vieäc tìm hieåu thò tröôøng. Theo khaûo saùt cuûa VCCI naêm 2007, coù khoaûng 23% DN thöøa nhaän coù döôùi 40% nhaân vieân coù kyõ naêng söû duïng nhöõng chöông trình öùng duïng cô baûn trong khi gaàn 63%DN coù döôùi 20% nhaân vieân coù theå söû duïng caùc chöông trình öùng duïng chuyeân duøng hoã trôï kinh doanh. Beân caïnh ñoù, caùc DN chæ daønh 4,8% toång chi tieâu öùng duïng CNTT cho vieäc ñaøo taïo nhaân vieân. Cuõng theo keát quaû khaûo saùt naøy, 24% DN khoâng söû duïng baát cöù moät dòch vuï CNTT naøo, 76% soá DN söû duïng dòch vuï CNTT nhöng chuû yeáu taäp trung vaøo dòch vuï söûa chöõa, baûo trì, laép ñaët vaø ñaëc bieät coù ñeán 96,4% toång soá DN khoâng söû duïng dòch vuï tö vaán. Qua ñoù cho thaáy, moät phaàn do nguoàn voán kinh doanh coù haïn neân vieäc ñaàu tö vaøo coâng taùc tìm hieåu, thaêm doø, naém baét thoâng tin thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc coøn haïn cheá. Beân caïnh ñoù, moät boä phaän DN cuõng chöa xem troïng coâng taùc tìm hieåu thoâng tin thò tröôøng cho duø hoï coù ñuû naêng löïc taøi chính ñeå thöïc hieän vieäc ñoù. Caùc DN chæ quan taâm saûn xuaát nhöõng gì hoï coù theå maø ít quan taâm ñeán nhöõng gì thò tröôøng caàn. Ngoaøi lyù do veà baûn thaân DN, söï hoã trôï veà thoâng tin cuûa Chính phuû ñoái vôùi caùc DNVVN cuõng raát thaáp. Caùc cô quan ban ngaønh vaãn chöa laøm heát vai troø cuûa mình trong vieäc xuùc tieán ñaàu tö, cung caáp thoâng tin thò tröôøng cho DN, ñaëc bieät laø taïi caùc thò tröôøng xuaát khaåu. Coù raát nhieàu tröôøng hôïp saûn phaåm do caùc DN VN laøm ra, coù chaát löôïng toát, ñöôïc thò tröôøng nöôùc ngoaøi chaáp nhaän nhöng vaãn phaûi baùn haøng döôùi thöông hieäu khaùc do khoâng theå xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc - 14 - ngoaøi moät caùch tröïc tieáp. Vì vaäy, khaû naêng naém baét thò tröôøng, xaâm nhaäp vaø môû roäng thò tröôøng ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh cuûa DNVVN laø khoâng cao. 1.1.3.3 Vai troø cuûa DNVVN trong neàn kinh teá Vieät Nam : Maëc duø loaïi hình DNVVN coøn toàn taïi nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, nhöng taàm quan troïng vaø söï ñoùng goùp cuûa DNVVN ñoái vôùi neàn kinh teá VN laø raát lôùn, theå hieän qua moät soá ñieåm sau : - Taïo theâm nhieàu vieäc laøm. Theo thoáng keâ cuûa Hoäi DNVVN VN naêm 2008, caùc DNVVN ñoùng goùp 40% ñeán 50% vieäc laøm môùi haèng naêm cho ngöôøi lao ñoäng. - Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng GDP. Theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, möùc ñoùng goùp cuûa DNVVN haèng naêm khoaûng 40%GDP cuûa caû nöôùc, 33% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp. - Goùp phaàn taêng thu NSNN. Theo coång thoâng tin ñieän töû Chính phuû thaùng 10/2008, rieâng 7 thaùng ñaàu naêm 2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch laø 5.721 tyû ñoàng, bình quaân noäp ngaân saùch laø 48 trieäu ñoàng/DN. Coøn theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch chieám 17,46%. Qua caùc soá lieäu treân cho thaáy DNVVN giuùp thu huùt coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, giaûm tyû leä thaát nghieäp goùp phaàn oån ñònh an sinh xaõ hoäi. Ngoaøi ra, vôùi vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán xaõ hoäi vaøo phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, caùc DNVVN coøn goùp phaàn thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá, gia taêng thu nhaäp quoác daân. 1.1.3.4 Caùc nhu caàu taøi chính caàn vay voán cuûa DNVVN : Vôùi aùp löïc caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, nhu caàu taøi chính cuûa moät DNVVN cuõng ñoøi hoûi gia taêng khoâng ngöøng. Caùc nhu caàu chính veà voán vay cuûa DN bao goàm : - 15 - - Boå sung voán löu ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñaây laø nhöõng nhu caàu caàn vay voán vôùi thôøi gian ngaén haïn ( töø 12 thaùng trôû laïi ), thöôøng ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích boå sung voán kinh doanh nhö : thanh toaùn tieàn haøng, nguyeân vaät lieäu, chi traû löông, thanh toaùn caùc chi phí ñieän nöôùc. - Ñaàu tö voán vaøo caùc döï aùn laøm taêng taøi saûn coá ñònh : nhu caàu vay voán coù thôøi gian trung daøi haïn ( töø moät naêm trôû leân ), thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö xaây döïng vaø môû roäng nhaø xöôûng , mua hoaëc caûi tieán maùy moùc thieát bò. 1.2 Thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM : 1.2.1 Khaùi nieäm coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu töø khi DN coù phaùt sinh nhu caàu caàn vay voán ngaân haøng vaø tieán haønh noäp hoà sô xin vay taïi ngaân haøng. Hoà sô xin vay voán cuûa khaùch haøng laø nhöõng taøi lieäu do khaùch haøng cung caáp, laøm cô sôû cho ngaân haøng xem xeùt thaåm ñònh cho vay. Nhö vaäy, coâng taùc thaåm ñònh cho vay cuûa ngaân haøng thöïc chaát laø thaåm ñònh boä hoà sô xin vay voán do khaùch haøng cung caáp. Treân cô sôû caùc quy ñònh, quy trình cho vay ñaõ ban haønh, ngaân haøng seõ toå chöùc xem xeùt moät caùch khaùch quan, toaøn dieän caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán DN vaø nhu caàu xin vay cuûa DN. Töø ñoù, ngaân haøng coù theå ñöa ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng, cho vay vôùi caùc ñieàu kieän nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo vöøa sinh lôïi vaø phaùt huy hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cho DN, vöøa an toaøn, hieäu quaû cho ngaân haøng vôùi möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát. 1.2.2 Vai troø cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Tín duïng laø hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu mang laïi lôïi nhuaän cho ngaân haøng khi chieám ít nhaát 70% toång lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng, ñaëc bieät laø taïi caùc NHTM VN. Hoaït ñoäng tín duïng coù theå mang laïi lôïi nhuaän raát cao nhöng cuõng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán söï suïp ñoå, phaù saûn cuûa moät ngaân haøng - 16 - do ñaây laø hoaït ñoäng kinh doanh chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro. Vì vaäy, vieäc thaåm ñònh cho vay nhaèm giuùp ngaân haøng ñöa ra caùc quyeát ñònh cho vay ñuùng ñaén, ñuùng ñoái töôïng, vöøa hieäu quaû, vöøa an toaøn, traùnh ruûi ro, thieät haïi cho ngaân haøng khi ñaàu tö voán vaøo nhöõng khaùch haøng thieáu naêng löïc taøi chính, phöông aùn khoâng khaû thi. Ngoaøi ra, do nguoàn voán duøng ñeå cho vay cuûa moãi ngaân haøng laø höõu haïn, trong khi nhu caàu vay voán cuûa neàn kinh teá laø voâ haïn vôùi nhöõng nhu caàu söû duïng voán vay vaø hieäu quaû kinh doanh khaùc nhau. Do ñoù, thaåm ñònh cho vay coøn nhaèm muïc ñích laø taäp trung voán ñaàu tö vaøo nhöõng nôi an toaøn, hôïp phaùp vaø hieäu quaû nhaát, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng phaùt trieån maø NHTM ñoù ñaõ ñaët ra. 1.2.3 Caùc noäi dung thaåm ñònh cho vay: Vieäc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu khi CBTD tieáp nhaän hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng. Coâng taùc thaåm ñònh bao goàm caùc böôùc sau : 1.2.3.1 Ñaùnh giaù caùc nguoàn thoâng tin theo hoà sô : Khi khaùch haøng göûi hoà sô vay voán cho ngaân haøng, CBTD seõ tieán haønh ñaùnh giaù möùc ñoä ñaày ñuû, thieáu xoùt cuõng nhö nhöõng yeáu toá cô baûn coù lieân quan ñeán hoà sô nhö hoà sô phaùp nhaân, phöông aùn vay voán, taøi saûn baûo ñaûm ñeå yeâu caàu khaùch haøng boå sung. 1.2.3.2 Thu thaäp thoâng tin coù lieân quan ñeán hoà sô vay khaùch haøng : Döïa treân hoà sô vay voán hoaøn chænh maø khaùch haøng ñaõ göûi, CBTD tieán haønh thu thaäp, toång hôïp caùc thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho quaù trình thaåm ñònh khaùch haøng. Trong tröôøng hôïp hoà sô vay voán khaùch haøng chöa theå cung caáp ñaày ñuû caùc thoâng tin caàn thieát, CBTD coù theå söû duïng caùc keânh thoâng tin sau ñeå khai thaùc : - 17 - - Thoâng tin töø caùc nhaø cung caáp haøng hoùa, thieát bò, nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, dòch vuï, caùc nhaø tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn, qua ñoù coù theå ñaùnh giaù tình hình thò tröôøng ñaàu vaøo, ñaàu ra. - Thoâng tin töø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo, maïng, ñaøi.., töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, quaûn lyù doanh nghieäp. - Thoâng tin ñöôïc tìm hieåu qua caùc baùo caùo, nghieân cöùu, hoäi thaûo, chuyeân ñeà. - Thoâng tin töø caùc phöông aùn, döï aùn töông töï. 1.2.3.3 Kieåm tra, xöû lyù thoâng tin: Sau khi ñaõ thu thaäp ñaày ñuû caùc thoâng tin, ñeå vieäc thaåm ñònh chính xaùc, hieäu quaû, ñoøi hoûi CBTD phaûi traûi qua quaù trình saøng loïc thoâng tin ñeå ñaûm baûo caùc thoâng tin coù ñöôïc laø ñaùng tin caäy. Vieäc kieåm tra thoâng tin ñöôïc döïa vaøo caùc nguoàn sau : - Hoà sô vay voán tröôùc ñaây ( neáu coù ) vaø hieän taïi cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng. - Trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN ( CIC ). - Thaêm doø, ñoái chieáu vôùi caùc baïn haøng, ñoái taùc laøm aên nhö caùc nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu, thieát bò, dòch vuï cuõng nhö caùc khaùch haøng tieâu thuï saûn phaåm ñaàu ra cuûa doanh nghieäp. - Caùc cô quan quaûn lyù tröïc tieáp khaùch haøng xin vay nhö Sôû KH&ÑT.... 1.2.3.4 Thaåm ñònh phaùp lyù, quy moâ toå chöùc cuûa DN : Laø vieäc thaåm ñònh möùc ñoä hôïp leä, hôïp phaùp veà phaùp lyù cuõng nhö quy moâ toå chöùc cuûa DN, qua caùc noäi dung : - Khaùch haøng vay voán coù truï sôû taïi ñòa baøn nôi ngaân haøng ñoùng truï sôû hay khoâng vì moät soá ngaân haøng neáu cho vay ngoaøi ñòa baøn phaûi xin pheùp hoäi sôû nhö Vietinbank. - 18 - - Khaùch haøng vay voán coù naêng löïc phaùp luaät daân söï hay khoâng ñeå traùnh tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng coøn hoaït ñoäng, bò phaù saûn. - Tö caùch phaùp lyù cuûa ngöôøi ñaïi dieän khaùch haøng vay voán trong giao dòch vôùi ngaân haøng: coù ñaày ñuû, hôïp phaùp khoâng. - Ñieàu leä, quy cheá toå chöùc, quy cheá quaûn lyù taøi chính cuûa khaùch haøng vay voán coù theå hieän roõ veà phöông thöùc toå chöùc, quaûn trò , ñieàu haønh, quaûn lyù taøi chính. - Giaáy pheùp ñaàu tö, chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, giaáy pheùp haønh ngheà coù coøn hieäu löïc trong thôøi haïn cho vay. - Neáu khaùch haøng vay voán laø coâng ty con vaø laø ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc, phaûi xem xeùt coù giaáy uûy quyeàn vay voán cuûa phaùp nhaân tröïc tieáp hay khoâng, coøn hieäu löïc hay ñaõ heát, noäi dung uyû quyeàn nhö theá naøo. - Ñaùnh giaù moâ hình toå chöùc, löïc löôïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp : laø vieäc xem xeùt quy moâ hoaït ñoäng cuûa DN ra sao, soá löôïng, trình ñoä, vaø tay ngheà cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng ôû möùc ñoä naøo cuõng nhö caùc chính saùch ñoái xöû vôùi löïc löôïng lao ñoäng coù phuø hôïp hay khoâng. - Trình ñoä hoïc vaán cuûa ban laõnh ñaïo, trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä: laø vieäc xem xeùt trình ñoä hoïc vaán, kinh nghieäm cuûa caùc nhaân söï chuû choát trong doanh nghieäp cuõng nhö möùc ñoä ñaàu tö vaøo coâng taùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån veà doanh soá vaø thieát bò, phaùt trieån caùc saûn phaåm môùi, kieåu daùng, maãu maõ, hôïp taùc coâng ngheä, trình ñoä coâng ngheä cuûa ñoái thuû caïnh tranh. 1.2.3.5 Thaåm ñònh tình hình hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN : Laø vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN trong quaù khöù, hieän nay vaø döï ñoaùn tieàm naêng phaùt trieån trong töông lai. Tröôøng hôïp qua thaåm ñònh nhaän thaáy khaùch haøng ñang hoaït ñoäng xaáu, thieáu oån ñònh hoaëc coù xu - 19 - höôùng gaëp khoù khaên trong töông lai, caàn coù quyeát ñònh ñuùng ñaén ñeå haïn cheá ruûi ro. Vieäc thaåm ñònh döïa vaøo caùc noäi dung : - Saûn phaåm thieát yeáu cuûa doanh nghieäp vaø thò phaàn cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng. Thò phaàn cuûa saûn phaåm coøn trieån voïng seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng phaùt trieån cuûa DN. - Maïng löôùi phaân phoái saûn phaåm : maïng löôùi caøng roäng, khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm caøng lôùn. - Khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm : phuï thuoäc vaøo chaát löôïng vaø caùc ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu treân thò tröôøng. Chaát löôïng caøng toát, ñoái thuû caïnh tranh ít, seõ taïo nhieàu öu theá veà caïnh tranh cho DN. - Chính saùch baùn haøng : coù linh hoaït vaø caïnh tranh hay khoâng. - Öu theá cuûa DN khi ñaøm phaùn vôùi caùc ñoái taùc lôùn : DN coù phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc chieán löôïc trong vieäc cung caáp ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa saûn phaåm hay khoâng. - Möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch vó moâ ñeán hoaït ñoäng cuûa ñôn vò : caàn xem xeùt möùc ñoä taùc ñoäng laø nhieàu hay ít, theo chieàu höôùng coù lôïi hay baát lôïi cho DN. Caùc thoâng tin phuïc vuï cho vieäc thaåm ñònh caùc noäi dung treân ñöôïc laáy töø caùc nguoàn : noäi boä khaùch haøng xin vay, töø internet, töø baùo chí, caùc chuû tröông phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc hay cô quan chuû quaûn, töø caùc baùo caùo ngaønh… 1.2.3.6 Thaåm ñònh tình hình taøi chính cuûa DN : Vieäc thaåm ñònh nhaèm xaùc ñònh tình traïng naêng löïc taøi chính cuûa DN, thoâng qua caùc nhoùm chæ tieâu chính nhö sau : – Chæ tieâu veà thanh toaùn : - 20 - Heä soá thanh toaùn ngaén haïn : Heä soá naøy cho bieát khaû naêng thanh toaùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn baèng caùc taøi saûn löu ñoäng cuûa DN. Tyû leä naøy ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc treân 1 laàn laø an toaøn. Heä soá thanh toaùn nhanh : Heä soá naøy ñaùnh giaù khaû naêng saün saøng thanh toaùn nôï ngaén haïn cao hôn so vôùi heä soá thanh toaùn ngaén haïn, vôùi möùc ñoä an toaøn ñöôïc ñaùnh giaù laù treân 0,5 laàn. Khaû naêng thanh toaùn laõi vay : Heä soá naøy cho bieát möùc ñoä lôïi nhuaän tröôùc khi traû laõi vay ñaûm baûo khaû naêng traû laõi haèng naêm. Möùc an toaøn toái thieåu cho heä soá naøy laø 2 laàn. Khaû naêng hoaøn traû nôï vay : + Tröôøng hôïp vay ngaén haïn : = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + chi phí traû laõi vay Nôï goác vay ngaén haïn + Chi phí traû laõi vay + Tröôøng hôïp vay trung daøi haïn : = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + khaáu hao cô baûn + chi phí traû laõi vay Nôï goác vay trung daøi haïn + Chi phí traû laõi vay = Taøi saûn ngaén haïn Nôï ngaén haïn = Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn + Ñaàu tö TC ngaén haïn + phaûi thu ngaén haïn Nôï ngaén haïn = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + Chi phí traû laõi vay Chi phí traû laõi vay - 21 - Heä soá naøy ñaùnh giaù khaû naêng DN traû nôï goác vaø laõi vay töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao cô baûn ( ñoái vôùi nôï vay trung daøi haïn ).Chæ soá caøng cao, khaû naêng traû nôï goác vaø laõi caøng cao neân coù möùc an toaøn toái thieåu laø 1 laàn. - Chæ tieâu oån ñònh : Heä soá nôï treân voán chuû sôû höõu: Heä soá caøng thaáp, caøng ñöôïc ngaân haøng ñaùnh giaù cao do aùp löïc traû nôï thaáp. Heä soá töï taøi trôï : = Voán chuû sôû höõu Toång nguoàn voán Heä soá naøy cao theå hieän naêng löïc töï chuû taøi chính cuûa DN cao. - Chæ tieâu veà söùc taêng tröôûng : Tyû leä taêng tröôûng doanh thu (%) : Tyû leä naøy caàn döông, caøng cao caøng toát, cho thaáy taêng tröôûng doanh thu cuûa DN caøng cao. Tyû leä taêng tröôûng lôïi nhuaän kinh doanh (%) : = Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh kyø hieän taïi Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh kyø tröôùc -1 Tyû leä naøy caàn laø soá döông, caøng cao caøng toát, cho thaáy möùc ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN caøng cao. = Nôï phaûi traû Voán chuû sôû höõu = Doanh thu thuaàn kyø hieän taïi Doanh thu thuaàn kyø tröôùc -1 - 22 - - Chæ tieâu veà tính hieäu quaû hoaït ñoäng : Heä soá voøng quay toång taøi saûn ( Soá laàn/naêm) : = Doanh thu thuaàn Toång taøi saûn bình quaân Heä soá naøy cho bieát toång taøi saûn ñöôïc chuyeån ñoåi bao nhieâu laàn thaønh doanh thu trong moät naêm. Tyû leä thaáp theå hieän taøi saûn ñang ñöôïc söû duïng khoâng hieäu quaû. Chu kyø haøng toàn kho : = Haøng toàn kho bình quaân Giaù voán haøng baùn x 360 Tyû soá naøy theå hieän hieäu quaû cuûa DN trong vieäc quaûn lyù haøng toàn kho. Tuøy töøng thôøi kyø cuï theå hoaït ñoäng cuûa DN maø tyû leä naøy daøi hay ngaén ñöôïc ñaùnh giaù laø hôïp lyù hay khoâng. Thôøi gian thu hoài coâng nôï ( Kyø thu tieàn bình quaân ) = Giaù trò caùc khoaûn phaûi thu thöông maïi bình quaân Doanh thu thuaàn x 360 Thôøi gian thanh toùan coâng nôï phaûi traû : = Giaù trò caùc khoaûn phaûi traû thöông maïi bình quaân Gía voán haøng baùn x 360 Thôøi gian thu hoài coâng nôï vaø thanh toaùn coâng nôï luoân tieàm aån tính hai maët. Caùc chæ tieâu naøy coù theå toát neáu khaùch haøng coù lôïi theá trong ñaøm phaùn vôùi ñoái taùc neân ñöôïc chaäm traû tieàn haøng ñaàu vaøo ( thôøi gian thu hoài coâng nôï daøi ) vaø ñaàu ra ñöôïc thanh toaùn nhanh choùng ( thôøi gian thu hoài coâng nôï nhanh ). Tuy nhieân, cuõng coù theå laø bieåu hieän xaáu trong tröôøng hôïp khaùch haøng coù khaû naêng taøi chính yeáu neân chính saùch baùn haøng khoâng ñöôïc linh hoaït ( phaûi thu tieàn nhanh ) hoaëc phaûi traû coâng nôï keùo daøi. - 23 - Voøng quay tieàn: = Chu kyø haøng toàn kho + Kyø thu tieàn bình quaân – Thôøi gian thanh toaùn coâng nôï phaûi traû . Chæ tieâu naøy cho bieát soá ngaøy DN caàn tieàn ñeå taøi trôï cho caùc khoaûn phaûi thu vaø haøng toàn kho, sau khi xem xeùt ñeán thôøi gian chieám duïng voán khi mua haøng. Ñaây laø chæ tieâu coù yù nghóa vôùi ngaân haøng trong vieäc xaùc ñònh thôøi haïn traû nôï khi thaåm ñònh cho vay boå sung voán löu ñoäng. Chæ tieâu naøy caøng nhoû caøng toát. - Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôøi : Tyû suaát lôïi nhuaän goäp: = Lôïi nhuaän goäp töø baùn haøng Doanh thu Tyû soá naøy caøng cao caøng toát , cho thaáy DN ñang hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tyû suaát sinh lôøi cuûa taøi saûn (ROA): = Lôïi nhuaän sau thueá Toång taøi saûn bình quaân Heä soá naøy cho bieát moät ñoàng taøi saûn taïo ra bao nhieâu ñoàng lôïi nhuaän roøng, neân heä soá caøng cao cho thaáy khaû naêng khai thaùc taøi saûn cuûa DN laø hieäu quaû. Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu (ROE): = Lôïi nhuaän sau thueá Voán chuû sôû höõu bình quaân ROE laø moät phöông trình theå hieän moái quan heä vaø taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá heä soá laõi roøng, voøng quay taøi saûn vaø ñoøn baåy taøi chính, qua ñoù, cho thaáy ñöôïc caùch maø DN söû duïng ñeå laøm taêng suaát sinh lôøi. ( ROE = Heä soá laõi roøng x Soá voøng quay taøi saûn x Heä soá ñoøn baåy taøi chính). - 24 - Ñaùnh giaù ROE theá naøo laø toát coøn phuï thuoäc vaøo caùch maø DN söû duïng ñeå ñaït ñöôïc noù vì neáu söû duïng ñoøn baåy taøi chính cao ñeå naâng cao ROE thì möùc ñoä ruûi ro seõ cao, döôùi giaùc ñoä ngaân haøng, coù theå chæ chaáp nhaän ROE thaáp hôn laïi an toaøn. 1.2.3.7 Thaåm ñònh phöông aùn vay voán Thaåm ñònh phöông aùn, döï aùn vay voán cuûa DN ñeå xem xeùt tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa döï aùn, khaû naêng traû nôï cuõng nhö nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Treân cô sôû ñoù, ngaân haøng coù theå quyeát ñònh neân cho vay hay khoâng vaø neáu cho vay thì soá tieàn cho vay, thôøi gian cho vay, tieán ñoä giaûi ngaân, möùc thu nôï theá naøo laø hôïp lyù, nhaèm ñaûm baûo khaùch haøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû, haïn cheá ruûi ro cho ngaân haøng. Ñeå thaåm ñònh phöông aùn vay, ngaân haøng caàn tìm hieåu caùc thoâng tin nhö giaù caû, tình hình cung caàu treân thò tröôøng ñoái vôùi caùc yeáu toá ñaàu vaøo, ñaàu ra saûn phaåm cuûa phöông aùn, cuõng nhö caùc kinh nghieäm, naêng löïc trieån khai döï aùn, khaû naêng quaûn lyù vaø thöïc hieän cuûa chuû döï aùn. 1.2.3.8 Thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp Taøi saûn theá chaáp laø phöông tieän cuoái cuøng ñaûm baûo cho quyeàn lôïi cuûa ngaân haøng neáu ruûi ro xaûy ra, vì vaäy, thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp coù vai troø quan troïng. Noäi dung thaåm ñònh bao goàm : - Thaåm ñònh tính phaùp lyù giaáy tôø TSBÑ : ñaùnh giaù möùc ñoä ñaày ñuû, hôïp phaùp, hôïp leä cuûa caùc loaïi giaáy tôø TSBÑ. - Tình traïng sôû höõu, tranh chaáp, quy hoaïch : nhaèm ñaûm baûo khaùch haøng ñuùng laø chuû sôû höõu hôïp phaùp cuûa taøi saûn vaø taøi saûn theá chaáp hieän khoâng bò tranh chaáp, quy hoaïch giaûi toûa. - Taøi saûn coù ñöôïc pheùp giao dòch : vôùi caùc taøi saûn chuyeân duïng, caàn thaåm ñònh xem taøi saûn ñoù coù bò haïn cheá hay caám giao dòch khoâng, hoaëc trong tröôøng hôïp giao dòch, phaûi keøm theo caùc ñieàu kieän gì. - 25 - - Taøi saûn phaûi mua baûo hieåm : cần xaùc ñònh roõ TSBÑ coù thuoäc loaïi phaûi mua baûo hieåm hay khoâng, phaûi mua baûo hieåm loaïi gì ( toaøn phaàn hay moät phaàn ). - Tính thanh khoaûn cuûa TSTC : laø vieäc ñaùnh giaù taøi saûn coù deã thanh lyù khi caàn, vôùi möùc giaù maø ngaân haøng chaáp nhaän hay khoâng. - Giaù trò taøi saûn : döïa treân caùc quy ñònh veà nhaän TSTC cuûa ngaân haøng vaø vieäc thaåm ñònh thöïc teá taøi saûn, CB thaåm ñònh xaùc ñònh giaù trò taøi saûn, laøm cô sôû ñeå xeùt duyeät cho vay. Vieäc thaåm ñònh TSBÑ ñöôïc tieán haønh treân cô sôû caùc thoâng tin sau : - Caùc giaáy tôø, taøi lieäu do ñôn vò cung caáp. - Khaûo saùt thöïc teá. - Caùc cô quan coù thaåm quyeàn caáp caùc loaïi giaáy tôø lieân quan tôùi TSBÑ. - Caùc nguoàn khaùc : nhö coâng an , toaø aùn, uyû ban, haøng xoùm, baùo chí... 1.2.3.9 Chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng khaùch haøng - Khaùi nieäm : Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng laø quy trình ñaùnh giaù khaû naêng thöïc hieän caùc nghóa vuï taøi chính cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng nhö traû laõi vaø voán vay khi ñeán haïn, nhaèm xaùc ñònh ruûi ro trong hoaït ñoäng caáp tín duïng cuûa ngaân haøng. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng thay ñoåi theo töøng khaùch haøng, ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua quaù trình ñaùnh giaù baèng thang ñieåm, döïa vaøo caùc thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính coù saün cuûa khaùch haøng taïi thôøi ñieåm chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng. - Muïc ñích : Vieäc chaám ñieåm vaø xeáp haïng khaùch haøng nhaèm muïc ñích : - 26 - - Ra quyeát ñònh caáp tín duïng : laø cô sôû ñeå xaùc ñònh haïn möùc tín duïng cuûa moät khaùch haøng, soá tieàn cho vay, thôøi haïn, möùc laõi suaát, bieän phaùp baûo ñaûm cho khoaûn vay. - Giaùm saùt vaø ñaùnh giaù khaùch haøng : aùp duïng ñoái vôùi caùc khaùch haøng ñang coøn dö nôï taïi ngaân haøng, giuùp ngaân haøng phaùt hieän sôùm caùc daáu hieäu xaáu veà chaát löôïng khoaûn vay ñeå coù nhöõng bieän phaùp ñoái phoù kòp thôøi. - Giuùp ngaân haøng xaây döïng chieán löôïc thu huùt khaùch haøng ít ruûi ro hôn. - Öôùc löôïng möùc ñoä ruûi ro, laøm cô sôû trích laäp döï phoøng ruûi ro. 1.2.3.10 Thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp ñoái vôùi khoaûn vay Laø vieäc taùi thaåm ñònh khoaûn vay moät caùch ñoäc laäp, ñöôïc thöïc hieän bôûi moät boä phaän chuyeân traùch khoâng thuoäc caùc thaønh vieân ñaõ tham gia thaåm ñònh tín duïng laàn ñaàu. Boä phaän naøy coù traùch nhieäm tieán haønh raø soaùt, thaåm ñònh laïi toaøn boä caùc coâng vieäc maø boä phaän tín duïng tröôùc ñoù ñaõ thöïc hieän goàm : thaåm ñònh khaùch haøng, thaåm ñònh phöông aùn vay voán, thaåm ñònh taøi saûn baûo ñaûm, raø soaùt vieäc chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng, sau ñoù, ñeà xuaát yù kieán ñoäc laäp veà khoaûn vay treân ñeå laõnh ñaïo cho vay xem xeùt quyeát ñònh. Do coâng taùc thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp laøm keùo daøi theâm thôøi gian xem xeùt moùn vay neân tuøy theo ñaëc ñieåm, quy ñònh cuûa moãi ngaân haøng, maø moùn vay ñoù phaûi thoâng qua thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp hay khoâng, nhöng thoâng thöôøng, ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp sau : - Khaùch haøng laàn ñaàu tieân quan heä vay voán. - Ñoä lôùn vaø tính phöùc taïp cuûa khoaûn vay. - Caùc tröôøng hôïp phaûi trình qua Hoäi ñoàng tín duïng cuûa Chi nhaùnh. - Ngöôøi coù thaåm quyeàn quyeát ñònh cho vay yeâu caàu. - 27 - KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Trong Chöông 1, luaän vaên ñaõ giôùi thieäu toång quan veà DNVVN bao goàm caùc tieâu chí xaùc ñònh DNVVN taïi moät soá quoác gia vaø Vieät Nam. Taïi Vieät Nam, maëc duø coøn gaëp nhieàu haïn cheá nhö voán ít, trình ñoä lao ñoäng vaø quaûn lyù chöa cao, kyõ thuaät coâng ngheä laïc haäu, thieáu thoâng tin thò tröôøng nhöng DNVVN ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá caû veà soá löôïng laãn möùc ñoä chi phoái. Trong boái caûnh nhö vaäy, caùc NHTM luoân xem troïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay caùc DNVVN vôùi muïc tieâu vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu vay voán cuûa khaùch haøng, vöøa ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn cho hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ngoaøi ra, chöông naøy cuõng giôùi thieäu caùc böôùc thaåm ñònh khi tieáp nhaän moät hoà sô vay voán cuûa DNVVN, bao goàm : ñaùnh giaù thoâng tin theo hoà sô, thu thaäp thoâng tin vaø xöû lyù thoâng tin, thaåm ñònh phaùp lyù, quy moâ DN, thaåm ñònh tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò , thaåm ñònh taøi chính DN, thaåm ñònh phöông aùn vay voán, thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp, chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng khaùch haøng, thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp. - 28 - CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC THAÅM ÑÒNH CHO VAY DNVVN TAÏI CAÙC NHTM TREÂN ÑÒA BAØN TPHCM 2.1 Boái caûnh vaø tình hình thöïc teá taùc ñoäng ñeán coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN : 2.1.1 Tình hình kinh teá theá giôùi vaø VN trong thôøi gian qua : Kinh teá Theá giôùi ñang traûi qua moät giai ñoaïn cöïc kyø khoù khaên vaø ñöôïc ñaùnh giaù laø nghieâm troïng chöa töøng coù trong voøng 80 naêm laïi ñaây, keå töø sau cuoäc ñaïi khuûng hoaûng 1929-1933. Khôûi nguoàn laø khuûng hoaûng taøi chính taïi Myõ töø thaùng 07/2007 vaø ñaõ nhanh choùng lan sang caùc nöôùc Chaâu Aâu khaùc vôùi haøng loaït söï suïp ñoå vaø xaùo troän cuûa caùc ñònh cheá taøi chính lôùn nhö Lehman Brothers ( phaù saûn ), Merrill Lynch, Bear Stearns ( baùn cho JP Morgan Chase), AIG, Northern,Fortis (quoác höõu hoùa).. Töø söï khuûng hoaûng cuûa heä thoáng taøi chính ñaõ daãn ñeán caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi neàn kinh teá theá giôùi khieán GDP ôû haàu heát caùc nöôùc vaø toaøn caàu giaûm suùt, tyû leä thaát nghieäp gia taêng ñaùng baùo ñoäng, taêng tröôûng thöông maïi vaø xuaát khaåu cuõng giaûm ñaùng keå. Cuï theå, theo baùo caùo cuûa IMF thaùng 01/2009, taêng tröôûng GDP toaøn caàu, cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi ñaõ giaûm töông öùng töø 5,2%; 2,7% vaø 8,3% naêm 2007 xuoáng coøn 3,4%; 1%; vaø 6,3% naêm 2008; taêng tröôûng thöông maïi theá giôùi giaûm töø 7,2% naêm 2007 coøn 4,1% naêm 2008; xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi töø 5,9% vaø 9,6% naêm 2007 giaûm coøn 3,1% vaø 5,6% naêm 2008. - 29 - Maëc duø nhieàu quoác gia treân theá giôùi ñaõ ñöa ra caùc giaûi phaùp, caùc goùi chính saùch choáng ñôõ suy thoaùi raát quy moâ nhöng caùc döï baùo cuûa caùc toå chöùc quoác teá vaøo thaùng 3/2009 veà taêng tröôûng kinh teá theá giôùi naêm 2009 vaãn raát aûm ñaïm, cuï theå : Baûng 2.1 : Döï baùo taêng tröôûng kinh teá theá giôùi cuûa Ngaân haøng theá giôùi vaø IMF. Teân Quoác gia- Khu vöïc Ngaân haøng Theá Giôùi IMF Theá giôùi - 1,7 - 0,5% ñeán -1% Caùc neàn KT phaùt trieån - 2,9 - - OECD - 3, 0 - 3,1% - Myõ - 2,4 - 2,5% - Nhaät Baûn -5,3 - 5,7% Caùc neàn KT ñang phaùt trieån 2,1 - - Trung quoác 6,5 - ( Nguoàn : Caùc baùo caùo chính thöùc cuûa NH theá giôùi vaø IMF thaùng 03/2009 ) Trong boái caûnh tình hình kinh teá theá giôùi ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên nhaát trong voøng maáy chuïc naêm qua thì Vieät Nam, vôùi möùc ñoä hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu roäng vôùi kinh teá theá giôùi, cuõng khoâng theå thoaùt khoûi khuûng hoaûng treân. Bieåu hieän qua vieäc neàn kinh teá rôi vaøo laïm phaùt cao töø cuoái naêm 2007 vaø naêm 2008 maø ñænh ñieåm laø cuoäc gia taêng laõi suaát raát khoác lieät vaøo giöõa naêm 2008, ñeán cuoái naêm 2008 vaø ñaàu naêm 2009, neàn kinh teá laïi chuyeån sang suy giaûm. Nhöõng baát oån ñoù ñaõ gaây cho neàn kinh teá VN gaëp raát nhieàu khoù khaên, cuï theå : - Xuaát khaåu giaûm lieân tuïc töø thaùng 10/2008 vaø ôû möùc thaáp nhaát vaøo thaùng 01/2009, giaûm 24,27% so vôùi cuøng kyø naêm 2008 vaø giaûm 18,6% so vôùi thaùng 12/2008. - Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp giaûm lieân tuïc baét ñaàu töø cuoái quyù 3 vaø möùc giaûm thaáp nhaát vaøo thaùng 1/2009, giaûm 4,4% so vôùi cuøng kyø naêm 2008 vaø 8,6% so vôùi thaùng tröôùc ñoù. - 30 - - Löôïng kieàu hoái, voán ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp nöôùc ngoaøi ñeàu giaûm, aûnh höôûng ñeán caùn caân thanh toaùn toång theå duø nhaäp sieâu cuõng giaûm maïnh. Trong quyù 1/2009, FDI ñaêng kyù ñaït 6 tyû USD, giaûm 40% so vôùi cuøng kyø naêm 2008. - Du lòch giaûm, löôïng khaùch nöôùc ngoaøi ñeán Vieät Nam giaûm 16,1% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù khaùch du lòch giaûm 18,9%. - Tình traïng maát vieäc laøm taêng leân, ñaëc bieät taïi caùc DNVVN. Theo thoâng tin töø thaùng 02/2009 cuûa Boä Lao ñoäng Thöông binh xaõ hoäi thì ít nhaát coù khoaûng 40.000 lao ñoäng maát vieäc laøm. - Taêng tröôûng GDP cuûa VN trong naêm 2008 laø 6,2%, thaáp hôn muïc tieâu ñaõ ñöôïc ñieàu chænh laø 7%, vaø taêng tröôûng Quyù 1/2009 tieáp tuïc chæ ñaït 3,1%. Vôùi tình hình khoù khaên nhö treân thì Vieät Nam cuõng ñaõ ñöa ra goùi kích thích kinh teá khoaûng 6 tyû USD duøng ñeå hoã trôï laõi suaát vay voán löu ñoäng ( vaø môùi nhaát laø taêng cöôøng theâm hoã trôï laõi suaát aùp duïng cho ñaàu tö môùi ñoái vôùi trung daøi haïn), taêng ñaàu tö coâng, mieãn giaûm caùc loaïi thueá cho DN, taêng cöôøng caùc chính saùch an sinh xaõ hoäi. Taát caû caùc giaûi phaùp treân ñang ñöôïc Chính phuû trieån khai, caàn coù thôøi gian ñeå coù theå phaùt huy taùc duïng. Tuy nhieân, caùc toå chöùc taøi chính quoác teá cuõng ñaõ ñöa ra caùc döï baùo veà taêng tröôûng kinh teá VN naêm 2009 nhö sau: - 31 - Baûng 2.2 : Döï baùo taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam naêm 2009 cuûa caùc toå chöùc taøi chính quoác teá. Teân toå chöùc Möùc taêng tröôûng cuûa VN (%) WB 5,5% Phoøng thöông maïi vaø coâng nghieäp Chaâu AÂu 4,3% IMF ( thaùng 03/2009 ) 4,8% ADB ( thaùng 02/2009 ) 4,5% CitiGroup ( thaùng 03/2009 ) 4,3% DeutscheBank ( thaùng 12/2008 ) 4% ANZ ( thaùng 01/2009 ) 5%-5,5% Chính phuû Vieät Nam ( thaùng 4/2009) Khoaûng 5% ( Nguoàn : Taùc giaû toång hôïp soá lieäu töø caùc toå chöùc treân ) Nhö vaäy coù theå thaáy, tình hình kinh teá VN ñöôïc döï baùo vaãn coøn chöùa ñöïng yeáu toá ruûi ro, baát oån trong thôøi gian saép tôùi, do ñoù, seõ coøn aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc DNVVN nöôùc ta. 2.1.2 Tình hình phaùt trieån heä thoáng NHTM treân ñòa baøn TP.HCM : Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngaønh ngaân haøng ñaõ coù raát nhieàu bieán ñoåi. Vôùi chuû tröông côûi môû, khuyeán khích söï caïnh tranh vaø phaùt trieån trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng, haøng loaït caùc NHTM môùi ñöôïc thaønh laäp, chöa keå söï môû roäng quy moâ cuûa caùc NH tröôùc ñoù vaø söï tham gia cuûa caùc Chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi, ngaân haøng lieân doanh ñaõ laøm cho söï caïnh tranh trong lónh vöïc ngaân haøng ngaøy caøng khoác lieät. Theo taøi lieäu baùo caùo cuûa NHNN Chi nhaùnh TPHCM thaùng 01/2008 veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thì hieän nay treân ñòa baøn TP.HCM, coù toång coäng 917 ñôn vò giao dòch, trong ñoù, coù 01 ñôn vò giao dòch laø NHNN Chi nhaùnh TPHCM, 16 ñôn vò giao dòch laø caùc TCTD phi NH, 900 ñôn vò giao dòch coøn laïi laø caùc NHTM, cuï theå nhö sau : - 32 - Baûng 2.3 : Heä thoáng caùc loaïi hình NHTM ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn TPHCM. Loaïi hình Hoäi sôû SGD-CN PGD - ÑGD Toång coäng 1/ NHTM Nhaø nöôùc - 115 215 330 2/NHTM coå phaàn 18 189 308 515 3/CN NH nöôùc ngoaøi 27 4/NH lieân doanh 3 3 2 8 5/Quyõ tín duïng 17 1 2 20 Toång coäng 900 ( Nguoàn : Baùo caùo cuûa NHNN Chi nhaùnh TPHCM naêm 2008 ) 2.1.3 Xu höôùng phaùt trieån cuûa loaïi hình DNVVN: Töø sau khi nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN cho ñeán nay, chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn luoân ñöôïc thöïc hieän moät caùch nhaát quaùn, Nhaø nöôùc ñaõ khoâng ngöøng ñaåy nhanh toác ñoä coå phaàn hoùa, töøng böôùc xoùa boû daàn vai troø quaûn lyù kinh teá cuûa caùc sôû ngaønh chuû quaûn, caûi tieán moâ hình hoaït ñoäng cuûa toång coâng ty, chuyeån doanh nghieäp nhaø nöôùc sang caùc doanh nghieäp höõu haïn moät thaønh vieân. Qua ñoù, ta thaáy trong quaûn lyù kinh teá, Nhaø nöôùc chuû yeáu giöõ vai troø chæ ñaïo, hoã trôï hôn laø vai troø ra leänh vaø kieåm soaùt, töø ñoù taïo saân chôi bình ñaúng cho taát caû moïi thaønh phaàn kinh teá, phaùt huy moïi nguoàn löïc, ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Vôùi söï thay ñoåi chính saùch nhö treân cuøng vôùi ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa VN, soá löôïng DNVVN luoân taêng tröôûng khoâng ngöøng vaø chieám tyû troïng raát cao trong toång soá DN, daãn ñeán vai troø vaø söï ñoùng goùp cuûa loaïi hình DN naøy ñoái vôùi neàn kinh teá nöôùc ta laø raát quan troïng. Vì vaäy, söï phaùt trieån cuûa DNVVN luoân ñöôïc Chính phuû quan taâm, vaø ñaõ ñöôïc theå hieän roõ qua Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû soá 236/2006/QÑ-TTg ngaøy 23/10/2006 veà pheâ duyeät keá hoaïch phaùt trieån DNVVN 5 naêm ( 2006-2010 ). Theo ñoù, muïc tieâu toång quaùt laø “ ñaåy nhanh toác ñoä - 33 - phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh, naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia, caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa ñoùng goùp ngaøy caøng cao vaøo taêng tröôûng cho neàn kinh teá “, keøm theo laø haøng loaït caùc giaûi phaùp nhaèm kích thích söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa loaïi hình DN naøy nhö : caûi caùch haønh chính, taïo moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng, caûi caùch chính saùch thueá, hoã trôï voán, kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kieán thöùc cho DN. Vì theá, caùc DNVVN seõ coøn tieáp tuïc phaùt trieån maïnh vaø giöõ vai troø khoâng theå thieáu trong söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá VN trong töông lai. Vôùi boái caûnh vaø tình hình thöïc teá nhö treân, ñaõ coù söï taùc ñoäng vaø laøm thay ñoåi raát lôùn ñeán coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM, theå hieän ôû caùc ñieåm : - Neàn kinh teá nöôùc ta ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên, aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc DN, ñaëc bieät laø caùc DNVVN. Tuy nhieân, loaïi hình DN naøy vôùi ñònh höôùng phaùt trieån maø VN ñaõ ñeà ra, seõ vaãn laø loaïi hình DN chieám ña soá trong neàn kinh teá neân cuõng ñoàng thôøi laø ñoái töôïng phuïc vuï chính cuûa caùc ngaân haøng. - Khoái löôïng caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch NHTM ñöôïc phaùt trieån daøy ñaëc daãn ñeán caïnh tranh giöõa caùc NHTM ngaøy moät khoác lieät, trong khi löôïng DN hoaït ñoäng toát, coù hieäu quaû thì giôùi haïn, ñaëc bieät trong thôøi ñieåm khoù khaên nhö hieän nay. Vì vaäy, döôùi söùc eùp töø caïnh tranh giöõa caùc NHTM vôùi nhau, ñeå tieáp tuïc phaùt trieån, môû roäng vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa mình, caùc NHTM khoâng coù caùch gì khaùc hôn laø phaûi khoâng ngöøng taêng tröôûng cho vay DNVVN maø vaãn phaûi ñaûm baûo an toaøn ngay caû khi neàn kinh teá ñang traûi qua giai ñoaïn cöïc kyø khoù khaên, aån chöùa nhieàu ruûi ro. - 34 - Ñieàu naøy ñaët ra cho caùc NHTM phaûi khoâng ngöøng chuù troïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay, vöøa ñaûm baûo nhanh choùng giaûi quyeát cho vay ñeå thu huùt khaùch haøng toát, taêng tröôûng dö nôï, vöøa coù theå haïn cheá ruûi ro, traùnh cho vay caùc khaùch haøng coù naêng löïc taøi chính yeáu keùm. 2.2 Thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM : 2.2.1 Tình hình cho vay DNVVN : TP.HCM laø moät thaønh phoá naêng ñoäng vaø laø moät trong nhöõng ñòa phöông coù soá löôïng DNVVN chieám tyû leä cao nhaát nöôùc. Theo Baùo caùo cuûa Cuïc Thoáng keâ TPHCM naêm 2007, soá löôïng DNVVN taïi TPHCM chieám 28% toång soá DNVVN cuûa caû nöôùc. Vì vaäy, taùc giaû xin laáy caùc soá lieäu thöïc traïng veà tín duïng DNVVN treân caû nöôùc laøm cô sôû xem xeùt vaø phaân tích do haïn cheá trong vieäc thu thaäp soá lieäu veà cho vay DNVVN treân ñòa baøn TPHCM. Ñoái töôïng cho vay laø DNVVN taïi caùc NHTM hieän nay khoâng ngöøng taêng qua caùc naêm, caû veà doanh soá laãn dö nôï cho vay, nhieàu NHTM Coå phaàn coù tyû leä cho vay DNVVN chieám treân 70% toång dö nôï, moät soá Chi nhaùnh cuûa NHTM Nhaø nöôùc coù dö nôï cho vay DNVVN ñaït treân 95%. Theo Baùo caùo cuûa Vuï Tín duïng _ NHNN ngaøy 29/09/2008 veà tình hình vay, traû nôï tín duïng cuûa caùc DNVVN thì toång soá DN ñang coøn quan heä tín duïng vôùi ngaân haøng laø 163.673 DN ( chieám treân 50% soá DNVVN ) vôùi toång nguoàn voán kinh doanh laø 482.092 tyû ñoàng; trong ñoù voán töï coù chieám tyû troïng laø 36,25%, voán vay ngaân haøng chieám tyû troïng 45,31%, coøn laïi voán khaùc chieám 18,44%. Voán töï coù bình quaân moät DN ñeán 31/07/2008 laø 1,33 tyû ñoàng, voán vay ngaân haøng bình quaân laø 1,79 tyû ñoàng. - 35 - Cuõng theo Baùo caùo treân, tình hình doanh soá, dö nôï cho vay cuûa caùc NHTM ñoái vôùi DNVVN ñeán 31/07/2008 nhö sau : Baûng 2.4: Tình hình doanh soá, dö nôï cho vay caùc DNVVN taïi caùc NHTM Loaïi hình NHTM Doanh soá cho vay ( tyû ñoàng ) Tyû leä ( % ) 1/ NHTM Nhaø nöôùc 141.816 49 2/NHTM Coå phaàn 139.837 48 3/NH lieân doanh,Chi Nhaùnh NH nöôùc ngoaøi 7.446 3 Toång coäng 289.099 100 Loaïi hình NHTM Dö nôï cho vay ( tyû ñoàng ) Tyû leä ( % ) 1/ NHTM Nhaø nöôùc 170.481 57 2/NHTM Coå phaàn 120.936 40 3/NH lieân doanh,Chi Nhaùnh NH nöôùc ngoaøi 8.053 3 Toång coäng 299.470 100 ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Qua baûng treân ta thaáy, doanh soá cho vay cuûa caùc NHTM ñoái vôùi DNVVN laø 289.099 tyû ñoàng, trong ñoù, khoái NHTM Nhaø nöôùc laø 141.816 tyû ñoàng, khoái NHTM coå phaàn laø 139.837 tyû ñoàng, vaø khoái NH lieân doanh, chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi laø 7.446 tyû ñoàng. Tyû leä cho vay caùc DNVVN taïi caùc NHTM ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau ñaây : - 36 - Bieåu ñoà 2.1 : Tyû leä % doanh soá cho vay DNVVN taïi caùc NHTM TYÛ LEÄ % DOANH SOÁ CHO VAY DNVVN 49% 48% 3% 1 / N H T M Q uo ác do a n h 2 /N H T M C o å p h a àn 3 /N H lie ân do a n h ,C h i N h a ùn h N H n ö ô ùc n g o a øi ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Qua bieåu ñoà, ta thaáy tyû leä ( % ) doanh soá cho vay DNVVN cuûa khoái NHTM Nhaø nöôùc vaø khoái NHTM Coå phaàn chieám tyû leä ña soá so vôùi Ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, vôùi caùc tyû leä laàn löôït laø : 49%, 48% vaø 3%. Dö nôï cho vay DNVVN ñeán 31/07/2008 cuûa caùc NHTM ñaït 299.470 tyû ñoàng, chieám 27,3% toång dö nôï cho vay neàn kinh teá, taêng 16,65% so vôùi 31/12/2007 vaø taêng 70,5% so vôùi 31/12/2006. Trong ñoù, cho vay ngaén haïn chieám 73,05%, cho vay daøi haïn chieám 26,95%. Dö nôï trong lónh vöïc noâng nghieäp chieám 5,1%, lónh vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng chieám 38,51%, lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï chieám 56,39% treân toång dö nôï. Caùc NHTM Nhaø nöôùc ñi ñaàu trong cho vay caùc DNVVN, ñaït dö nôï 170.481 tyû ñoàng, chieám tyû troïng 57% toång dö nôï, tieáp ñeán laø caùc NHTM coå phaàn vôùi dö nôï ñaït 120.936 tyû ñoàng, chieám 40% toång dö nôï, caùc NH lieân doanh vaø chi - 37 - nhaùnh NH nöôùc ngoaøi ñaït dö nôï 8.053 tyû ñoàng, chieám 3%, ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau : Bieåu ñoà 2.2 : Tyû leä % dö nôï cho vay DNVVN taïi caùc NHTM TYÛ LEÄ % DÖ NÔÏ CHO VAY DNVVN 57% 40% 3% 1 / N H T M Q uo ác do a n h 2 /N H T M C o å p h a àn 3 /N H lie ân do a n h ,C h i N h a ùn h N H n ö ô ùc n g o a øi ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Ngoaøi ra, cuõng theo baùo caùo cuûa Vuï tín duïng NHNN, ñeán 31/07/2008, tyû leä nôï xaáu cuûa toaøn heä thoáng NHTM laø 3,64% ( soá tuyeät ñoái laø 10.886 tyû ñoàng ), taêng 1% so vôùi naêm 2007 vaø giaûm 0,19% so vôùi naêm 2006. Trong ñoù, nôï coù khaû naêng maát voán ( nôï nhoùm 5 ) laø 4.064 tyû ñoàng, chieám 37,3% toång nôï xaáu cuûa caùc TCTD. Ngoaøi ra, khoái NHTM Nhaø nöôùc coù tyû leä nôï xaáu cao nhaát trong toaøn heä thoáng vôùi 4,59% toång dö nôï, NHTM Coå phaàn laø 2,44% vaø ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø 1,45% toång dö nôï. Qua soá lieäu baùo caùo töø caùc NHTM cuõng cho thaáy, trong soá caùc DNVVN hieän ñang quan heä tín duïng coù 23%DN ñang hoaït ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû, 73,2% DN hoaït ñoäng trung bình, 3,8%DN ñang gaëp khoù khaên trong ñoù coù 1,42%DN coù khaû naêng maát voán. - 38 - Thöïc teá cho thaáy, vôùi tình hình khoù khaên vaø nhieàu bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá nhö hieän nay, khaû naêng phaù saûn cuûa caùc DNVVN vaãn coù theå cao, do ñoù, coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN ñöôïc ñaëc bieät quan taâm, nhaèm traùnh nhöõng ruûi ro tín duïng aûnh höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng chung cuûa ngaân haøng. 2.2.2 Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN cuûa NHTM treân ñòa baøn TPHCM : Vôùi söï phaùt trieån ngaøy caøng cao cuûa khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä, cuõng nhö ñaùp öùng yeâu caàu naâng cao naêng löïc caïnh tranh, vöøa taêng tröôûng tín duïng vöøa ñaûm baûo haïn cheá ruûi ro tín duïng ñeán möùc thaáp nhaát, caùc NHTM ñaõ khoâng ngöøng hoaøn thieän, caûi tieán quy trình, quy ñònh cho vay ñeå coâng taùc thaåm ñònh ngaøy moät chaát löôïng hôn, hieäu quaû hôn, theå hieän ôû caùc maët sau : 2.2.2.1 Khaû naêng thu thaäp thoâng tin veà khaùch haøng ñöôïc caûi thieän : Khoa hoïc kyõ thuaät vaø CNTT ngaøy moät phaùt trieån hieän ñaïi, beân caïnh vieäc thu thaäp thoâng tin töø caùc keânh truyeàn thoáng nhö qua caùc moái quan heä, qua baùo ñaøi..thì vieäc thu thaäp thoâng tin khaùch haøng töø Internet trôû neân phoå bieán vaø thuaän lôïi, cuï theå laø qua Trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN ( CIC ) vaø caùc website cuûa caùc cô quan ban ngaønh, DN coù lieân quan. Neáu nhö tröôùc ñaây CIC chæ môùi cung caáp moät soá thoâng tin thoâ vaø chöa tieán haønh phaân tích thoâng tin cuõng nhö ñaùnh giaù, xeáp loaïi DN thì ñeán nay, CIC cuõng ñaõ daàn naâng cao ñöôïc chaát löôïng cung caáp thoâng tin, vôùi vieäc khaéc phuïc tình traïng cung caáp thoâng tin thoâ maø thay vaøo ñoù laø nhöõng thoâng tin ñaõ qua phaân tích, xöû lyù, keát hôïp vôùi vieäc ñaùnh giaù xeáp loaïi DN. Thoâng qua caùc caûi thieän ñoù cuûa CIC, caùc ngaân haøng ñaõ coù ñöôïc moät keânh quan troïng ñeå ñaùnh giaù, thaåm ñònh khaùch haøng chính xaùc hôn veà naêng löïc taøi chính, taøi saûn theá chaáp, tình hình vay voán ngaân haøng vaø ñaëc bieät laø möùc ñoä uy tín - 39 - cuûa khaùch haøng trong quan heä tín duïng vôùi ngaân haøng. Töø ñoù, giuùp cho ngaân haøng coù cô sôû ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö ñuùng ñaén, haïn cheá ruûi ro. Vôùi söï phaùt trieån ngaøy caøng cao cuûa coâng ngheä thoâng tin, caùc cô quan ban ngaønh, caùc coâng ty cuõng ñaõ daàn xaây döïng vaø hoaøn chænh caùc website, cung caáp nhieàu thoâng tin boå ích, maø qua ñoù ngaân haøng coù theå tham khaûo, thu thaäp phuïc vuï cho coâng taùc thaåm ñònh cuûa mình. 2.2.2.2 Quy trình thaåm ñònh hoà sô vay voán ñöôïc xaây döïng khaù chi tieát taïi haàu heát caùc ngaân haøng : Nhu caàu thaåm ñònh cho vay ñaëc bieät ñoái vôùi caùc DNVVN ngaøy moät nhieàu, phöùc taïp vaø ña daïng, ñoøi hoûi khaû naêng thaåm ñònh cuûa CBTD phaûi toát, thoâng thaïo, nhanh choùng vaø coù heä thoáng, vöøa ñaûm baûo ñaùp öùng nhanh nhu caàu vay cuûa khaùch haøng, vöøa haïn cheá toái ña ruûi ro xaûy ra. Do vaäy, caùc NHTM ngaøy moät coi troïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay vaø haàu heát ngaân haøng ñeàu ñaõ xaây döïng quy trình thaåm ñònh khaù chi tieát, tæ mæ nhaèm höôùng daãn cho caùn boä naém baét ñöôïc caùc noäi dung caàn thaåm ñònh khi tieáp nhaän moät hoà sô vay voán. Ñaây laø moät böôùc tieán lôùn trong coâng taùc thaåm ñònh hoà sô vay. Qua ñoù, CBTD coù theå heä thoáng hoùa caùc noäi dung caàn thaåm ñònh, khoâng boû xoùt caùc vaán ñeà quan troïng coù lieân quan ñeán hoà sô vay vaø ñaëc bieät toát ñoái vôùi caùc CBTD môùi, giuùp hoï traùnh sai soùt, bôõ ngôõ trong giai ñoaïn ñaàu taùc nghieäp. Ngoaøi ra, ñaây cuõng laø cô sôû taøi lieäu ñeå xem xeùt, ñaùnh giaù möùc ñoä tuaân thuû nghieäp vuï cuûa CBTD, töø ñoù, coù theå ngaên chaën vaø quy traùch nhieäm caù nhaân ñoái vôùi nhöõng haønh ñoäng tieâu cöïc, laøm phöông haïi ñeán lôïi ích cuûa ngaân haøng. - 40 - 2.2.3 Nhöõng haïn cheá trong coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM : Beân caïnh caùc keát quaû ñaït ñöôïc trong hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi DNVVN, vaãn coøn nhöõng haïn cheá nhaát ñònh ñang toàn taïi trong coâng taùc thaåm ñònh cho vay taïi caùc NHTM, vì vaäy, tình traïng nôï xaáu vaãn tieáp dieãn vaø coù xu höôùng taêng leân, ñaëc bieät trong giai ñoaïn kinh teá khoù khaên nhö hieän nay. 2.2.3.1 Haïn cheá veà naêng löïc, chuyeân moân, ñaïo ñöùc cuûa ñoäi nguõ nhaân löïc laøm coâng taùc tín duïng : Boä phaän tín duïng cuûa NHTM coù vai troø cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng do ñaây laø boä phaän mang laïi nhieàu lôïi nhuaän ñoàng thôøi cuõng laø nhieàu ruûi ro nhaát cho NHTM. Caùc ñeà xuaát, quyeát ñònh cuûa boä phaän naøy coù theå mang laïi lôïi nhuaän raát lôùn cho ngaân haøng nhöng cuõng coù theå gaây ra nhöõng thieät haïi, thaäm chí laø suïp ñoå ngaân haøng. Tuy nhieân, chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ nhaân löïc laøm coâng taùc tín duïng taïi caùc NHTM vaãn coøn nhieàu baát caäp. Löïc löôïng CB treû coøn non kinh nghieäm trong khi moät boä phaän CB laâu naêm thì lô laø, ít trau doài chuyeân moân nghieäp vuï daãn ñeán chaát löôïng thaåm ñònh cho vay bò aûnh höôûng. Ngoaøi ra, vaán ñeà ñaïo ñöùc, tinh thaàn traùch nhieäm trong coâng vieäc cuûa ñoäi nguõ caùn boä laøm coâng taùc cho vay cuõng coøn haïn cheá, chöa ñuû cao ñeå vöôït qua caùc caùm doã, caïm baãy maø boä phaän naøy chöùa ñöïng. 2.2.3.2 Haïn cheá veà thoâng tin phuïc vuï cho thaåm ñònh hoà sô vay voán Duø ñaõ coù nhieàu tieán boä veà khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä thoâng tin ngaøy moät phaùt trieån nhöng nhìn chung, VN vaãn laø moät nöôùc laïc haäu veà thoâng tin, nguoàn cung caáp thoâng tin chöa ñaày ñuû, coøn ngheøo naøn, keùm phaùt trieån so vôùi theá giôùi. Thieáu thoâng tin, caùc soá lieäu ñieàu tra, thoáng keâ veà caùc hoaït ñoäng saûn xuaát - 41 - kinh doanh, dòch vuï, nghieân cöùu khoa hoïc..ñaõ haïn cheá cô hoäi ñeå caùc DNVVN coù theå tieáp caän, naém baét thò tröôøng. Ñoái vôùi caùc NHTM, cuõng gaây khoù khaên khoâng keùm khi phaûi maát nhieàu thôøi gian ñeå thaåm ñònh hoà sô vay vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh tín duïng ñuùng ñaén, vì khoù naém baét kòp thôøi söï thay ñoåi veà thoâng tin thò tröôøng trong nöôùc laãn caùc thoâng tin thöông maïi quoác teá, thoâng tin veà tình hình lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa DN cuõng nhö caùc ñoái taùc laøm aên coù lieân quan. 2.2.3.3 Cô cheá quaûn lyù, quy trình vaø chính saùch cho vay coøn baát caäp: Maëc duø nhieàu NHTM treân ñòa baøn TPHCM hieän nay ñaõ coá gaéng xaây döïng vaø khoâng ngöøng hoaøn thieän cô cheá, chính saùch tín duïng nhaèm haïn cheá ruûi ro chuû quan khi thaåm ñònh cho vay, nhöng ít nhieàu vaãn toàn taïi söï thieáu ñoàng boä, coøn keõ hôû vaø chöa kòp thôøi caäp nhaät vôùi söï thay ñoåi trong chính saùch cuûa nhaø nöôùc, nhöõng bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá. Ñaây seõ laø cô sôû phaùt sinh ruûi ro tieàm aån cho hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi cuõng laø moâi tröôøng raát toát ñeå moät boä phaän caùn boä cho vay vaø khaùch haøng lôïi duïng ñeå truïc lôïi caù nhaân, gaây thieät haïi cho ngaân haøng. 2.2.3.4 Haïn cheá trong thaåm ñònh naêng löïc ñieàu haønh, quaûn lyù khaùch haøng : Naêng löïc ñieàu haønh, quaûn lyù cuûa khaùch haøng laø moät yeáu toá quan troïng, quyeát ñònh nhieàu ñeán söï thaønh baïi cuûa moät DN bôûi leõ neáu ñieàu haønh, quaûn lyù toát thì seõ laø ñoäng löïc giuùp DN vöôït qua khoù khaên, ngaøy moät phaùt trieån beàn vöõng, coøn neáu khoâng, DN duø coù ñang hoaït ñoäng toát nhöng nguy cô tieàm aån ruûi ro laø khoâng nhoû, ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn caïnh tranh khoác lieät nhö hieän nay, ñeå giöõ ñöôïc nhöõng nhaân söï toát, coù naêng löïc, ñoøi hoûi khaû naêng ñieàu haønh, quaûn lyù toát cuûa caùc nhaø quaûn trò DN. - 42 - Tuy nhieân, vieäc thaåm ñònh yeáu toá treân taïi caùc NHTM cuõng coøn nhieàu haïn cheá do thieáu caùc nguoàn thoâng tin hoã trôï vaø vieäc thaåm ñònh coøn mang tính sô saøi, hình thöùc. 2.2.3.5 Haïn cheá trong phaân tích tình hình taøi chính cuûa DN : Vieäc phaân tích taøi chính cuûa DN hieän nay laø khoâng khoù vì caùc NHTM ñeàu coù chöông trình vi tính hoùa giuùp CBTD coù theå phaân tích nhanh, chính xaùc tình hình taøi chính DN khi nhaäp soá lieäu vaøo. Tuy nhieân, coâng taùc treân chæ coù yù nghóa neáu nhö caùc soá lieäu maø ñôn vò cung caáp cho ngaân haøng laø ñaùng tin caäy, chuaån xaùc. Trong khi ñoù, khaû naêng cung caáp ñaày ñuû, chính xaùc, ñaùng tin caäy caùc soá lieäu baùo caùo cuûa DN coøn keùm, daãn ñeán vieäc ñaùnh giaù tình hình taøi chính DN cuûa ngaân haøng khoâng ñaït hieäu quaû cao. 2.2.3.6 Haïn cheá trong phaân tích phöông aùn saûn xuaát kinh doanh : Vieäc thaåm ñònh phöông aùn cho vay laø raát quan troïng, giuùp ngaân haøng coù theå nhaän bieát vaø taøi trôï voán cho nhöõng phöông aùn toát, khaû thi, ñoàng thôøi haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Tuy nhieân, vieäc thaåm ñònh phöông aùn vay voán cuûa DNVVN thöïc teá coøn nhieàu haïn cheá do khaùch haøng keùm naêng löïc trong vieäc laäp döï aùn, vaø tö töôûng chöa xem troïng coâng taùc thaåm ñònh phöông aùn vay voán cuûa ngaân haøng. 2.2.3.7 Haïn cheá trong vieäc thaåm ñònh taøi saûn baûo ñaûm : Taøi saûn theá chaáp ñöôïc xem laø phöông tieän baûo veä cuoái cuøng cho quyeàn lôïi cuûa ngaân haøng trong tröôøng hôïp khaùch haøng kinh doanh khoâng hieäu quaû, maát khaû naêng thanh toaùn cho ngaân haøng. Do ñoù, vieäc nhaän vaø thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp sao cho ñaûm baûo an toaøn vôùi ngaân haøng, vöøa khoâng gaây thieät thoøi cho DN coù yù nghóa quan troïng. - 43 - Tuy nhieân, vieäc thöïc hieän coâng taùc naøy taïi caùc NHTM thöïc teá coøn nhieàu baát caäp do caùc haïn cheá xuaát phaùt töø baûn thaân ngaân haøng vaø bôûi cô cheá, chính saùch, quy ñònh phaùp lyù thieáu oån ñònh cuûa nhaø nöôùc, söï thieáu hôïp taùc cuûa caùc cô quan ban ngaønh coù lieân quan. 2.2.3.8 Coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN chöa phaùt huy hieäu quaû: Chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN laø moät coâng taùc raát quan troïng, laø coâng cuï höõu hieäu giuùp caûnh baùo, phaùt hieän sôùm vaø kieåm soaùt caùc ruûi ro töø khaùch haøng, töø ñoù giuùp ngaân haøng coù theå ñöa ra caùc quyeát ñònh töø choái hoaëc xem xeùt cho vay keøm giaûi phaùp, höôùng xöû lyù cho vay ñoái vôùi khaùch haøng nhaèm haïn cheá ruûi ro, traùnh thieät haïi cho ngaân haøng. Vôùi yù nghóa ñoù, heä thoáng chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN ñaõ ñöôïc xaây döïng taïi haàu heát caùc NHTM döïa treân caùc tieâu chí ñaùnh giaù ñònh tính ( thoâng qua BCTC cuûa khaùch haøng ) vaø ñònh löôïng ( döïa treân caùc thoâng tin phi taøi chính maø NH thu thaäp ñöôïc). Tuy nhieân, coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN taïi nhieàu ngaân haøng coøn haïn cheá, daãn ñeán keát quaû chaám ñieåm chöa phaûn aùnh heát möùc ñoä ruûi ro khi cho vay khaùch haøng. Nhieàu tröôøng hôïp khaùch haøng ñöôïc xeáp haïng tín duïng cao, coù uy tín nhöng thöïc teá laïi chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro vaø ngöôïc laïi, xeáp haïng tín duïng thaáp, thuoäc nhoùm ruûi ro cao nhöng thöïc teá laïi an toaøn. 2.2.4 Nguyeân nhaân nhöõng haïn cheá trong coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN Ngoaøi caùc lyù do khaùch quan xuaát phaùt töø tình hình kinh teá vó moâ coøn nhieàu bieán ñoäng, ngoaøi taàm kieåm soaùt, döï ñoaùn cuûa con ngöôøi, caùc lyù do chuû quan, nhöôïc ñieåm noäi taïi cuûa baûn thaân caùc NHTM cuõng goùp phaàn ñaùng keå daãn ñeán vieäc thaåm ñònh cho vay chöa ñaït hieäu quaû cao nhö mong muoán. - 44 - 2.2.4.1 Nguyeân nhaân daãn ñeán chaát löôïng nguoàn nhaân löïc coøn haïn cheá : - Trình ñoä chuyeân moân, kinh nghieäm cuûa ñoäi nguõ CB coøn baát caäp. Hieän nay, tuy ñaïi boä phaän CBTD taïi caùc ngaân haøng ñeàu ñaõ ñöôïc ñaøo taïo töø caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng chuyeân ngaønh, nhöng kieán thöùc chuyeân moân, ñaëc bieät laø khaû naêng öùng duïng vaøo coâng taùc thaåm ñònh cho vay coøn haïn cheá, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc CBTD treû. Thöïc teá taïi caùc NHTM hieän nay, löïc löôïng CBTD treû, ñaëc bieät laø caùc sinh vieân môùi ra tröôøng thöôøng chieám tyû leä cao. Beân caïnh öu ñieåm laø söùc treû, loøng nhieät huyeát, ñöôïc ñaøo taïo cô baûn, löïc löôïng naøy cuõng boäc loä nhöõng yeáu ñieåm raát lôùn laø söï thieáu nhaïy beùn, tinh teá, nhaïy caûm, kinh nghieäm, khaû naêng öùng xöû, öùng phoù vôùi caùc tình huoáng xaûy ra trong quaù trình taùc nghieäp. Vì vaäy, deã daãn ñeán ruûi ro trong thaåm ñònh cho vay neáu khoâng coù söï quan taâm, ñaøo taïo, höôùng daãn moät caùch chu ñaùo cuûa laõnh ñaïo ngaân haøng. Ngoaøi ra, taïi caùc NHTM cuõng toàn taïi moät boä phaän CBTD coù thaâm nieân trong ngheà, nhöng laïi töï baèng loøng vôùi kieán thöùc, kinh nghieäm ñöôïc trang bò töø tröôøng lôùp, töø thöïc teá coâng taùc maø khoâng chòu khoù hoïc hoûi nghieân cöùu, trau doài caäp nhaät theâm kieán thöùc. Vì vaäy, daãn ñeán trong quaù trình thaåm ñònh cho vay chuû yeáu döïa vaøo kinh nghieäm laø chính, ít quan taâm ñeán tính chính xaùc, hôïp lyù cuûa thoâng tin, soá lieäu neâu ra trong phöông aùn, maø chæ thuï ñoäng laép raùp soá lieäu ñöôïc cung caáp sau ñoù söû duïng maùy tính aùp duïng chöông trình ñeå tính toaùn, daãn ñeán coâng taùc thaåm ñònh khoâng ñaït hieäu quaû cao, mang naëng tính hình thöùc vaø chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro. - Ñaïo ñöùc, tinh thaàn traùch nhieäm trong coâng vieäc coøn haïn cheá. Boä phaän cho vay luoân laø nôi chöùa ñöïng nhieàu caïm baãy maø khoâng ít CBTD ñaõ khoâng theå vöôït qua. Moät boä phaän caùn boä ngaân haøng laøm coâng taùc tín duïng khoâng chæ vôùi muïc ñích yeâu ngheà, ñöôïc ngaân haøng vaø moïi ngöôøi coi troïng vaø ñeà - 45 - cao, coù möùc löông haáp daãn hôn so vôùi caùc boä phaän khaùc maø coøn vôùi taâm lyù mau laøm giaøu do coù cô hoäi ñöôïc höôûng boång loäc khaùch haøng mang laïi töø vò trí naøy. Vì vaäy, maëc duø haàu heát caùc NH ñaõ khoâng ngöøng xaây döïng vaø hoaøn thieän quy trình cho vay ngaøy moät chi tieát vôùi caùc quy ñònh chaët cheõ nhöng do coù chöùc naêng thaåm ñònh vaø ñeà xuaát cho vay, vôùi söùc huùt cuûa ñoàng tieàn, nhieàu CBTD ñaõ coá tình vi phaïm, caáu keát vôùi khaùch haøng keùm naêng löïc ñeå laäp hoà sô vay khoâng ñuùng vôùi thöïc teá, haï chuaån cho vay nhaèm thu lôïi baát chính, gaây thieät haïi cho ngaân haøng. Tuy nhieân, khi noùi ñeán ruûi ro ñaïo ñöùc trong hoaït ñoäng tín duïng, ta thöôøng ñeà caäp ñeán ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa CBTD maø ít noùi ñeán ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi quaûn lyù. Moät nhaø quaûn lyù laøm ñuùng chöùc naêng, nhieäm vuï thì seõ ngaên chaën ñöôïc ruûi ro naøy. Nhöng treân thöïc teá, vì lôïi ích caù nhaân hoaëc cuûa nhoùm taäp theå caùn boä quaûn lyù trong coâng taùc ñieàu haønh ñaõ voâ tình hay coá yù taïo ñieàu kieän, keõ hôû cho loaïi ruûi ro naøy phaùt trieån. Chaúng haïn khi caùn boä quaûn lyù hay nhoùm caùn boä quaûn lyù coù moái quan heä lôïi ích vôùi khaùch haøng, maëc duø ñieàu kieän vay voán cuûa khaùch haøng chöa ñuû hoaëc thaäm chí khoâng ñuû ñieàu kieän, bò CBTD ñeà xuaát laø khoâng cho vay, nhöng vì lyù do teá nhò naøo ñoù, caùn boä quaûn lyù vaãn höôùng daãn khaùch haøng hôïp thöùc hoùa hoà sô, thaäm chí yeâu caàu CBTD thöïc hieän cho vay theo yù kieán chæ ñaïo cuûa mình vaø thöïc teá laø ít CBTD coù theå baûo veä yù kieán ban ñaàu cuûa mình. Do vaäy, nhöõng tröôøng hôïp nhö theá, khaû naêng daãn ñeán ruûi ro tín duïng laø raát lôùn. 2.2.4.2 Nguyeân nhaân cuûa haïn cheá thoâng tin phuïc vuï thaåm ñònh cho vay : - Söï yeáu keùm töø phía caùc cô quan ban ngaønh, DN. Hieän nay, moät soá nguoàn thoâng tin chuû yeáu maø caùc NHTM khai thaùc ñeå thaåm ñònh hoà sô vay voán khaùch haøng laø CIC vaø caùc website cuûa caùc cô quan ban ngaønh nhaø nöôùc, caùc DN, coù lieân quan ñeán hoà sô khaùch haøng caàn thaåm ñònh. - 46 - Veà CIC, so vôùi tröôùc ñaây, tuy CIC ñaõ cung caáp ñöôïc nhieàu thoâng tin hôn, goàm tình hình dö nôï vay cuûa DN taïi caùc NHTM, lòch söû vay voán , thoâng tin toång hôïp veà DN, xeáp haïng tín duïng DN, thoâng tin veà TSBÑ, nhöng vaãn coøn haïn cheá vì caùc soá lieäu chöa caäp nhaät kòp thôøi vaø ñoâi khi thieáu chính xaùc, ñaëc bieät laø thieáu caùc thoâng tin phi taøi chính. Sôû dó coøn toàn taïi haïn cheá treân vì CIC hoaït ñoäng döïa vaøo soá lieäu maø caùc NHTM cung caáp, nhöng chöa coù nhöõng quy ñònh, raøng buoäc chaët cheõ, cheá taøi ñuû maïnh ñeå buoäc caùc NHTM phaûi tuaân thuû nghieâm tuùc vieäc cung caáp soá lieäu cho CIC. Ñieàu naøy daãn ñeán caùc NHTM cuõng chöa thaät söï hôïp taùc, phoái hôïp vaø tuaân thuû vieäc cung caáp thoâng tin moät caùch ñaày ñuû, kòp thôøi, chính xaùc cho CIC. Thöïc teá xaûy ra nhieàu tröôøng hôïp khaùch haøng ñaõ bò nôï quaù haïn nhieàu thaùng, hay ñaõ traû döùt nôï ngaân haøng nhöng caùc NHTM khoâng baùo cho CIC, neân CIC vaãn khoâng caäp nhaät ñöôïc tình traïng nôï khaùch haøng. Do ñoù, nguoàn thoâng tin maø CIC göûi ñeán cho caùc NHTM khaùc khi caàn cuõng bò haïn cheá do chöa caäp nhaät ñöôïc caùc bieán ñoäng môùi nhaát veà tình hình cuûa DN. Ñoái vôùi caùc nguoàn thoâng tin töø caùc website cuûa caùc cô quan ban ngaønh nhaø nöôùc vaø caùc DN, khaû naêng NHTM coù theå khai thaùc phuïc vuï cho coâng taùc thaåm ñònh cuõng coøn nhieàu haïn cheá, ñaëc bieät laø caùc soá lieäu thoáng keâ. Maëc duø ñaõ ñöôïc caûi thieän hôn so vôùi tröôùc ñaây nhöng ngaønh thoáng keâ, toång hôïp ôû nöôùc ta vaãn coøn chaäm phaùt trieån, caùc thoâng tin toång hôïp töø hoaït ñoäng thoáng keâ vöøa thieáu soá löôïng laãn chaát löôïng. Vì vaäy, khi caàn caùc soá lieäu nhö tyû troïng nôï trung bình ngaønh, tyû suaát sinh lôøi trung bình, möùc toàn kho trung bình, möùc phaûi thu trung bình, tyû troïng giaù baùn haøng voán trung bình, quy moâ ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh ñoái vôùi moãi lónh vöïc kinh doanh.., nhöõng thoâng tin coù yù nghóa lôùn trong vieäc thaåm ñònh - 47 - phöông aùn, döï aùn vay voán, ngaân haøng thöôøng raát khoù tìm taïi caùc website chính thöùc cuûa cô quan nhaø nöôùc nhö ôû Cuïc Thoáng keâ, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. - Khaû naêng khai thaùc thoâng tin cuûa NHTM coøn yeáu. Vieäc thieáu söï hoã trôï thoâng tin töø caùc cô quan ban ngaønh, DN daãn ñeán moãi ngaân haøng phaûi töï tìm toøi, khaéc phuïc caùc haïn cheá treân baèng caùch taïo döïng cô cheá, quy ñònh rieâng nhaèm khai thaùc vaø cung caáp thoâng tin, phuïc vuï cho vieäc thaåm ñònh cho vay, neân möùc ñoä hieäu quaû vaø ruûi ro laø khaùc nhau. Do moãi ngaân haøng coù möùc ñoä nhaän thöùc vaø ñieàu kieän khaùc nhau trong vieäc thu thaäp thoâng tin, neân vieäc haïn cheá thoâng tin trong thaåm ñònh tín duïng coøn xuaát phaùt töø baûn thaân caùc NHTM. Moät soá NHTM chöa ñaùnh giaù ñuùng taàm quan troïng cuûa thoâng tin, neân vieäc nhaän thoâng tin coøn thuï ñoäng, chöa coù bieän phaùp chuû ñoäng tìm kieám, thu thaäp, xöû lyù vaø khai thaùc thoâng tin moät caùch hieäu quaû nhaát, phuïc vuï cho quaù trình thaåm ñònh tín duïng. Do thieáu thoâng tin ñeå thaåm ñònh neân nhieàu NHTM ngaïi cho vay caùc DN coù laøm aên vôùi nöôùc ngoaøi nhö caùc DN xuaát nhaäp khaåu vì khoâng theå thaåm ñònh khaû naêng thöïc hieän hôïp ñoàng cuûa phía ñoái taùc, seõ raát deã phaùt sinh ruûi ro cho DN VN vaø NHTM neáu phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi vi phaïm hôïp ñoàng. Ngay caû khi bieát ñöôïc nguoàn thoâng tin, ñeå coù theå tieáp caän thu thaäp ñöôïc cuõng ñoøi hoûi toán keùm chi phí cao. Duø nguoàn thoâng tin ñoù laø do caùc cô quan trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi cung caáp, thì vôùi chi phí phaûi boû ra ñeå coù ñöôïc, khoâng phaûi NHTM naøo cuõng coù theå maïnh daïn chi traû, ñöông cöû nhö caùc chi phí ñeå laáy thoâng tin tín duïng töø CIC. Vôùi moät thoâng tin caàn laáy töø CIC, caùc NHTM phaûi chi traû 60.000 ñoàng/thoâng tin trong khi coù raát nhieàu khaùch haøng caàn phaûi laáy thoâng tin vaø moãi khaùch haøng, ngaân haøng caàn tìm hieåu nhieàu thoâng tin coù lieân quan nhö taøi saûn theá chaáp, hoà sô phaùp nhaân, xeáp haïng DN thì khoaûn tieàn chi ra laø khoâng nhoû. - 48 - 2.2.4.3 Nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong cô cheá, quy trình, chính saùch cho vay : - Chöa thöïc hieän chuyeân moân hoùa trieät ñeå khaâu tín duïng. Hieän nay, chæ môùi moät soá NHTM lôùn nhö ACB, Sacombank, Vietcombank, BIDV ñaõ thöïc hieän cô caáu laïi boä maùy thaåm ñònh tín duïng theo höôùng taùch boä phaän tín duïng thaønh caùc boä phaän chuyeân moân ñeå phaân ñònh roõ chöùc naêng ñeà xuaát vaø thaåm ñònh tín duïng, nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan vaø naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh tín duïng. Beân caïnh ñoù, vaãn coøn moät soá caùc NHTM quoác doanh nhö Vietinbank, Agribank vaø caùc NHTM coå phaàn nhoû chöa aùp duïng cô cheá treân, trong khi caùc NH naøy ñang coù tyû leä dö nôï cho vay DNVVN vaøo loaïi cao trong heä thoáng NHTM, daãn ñeán yeáu toá tieâu cöïc, phaùt sinh ruûi ro chuû quan laø lôùn. Taïi caùc ngaân haøng naøy, moät CBTD coù theå thöïc hieän nhieàu hoaëc taát caû caùc khaâu trong quaù trình cho vay goàm : tieáp thò khaùch haøng, thaåm ñònh, ñeà xuaát cho vay, tieán haønh coâng chöùng, ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm, giaûi ngaân, theo doõi vaø xöû lyù nôï vay nhö taïi Agribank ( CBTD thöïc hieän taát caû ), Vietinbank ( CBTD thöïc hieän taát caû, tröø thaåm ñònh vaø xöû lyù nôï thì keát hôïp vôùi Phoøng Quaûn lyù ruûi ro ). Beân caïnh öu theá laø ñôn giaûn, nhanh choùng vaø deã quy traùch nhieäm, cô cheá khoâng taùch boä phaän tín duïng cuõng boäc loä caùc nhöôïc ñieåm lôùn, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng thaåm ñònh cho vay. Ñoù laø vieäc deã phaùt sinh tieâu cöïc, tham nhuõng cuûa boä phaän tín duïng khi ñöôïc ñoäc quyeàn tieáp xuùc vaø thaåm ñònh cho vay khaùch haøng. Ngoaøi ra, vieäc duy trì cô cheá treân cuõng taïo ra moät khoái löôïng coâng vieäc quaù lôùn vaø aùp löïc cho CBTD khieán cho coâng taùc thaåm ñònh cho vay dieãn ra sô saøi, hôøi hôït, chuû quan vì khoâng coù nhieàu thôøi gian, ñaëc bieät khi CBTD ñang phaûi quaûn lyù, theo doõi moät soá löôïng lôùn khaùch haøng goàm caû khaùch haøng nôï xaáu. - 49 - - Coâng taùc thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp chöa ñöôïc coi troïng vaø quan taâm ñuùng möùc. Vieäc ra ñôøi boä phaän thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp taïi caùc ngaân haøng trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhö Vietinbank, Vietcombank, Agribank..laø nhaèm taêng cöôøng hôn nöõa chaát löôïng trong thaåm ñònh cho vay vaø haïn cheá ruûi ro. Boä phaän naøy seõ tham gia keát hôïp vôùi boä phaän tín duïng trong vieäc thaåm ñònh hoà sô vay vôùi tö caùch laø boä phaän thaåm ñònh ñoäc laäp, coù chöùc naêng nhö laø taùi thaåm ñònh laïi caùc noäi dung maø phoøng tín duïng ñaõ tieán haønh. Tuøy theo ñaëc ñieåm moãi ngaân haøng, moãi chi nhaùnh maø möùc ñoä tham gia cuûa boä phaän naøy trong coâng taùc thaåm ñònh hoà sô vay laø nhieàu hay ít, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc hoà sô vay lôùn, haàu nhö ñeàu coù söï tham gia cuûa boä phaàn naøy. Ñaây coù theå xem laø choát chaën cuoái cuøng nhaèm haïn cheá ruûi ro tröôùc khi giaûi quyeát cho vay. Tuy vôùi yù nghóa quan troïng nhö vaäy nhöng thöïc teá aùp duïng laïi cho thaáy, boä phaän naøy chöa nhaän ñöôïc söï quan taâm ñuùng möùc cuõng nhö chöa phaùt huy ñöôïc heát vai troø cuûa mình taïi caùc chi nhaùnh ngaân haøng aùp duïng moâ hình treân, thaäm chí laø bò huûy boû sau moät thôøi gian ngaén aùp duïng nhö taïi Agribank. Moät soá haïn cheá khi trieån khai boä phaän naøy :  Caùn boä tín duïng vaø caùn boä thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp thöôøng coù moái quan heä thaân thieát, neå nang nhau neân khi thaåm ñònh hoà sô, caùn boä thaåm ñònh ruûi ro tín duïng thöôøng khoâng coù chính kieán rieâng maø tuøy thuoäc quyeát ñònh cho vay cuûa CBTD.  Tröôøng hôïp caùn boä thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc theo quy ñònh laïi bò mang thaønh kieán laø taùc nhaân daãn ñeán vieäc khoâng phaùt trieån dö nôï cho chi nhaùnh, haïn cheá khaùch haøng neân cuõng thöôøng ngaïi va - 50 - chaïm vôùi boä phaän tín duïng, töø ñoù, taïo taâm lyù e deø, buoâng xuoâi khi thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp.  Löïc löôïng thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp coøn thieáu vaø yeáu, chöa ñuû khaû naêng ñeå thöïc hieän toát vai troø cuûa mình. Thöïc teá cho thaáy, taïi moät soá Chi nhaùnh ngaân haøng, löïc löôïng naøy laø quaù moûng so vôùi yeâu caàu cuûa coâng vieäc, daãn ñeán vieäc thaåm ñònh ruûi ro chæ mang tính hình thöùc, cho ñuû ban beä. Cô cheá löïa choïn caùn boä cho boä phaän naøy cuõng chöa ñöôïc ñeà cao, caùc caùn boä thöôøng laø môùi, kinh nghieäm khoâng nhieàu, khaû naêng am hieåu veà phaùp luaät, thò tröôøng coøn haïn cheá, do vaäy daãn ñeán khaû naêng nhaän ñònh ruûi ro laø chöa cao, caùc tôø trình thaåm ñònh ruûi ro coøn sô saøi, chung chung, chöa ñi saâu phaân tích vaø ñeà ra caùc bieän phaùp hay kieán nghò ñeå khaéc phuïc, haïn cheá ruûi ro.  Ngoaøi ra, boä phaän thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp coøn chòu nhieàu söï taùc ñoäng cuûa caùc caáp quaûn lyù trong quaù trình taùc nghieäp neân cuõng chöa phaùt huy ñöôïc heát vai troø laø moät boä phaän thaåm ñònh ñoäc laäp, caùc keát luaän thaåm ñònh nhieàu luùc coøn phuï thuoäc vaøo yù muoán chuû quan cuûa caùc caáp quaûn lyù. - Vieäc trieån khai vaên baûn, quy trình, quy ñònh cho vay coøn haïn cheá, chöa kòp thôøi. Ñaây laø hieän töôïng xaûy ra taïi nhieàu NHTM vaø laø moät trong nhöõng taùc nhaân aûnh höôûng ñeán chaát löôïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay. Vì thieáu caùc quy ñònh cuï theå, raøng buoäc trong vieäc trieån khai caùc vaên baûn, quy ñònh cho vay neân taïi moãi Chi nhaùnh ngaân haøng, khaû naêng tieáp nhaän, tieáp thu vaø thöïc hieän cuûa CBTD phuï thuoäc raát lôùn vaøo caùc caáp quaûn lyù. Neáu caùc laõnh ñaïo coù khaû naêng quaûn lyù khoâng toát, khoâng coù caùch trieån khai vaên baûn ñeán CBTD moät caùch khoa hoïc, hieäu quaû seõ laø taùc nhaân aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán khaû naêng thaåm ñònh cho vay, ñaëc bieät laø taïi - 51 - caùc ngaân haøng chöa thöïc hieän quaûn lyù theo tieâu chuaån ISO nhö Agribank, Vietinbank ( môùi ñang giai ñoaïn trieån khai ISO ) vaø caùc NHTM coå phaàn nhoû. - Xaây döïng chính saùch, ñònh höôùng cho vay coøn haïn cheá. Moät soá NHTM xaây döïng chính saùch cho vay chöa ñaït taàm chieán löôïc, chöa trieät ñeå theo nguyeân taéc thò tröôøng ( lôïi nhuaän vaø möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc ) maø bò cuoán theo caùc hoäi chöùng kinh teá, phong traøo khaåu hieäu phaùt trieån kinh teá hay chuû nghóa thaønh tích, thieáu ñònh höôùng phaùt trieån tín duïng phuø hôïp, kòp thôøi vôùi tình hình môùi. Ñieàu naøy laø do caùc NHTM chöa hình thaønh boä phaän laäp chính saùch chuyeân nghieäp, ñöôïc ñaøo taïo toát, coù naêng löïc, coù khaû naêng tieáp caän vaø khai thaùc thoâng tin, nhaïy caûm vôùi nhöõng xu höôùng thay ñoåi cuûa neàn kinh teá. 2.2.4.4 Nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong thaåm ñònh naêng löïc ñieàu haønh DN: - Khaû naêng khai thaùc thoâng tin veà naêng löïc ñieàu haønh DN coøn yeáu. Vieäc thaåm ñònh yeáu toá treân chuû yeáu qua khai thaùc thoâng tin töø CIC vaø thöïc teá tieáp xuùc khaùch haøng. Tuy nhieân, nguoàn tin töø CIC thì thieáu caùc thoâng tin phi taøi chính nhö nhöõng thaønh töïu veà quaûn lyù , naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh cuûa ñoäi nguõ laõnh ñaïo coâng ty trong khi ngaân haøng ñi thaåm ñònh, tieáp xuùc thöïc teá thì thôøi gian coù haïn, khoâng ñuû ñeå coù theå nhaän ñònh, ñaùnh giaù ñöôïc heát khaû naêng cuûa khaùch haøng, caùc moái quan heä ñoái taùc vôùi ngaân haøng khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát. - Khaû naêng thaåm ñònh cuûa CBTD chöa cao. Khaû naêng khai thaùc, nhaän ñònh khaùch haøng qua tieáp xuùc cuûa CBTD cuõng coøn haïn cheá daãn ñeán vieäc xem xeùt naêng löïc ñieàu haønh quaûn lyù cuûa khaùch haøng coøn mang tính chung chung, theo caûm nhaän chuû quan cuûa ngöôøi thaåm ñònh. - 52 - 2.2.4.5 Nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong phaân tích taøi chính DN : Haïn cheá trong cung caáp baùo caùo taøi chính cuûa DN xuaát phaùt töø 2 yeáu toá chính laø : ñoäi nguõ keá toaùn cuûa DN thieáu naêng löïc neân haïch toaùn sai vaø tö töôûng chöa xem troïng vieäc thöïc hieän BCTC cuûa laõnh ñaïo DN. - Ñoäi nguõ keá toaùn cuûa DN chöa chuyeân nghieäp. Thöïc teá laø taïi nhieàu DNVVN, heä thoáng thoâng tin baùo caùo taøi chính, soå saùch keá toaùn chöa ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû, thieáu chính xaùc, minh baïch, coâng khai, cuï theå nhö khoâng coù baûng löu chuyeån tieàn teä, BCTC ít ñöôïc qua kieåm toaùn, cô sôû laäp BCTC khoâng roõ raøng thaäm chí nhieàu DN xaây döïng BCTC cho coù ñeå ñuû thuû tuïc, ñieàu kieän vay ngaân haøng...Vì vaäy, nguoàn soá lieäu ñeå ngaân haøng phaân tích, ñaùnh giaù tình hình taøi chính DN laø khoâng ñuû ñoä tin caäy , töø ñoù, khieán coâng taùc thaåm ñònh cuûa ngaân haøng gaëp nhieàu khoù khaên. Trong khaû naêng haïn heïp veà taøi chính cuûa mình, caùc DN thöôøng chæ thueâ keá toaùn thôøi vuï ñeå thöïc hieän BCTC ñònh kyø, vì vaäy, keá toaùn thöôøng khoâng chuyeân, khoâng theo doõi xuyeân suoát DN neân thöôøng maéc sai soùt vaø khoâng giaûi thích ñöôïc nhöõng taøi khoaûn bieán ñoäng trong kyø, taïo caûm giaùc thieáu tin töôûng veà tình hình taøi chính ôû CBTD, maëc duø ñaõ coù BCTC ñaày ñuû. - Tö töôûng chöa xem troïng BCTC cuûa boä phaän laõnh ñaïo DNVVN. Moät yeáu toá taùc ñoäng raát lôùn ñeán chaát löôïng cuûa BCTC laø caùc laõnh ñaïo DN. Nhieàu laõnh ñaïo DN khoâng coù kieán thöùc cô baûn veà taøi chính neân daãn ñeán nhaän thöùc cuûa hoï veà vaán ñeà naøy coøn leäch laïc. Ñoù laø tö töôûng laøm cho coù, laøm hình thöùc, neù traùnh vieäc cung caáp soá lieäu thaät cho ngaân haøng. Nhieàu DNVVN ñaõ xaây döïng hai hay thaäm chí ba boä hoà sô keá toaùn ñeå phuïc vuï cho nhöõng nhu caàu khaùc nhau nhö baùo caùo thueá ( thöôøng soá lieäu raát xaáu ñeå neù traùnh thueá ), baùo caùo cho ngaân haøng ( thöôøng soá lieäu quaù toát hôn thöïc teá ñeå ngaân haøng cho vay ) vaø cho HÑQT - 53 - coâng ty ( soá lieäu thaät ñeå bieát tình hình coâng ty ). Vieäc caùc DNVVN coù theå thay ñoåi, söûa chöõa soá lieäu tuøy thích daãn ñeán söï nghi ngôø, thieáu nieàm tin nôi ngaân haøng, daãn ñeán vieäc thaåm ñònh taøi chính ñoái vôùi DN khoâng ñaït hieäu quaû cao, khoâng theå hieän ñuùng baûn chaát vaø tình traïng taøi chính cuûa DN. Thaäm chí nhieàu tröôøng hôïp, ñeå loâi keùo khaùch haøng, caùn boä nghieäp vuï coøn tö vaán, hoã trôï cho DN thay ñoåi soá lieäu cho phuø hôïp ñeå vay ñöôïc voán ngaân haøng. 2.2.4.6 Nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong phaân tích phöông aùn vay : - Khaû naêng laäp phöông aùn cuûa DNVVN coøn haïn cheá. Ñoái vôùi caùc DN xaây döïng vaø thieát laäp phöông aùn, keá hoaïch kinh doanh treân cô sôû thöïc teá khoâng khaû thi, khoù mang laïi hieäu quaû, ñaõ bò ngaân haøng ñaùnh giaù keùm vaø töø choái cho vay. Tuy nhieân, vaãn toàn taïi khaù nhieàu tröôøng hôïp caùc DN coù yù töôûng kinh doanh toát, coù khaû naêng thöïc hieän mang laïi lôïi nhuaän cao nhöng do trình ñoä chuyeân moân, khaû naêng laäp döï aùn cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù vaø laõnh ñaïo coøn haïn cheá daãn ñeán phöông aùn, döï aùn saûn xuaát kinh doanh ñöôïc xaây döïng ít khaû thi vaø thieáu tính thuyeát phuïc ñeå ngaân haøng coù theå quyeát ñònh cho vay. Sôû dó coù tình traïng nhö vaäy laø do caùc phöông aùn ñöôïc xaây döïng sô saøi, thieáu taøi lieäu chöùng minh do thöôøng mua baùn khoâng coù hôïp ñoàng kinh teá, khi thanh toaùn tieàn haøng cuõng ít söû duïng hoùa ñôn, chöùng töø neân ngaân haøng khoù coù cô sôû ñeå ñaùnh giaù vaø thaåm ñònh cho vay maëc duø treân thöïc teá, ñôn vò laøm aên coù uy tín, hieäu quaû. Ñaây laø khoù khaên lôùn nhaát, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng thaåm ñònh phöông aùn cuûa caùc DNVVN maø NHTM gaëp phaûi. - Chöa xem troïng coâng taùc thaåm ñònh phöông aùn taïi NHTM. Vôùi vieäc thieáu cô sôû chöùng töø, thieáu khaû naêng xaây döïng vaø thuyeát phuïc phöông aùn vôùi ngaân haøng, nhieàu tröôøng hôïp ngaân haøng phaûi tö vaán, xaây döïng, höôùng daãn khaùch haøng laäp phöông aùn trong khi coâng vieäc ñoù, phaûi laø nhieäm vuï - 54 - chính cuûa khaùch haøng. Vì vaäy, neáu thöïc teá phöông aùn phaùt huy ñöôïc hieäu quaû thì toát, nhöng ngöôïc laïi seõ daãn ñeán phaùt sinh nhieàu ruûi ro cho ngaân haøng, cuï theå : - Tröôøng hôïp baûn chaát khaùch haøng coù naêng löïc taøi chính vaø phöông aùn keùm nhöng mua chuoät, caáu keát vôùi CBTD ñeå laäp caùc phöông aùn ñeïp nhaèm qua maët laõnh ñaïo, vay voán ngaân haøng, chaéc chaén seõ daãn ñeán thieät haïi cho ngaân haøng. - Vôùi tröôøng hôïp khaùc, nhieàu CBTD chöa tinh thoâng vôùi caùc lónh vöïc kinh doanh cuûa DN, ñaëc bieät laø caùc thoâng tin kyõ thuaät veà döï aùn thoâng thöôøng ñöôïc xaây döïng töø caùc ngaønh ngheà khaùc nhau trong ñoù coù nhöõng ngaønh ngheà raát môùi meõ. Baûn thaân caùc caùn boä thaåm ñònh cuûa ngaân haøng raát khoù coù theå ñi saâu vaøo thaåm ñònh chi tieát veà vaán ñeà kyõ thuaät, chuyeân moân cuûa moät döï aùn, cuõng nhö chöa theå ñi saâu vaøo phaân tích thò tröôøng. ÔÛ moät soá nöôùc, ñeå thaåm ñònh khiaù caïnh kyõ thuaät naøy hay caùc lónh vöïc kinh doanh phöùc taïp, môùi meû, caùc ngaân haøng thöôøng thueâ caùc coâng ty tö vaán coù chuyeân moân. Tuy nhieân trong ñieàu kieän Vieät nam, soá löôïng coâng ty tö vaán trong nöôùc coøn haïn cheá trong khi ñoù ñeå ñi thueâ moät coâng ty tö vaán nöôùc ngoaøi thì phaûi boû ra chi phí raát cao. Do ñoù coâng taùc thaåm ñònh thöïc teá nhieàu tröôøng hôïp chöa ñöôïc saâu saéc, thieáu nhaän ñònh ñaày ñuû veà möùc ñoä ruûi ro tieàm aån, coøn mang tính chuû quan, hình thöùc do vaãn coøn taâm lyù chi phoái bôûi taøi saûn baûo ñaûm vaø thöïc teá kinh doanh cuûa DN. Nhöõng haïn cheá ñoù daãn ñeán vieäc cho vay caùc phöông aùn thieáu cô sôû phaùp lyù, khoâng phaùt huy hieäu quaû trong thöïc teá, xaùc ñònh doøng tieàn vaø voøng quay voán khoâng chuaån xaùc, thôøi gian vay vaø ñònh kyø haïn traû nôï, traû laõi khoâng phuø hôïp vôùi ñaëc tính kinh doanh vaø thôøi gian thu tieàn cuûa DN, daãn ñeán phaùt sinh ruûi ro cho ngaân haøng. - 55 - 2.2.4.7 Nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong thaåm ñònh TSTC : - Chöa thöïc hieän thaåm ñònh TSTC moät caùch chuyeân nghieäp taïi moät soá NHTM. Do Quyeát ñònh 1627/2001/QÑ-NHNN ngaøy 31/12/2001 cuûa Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam ban haønh Quy cheá cho vay cuûa TCTD ñoái vôùi khaùch haøng khoâng coù quy ñònh cuï theå möùc cho vay so vôùi giaù trò thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp, daãn ñeán moãi ngaân haøng, tuøy theo khaû naêng vaø nhaän thöùc cuûa mình, ñaõ xaây döïng quy ñònh rieâng ñeå nhaän, thaåm ñònh vaø cho vay treân giaù trò taøi saûn. Ngoaøi nhöõng ngaân haøng lôùn, ñaëc bieät laø caùc NHTM coå phaàn nhö ACB, Sacombank, ñaõ thaønh laäp haún coâng ty chuyeân thaåm ñònh taøi saûn vôùi muïc tieâu phuïc vuï chính laø thaåm ñònh caùc taøi saûn caàn theá chaáp taïi ngaân haøng ñoù, vaãn coøn nhieàu NHTM khaùc nhö Vietinbank, Agribank.. chöa thöïc hieän thaåm ñònh TSTC moät caùch chuyeân nghieäp, theå hieän qua hình thöùc boä phaän tín duïng vöøa cho vay, vöøa coù chöùc naêng thaåm ñònh taøi saûn. Vôùi cô cheá naøy, vieäc thaåm ñònh TSTC raát deã daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng do : + Khoâng coù söï taùch haún veà chuyeân moân, CBTD vaø CB thaåm ñònh coù theå hoaùn chuyeån vò trí cho nhau ñoái vôùi caùc hoà sô, neân deã daãn ñeán söï caáu keát, caû neå, thoâng ñoàng veà giaù trò thaåm ñònh giöõa CBTD vaø CB thaåm ñònh taøi saûn. + Thieáu söï ñaøo taïo moät caùch baøi baûn, chuyeân saâu veà kyõ naêng thaåm ñònh taøi saûn, neân CB thaåm ñònh thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù taøi saûn coøn mang tính chuû quan, thieáu cô sôû, ñaëc bieät laø trong vieäc ñaùnh giaù giaù trò xaây döïng coøn laïi cuûa TSTC laø nhaø cöûa, vaät kieán truùc. + Ñoái vôùi caùc taøi saûn phöùc taïp, mang tính chuyeân duøng cao hoaëc coù giaù trò lôùn, khaû naêng ñònh giaù taøi saûn moät caùch chính xaùc cuûa CB thaåm ñònh haàu nhö laø - 56 - khoâng theå. Tuy nhieân, ngoaøi moät soá tröôøng hôïp coù theå thoûa thuaän vôùi khaùch haøng ñöa taøi saûn ñònh giaù sang coâng ty chuyeân traùch thaåm ñònh, nhieàu tröôøng hôïp CB thaåm ñònh phaûi töï ñònh giaù döïa treân baùo caùo cuûa ñôn vò, treân hoùa ñôn, chöùng töø keá toaùn, hoaëc kinh nghieäm caù nhaân vì caùc lyù do teá nhò nhö aùp löïc caïnh tranh, loâi keùo khaùch haøng hay taùc ñoäng töø laõnh ñaïo ngaân haøng. + CB thaåm ñònh thieáu ñieàu kieän cuõng nhö khaû naêng khai thaùc, tieáp caän, caäp nhaät vôùi nhöõng nguoàn thoâng tin chính xaùc veà giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn. Nguyeân nhaân laø do caùc NHTM khoâng xaây döïng baûng giaù rieâng, cuõng khoâng saün saøng chi traû cho caùc coâng ty chuyeân thaåm ñònh taøi saûn ñeå coù ñöôïc caùc thoâng tin ñaùng tin caäy, vì vaäy, caùc CB thaåm ñònh chæ coù theå döïa vaøo caùc thoâng tin treân moät soá website khoâng chính thöùc veà baát ñoäng saûn cuûa caùc coâng ty hay tham khaûo treân caùc baùo, ñaøi neân thieáu ñoä chính xaùc. + Ngay caû khi phaûi traû caùc chi phí cao ñeå mong muoán coù ñöôïc caùc thoâng tin chính xaùc veà giaù trò taøi saûn, caùc NHTM vaãn phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro nhaát ñònh neáu chæ döïa vaø ñaët nieàm tin vaøo caùc chöùng thö thaåm ñònh cuûa coâng ty thaåm ñònh giaù. Nguyeân nhaân cuûa tình traïng naøy laø do chöa coù nhöõng quy ñònh raøng buoäc chaët cheõ cuûa nhaø nöôùc veà traùch nhieäm lieân ñôùi cuûa coâng ty thaåm ñònh trong tröôøng hôïp gaây thieät haïi cho ngaân haøng. Do vaäy, nhieàu tröôøng hôïp vì quyeàn lôïi rieâng cuûa moät boä phaän caù nhaân, caùc coâng ty ñònh giaù coù theå naâng giaù trò taøi saûn cao hôn möùc bình thöôøng cuûa thò tröôøng maø ngaân haøng khoù coù theå nhaän bieát. - Söï baát caäp trong caùc quy ñònh, chính saùch, cô cheá veà taøi saûn ñaûm baûo, theá chaáp, coâng chöùng cuûa nhaø nöôùc. + Söï thieáu nhaát quaùn trong vaán ñeà caáp chuû quyeàn, sôû höõu nhaø, ñaát vaø caùc giaáy tôø lieân quan. Nhaø cöûa, ñaát ñai, coâng trình laø nhöõng taøi saûn theá chaáp thoâng duïng, ñöôïc DNVVN duøng ñeå ñaûm baûo cho vieäc vay voán vaø cuõng ñöôïc ngaân haøng - 57 - raát quan taâm, xem troïng do tính an toaøn cao. Theá nhöng, sau nhieàu laàn thay ñoåi chính saùch, daãn ñeán hieän toàn taïi haøng chuïc loaïi giaáy chöùng nhaän lieân quan ñeán nhaø ñaát. Khoâng keå caùc loaïi giaáy tôø nhaø ñaát tröôùc naêm 1975 vaãn coøn toàn taïi, caùc loaïi giaáy tôø sau ñoù phaùt sinh khoâng phaûi laø ít nhö : giaáy traéng ( giaáy pheùp hôïp thöùc hoùa quyeàn sôû höõu nhaø, giaáy pheùp mua baùn, chuyeån dòch nhaø cöûa..), giaáy ñoû ( giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát ), giaáy hoàng cuõ ( caáp theo Nghò ñònh 60 cuûa Chính phuû ), giaáy hoàng môùi ( giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu nhaø ôû, giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu nhaø ôû vaø quyeàn söû duïng ñaát ôû) caáp theo Luaät nhaø ôû.. Theâm vaøo ñoù, caùc quy ñònh, höôùng daãn cuûa nhaø nöôùc khoâng roõ raøng, thieáu chaët cheõ daãn ñeán moãi ñòa phöông hieåu moãi kieåu neân phaân coâng cô quan caáp giaáy chuû quyeàn moãi nôi moãi khaùc. Moät soá tænh thaønh giao cho Sôû TN&MT caáp giaáy ñoû, giaáy hoàng môùi nhöng ôû TP.HCM, Sôû TN&MT caáp giaáy ñoû cho toå chöùc, Sôû Xaây döïng thì caáp giaáy hoàng môùi cho toå chöùc, Giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu coâng trình. Ñoái vôùi nhaø, ñaát thuoäc sôû höõu caù nhaân, taïi TP.HCM, moãi quaän huyeän laøm moãi kieåu. Coù quaän huyeän giao Phoøng TN&MT caáp caû giaáy ñoû, giaáy hoàng môùi, coù quaän huyeän giao Phoøng Quaûn lyù ñoâ thò caáp caû hai giaáy tôø treân, nôi khaùc laïi giao cho Phoøng Quaûn lyù ñoâ thò caáp giaáy hoàng, Phoøng TN&MT caáp giaáy