Luận văn Nâng cao chấ t lượng tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam khu vực thành phố Hồ Chí Minh

MUÏC LUÏC Trang phuï bìa Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc baûng bieåu Danh muïc hình LÔØI MÔÛ ÑAÀU ....................................................................................................... 1 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI ........ 3 1.1. Lyù luaän chung veà tín duïng vaø tín duïng ngaân haøng .................................. 3 1.1.1. Quaù trình ra ñôøi vaø baûn chaát cuûa tín duïng ............................................... 3 1.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng: ......................................................................... 4 1.1.3. Vai troø cuûa tín duïng trong neàn kinh teá: ................................................... 5 1.1.4. Caùc hình thöùc tín duïng ............................................................................. 6 1.1.5. Caùc vaán ñeà chung veà tín duïng ngaân haøng ................................................ 7 1.1.5.1. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng. .................................................... 7 1.1.5.2. Coâng cuï hoaït ñoäng cuûa tín duïng ngaân haøng....................................... 7 1.1.5.3. Taùc duïng cuûa tín duïng ngaân haøng ...................................................... 7 1.1.5.4. Phaân loaïi tín duïng ngaân haøng ........................................................... 8 1.2. Nhöõng noäi dung cô baûn veà chaát löôïng tín duïng ngaân haøng: ................... 10 1.2.1. Khaùi nieäm: ............................................................................................ 10 1.2.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng ngaân haøng: .......................... 12 1.2.2.1. Tyû leä nôï quaù haïn: ............................................................................. 12 1.2.2.2. Tyû leä nôï xaáu: .................................................................................... 12 1.2.2.3. Tyû leä sinh lôøi cuûa tín duïng: .............................................................. 13 1.2.2.4. Chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán: ....................................................... 13 1.2.3. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tín duïng: .................................. 13 1.3. Tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV .......................................................... 16 1.3.1. Khaùi nieäm vaø vai troø cuûa DNNVV. ....................................................... 16 1.3.1.1. Khaùi nieäm. ....................................................................................... 16 1.3.1.2. Vai troø cuûa caùc DNNVV. ................................................................. 16 1.3.2. Tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV. ................................................... 17 1.3.2.1. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV. ....................... 17 1.3.2.2. Vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNNV. ........................... 17 1.3.2.3. Caùc loaïi hình tín duïng daønh cho DNNVV ....................................... 17 1.4. Baøi hoïc kinh nghieäm naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi..................................................................................... 20 1.4.1. Kinh nghieäm veà naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi. ....................................................................................... 20 1.4.2. Baøi hoïc kinh nghieäm cho caùc NHTM VN vaø NHNo&PTNT Vieät Nam 21 Keát luaän chöông 1: ................................................................................................. 22 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN KHU VÖÏC TP. HOÀ CHÍ MINH. ................................... 23 2.1. Giôùi thieäu veà NHNo&PTNT Vieät Nam vaø khu vöïc TP. HCM. ................ 23 2.1.1. Heä thoáng NHNo&PTNT Vieät Nam. ...................................................... 23 2.1.2. Heä thoáng NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. ......................................... 25 2.2. Tình hình hoaït ñoäng cuûa DNNVV taïi TP.HCM. ........................................ 26 2.2.1. Tình hình DNNVV taïi TP.HCM. .......................................................... 27 2.2.1.1. Cô caáu DNNVV theo ngaønh kinh teá ................................................ 28 2.2.1.2. Cô caáu DNNVV theo quy moâ nguoàn voán ....................................... 29 2.2.1.3. Cô caáu DNNVV theo quy moâ lao ñoäng ........................................... 29 2.2.1.4. Cô caáu DNNVV theo loaïi hình ........................................................ 30 2.2.2. Quy moâ voán vaø caùch tieáp caän nguoàn voán cuûa caùc DNNVV. .................. 31 2.2.3. Khaû naêng tieáp caän thò tröôøng: ................................................................ 32 2.3. Tình hình hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. ............................................................................................................... 32 2.3.1. Coâng taùc huy ñoäng voán taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. ............... 32 2.3.2. Tình hình dö nôï tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. .......................................................................................................... 35 2.4. Thöïc traïng chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. ......................................................................................................... 38 2.4.1. Chæ tieâu tyû leä nôï quaù haïn. ....................................................................... 39 2.4.2. Chæ tieâu tyû leä nôï xaáu. ............................................................................. 40 2.4.3. Chæ tieâu tyû leä sinh lôøi cuûa tín duïng. ........................................................ 42 2.4.4. Chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán............................................................... 43 2.5. So saùnh tình hình tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM vôùi toaøn heä thoáng NHNo&PTNT Vieät Nam vaø caùc NHTM taïi khu vöïc TP.HCM. ......................................................................................................... 44 2.5.1. Tình hình tín duïng DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM so vôùi toaøn heä thoáng. .................................................................................................. 44 2.5.1.1. Tình hình dö nôï tín duïng ñoái vôùi DNNVV ...................................... 44 2.5.1.2. Caùc chæ tieâu chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM so vôùi toaøn heä thoáng. ....................................................... 45 2.5.2. Tình hình tín duïng DNNVV NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM so vôùi caùc NHTM khaùc taïi khu vöïc TP.HCM ................................................................... 47 2.5.2.1. Tình hình dö nôï tín duïng ñoái vôùi DNNVV . .................................... 47 2.5.2.2. Caùc chæ tieâu chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM so vôùi caùc NHTM taïi khu vöïc TP.HCM .......................... 48 2.6. Ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. ................................................................................................................ 51 2.6.1. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc. ........................................................................ 51 2.6.2. Moät soá toàn taïi haïn cheá. .......................................................................... 52 2.6.3. Nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tín duïng ...................... 53 2.6.3.1. Nguyeân nhaân khaùch quan. ............................................................... 53 2.6.3.2. Nguyeân nhaân töø ngaân haøng. ............................................................. 55 2.6.3.3. Nguyeân nhaân töø DNNVV: ............................................................... 58 Keát luaän chöông 2: ................................................................................................. 59 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo&PTNT KHU VÖÏC TP. HCM60 3.1. Ñònh höôùng kinh doanh cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam.............................. 60 3.1.1. Ñònh höôùng chung cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam. ................................. 60 3.1.2. Ñònh höôùng hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam. ............. 61 3.2. Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. ...................................................................... 63 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. ................................................................... 63 3.2.1.1. Naâng cao coâng taùc quaûn trò ñieàu haønh. ............................................ 63 3.2.1.2. Chaáp haønh quy trình cho vay, thuû tuïc vay voán. ............................... 64 3.2.1.3. Naâng cao chaát löôïng trong coâng taùc thaåm ñònh ............................... 65 3.2.1.4. Chuù troïng coâng taùc ñaûm baûo tieàn vay .............................................. 66 3.2.1.5. Naâng cao coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt kieåm soaùt khoaûn vay ........... 66 3.2.1.6. Naâng cao coâng taùc caùn boä vaø trình ñoä caùn boä phuï traùch coâng taùc chuyeân moân. ................................................................................................. 67 3.2.1.7. Taêng cöôøng caùc coâng taùc khaùc. ........................................................ 68 3.2.2. Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi DNNVV taïi TP. HCM. .................................... 70 3.2.2.1. Xaây döïng phöông aùn saûn xuaát kinh doanh khaû thi. .......................... 70 3.2.2.2. Naâng cao trình ñoä chuyeân moân, naêng löïc quaûn lyù ñieàu haønh. ......... 70 3.2.2.3. Trung thöïc trong vieäc cung caáp thoâng tin, hôïp taùc vôùi ngaân haøng. .. 71 3.2.2.4. Naâng cao naêng löïc caïnh tranh, vò theá cuûa doanh nghieäp ................. 72 3.2.2.5. Tranh thuû khaû naêng vay voán tín chaáp vaø khaû naêng tín nhieäm cuûa NH trong quaù trình vay voán ................................................................................ 73 3.2.2.6. Löïa choïn ñuùng toå chöùc tín duïng ñeå ñaët quan heä vay voán ................ 74 3.2.3. Caùc giaûi phaùp hoã trôï cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc: ............................ 74 3.2.3.1. Xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät ñoái vôùi DNNVV. ........ 74 3.2.3.2. Xaây döïng vaø hoaøn thieän chính saùch hoã trôï DNNVV ...................... 75 3.2.3.3. Taêng cöôøng quaûn lyù kieåm tra, giaùm saùt, kieåm toaùn vieäc thöïc thi phaùp luaät vaø quaûn lyù thò tröôøng.............................................................................. 76 3.2.3.4. Hoaøn thieän caùc chính saùch cuûa NHNN vaø chaát löôïng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN (CICB) ................................................................. 77 Keát luaän chöông 3 .................................................................................................. 79 KEÁT LUAÄN ............................................................................................................. 80 Danh muïc taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1.Tính caáp thieát vaø yù nghóa cuûa ñeà taøi nghieân cöùu Cho ñeán nay tín duïng ngaân haøng thöông maïi vaãn laø moät trong nhöõng keânh chuû yeáu thu huùt vaø ñieàu hoøa nguoàn voán cho söï nghieäp phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh ñaëc bieät, ñi vay ñeå cho vay. Vì theá, söï hoaøn traû caû goác vaø laõi cuûa khaùch haøng vay voán coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán söï phaùt trieån cuûa moãi ngaân haøng, noù ñaûm baûo cho quaù trình luaân chuyeån voán cuûa ngaân haøng ñöôïc tuaàn hoaøn, lieân tuïc, sinh lôøi vaø coøn laø cô sôû ñeå ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn cuûa ngaân haøng. Chính vì leõ ñoù, vieäc naâng cao chaát löôïng tín duïng laø vaán ñeà coát yeáu nhaát trong hoaït ñoäng kinh doanh, hoaït ñoäng quaûn trò cuûa caùc ngaân haøng, nhaát laø trong tröôøng hôïp tín duïng taêng tröôûng nhanh vaø cao nhö hieän nay. Vì thế, giöõa taêng tröôûng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng luoân coù moái quan heä chaët cheõ vaø taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau. Ñoái vôùi NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc Tp. Hoà Chí Minh, vieäc taêng tröôûng tín duïng ñaõ ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu taêng tröôûng kinh teá cuûa neàn kinh teá Thaønh phoá, nhöng tæ leä nôï xaáu, nôï tieàm aån ruûi ro trong nhöõng naêm qua vaãn coøn toàn ñoïng vaø ngaøy caøng coù xu höôùng taêng trong ñoù dö nôï cuûa DNNVV chieám tyû leä cao nhaát. Do ñoù, ñeå ñaûm baûo cho heä thoáng NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc Tp. Hoà Chí Minh luoân phaùt trieån moät caùch beàn vöõng vaø hieäu quaû thì phaûi luoân baùm saùt vaø thöïc hieän ñuùng theo ñònh höôùng: Môû roäng, taêng tröôûng tín duïng ñi ñoâi vôùi chaát löôïng tín duïng. Töø ñònh höôùng ñoù, vieäc choïn ñeà taøi “Naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa taïi NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc Tp. Hoà Chí Minh” laøm luaän vaên toát nghieäp Thaïc Só Kinh Teá chuyeân ngaønh Ngaân haøng laø ñi ñuùng höôùng vôùi chuû tröông chính saùch phaùt trieån kinh teá cuûa Ñaûng Nhaø nöôùc vaø cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ñeà taøi: - Nghieân cöùu caùc lyù luaän cô baûn veà tín duïng ngaân haøng, chaát löôïng tín duïng, tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV cuûa caùc NHTM. - Töø hoaït ñoäng thöïc tieãn, ñaùnh giaù thöïc traïng veà hoaït ñoäng tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc TP.HCM 2 thôøi gian qua ñeå tìm ra nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi, nhöõng khoù khaên vöôùng maéc caàn giaûi quyeát. - Neâu leân nhöõng giaûi phaùp coù cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc TP. HCM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: - Ñoái töôïng nghieân cöùu laø chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. - Chaát löôïng tín duïng laø moät phaïm truø roäng, bao haøm nhieàu noäi dung nhöng luaän vaên chæ giôùi haïn phaân tích caùc chæ tieâu: tyû leä nôï quaù haïn, tyû leä nôï xaáu, chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán, chæ tieâu lôïi nhuaän. - Phaïm vi nghieân cöùu: NHNo&PTNT khu vöïc Tp.Hoà Chí Minh. - Thôøi gian nghieân cöùu laáy soá lieäu töø naêm 2006 ñeán thaùng 06 naêm 2010. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng keát hôïp vôùi phöông phaùp nghieân cöùu thoáng keâ, so saùnh, phaân tích… ñi töø cô sôû lyù thuyeát ñeán thöïc tieãn nhaèm giaûi quyeát vaø laøm saùng toû muïc tieâu ñaët ra trong luaän vaên. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo, luaän vaên goàm 3 chöông: Chöông 1: Toång quan veà chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa NHTM. Chöông 2: Thöïc traïng veà chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT Vieät Nam khu vöïc TP. HCM. Chöông 3: Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. 3 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. Lyù luaän chung veà tín duïng vaø tín duïng ngaân haøng 1.1.1. Quaù trình ra ñôøi vaø baûn chaát cuûa tín duïng Tín duïng laø quan heä vay möôïn, quan heä söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay döïa treân nguyeân taéc hoaøn traû, keøm theo lôïi töùc khi ñeán haïn. Nhö vaäy, tín duïng coù theå hieåu moät caùch giaûn ñôn laø moät quan heä giao dòch giöõa hai chuû theå, trong ñoù moät beân chuyeån giao tieàn hoaëc taøi saûn cho beân kia baèng nhieàu hình thöùc: cho vay, baùn chòu haøng hoaù, chieát khaáu, baûo laõnh,… ñöôïc söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh vaø theo moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh naøo ñoù ñaõ thoaû thuaän. Tín duïng laø moät phaïm truø kinh teá haøng hoaù, coù quaù trình ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù. Luùc ñaàu, caùc quan heä tín duïng haàu heát ñeàu laø baèng hieän vaät vaø moät phaàn nhoû laø tín duïng hieän kim, toàn taïi döôùi teân goïi laø tín duïng naëng laõi, cô sôû cuûa quan heä tín duïng luùc baáy giôø chính laø söï phaùt trieån luùc ñaàu cuûa caùc quan heä haøng hoaù-tieàn teä trong ñieàu kieän cuûa neàn saûn xuaát haøng hoaù keùm phaùt trieån. Caùc quan heä tín duïng phaùt trieån trong thôøi kyø chieám höõu noâ leä vaø cheá ñoä phong kieán, phaûn aùnh thöïc traïng cuûa moät neàn kinh teá saûn xuaát haøng hoùa nhoû. Chæ ñeán khi phöông thöùc saûn xuaát TBCN ra ñôøi, caùc quan heä tín duïng môùi coù ñieàu kieän ñeå phaùt trieån. Tín duïng baèng hieän vaät ñaõ nhöôøng choã cho tín duïng baèng hieän kim, tín duïng naëng laõi phi kinh teá ñaõ nhöôøng choã cho caùc loaïi tín duïng khaùc öu vieät hôn nhö tín duïng ngaân haøng, tín duïng Nhaø nöôùc… Duø tín duïng coù moät quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån laâu daøi qua nhieàu hình thaùi kinh teá XH, vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, song ñeàu coù tính chaát quan troïng sau: - Tín duïng tröôùc heát chæ laø söï chuyeån giao söû duïng moät soá tieàn (hieän kim), hoaëc taøi saûn (hieän vaät) töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc, chöù khoâng laøm thay ñoåi quyeàn sôû höõu chuùng. - Tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc hoaøn traû. 4 - Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø lôïi töùc cuûa tín duïng. Baûn chaát cuûa tín duïng ñöôïc hieåu theo hai khía caïnh sau: - Thöù nhaát: Tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá xaõ hoäi. - Thöù hai: Tín duïng ñöôïc coi laø moät soá voán, coù theå baèng hieän vaät hoaëc hieän kim vaän ñoäng theo nguyeân taéc hoaøn traû, ñaùp öùng cho caùc nhu caàu cuûa chuû theå tín duïng. 1.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng: - Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä treân cô sôû hoaøn traû: Ñaây laø chöùc naêng cô baûn cuûa tín duïng, nhôø chöùc naêng naøy maø nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi ñöôïc ñieàu hoaø töø nôi thöøa sang nôi thieáu ñeå söû duïng nhaèm phaùt trieån neàn kinh teá. ÔÛ maët taäp trung voán tieàn teä: nhôø söï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng tín duïng maø caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi ñöôïc taäp trung laïi, bao goàm tieàn nhaøn roãi cuûa daân chuùng, cuûa doanh nghieäp, caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi,… ÔÛ maët phaân phoái laïi voán tieàn teä: ñoù laø söï chuyeån hoaù ñeå söû duïng caùc nguoàn voán ñaõ taäp trung nhaèm ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát löu thoâng haøng hoaù cuõng nhö nhu caàu tieâu duøng trong toaøn xaõ hoäi. Caû hai maët taäp trung vaø phaân phoái laïi voán ñeàu ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc coù hoaøn traû, vì vaäy tín duïng coù öu theá roõ reät, noù kích thích taäp trung voán vaø thuùc ñaåy vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. Do ñoù, nhôø chöùc naêng naøy cuûa tín duïng maø phaàn lôùn nguoàn tieàn trong xaõ hoäi töø choã laø tieàn nhaøn roãi moät caùch töông ñoái ñaõ ñöôïc huy ñoäng vaø söû duïng cho caùc nhu caàu cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng, laøm cho hieäu quaû söû duïng voán trong xaõ hoäi taêng. - Tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi: Hoaït ñoäng tín duïng ñaõ taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö thöông phieáu, kyø phieáu ngaân haøng, caùc loaïi seùc, caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi nhö theû tín duïng, theû thanh toaùn… cho pheùp thay theá moät soá löôïng lôùn tieàn maët löu haønh, nhôø ñoù laøm giaûm bôùt caùc chi phí coù lieân quan nhö in, ñuùc, vaän chuyeån, baûo quaûn tieàn … 5 Vôùi söï hoaït ñoäng cuûa tín duïng, ñaëc bieät laø tín duïng ngaân haøng ñaõ môû ra moät khaû naêng lôùn trong vieäc môû taøi khoaûn vaø giao dòch thanh toaùn thoâng qua ngaân haøng döôùi caùc hình thöùc chuyeån khoaûn hoaëc buø tröø cho nhau. Cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa tín duïng thì heä thoáng thanh toaùn qua ngaân haøng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, vöøa giuùp giaûi quyeát nhanh choùng caùc moái quan heä kinh teá, taïo ñieàu kieän cho kinh teá xaõ hoäi phaùt trieån. Ngoaøi ra, nhôø hoaït ñoäng tín duïng maø caùc nguoàn voán ñang naèm trong xaõ hoäi ñöôïc huy ñoäng ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa, laøm taêng toác ñoä chu chuyeån voán trong phaïm vi toaøn xaõ hoäi. - Phaûn aùnh vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoâïng kinh teá: Ñaây laø chöùc naêng phaùt sinh töø hai chöùc naêng treân. Söï vaän ñoäng cuûa voán tín duïng laø söï vaän ñoäng gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa vaät tö haøng hoaù, chi phí trong caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá, vì vaäy tín duïng khoâng chæ laø taám göông phaûn aùnh hoaït ñoäng kinh teá cuûa doanh nghieäp maø coøn thoâng qua ñoù thöïc hieän vieäc kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng aáy, nhaèm ngaên chaën söï tieâu cöïc, laõng phí, caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät,… 1.1.3. Vai troø cuûa tín duïng trong neàn kinh teá: Noùi ñeán vai troø cuûa tín duïng, nghóa laø noùi ñeán taùc ñoäng cuûa tín duïng ñoái vôùi neàn kinh teá xaõ hoäi. Vai troø cuûa tín duïng bao goàm caùc vai troø cô baûn sau: - Tín duïng goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát löu thoâng haøng hoùa phaùt trieån:  Ñoái vôùi doanh nghieäp: tín duïng goùp phaàn cung öùng voán, bao goàm voán coá ñònh vaø voán löu ñoäng.  Ñoái vôùi daân chuùng: tín duïng laø caàu noùi giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö.  Ñoái vôùi toaøn xaõ hoäi: tín duïng laøm taêng hieäu suaát söû duïng ñoàng voán. - Tín duïng goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû. - Tín duïng goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng, taïo coâng aên vieäc laøm vaø oån ñònh traät töï xaõ hoäi. - Tín duïng coøn coù vai troø quan troïng ñeå môû roäng vaø phaùt trieån caùc moái quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vaø môû roäng giao löu quoác teá. Söï phaùt trieån cuûa tín duïng khoâng nhöõng ôû trong phaïm vi quoác gia maø coøn môû roäng ra phaïm vi quoác teá, nhôø ñoù thuùc ñaåy môû roäng vaø phaùt trieån quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, nhaèm giuùp ñôõ vaø giaûi quyeát 6 caùc nhu caàu laãn nhau trong quaù trình ñi leân cuûa moãi nöôùc, laøm cho caùc nöôùc coù ñieàu kieän xích laïi gaàn nhau hôn vaø cuøng nhau phaùt trieån. 1.1.4. Caùc hình thöùc tín duïng - Tín duïng thöông maïi (Commercial Credit) TDTM laø quan heä tín duïng giöõa caùc toå chöùc kinh teá, caùc doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoaù. TDTM coù caùc ñaëc ñieåm sau: + Laø tín duïng giöõa nhöõng ngöôøi SXKD, laø hình thöùc tín duïng phaùt trieån roäng raõi nhöng khoâng phaûi laø loaïi hình tín duïng chuyeân nghieäp, söï toàn taïi vaø phaùt trieån döïa treân söï tín nhieäm cuõng nhö moái quan heä veà cung caáp haøng hoaù dòch vuï giöõa nhöõng ngöôøi SXKD. + Ñoái töôïng cuûa TDTM laø haøng hoaù chöù khoâng phaûi laø tieàn teä. + Söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa TDTM gaén vôùi söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoaù. Coâng cuï cuûa TDTM chính laø thöông phieáu (Commercial Bill). Thöïc chaát ñaây laø giaáy nôï thöông maïi, coù hình thöùc ngaén goïn, chaët cheõ, ñöôïc phaùp luaät thöøa nhaän ñeå söû duïng trong mua baùn chòu haøng hoaù. Thöông phieáu goàm hai loaïi: hoái phieáu (bill of exchange) do ngöôøi baùn laäp ra ñeå ra leänh cho ngöôøi mua chòu traû tieàn, vaø leänh phieáu (promissory note) do ngöôøi mua laäp ñeå cam keát traû tieàn cho ngöôøi baùn theo thôøi gian vaø ñòa ñieåm ghi treân phieáu. - Tín duïng ngaân haøng (Bank Credit) Ñaây laø quan heä tín duïng giöõa ngaân haøng vôùi caùc toå chöùc, caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy ñoäng voán vaø cho vay ñoái vôùi caùc ñoái töôïng noùi treân. TDNH laø hình thöùc tín duïng chuû yeáu, chieám vò trí ñaëc bieät quan troïng trong neàn kinh teá. - Tín duïng Nhaø nöôùc (State Credit) Laø quan heä tín duïng giöõa Nhaø nöôùc bao goàm Chính phuû Trung Öông vaø Chính quyeàn ñòa phöông vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân trong xaõ hoäi thoâng qua vieäc phaùt haønh traùi phieáu ñeå taäp trung voán cho caùc chöông trình, döï aùn cuûa Nhaø Nöôùc. Traùi phieáu laø coâng cuï cuûa tín duïng nhaø nöôùc. Tín duïng nhaø nöôùc coù chöùc naêng buø ñaép thieáu huït ngaân saùch Nhaø Nuôùc nhaèm giaûi quyeát nhöõng thieáu huït trong chi tieâu vaø cao hôn laø buø ñaép thieáu huït trong ñaàu 7 tö phaùt trieån kinh teá, cuõng nhö ñeå taêng cöôøng nguoàn löïc taøi chính nhaèm thöïc thi caùc chính saùch quaûn lyù vó moâ ñoái vôùi neàn kinh teá-xaõ hoäi. Ngoaøi ra, TDNN coøn coù chöùc naêng phaân phoái laïi nguoàn voán taøi nguyeân cuûa xaõ hoäi nhaèm phuïc vuï nhu caàu ñieàu hoaø phaân phoái nguoàn löïc ñaàu tö phaùt trieån kinh-teá xaõ hoäi ñaát nöôùc theo nhöõng muïc tieâu Nhaø Nöôùc ñaõ ñònh höôùng trong ngaén haïn vaø daøi haïn. - Tín duïng quoác teá Ñaây laø quan heä tín duïng giöõa caùc Chính phuû, giöõa caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu phöông thöùc khaùc nhau nhaèm trôï giuùp laãn nhau ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. 1.1.5. Caùc vaán ñeà chung veà tín duïng ngaân haøng 1.1.5.1. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng. - Ñoái töôïng cuûa tín duïng ngaân haøng laø voán tieàn teä nghóa laø ngaân haøng huy ñoäng voán vaø cho vay baèng tieàn. - Trong TDNH, chuû theå ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng, trong ñoù ngaân haøng laø ngöôøi cho vay, coøn caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân… laø ngöôøi ñi vay. - TDNH vöøa laø tín duïng mang tính chaát SXKD gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa caùc doanh nghieäp vöøa laø tín duïng tieâu duøng khoâng gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa caùc doanh nghieäp, vì vaäy quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa TDNH khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa. 1.1.5.2. Coâng cuï hoaït ñoäng cuûa tín duïng ngaân haøng. Trong TDNH caùc coâng cuï ñöôïc söû duïng raát ña daïng vaø phong phuù. Ñeå taäp trung nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi, ngaân haøng söû duïng caùc coâng cuï nhö kyø phieáu ngaân haøng, chöùng chæ tieàn göûi, caùc soå tieát kieäm ñònh möùc hoaëc khoâng ñònh möùc… Ñeå cung öùng tín duïng cho caùc doanh nghieäp (cho vay voán), ngaân haøng söû duïng coâng cuï chuû yeáu laø kheá öôùc cho vay (hoaëc hôïp ñoàng tín duïng), vôùi kheá öôùc naøy ngaân haøng thu hoài ñaày ñuû soá voán goác vaø tieàn laõi theo thôøi gian ñaõ xaùc ñònh. 1.1.5.3. Taùc duïng cuûa tín duïng ngaân haøng - TDNH coù theå môû roäng cho moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi, coù theå thaâm nhaäp vaøo caùc ngaønh vôùi nhieàu loaïi hình vaø qui moâ hoaït ñoäng lôùn, vöøa vaø nhoû. Khoâng nhöõng xaâm nhaäp vaøo lónh vöïc SXKD maø coøn xaâm nhaäp vaøo nhieàu lónh vöïc dòch vuï, ñôøi 8 soáng. Vì vaäy coù theå khaúng ñònh vai troø to lôùn cuûa TDNH trong vieäc thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi. - TDNH khoâng bò giôùi haïn veà qui moâ, coù nghóa laø TDNH coù theå cung öùng voán cho neàn kinh teá vôùi soá löôïng raát lôùn, vôùi nhieàu thôøi haïn khaùc nhau, nhôø ñoù khoâng nhöõng giuùp doanh nghieäp coù voán ñeå kinh doanh maø coøn coù voán ñeå môû roäng ñaàu tö, ñoåi môùi thieát bò, nhaèm naêng cao naêng löïc saûn xuaát, nhö vaäy TDNH coù taùc duïng ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. - Hoaït ñoäng cuûa TDNH coøn coù taùc ñoäng vaø aûnh höôûng lôùn ñoái vôùi tình hình löu thoâng tieàn teä cuûa ñaát nöôùc. Nhôø hoaït ñoäng cuûa tín duïng ngaân haøng maø voán tieàn teä cuûa xaõ hoäi ñöôïc huy ñoäng vaø söû duïng toái ña cho nhu caàu phaùt trieån kinh teá, taùc duïng ñaåy nhanh toác ñoä chu chuyeån voán, vöøa laøm cho caùc chu chuyeån tieàn teä ñöôïc taäp trung phaàn lôùn qua heä thoáng ngaân haøng. Ñaây laø ñieàu kieän quan troïng ñeå oån ñònh löu thoâng tieàn teä, oån ñònh giaù caû thò tröôøng… 1.1.5.4. Phaân loaïi tín duïng ngaân haøng Kinh teá thò tröôøng ngaøy caøng phaùt trieån, xu höôùng töï do hoùa caøng saâu saéc thì caùc ngaân haøng phaûi nghieân cöùu ñöa ra caùc hình thöùc tín duïng ña daïng nhaèm ñaùp öùng toát nhu caàu cuûa khaùch haøng, töø ñoù ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö, thu huùt khaùch haøng, taêng lôïi nhuaän, thöïc hieän phaân taùn ruûi ro vaø ñöùng vöõng trong caïnh tranh. TDNH ñöôïc phaân loaïi theo nhöõng tieâu chí sau: - Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng: + Tín duïng ngaén haïn: laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn ñeán 01 naêm vaø ñöôïc söû duïng ñeå buø ñaép thieáu huït voán löu ñoäng taïm thôøi. + Tín duïng trung haïn: laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn töø treân 01 naêm ñeán 05 naêm vaø söû duïng chuû yeáu ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn coá ñònh, caûi tieán ñoåi môi trang thieát bò, môû roäng saûn xuaát vaø xaây döïng coâng trình. + Tín duïng daøi haïn: laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn treân 05 naêm ñaùp öùng nhu caàu xaây döïng cô baûn, cô sôû haï taàng. - Caên cöù vaøo baûo ñaûm tín duïng: + Tín duïng coù baûo ñaûm: laø loaïi tín duïng coù taøi saûn caàm coá, theá chaáp, baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba. 9 + Tín duïng khoâng coù baûo ñaûm: laø loaïi tín duïng khoâng coù taøi saûn caàm coá, theá chaáp, baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba. Loaïi tín duïng naøy aùp duïng cho khaùch haøng truyeàn thoáng coù heä soá tín nhieäm cao. - Caên cöù vaøo muïc ñích tín duïng: + Tín duïng baát ñoäng saûn: ñaây laø caùc khoaûn tín duïng ñaàu tö vaøo baát ñoäng saûn nhö: mua ñaát, nhaø, xaây döïng môû roäng ñaát, nhaø cöûa… + Tín duïng coâng thöông nghieäp: ñaây laø nhöõng khoaûn tín duïng cho khaùch haøng trang traûi caùc chi phí mua haøng hoùa, nguyeân vaät lieäu… + Tín duïng noâng nghieäp: ñaây laø nhöõng khoaûn tín duïng caáp cho caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp: troàng troït, chaên nuoâi, hoa maøu… + Tín duïng tieâu duøng: ñaây laø nhöõng khoaûn tín duïng caáp cho caù nhaân hoä gia ñình ñeå mua saém haøng hoùa tieâu duøng. - Caên cöù vaøo chuû theå vay voán: + Tín duïng doanh nghieäp. + Tín duïng caù nhaân, hoä gia ñình. + Tín duïng cho caùc toå chöùc taøi chính: ñaây laø nhöõng khoaûn tín duïng caáp cho caùc ngaân haøng, coâng ty baûo hieåm, coâng ty taøi chính… - Caên cöù vaøo phöông thöùc hoaøn traû nôï vay: + Tín duïng traû goùp: laø loaïi tín duïng maø khaùch haøng phaûi hoaøn traû voán goác vaø laõi vay ñònh kyø thaønh nhöõng khoaûn baèng nhau. + Tín duïng hoaøn traû moät laàn: laø loaïi tín duïng maø khaùch haøng chæ hoaøn traû moät laàn goác vaø laõi khi ñeán haïn. + Tín duïng hoaøn traû theo yeâu caàu: laø loaïi tín duïng maø khaùch haøng coù theå hoaøn traû nôï vay baát cöù luùc naøo. Loaïi tín duïng naøy aùp duïng cho nhöõng khoaûn vay theû tín duïng, thaáu chi. - Caên cöù vaøo hình thaùi giaù trò cuûa tín duïng: + Tín duïng baèng tieàn: laø tín duïng maø hình thaùi giaù trò cuûa noù laø baèng tieàn. Tín duïng baèng baèng tieàn goïi laø cho vay. + Tín duïng baèng taøi saûn: laø tín duïng maø hình thaùi giaù trò cuûa noù laø baèng taøi saûn. Hình thöùc tín duïng naøy goïi laø cho thueâ taøi chính. 10 + Tín duïng baèng uy tín: laø tín duïng maø hình thaùi giaù trò cuûa noù baèng uy tín. Hình thöùc tín duïng naøy chính laø baûo laõnh ngaân haøng. - Caên cöù vaøo xuaát xöù tín duïng: + Tín duïng tröïc tieáp: laø hình thöùc tín duïng trong ñoù ngaân haøng caáp voán tröïc tieáp cho khaùch haøng coù nhu caàu vay voán, ñoàng thôøi khaùch haøng hoaøn traû tröïc tieáp cho ngaân haøng. + Tín duïng giaùn tieáp: laø hình thöùc caáp tín duïng thoâng qua trung gian nhö tín duïng uûy thaùc, tín duïng thoâng qua toå chöùc ñoaøn theå. - Tín duïng khaùc: bao goàm caùc khoaûn tín duïng chöa ñöôïc phaân loaïi ôû treân nhö kinh doanh chöùng khoaùn… 1.2. Nhöõng noäi dung cô baûn veà chaát löôïng tín duïng ngaân haøng: 1.2.1. Khaùi nieäm: Thöïc teá coù moät söï thoáng nhaát trong 3 yeáu toá: giaù caû, chaát löôïng vaø löôïng baùn haøng, yeáu toá chaát löôïng laø quan troïng nhaát. Khi chaát löôïng ñöôïc naâng leân ñoàng thôøi giaù thaønh khoâng thay ñoåi, keát quaû laø khoái löôïng haøng hoùa baùn ra ñöôïc nhieàu hôn. Töø ñoù, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, baát cöù doanh nghieäp naøo cuõng phaûi caûi thieän vaø naâng cao chaát löôïng. Theo tieâu chuaån ISO 9000:2000, thuaät ngöõ “Chaát löôïng” ñöôïc ñònh nghóa laø khaû naêng thoaû maõn caùc yeâu caàu cuûa khaùch haøng vaø caùc beân coù lieân quan khaùc cuûa taäp hôïp caùc ñaëc tính voán coù cuûa saûn phaåm, heä thoáng hoaëc quaù trình. Moät trong nhöõng saûn phaåm cuûa TCTD vaø NHTM laø tín duïng, ñaây laø loaïi haøng hoaù mang tính xaõ hoäi cao, chæ moät bieán ñoäng cuûa noù veà maët giaù trò treân thò tröôøng laø coù theå aûnh höôûng ñeán nhieàu hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM. Xeùt ôû goùc ñoä ngaân haøng, chaát löôïng tín duïng NH khoâng chæ nhaèm ñeå thoaû maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng, maø coøn phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc noùi chung, cuûa ñòa phöông noùi rieâng treân cô sôû khaû naêng thu hoài ñöôïc goác vaø laõi ñuùng haïn nhö ñaõ thoaû thuaän treân hôïp ñoàng tín duïng. 11 1.2.2. Ñaëc ñieåm. - Chaát löôïng tín duïng tröôùc tieân phaûi phuø hôïp vôùi muïc ñích söû duïng voán vay cuûa ngöôøi vay, phuø hôïp vôùi laõi suaát vaø kyø haïn nôï, thuû tuïc ñôn giaûn, thuaän tieän thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng nhöng vaãn ñaûm baûo ñöôïc nguyeân taéc tín duïng. - Chaát löôïng tín duïng coøn theå hieän ôû söï thoûa maõn cô hoäi kinh doanh veà caùc khía caïnh khoâng gian, thôøi gian vaø qui moâ cho khaùch haøng. + Khoâng gian: TDNH phaûi luoân gaàn guõi vôùi khaùch haøng vaø coù söï thuaän lôïi trong giao dòch. + Thôøi gian: TDNH phaûi thoûa maõn ñöôïc thôøi ñieåm kinh doanh cuûa khaùch haøng khi giaûi ngaân vaø khi hoaøn voán. + Qui moâ: TDNH baûo ñaûm yeâu caàu veà khoái löôïng maø khaùch haøng mong muoán. Ngoaøi caùc yeáu toá coát loõi laø cung öùng voán cho khaùch haøng, chaát löôïng TDNH coøn theå hieän ôû nhieàu yeáu toá phuï trôï nhö tieát kieäm chi phí ñi laïi, giao dòch thuaän tieän, ñieàu kieän vay voán hôïp lyù,… ñeå khaùch haøng deã daøng ñaùp öùng, nhöng vaãn baûo ñaûm chaët cheõ veà vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. Chaát löôïng tín duïng laø moät nhaân toá xuyeân suoát trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa TDNH. Ñeå ñaûm baûo tín duïng luoân coù chaát löôïng, ñoøi hoûi trong quaù trình xeùt duyeät cho vay, caùn boä tín duïng khi löïa choïn khaùch haøng, löïa choïn ñoái töôïng cho vay caàn thaåm ñònh, phaân tích veà caùc maët nhö tö caùch, khaû naêng taøi chính,… ñeå töø ñoù ñi ñeán quyeát ñònh cho vay, möùc cho vay vöøa coù theå hoã trôï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu voán cuûa khaùch haøng vöøa naèm trong giôùi haïn phaïm vi cho pheùp. Maët khaùc veà phöông thöùc cho vay, thôøi gian cho vay cuõng phaûi xaùc ñònh ñeå khaùch haøng coù ñieàu kieän söû duïng voán vay coù hieäu quaû vaø traû nôï ngaân haøng caû goác vaø laõi ñuùng theo ñònh kyø haïn nôï. Beân caïnh ñoù, caùn boä tín duïng cuõng caàn coù söï löïa choïn phöông phaùp thu nôï, thu laõi, vieäc xöû lyù nhöõng khoaûn tín duïng coù vaán ñeà sau khi cho vay, ñeán haïn maø ngöôøi vay chöa traû. Ngoaøi ra chaát löôïng TDNH, khoâng chæ phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá chuû quan maø coøn chòu söï taùc ñoäng raát lôùn vaøo nhöõng ñieàu kieän khaùch quan nhö taùc ñoäng cuûa kinh teá caùc nöôùc trong khu vöïc vaø quoác teá, hoaøn caûnh trong nöôùc veà moâi tröôøng töï nhieân, moâi tröôøng kinh teá, moâi tröôøng phaùp luaät hay söï thay ñoåi veà giaù caû… Ñoù chính laø nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng. 12 Nhöõng vaán ñeà neâu treân cho thaáy ñeå ñaûm baûo chaát löôïng tín duïng laø moät trong nhöõng vaán ñeà phöùc taïp. Ruûi ro trong kinh doanh tín duïng luoân laø vaán ñeà caùc toå chöùc tín duïng quan taâm. Ñieàu naøy cho thaáy chaát löôïng tín duïng laø moät khaùi nieäm töông ñoái vaø naêng ñoäng, thöôøng xuyeân bieán ñoåi vaø raát nhaïy caûm vôùi nhieàu taùc ñoäng trong neàn kinh teá, xaõ hoäi. 1.2.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng ngaân haøng: Chaát löôïng tín duïng phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû hai phöông dieän nhö hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, lôïi nhuaän cuûa beân ñi vay cuõng nhö cuûa beân cho vay. Thöïc teá veà maët ñònh tính raát khoù xaùc ñònh roõ phaàn ñoùng goùp cuûa tín duïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng, thoâng thöôøng söû duïng caùc chæ tieâu cô baûn nhö sau: 1.2.2.1. Tyû leä nôï quaù haïn: Nôï quaù haïn phaûn aùnh soá dö nôï goác vaø laõi ñaõ quaù haïn maø chöa thu hoài ñöôïc. Nôï quaù haïn cho bieát cöù treân 100 ñoàng dö nôï hieän haønh coù bao nhieâu ñoàng ñaõ quaù haïn, ñaây laø moät chæ tieâu cô baûn cho thaáy chaát löôïng hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo coâng thöùc (1.1). Tyû leä nôï quaù haïn Nôï quaù haïn = ----------------- x 100% (1.1) Toång dö nôï 1.2.2.2. Tyû leä nôï xaáu: Tyû leä nôï xaáu cho bieát trong 100 ñoàng toång dö nôï thì coù bao nhieâu ñoàng laø nôï xaáu, chính vì vaäy, tyû leä nôï xaáu laø moät chæ tieâu cô baûn ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng. Nôï xaáu phaûn aùnh khaû naêng thu hoài voán khoù khaên, voán cuûa ngaân haøng luùc naøy khoâng coøn ôû möùc ñoä ruûi ro thoâng thöôøng nöõa maø laø nguy cô maát voán. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo coâng thöùc ( 1.2). Tyû leä nôï xaáu Nôï xaáu = ----------------- x 100% (1.2) Toång dö nôï 13 Trong quaù trình kinh doanh thì ruûi ro laø khoâng traùnh khoûi, neân ngaân haøng thöôøng coá gaéng giaûm tyû leä nôï xaáu caøng thaáp caøng toát. 1.2.2.3. Tyû leä sinh lôøi cuûa tín duïng: Chæ tieâu naøy phaûn aùnh khaû naêng sinh lôøi cuûa hoaït ñoäng tín duïng, cho bieát soá tieàn laõi thu ñöôïc treân 100 ñoàng dö nôï laø bao nhieâu. Chæ tieâu naøy caøng cao chöùng toû chaát löôïng tín duïng caøng toát. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo coâng thöùc (1.3). Tyû leä sinh lôøi cuûa tín duïng Laõi töø tín duïng = ------------------------ X 100% (1.3) Toång dö nôï tín duïng 1.2.2.4. Chæ tieâu hieäu suaát söû duïng voán: Chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo coâng thöùc (1.4). Hieäu suaát söû duïng voán Toång dö nôï cho vay = ------------------------ x 100% (1.4) Toång nguoàn voán huy ñoäng Chæ tieâu naøy phaûn aùnh moái töông quan giöõa dö nôï cho vay vaø nguoàn voán huy ñoäng. Neáu tieàn göûi ít hôn tieàn vay thì ngaân haøng phaûi tìm kieám nguoàn voán coù chi phí cao hôn, coøn neáu tieàn göûi nhieàu hôn tieàn cho vay thì ngaân haøng seõ rôi vaøo tình traïng thöøa voán. Do ñoù chæ tieâu naøy chæ mang tính töông ñoái giuùp chuùng ta so saùnh khaû naêng cho vay vaø huy ñoäng cuûa ngaân haøng maø thoâi. 1.2.3. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tín duïng: Hoaït ñoäng tín duïng bao giôø cuõng giöõ moät vai troø quan trong hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng. Chaát löôïng toát hay xaáu aûnh höôûng raát lôùn ñeán keát quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng. Hieän nay cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thì hoaït ñoäng tín duïng ngaøy caøng môû roäng veà quy moâ. Taêng tröôûng tín duïng cuøng vôùi ñaûm baûo chaát löôïng tín duïng toát laø moät vaán ñeà ñöôïc taát caû caùc ngaân haøng ñeàu quan taâm. Ñeå phaûn aùnh chính xaùc chaát löôïng tín duïng nhö theá naøo, caùc NHTM caàn quan taâm ñeán caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tín duïng. 14 1.2.3.1. Moâi tröôøng kinh teá vó moâ: Hoaït ñoäng cuûa NHTM chòu aûnh höôûng toát hoaëc xaáu bôûi söï bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh teá vó moâ. Vì theá moïi söï bieán ñoäng trong ñieàu haønh heä thoáng phaùp luaät, chính saùch tieàn teä ñeàu taùc ñoäng ñeán quy moâ vaø chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng tín duïng. Neáu moâi tröôøng kinh teá vó moâ oån ñònh taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå NHNN kieåm soaùt ñöôïc hoaït ñoäng cuûa NHTM ñoàng thôøi ñeå ngaân haøng thöông maïi phaùt trieån oån ñònh vaø haïn cheá ruûi ro, chaát löôïng ngaøy caøng ñöôïc naâng cao ngöôïc laïi seõ gaây khoù khaên cho ngaân haøng aûnh höôûng hoaït ñoäng kinh doanh cuõng nhö chaát löôïng tín duïng. 1.2.3.2. Moâi tröôøng phaùp lyù. Khi heä thoáng phaùp lyù oån ñònh seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho NHTM hoaït ñoäng hieäu quaû, ngaên chaën kòp thôøi nhöõng ruûi ro, tieâu cöïc xaûy ra goùp phaàn naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoàng thôøi NHNN coù theå kieåm soaùt vaø oån ñònh tieàn teä quoác gia. Caùc coâng cuï chính saùch, vaên baûn cuûa Nhaø nöôùc, ngaân haøng nhaø nöôùc nhö quy cheá tín duïng, tyû leä döï tröõ baét buoäc, laõi suaát, taùi chieát khaáu seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa NHTM noùi chung vaø chaát löôïng tín duïng noùi rieâng. Neáu hoaït ñoäng tín duïng keùm hieäu quaû, cho vay khoâng thu hoài ñöôïc nôï goác vaø laõi ñuùng haïn hoaëc söï gia taêng tín duïng thieáu laønh maïnh, môû roäng quaù möùc seõ gaây haäu quaû nghieâm troïng, khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán söï keát quaû hoaït ñoäng cuûa NHTM maø coøn aûnh höôûng ñeán söï oån ñònh cuûa neàn kinh teá vó moâ. 1.2.3.3. Chieán löôïc phaùt trieån cuûa NHTM. Chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaân haøng laø moät yeáu toá quan troïng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tín duïng cuûa chính baûn thaân ngaân haøng. Moät chieán löôïc ñuùng ñaén seõ ñaûm baûo cho ngaân haøng phaùt trieån, ngöôïc laïi seõ laøm chaäm söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng hoaëc coù theå daãn ñeán thua loã, phaù saûn. Moät chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp laø moät chieán löôïc laøm sao phaùt huy ñoái ña hoùa caùc ñieåm maïnh, khai thaùc ñöôïc caùc cô hoäi vaø haïn cheá thaáp nhaát caùc ñieåm yeáu. 1.2.3.4. Chính saùch tín duïng cuûa NHTM. Hoaït ñoäng tín duïng mang tính chaát quan troïng ñoái vôùi NHTM, hôn nöõa chöùc naêng huy ñoäng voán, cho vay quyeát ñònh quy moâ, chaát löôïng, saûn phaåm ngaân haøng taïo neân boä maët ngaân haøng tröôùc coâng chuùng. Chính saùch tín duïng ñoùng vai troø then choát ñieàu tieát caùc maët nhö huy ñoäng voán, cho vay, laõi suaát, saûn phaåm tín duïng, kyõ 15 thuaät quaûn lyù ruûi ro tín duïng… nhaèm thöïc hieän muïc tieâu cuoái cuøng laø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng ñöôïc hieäu quaû. Vì vaäy, trong töøng thôøi kyø nhaát ñònh caùc NHTM phaûi ñònh höôùng xaây döïng muïc tieâu phaán ñaáu cuï theå ñeå ñònh höôùng tích cöïc ñeán vieäc ñieàu chænh moïi hoaït ñoäng NHTM. Moät chính saùch tín duïng hieäu quaû seõ ñaûm baûo toái öu hoùa nguoàn voán khi cho vay, ñaûm baûo an toaøn trong kinh doanh laø ñieàu kieän quan troïng ñeå naêng cao chaát löôïng tín duïng cuûa NHTM. 1.2.3.5. Caùn boä tín duïng. Ñaây laø moät nhaân toá heát söùc quan troïng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng tín duïng. Söï thaønh coâng trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHTM phuï thuoäc vaøo naêng löïc, traùch nhieäm vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc cuûa caùn boä tín duïng. CBTD laø caàu noái giöõa beân ñi vay vaø ngaân haøng, laø ngöôøi tröïc tieáp tieán haønh coâng taùc khai thaùc khaùch haøng, höôùng daãn khaùch haøng, thaåm ñònh khaùch haøng, theo doõi kieåm soaùt tröôùc, trong vaø sau khi cho vay. Neáu naêng löïc cuûa CBTD khoâng cao, phaåm chaát ñaïo ñöùc keùm seõ khoâng ñaùnh giaù chính xaùc hoaëc coá tình laøm sai nhaèm cho vay nhöõng khaùch haøng coù naêng löïc keùm, phöông aùn khoâng hieäu quaû daãn ñeán nôï quaù haïn, nôï xaáu gaây thaát thoaùt cho ngaân haøng laøm cho chaát löôïng tín duïng suy giaûm. Ngöôïc laïi neáu CBTD coù naêng löïc, phaåm chaát toát seõ laøm thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng ñoàng thôøi ñaùnh giaù ñuùng, löïa choïn ñöôïc khaùch haøng toát, phöông aùn kinh doanh hieäu quaû ñieàu naøy goùp phaàn naâng cao chaát löôïng tín duïng. 1.2.3.6. Naêng löïc cuûa khaùch haøng. Trong quan heä TDNH, khaùch haøng vay voán coù nhieàu loaïi khaùc nhau, ñoù laø söï khaùc nhau veà khaû naêng taøi chính, muïc ñích söû duïng voán vay… Do ñoù, neáu khaùch haøng vay voán coù khaû naêng taøi chính doài daøo, kinh doanh ñuùng phaùp luaät, laøm aên coù hieäu quaû, söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích ñaõ cam keát thì nguoàn voán vay cuûa ngaân haøng nhaát ñònh seõ taïo ra lôïi nhuaän vaø hoaøn traû ñöôïc nôï cho ngaân haøng; ngöôïc laïi moät baát traéc duø nhoû trong kinh doanh cuûa khaùch haøng cuõng khieán cho khaùch haøng gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc traû nôï ngaân haøng, chöa keå ñeán nhöõng khaùch haøng coá yù löøa ñaûo, söû duïng voán sai muïc ñích…daãn ñeán kinh doanh khoù khaên, tình hình taøi chính maát caân ñoái, nguy cô phaù saûn neân khoâng traû ñöôïc nôï gaây haäu quaû nghieâm troïng ñeán ngaân haøng. 16 Nhö vaäy, chaát löôïng tín duïng laø moät phaïm truø roäng, bao haøm nhieàu noäi dung. Vieäc naâng cao chaát löôïng tín duïng laø muïc tieâu maø baát cöù ngaân haøng naøo cuõng phaûi höôùng ñeán. Nhöng, thöïc hieän muïc tieâu naøy laïi phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan.Vì theá, ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng, haïn cheá ruûi ro coù theå xaûy ra, ngaân haøng phaûi caân ñoái nguoàn voán huy ñoäng vôùi dö nôï cho vay, maët khaùc phaûi tuaân thuû chaët cheõ cô cheá tín duïng cuûa ngaân haøng cuõng nhö vieäc phaân tích, thaåm ñònh tröôùc khi quyeát ñònh cho vay, vaø cho vay vôùi muïc ñích an toaøn vaø hieäu quaû. 1.3. Tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV 1.3.1. Khaùi nieäm vaø vai troø cuûa DNNVV. 1.3.1.1. Khaùi nieäm. Khaùi nieäm DNNVV gôïi yù cho chuùng ta tieâu chuaån veà quy moâ, kích côû. Treân thöïc teá khoù coù theå ñònh nghóa mang tính phoå quaùt vôùi lyù do laø moâi tröôøng kinh doanh cuûa caùc DNNVV thöôøng khoâng ñoàng nhaát vaø khoâng oån ñònh. Theo quan nieäm cuûa ngaân haøng theá giôùi (WB), DNNVV laø nhöõng doanh nghieäp coù quy moâ nhoû beù veà phöông dieän voán, lao ñoäng hay doanh thu. DNNVV coù theå chia thaønh ba loaïi, caên cöù vaøo quy moâ ñoù laø doanh nghieäp sieâu nhoû, doanh nghieäp nhoû, doanh nghieäp vöøa. ÔÛ Phaùp DNNVV laø caùc doanh nghieäp coù töø 10 ñeán döôùi 500 nhaân coâng. Theo quy ñònh cuûa khoái EU thì phaân loaïi nhö sau: Baûng 1.1. Tieâu chí phaân loaïi DNNVV theo quy ñònh cuûa khoái EU. Loaïi DN Soá nhaân coâng ( khoâng ñoåi) Doanh soá ( trieäu euro) Hoaëc toång taøi saûn ( trieäu euro) Vöøa < 250 50 43 Nhoû < 50 10 10 1.3.1.2. Vai troø cuûa caùc DNNVV. - Taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo. - Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng cuûa toång saûn phaåm trong nöôùc (GDP), ñoùng goùp ñaùng keå vaøo nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc vaø huy ñoäng ngaøy caøng nhieàu nguoàn voán trong xaõ hoäi nhaèm ñaàu tö vaø phaùt trieån kinh teá. - Goùp phaàn thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng vaø phaân coâng lao ñoäng giöõa caùc vuøng – ñòa phöông. - Goùp phaàn ñaøo taïo löïc löôïng lao ñoäng cô ñoäng, linh hoaït vaø coù chaát löôïng. 17 - Ngoaøi ra DNNVV coøn goùp phaàn taïo moâi tröôøng kinh doanh, töï do caïnh tranh vaø giaûm ñoäc quyeàn, ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp quoác teá, phaùt huy ñöôïc tieàm löïc trong nöôùc. 1.3.2. Tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV. 1.3.2.1. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV. Xuaát phaùt töø caùc ñaëc ñieåm chung cuûa caùc DNNVV laø voán töï coù thaáp, khaû naêng tieáp caän thoâng tin vaø thò tröôøng haïn cheá, thieáu taøi saûn theá chaáp, khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro thaáp vaø tình traïng khoâng minh baïch veà taøi chính. Caùc ngaân haøng thöôøng thaän troïng hôn khi cho vay caùc DNNVV, vì ruûi ro tín duïng laø cao hôn nhieàu so vôùi khi cho vay caùc DN lôùn. Caùc DNNVV thöôøng coù nhu caàu vay voán ngaân haøng ñeå boå sung voán löu ñoäng, ñaàu tö caùc döï aùn nhoû, do tieàm löïc taøi chính cuõng nhö khaû naêng quaûn lyù khoâng ñuû ñeå ñaûm nhieäm caùc döï aùn coù taàm voùc lôùn. 1.3.2.2. Vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNNV. Vieäc môû roäng cho vay caùc DNNVV giuùp cho neàn kinh teá vaän haønh troâi chaûy hôn; caùc DNNVV coù theå kòp thôøi boå sung voán ñeå tieáp tuïc ñaàu tö maùy moùc thieát bò, caûi tieán phöông thöùc kinh doanh, hoaït ñoäng toát, taïo coâng aên vieäc laøm, gia taêng giaù trò thaëng dö, naém baét cô hoäi chieám lónh thò tröôøng. Tín duïng ngaân haøng cho caùc DNNVV goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán cuûa DN nhaèm ñaûm baûo traû ñuùng nôï goác vaø laõi cho ngaân haøng ñuùng haïn vaø coù theå vay theâm caùc khoaûn vay môùi. Ngoaøi ra, trong quaù trình caáp tín duïng thì ngaân haøng thöïc hieän kieåm soaùt tröôùc, trong vaø sau khi giaûi ngaân buoäc DN phaûi söû duïng voán ñuùng muïc ñích vaø coù lôïi nhuaän. Nguoàn voán vay ñöôïc coi laø ñoøn baåy taøi chính giuùp DNNVV toái öu hoùa cô caáu voán, ñaït chi phí söû duïng voán thaáp nhaát, tieát kieäm chi phí. Caùc DNNVV thöôøng coù nguoàn voán haïn cheá, neáu söû duïng 100% voán töï coù thì chi phí söû duïng voán raát cao, bieát keát hôïp theâm nguoàn voán vay vôùi tyû leä hôïp lyù seõ giuùp toái ña hoùa lôïi nhuaän vôùi möùc giaù voán bình quaân reû nhaát. 1.3.2.3. Caùc loaïi hình tín duïng daønh cho DNNVV Caùc loaïi hình tín duïng daønh cho DNNVV cuõng gioáng nhö caùc loaïi hình Doanh nghieäp khaùc, bao goàm: 18 - Cho vay ngaén haïn: Cho vay ngaén haïn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu voán löu ñoäng thöôøng xuyeân hay theo thôøi vuï cuûa caùc DNNVV. Hai phöông thöùc cho vay ngaén haïn thöôøng ñöôïc aùp duïng phoå bieán hieän nay: + Cho vay töøng laàn: thöôøng aùp duïng cho caùc khaùch haøng môùi hoaëc quan heä tín duïng chöa thöôøng xuyeân, chöa ñöôïc söï tín nhieäm töø phía ngaân haøng. Vôùi phöông thöùc naøy, moãi laàn vay voán thì DN vaø ngaân haøng thöïc hieän thuû tuïc vay voán caàn thieát vaø kyù keát hôïp ñoàng tín duïng. + Cho vay theo haïn möùc: ngaân haøng vaø khaùch haøng cuøng xaùc ñònh vaø thoûa thuaän moät haïn möùc tín duïng duy trì trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa loaïi hình tín duïng naøy laø moät boä hoà sô ñöôïc söû duïng cho nhieàu moùn vay, moùn giaûi ngaân khaùch nhau. Haïn möùc tín duïng coù theå ñöôïc hieåu nhö laø möùc dö nôï vay toái ña coù theå ñöôïc duy trì trong moät thôøi gian nhaát ñònh. - Chieát khaáu chöùng töø coù giaù: laø hình thöùc tín duïng, theo ñoù, ngaân haøng nhaän caùc chöùng töø coù giaù vaø trao cho khaùch haøng moät soá tieàn nhaát ñònh baèng meänh giaù cuûa chöùng töø tröø ñi caùc khoaûn hoa hoàng vaø laõi chieát khaáu. Loaïi chöùng töø coù giaù maø ngaân haøng thöôøng nhaän chieát khaáu laø thöông phieáu, caùc loaïi chöùng töø khaùc nhö traùi phieáu, kyø phieáu. - Cho vay trung daøi haïn: muïc ñích cuûa tín duïng trung daøi haïn thöôøng laø ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh cuûa doanh nghieäp hoaëc ñaàu tö vaøo döï aùn. - Taøi trôï ngoaïi thöông: laø caùc hoaït ñoäng mang tính taøi trôï cuûa ngaân haøng, goàm caùc hình thöùc: cho vay tieàn xuaát khaåu, cho vay chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu, cho vay môû thö tín duïng. - Baûo laõnh: laø cam keát töø phía ngaân haøng vaø beân coù quyeàn veà vieäc thöïc hieän nghóa vuï taøi chính thay cho khaùch haøng khi khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng nghóa vuï ñaõ cam keát vôùi beân nhaän baûo laõnh. - Cho thueâ taøi chính: laø hoaït ñoäng tín duïng trung vaø daøi haïn thoâng qua vieäc cho thueâ maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc treân cô sôû hôïp ñoàng cho thueâ giöõa beân cho thueâ vôùi beân thueâ. Beân cho thueâ cam keát mua maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc theo yeâu caàu cuûa beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi saûn cho thueâ. Beân thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ ñaõ ñöôïc hai beân thoûa 19 thuaän. Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn löïa choïn mua laïi taøi saûn thueâ hoaëc tieáp tuïc thueâ theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn quy ñònh taïi hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn ñoù taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng. Veà maët lyù thuyeát, cho thueâ taøi chính coù theå laø phöông caùch tieáp caän tín duïng trung daøi haïn thuaän lôïi hôn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù quy moâ voán nhoû, ít coù taøi saûn theá chaáp, hoaëc môùi thaønh laäp. Ña phaàn caùc DNNVV naèm trong daïng naøy. - Nghieäp vuï bao thanh toaùn: theo Coâng öôùc veà bao thanh toaùn quoác teá cuûa UNIDROIT 1988, nghieäp vuï bao thanh toaùn ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät daïng taøi trôï baèng vieäc mua baùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn trong giao dòch thöông maïi giöõa toå chöùc taøi trôï vaø beân cung öùng. Theo ñoù, toå chöùc taøi trôï thöïc hieän toái thieåu hai trong soá caùc chöùc naêng sau: taøi trôï beân cung öùng (goàm cho vay vaø öùng tröôùc tieàn), quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu, thu nôï caùc khoaûn phaûi thu, baûo ñaûm ruûi ro khoâng thanh toaùn cuûa beân mua haøng. Theo Hieäp hoäi bao thanh toaùn theá giôùi FCI thì ñònh nghóa bao thanh toaùn laø moät loaïi hình dòch vuï taøi chính troïn goùi bao goàm söï keát hôïp giöõa taøi trôï voán hoaït ñoäng, baûo hieåm ruûi ro tín duïng, theo doõi caùc khoaûn phaûi thu vaø dòch vuï thu hoä. Ñoù laø moät söï thoûa thuaän giöõa ngöôøi cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn vôùi ngöôøi cung öùng haøng hoùa dòch vuï, hay coøn goïi laø ngöôøi baùn haøng trong quan heä mua baùn haøng hoùa. Theo nhö thoûa thuaän ngöôøi cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn seõ mua laïi caùc khoaûn phaûi thu cuûa ngöôøi baùn döïa treân khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua trong quan heä mua baùn haøng hoùa, hay coøn goïi laø con nôï trong quan heä tín duïng. Ngoaøi ra, ñoái vôùi moät soá toå chöùc cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn khaùc thì nghieäp vuï bao thanh toaùn ñöôïc ñònh nghóa laø vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu, hay vieäc cung caáp taøi trôï taøi chính ngaén haïn thoâng qua vieäc traû caùc khoaûn phaûi thu ngay laäp töùc baèng tieàn maët ñeå caûi thieän doøng ngaân löu cuûa khaùch haøng ñoàng thôøi nhaäp laáy ruûi ro tín duïng. Caùc dòch vuï ñi keøm goàm coù quaûn lyù nôï, quaûn lyù soå caùi baùn haøng, xeáp haïng haïn möùc tín duïng vaø thu hoä. 20 1.4. Baøi hoïc kinh nghieäm naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi. 1.4.1. Kinh nghieäm veà naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi. + Trung Quoác Trung Quoác coù “Vöôøn öôm DNNVV” ñaây laø nôi caùc doanh nghieäp ñeàu ñöôïc söï hoã trôï töø Chính phuû. Thoâng thöôøng caùc DNNVV trong vöôøn öôm ñöôïc hoã trôï töø 3-5 naêm. Taïi ñaây, caùc DNNVV coù theå ñöôïc giuùp ñeå tìm kieám caùc nhaø taøi trôï hoaëc caùc TCTD coù theå taêng nguoàn voán kinh doanh. Vöôøn öôm giuùp caùc DNNVV taêng voán ban ñaàu leân 5-6 laàn baèng caùch hoã trôï ngay töø ñaàu. Ngoaøi ra caùc DNNVV coøn deã daøng ñöôïc hoã trôï nguoàn voán phaùt trieån kinh doanh thoâng qua moâ hình “doanh nghieäp Höng Chaán” nhaèm phaùt trieån DNNVV ôû khu vöïc noâng thoân. Caùc HTX ôû Trung Quoác cung caáp hoaït ñoäng dòch vuï cho phaùt trieån coâng nghieäp vuøng noâng nghieäp noâng thoân, hoaït ñoäng thöông maïi ôû caùc khu ñoâ thò. Trong coâng taùc naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV caùc ngaân haøng Trung quoác chuù troïng caùc coâng taùc nhö naâng cao trình ñoä caùn boä tín duïng, ñaàu tö vaøo caùc ngaønh truyeàn thoáng theá maïnh cuûa quoác gia, thaän troïng trong ñaùnh giaù taøi saûn theá chaáp vì tình hình baát ñoäng saûn coù nhöõng chuyeån bieán phöùc taïp, ngoaøi ra caùc ngaân haøng ñaëc naëng coâng taùc giaùm saùt, kieåm tra khoaûn vay. + Haøn Quoác Taïi Haøn Quoác coù nhieàu chính saùch hoã trôï voán nhaèm hoã trôï DNNVV phaùt trieån nhö caùc DN khi tieâu thuï saûn phaåm cuûa DNNVV seõ ñöôïc vay 50% voán. Neáu toå chöùc naøo cung caáp dòch vuï hoã trôï söï phaùt trieån veà coâng ngheä môùi cho caùc DNNVV, Chính phuû seõ ñaûm baûo hoï nhaän ñöôïc 70% voán vay ngaân haøng. Ngoaøi ra ñeå hoã trôï voán cho caùc DNNVV, Chính phuû baét buoäc caùc ngaân haøng daønh 35% toaøn boä voán vay cuûa mình cho caùc DNNVV, ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø toå chöùc baûo hieåm tyû leä laø 25%. Caùc Quyõ baûo laõnh tín duïng taïo ñieàu kieän cho caùc DNNVV coù ñieàu kieän vay voán vôùi laõi suaát öu ñaõi. Ngaân haøng Haøn Quoác ñaûm baûo cung caáp khoaûng 90% toång soá voán vay trong lónh vöïc nhaäp khaåu coâng ngheä, hoaït ñoäng nghieân cöùu phaùt trieån, nhaäp maùy moùc ñeå saûn xuaát vaät lieäu, phuï tuøng. Caùc ngaân haøng Haøn quoác trong coâng taùc naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV raát chuù troïng trong vieäc töï caûi toå chính heä thoáng ngaân haøng baèng 21 caùch coâng boá nhöõng ngaân haøng coù nôï xaáu cao vaø cho phaù saûn nhöõng ngaân haøng yeáu keùm. Caùc ngaân haøng chuù troïng hôn vaøo ñoái töôïng khaùch haøng DNNVV nhö taêng cöôøng coâng taùc phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin, saûn phaåm ngaøy caøng ña daïng, coù nhöõng phoøng VIP ñeå phuïc vuï nhöõng ñoái töôïng DN khaùc nhau… thay vì taäp trung vaøo caùc Chaebol tröôùc ñaây. Ngoaøi ra Chính phuû khuyeán khuyeán ngaân haøng caïnh tranh ra thò tröôøng theá giôùi vaø taêng loøng tin cuûa DN ñoái vôùi ngaân haøng…Trong coâng taùc tín duïng Chính phuû thieát laäp heä thoáng thanh tra hôïp nhaát, taùi caáp voán cho caùc ngaân haøng cung öùng tín duïng ra thò tröôøng vaø thöïc hieän mua baùn caùc khoaûn nôï xaáu cuûa ngaân haøng qua caùc coâng ty KAMCO. + Thaùi Lan Trong coâng taùc naâng cao chaát löôïng tín ñoái vôùi DNNVV cuûa caùc ngaân haøng Thaùi Lan ñaõ coù taùch baïch, phaân coâng roõ chöùc naêng cho caùc boä phaän vaø tuaân thuû caùc khaâu trong quy trình giaûi quyeát caùc khoaûn nôï vay töø khi tieáp xuùc DN, phaân tích tín duïng, thaåm ñònh tín duïng, ñaùnh giaù ruûi ro, thuû tuïc giaáy tôø, ñaùnh giaù chaát löôïng khoaûn vay. Caùc ngaân haøng luoân quan taâm ñeán thoâng tin cuûa DNNVV nhö tö caùch phaùp nhaân, hieäu quaû kinh doanh, muïc ñích vay voán, khaû naêng traû nôï, kieåm soaùt vaø naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi ra caùc ngaân haøng coøn tieán haønh chaám ñieåm DNNVV, tuaân thuû quyeàn phaùt quyeát tín duïng ñoái vôùi moät doanh nghieäp. Trong coâng taùc kieåm tra giaùm saùt sau khi cho vay raát ñöôïc chuù troïng vaø thöôøng xuyeân thu thaäp thoâng tin veà doanh nghieäp vaø ñaùnh giaù xeáp loaïi doanh nghieäp ñeå coù bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi caùc tình huoáng ruûi ro coù theå xaûy ra. 1.4.2. Baøi hoïc kinh nghieäm cho caùc NHTM VN vaø NHNo&PTNT Vieät Nam Töø nhöõng kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc coù theå ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm chung coù giaù trò tham khaûo cho vieäc naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV cuûa caùc NHTM Vieät Nam noùi chung vaø cho NHNo&PTNT Vieät Nam noùi rieâng trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa nhö sau: - Caùc DNNVV tröôùc tieân phaûi töï hoaøn thieän, phaùt trieån döïa treân chính mình tranh thuû söï trôï giuùp töø Chính phuû. 22 - Chính phuû thieát laäp nhöõng cô cheá chính saùch hoã trôï DNNVV nhö daønh moät tyû leä voán huy ñoäng nhaát ñònh ñeå cho vay DNNVV, thaønh laäp quyõ baûo laõnh tín duïng, caùc trung taâm trôï giuùp, tö vaán cho DNNVV - NHTM phaûi khoâng ngöøng naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa chính ngaân haøng nhö naêng löïc taøi chính baèng caùch taêng voán ñieàu leä, coå phaàn hoùa NHTM nhaø nöôùc…ñoàng thôøi phaûi coù söï hôïp nhaát caùc ngaân haøng nhoû thaønh moät ngaân haøng lôùn ñuû caïnh tranh vôùi caùc NHTM nöôùc ngoaøi. - Caùc NHTM taêng cöôøng phaùt trieån saûn phaåm dòch phuïc vuï cho ñoái töôïng DNNVV vaø coù chính saùch laõi suaát, phí, tín duïng…phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa DNNVV. - Chuù troïng ñaàu tö tín duïng cho caùc DNNVV ñeå ñaàu tö maùy moùc, thieát bò, kyõ thuaät coâng ngheä caûi tieán kyõ thuaät nhaèm naâng cao hieäu quaû trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. - Trong coâng taùc tín duïng cuûa ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV caùc NHTM caàn taêng cöôøng coâng taùc thaåm ñònh cho vay nhaèm thaåm ñònh doanh nghieäp khaùch quan chính xaùc ñeå coù nhöõng quyeát ñònh cho vay phuø hôïp. NHTM chuù troïng vieäc naâng cao trình ñoä cuûa ñoäi nguõ CBTD trong tình hình caïnh tranh nhö hieän nay vaø tính chaát cuûa caùc doanh nghieäp ngaøy caøng phöùc taïp hôn nhieàu. - Caùc khoaûn vay ñöôïc ñaûm baûo giaùm saùt chaët cheõ, xuyeân suoát ôû baát cöù giai ñoaïn tröôùc, trong vaø sau khi cho vay, xaây döïng chöông trình ñaùnh giaù xeáp loaïi khaùch haøng daønh rieâng cho ñoái töôïng DNNVV. Keát luaän chöông 1: Chöông 1 ñaõ ñöa ra caùc lyù luaän cô baûn veà tín duïng ngaân haøng, chaát löôïng tín duïng ngaân haøng, caùc lyù luaän chung veà DNNNV, vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi DNNVV vaø kinh nghieäm naâng cao chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi moät soá nöôùc laøm cô sôû cho caùc NHTM Vieät Nam coù theå hoïc hoûi ñeå phaùt trieån. Ñieàu naøy laøm cô sôû ñeå chöông 2 ñi vaøo phaân tích, ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc Tp.HCM. 23 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NGAÂN HAØNG NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN KHU VÖÏC TP. HOÀ CHÍ MINH. 2.1. Giôùi thieäu veà NHNo&PTNT Vieät Nam vaø khu vöïc TP. HCM. 2.1.1. Heä thoáng NHNo&PTNT Vieät Nam. Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam – teân tieáng Anh laø Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development, goïi taéc”Agribank”. Laø NHTM quoác doanh, giöõ vai troø chuû löïc trong ñaàu tö voán phaùt trieån kinh teá noâng nghieäp noâng thoân cuõng nhö ñoái vôùi caùc lónh vöïc khaùc cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. NHNo&PTNT hoaït ñoäng theo moâ hình toång coâng ty 90, laø DN nhaø nöôùc haïng ñaëc bieät, hoaït ñoäng theo Luaät toå chöùc tín duïng vaø chòu söï quaûn lyù tröïc tieáp NHNN Vieät Nam. Ñöôïc thaønh laäp töø ngaøy 26/03/1988, teân goïi laø Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng nghieäp Vieät Nam, ñeán cuoái 14/11/1990 ñöôïc ñoåi teân thaønh Ngaân haøng Noâng nghieäp Vieät Nam vaø töø cuoái naêm 1996, Ngaân haøng ñöôïc ñoåi teân thaønh Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam. Hieän nay, NHNo&PTNT laø Ngaân haøng lôùn nhaát Vieät Nam veà quy moâ nguoàn voán, maïng löôùi Chi nhaùnh vaø ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân, ñoàng thôøi ñöùng ñaàu trong soá 200 Doanh nghieäp lôùn nhaát Vieät Nam do Chöông trình phaùt trieån lieân hieäp quoác (UNDP) xeáp haïng naêm 2007. Tính ñeán thaùng 12/2009, ngaân haøng coù voán 434.331 tyû ñoàng, trong ñoù voán töï coù vaø caùc quyõ treân 22.176 tyû ñoàng. NHNo&PTNT coù hôn 2.300 Chi nhaùnh vaø ñieåm giao dòch khaép caû nöôùc, phuû ñeán taän ñôn vò xaõ, huyeän. Ñoäi nguõ caùn boä vieân chöùc treân 35.000 ngöôøi, ñoäi nguõ nhaân vieân taän tuïy, ham hoïc hoûi vaø coù khaû naêng tieáp can nhanh caùc kieán thöùc, kyõ thuaät hieän ñaïi. Ngoaøi thò tröôøng chuû löïc kinh teá noâng nghieäp, cuøng vôùi söï lôùn maïnh cuûa heä thoáng, phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, NHNo&PTNT taïo vò theá trong nhieàu lónh vöïc: - Quan heä quoác teá veà kinh doanh, ñoái ngoaïi, nhaân söï. NHNo&PTNT nhaän ñöôïc söï taøi trôï cuûa caùc toå chöùc taøi chính tín duïng quoác teá nhö WB, ADB, IFAD, NH taùi thieát Ñöùc…ñoåi môùi coâng ngheä, ñaøo taïo nhaân vieân. NHNo&PTNT cuõng laø NH haøng ñaàu taïi Vieät Nam trong vieäc tieáp caän, trieån khai caùc döï aùn nöôùc ngoaøi, 24 ñaëc bieät laø caùc döï aùn cuûa WB, ADB, AFD. Caùc döï aùn nöôùc ngoaøi ñaõ tieáp nhaän vaø trieån khai ñeán cuoái 2009 laø 136 döï aùn vôùi toång voán ñaàu tö treân 4,2 tyû USD, ñaõ giaûi ngaân 2,3 tyû USD. - Ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä NH phuïc vuï ñaéc löïc cho coâng taùc quaûn trò kinh doanh vaø phaùt trieån maïng löôùi dòch vuï NH tieân tieán. NHNo&PTNT laø NH ñaàu tieân hoaøn thaønh giai ñoaïn 2 Döï aùn hieän ñaïi hoùa heä thoáng thanh toaùn vaø keá toaùn khaùch haøng ( IPCAS) do NH theá giôùi taøi trôï vaø ñang tích cöïc trieån khai giai ñoaïn 3 cuûa döï aùn naøy. Hieän NHNo&PTNT ñaõ vi tính hoùa hoaït ñoäng kinh doanh töø truï sôû chính ñeán haàu heát caùc chi nhaùnh trong caû quoác; moät heä thoáng caùc dòch vuï NH goàm: chuyeån tieàn ñieän töû, thanh toaùn theû tín duïng quoác teá, ATM, thanh toaùn quoác teá qua maïng SWIFT. Ñeán nay NHNo&PTNT hoaøn toaøn coù ñuû naêng löïc cung öùng caùc saûn phaåm, dòch vuï NH hieän ñaïi, tieân tieán, tieän ích cho moïi ñoái töôïng khaùch haøng trong vaø ngoaøi nöôùc. - Laø moät trong soá NH coù quan heä NH ñaïi lyù lôùn nhaát Vieät Nam vôùi treân 1.034 NH ñaïi lyù taïi 95 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå tính ñeán thaùng 12/2009. Agribank hieän laø Chuû tòch Hieäp hoäi Tín duïng Noâng nghieäp Noâng thoân Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông (APRACA), laø thaønh vieân Hieäp hoäi Tín duïng Noâng nghieäp Quoác teá (CICA) vaø Hieäp hoäi Ngaân haøng Chaâu AÙ (ABA); ñaõ ñaêng cai toå chöùc nhieàu hoäi nghò quoác teá lôùn nhö Hoäi nghò FAO naêm 1991, Hoäi nghò APRACA naêm 1996 vaø naêm 2004, Hoäi nghò tín duïng noâng nghieäp quoác teá CICA naêm 2001, Hoäi nghò APRACA veà thuyû saûn naêm 2002. Vôùi phöông chaâm “mang phoàn thònh ñeán khaùch haøng”, NHNo&PTNT ñaõ noå löïc heát mình, ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu ñaùng khích leä, ñoùng goùp to lôùn vaø söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Muïc tieâu cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam ñeán naêm 2015 ñaët ra laø toång nguoàn voán huy ñoäng treân 1.000 nghìn tyû ñoàng, toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm töø 15%-20%; Toång dö nôï tín duïng ñaït 800 nghìn tyû ñoàng, toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm 13%- 16%. Trong ñoù dö nôï cho vay kinh teá hoä töø 300-400 nghìn tyû ñoàng chieám 48%/toång dö nôï cho vay; Dö nôï cho vay DNNVV töø 300-350 nghìn tyû ñoàng chieám 40%/toång dö nôï cho vay; Soá löôïng khaùch haøng laø DNNVV chieám khoaûng 45% toång soá doanh nghieäp töông ñöông khoaûng 200.000 doanh nghieäp. 25 2.1.2. Heä thoáng NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. Thaønh phoá Hoà Chí Minh giöõ vai troø ñaàu taøu trong quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñaát nöôùc, khaúng ñònh laø trung taâm kinh teá, taøi chính, thöông maïi, dòch vuï mang tính caïnh tranh cao. Traûi qua quaù trình phaùt trieån laâu daøi töø naêm 1990 ñeán nay heä thoáng NHNo&PTNT taïi khu vực Tp. HCM ñaõ phaùt trieån khoâng ngöøng veà soá löôïng vaø chaát löôïng, goàm 48 Chi nhaùnh caáp 1, 152 Phoøng giao dòch vaø 7 baøn giao dòch (Phuï luïc 2) ñöôïc ñaët khaép caùc quaän, huyeän treân ñòa baøn Thaønh phoá vaø luoân giöõ vai troø vaø ñoùng goùp moät phaàn quan troïng vaøo trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam. Ñaây laø ñòa baøn kinh doanh chuû löïc mang laïi gaàn 30% toång thu nhaäp toaøn heä thoáng, 22% tieàn göûi toaøn heä thoáng vaø chieám 21,4% toång dö nôï. Tyû leä söû duïng voán ñaït 79% so vôùi nguoàn voán huy ñoäng, ñaûm baûo ñieàu chuyeån voán moät löôïng ñaùng keå cho toaøn heä thoáng NHNo&PTNT. NHNo&PTNT khu vöïc Tp.HCM chieám 12,3% toång nguoàn voán huy ñoäng, dö nôï chieám 10% toång dö nôï so vôùi caùc toå chöùc tín duïng khaùc treân ñòa baøn. - Trong naêm 2009 neàn kinh teá gaëp nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc, laõi suaát bieán ñoäng maïnh, nhieàu chi nhaùnh ñaõ chuû ñoäng trieån khai caùc giaûi phaùp chæ ñaïo cuûa NHNo&PTNT VN kòp thôøi, linh hoaït trong vieäc aùp duïng laõi suaát phuø hôïp ñeå duy trì vaø taêng tröôûng nguoàn voán ñaït 98.983 tyû ñoàng, taêng 11.114 tyû ñoàng so vôùi naêm 2008 chieám tyû leä 12,6% trong ñoù nguoàn voán töø daân cö chieám tyû leä 49,5%; toång dö nôï ñaït 76.018 tyû ñoàng, taêng 14.459 tyû ñoàng so vôùi naêm 2008, chieám tyû leä 23,5%. Hoaït ñoäng kinh doanh ñoái ngoaïi giaûm so vôùi naêm 2008, doanh soá kinh doanh ngoaïi teä giaûm 11,3%; doanh soá thanh toaùn haøng xuaát giaûn 8,7%, doanh soá thanh toaùn haøng nhaäp giaûm 46,5%. Keát quaû taøi chính naêm 2009, quyõ thu nhaäp ñaït 1.494 tyû ñoàng, taêng 899 tyû ñoàng so vôùi naêm 2008, trong ñoù caùc chi nhaùnh coù quyõ thu nhaäp cao: TP.HCM, Saøi Goøn, Ñoâng Saøi Goøn, Maïc Thò Böôûi…vaø hieän vaãn coøn moät soá chi nhaùnh coù quyõ thu nhaäp aâm do chöa thu ñöôïc caùc khoaûn laõi trung, daøi haïn ñeán haïn vaø chi phí laõi suaát ñaàu ra cao coäng vôùi vieäc ñieàu chænh laõi suaát caùc moùn vay cuõ gaëp khoù khaên… Saùu thaùng naêm 2010 thò tröôøng tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng treân TP.HCM töông ñoái oån ñònh. Nguoàn voán huy ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT khu vöïc 26 TP.HCM ñaït 98.659 tyû ñoàng, giaûm 324 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009 chieám 15% toång nguoàn voán cuûa caùc TCTD treân ñòa baøn TP.HCM. Nguoàn voán giaûm chuû yeáu do ngoaïi teä giaûm 4.000 tyû ñoàng, tieàn göûi, tieàn vay caùc TCTD giaûm 3.781 tyû ñoàng, tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø coù kyø haïn döôùi 25 thaùng taêng 5.136 tyû ñoàng. Toång dö nôï 06 thaùng naêm 2010 ñaït 77.979 tyû ñoàng, taêng 1.961 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009, ñaït tyû leä 2,6% chieám thò phaàn 13,1% dö nôï cuûa caùc TCTD treân khu vöïc TP.HCM. Cho vay lónh vöïc noâng nghieäp, noâng thoân taêng 8,2% so vôùi naêm 2009, chieám tyû troïng 40% so toång dö nôï. Cho vay nhaäp khaåu taêng 10,3%, cho vay chöùng khoaùn giaûm 62,1% so vôùi naêm 2009. Keát quaû taøi chính 06 thaùng ñaàu naêm 2010 cuõng khaù khaû quan. Toång thu nhaäp ñaït 5.731 tyû ñoàng baèng 48,5% so vôùi naêm 2009, trong ñoù thu töø hoaït ñoäng tín duïng 5.235 tyû ñoàng, chieám 91,3% toång thu nhaäp. Quyõ thu nhaäp 393 tyû ñoàng, baèng 26,3% so vôùi naêm 2009. Treân khu vöïc TP.HCM coù 41 chi nhaùnh coù quyõ thu nhaäp döông, trong ñoù caùc chi nhaùnh coù quyõ thu nhaäp cao nhö TP.HCM, Saøi Goøn,Maïc Thò Böôûi… Ñaàu tö tín duïng taäp trung cho caùc chöông trình theo chæ ñaïo cuûa Chính phuû nhö cho vay hoã trôï laõi suaát, löông thöïc, caù tra, basa, cho vay öu ñaõi xuaát khaåu… Caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM taäp trung naâng cao chaát löôïng tín duïng, cho vay coù choïn loïc vaø trình töï öu tieân ñoái vôùi caùc ñoái töôïng khaùch haøng treân cô sôû caân ñoái giöõa nguoàn voán vaø dö nôï taïi moãi chi nhaùnh, öu tieân cho vay noâng nghieäp noâng thoân vaø doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä ñöôïc quan taâm vaø toå chöùc thöïc hieän thöôøng xuyeân qua ñoù phaùt hieän ñöôïc sai soùt vaø chænh söûa kòp thôøi. Coâng taùc ñaøo taïo caùn boä ngaøy caøng ñöôïc quan taâm vaø chuù troïng phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån kinh doanh cuûa caùc chi nhaùnh. Coâng taùc coâng ngheä thoâng tin ñöôïc trieån khai taïo thuaän lôïi trong vieäc phaùt trieån theâm caùc saûn phaåm dòch vuï môùi phuø hôïp vôùi thò tröôøng, ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng ñeå phaùt trieån khaùch haøng vaø thò phaàn treân khu vöïc Thaønh phoá. 2.2. Tình hình hoaït ñoäng cuûa DNNVV taïi TP.HCM. Taïi Vieät Nam theo Nghò Ñònh soá 56/2009/NÑ-CP ngaøy 30/06/2009 thì DNNVV ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: 27 DNNVV vaø cơ sở kinh doanh ñaêng kyù kinh doanh theo quy ñònh phaùp luaät ñöôïc chia thaønh ba caáp: sieâu nhoû, nhỏ, vừa theo quy moâ tổng nguồn vốn ñöôïc xaùc ñònh treân baûng CÑKT cuûa DN hoặc số lao lao ñoäng bình quaân naêm. Baûng 2.1. Tieâu chí phaân loaïi DNNVV taïi Vieät Nam Quy moâ Khu vực DNsieâu nhỏ Doanh nghiệp nhỏ Doanh nghiệp vừa Số lao ñộng Tổng nguồn vốn Số lao ñộng Tổng nguồn vốn Số lao ñộng I. Noâng, laâm nghieäp vaø thuûy saûn 10 người trở xuống 20 tyû ñoàng trôû xuoáng töø treân 10 ngöôøi ñeán 200 ngöôøi töø treân 20 tyû ñoàng ñeán 100 tyû ñoàng töø treân 200 ngöôøi ñeán 300 ngöôøi II. Coâng nghieäp vaø xaây döïng 10 người trở xuống 20 tyû ñoàng trôû xuoáng töø treân 10 ngöôøi ñeán 200 ngöôøi töø treân 20 tyû ñoàng ñeán 100 tyû ñoàng töø treân 200 ngöôøi ñeán 300 ngöôøi III. Thöông maïi vaø dòch vuï 10 người trở xuống 10 tyû ñoàng trôû xuoáng töø treân 10 ngöôøi ñeán 50 ngöôøi töø treân 10 tyû ñoàng ñeán 50 tyû ñoàng töø treân 50 ngöôøi ñeán 100 ngöôøi Nhö vaäy theo ñònh nghóa treân DNNVV laø loaïi hình doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh keá vaø chòu aûnh höôûng cuûa caùc Luaät nhö Luaät doanh nghieäp, Luaät doanh nghieäp Nhaø Nöôùc, Luaät hôïp taùc xaõ. 2.2.1. Tình hình DNNVV taïi TP.HCM. Hình 2.1. Cô caáu doanh nghieäp taïi TP.HCM 95.8% 95.9% 94.7% 94.9% 95.0% 4.2% 4.1% 5.3% 5.1% 5.0% 2005 2006 2007 2008 2009 DNNVV DN lớn c ( Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TP. HCM) 28 Soá löôïng DNNVV taïi TP.HCM chieám tyû leä lôùn trong toång soá löôïng doanh nghieäp hieän nay, luoân chieám tyû leä treân 95% toång soá löôïng doanh nghieäp vaø ñoùng goùp phaàn lôùn vaøo neàn kinh teá goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. 2.2.1.1. Cô caáu DNNVV theo ngaønh kinh teá Hình 2.2. Cô caáu DNNVV taïi TP.HCM theo ngaønh kinh teá 22.4% 49.0% 18.4% 10.2% 20.9% 47.6% 21.6% 9.9% 20.0% 46.4% 23.0% 10.6% 18.7% 45.1% 26.4% 9.8% 17.6% 44.8% 28.4% 9.2% 2005 2006 2007 2008 2009 Sản xuất Vận tải kho bãi - sửa chữa xe có động cơ Dịch vụ - thương mại Xây dựng ( Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TP.HCM) Cô caáu DNNVV theo ngaønh kinh teá thì trong lónh vöïc vaän taûi kho baûi – söûa chöõa xe coù ñoäng cô chieám tyû troïng cao nhaát treân 40% nhöng tyû leä naøy ñang coù chieàu höôùng giaûm tyû troïng, naêm 2006 giaûm 1,4% so vôùi naêm 2005, naêm 2007 giaûm 1,2% so vôùi naêm 2006, naêm 2008 giaûm 1,3% so naêm 2007 vaø naêm 2009 giaûm 0,3% so naêm 2008. Ngoaøi ra lónh vöïc saûn xuaát cuõng ngaøy caøng giaûm tyû troïng töø naêm 2006-2009 giaûm 4,8%. Trong khi ñoù trong lónh vöïc thöông maïi – dòch vuï vaø xaây döïng ñang coù chieàu höôùng gia taêng veà tyû troïng trong cô caáu theo ngaønh kinh teá. Ñieàu naøy cho thaáy söï chuyeån dòch trong lónh vöïc kinh doanh cuûa DNNVV vaø söï chuyeån dòch naøy phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá theo höôùng ngaøy caøng phaùt trieån veà quy moâ nguoàn voán, lao ñoäng trình ñoä kyõ thuaät chuyeân moân hôn. 29 2.2.1.2. Cô caáu DNNVV theo quy moâ nguoàn voán Hình 2.3. Cô caáu DNNVV taïi TP.HCM theo quy moâ nguoàn voán 27.4% 19.3% 35.2% 8.4% 9.7% 8.7% 11.6% 57.5% 13.3% 8.9% 8.9% 12.4% 52.0% 14.8% 11.9% 8.4% 12.6% 48.3% 15.5% 15.2% 8.3% 12.4% 48.9% 15.4% 15.0% 2005 2006 2007 2008 2009 Dưới 0,5 tỷ đồng Từ 0,5 đến <1 tỷ đồng Từ 1 tỷ đến <5 tỷ đồng Từ 5 tỷ đến <10 tỷ đồng Từ 10 tỷ đến 100 tỷ đồng ( Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TP.HCM) Theo cô caáu quy moâ nguoàn voán kinh doanh thì tyû troïng DNNVV coù nguoàn voán töø 1 ñeán 5 tyû ñoàng ngaøy caøng chieám tyû troïng cao nhaát. DNNVV coù nguoàn voán döôùi 0,5 tyû ñoàng coù tyû leä thaáp nhaát vaø ngaøy caøng giaûm. Ñoái vôùi DNNNV coù nguoàn voán cao trong khoaûng töø 10 tyû ñeán 100 tyû ñoàng thì tyû troïng ñöôïc caûi thieän vaø coù chieàu höôùng taêng. Ñieàu naøy cho thaáy quy moâ nguoàn voán cuûa DNNVV ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø taêng nguoàn voán vaøo trong saûn xuaát kinh doanh hôn. 2.2.1.3. Cô caáu DNNVV theo quy moâ lao ñoäng Theo cô caáu veà quy moâ lao ñoäng thì DNNVV coù lao ñoäng trong khoaûng 5 ñeán 9 ngöôøi luoân chieám tyû troïng cao nhaát tuy coù söï bieán ñoäng trong moät soá naêm nhöng luoân giöõ tyû troïng treân 30%. Chieám tyû troïng thaáp nhaát trong cô caáu quy moâ lao ñoäng laø doanh nghieäp treân 50 ngöôøi tyû leä naøy ñang coù chieàu höôùng giaûm, giai ñoaïn töø naêm 2006-2009 giaûm 2,6%. Tyû leä doanh nghieäp coù quy moâ lao ñoäng döôùi 5 ngöôøi vaø töø 10 ngöôøi ñeán 49 ngöôøi coù tyû leä khaù trong cô caáu theo quy moâ lao ñoäng ñoái vôùi DNNVV. Ñieàu naøy cho thaáy phuø hôïp vôùi thöïc teá laø DNNVV coù quy moâ nhoû khoâng chæ veà nguoàn voán vaø caû löôïng lao ñoäng. 30 Hình 2.4. Cô caáu DNNVV taïi TP.HCM theo quy moâ lao ñoäng 28.2% 31.9% 31.1% 8.8% 14.3% 54.9% 24.2% 6.6% 33.0% 34.0% 28.6% 4.4% 31.4% 34.2% 28.3% 6.1% 30.6% 33.7% 29.5% 6.2% 2005 2006 2007 2008 2009 Dưới 5 người Từ 5 tới 9 người Từ 10 tới 49 người Từ 50 người trở lên (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TP.HCM) 2.2.1.4. Cô caáu DNNVV theo loaïi hình Cô caáu DNNVV theo loaïi hình taïi khu vöïc Thaønh phoá thì loaïi hình doanh nghieäp ngoaøi nhaø nöôùc chieám tyû leä cao nhaát luoân treân 95% vaø taêng daàn qua caùc naêm töø 95,8% naêm 2005 taêng leân 97,5% naêm 2009. Loaïi hình doanh nghieäp nhaø nöôùc ngaøy caøng giaûm daàn veà tyû leä töø 1,1% naêm 2005 ñeán naêm 2009 chieám 0,2% ñaõ giaûm 0,9%, loaïi hình doanh nghieäp nhaø nöôùc ñoái vôùi DNNVV ngaøy caøng giaûm do giaûi theå, saùt nhaäp nhöõng doanh nghieäp nhoû laøm aên khoâng hieäu quaû ñeå taäp trung vaøo nhöõng doanh nghieäp nhaø nöôùc coù quy moâ lôùn. Loaïi hình doanh nghieäp nöôùc ngoaøi tyû leä ngaøy caøng giaûm, giai ñoaïn 2005-2009 giaûm 0,8%. Ñieàu naøy cho thaáy söï naêng ñoäng vaø phaùt trieån nhanh cuûa thaønh phaàn kinh teá tö nhaân trong quaù trình hoäi nhaäp vaø ngaøy caøng phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá. 31 Hình 2.5. Cô caáu DNNVV taïi TP.HCM theo loaïi hình 1.1% 95.8% 3.1% 0.5% 96.8% 2.7% 0.3% 97.1% 2.6% 0.2% 97.4% 2.4% 0.2% 97.5% 2.3% 2005 2006 2007 2008 2009 DN Nhà nước DN ngoài Nhà nước DN có vốn nước ngoài ( Nguoàn: Cuïc thoáng keâ TP.HCM) 2.2.2. Quy moâ voán vaø caùch tieáp caän nguoàn voán cuûa caùc DNNVV. Trong hoaït ñoäng saûn xuaát, voán ñöôïc xem laø neàn taûng cô baûn nhaát.Voán trong DN ñöôïc theå hieän döôùi daïng maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng, nguyeân – nhieân vaät lieäu vaø caùc taøi saûn voâ hình khaùc. Vôùi caùc DNNVV, nguoàn voán ñoùng vai troø quan troïng. Do xuaát phaùt ñieåm DNNVV thaáp, laïi khoù tieáp caän vôùi nguoàn tín duïng cuaû caùc NHTM neân nguoàn voán chuû yeáu cuûa DNNVV ñöôïc huy ñoäng töø caùc nguoàn sau: Huy ñoäng nguoàn voán töï coù: ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc khôûi nghieäp kinh doanh, trong ñoù quan troïng nhaát laø nguoàn voán tieàn maët, tieàn göûi tieát kieäm… Huy ñoäng öùng tröôùc: nguoàn voán naøy ñöôïc chuû DN ñeà nghò khaùch haøng öùng tröôùc sau ñoù coù traùch nhieäm cung caáp saûn phaåm haøng hoùa cho khaùch haøng. Nguoàn voán töø gia ñình, baïn beø: vieäc huy ñoäng nguoàn voán naøy vôùi ñieàu kieän veà laõi suaát, vay möôïn deã daøng hôn so vôùi vay ngaân haøng. Nguoàn voán töø nhaø cung caáp: caùc nhaø cung caáp thöôøng taïo theâm ñieàu kieän thuaän lôïi cho chuû DN döôùi daïng cho vay vôùi laõi suaát raát thaáp. 32 * Nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán khaû naêng haïn cheá khi tieáp caän nguoàn voán NH cuûa DNNVV. - Giaù trò taøi saûn theá chaáp, ñaûm baûo cuûa caùc DNNVV thaáp neân ngaân haøng khoâng theå cho vay theo nhu caàu ñeà nghò cuûa DN. - Xaây döïng phöông aùn vay voán khoâng thuyeát phuïc ñöôïc ngaân haøng, caùc thoâng tin veà baùo caùo taøi chính khoâng minh baïch laøm cho ngaân haøng khoâng tin töôûng vaøo DNNVV. Ngoaøi ra vieäc xaây döïng moái quan heä xaõ hoäi thoâng qua möùc ñoä quen bieát hay thieát laäp moái quan heä ñoái taùc giöõa caùc DNNVV vaø caùc ngaân haøng laø raát thaáp moät phaàn laø do DN khoâng tin töôûng vaøo caùn boä tín duïng. - Thuû tuïc vay voán cuûa ngaân haøng coøn khaù röôøm raø vaø nhieàu DN ñaõ khoâng hoäi ñuû ñieàu kieän vay voán. Trong khi caùc DNNVV haïn cheá veà nguoàn löïc con ngöôøi, taøi chính vaø khaû naêng laäp döï aùn, coøn phía ngaân haøng thì luoân gaëp khoù khaên trong vieäc thaåm ñònh caùc döï aùn cho vay DNNVV ôû vaán ñeà löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp. Caùc DNNVV thöôøng coù quy moâ nhoû veà taøi chính, maët baèng saûn xuaát, trình ñoä nhaân löïc…nhöng khi laäp döï aùn thì ñöa caùc loaïi maùy moùc, thieát bò ñaéc tieàn… 2.2.3. Khaû naêng tieáp caän thò tröôøng: Khaû naêng tieáp caän thò tröôøng coøn nhieàu haïn cheá ñaëc bieät ñoái vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Nguyeân nhaân laø do caùc DNNVV thöôøng laø nhöõng DN môùi thaønh laäp khaû naêng taøi chính cho coâng taùc marketing khoâng coù vaø cuõng chöa coù khaùch haøng truyeàn thoáng. Quy moâ DNNVV thöôøng boù heïp trong phaïm vi ñòa phöông, vieäc môû roäng thò tröôøng môùi laø raát khoù khaên. Ngoaøi ra caùc DNNVV phaûi ñoái maët vôùi vaán ñeà nguoàn nhaân löïc (vaán ñeà ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi), coâng ngheä (do voán ñaàu tö vaø nghieân cöùu haïn cheá), thò tröôøng saûn phaåm (khaû naêng caïnh tranh thaáp)… 2.3. Tình hình hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. 2.3.1. Coâng taùc huy ñoäng voán taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. Khu vöïc TP.HCM laø trung taâm kinh teá cuûa caû nöôùc, ñoàng thôøi laø ñòa baøn giöõ vai troø quan troïng trong coâng taùc huy ñoäng voán cuûa toaøn heä thoáng NHNo&PTNT, luoân chieám tyû troïng treân 22% toång nguoàn voán huy ñoäng. Nguoàn voán taêng tröôûng ñeàu 33 qua caùc naêm duø chòu aûnh höôûng nhieàu cuûa khuûng hoaûng kinh teá cuøng vôùi söï caïnh tranh cao vôùi caùc ngaân haøng khaùc taïi khu vöïc Thaønh phoá. Baûng 2.2. Soá lieäu nguoàn voán huy ñoäng NHNo&PTNT khu vöïc TP. HCM. ÑVT: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 Nguoàn voán huy ñoäng 45.034 63.799 87.869 98.983 98.659 Noäi teä 40.031 57.722 79.633 77.848 89.748 Ngoaïi teä 5.003 6.077 8.236 12.911 8.911 (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT Khu vöïc TP. HCM) Qua baûng soá lieäu cho thaáy coâng taùc huy ñoäng voán luoân ñöôïc caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT khu vöïc Tp.HCM chuù troïng vaø taäp trung phaùt trieån. Trong giai ñoaïn töø naêm 2006 – 2009, nguoàn voán taêng 53.949 tyû ñoàng vôùi toác ñoä taêng 119,8% so vôùi naêm 2006. Trong ñoù naêm 2007 coù tyû leä taêng cao nhaát vôùi nguoàn voán taêng 20.235 tyû ñoàng ñaït 144,9% so vôùi naêm 2006. Nguyeân nhaân laø do caùc caùc chi nhaùnh môû roäng maïng löôùi, thaønh laäp nhieàu chi nhaùnh môùi vaø taêng cöôøng nhaän tieàn göûi töø toå taøi chính, baûo hieåm xaõ hoäi. Naêm 2009 coù toác ñoä taêng chaäm laïi nhöng nguoàn voán vaãn duy trì ôû möùc cao taêng 16.380 tyû ñoàng so vôùi naêm 2008, ñaït tyû leä 19,8%. Nguyeân nhaân laø caùc chi nhaùnh khoâng ñöôïc tieáp tuïc nhaän tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc taøi chính, baûo hieåm khi ñeán kyø haïn thanh toaùn, ñieàu naøy gaây khoù khaên khi nguoàn voán naøy ruùt ñoät ngoät. Ñoàng thôøi caùc chi nhaùnh ñaõ thöïc hieän ñuùng chæ ñaïo töø NHNo&PTNT Vieät Nam laø coù nhieàu saûn phaåm huy ñoäng, laõi suaát caïnh tranh, khuyeán maõi khaùch haøng göûi tieàn…neân vaãn duy trì toác ñoä taêng tröôûng khaù. Nguoàn voán huy ñoäng noäi teä luoân giöõ vai troø quan troïng trong toång nguoàn voán, tyû leä luoân treân 70% toång nguoàn voán huy ñoäng. Ñeán 06 thaùng naêm 2010 tình hình huy ñoäng voán gaëp khoù khaên toång nguoàn voán giaûm 324 tyû ñoàng, trong ñoù nguoàn voán ngoaïi teä giaûm maïnh nhaát 4.000 tyû ñoàng, nguoàn voán noäi teä vaãn taêng 11.900 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009. Nguyeân nhaân laø do tröôùc söï aûnh höôûng cuûa bieán ñoäng ngoaïi teä caùc toå chöùc, caù nhaân khoâng tieáp 34 tuïc göûi ngoaïi teä nöõa maø chuyeån qua hình thöùc khaùc ñaàu tö nhö göûi tieát kieäm baèng noäi teä hay ñaàu tö vaøng. Baûng 2.3. Soá lieäu nguoàn voán huy ñoäng NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM theo thôøi gian ÑVT: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 TG khoâng kyø haïn 9,919 15,824 15,224 15,727 17,035 TG coù kyø haïn döôùi 12T 11,333 13,802 29,721 46,497 46,785 TG coù kyø haïn töø 12T trôû leân 23,782 35,643 37,658 36,759 34,839 Toång 45,034 65,269 82,603 98,983 98,659 Nguoàn: “ Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT Khu vöïc TP. HCM”. Trong cô caáu nguoàn voán thì tieàn göûi daân cö chieám tyû leä cao nhaát, ñeán 31/12/2009 chieám 33,1% toång nguoàn voán ñaït 32.753 tyû ñoàng vaø taêng 21,9% so vôùi naêm 2008. Phaân theo kyø haïn thì tieàn göûi coù kyø haïn döôùi 12 thaùng chieám tyû troïng cao nhaát, ñeán 31/12/2009 ñaït 52,2% toång nguoàn voán, taêng 38,4% so vôùi naêm 2008. Tieàn göûi khoâng kyø haïn chieám tyû troïng thaáp nhaát, ñeán 30/06/2010 chieám tyû troïng 17,26% trong toång nguoàn voán. Ñieàu naøy cho thaáy caùc chi nhaùnh chöa khai thaùc toát coâng taùc huy ñoäng tieàn göûi khoâng kyø haïn naøy nhaèm giaûm chi phí ñaàu vaøo taêng cheânh leäch laõi suaát ñaàu vaøo ra ñeå mang laïi hieäu quaû trong kinh doanh. 35 2.3.2. Tình hình dö nôï tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. Baûng 2.4. Soá lieäu dö nôï cho vay DNNVV ÑVT: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 Toång dö nôï 28,843 46,049 61,559 76,018 77,979 Dö nôï DNNVV 16,689 27,743 37,739 47,686 49,057 Dö nôï DNNVV ngaén haïn 8,678 14,143 16,913 25,750 27,962 Dö nôï DNNVV trung, daøi haïn 8,011 13,589 14,408 21,936 21,094 Soá löôïng DNNVV quan heä NH 10,272 11,904 13,776 14,304 15,321 Doanh soá cho vay DNNVV 19,783 36,077 45,187 72,116 44,288 Doanh soá thu nôï DNNVV 14,637 25,034 41,598 55,751 42,917 (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT Khu vöïc TP. HCM) Dö nôï cho vay DNNVV cuûa NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM luoân chieám treân 35% toång dö nôï cuûa heä thoáng vaø chieám treân 20% dö nôï DNNVV khu vöïc TP.HCM ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng khaùc. Trong toång dö nôï thì dö nôï cuûa ñoái töôïng DNNVV chieám tyû leä khaù cao, naêm 2006 chieám 57% toång dö nôï ñeán naêm 2009 taêng leân 62,7%. Ñieàu naøy cho thaáy dö nôï DNNVV ngaøy caøng taêng theo söï taêng tröôûng tín duïng cuûa toaøn heä thoáng, giai ñoaïn töø 2006 – 2009 taêng 47.175 tyû ñoàng, vôùi toác ñoä taêng 163,55% so vôùi naêm 2006. Dö nôï taêng ñeàu qua caùc naêm, ñaëc bieät laø naêm 2007 coù toác ñoä taêng nhanh nhaát, dö nôï taêng 17.206 tyû ñoàng so vôùi naêm 2006 ñaït tyû leä 159%, trong ñoù dö nôï DNNVV taêng 11.054 tyû ñoàng, tyû leä 166% so vôùi naêm 2006. Ngoaøi ra thì cuøng vôùi söï taêng tröôûng cuûa dö nôï DNNVV thì löôïng khaùch haøng laø DNNVV quan heä vôùi ngaân haøng cuõng taêng veà soá löôïng. Trong phaân boá dö nôï DNNVV thì dö nôï ngaén haïn ngaøy caøng ñöôïc taäp trung vaø chieám tyû troïng taêng so vôùi dö nôï trung daøi haïn, naêm 2006 tyû leä dö nôï ngaén haïn DNNVV chieám 51,9% thì ñeán naêm 2009 tyû leä naøy ñaït 53,9%, taêng 2% so vôùi naêm 2006. Ñieàu naøy 36 cho thaáy söï chuyeån dòch trong cô caáu ñaàu tö tín duïng cuûa caùc chi nhaùnh trong vieäc taêng cöôøng cho vay ngaén haïn ñeå ñaûm baûo khaû naêng luaân chuyeån nguoàn voán tín duïng ñoàng thôøi mang laïi hieäu quaû haïn cheá ruûi ro hôn. Tình hình dö nôï DNNVV trong 06 thaùng naêm 2010 vaãn coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc, dö nôï taêng 1.371 tyû ñoàng, trong ñoù dö nôï ngaén haïn cuûa DNNVV taêng cao nhaát 2.212 tyû ñoàng, dö nôï trung daøi haïn giaûm 842 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009. Ñieàu naøy do caùc chi nhaùnh ñang raát chuù troïng cho vay ngaén haïn, ñang giaûm daàn tyû leä dö nôï trung daøi haïn theo chuû tröông cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam. 2.3.2.1. Dö nôï cho vay DNNVV phaân theo thaønh phaàn kinh teá Baûng 2.5. Soá lieäu dö nôï DNVVN theo thaønh phaàn kinh teá ÑVT: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 DN nhaø nöôùc 335 409 417 459 524 Coâng ty CP 3,338 6,656 10,944 13,829 14,374 Cty TNHH 9,179 14,975 20,002 26,704 27,079 DN tö nhaân 3,786 5,571 6,163 6,369 6,760 Hôïp taùc xaõ 52 121 213 325 320 Toång 16,689 27,732 37,739 47,686 49,057 (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT Khu vöïc TP. HCM) Coâng ty Coå phaàn vaø Coâng ty TNHH laø 02 ñoái töôïng khaùch haøng ñöôïc NH quan taâm taøi trôï nhieàu nhaát vaø dö nôï taêng nhanh ñoái vôùi 02 ñoái töôïng naøy. DN Nhaø nöôùc, DN tö nhaân, HTX chæ chieám möùc dö nôï raát nhoû. Naêm 2006 dö nôï Cty CP 20%; Cty TNHH 55%; DN tö nhaân 22,6%; DN nhaø nöôùc 2%; Hôïp taùc xaõ 0,3% thì ñeán naêm 2009 dö nôï Cty CP chieám tyû leä 29% (dö nôï taêng 10.491 tyû ñoàng töông öùng taêng 9% so vôùi naêm 2006); Cty TNHH 55,99% (dö nôï taêng 17.525 tyû ñoàng vôùi tyû leä 9,9% so vôùi naêm 2006); DN tö nhaân 13,35% (dö nôï taêng 2.583 tyû ñoàng nhöng tyû leä giaûm 9,25% so vôùi naêm 2006); DN nhaø nöôùc 0,96% (dö nôï taêng 124 tyû ñoàng, 37 nhöng tyû leä giaûm 1,04% so vôùi naêm 2006); hôïp taùc xaõ 0,68% (dö nôï taêng 273 tyû ñoàng töông öùng vôùi tyû leä taêng 0,38% so vôùi naêm 2006). Cho thaáy trong nhöõng naêm qua caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT Tp. HCM cho vay khaùch haøng DNNVV khaù ña daïng, taäp trung vaøo nhöõng khaùch haøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû chöù khoâng döïa treân thaønh phaàn kinh teá nhaèm haïn cheá ruûi ro. Ñoàng thôøi söï taêng tröôûng dö nôï taäp trung vaøo 02 ñoái töôïng khaùch haøng laø Cty CP vaø Cty TNHH laø phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån cuûa neàn kinh teá khi 02 thaønh phaàn kinh teá naøy ñaêng kyù kinh doanh ngaøy caøng nhieàu so vôùi DN tö nhaân vaø DN nhaø nöôùc. Trong 06 thaùng naêm 2010 tình hình dö nôï DNNVV theo thaønh phaàn kinh teá vaãn ñöôïc duy trì vaø phaùt trieån theo töøng thaønh phaàn, trong ñoù ñoái töôïng dö nôï ñoái vôùi caùc Cty CP vaø Cty TNHH ngaøy caøng taêng so vôùi naêm 2009 nhö sau Coâng ty CP taêng 545 tyû ñoàng, ñaït tyû leä 3,9% so vôùi naêm 2009; Coâng ty TNHH taêng 375 tyû ñoàng, ñaït tyû leä 1,4% so vôùi naêm 2009; Trong khi ñoù thì dö nôï ñoái vôùi thaønh phaàn HTX giaûm 5 tyû ñoàng, ñaït tyû leä -1,5% so vôùi naêm 2009. 2.3.2.2. Dö nôï cho vay DNNVV theo chöông trình, loaïi hình. Baûng 2.6. Soá lieäu dö nôï DNVVN chöông trình, loaïi hình ÑVT: Tyû ñoàng Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 DN noâng nghieäp, noâng thoân 3,358 3,975 4,782 5,602 6,060 DN nuoâi, khai thaùc thuûy saûn 123 132 147 168 167 DN thu mua luùa gaïo 657 709 725 914 681 DN xuaát khaåu 1,515 1,586 1,707 1,863 1,754 DN nhaäp khaåu 1,107 1,125 1,162 1,236 1,363 DN baát ñoäng saûn 4,299 8,987 9,551 9,893 11,437 DN saûn xuaát kinh doanh 5,629 11,218 19,666 28,010 27,594 Toång 16,689 27,732 37,739 47,686 49,057 (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT Khu vöïc TP. HCM) 38 Trong cô caáu dö nôï theo chöông trình, loaïi hình thì dö nôï trong ñaàu tö DNNVV taäp trung ôû nhieàu lónh vöïc. Trong ñoù dö nôï cho vay ñaàu tö baát ñoäng saûn chieám moät tyû leä khaù cao vaø naêm 2007 coù tyû leä taêng tröôûng vaø chieám tyû troïng cao nhaát trong caùc naêm. Dö nôï baát ñoäng saûn naêm 2007 taêng 4.688 tyû so vôùi naêm 2006 ñoàng chieám tyû leä 32,4% toång dö nôï, naêm 2008 taêng 564 tyû ñoàng, chieám tyû leä 30,49%, naêm 2009 taêng 342 tyû ñoàng, chieám 20,7% toång dö nôï. Ñieàu naøy cho thaáy coù söï chuyeån dòch roõ reät trong cô caáu ñaàu tö tín duïng phuø hôïp vôùi ñònh höôùng cuûa NHNN, NHNo&PTNT nhaèm khoâng taäp trung nhieàu dö nôï vaøo moät lónh vöïc nhaèm haïn cheá ñöôïc ruûi ro. Ngoaøi ra cuõng thaáy NHNo&PTNT luoân giaønh moät tyû leä ñaùng keå dö nôï cho ñoái töôïng noâng nghieäp noâng thoân, thuûy haûi saûn, caùc doanh nghieäp thu mua luùa gaïo phuø hôïp vôi chính saùch cuûa ngaân haøng vaø theo söï ñieàu haønh cuûa NHNN. Dö nôï trong lónh vöïc noâng nghieäp noâng thoân ngaøy caøng taêng töø naêm 2006-2009 taêng 2.244 tyû ñoàng, chieám 11,74% toång dö nôï ñaït 66,8% so vôùi naêm 2006. Ngoaøi ra dö nôï trong lónh vöïc xuaát nhaäp khaåu cuõng raát ñöôïc quan taâm taêng oån ñònh qua caùc naêm töø naêm 2006-2009 dö nôï lónh vöïc naøy taêng 477 tyû ñoàng vôùi möùc taêng 18,2%. Ñieàu naøy cho thaáy söï noå löïc cuûa caùc chi nhaùnh duø ñaây khoâng laø theá maïnh cuûa NHNo&PTNT. Tuy nhieân tình hình dö nôï 06 thaùng naêm 2010 cuûa DNNVV coù nhöõng thay ñoåi nhaát ñònh so vôùi naêm 2009 cuï theå nhö ñoái vôùi lónh vöïc baát ñoäng saûn vaãn taêng 1.544 tyû ñoàng, taêng 15,6% so vôùi naêm 2009; Dö nôï lónh vöïc xuaát khaåu gaëp khoù khaên giaûm 109 tyû ñoàng, ngöôïc laïi dö nôï nhaäp khaåu taêng 127 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009. Trong khi ñoù thì dö nôï trong khu vöïc noâng nghieäp noâng thoân ñöôïc caùc chi nhaùnh quan taâm, dö nôï taêng 458 tyû ñoàng, chieám tyû leä 8,2% so vôùi naêm 2009, ñaây laø lónh vöïc öu tieân haøng ñaàu cuûa NHNo&PTTN Vieät Nam. 2.4. Thöïc traïng chaát löôïng tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM. Ñeå ñaùnh giaù moät caùch chính xaùc chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng, thì khoâng chæ ñaùnh giaù döïa treân chæ tieâu nôï quaù haïn/toång dö nôï vaø chæ tieâu nôï xaáu/toång dö nôï, maø coøn phaûi döïa treân caùc tieâu chí khaùc, nhöng ôû goùc ñoä ôû ñaây taäp trung ñaùnh giaù 4 chæ tieâu cô baûn sau: 39 2.4.1. Chæ tieâu tyû leä nôï quaù haïn. Theo Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa NHNN thì nôï quaù haïn laø nhöõng khoaûn nôï ñöôïc phaân töø nhoùm 2 ñeán nhoùm 5. Theo ñoù: - Nôï nhoùm 2 laø nhöõng khoaûn nôï: quaù haïn döôùi 90 ngaøy; nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi. - Nôï nhoùm 3 laø nhöõng khoaûn nôï: quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. - Nôï nhoùm 4 laø nhöõng khoaûn nôï: quaù haïn töø 181 ñeán 360 ngaøy; nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. - Nôï nhoùm 5 laø nhöõng khoaûn nôï: quaù haïn treân 360 ngaøy; nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù, nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi. Baûng 2.7. Soá lieäu veà chæ tieâu nôï quaù haïn ñoái vôùi DNNVV ÑVT: Tyû ñoàng; % Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 Toång dö nôï 28,843 46,049 61,559 76,018 77,979 Dö nôï DNNVV 16,689 27,743 37,739 47,686 49,057 Nôï quaù haïn 580 871 1,758 2,818 5,702 Nôï quaù haïn DNNVV 492 538 1,675 2,366 4,421 Tyû leä nôï quaù haïn/Toång dö nôï 2.01% 1.89% 2.86% 3.71% 7.31% Tyû leä NQH DNNVV/Toång dö nôï 1.71% 1.17% 2.72% 3.11% 5.67% Tyû leä NQH DNNVV/Dö nôï DNNVV 2.95% 1.94% 4.44% 4.96% 9.01% (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT khu vöïc TP.HCM) Nôï quaù haïn trong thôøi gian qua cuûa NHNo&PTNT khu vöïc Tp. HCM coù nhöõng daáu hieäu khoâng toát. Soá dö nôï quaù haïn taêng ñeàu qua caùc naêm, duø naêm 2007 tyû leä nôï quaù haïn coù giaûm so vôùi naêm 2006 nhöng keå töø naêm 2008 thì nôï quaù haïn taêng nhanh 40 caû soá tuyeät ñoái vaø tyû leä. Töø 2006-2009, dö nôï quaù haïn taêng 2.238 tyû ñoàng, vôùi tyû leä 385,9% so vôùi naêm 2006. Trong dö nôï quaù haïn thì dö nôï quaù haïn cuûa DNNVV chieám tyû leä ñaùng keå, naêm 2009 chieám 83,9% vaø dö nôï cuõng taêng cuøng vôùi söï gia taêng cuûa toång nôï quaù haïn. Töø naêm 2006-2009 taêng 1.874 tyû ñoàng, vôùi tyû leä 380,9% so vôùi naêm 2006. Ñieàu naøy cho thaáy chaát löôïng tín duïng cuûa NHNo&PTNT khoâng ñöôïc caûi thieän maø coù chieàu höôùng xaáu ñi cuøng vôùi taêng tröôûng tín duïng. Tình hình trong 06 thaùng naêm 2010 nôï quaù haïn vaãn chöa ñöôïc caûi thieän, dö nôï quaù haïn taêng 2.884 tyû ñoàng, trong ñoù nôï quaù haïn ñoái vôùi DNNVV taêng 2.055 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009. Xeùt veà tyû leä nôï quaù haïn ñaõ vöôït möùc quy ñònh cuûa NHNN laø < 5%. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT Thaønh phoá caàn coù nhöõng noå löïc trong vieäc caûi thieän tình nôï quaù haïn cuûa chi nhaùnh. Nguyeân nhaân daãn ñeán tyû leä nôï quaù haïn coù nhieàu yeáu toá khaùc nhau töø chuû quan ñeán khaùch quan vaø töø moâi tröôøng kinh teá vó moâ trong thôøi gian qua coù nhieàu khoù khaên aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc DN. 2.4.2. Chæ tieâu tyû leä nôï xaáu. Theo Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa NHNN, nôï xaáu laø nhöõng khoaûn nôï ñöôïc phaân töø nhoùm 3 ñeán nhoùm 5. Baûng 2.8. Soá lieäu veà chæ tieâu nôï xaáu ñoái vôùi DNNVV ÑVT: Tyû ñoàng; % Chæ tieâu 2006 2007 2008 2009 06/2010 Toång dö nôï 28,843 46,049 61,559 76,018 77,979 Dö nôï DNNVV 16,689 27,743 37,739 47,686 49,057 Nôï xaáu 446 670 1,352 2,168 4,386 Nôï xaáu DNNVV 394 430 1,340 1,893 3,537 Tyû leä nôï xaáu/Toång dö nôï 1.55% 1.45% 2.20% 2.85% 5.62% Tyû leä nôï xaáu DNNVV/Toång dö nôï 1.37% 0.93% 2.18% 2.49% 4.54% Tyû leä nôï xaáu DNNVV/Dö nôï DNNVV 2.36% 1.55% 3.55% 3.97% 7.21% (Nguoàn: Toång hôïp baùo caùo keát quaû kinh doanh NHNo&PTNT khu vöïc Tp.HCM) 41 Chæ tieâu nôï xaáu laø moät trong nhöõng chæ tieâu quan troïng ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng. Neáu tyû leä nôï xaáu caøng cao thì chaát löôïng tín duïng caøng xaáu. Theo quy ñònh cuûa NHNN thì tyû leä nôï xaáu cuûa caùc TCTD phaûi döôùi 5% vaø muïc tieâu phaán ñaáu cuûa NHNo&PTNT phaûi döôùi 3%. Toång dö nôï xaáu cuûa caùc chi nhaùnh taêng nhanh qua töøng naêm vaø ngaøy caøng vöôït quy ñònh cuûa NHNN laø phaûi < 5% vì ñeán 30/06/2010 tyû leä nôï xaáu laø 5,62%. Trong giai ñoaïn töø naêm 2006-2009, dö nôï xaáu taêng 1.722 tyû ñoàng, ñaït toác ñoä taêng 386,1%. Xeùt veà tyû leä nôï xaáu thì naêm 2007 duø cho dö nôï xaáu taêng 224 tyû ñoàng nhöng tyû leä nôï xaáu giaûm 0,1% ñeàu naøy do toác ñoä taêng tröôûng dö nôï naêm 2007 taêng 59,7% so vôùi naêm 2006 vaø tình hình nôï xaáu taïi caùc chi nhaùnh khoâng phaùt sinh nhieàu. Naêm 2008 nôï xaáu taêng 682 tyû ñoàng ñaït 152,9% so vôùi naêm 2007, coù 08 chi nhaùnh nôï xaáu treân 5%. Naêm 2009 tình hình dö nôï xaáu khoâng ñöôïc caûi thieän maø taêng 816 tyû ñoàng ñaït 60,3% so vôùi naêm 2008 do coâng taùc naâng cao chaát löôïng tín duïng trong thôøi gian qua chöa ñöôïc quan taâm coäng vôùi taêng tröôûng tín duïng noùng trong naêm 2007 vaø aûnh höôûng cuûa khuûng hoaûng kinh teá laøm khaùch haøng kinh doanh khoù khaên nguoàn traû nôï ngaân haøng bò aûnh höôûng ñaõ daãn ñeán nôï xaáu taêng. Trong toång dö nôï xaáu thì nôï xaáu ñoái vôùi DNNVV chieám tyû leä khaù cao thöôøng treân 80% so vôùi toång dö nôï xaáu. Töø naêm 2006-2009 dö nôï xaáu cuûa DNNVV taêng 1.499 tyû ñoàng ñaït toác ñoä taêng 380,4% so vôùi naêm 2006. Naêm 2008 dö nôï xaáu DNNVV taêng cao nhaát 311,6% so vôùi naêm 2007. Naêm 2009 dö nôï xaáu DNNVV taêng 553 tyû ñoàng taêng 41,3% so vôùi naêm 2008. Tình hình nôï xaáu 06 thaùng ñaàu naêm 2010 coù söï taêng cao roõ reät, dö nôï xaáu ñaït 4.386 tyû ñoàng taêng 2.218 tyû ñoàng so vôùi naêm 2009, trong ñoù dö nôï xaáu ñoái vôùi DNNVV chieám 3.537 tyû ñoàng vôùi tyû leä 80,6% toång nôï xaáu, taêng 1.644 tyû ñoàng, ñaït toác ñoä taêng 86,8% so vôùi naêm 2009. Nguyeân nhaân nôï xaáu DNNVV taêng cao xuaát phaùt töø coâng taùc tín duïng chöa hôïp lyù khi taäp trung dö nôï vaøo lónh vöïc baát ñoäng saûn quaù nhieà