Luận văn Một số giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài vào tỉnh Champasack, ( Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào) đến năm 2020

1 MUÏC LUÏC LÔØI CAM ÑOAN LÔØI CAÛM ÔN DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT DANH MUÏC BAÛNG VAØ ÑOÀ THÒ PHAÀN MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TAÏI LAØO. 1.1. KHAÙI NIEÄM VAØ HÌNH THÖÙC CUÛA ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI. ............. 01 1.1.1. Khaùi nieäm veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi ................................................................... 01 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi............................................................. 01 1.1.2.1. Ñaàu tö tröïc tieáp FDI .................................................................................................................. 02 1. Ñònh nghóa .................................................................................................................................. 02 2. Öu ñieåm .................................................................................................................................. 02 3. Haïn cheá .................................................................................................................................. 03 2 4. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi .................................................................................................................................. 04 1.1.2.2. Ñaàu tö giaùn tieáp .................................................................................................................. 05 1. Ñònh nghóa .................................................................................................................................. 05 2. Öu ñieåm .................................................................................................................................. 05 3. Haïn cheá .................................................................................................................................. 06 1.1.2.3. Tín duïng quoác teá .................................................................................................................. 06 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRONG TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TAÏI LAØO ....................................................................... 06 1.2.1. Ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu voán ñaàu tö ............................................................... 07 1.2.2. Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ....................................................................... 08 1.2.3. Vai troø cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong phaùt trieån kinh teá taïi Laøo..................... 10 1.3. MOÄT SOÁ YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI LAØO......................................................................................... 11 1.3.1. Yeáu toá töï nhieân - vò trí ñòa lyù ......................................................................... 11 3 1.3.2. Yeáu toá veà Chính trò - Xaõ hoäi.......................................................................... 12 1.3.3. Yeáu toá veà Cô sôû haï taàng................................................................................ 12 1.3.4. Yeáu toá kinh teá vó moâ...................................................................................... 13 1.3.5. Chính saùch tieàn teä vaø taøi chính ngaân haøng .................................................... 15 1.3.6. Thöông maïi vaø Dòch vuï ................................................................................. 16 1.3.7. Khoa hoïc coâng ngheä ...................................................................................... 19 1.3.8. Nguoàn nhaân löïc.............................................................................................. 19 1.3.9. Phaùp lyù vaø Quaûn lyù haønh chính ..................................................................... 20 Toùm taét Chöông 1..................................................................................................... 22 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK THÔØI GIAN QUA. 2.1. ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CUÛA TÆNH CHAMPASACK........................................................................................... 23 2.1.1. Ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa tænh Champasack .............................................................23 2.1.2. Ñaëc ñieåm Kinh teá – Xaõ hoäi cuûa tænh Champasack ....................................... 25 2.1.3. AÛnh höôûng cuûa ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá - xaõ hoäi cuûa tænh CHAMPASACK ñoái vôùi thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ...................................... 28 2.2. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI TÆNH CHAMPASACK. ............................................................................... 29 2.2.1. Toång voán vaø döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi qua caùc naêm...................................... 29 2.2.2. Cô caáu voán ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cuûa tænh Champasack .............................. 29 2.2.3. Cô caáu voán ñaàu tö vaøo caùc ñòa phöông cuûa tænh Champasack ...................... 30 2.2.4. Cô caáu nöôùc ngoaøi, laõnh thoå ñaàu tö vaøo tænh Champasack ........................... 31 2.2.5. Saûn phaåm töø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ..................................................................... 32 2.2.6. Coâng ngheä haáp thuï töø nöôùc ngoaøi ................................................................. 33 2.2.7. Trình ñoä quaûn lyù haáp thuï töø nöôùc ngoaøi ........................................................ 33 4 2.2.8. Cô caáu xuaát khaåu saûn phaåm töø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ........................................ 34 2.2.9. Soá lao ñoäng cuûa tænh ñöôïc thu huùt vaøo döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi .................. 35 2.2.10. AÛnh höôûng cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø cô sôû haï taàng xaõ hoäi cuûa tænh Champasack.................................................................. 36 2.3. ÑAÙNH GIAÙ NGUYEÂN NHAÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK...................................... 38 2.3.1. Ñieäu kieän Töï nhieân - Vò trí ñòa lyù.................................................................. 38 2.3.2. Chính trò – xaõ hoäi........................................................................................... 39 2.3.3. Cô sôû haï taàng ................................................................................................. 40 2.3.4. Kinh teá vó moâ ................................................................................................. 41 2.3.5. Taøi chính ngaân haøng ...................................................................................... 44 2.3.6. Thöông maïi – dòch vuï.................................................................................... 46 2.3.7. Khoa hoïc coâng ngheä ...................................................................................... 47 2.3.8. Nguoàn nhaân löïc.............................................................................................. 48 2.3.9. Chính phuû, luaät phaùp vaø chính saùch............................................................... 49 Toùm taét Chöông 2..................................................................................................... 52 CHÖÔNG 3 : GIAÛI PHAÙP THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK, (CHÑCN LAØO) ÑEÁN NAÊM 2020. 2.1. QUAN ÑIEÅM XAÂY DÖÏNG GIAÛI PHAÙP.................................................... 53 2.1.1. Quan ñieåm 1 .................................................................................................. 53 2.1.2. Quan ñieåm 2 .................................................................................................. 54 2.1.3. Quan ñieåm 3 .................................................................................................. 55 2.1.4. Quan ñieåm 4 .................................................................................................. 56 2.1.5. Quan ñieåm 5 .................................................................................................. 57 2.1.6. Quan ñieåm 6 ................................................................................................. 58 5 2.2. MUÏC TIEÂU THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK ÑEÁN NAÊM 2020 .............................................................. 59 2.2.1. Muïc tieâu toång quaùt ........................................................................................ 59 2.2.2. Muïc tieâu cuï theå.............................................................................................. 60 2.3. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK ÑEÁN NAÊM 2020 .............................................................. 61 2.3.1. Giaûi phaùp 1 .................................................................................................... 62 2.3.2. Giaûi phaùp 2. ................................................................................................... 64 2.3.3. Giaûi phaùp 3 .................................................................................................... 69 2.3.4. Giaûi phaùp 4 .................................................................................................... 70 2.3.5. Giaûi phaùp 5 .................................................................................................... 72 2.3.6. Hieäu quaû (So saùnh tröôùc vaø sau khi coù giaûi phaùp)......................................... 76 1. Tröôùc khi coù giaûi phaùp ............................................................................. 76 2. Sau khi coù giaûi phaùp ................................................................................. 76 2.3.7. Ñieàu kieän thöïc hieän ....................................................................................... 77 2.4. KIEÁN NGHÒ.................................................................................................. 79 2.4.1. Ñoái vôùi Nhaø nöôùc. ......................................................................................... 79 2.4.2. Ñoái vôùi tænh Champasack. ............................................................................. 81 Toùm taét Chöông 3..................................................................................................... 82 KEÁT LUAÄN. ............................................................................................................ 83 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 6 DANH MUÏC CHÖÕ VIEÁT TAÉT STT TÖØ VIEÁT TAÉT NOÄI DUNG CUÛA TÖØ VIEÁT TAÉT 1 AFTA (Asean Free Trade Area) Khu maäu dòch töï do Asean 2 AIA (Asean Investment Area) Hieäp ñònh thaønh laäp khu ñaàu tö Asean 3 BOT Hôïp ñoàng xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao 4 BT Hôïp ñoàng xaây döïng – chuyeån giao 5 BTO Hôïp ñoàng xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh 6 CEPT (Common Effective Preferentical Tariffs)ø Khu vöïc nhôø cheá ñoä thueá quaùn öu ñaõi 7 CHDCND Laøo Coäng Hoaø Daân Chuû Nhaân Daân Laøo 8 CNH-HÑH Coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù 9 CHXHCNVN Coäng Hoaø Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam 10 CSTCTT Chính saùch taid chính tieàn teä 11 DN Doanh nghieäp 12 DNLD Doanh nghieäp lieân doanh 13 ÑT Ñaàu tö 14 ÑTNN Ñaàu tö nöôùc ngoaøi 15 ÑTTTNN Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 16 EU (European Union) Lieân minh Chaâu Aâu 17 FDI Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 18 FEA Khu vöïc kinh teá töï do Chaâu Aâu 19 FPI ñaàu tö giaùn tieáp 20 IL (Inclusion List) Danh muïc giaûm thueá nhaäp khaåu 21 GEL (General Exclusion List) Danh muïc loaïi tröø hoaøn toaøn 22 GDP Toång saûn phaåm quoác noäi 23 GNP Toång saûn phaåm quoác daân 24 GSP Generalized System of Preferences 25 HÑHTKD Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh 26 HÑKD Hoaït ñoäng kinh doanh 27 KCN Khu coâng nghieäp 28 KD Kinh doanh 29 KTQT Kinh teá quoác teá 30 KT – XH Kinh teá – xaõ hoäi 31 NAFTA Khu maäu dòch töï do cuûa caùc nöôùc Baéc Myõ 32 NDN Nhaø doanh nghieäp 7 33 NÑTNN Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi 34 NHLD Ngaân haøng lieân doanh 35 OECD Caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån 36 SL (Sensitive List) Danh muïc haøng nhaïy caûm 37 SX Saûn xuaát 38 SPXK saûn phaåm xuaát khaåu 39 SXHH saûn xuaát haøng hoaù 40 SXKD Saûn xuaát kinh doanh 41 SXSP Saûn xuaát saûn phaåm 42 TCTT Taøi chính tieàn teä 43 TEL (Temporary Exclusion List) Danh muïc loaïi tröø taïm thôøi 44 TNCs Caùc nöôùc coâng nghieäp môùi 45 TMDV Thöông maïi dòch vuï 46 XHCN Xaõ hoäi chuû nghóa 47 XNK Xuaát nhaäp khaåu 8 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG VAØ ÑOÀ THÒ TT BAÛNG NOÄI DUNG CUÛA BAÛNG TRANG 1 Baûng 2.1 Soá döï aùn vaø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2001 – 2005 29 2 Baûng 2.2 Soá döï aùn vaø voán ÑTNN vaøo caùc ngaønh naêm 2001 - 2005 30 3 Baûng 2.3 Caùc huyeän thu huùt ñaàu tö nhieàu nhaát cuûa tænh trong thôøi gian qua 31 4 Baûng 2.4 10 Quoác gia ñaàu tö lôùn nhaát vaøo tænh Champasack thôøi gian qua 32 5 Baûng 2.5 Moät soá saûn phaåm töø ÑTNN naêm 2001 – 2005 33 6 Baûng 2.6 Möùc ñoä hieän ñaïi cuûa maùy moùc thieát bò söû duïng trong caùc khu vöïc kinh teá treân ñòa baøn tænh Champasack so vôùi möùc chuaån trong nöôùc. 33 7 Baûng 2.7 Möùc ñoä ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cuûa tænh Champasack trong thôøi gian qua (2001-2005) 34 8 Baûng 2.8 Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh naêm 2001 – 2005 35 9 Baûng 2.9 Soá löôïng vieäc laøm do khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi 36 10 Ñoà thò 2.1 Toác ñoä taêng GDP cuûa tænh trong thôøi gian qua vaø keá hoaïch naêm 2006 - 2010. 43 11 Baûng 2.10 Toác ñoä taêng GDP cuûa caùc nöôùc ASEAN giai ñoaïn 2001 – 2005 44 12 Baûng 3.1 Keá hoaïch thöïc hieän hoaït ñoäng thu huùt ñaàu tö vaøo tænh Champasack giai ñoaïn naêm 2006 – 2020 61 9 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa choïn ñeà taøi. Söï phaùt trieån cuûa kinh teá toaøn caàu laø söï lieân keát vaø hoøa nhaäp giöõa kinh teá caùc nöôùc vaøo kinh teá toaøn caàu thaønh moät thò tröôøng thoáng nhaát, ñaëc bieät caùc nöôùc ñang phaùt trieån, maø ñang böôùc vaøo thôøi kyø hoài phuïc kinh teá sau cuoäc khuûng hoaøng taøi chính tieàn teä. Ñaây laø moät cô hoäi thuaän lôïi coù yù nghóa raát quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá Laøo noùi chung vaø tænh Champasack noùi rieâng, trong vieäc ñoùn nhaän ÑTNN cuûa nhieàu quoác gia treân toaøn caàu. Maët khaùc, ÑTNN khoâng phaûi laø nguoàn voán taøi chính ñôn thuaän, ñi cung vôùi noù laø coâng ngheä tieân tieán, tieáp thu ñöôïc nhöõng kinh nghieäm quaûn lyù, kinh nghieäm tieáp caän thò tröôøng toaøn caàu. Baèng nhöõng bieän phaùp thích hôïp vaø thu huùt voán ÑTNN, nhieàu nöôùc keùm vaø ñang phaùt trieån trong thôøi gian qua ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû to lôùn trong cuoäc caïnh tranh naøy. Sau moät quaù trình chuaån bò khoù khaên vaø phöùc taïp, ngaøy 23/07/1997 Laøo ñaõ trôû thaønh moät thaønh vieân chính thöùc cuûa Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng nam – AÙ (ASEAN), mang ñaày ñuû nhöõng ñaëc ñieåm cuûa moät nöôùc keùm phaùt trieån; möùc soáng thaáp, naêng suaát thaáp phuï thuoäc vaøo saûn xuaát noâng nghieäp vaø xuaát khaåu nhöõng haøng sô cheá. Do vaäy trong vieäc xaây döïng laïi ñaát nöôùc thì chính phuû Laøo noùi chung vaø chính quyeàn tænh Champasack noùi rieâng raát caàn nguoàn voán ÑTNN ñeå goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, chuyeån töø kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung sang kinh teá thò tröôøng, môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi trong vaø ngoaøi khu vöïc. Do chuû tröông coá gaéng thu huùt nguoàn voán nöôùc ngoaøi cuûa tænh sau chính saùch môû cöûa vaø Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi ra ñôøi 14 / 03 / 1994, tính ñeán cuoái naêm 2005 ñaõ thu ñöôïc hôn 21,1 trieäu USD töông ñöông vôùi 221,6 tyû Kíp löôïng voán ÑTNN. Nhöng, moâi tröôøng ñaàu tö cuûa tænh chöa ñuû söùc haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö, 10 coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn nhieàu khieám khuyeát neân voán vaøo chöa nhieàu. Hôn nöõa traûi qua 10 naêm hôïp taùc ñaàu tö vôùi nöôùc ngoaøi-moät lónh vöïc môùi ñaåy thaùch thöùc vaø phöùc taïp ñoái vôùi tænh Champasack. Do vaäy, taát caû ñoù laø nhöõng lyù do maø taùc giaû choïn ñeà taøi : “Moät soá giaûi phaùp thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo tænh Champasack, (CHDCND Laøo) ñeán naêm 2020” laøm luaän vaên thaïc só kinh teá. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa luaän vaên. - Phaân tích thöïc traïng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi tænh Champasack. - Ñaùnh giaù nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán thu huùt ÑTNNN vaøo tænh Champasack. - Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo tænh Champasack. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø veà vaán ñeà thu huùt ÑTNN vaøo tænh Champasack ñeán naêm 2020, ñaây laø vaán ñeà lieân quan tôùi nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö kinh teá quoác gia, taøi chính quoác giaù, luaät phaùp lieân quan tôùi caùc hoaït ñoäng kinh teá quoác giaù vaø nhieàu hoaït ñoäng coù lieân quan tôùi caùc ngaønh vaø nhieàu hình thöùc khaùc nhau. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. Treân cô sôû nhöõng soá lieäu ñaõ thu thaäp töø Sôû keá hoaïch vaø Ñaàu tö; tænh Champasack laø chuû yeáu, töø ñoù ruùt ra nhöõng keát luaän khaû duïng. Ngoaøi ra, Luaän aùn coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö phöông phaân tích thoáng keâ, phöông phaùp dieãn dòch quy naïp, phöông phaùp duy vaät bieïn chöùng, söû duïng caùc taøi lieäu, caùc coâng trình nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc veà vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi. 5. Nhöõng ñoùng goùp cuûa ñeà taøi. Ñeà taøi neâu moät heä thoáng hoaù nhöõng vaán ñeà cô sôû lyù luaän veà thu huùt voán ñaàu 11 tö nöôùc ngoaøi vaøo tænh Champasack. - Phaân tích thöïc traïng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñaùnh giaù caùc nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Tænh Champasack theo höôùng CNH-HÑH. - Treân cô sôû ñoù, Luaän aùn ñeà ra moät soá heä quan ñieåm vaø giaûi phaùp coù tính chaát khaû thi nhaèm thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo thöïc hieän chieán löôïc CNH-HÑH ôû tænh Champasack. 6. Noäi dung nghieân cöùu ñeà taøi: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, phuïc luïc, toaøn boä noäi dung cuûa luaän aùn ñöôïc trình baøy theo keát caáu sau: CHÖÔNG 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TAÏI LAØO. CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK THÔØI GIAN QUA. CHÖÔNG 3 : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK (CHDCND LAØO) ÑEÁN NAÊM 12 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TAÏI LAØO 1.4. KHAÙI NIEÄM VAØ HÌNH THÖÙC CUÛA ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI. 1.4.1. Khaùi nieäm veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo quan ñieåm cuûa chuû ñaàu tö (DN): Ñaàu tö laø hoaït ñoäng boû voán kinh doanh, ñeå töø ñoù thu ñöôïc soá voán lôùn hôn soá ñaõ boû ra, thoâng qua lôïi nhuaän. Theo quan ñieåm cuûa xaõ hoäi (Quoác gia): ÑT laø hoaït ñoäng boû voán phaùt trieån, ñeå töø ñoù thu ñöôïc caùc hieäu quaû Kinh teá - Xaõ hoäi, vì muïc tieâu phaùt trieån quoác gia. ÑTNN laø hieän töôïng di chuyeån voán töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc nhaèm muïc dòch kieâm lôïi. Vôùi khaùi nieäm ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhö theå, cho thaáy muïc tieâu cuûa söï di chuyeån voán sang nöôc ngoaøi ñeå ñaàu tö chính laø lôïi nhuaän. 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngaøy nay quaù trình quoác teá hoaù ñôøi soáng kinh teá ñang dieãn ra nhanh choùng, vôùi quy moâ vaø toác ñoä ngaøy caøng lôùn, taïo neân moät neàn kinh teá thò tröôøng toaøn caàu, trong ñoù tính phuï thuoäc laãn nhau cuûa caùc neàn kinh teá daân toäc ngaøy caøng gia taêng, nhaát laø sau chieán tranh laïnh keát thuùc ñaõ laøm cho caùc neàn kinh teá daân toäc ñeàu theo xu höôùng môû cöûa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. ÑTNN laø nhöõng phöông thöùc ñaàu tö voán, taøi saûn ôû nöôùc ngoaøi ñeå tieán haønh SX, KD, dòch vuï vôùi muïc ñích kieám lôïi nhuaän vaø nhöõng muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi nhaát ñònh hoaëc laø hình thöùc di chuyeån voán ñaàu tö quoác teá töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi. Trong ñoù ÑTTTNN laø moät hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi ra ñôøi muoän hôn so vôùi caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi khaùc, cuøng vôùi 13 quaù trình phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc quan heä KTQT, hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng vaø chieám vò trí ngaøy caøng quan troïng trong quan heä kinh teá quoác teá. 1.1.2.1. Ñaàu tö tröïc tieáp FDI 1. Ñònh nghóa: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø phöông thöùc ñaàu tö, trong ñoù, chuû ñaàu tö tröïc tieáp tham gia quaûn trò voán ñaõ boû ra. 2. Öu ñieåm cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ™ Veà beân chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi: Cho pheùp chuû ÑTNN ôû möùc ñoä nhaát ñònh (phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán) tham gia vaøo vieäc ñieàu haønh quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa xí nghieäp, neân hoï tröïc tieáp kieåm soaùt hoaït ñoäng vaø kòp thôøi ñöa ra nhöõng quyeát ñònh coù lôïi nhaát cho voán ñaàu tö maø boû ra, neáu moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh caùc chuû ñaàu tö thöôøng thích boû100% voán ñaàu tö. Caùc NÑTNN tröïc tieáp quaûn lyù vaø ñieàu haønh döï aùn neân hoï thöôøng coù traùch nghieäm cao, thöôøng ñöa ra nhöõng quyeát ñònh coù lôïi nhaát cho hoï. Do ñoù, coù theå baûo ñaûm hieäu quaû cuûa voán FDI cao. Giuùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm nguyeân lieäu, caû coâng ngheä vaø thieát bò trong khu vöïc vaø theá giôùi. Coù theå giaûm giaù thaønh saûn phaåm do khai thaùc ñöôïc nguoàn lao ñoäng giaù reû hoaëc gaàn nguoàn nguyeân lieäu, gaàn thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm. Töø ñoù maø naâng cao hieäu quaû kinh teá cuûa voán FDI, taêng naêng suaát vaø thu nhaäp quoác daân. Giuùp caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi traùnh ñöôïc haøng raøo baûo hoä maäu dòch vaø coù cô hoäi chieám lónh vöïc thò tröôøng tieâu thuï, nguoàn cung caáp nguyeân lieäu chuû yeáu cuûa nöôùc chuû nhaø vaø khaùc thaùc lôïi theá cuûa caùc quoác gia khaùc: thò tröôøng, vò trí ñòa lyù, taøi nguyeân, nguoàn nhaân löïc, ñaát ñai... nhaèm giaûm chi phí kinh doanh ñeå taêng lôïi nhuaän. Hôn nöõa, lôïi duïng cô cheá quaûn lyù thueá ñoái vôùi hoaït ñoäng ñaàu tö ôû caùc nöôùc khaùc nhau ñeå thöïc hieän “chuyeån giaù” nhaèm toái ña hoaù lôïi nhuaän. 14 ™ Veà beân nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Giuùp khai thaùc voán cuûa töøng chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhieàu nöôùc thieáu voán traàm troïng cho neân khoâng quy ñònh möùc ñoùng goùp voán toái ña cuûa moãi chuû ñaàu tö, thaäm chí ñoùng goùp voán caøng nhieàu, thì caøng döôïc höôûng öu ñaõi veà thueá cuûa caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø giuùp tieáp thu ñöôïc coâng ngheä tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù kinh doanh cuûa caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoøi. Nhôø coù voán ÑTNN cho pheùp chuû nhaø coù ñieàu kieän khaùc thaùc toát nhaát nhöõng lôïi theá cuûa mình veà nguoàn taøi nguyeân, vò trí ñòa lyù, maët ñaát, maët nöôùc... Do ñoù coù theå ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp cuûa quoác gia vôùi neàn kinh teá theá giôùi vì ÑTTTNN laø moät nhaân toá taùc ñoäng maïnh tôùi tieán trình hoaøn thieän theå cheá, chính saùch ñeán moâi tröôøng ñaàu tö. Hôn nöõa, goùp phaàn thay ñoåi cô caáu neàn kinh teá theo höôùng coâng nghieäp vaø dòch vuï laøm cho tính hieäu quaû cuûa söï phaùt trieån kinh teá ñöôïc naâng cao vaø goùp phaàn naâng cao möùc soáng cuûa nöôùc tieáp caän ñaàu tö thoâng qua giaûi quyeát vieäc laøm, taêng thu nhaäp, taïo ñoäi nguõ lao ñoäng coù trình ñoä vaø tay ngheà. Goùp phaàn caûi taïo caûnh quan xaõ hoäi, taêng naêng suaát vaø thu nhaäp quoác daân vaø khuyeán khích naêng löïc kinh doanh trong nöôùc, tieáp caän vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi, ñoàng thôøi taêng toác ñoä taêng tröôûng cuûa ñoái töôïng boû voán vaø neàn kinh teá, naâng cao ñôøi soáng cuûa caùn boä coâng nhaân vieân. 3. Haïn cheá cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Chuû ñaàu tö seõ bò maát voán neáu boû voán vaøo moâi tröôøng baát oån ñònh veà kinh teá vaø chính trò. Caùc nöôùc phaùt trieån thöïc hieän söï kieåm soaùt gaét gao nhöõng döï aùn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, neân xu theá nhieàu nhaø ñaàu tö cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån ñaõ vaø ñang chuyeån giao nhöõng coâng ngheä ñoäc haïi sang caùc nöôùc keùm phaùt trieån. Hieän töôïng chaûy maùu chaát xaùm xaûy ra raát traàm troïng, hoaït ñoäng FDI ñaõ taïo ra ñieàu kieän ñeå daãn tôùi tình traïng phaân hoaù giaøu ngheøo, loái soáng sính ngoaïi, tha hoaù veà ñaïo ñöùc, ñaùnh maát baûn saéc daân toäc, pha troän veà vaên hoaù. 15 4. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 4.1. Ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi khaùc: ÑTNN toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, nhöõng hình thöùc chuû yeáu laø: Doanh nghieäp lieân doanh; DN 100% voán nöôùc ngoaøi, Hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh, BOT, BTO vaø BT. 4.2. Ñoái vôùi Laøo : Theo Luaät ÑTNN cuûa Laøo naêm 1994, ñöôïc boå sung söûa ñoåi naêm 2004 ñaõ qui ñònh roõ raøng veà hình thöùc ÑTNN, cuï theå coù 3 hình thöùc sau: ™ Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh: HÑHTKD laø moät vaên baûn kyù keát giöõa hai hoaëc nhieàu beân ñöôïc hôïp taùc kinh doanh, cuøng nhau quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû SXKD, vaø nghóa vuï cuûa moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät xí nghieäp lieân doanh hoaëc baát cöù moät phaùp nhaân môùi naøo. Hôïp ñoàng hôïp taùc phaûi do ñaïi dieän coù thaåm quyeàn cuûa moãi beân kyù. Tuy nhieân, chæ coù nhöõng hoaït ñoäng hôïp taùc kinh doanh coù phaân chia lôïi nhuaän hoaëc saûn phaåm keát quaû SXKD thì môùi ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc naøy ñaàu tö naøy. Thôøi haïn caàn thieát cuûa HÑHTKD laø do moãi beân hôïp doanh thoaû thuaän phuø hôïp vôùi tính chaát hoaït ñoäng, muïc tieâu kinh doanh vaø ñöôïc Uyû ban Nhaø nöôùc veà hôïp taùc ñaàu tö chuaån y. Khoâng thaønh laäp moät phaùp nhaân môùi, coù nghóa laø khoâng cho ra ñôøi coâng ty hoaëc xí nghieäp môùi. Chính vì vaäy, hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng laø moät hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong ñoù beân Laøo vaø beân chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuøng nhau thi haønh hôïp ñoàng ñöôïc kyù giöõa hai beân, quy ñònh roõ traùch nghieäp nghóa vuï vaø lôïi nhuaän cuûa moãi beân. ™ Doanh nghieäp lieân doanh: DNLD laø doanh nghieäp do hai beân hoaëc nhieàu beân hôïp taùc thaønh laäp vaø ñaêng kyù taïi Laøo treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh, theo Phaùp luaät nöôùc CHDCND Laøo qui ñònh. Trong ñoù, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi goùp voán khoâng döôùi 30% cuûa toång voán ñaêng kyù. Moät ñôn vò lieân 16 doanh coù theå tham gia voán ñeå thaønh laäp moät lieân doanh môùi khaùc vôùi nöôùc ngoaøi, trong lieân doanh môùi naøy phaûi coù tröïc tieáp tham gia ít nhaát cuûa hai thaønh vieân thuoäc lieân doanh cuõ, trong Hoäi ñoàng quaûn trò vaø moät trong hai thaønh vieân ñoù phaûi laø ngöôøi coù quoác tòch Laøo. ™ Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi: DN 100% voán nöôùc ngoaøi laø DN thuoäc sôû höõu hoaøn toaøn cuûa nhaø NÑTNN, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng taïi Laøo, do NÑTNN tröïc tieáp quaûn lyù ñoái töôïng boû voán vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp, theo Phaùp luaät nöôùc CHDCND Laøo quyeát ñònh. DN 100% voán nöôùc ngoaøi laø moät thöïc theå kinh doanh quoác teá, coù thö caùch phaùp nhaân trong ñoù caùc NÑTNN goùp 100% voán phaùp ñònh, töï quaûn lyù DN vaø töï chòu traùch nhieäm hoaøn toaøn veà keát quaû KD cuûa DN. Qua caùc quan ñieåm treân coù theå ñònh nghóa: “DN100% voán nöôùc ngoaøi laø doanh ngheäp do NÑTNN ñaàu tö 100% voán taïi nöôùc sôû taïi ”. 1.1.2.2. Ñaàu tö giaùn tieáp 1. Ñònh nghóa: Ñaàu tö giaùn tieáp laø phöông thöùc ñaàu tö, trong ñoù, chuû ñaàu tö khoâng tröïc tieáp tham gia quaûn trò voán ñaõ boû ra. 2. Öu ñieåm cuûa ñaàu tö giaùn tieáp ™ Veà beân chuû ñaàu tö: Chuû ÑTNN khoâng ñöôïc pheùp tröïc tieáp ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp maø hoï boû voán mua coå phieáu (hoaëc chöùng khoaùn). Tuy theo Luaät ñònh cuûa töøng nöôùc maø moãi chuû ÑTNN bò khoáng cheá möùc ñoä goùp voán, thöôøng döôùi 10 - 25% voán phaùp ñònh. Khi coù söï coá trong KD xaûy ra ñoái vôùi xí nghieäp coù voán ÑTNN thì caùc chuû ñaàu tö ít bò thieät haïi vì voán ñaàu tö ñöôïc phaân taùn trong voâ soá ñoâng nhöõng ngöôøi mua coå phieáu, traùi phieáu. Khi tình hình taøi chính, tieàn teä, chính trò cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö baát oån ñònh coù theå deã daøng baùn hoaëc chuyeån nhöôïng chöùng khoaùn hôn so vôùi hình thöùc ñaàu tö FDI. 17 ™ Veà beân nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö: Beân nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö hoaøn toaøn chuû ñoäng quaûn lyù voán kinh doanh theo yù mình moät caùch taäp trung. Môû roäng naêng löïc thu huùt voán töø caùc chuû ñaàu tö coù soá voán nhoû töø moïi nguoàn cuûa theá giôùi. 3. Haïn cheá cuûa ñaàu tö giaùn tieáp: Quaûn lyù vaø ñieàu tieát thò tröôøng chöùng khoaùn thieát chaët cheõ, deã daãn tôùi söï thao tuùng cuûa caùc theá löïc ñaàu cô tieàn teä quoác teá. Haïn cheá khaû naêng thu huùt voán cuûa töøng chuû ñaàu töø ngoaøi vì bò khoáng cheá möùc ñoä ñoùng goùp voán toái ña cuûa töøng chuû ñaàu tö. Chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ít hình thöùc ñaàu tö giaùn tieáp bôûi hoï khoâng ñöôïc tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh HÑKD cuûa xí nghieäp maø hoï boû voán ñaàu tö. Haïn cheá khaû naêng tieáp thu kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán cuûa caùc chuû ÑTNN. 1.1.2.3. Tín duïng quoác teá Laø hình thöùc ñaàu tö döôùi daïng cho vay vaø kieám lôøi thoâng qua laõi suaát tieàn vay. Ñaây laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu vì noù coù öu ñieåm sau ñaây: Voán vay chuû yeáu döôùi daïng tieàn teä deã daøng chuyeån thaønh caùc phöông tieän ñaàu tö khaùc. Nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö toaøn quyeàn söû duïng voán ñaàu tö cho caùc muïc ñích rieâng reõ cuûa mình. Chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù thu nhaäp oån ñònh thoâng qua laõi suaát, soá tieàn naøy khoâng phuï thuoäc vaøo hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa voán ñaàu tö. Nhieàu nöôùc cho vay voán ñöôïc truïc lôïi veà chính trò, troùi buoäc caùc nöôùc vay voán vaøo voøng aûnh höôûng cuûa mình. Ñoàng thôøi, hình thöùc ñaàu tö naøy vaãn coøn coù nhöôïc ñieåm laø hieäu quaû söû duïng voán thöôøng thaáp do beân nöôùc ngoaøi khoâng tröïc tieáp tham gia vaøo quaûn lyù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö. 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TAÏI LAØO. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng coù vai troø raát lôùn ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø thöông maïi ôû caùc nöôùc ñi ñaàu tö laãn tieáp nhaän ñaàu tö. 1.2.1. Ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu voán ñaàu tö. 18 Thoâng qua hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi coù thôøi cô thaâm nhaäp hôïp phaùp vaøo thò tröôøng höõu hieäu nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, traùnh ñöôïc nhöõng haøng raøo baûo hoä maäu dòch cuûa caùc nöôùc chuû nhaø. Ñaëc bieät thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm noäi ñòa cuûa nhöõng nöôùc lôùn nhö thò tröôûng Trung Quoác, AÁn Ñoä, Indonesia... coù söùc haáp daãn maïnh meõ ñoái vôùi nguoàn voán FDI Giuùp naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö thoâng qua vieäc söû duïng nhöõng lôïi theá saûn xuaát cuûa nôi tieáp nhaän ñaàu tö, giuùp haï giaù thaønh saûn phaåm, ruùt ngaén thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö vaø naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän cuûa donah nghieäp. Ñaây chính laø moät trong nhöõng ñoäng löïc chính ñeå caùc chuû ñaàu tö thöïc hieän ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. ÑTNN laø ñaàu tö vaøo moät thò tröôøng môùi coù nguoàn lao ñoäng doài daøo hôn, taøi nguyeân öu ñaõi hôn, vaø caùc yeáu toá ñaàu vaøo reû hôn, do ñoù coù theå ruùt ngaén thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö vaø thu lôïi nhuaän cao. Ñaây chính laø moät trong nhöõng ñoäng löïc chính ñeå caùc nhaø ñaàu tö thöïc hieän ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Baønh tröôùng söùc maïnh veà kinh teá vaø vai troø aûnh höôûng treân theá giôùi, naâng cao uy tín chính trò treân tröôøng quoác teá: thoâng qua vieäc xaây döïng nhaø maùy saûn xuaát, cheá taïo hoaëc laép raùp ôû nöôùc sôû taïi seõ môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, phuï tuøng cuûa coâng ty meï ôû nöôùc ngoaøi. Vieäc toå chöùc saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm ôû nöôùc ngoaøi cuõng giuùp caùc chuû ñaàu tö giaûm chi phí vaän chuyeån caát giöõ haøng hoaù, tieát kieäm chi phí quang caùo, tieáp thò,... Muïc tieâu cuûa ÑTNN laø giuùp caùc chuû ñaàu tö tìm kieám nguoàn nguyeân lieäu doài daøo oån ñònh, nhieân lieäu phuïc vuï cho nhu caàu phaùt trieån SXKD cuûa caùc chuû ñaàu tö, chaúng haïn, nhö vieäc thaêm doø khai thaùc daàu khí, taøi nguyeân thieân nhieân, khoaùng saûn, taøi nguyeân bieån, röøng, saûn phaåm caây coâng nghieäp... Do khoâng coù ñieàu kieän, thieáu voán, coâng ngheä kyõ thuaät keùm cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Cho neân, ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy seõ thu ñöôïc nguyeân lieäu thoâ vôùi giaù reû vaø qua quaù trình cheá bieán seõ thu ñöôïc lôïi nhuaän cao. 19 ÑTNN giuùp caùc chuû ÑTNN thay ñoåi cô caáu neàn kinh teá trong nöôùc theo höôùng hieäu quaû hôn, thích nghi hôn, aùp duïng coâng ngheä môùi, naâng cao caïnh tranh. Trong ñieàu kieän caïnh tranh khoác lieät, caûi tieán vaø ñoåi môùi coâng ngheä seõ giuùp cho caùc DN toàn taïi vaø phaùt trieån. Vì vaäy, caùc chuû ÑTNN thöôøng chuyeån nhöõng thieát bò maùy moùc coâng ngheä kyõ thuaät loãi thôøi, laïc haäu so vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa theá giôùi sang caùc nöôùc coâng nghieäp keùm phaùt trieån khaùc vôùi söï phaân coâng lao ñoäng lónh vöïc vaø quoác teá môùi. Ñieàu naøy minh chöùng raèng caùc chuû ñaàu tö ñaõ giaûi quyeát ñöôïc coâng ngheä loãi thôøi nhaèm ñoåi môùi coâng ngheä. Hôn nöõa, coù theå duy trì ñöôïc chu kyø soáng cuûa saûn phaåm ôû caùc thò tröôøng môùi ñöôïc khai thaùc. Trong 20 naêm 1975-1996 khi ñoàng Yeân taêng giaù vaø vieäc di chuyeån SX cuûa caùc coâng ty Nhaät Baûn ra nöôùc ngoaøi seõ taïo ñieàu kieän toát hôn cho vieäc lieân keát theo chieàu ngang trong khu vöïc. Trong ñoù, caùc coâng ty meï ôû Nhaït Baûn chæ taäp trung SX vaøo nhöõng maët haøng cao caáp, nhöõng thieát bò caàn thieát ñeå cung caáp cho caùc chi nhaùnh cuûa hoï ôû khaép Chaâu-AÙ, coøn caùc chi nhaùnh vaø hôïp doanh ñang ngaøy caøng ñöôïc phaùt trieån taïi caùc nöôùc trong khu vöïc seõ ñöôïc höôùng vaøo SX caùc maët haøng caàn nhieàu lao ñoäng, kyõ thuaät vöøa vaø thaáp ñeå thay theá cho caùc haøng xuaát khaåu töø Nhaät Baûn, phuïc vuï cho thò tröôøng ñòa phöông, cung caáp laãn nhau, xuaát khaåu sang nöôùc thöù ba vaø ngöôïc trôû laïi Nhaät Baûn (ñoàng Yeân leân giaù vaø söï taùc ñoäng cuûa noù. An Ninh-PTS. Ngoïc Trinh. Vieän Kinh teá Theá giôùi). 1.2.2. Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. 1.2.2.1. Caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Laø nhöõng nöôùc tieáp nhaän voán ÑTTTNN nhieàu nhaát, nhöng cuõng laø nhöõng nöôùc xuaát khaåu voán ÑTTTNN nhieàu nhaát, taïo neân luoàng ñaàu tö hai chieàu giöõa caùc quoác gia, trong ñoù caùc taäp ñoaøn xuyeân quoác gia giöõ vai troø chuû choát. Nguoàn voán ÑTNN ñoùng vaøi troø raát quan troïng ñeán söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc cuûa caùc quoác gia naøy vaø chieán löôïc phaùt trieån cuûa caùc nöôùc TNCs, ñaëc bieät laø taêng cöôøng 20 cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá , thuùc ñaåy saûn xuaát vaø taêng cöôøng kinh teá, kieàm cheá laïm phaùt... Chæ tính rieâng 100 taäp ñoaøn xuyeân quoác gia nhöng laïi coù khoái löôïng taøi saûn ÑTNN khoaûng 1400 tyû USD; tieâu thuï khoaûng 1500 tyû USD; söû duïng 12 trieäu lao ñoäng trong ñoù 5 trieäu lao ñoäng taïi caùc chi nhaùnh nöôùc ngoaøi töông ñöông 16% cuûa toaøn boä caùc taäp ñoaøn xuyeân quoác gia. Goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoù khaên veà kinh teá xaõ hoäi trong nöôùc nhö: thaát nghieäp vaø kieàm cheá laïm phaùt, goùp phaàn taêng cöôøng cô sôû vaät chaát coâng ngheä kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá, taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh ñeå thuùc ñaåy SX vaø taêng tröôûng kinh teá. Giuùp caûi thieän tình hình thanh toaùn, caùn caân thanh toaùn quoác teá, caùn caân thöông maïi, caùc hoaït ñoäng kinh teá do ÑTTTNN mang laïi thu huùt theâm löïc löôïng lao ñoäng taïi choã taïo coâng aên vieäc laøm môùi cho ngöôøi lao ñoäng, ñoàng thôøi taïo theâm moät nguoàn cung voán môùi cho SX, taêng thu ngaân saùch döôùi hình thöùc caùc loaïi thueá ñeå caûi thieän tình hình boäi chi ngaân saùch cuûa chính phuû. Hôn nöõa, doøng voán ÑTNN cuõng coù theå cöùu nhöõng DN coù nguy cô bò phaù saûn vaø maët khaùc taïo ra söï caïnh tranh caàn thieát ñeå phaùt trieån SXSP vaø TMDV. Maët khaùc, caùc hoaït ñoäng ÑTNN taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö goùp phaàn giuùp caùc NDN caùc nöôùc naøy hoïc hoûi kinh nghieäm laãn nhau qua caùc HÑKD vaø hoïc hoûi theâm caùch thöùc quaûn lyù môùi coù hieäu quaû. 1.2.2.2. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø keùm phaùt trieån. Voán ÑTNN ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong vieäc ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá vaø taêng thu nhaäp quoác daân, ñaëc bieät, laø ñoái vôùi caùc quoác gia keùm phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån. Cuï theå nhö: ÑTNN ñoùng vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp chaäm vaø ñang phaùt trieån bôûi vì ÑTNN laø nguoàn voán boå sung raát quan troïng ñeå caùc nöôùc ñoù thöïc hieän CNH-HÑH neàn kinh teá ñaát nöôùc, thu huùt theâm lao ñoäng goùp phaàn giaûi quyeát moät phaàn naïn thaát nghieäp ôû caùc nöôùc naøy. Chính vì vaäy, ñeå 21 daåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá trong nöôùc, ñaàu tieân quyeát laø phaûi coù voán, trong khi nguoàn voán trong nöôùc coøn coù haïn thì voán ÑTNN laø moät ñaùp soá cho baøi toaùn tìm voán ôû caùc quoác gia naøy, ñoàng thôøi moät taùc ñoäng khaùc cuûa ÑTNN vaøo caùc quoác gia chaäm vaø ñang phaùt trieån laø goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, ñaåy luøi naïn thaát nghieäp, naâng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân caû nöôùc. Ñaëc bieät ÑTNN thoâng qua vieäc tieáp nhaän nhöõng kyõ thuaät coâng ngheä vaø trình ñoä quaûn lyù tieân tieán cuûa caùc quoác gia xuaát khaåu ñaàu tö (ña soá laø caùc quoác gia tö baûn coù neàn kinh teá phaùt trieån) seõ giuùp caùc quoác gia coâng nghieäp ñang phaùt trieån ñuoåi kòp trình ñoä trình ñoä phaùt trieån kyõ thuaät cao cuûa theá giôùi. ÑTNN goùp phaàn taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh môû roäng thi tröôøng laø ñoäng löïc kích thích taêng tröôûng coâng nghieäp noùi rieâng vaø neàn kinh teá taêng tröôûng caû veà löôïng cuõng nhö veà chaát noùi chung, ñoàng thôøi goùp phaàn giuùp caùc nöôùc naøy giaûm ñöôïc moät phaàn nôï nöôùc ngoaøi, goùp phaàn boå sung quan troïng cho ngaân saùch cuûa caùc quoác gia coù theå thu töø caùc khoaûn cho thueâ ñaát, thieân nhieân, thueá doanh thu, thueá lôïi töùc, thueá XNK. Ngoaøi ra thoâng qua vieäc tieáp nhaän ÑTNN caùc nöôùc naøy cuõng coù ñieàu kieän tieáp nhaän kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán cuûa nöôùc ngoaøi. Qua chính saùch thu huùt ÑTNN goùp phaàn khai thaùc nhanh vaø coù hieäu quaû caùc nguoàn nhaân löïc cuûa coâng nghieäp vaø lôïi theá so saùnh cuûa caùc quoác gia. Caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù nhu caàu cao veà chaát löôïng lao ñoäng cho neân söï gia taêng cuûa hoaït ñoäng ÑTNN taïo ra moät söùc caàu môùi veà lao ñoäng coù trình ñoä veà chuyeân moân. Hôn nöõa caùc doanh nghieäp ÑTNN coøn taïo cô hoäi cho ngöôøi lao ñoäng ñöôïc boài döôõng ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi, tham gia hoäi thaûo quoác teá. 1.2.3. Vai troø cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong phaùt trieån kinh teá taïi Laøo. Sau moät quaù trình chuaån bò khoù khaên vaø phöùc taïp, ngaøy 23/07/1997 Laøo ñaõ trôû thaønh moät thaønh vieân chính thöùc cuûa Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng nam – AÙ (ASEAN), mang ñaày ñuû nhöõng ñaëc ñieåm cuûa moät nöôùc keùm phaùt trieån; möùc soáng 22 thaáp, naêng suaát thaáp phuï thuoäc vaøo saûn xuaát noâng nghieäp vaø xuaát khaåu nhöõng haøng sô cheá. Do vaäy trong vieäc xaây döïng laïi ñaát nöôùc thì Chính phuû Laøo noùi chung vaø Chính quyeàn tænh Champasack noùi rieâng raát caàn nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, chuyeån töø kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung sang kinh teá thò tröôøng, môû roäng quan heä KT ñoái ngoaïi trong vaø ngoaøi khu vöïc. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng vaøi troø heát söùc quan troïng trong vieäc huy ñoäng nguoàn voán ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoaù – hieän ñòa hoaù neàn kinh teá quoác daân, vaán ñeà naøy mang yù nghóa ñaëc cöïc kyø to lôùn ñoái vôùi neàn kinh teá theá giôùi, keå caû nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá phaùt trieån. Rieâng ñoái vôùi caùc quoác gia chaäm vaø ñang phaùt trieån trong ñoù coù Laøo, ñang coù nhu caàu veà voán raát lôùn ñeå thöïc hieän CNH-HÑH vaø keát caáu laïi neàn kinh teá quoác daân nhieàâu naêm bò chieán tranh taøn phaù. Ngoaøi ra, thoâng qua vieäc thu huùt vaø tieáp nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi laøm cho Laøo coù ñieàu kieän tieáp nhaän kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán cuûa nöôùc ngoaøi. 1.3. MOÁT SOÁ YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI LAØO. Ña soá caùc quoác gia treân theá giôùi hieän nay, ñang vaø ñaõ thieáu voán ñaàu tö phaùt trieån raát lôùn vaø ngay moät gia taêng, nhöng khaû naêng cung caáp voán ñaàu tö raát haïn cheá, do ñoù quan heä cung caàu veà voán raát caêng thaúng. Khaû naêng thu huùt ñaàu tö cuûa caùc quoác gia phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö sau: 1.3.1. Yeáu toá töï nhieân - vò trí ñòa lyù: Tænh Champasack naèm ôû mieàn Nam cuûa Coäng Hoaø Daân Chuû Nhaân Daân Laøo. Coù dieän tích khoaûng 1.541.500 ha ( 15.415 km2 ), khí haäu bình quaân khoaûng 20 - 21°C. Vôùi daân soá 603.880 ngöôøi daân, Maät ñoä daân soá khoaûng 38 ngöôøi/ Km2 [soá lieäu cuûa Uyû ban ñieàu tra daân soá naêm 2005], ñòa giôùi phía Baéc giaùp tænh Salavane, daøi 140 km, phía Nam giaùp vôùi Campuchia, daøi 135 km, phía Ñoâng giaùp vôùi tænh Sekong vaø Attapeu, daøi 180 km 23 vaø phaùi Taây giaùp vôùi Thailand, daøi 233 km. Tænh chia thaønh 2 vuøng, 74% laø vuøng Ñoàng baèng vaø coøn laïi laø vuøng mieàn Nuùi 26%. Tænh coù nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù nhö röøng, khoaùng saûn… 1.3.2. Yeáu toá veà Chính trò - xaõ hoäi: Theo kinh nghieäm cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi, caùc muïc tieâu cuûa ÑTNN coù ñaït ñöôïc hay khoâng coøn phuï thuoäc vaøo vaán ñeà an ninh chính trò – xaõ hoäi. Tröôùc heát phaûi ñaët vaán ñeà an ninh chính trò – xaõ hoäi trong quaù trình thöïc hieän ÑTNN. Chính nhö vaäy, söï oån ñònh veà neàn chính trò vaø an ninh quoác gia laø muïc tieâu caàn thieát ñaàu tieân cuûa caùc nhaø ñaàu tö (coâng ty ña quoác gia) thöôøng xuyeân xem xeùt ñeå ñi ñeán quyeát ñònh ñaàu tö hay khoâng nhaèm tìm kieám lôïi nhuaän, nhöng phaûi trong ñieàu kieän ít ruûi ro nhaát. Khoâng bao giôø caùc taäp ñoaøn ña quoác gia ñaàu tö vaøo moät quoác gia coù moâi tröôøng chính trò baát oån luoân bò ñe doaï, ñaûo chính hoaëc chieán tranh. Vì söï oån ñònh veà moâi tröôøng chính trò laø neàn taûng ñeå coù theå coù moät chính saùch oån ñònh vaø nhaát quaùn ñoái vôùi ÑTNN. Ngoaøi ra söï oån ñònh chính trò – an ninh xaõ hoäi maø caùc nhaø ñaàu tö quan taâm ñoù laø söï beàn vöõng cuûa chính phuû. Neáu caùc ñieàu kieän khaùc cuûa moâi tröôøng ñaàu tö khoâng ñoåi, thì neàn chính trò – an ninh xaõ hoäi caøng oån vaø möùc ñoä tin caäy caøng cao, caøng haáp daãn ñaàu tö. Do ñoù, söï oån ñònh chính trò–xaõ hoäi coù theå ñöôïc xem laø moät lôïi theá so saùnh caàn phaùt huy. 1.3.3. Yeáu toá veà Cô sôû haï taàng : Laø moät toång theå caùc cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät, caùc phöông tieän, caùc coâng trình hieän coù trong moät quoác gia nhaát ñònh ñöôïc duøng laøm ñieàu kieän saûn xuaát vaø sinh hoaït, ñaûm baûo söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin, dòch vuï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu trong quaù trình saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Vôùi quan nieäm treân, cô sôû haï taàng goàm coù cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø cô sôû haï taàng xaõ hoäi. 1.3.4. Yeáu toá kinh teá vó moâ 24 1.3.4.1. Taêng tröôûng kinh teá: Taêng tröôûng kinh teá ñöôïc bieåu hieän laø söï taêng leân cuûa toång saûn phaåm quoác gia (GDP, GNP) qua nhöõng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, coù theå tính naêm naøy so vôùi naêm khaùc, trung bình trong moät soá naêm hoaëc so vôùi naêm goác. Theo J.M.Keynes, muoán taêng thu nhaäp quoác daân (saûn löôïng quoác gia) thì phaûi gia taêng ñaàu tö, moái quan heä giöõa gia taêng ñaàu tö vaø gia taêng saûn löôïng quoác gia J.M. Keynes ñöa ra khai nieäm soá nhaân ñaàu tö. Soá nhaân ñaàu tö (k) theå hieän moái quan heä giöõa gia taêng ñaàu tö vaø gia taêng thu nhaäp khi coù moät löôïng theâm veà ñaàu tö toång hôïp, thì thu nhaäp seõ taêng theâm moät löôïng baèng k laàn laø möùc gia taêng ñaàu tö. Do ñoù soá nhaân ñaàu tö laø k = IY ΔΔ / Suy ra: IkY Δ=Δ . (Y laø thay ñoåi cuûa saûn löôïng; k laø soá nhaân, IΔ laø thay ñoåi ñaàu tö). Ñeå taêng tröôûng kinh teá oån ñònh nghóa laø ôû ñoù caùc yeáu toá taïo ra noù ñeàu oån ñònh vaø coù bieåu hieän taêng tröôûng taïo neân caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoaït ñoäng ñaàu tö coù theå ñaït ñöôïc hieäu quaû nhanh nhaát, cao nhaát. Ngöôïc laïi, neáu taêng tröôûng kinh teá khoâng oån ñònh laøm xoùi moøn loøng tin cuûa caùc nhaø ÑTNN, gaây aûnh höôûng tôùi caùc hoaït ñoäng thu huùt ÑTNN. Chính vì vaäy, toaøn caàu hoaù veà kinh teá daãn tôùi söï phaùt trieån ôû moãi quoác gia ñeàu chòu söï aûnh höôûng maïnh meõ bôûi neàn kinh teá cuûa caùc quoác gia khaùc, nhaát laø phuï thuoäc vaøo kinh teá cuûa Myõ (kinh teá cuûa Myõ chieám 30,5% GDP cuûa theá giôùi), Nhaät Baûn, vaø Lieân minh Chaâu AÂu. Cuõng nhö naêm 2000 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá bình quaân cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån OECD laø 4,2%; naêm 2001 chæ laø 1%; naêm 2002 döï kieán 0,9%. Nhaäït Baûn laø nöôùc coù neàn kinh teá ñöùng thöù hai treân theá giôùi naêm 2000 GDP cuûa Nhaät taêng 1,4%; naêm 2001 ñaït -0,9% vaø naêm 2002 laø 0%. Coøn Lieân minh Chaâu AÂu möùc taêng tröôûng 2001 ñaït 1,8%; naêm 2002: 1,7%. [trích trang 26, Quan heä kinh teá quoác teá cuûa GS-TS Voõ Thanh Thu]. 1.3.4.2. Cô caáu kinh teá: Cô caáu kinh teá ñöôïc coi laø troïng taâm vaø nhieäm vuï ñaàu tieân, do ñoù cô caáu kinh teá laø vaán ñeà quan troïng trong chieán löôïc 25 ñaàu tö phaùt trieån cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä ñaõ laøm xuaát hieän nhieàu ngaønh coâng nghieäp môùi, nhieàu saûn phaåm coù haøm löôïng khoa hoïc coâng ngheä cao nhö: Coâng nghieäp cheá bieán; thoâng tin vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin, ñieän töû, coâng ngheä sinh hoïc, vaät lieäu môùi..., vaø cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh cuûa löïc löôïng saûn xuaát, ñôøi soáng vaät chaát ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, do vaäy maø nhu caàu veà caùc loaïi dòch vuï phuï vuï ñôøi soáng vaø SXKD, nhaát laø dòch vuï kyõ thuaät, taøi chính, du lòch. Ñaây laø nhöõng ngaønh ñaày höùa heïn lôïi nhuaän sieâu ngaïch lôùn ñem laïi khaû naêng chi phoái kinh teá theá giôùi trong töông lai neáu laøm chuû noù, vì vaäy coù söï haáp daãn maïnh ñoái vôùi ñaàu tö. Hôn nöõa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån ñaõ hoaøn thieän, cheá ñoä chính trò khaù oån ñònh, trình ñoä coâng ngheä vaø lao ñoäng cao phuø hôïp vôùi yeâu caàu ñaàu tö cuûa caùc taäp ñoaøn xuyeân quoác gia TNCs. Do ñoù, muïc tieâu ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh ñoù cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö thu ñöôïc lôïi nhuaän cao, ít gaëp ruûi ro hôn, nhanh choùng thu hoài ñöôïc voán ñaàu tö. Maët khaùc, söï phaùt trieån kinh teá luoân ñaët ra vaán ñeà laø phaûi chuyeån dòch cô caàu neàn kinh teá theo höôùng hieän ñaïi hoaù phuø hôïp vôùi xu theá hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá theá giôùi, ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy phaûi baét ñaàu tö hoaït ñoäng ñaàu tö, vieäc thay ñoåi cô caáu cô caáu ñaàu tö seõ laøm dòch chuyeån cô caáu kinh teá. Döôùi taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä, ngaøy caøng coù nhieàu ngaønh kinh teá ra ñôøi vaø phaùt trieån nhanh choùng, nhieàu lónh vöïc SXKD môùi xuaát hieän thay theá cho nhieàu ngaønh, lónh vöïc môùi, SXKD truyeàn thoáng tröôùc ñaây; moät soá lónh vöïc KD môùi, phuø hôïp vôùi bieán ñoåi cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay ñaõ trôû neân coù söùc haáp daãn maïnh meõ ñaàu tö. Chính vì vaäy, maø haàu heát caùc quoác gia ñeàu taäp trung moïi coá gaéng ñeå taïo ra nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi thu huùt ÑTNN vaøo phaùt trieån neàn kinh teá cuûa mình. 1.3.5. Yeáu toá Chính saùch Taøi chính vaø tieàn teä: Laø moät yeáu toá quan troïng khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa heä thoáng chính saùch kinh teá maø ôû ñoù caùc yeáu toá taïo ra noù ñeàu oån ñònh vaø coù bieåu hieän taêng tröôøng taïo ra caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå 26 hoaït ñoäng ñaàu tö coù theå ñaït ñöôïc keát quaû cao nhaát. Caùc NÑTNN thöôøng xuyeân nhaän xeùt vaø so saùnh giöõa chính saùch veà thueá vaø chính saùch taøi chính ôû caùc nöôùc ñeå ñi ñeán ñaàu tö tìm kieám ñòa ñieåm thích hôïp ñaàu tö naøo mang laïi lôïi nhuaän cao nhaát. Tuy nhieân, moãi chính saùch taøi chính ñeàu aûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán söùc caïnh tranh thu huùt ÑTNN. Chaúng haïn, vieäc taêng thueá lôïi töùc seõ daãn ñeán gia taêng ÑTNN vaø möùc ñoä taùc duïng phuï thuoäc vaøo nguoàn voán cuûa caùc chi nhaùnh laø ñöôïc taïo ra taïi choã, hoaëc ñöôïc chuyeån tö coâng ty meï ñeán, hoaëc ñöôïc ñöa töø beân ngoaøi vaøo. Vì vaäy, neáu giaûm tín duïng thueá ñoái vôùi nöôùc ngoaøi seõ laøm giaûm löôïng voán ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi tröø phi nguoàn voán cho caùc chi nhaùnh ñöôïc hình thaønh töø phaàn thu nhaäp giöõ laïi vaø ngöôïc laïi neáu taêng tín duïng thueá ñoái vôùi ñaàu tö trong nöôùc, hoaëc khoâng cho pheùp trì hoaõn chi traû thueá ñoái vôùi phaàn thu nhaäp khoâng ñöôïc chuyeån veà coâng ty meï caøng seõ laøm giaûm doøng voán ÑTNN. Veà chính saùch tieàn teä: Laø moät trong ngöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt ÑTNN. Bôûi vì noù coù vai troø caûi thieän caùn caân thanh toaùn. Baèng caùc coâng cuï nhö laõi suaát, tyû giaù hoái ñoaùi... chính saùch tieàn teä - tín duïng taùc ñoäng leân möùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Khi khoái löôïng tieàn teä taêng daãn ñeán laõi suaát tín duïng giaûm xuoáng laøm cho ñoàng tieàn reû seõ kích thích ñaàu tö, phaùt trieån toång saûn phaåm quoác daân, taêng toång caàu, phaùt trieån söùc mua thò tröôøng, giaûm haøng hoaù toàn ñoäng, kích thích gia taêng saûn xuaát. Ngöôïc laïi khi khoái löôïng tieàn teä giaûm, laõi suaát seõ taêng, laøm giaûm ñaàu tö. Chính saùch tieàn teä veà laõi suaá, tyû giaù hoái ñoaùi, cô cheá quaûn lyù taøi chính tieàn teä seõ taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi hieäu quaû taøi chính cuûa hoaït ñoäng ÑTNN thoâng qua chæ tieâu lôïi nhuaän, moät chæ tieâu maø baát cöù chuû ñaàu tö naøo cuõng quan taâm. Thöôøng coù söï so saùnh giöõa heä thoáng thueá vaø chính saùch tieàn teä ôû caùc nöôùc tieáp nhaän cuûa caùc NÑTNN muïc ñích nhaèm tìm kieám ñòa ñieåm ñaàu tö vaøo mang lôïi nhuaän cao nhaát. Hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng voán vaø heä thoáng ngaân haøng phaàn naøo cuõng taïo söï thuaän lôïi hoaëc haïn cheá trong caïnh tranh thu huùt ÑTNN. 27 1.3.6. Yeáu toá Thöông maïi – dòch vuï: Töï do hoaù thöông maïi treân toaøn caàu ngaøy caøng gia taêng, caùc raøo caûn thöông maïi: thueá quan vaø caùc bieän phaùp phi thueá quan ñang trong giai ñoaïn giaûm maïnh (keát quaû thöïc thi caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông vaø ña phöông) ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi toái ña cho hoaït ñoäng thöông maïi phaùt trieån. Haàu heát caùc nöôùc ôû 5 Chaâu luïc ñòa ñang ñua nhau laäp ra lieân minh kinh teá khu vöïc döôùi daïng vuøng maäu dòch töï do hay lieân minh veà thueá quan, thò tröôøng chung v.v... Nguyeân nhaân cuûa hieän naøy laø do xu theá nhaát theå hoaù neàn kinh teá cho pheùp vöøa gia taêng toác ñoä phaùt trieån töï do thöông maïi maïnh meõ ôû töøng khu vöïc, vöøa giuùp caùc nöôùc trong khoái lieân minh döïa vaøo nhau ñeå choáng laïi söï xaâm phaïm töø caùc quoác gia khaùc, ôû caùc khu vöïc khaùc. Vaø khi lieân minh kinh teá phaùt trieån cao thì keát naïp hôïi thaønh vieân vaø tieán tôùi thaønh laäp lieân minh kinh teá khu vöïc. Ví duï, hieän taïi toång soá thaønh vieân Lieân minh Chaâu AÂu (EU) laø 25 nöôùc. Ñöùng tröôùc söï phaùt trieån vaø môû roäng kinh teá ôû caùc khu vöïc khaùc Myõ ñaõ thaønh laäp khu maäu dòch töï do cuûa caùc nöôùc Baéc Myõ NAFTA bao goàm: Myõ, Canada vaø Mexico vaø Hieäp ñònh cuûa NAFTA coù hieäu löïc töø ngaøy 01/01/1994. Ñaây laø lieân keát khu vöïc maäu dòch tö do lôùn nhaát theá giôùi. Coøn ôû Ñoâng Nam AÙ, caùc thaønh vieân cuûa ASEAN hieän ñang thöïc hieän AFTA vaø tieán ñeán xaây döïng maäu dòch töï do ASEAN vôùi Haøn Quoác , Trung Quoác vaø Nhaät Baûn ñeå môû roäng thò tröôøng. 1.3.6.1. Thöïc hieän AFTA (ASEAN Free Trade Area): Vieäc xaây döïng ASEAN thaønh khu maäu dòch töï do AFTA laø caùc nöôùc thuoäc khu vöïc ñaõ thoâng qua 9 chöông trình hôïp taùc kinh teá vôùi muïc tieâu thuùc ñaåy buoân baùn giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc nhôø cheá ñoä thueá quaùn öu ñaõi CEPT vaø caùc öu ñaõi khaùc, taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa ASEAN treân tröôøng quoác teá, vaø taêng söùc haáp daãn 28 cuûa moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm thu huùt voán ÑTNN. Noäi dung cô baûn cuûa 9 chöông trình hôïp taùc kinh teá goàm coù sau: 1. Chöông trình hôïp taùc thöông maïi: thöïc hieän 5 chöông trình: Chöông trình xaây döïng ASEAN trôû thaønh khu maäu dòch töï do – AFTA baèng thöïc hieän keá hoaïch thu thueá quan öu ñaõi coù hieäu löïc chung – CEPT; Chöông trình hôïp taùc haøng hoaù; Thaønh laäp Ngaân haøng döõ lieäu ADBC; Hoäi trôï thöông maïi ASEAN ; Chöông trình tham khaûo yù kieán tö nhaân vaø Chöông trình phoái hôïp laäp tröôøng trong caùc vaán ñeà thöông maïi quoác teá 2. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc haûi quan. 3. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc coâng nghieäp. 4. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc noâng, laâm, ngö nghieäp vaø löông thöïc nhö: Hôïp taùc veà caây troàng, chaên nuoâi, ñaøo taïo, khuyeán noâng, khuyeán khích thöông maïi noâng laâm saûn, löông thöïc; kyù keát hieäp ñònh thaønh laäp quyõ an ninh löông thöïc nhaèm giuùp ñôõ nhau khi xaûy ra tình hình khaån caáp. 5. Chöông trình hôïp taùc veà ñaàu tö; hieäp ñònh thaønh laäp khu ñaàu tö ASEAN- AIA. 6. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc dòch vuï 7. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc khoaùng saûn vaø naêng löôïng 8. Chöông trình hôïp taùc trong lónh vöïc taøi chính vaø ngaân haøng 9. Caùc chöông trình hôïp taùc kinh teá khaùc nhö trong lónh vöïc giao thoâng vaän taûi vaø thoâng tin lieân laïc; sôû höõu trí tueä; hôïp taùc trong lónh vöïc phaùt trieån cô sôû haï taàng... Thöïc hieän AFTA caùc beân tham gia kyù hieäp ñònh veà chöông trình thueá quan öu ñaõi coù hieäu löïc chung CEPT, Chöông trình thöïc hieän töø 01/01/1993, luùc ñaàu döï kieán thöïc hieän CEPT trong 15 naêm, nhöng veà sau ruùt ngaén thôøi haïn thöïc hieän xuoáng coøn 10 naêm ñeå AFTA ñöôïc hình thaønh vaøo naêm 2003. Nhöng Laøo gia 29 nhaäp ASEN muoän hôn neân seõ keát thuùc thöïc hieän CEPT vaø FATA vaøo naêm 2008. Thöïc chaát cuûa chöông trình CEPT laø caùc nöôùc thanh vieân ASEAN ñaït ñöôïc sö thoaû thuaän giaûm thueá quaùn xuoáng coøn 0 - 5% trong thöông maïi noäi boä caùc nöôùc ASEAN trong voøng 10 naêm, baét ñaàu töø 01/01/1993 vaø hoaøn thaønh vaøo 01/01/2003. Caùc saûn phaåm thöïc hieän giaûm thueá nhaäp khaåu do caùc nöôùc hoäi thaønh vieân cuûa moãi nöôùc. Ñeå thöïc hieän CEPT, moãi nöôùc phaûi thöïc hieän phaân loaïi haøng hoaù theo 4 danh muïc nhö: Danh muïc giaûm thueá nhaäp khaåu (IL); Danh muïc loaïi tröø taïm thôøi(TEL); Danh muïc loaïi tröø hoaøn toaøn (GEL); Danh muïc haøng nhaïy caûm (SL). 1.3.6.2. Xuaát nhaäp khaåu: Xuaát nhaäp khaåu laø moät coâng cuï hay coøn goïi laø phöông tieän ñeå chuyeån taûi ñaàu tö quoác teá, hoaëc laø hình thöùc bieán töôùng cuûa ñaàu tö quoác teá. Noùi caùch khaùc, xuaát nhaäp khaåu laø ñeå chuyeån taûi lôïi theá cuûa quoác gia ñaàu tö sang caùc quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö vaø ngöôïc laïi. Ngoaøi ra, laø caùc NÑTNN, khi ñöa voán ñaàu tö vaøo moät quoác gia naøo ñoù cuõng laáy nhu caàu noäi ñòa cuûa baûn thaân quoác gia XK voán laøm muïc tieâu ñaàu tö, vaø saûn phaåm cuûa caùc döï aùn naøy ñöôïc xuaát khaåu ngöôïc laïi trong nöôùc. Trong boái caûnh quoác teá hoaù veà kinh teá hieän nay, XNK laø nhaân toá aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi hoaït ñoäng thu huùt ÑTNN. 1.3.6.3. Thò tröôøng noäi ñòa: Quy moâ vaø tính chaát cuûa thò tröôøng noäi ñòa quyeát ñònh quy moâ tính chaát cuûa quaù trình saûn xuaát vaø höôùng luoàng ñaàu tö vaøo caùc saûn phaåm hoaëc nhöõng lónh vöïc maø thò tröôøng noäi ñòa yeâu caàu. Nhö vaäy, quy moâ cuûa thò tröôøng quyeát ñònh quy moâ ñaàu tö vaø toång lôïi nhuaän cuûa nhaø ñaàu tö. Do ñoù chi phí giaù nhaân coâng lao ñoäng chieám tyû troïng raát nhoû, duø giaù nhaân coâng lao ñoäng thaáp thì chi phí thaáp cuõng khoâng giaûm ñöôïc nhieàu vaø toång lôïi nhuaän thu ñöôïc taêng theâm raát haïn cheá. Chính vì vaäy, caùc nhaø ñaàu tö hieän nay thöông coù xu höôùng veà nhöõng quoác gia naøo coù quy moâ thò tröôøng noäi ñòa lôùn ñeå ñaàu tö. Do vaäy, muoán môû roäng thò tröôøng tröôùc heát phaûi naâng cao möùc soáng cuûa 30 daân chuùng. Toùm laïi thò tröôøng noäi ñòa laø moät yeáu toá quan troïng ñoùng vai troø laø ñoäng cô thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc ñieàu kieän thuaän lôïi vaø haáp daãn ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Laøo noùi chung vôùi khoaûng 6 trieäu ngöôøi daân so vôùi caùc quoác gia trong khu vöïc ñang caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaø nhö Vieät Nam, Thaùi Lan, Trung Quoác, AÂn Ñoä vaø caùc quoác gia khaùc trong ASEAN maø mình khoâng coù lôïi theá baèng. 1.3.7. Khoa hoïc coâng ngheä: Khoa hoïc vaø coâng ngheä ñöôïc xaùc ñònh laø ñoäng löïc cuûa CNH – HÑH. Khoa hoïc vaø coâng ngheä coø vai troø quyeát ñònh lôïi theá caïnh tranh vaø toác ñoä phaùt trieån kinh teá noùi chung, CNH - HÑH noùi rieâng cuûa caùc quoác gia. Laø moät nöôùc quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi töø moät neàn kinh teá keùm phaùt trieån neân tieàm löïc khoa hoïc vaø coâng ngheä cuûa Laøo coøn yeáu. Muoán tieán haønh CNH - HÑH thaønh coâng thì phaûi xaây döïng moät tieàm löïc khoa hoïc vaø coâng ngheä thích öùng vôùi ñoøi hoûi cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoaù. Ñaây laø moät coâng vieäc voâ cuøng khoù khaên vaø laâu daøi. Trình ñoä phaùt trieån khoa hoïc vaø coâng ngheä vaø laø tieàm löïc trí tueä vaø saùng taïo cuûa moät daân toäc. Muoán laøm ñöôïc nhöõng vieäc treân caàn phaûi xaây döïng vaø thöïc hieän toát cô cheá vaø chính saùch ñoàng boä cho phaùt trieån khoa hoïc vaø coâng ngheä (khuyeán khích baèng lôïi ích vaät chaát vaø tinh thaàn, thò tröôøng, quyeàn sôû höõu trí tueä, öu ñaõi nhaân taøi…). Ñeå khoa hoïc vaø coâng ngheä trôû thaønh ñoäng löïc phaùt trieån thì tröôùc heát phaûi taïo ra ñoäng löïc cho söï phaùt trieån cuûa chính baûn thaân khoa hoïc coâng ngheä. 1.3.8. Yeáu toá Nguoàn nhaân löïc: Yeáu toá con ngöôøi trong vieäc naâng cao thu huùt ÑTNN laø voâ cuøng quan troïng. Chính vì vaäy, khi ñeà caäp ñeán caùc coâng cuï ñeå thu huùt ÑTNN thì caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ coi nhaân toá con ngöôøi nhö laø caáp ñoä ñaàu tieân caàn quan taâm giaûi quyeát ñeå taïo neân söùc maïnh. Ñieàu naøy cuõng khoâng coù gì laø môùi qua thöïc teá phaùt trieån cuûa moät soá nöôùc trong khu vöïc nhö: Singapore, Haøn Quoác, Nhaät Baûn... laïi phaùt trieån raát nhanh trong khi nhöõng ñieàu kieän ban 31 ñaàu cuûa caùc nöôùc ñoù thua xa caùc nöôùc khaùc vaø laïi khoâng coù nguoàn taøi nguyeân phong phuù. Phaûi chaêng naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc nöôùc ñoù naèm trong yeáu toá con ngöôøi – nguoàn löïc cuûa trí thöùc vaø söùc saùng taïo. Con ngöôøi laø moät chuû theå, laø moät nhaân toá ñaëc bieät trong soá caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt ÑTNN. Laø moät chuû theå ñaëc bieät nhö vaäy, “vöøa laø ñoäng löïc, vöøa laø muïc tieâu cuûa söï phaùt trieån”, laø moät chuû theå soáng, cuøng vaän ñoäng ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong xaõ hoäi, do vaäy khi xeùt ñeán chuû theå naøy nhö moät nhaán toá tích cöïc trong vieäc thu huùt ÑTNN cuûa töøng quoác gia. Trong xu theá toaøn caàu, caùc nöôùc phaùt trieån xem nguoàn nhaân löïc laø yeáu toá coát töû trong caïnh tranh toaøn caàu, vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä hieän nay khoâng chæ ñôn thuaàn laø giaù nhaân coâng lao ñoäng thaáp maø coøn bao haøm caû trình ñoä kyõ naêng vaø chaát löôïng cuûa nguoàn nhaân löïc. Vì theá neân cô caáu daân cö vaø lao ñoäng treû, heä thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo roäng lôùn laø nhöõng nhaân toá thuaän lôïi cho vieäc thu huùt ÑTNN. 1.3.9. Yeáu toá Phaùp lyù vaø Quaûn lyù haønh chính : Heä thoáng Luaät phaùp minh baïch, ñaày ñuû seõ taïo ra haønh lang phaùp lyù oån ñònh vaø taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc chuû ñaàu tö deã daøng vaø caøng thuaän tieän hôn khi ñaàu tö vaøo nöôùc ñoù. Ngöôïc laïi, moät quoác gia coù heä thoáng Luaät phaùp raéc roái, phöùc taïp vaø khoâng roõ raøng deã laøm naûn loøng caùc chuû ñaàu tö coù thieän chí nhaát. Hôn nöõa, heä thoáng phaùp luaät naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi moät boä maùy quaûn lyù Nhaø nöôùc caùc caáp phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa Phaùp luaät vaø taïo ra cô cheá sao cho phuø hôïp vôùi boä maùy ñoù. OÅn ñònh moâi tröôøng phaùp lyù vaø nhaát quaùn taïo ra nhöõng chính saùch theo höôùng khuyeán khích ÑTNN hoaëc ñi cuøng vôùi nhöõng chính saùch öu ñaõi thueá, hoã trôï ñaàu tö, nôùi loøng caùc quy taéc ñoái vôùi hoaït ñoäng ÑTNN. Haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu thöïc hieän chính saùch khaù thoâng thoaùng, ñieàu kieän thuaän lôïi maø troïng taâm laø 32 daønh cho ÑTNN moät soá öu ñaõi thueá, hoã trôï ñaàu tö, vôùi phaïm vi vaø möùc ñoä khaùc nhau ñeå thu huùt doøng voán ñaàu tö quan troïng naøy. Thu huùt ÑTNN laø moät vaán ñeà caàn thieát, laø taát yeáu nhöng keát quaû thu huùt ÑTNN laïi phuï thuoäc vaøo ñoàng thôøi cuûa nhieàu nhaân toá, trong ñoù coù nhaân toá moâi tröôøng ñaàu tö goàm coù caùc nhaân toá nhö: nhaân toá phaùp lyù, quaûn lyù haønh chính, vaên hoaù xaõ hoäi, kinh teá, cô sôû haï taàng, nguoàn nhaân löïc, caùc ñieàu kieän veà taøi ngueâyn vaø vò trí ñòa lyù... Maø ôû ñoù taát caû caùc vaán ñeà lieân quan tröïc tieáp ñeán ÑTNN ñeàu taïo ra nhöõng lieân heä vaø aûnh höôûng ñoái vôùi ÑTNN. Heä thoáng quaûn lyù haønh chính naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi moät cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc caùc caáp phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa Luaät phaùp vaø taïo ra cô cheá phuø hôïp vôùi cô quan haønh chính Nhaø nöôùc. Caùc cô quan naøy laø nôi xaây döïng cô cheá chính saùch hoã trôï cho vieäc caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø hoã trôï caùc DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaùt trieån theo Luaät ñònh (hoã trôï caùc doanh nghieäp ÑTNN giaûm giaù thaønh saûn phaåm naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù). Hôn nöõa, caùc yeâu caàu cuï theå ñöa ra thöôøng gaén lieàn vôùi vieäc xeùt caáp giaáy pheùp caùc döï aùn ñaàu tö hôn laø gaén vôùi caùc ñoøi hoûi veà lôïi ích. Trong tröôøng hôïp caùc taùc ñoäng tieâu cöïc khoâng ñöôïc buø ñaép bôûi caùc yeáu toá khuyeán khích thì caùc yeâu caàu noùi treân nhieàu khi daãn ñeán phaûi traû giaù cao, khieán cho vieäc trieån khai döï aùn ñaàu tö bò ñoå vôõ. Neáu caùc NÑTNN coi caùc quy ñònh nhö vaäy laø daáu hieäu cuûa moät moâi tröôøng ñaàu tö khoâng thuaän lôïi vaø trong thôøi gian tôùi caùc quy ñònh ñoù coù theå giaûm lôïi nhuaän cuûa hoï nöõa thì hoï coù theå quyeát ñònh khoâng tieáp tuïc ñaàu tö. Thuû tuïc haønh chính ñôn giaûn vaø thuaän lôïi laø böôùc khôûi ñaàu toát ñeïp ñoái vôùi caùc NÑTNN khi xaâm nhaäp thò tröôøng ôû caùc quoác gia döï ñònh ñaàu tö. Ngoaøi nhöõng yeáu toá ñaõ keå treân, thì coøn coù hai yeáu toá cô baûn laø xu höôùng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân theá giôùi vaø chieán löôïc phaùt trieån cuûa caùc TNCs. 33 Toùm taét Chöông 1, Trong chöông naøy ñeà taøi ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá vaán ñeà veà lyù luaän nhö sau: Neâu leân khaùi nieäm veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc hình thöïc cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñònh nghóa, öu ñieåm vaø nhöõng haïn cheá cuûa noù. Neâu leân vai troø cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi beân chuû ñaàu tö daãn ñeán beân tieáp nhaän ñaàu tö vaø vai troø cuûa ÑTNN ñoái vôùi neàn kinh teá cuûa Laøo. Ngoaøi ra, ñeà taøi coøn neâu leân moät soá yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Laøo noùi chung vaø taïi tænh Champasack noùi rieâng. Qua nhöõng phaàn lyù luaän treân chung ta co theå thaáy raèng ñaàu nöôùc ngoaøi ngaøy caøng coù vai troø to lôùn ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø thöông maïi ôû caùc nöôùc ñi ñaàu tö laãn tieáp nhaän ñaàu tö. Ñeå hieäu roõ hôn nhöõng vaán ñeà treân, chuùng ta ñi vaøo Chöông 2: “Thöïc traïng thu huùt ÑTNN vaøo tænh Champasack thôøi gian qua”. Treân cô sôû ñoù coù theå thaáy ñöôïc hieäu quaû thöïc söï do ÑTNN mang laïi cho neàn kinh teá cuûa tænh Champasack trong thôøi gian qua. 34 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK THÔØI GIAN QUA 2.4. ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CUÛA TÆNH CHAMPASACK. 2.4.1. Ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa Tænh Champasack. Champasack laø moät tænh naèm ôû mieàn Nam cuûa Coäng Hoaø Daân Chuû Nhaân Daân Laøo, naèm ôû kinh tuyeán 13°C 55” - 15°C 22” Baéc vaø ñöôøng vó tuyeán 100°C 13” - 106°C 55” Ñoâng. Coù dieän tích khoaûng 1.541.500 ha (15.415 Km2). Vôùi daân soá 603.880 ngöôøi daân, Maät ñoä khoaûng 38 ngöôøi/ Km2 [Uyû ban ñieàu tra daân soá naêm 2005], coù bieân giôùi Phía Baéc giaùp vôùi tænh Salavane, daøi 140 Km, Phía Nam giaùp vôùi Campuchia, daøi 135 Km, Phía Ñoâng giaùp vôùi tænh Sekong vaø Attapeu, daøi 180 Km, Phía Taây giaùp vôùi Thailand, daøi 233 Km. Tænh Champasack chia thaønh hai vuøng laø: 74% cuûa dieän tích laø vuøng Ñoàng baèng vaø coøn laïi laø vuøng mieàn Nuùi 26%. Soâng MeKong chia laõnh thoå thaønh hai bôø: bôø Ñoâng coù 6 huyeän vaø bôø Taây coù 4 huyeäân. Vuøng Ñoàng baèng: Phuø hôïp vôùi vieäc troàng luùa, hoa maøu hoï ñaäu, coù dieän tích khoaûng 1.135.000 ha (11.350 Km2). Coù ñoä cao 75 - 120 m; Khí haäu oân ñôùi, aåm, nhieät ñoä bình quaân 27°C; Löôïng möa trung bình 2.279 mm / naêm. Vuøng mieàn nuùi: Coù dieän tích 406.500 ha (4.065 Km2) vaø coù möùc ñoä cao 400 - 1284 m; Nhieät ñoä bình quaân 20°C - 21°C ; löôïng möa bình quaân 3.500 mm/ naêm; Ñoä aåm khoaûng 80% phuø hôïp vôùi vieäc troàng caây coâng nghieäp nhö: rau, caø pheâ, sa nhaân, cheø... 35 Ô Theá maïnh cuûa tænh, ngoaøi truyeàn thoáng caàn cuø cuûa ngöôøi daân ta, coøn coù taøi nguyeân phong phuù vaø moät soá haï taàng cô sôû kinh teá – xaõ hoäi nhö: 1. Taøi nguyeân ñaát: Tænh coù dieän tích taát caû khoaûng 1.541.500 ha. Trong ñoù ñaát ñeå saûn xuaát laø 567.00 ha baèng vôùi 37%. Hieän nay, dieän tích toaøn boä ñaõ ñöôïc söû duïng khoaûng 145.975 ha baèng vôùi 26% cuûa toång dieän tích saûn xuaát. Söû duïng trong vieäc troàng troït khoaûng 139.986 ha, trong ñoù caây luùa khoaûng 87.663 ha, troàng caø pheâ 29.142 ha; troàng caây CN 17.954 ha; caây kinh teá 6.998 ha, söû duïng cho chaên nuoâi 4.218 ha. Ngoaøi ra coøn söû duïng vaøo vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng. Phaàn dieän tích coøn laïi laø raáy cuõ, baõi coû tranh, lau laùch, dieän tích boû hoang.v.v. 2. Taøi nguyeân röøng: Trong toaøn tænh coù khoaûng 895.500 ha laø dieän tích röøng, chieám 58% cuûa dieän tích toaøn tænh. Trong ñoù: Röøng nguyeân sinh Quoác gia goàm 3 khu vöïc coù dieän tích 309.000 ha. Röøng nguyeân sinh cuûa tænh goàm 7 khu vöïc coù dieän tích 88.950 ha. Röøng baûo hoä cuûa tænh goàm 4 khu vöïc coù dieän tích 169.300 ha. Röøng saûn xuaát 112.800 ha. Röøng caûi taïo 120.000 ha. Röøng kieát 67.760 ha. Röøng troàng môùi 6.998 ha. Röøng khaùc 19.981 ha. 3. Taøi nguyeân nöôùc: Tænh coù nhieàu soâng suoái, khaû naêng coù nöôùc quanh naêm nhö: Seâ Ñoân, suoái Baêng Lieâng, suoái Toâ Moâ, soâng Meâ koâng chaïy doïc töø Baéc ñeán Nam daøi hôn 200 Km. Daân sinh soáng doïc soâng goàm coù 8 huyeän ñoàng baèng döïa vaøo doøng soâng naøy ñeå laøm aên, sinh soâng quanh naêm. 4. Taøi nguyeân khoaùng saûn: Tænh coù caùc ñieåm xuaát hieän nhieàu loaïi khoaùng saûn nhö: Moû muoái coù moät ñieåm taïi huyeän Pathumphon. Moû ñaát seùt coù 2 ñieåm taïi huyeän pathumphon vaø huyeän Xanasoomboun. Coù moû ñoàng coû 5 ñieåm, trong ñoù taïi huyeän Soukhuoma 2 ñieåm, taïi huyeän Champasack 1 ñieåm, huyeân Phonthong 1 ñieåm vaø taïi huyeän Xanasoomboun 1 ñieåm. Moû Bâoác Xít 1 ñieåm taïi 36 huyeän Paksong. Moû ñaù Pa Coâ Ñít 1 ñieåm, Moû Chì 1 ñieåm vaø Moû Than buøn 2 ñieåm taïi huyeän Pathumphon vaø coù moû AMeâTít 1 ñieåm taïi huyeän MuongKhong. 2.4.2. Ñaëc ñieåm kinh teá – Xaõ hoäi cuûa tænh Champasack 1./ Veà Noâng laâm nghieäp: Tænh coù caùc trung taâm nghieân cöùu veà ñoäng thöïc vaät nhö: Trung taâm saûn xuaá luùa “Phon Ngam”. Trung taâm nghieân cöùu thí nghieäm caây aên quaû taïi caáy soá 24; Trung taâm nghieân cöùu thí nghieäm thöïc vaät - rau quaû taïi “Huoäi Pa Laûi”, trung taâm nghieân cöùu thí nghieäm phaùt trieån gioáng luùa “Huoäi Ta Cuoân”, trung taâm nghieân cöùu thí nghieäm gioáng Caø pheâ “I Tou”, Trung taâm öôm gioáng caây taïi caáy soá 12 vaø “Ñoâng Lan Kham”, Traïm nghieân cöùu phaùt trieån gioáng caù taïi caáy soá 8, Trung taâm nghieân cöùu thí nghieäm gioáng caù ñòa phöông taïi “Baûn Na” vaø traïm nghieân cöùu thí nghieäm gioáng gia suùc “Nong Hin”. Ngoaøi caùc cô sôû treân, Nhaø nöôùc coøn taäp trung voán xaây döïng caùc traïm bôm 292 traïm, trong ñoù coù 270 traïm bôm nöôùc, bôm baèng ñoäng cô ñieän 36 traïm, bôm baèng xaêng daàu 234 traïm, ñaäp “Naïm Loän” vaø 21 hoà chöù nöôùc. Caùc cô sôû treân coù theå cung caáp nöôùc cho18.345 ha saûn xuaát muøa khoâ. Tænh coøn coù tröôøng Trung caáp noâng nghieäp laø cô sôû ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, khaû naêng ra tröôøng khaûong 300 hoïc vieân /naêm. 2./ Veà Coâng nghieäp vaø Thuû coâng nghieäp: Ñaõ ñaàu tö xaây döïng khu coâng nghieäp vôùi dieän tích hôn 2.500ha, ñeå ñoùn nhaän söï phaùt trieån cuûa caùc nhaø maùy saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu. Trong ñoù coù 1 ñaäp thuyû ñieän coù coâng suaát 5,5 MW/naêm; Coù moät traïm caáp phaùt ñieän coù coâng suaát 32 MW/naêm, saûn xuaát ñieän ñöôïc 23.894.000 Kwh; Coù hoà chöùa nöôùc dieän tích 196m2, chöùa ñöïng 616 trieäu m3/naêm. Coù maïng ñöôøng daây daãn ñieän cao theá daøi 114 km; trung theá daøi 945 km vaø haï theá daøi 1006 km. Nhaø nöôùc coi chính saùch thu huùt caùc nhaø ñaàu tö tham gia vaø boû voán ñeà ñaàu tö vaø SXHHù. Trong toaøn tænh coù 41% soá Baûn coù ñieän duøng, chieám tyû leä 46% trong toaøn tænh. 37 3./ Veà Thöông maïi vaø dòch vuï: Toaøn tænh coù 25 chôï, trong ñoù coù 13 chôï caáp Baûn, 8 chôï caáp huyeän va 4 chôï caáp tænh. Coù 5.686 ñôn vò ñeå phuïc vuï vieäc trao ñoåi haøng hoaù cuûa nhaân daân. Ñaëc bieät, tænh coù 2 chôï bieân giôùi vaø 2 cöûa khaåu Quoác teá laø cô sôû toát ñeå toå chöùc khu thöông maïi xuaát nhaäp khaåu tröôùc maét vaø xaây döïng ñaëc khu kinh teá trong töông lai. 4./ Veà Dòch vuï – Du lòch: Champasack laø tænh coù vaên hoaù toát ñeïp coù di tích veà coâng trình lòch söû noåi tieáng, coù nhieàu danh lam thaéng caûnh töï nhieân töôi ñeïp. Ñeå baûo veä vaø phaùt trieån caùc di saûn quí baùu nôùi treân, tænh ñaõ phaân chia khu Du lòch thaønh 7 khu vöïc goàm coù 103 ñieåm du lòch, trong ñoù coù 44 ñieåm du lòch sinh thaùi, 28 ñieåm du lòch vaên hoaù, 25 ñieåm du lòch lòch söû. Taát caû 103 ñieåm du lòch noùi treân, coù 43 ñieåm ñaõ khaûo saùt vaø 33 ñieåm ñaõ ñöa vaøo söû duïng. 5./ Veà Giao thoâng vaän taûi: Toaøn tænh coù ñöôøng giao thoâng daøi 3.158,5 km. trong ñoù: Ñöôøng boä 2.066,7 km. Coù tuyeán ñöôøng boä phía baéc qua Cöûa khaåu Lao Baûo vaø tuyeán ñöôøng boä phía Nam qua Cöûa khaåu Kon Tum sang Vieät Nam. Ngoaøi ra coøn coù tuyeán ñöôøng boä sang Thaùi Lan (Caûng Bieån Khong Tôi). Ñaëc bieät, tænh coøn coù moät saân bay Quoác teá. Naêm 2000 ñaõ hoaøn thaønh vaø ñöa vaøo söû duïng caây caàu qua soâng Meâ koâng Pakse – Phonthong. Ñoái vôùi giaù cöôùc vaän taûi thì theo nguyeân taéc quoác teá, giaù cöôùc laø 0,05 – 0,07 USD/km neáu vaän taûi cöï ly töø 20 km trôû leân vaø 0,01 USD / km neáu vaän taûi cöï ly döôùi 20 km. 6./ Veà Giaùo duïc: Tænh chuù yù ñeán vieäc phaùt trieån cô sôû haï taàng veà giaùo duïc nhaèm ñoùn nhaän söï phaùt trieån veà maët kinh teá - xaõ hoäi tröôùc maét vaø laâu daøi. Hieän nay toaøn tænh coù 991 tröôøng hoïc. Trong ñoù, coù 117 tröôøng maãu giaùo coù khaû naêng nhaän ñöôïc 4.694 hoïc sinh, coù 767 tröôøng phoå thoâng cô sôû coù theå tieáp nhaän ñöôïc 40.146 hoïc sinh, moät tröông trung caáp noâng nghieäp coù theå nhaän ñöôïc khoaûng 936 hoïc vieân. Moät tröôøng trung caáp taøi chính coù khaû naêng nhaän ñöôïc khoaûng 1.574 hoïc vieân. Tröôøng Trung caáp Y teá coù theå nhaän ñöôïc khoaûng 297 38 hoïc vieân vaø tröôøng chuyeân tö nhaân coù khaû naêng nhaän ñöôïc 499 hoïc vieân. Ñaëc bieät coù tröôøng Ñaïi hoïc Champasack vaø Ñaïi Hoïc Sö phaïm. 7./ Veà Y teá: Toaøn tænh coù 10 Beänh vieän, trong ñoù coù 1 beänh vieän caáp tænh, 9 beänh vieän caáp huyeän vaø coù 58 traïm Y teá. Coù moät tröôøng Y teá vaø moät xí nghieäp döôïc saûn xuaát thuoác vieân vaø huyeát thanh. Tænh quan taâm ñeán vieäc cuûng coá, naâng caáp caùc beänh vieän caû veà nhaân löïc, vaät löïc, trang thieát bò hieän ñaïi ñaëc bieät laø ñoái vôùi beänh vieän caáp huyeän, traïm xaù duy trì hoaït ñoäng thöôøng xuyeân. 8./ Veà Phong tuïc taäp quaùn, Vaên hoaù vaø Thoâng tin: Tænh coi vieäc phaùt trieån nhaân löïc laø khaâu troïng yeáu nhaèm laøm cho ñôøi soáng tinh thaàn phaùt trieån laønh maïnh taïo ra söùc maïnh noäi löïc phuø hôïp vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc caùch maïng, coù nhaän thöùc, khaû naêng ñaùp öùng nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuõng nhö caùc döï aùn saûn xuaát haøng hoaù, laøm cho nhaân daân khoeû maïnh, tuoåi thoï trung bình 59 tuoåi, giöõ vöõng phong tuïc taäp quaùn vaø baûn saéc daân toäc, coù tính ñoaøn keát, coù kyû luaät vaø toân troïng phaùp luaät. Ngoân ngöõ thoâng duïng laø tieáng Laøo, ñaïo phaät laø toân giaùo chính, toaøn tænh goàm coù 10 Huyeän, trong ñoù Pakse laø huyeän trung taâm vaên hoaù – chính trò vaø kinh teá. Phong tuïc taäp quaùn vaø neáp sinh hoaït ñaëc thuø cuûa tænh, caùc leã hoäi theo taäp quaùn: Hoäi Vaét Phu thaùng 2; Hoäi Bun Pha Veät thaùng 3; Teát Laøo thaùng 4; Hoäi Bun Baêng Phay (Hoäi Phaùo thaêng thieân) thaùng 5; Hoäi vaøo Chuøa thaùng 7; Hoäi ra Chuøa vaø ñua thuyeàn thaùng 10. Ngoaøi ra coøn coù caùc ngaøy leã nhö: Ngaøy thaønh laäp Quaân ñoäi 20 thaùng 1; Ngaøy phuï nöõ Quoác teá 8 thaùng 3; Ngaøy thaønh laäp Ñaûng NDCM Laøo 22 thaùng 3; Ngaøy Quoác teá Lao ñoäng 1 thaøng 5; Ngaøy tuyeân boá ñoäc laäp 23 thaøng 8 vaø Ngaøy Quoác khaùnh Laøo 2 thaùng 12 naêm 1975. Toaøn tænh coù 2 ñaøi truyeàn hình coù khaû naêng phaùt soùng 39% dieän tích toaøn tænh., phaùt soùng ñöôïc 3.780 giôø/naêm. Ngoaøi ra, coøn coù 2 ñaøi phaùt thanh coù khaû naêng söû duïng ñöôïc 2 heä thoáng laø AM vaø FM. 39 2.4.3. AÛnh höôûng cuûa ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá - xaõ hoäi cuûa tænh Champasack ñoái vôùi thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Chuùng ta ñang soáng trong tình hình coù nhieàu thôùi cô ñoàng thôøi coù nhieàu thaùch thöùc môùi, yeâu caàu chuùng ta phaûi neâu cao tinh thaàn laøm chuû ñaát nöôùc, neâu cao traùch nhieäm cuûa moïi boä phaän ñoái vôùi vieäc ñeà ra caùc böôùc ñi, toå chöùc keá hoaïch phaùt trieån nhanh, maïnh vaø vöõng chaéc. Ta coù cô sôû haï taàng KT – XH ñaõ xaây döïng thaønh heä thoáng trong töøng ngaønh, töøng huyeän, cuï theå: Heä thoáng ñöôøng giao thoâng, cô sôû saûn xuaát vaø nghieân cöùu phaùt trieån gioáng, heä thoáng thuyûû lôïi, tröôøng hoïc, beänh vieän, truï sôû caùc cô quan Nhaø nöôùc, caùc coâng trình coâng coäng coù theá maïnh cho vieäc toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch phaùt trieån KT – XH nhanh choùng. Ngoaøi ra, coù taøi nguyeân phong phuù, coù ñaát ñai phuø hôïp vôùi vieäc troàng troït, chaên nuoâi, vò trí cuûa tænh thuaän lôïi trong vieäc keát noái neàn KT, thöông maïi, dòch vuï vaø du lòch vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Veà maët chính trò, xaõ hoäi oån ñònh, cô cheá CSTCTT cuûng coá moät soá maët laøm cho vieäc thu ngaân saùch vaø quaûn lyù chæ tieâu toát hôn, vieäc hôïp taùc vôùi baïn beø quoác teá vaø vôùi caùc tænh laân caän cuõng ñöôïc cuûng coá veà chaát löôïng vaø roäng hôn tröôùc. Vôùi vieäc Laøo ñöôïc nhaän quyeàn lôïi ñaëc bieät GSP veà thöông maïi vôi 42 nöôùc treân theá giôùi vaø ñaõ nhaän NTR vôùi Myõ thaùng 2 naêm 2005, tính töø thôøi kyø 2000 ñeán heát naêm 2005. Vaán ñeà naøy laøm cho caùc NÑTNN vaø laõnh thoå maø hoï muoán boû voán ñaàu tö quay nhìn veà Laøo noùi chung vaø tænh Champasack noùi rieâng vôùi con maét thuaän lôïi hôn, quùy hôn. Ñaây chính laø keát quûa böôùc ñaàu coù yù nghóa quan troïng, maëc duø coøn nhieàu thieáu soùt trong coâng taùc quaûn lyù KT trong lónh vöïc ÑTNN, moâi tröôøng ñaàu tö chöa thuaän lôïi, trong tình hình tænh môùi taùi thieát laäp, tænh ta lieäu coù khaû tranh thu huùt ñöôïc voán ÑTNN khoâng? Qua thöïc tieãn ñaõ traû lôøi raèng tænh ta coù ñieàu kieän vaø khaû naêng thu huùt voán vaø söû duïng voán ÑTNN phuïc vuï cho söï nghieäp phaùt trieån toaøn KT – XH ngaøy caøng coù hieäu quaû. 40 2.5. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI TAÏI TÆNH CHAMPASACK THÔØI GIAN QUA. 2.5.1. Toång voán vaø döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi qua caùc naêm. Trong 5 naêm qua (2001 - 2005), coù theå thu huùt ñöôïc tôùi 67 döï aùn vôùi giaù trò khoaûng 160 trieäu USD hoaëc 167,2 tyû Kíp cuûa caùc NÑTNN vaøo ñaàu tö vaø HÑKD taïi tænh Champasack. Trong ñoù, khu vöïc noâng nghieäp coù 24 döï aùn vôùi giaù trò khoaûng 89 trieäu USD, khu vöïc coâng nghieäp coù 24 döï aùn vôùi 55 trieäu USD vaø khu vöïc Thöông maïi - Dòch vuï coù 19 döï aùn vôùi 15,3 trieäu USD. Veà ñaàu tö chung, trong naêm 5 qua coù giaù trò 1.068,47 tyû Kíp. So vôùi keá hoaïch 2001 - 2005 ñaït ñöôïc 76%, so vôùi naêm 1996 - 2000 taêng leân 2 laàn goàm 11% cuûa toång saûn phaåm quoác noäi. Trong ñoù, ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc laø 586 tyû kíp, chieám 55% toång voán ñaàu tö . Baûng 2.1: Soá döï aùn vaø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2001 – 2005 Naêm Soá Döï aùn Voán phaùp ñònh (USD) Voán ÑT thöïc hieän (USD) 2001 19 26,950,633 16,384,849 2002 11 15,776,113 10,684,649 2003 9 9,234,885 2,934,656 2004 10 56,811,756 17,227,214 2005 18 50,742,763 38,140,175 Toång 67 159,516,150 85,371,543 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.2. Cô caáu voán ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cuûa tænh Champasack. Cô caáu ñaàu tö vaøo caùc ngaønh laø moät yeáu toá coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc naâng cao khaû naêng caïnh tranh trong hoaït ñoäng thu huùt voán ÑTNN, bôûi vì noù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa tænh. 41 Qua vieäc thöïc hieän keá hoaïch 5 naêm laàn thöù V (2001 – 2005) ñaït ñöôïc keát quaû sau ñaây: Khu vöïc noâng - laâm nghieäp chieám 53%, trung bình taêng 3,6%; so vôùi keá hoaïch ñeà ra thöïc hieän ñöôïc 46%. Khu vöïc CN – thuû coâng nghieäp chieám 23%, trung bình taêng 8,8%; so vôùi keá hoaïch ñeà ra thöïc hieän ñöôïc 9%. Khu vöïc dòch vuï goàm 24%, trung bình taêng 9%; sô vôùi keá hoaïch thöïc hieän ñöôïc 61,5%. Baûng 2.2 : Soá döï aùn vaø voán ÑTNN vaøo caùc ngaønh naêm 2001 - 2005. Ñôn vò tính: USD Noâng–laâm nghieäp CN-Thuû coâng nghieäp TM vaø dòch vuï Ngaønh Naêm Soá DA Voán ÑT Soá DA Voán ÑT Soá DA Voán ÑT 2001 6 17,337,747 7 6,562,886 6 3,050,000 2002 5 7,630,150 4 7,287,816 2 858,147 2003 3 5,430,150 2 1,495,294 4 2,309,441 2004 5 53,954,531 4 2,757,235 1 100,000 2005 5 4,936,700 7 36,822,063 6 8,984,000 Toång 24 89,289,278 24 54,925,294 19 15,301,588 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.3. Cô caáu voán ñaàu tö vaøo caùc ñòa phöông cuûa tænh Champasack. Tænh coi troïng vieäc laøm cho moãi huyeän phaùt trieån phuø hôïp vôùi theá maïnh veà taøi nguyeân saün coù, laøm cho caùc huyeän coù quan heä hôïp ñoàng veà kinh teá, hôïp taùc; taïo ñieàu kieän ñeå trao ñoåi haøng hoaù bieân giôùi vôùi caùc nöôùc laùng gieàng, ñoàng thôùi môû roäng ra caùc nöôùc khaùc taïo neân nhöõng ñoâ thò nhoû trong khu vöïc noâng thoân. Taäp trung vaøo vieäc vaøo vieäc SX löông thöïc, thöïc phaåm vaø phaùt trieån saûn xuaát haøng hoaù roäng raõi. Ngoaøi ra, tænh coøn chuù troïng vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng nhö tieáp tuïc cuûng coá naâng caáp heä thoáng thuyû lôïi ñaõ coù; xaây döïng caàu ñöôøng, ñieän, nöôùc saïch, thoâng tin – böu ñieän. Ñeå ñaùp öùng theo chieán löôïc xaây döïng tænh thaønh moät ñôn vò 42 chieán löôïc, xaây döïng huyeän thaønh ñôn vò keá hoaïch ngaân saùch vaø xaây döïng baûn thaønh ñôn vò haønh ñoäng thöïc teá nhaèm laøm cho huyeän töï chuû, töï laäp, töï cöôøng veà lónh vöïc taøi chính – tieàn teä vaø ñoàng thôøi coù phaàn ñoùng goùp vôùi tænh theo höôùng neâu treân. Baûng 2.3 : Caùc huyeän thu huùt ñaàu tö nhieàu nhaát cuûa tænh trong thôøi gian qua. STT Ñòa phöông Soá döï aùn Voán phaùp ñònh (USD) Voán ñaêng kyù (USD) 1 Huyeän Paksong 16 20,848,817 12,534,732 2 Huyeän Bachieng 15 52,898,256 14,208,596 3 Huyeän Pakse 9 3,459,393 2,072,952 4 Huyeän Pathumphon 5 2,981,361 2,381,361 5 Huyeän Xanasoomboun 3 1,384,994 1,384,994 6 Huyeän Phonthong 2 7,000,000 900,000 7 Huyeän Soukhuoma 1 1,500,000 1,500,000 8 Huyeän MuongKhong 1 1,789,000 300,000 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.4. Cô caáu nöôùc ngoaøi, laõnh thoå ñaàu tö vaøo tænh Champasack. Theo thoáng keâ cuûa Cuïc ñaàu tö, Sôû Keá hoaïch vaø ñaàu tö tænh, trong 5 naêm töø 2001 - 2005, vieäc khuyeán khích khu vöïc tö nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc vôùi giaù trò 420,3 tyû Kíp, chieám 44% voán ñaàu tö. Trong ñoù, caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñaàu tö 56 döï aùn vôùi giaù trò 198,7 tyû Kíp vaø doanh nghieäp ngoaøi nöôùc 67 döï aùn vôùi gaùi trò khoaûng 160 trieäu USD hoaït ñoäng vaø ñaàu tö taïi tænh Champasack. Nhìn chung caùc nhaø ñaàu tö vaøo tænh nhieàu, nhöng möùc ñoä ñaàu tö cuûa hoï chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng cuûa hoï. 43 Baûng 2.4: 10 Quoác gia ñaàu tö lôùn nhaát vaøo tænh Champasack thôøi gian qua. Ñôn vò tænh: USD STT Quoác gia Soá DA Voán phaùp ñònh Voán thöïc hieän 1 Thailand 28 41,342,111 18,510,814 2 Vietnam 5 53,818,097 14,579,885 3 China 5 2,953,116 2,224,475 4 Israel 1 2,000,000 500,000 5 Korea 2 1,889,000 400,000 6 France 2 1,868,747 1,149,000 7 Taiwan 2 1,089,254 889,254 8 Malaysia 2 950,155 600,000 9 German 1 300,000 300,000 10 Italy 1 100,000 100,000 Toång 49 103,718,182 38,853,458 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 Theo baûng phaân tích treân chuùng ta thay Thailand vaø Vieät Nam laø hai quoác gia ñaàu tö ñöùng ñaàu taïi tænh Champassach hieän nay vôùi toång soá voán ñaàu tö ñaõ thöïc hieän trong naêm 5 (2001 – 2005) laø 18.510.814 USD vaø 14.579.885 USD. 2.5.5. Saûn phaåm töø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Nhôø thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø tænh ta coù theâm nhieàu saûn phaåm, ñaëc bieät laø moät soá saûn phaåm coâng nghieäp saûn phaåm noâng nghieäp vaø tieáp nhaän ñöôïc moät soá coâng ngheä thieát bò hieän ñaïi trong moät soá ngaønh nhö ngaønh coâng nghieäp thöïc phaåm nhö nöôùc giaûi khaùt, baùnh keïo, röôïu, bia... coâng nghieäp cheá bieán goã vaø CN saûn xuaát haøng tieâu duøng thay theá haøng nhaäp khaåu nhö bia, nöôùc giaûi khaùt cao caáp, haït nhöïa, caø phe... Töø ñoù laøm hình thaønh moät soá ngaønh môùi nhö laép raùp ñieän töû, hoaù chaát vaø trong lónh vöïc thaêm doø khai thaùc moû... 44 Baûng 2.5 : Moät soá saûn phaåm töø ÑTNN naêm 2001 – 2005 Naêm Saûn phaåm Ñôn vò 2001 2002 2003 2004 2005 Caù pheâ Taàn 14,972 18,641.62 15,707.11 19,094 21,385.28 Goã vaø caùc loaïi SP m3 8,353.29 10,722.15 15,287.02 7,783.35 8,717.35 Giaày Ñoâi Chöa SX 18,156 485,087 480,970 535,686 Cao su Taàn Chöa SX Chöa SX 6.02 12 13.44 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.6. Coâng ngheä haáp thuï töø nöôùc ngoaøi. Thoâng qua caùc döï aùn ÑTNN nhieàu coâng ngheä môùi, hieän ñaïi ñaõ ñöa vaøo söû duïng trong caùc ngaønh tìm kieám thaêm doø vaø khai thaùc moû, ngaønh böu chính vieãn thoâng, ngaønh giao thoâng vaän taûi, ngaønh SX… nhöõng döï aùn naøy ñoùng goùp ñaùng keå ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa coâng ngheä tænh trong boái caûnh hoäi nhaäp KTQT. Baûng 2.6 : Möùc ñoä hieän ñaïi cuûa maùy moùc thieát bò söû duïng trong caùc khu vöïc kinh teá treân ñòa baøn tænh Champasack so vôùi möùc chuaån trong nöôùc. Khu vöïc Tyû leä thieát bò hieän ñaïi nhaát Tyû leä thieát bò hieän ñaïi trung bình Tyû leä thieát bò coøn laïi Coâng coäng 9,6 46,2 44,2 Caùc coâng ty trung öông 7,5 53,7 38,8 Caùc coâng ty ñòa phöông 10,3 40,1 49,6 Khoâng phaûi coâng coäng 5,2 18 76,8 Coâng ty tö nhaân 17 30 53 Kinh teá gia ñình 2,3 20,4 77,3 Coâng ty ÑTNN 45,2 54,8 0,0 Nguoàn: Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.7. Trình ñoä quaûn lyù haáp thuï töø nöôùc ngoaøi Ngoaøi ra, vieäc söû duïng coâng ngheä tieân tieán, hieän ñaïi ôû caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cuõng taïo ra söï kích thích caùc doanh nghieäp noäi ñòa phaûi ñaàu tö ñoåi 45 môùi coâng ngheä ñeå taïo ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù khaû naêng caïnh tranh vôùi saûn phaåm cuûa caùc DN coù voán nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng noäi ñòa vaø xuaát khaåu. Caùc moâ hình quaûn lyù vaø caùc phöông thöùc kinh doanh hieän ñaïi cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp trong tænh ñoåi môùi tö duy quaûn lyù kinh doanh vaø coâng ngheä ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh. Höôûng öùng chính saùch ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cuûa chính phuû, tænh Champasack ñaõ coù nguoàn nhaân löïc doài daøo vaø saün saøng ñaùp öùng vôùi nhu caàu quaûn lyù caáp cô sôû vaø phaàn naøo veà quaûn lyù caáp cao. Theå hieän ôû choã, moãi naêm tænh ñaõ göûi caùc sinh vieân caùn boä ñi hoïc taäp vaø naâng cao trình ñoä ôû Vientiane vaø caû nöôùc ngoaøi, theå hieän söï quan taâm cao veà nguoàn nhaân löïc. Do laø moät trong nhöõng tænh lôùn nhaát nöôùc soá löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaøo taïo môõi naêm so vôùi caû nöôùc thöôøng naèm ôû möùc raát cao Baûng 2.7. Möùc ñoä ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cuûa tænh Champasack trong thôøi gian qua (2001-2005) Ñôn vò tính : ngöôøi Naêm Ñaøo taïo trong nöôùc Ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi Toång 2001 1400 20 1600 2002 1500 165 1665 2003 1800 10 1900 2004 2200 10 2300 2005 2500 50 2550 Nguoàn: Sôû Giaùo duïc vaø ñaøo taïo tænh Champasack, 2006 2.5.8. Cô caáu xuaát khaåu saûn phaåm töø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Giaù trò ngoaïi thöông trong naêm 5 qua coù theå ñaït ñöôïc 53% so vôùi keá hoaïch baèng 238,6 trieäu USD. Trong ñoù, xuaát khaåu goùp 120,3 trieäu USD, so vôùi keá hoaïch chæ ñaït ñöôïc 34%. Phaàn lôùn laø xuaát khaåu caø pheâ ñaït 54,5 trieäu USD, baèng 46 89.799 taán, goàm 45% cuûa toång giaù trò xuaát khaåu. Goã vaø caùc saûn phaåm coù giaù trò 50,8 trieäu USD, trung bình moãi naêm taêng 8% chieám 42% giaù trò xuaát khaåu. Ngoaøi ra coøn coù caùc SP coâng nghieäp, quaû leâ, chuoái, thaàu daàu, caûi baép, khoai taây, ñaäu caùc loaïi vaø caùc haøng hoaù khaùc vôùi giaù trò 14,94 trieäu USD, baèng 13% giaù trò XK. Caùc NÑTNN môùi coâng ngheä, tay ngheà vaø trình ñoä quaûn lyù ñaõ laøm cho SPXK cuûa tænh mang tính caïnh tranh cao hôn, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Toác ñoä XK taêng nhanh do nguyeân nhaân chính trò oån ñònh, quan troïng nhaát laø do ñieàu kieän Laøo ñöôïc nhaän quyeàn ñaëc bieät GSP veà thöông maïi vôi 42 nöôùc treân theá giôùi vaø ñaõ nhaän NTR vôùi Myõ tính töø thaùng 2/2005. Ô Kim ngaïch xuaát khaåu: Noùi chung, giaù kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Laøo vaãn coøn thaáp so vôùi nhieàu nöôùc trong khu vöïc. Rieâng tænh Champasack, kim ngaïch xuaát khaåu coù höôùng taêng nhöng chöa oån ñònh chöõa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro vì khoâng coù thò tröôøng tieâu thuû oån ñònh vaø kim ngaïch xuaát khaåu ôû nhieàu ngaønh haøng chöa ñuû lôùn ñeå tænh coù theå tham gia taïo ra aûnh höôûng ñoái vôùi hoaït ñoäng cung ôû töøng maët haøng xuaát khaåu, ñeå taïo ra aûnh höôûng ñeán giaù cuûa thò tröôøng trong khu vöïc coù lôïi cho hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa tænh. Baûng 2.8. Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh naêm 2001 – 2005. Ñôn vò tính: 103USD Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Kim ngaïch xuaát khaåu 17,054.89 20,256.05 29,327.12 25,209.55 28,234.69 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.9. Soá lao ñoäng cuûa tænh ñöôïc thu huùt vaøo döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Taäp trung xaây döïng naâng cao trình ñoä, naêng löïc cho löïc löôïng lao ñoäng trong tænh cuï theå: Naââng cao tay ngheà cho lao ñoäng Noâng nghieäp ñöôïc 50.478 ngöôøi, chieám 85,5%. Lao ñoäng coâng nghieäp – thuû coâng nghieäp coù 10.960 ngöôøi, 47 chieám 11%. Khu vöïc dòch vuï 38.302 ngöôøi, chieám 38,4%. Tyû leä chöa coù vieäc laøm töø 2% naêm 2001 ñeán naêm 2005 coøn 1,1%. Baûng 2.9 : Soá löôïng vieäc laøm do khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñôn vò tính: ngöôøi Ñaàu tö nöôùc ngoaøi 2001 2002 2003 2004 2005 Giaûi quyeát vieäc laøm 200 100 150 650 1.000 Nguoàn : Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tænh Champasack, 2006 2.5.10. AÛnh höôûng cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø cô sôû haï taàng xaõ hoäi cuûa tænh Champasack. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc vaø naâng cao möùc soáng cho cho nhaân daân trong tænh ngaøy caøng gia taêng. Khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa tænh, cho neân chính quyeàn moãi caáp quan taâm ñeán hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö ñeå taêng tính haáp daãn trong thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Toång saûn phaåm giai ñoaïn 2001 – 2005 (bình quaân giaù coá ñònh 344.174,5 tyû Kíp) theo giaù trò haøng naêm ñaït ñöôïc 9.745,3 tyû Kíp. Möùc taêng tröôûng bình quaân moãi naêm laø 6% ñaït 54,2% keá hoaïch. Tính bình quaân treân ñaàu ngöôøi 234USD/ngöôøi/naêm trong naêm 2000 leân 445USD/ngöôøi/naêm trong naêm 2005; so vôùi keá hoaïch ñaït ñöôïc 55,6%. Coù theå noùi, giai ñoaïn naøy quy moâ bình quaân cuûa döï aùn ñaàu tö chung vaøo tænh Champasack coù höôùng taêng ñaït khoaûng 2,4 trieäu USD/döï aùn baèng vôùi 76%, taêng 2 laàn so vôùi giai ñoaïn 1996 - 2000. Nhöõng sau vuï khuûng boá ôû Myõ ngaøy 11/9/2001 laøm cho neàn kinh teá cuûa Myõ bò thieát haïi naëng neà vaø laøm cho neàn kinh teá theá giôùi bò taùc ñoäng nghieâm troïng, Hôn nöõa, vieäc Myõ vaø Anh ñöa quaân oà aït vaøo Iraq vaø moät nguyeân nhaân nöõa laø Chính phuû Nhaät Baûn coù nhöõng ñieàu chænh chieán löôïc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi, taäp trung nguoàn löïc ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà trong nöôùc. Cho neân quy moâ bình quaân cuûa moãi döï aùn ñaàu tö 48 vaøo Laøo noùi chung vaø tænh Champasack noùi rieâng qua töøng naêm moät trong giai ñoaïn naøy leân xuoáng theo tình hình trong khu vöïc vaø theá giôùi. Chaúng haïn, naêm 2001 ñaït khoaûng 1,42trieäu USD/döï aùn ñöôïc, naêm 2002 ñaït khoaûng 1,43 trieäu USD/döï aùn, naêm 2003 ñaït khoaûng 1,02 trieäu USD/döï aùn, naêm 2004 ñaït khoaûng 5,7 trieäu USD/döï aùn vaø ñeán naêm 2005 ñaït khoaûng 2,82 USD. Chæ tính rieâng naêm 2004, quy moâ bình quaân cuûa moãi döï aùn chæ ñaït khoaûng 5,7 trieäu USD/döï aùn vaø 2005 ñaït 2,82 trieäu USD/döï aùn giaûm ñi 50,53% so vôùi naêm 2004 vaø taêng 75,09% so vôùi naêm 2001. Ñieàu naøy laø chöùng toû neàn kinh teá cuûa caùc quoác gia ôû Chaâu AÙ ñaõ hoài phuïc raát chaäm sau cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä naêm 1997. Maëc duø vaäy, caùc chæ soá naøy phuø hôïp vôùi nhöõng quoác gia trong khu vöïc vaø phaûn aùnh ñuùng cuïc dieän ñaàu tö treân theá giôùi. Noùi caùch khaùc, söï thay ñoåi maät ñoä lôùn cuûa caùc döï aùn chöùa ñöïng nhieàu xu höôùng khaùc nhau. Döï aùn coù quy moâ lôùn coù öu theá veà quaù trình thu huùt coâng ngheä kyõ thuaät hieän ñaïi, taêng nhanh söùc caïnh tranh quoác teá. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi muïc tieâu thu huùt voán ÑTNN cuûa tænh Champasack ñaët troïng taâm vaøo lónh vöïc haï taàng cô sôû vaø moät soá ngaønh khaùc. Vì vaäy, ñoù laø nhöõng döï aùn raát khoù thöïc hieän neáu khoâng coù voán ÑTNN, khoâng coù söï chuyeån giao coâng ngheä kyõ thuaät töø nhöõng quoác gia tieân tieán treân khu vöïc vaø theá giôùi thì tænh Champasack khoù coù theå thöïc hieän ñöôïc. Hôn nöõa, söï xuaát hieän nhieàu döï aùn vôùi quy moâ lôùn ñi ñoâi vôùi nhöõng cam keát laâu daøi, ñaûm baûo tính vöõng beàn cuûa nguoàn voán, maët khaùc noù haïn cheá nhöõng baát oån cho neàn kinh teá do vieäc ruùt voán ñoät ngoät cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïo ra. Coøn nhöõng döï aùn coù quy moâ nhoû laïi coù öu theá veà tyû leä thu huùt löïc löôïng lao ñoäng nhieàu hôn, taän duïng lôïi theá so saùnh veà lao ñoäng doài daøo, deã daøng hôn trong coâng taùc thöïc hieän muïc tieâu chi phoái hôïp lyù voán ñaàu tö giöõa caùc vuøng vaø beân tænh coù khaû naêng goùp voán hôn. Vieäc xaây döïng cô cheá kinh teá noâng - laâm nghieäp gaén lieàn vôùi coâng nghieäp cheá bieán vaø dòch vuï theo höôùng CNH - HÑH cuûa Ñaûng ñeà ra. Nhaát laø ngaønh 49 Coâng nghieäp vaø dòch vuï ñaõ ñöôïc toå chöùc thöïc hieän vaø ñaït ñöôïc keát quaû töông ñoái toát, laøm cho kinh teá cuûa tænh tieáp tuïc phaùt trieån, Ñaûng, chính quyeàn moãi caáp, caùn boä nhaân vieân vaø nhaân daân caùc boä toäc trong tænh ñaõ coù nhieàu coá gaéng, ñeå bieán caùc chæ tieâu cuûa tænh thaønh caùc chöông trình cuï theå töøng ñòa phöông taïo ñieàu kieän cho vieäc thöïc hieän söï chæ ñaïo cuûa Ñaûng baèng haønh ñoäng cuï theå vôùi caùc bieän phaùp nhö: luaân chuyeån caùn boä veà cô sôû ñeå thuùc ñaåy vieäc saûn xuaát haøng hoaù coù theá maïnh cuûa töøng ñòa phöông, khu vöïc; xaây döïng quõy phaùt trieån caáp Baûn; xaây döïng Baûn vaø Cuïm Baûn phaùt trieån; xaây döïng cô sôû chính trò, ñoàng thôøi vôùi vieäc naâng cao trình ñoä quaûn lyù Nhaø nöôùc ngaøy caøng hieäu quaû trong saïch, coã vuõ tinh thaàn laøm chuû xaõ hoäi trong vieäc chaáp haønh Phaùp luaät nghieâm saûn xuaát noâng nghieäp. Veà maët chính trò, xaõ hoäi oån ñònh, cô cheá chính saùch taøi chính - tieàn teä cuûng coá moät soá maët laøm cho vieäc thu ngaân saùch vaø quaûn lyù chæ tieâu toát hôn; vieäc hôïp taùc vôùi baïn beø quoác teá vaø vôùi caùc tænh laân caän cuõng ñöôïc cuûng coá veà chaát löôïng vaø roäng hôn tröôùc. 2.6. ÑAÙNH GIAÙ NGUYEÂN NHAÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØO TÆNH CHAMPASACK. Caên cöù theo muïc 1.3 trong Chöông 1, laø ñeå ñaùnh giaù nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo tænh Champassach, cuï theå sau: 2.6.1. Ñieàu kieän töï nhieân - Vò trí ñòa lyù 2.6.1.1. Öu ñieåm: Vôùi ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa tænh Champasack nhö ñaõ trình baøy trong muïc 2.1.1 treân, cho thay vò trí cuûa tænh thích hôïp vôùi vieäc keát noái neàn kinh teá, thöông maïi, dòch vuï, du lòch vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Ngoaøi ra coøn gaén lieàn vôùi chöông trình tam giaùc phaùt trieån kinh teá, döï aùn phaùt trieån löu vöïc Soâng Mekong, döï aùn xaây döïng tuyeán giao thoâng Ñoâng – Taây. Ñaây laø nhaân toá thuaän lôïi vaø toát ñeïp cho vieäc ñeà ra keá hoaïch coù tính chaát tieán boä vöôït baäc, taïo 50 neàn söï phaùt trieån vöøa nhanh, vöøa vöõng chaéc, ñôøi soáng veà vaät chaát tinh thaàn ñöôïc caûi thieän nhanh vaø roõ raøng. 2.6.1.2. Toàn taïi: Ngoaøi ra nhöõng öu ñieåm treân tænh ta coøn coù moät soá toàn taïi veà töï nhieân, vò trí ñòa lyù, noù coù aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö ngoaøi nöôùc, vieäc quan heä vôùi quoác teá cuõng nhö caùc nöôùc trong khu vöïc. Chaúng haïn nhö: Vaán ñeà luït loäi, vaán ñeà Laøo khoâng coù ñöôøng ra bieån tröïc tieáp… 2.6.1.3. Nguyeân nhaân: Do Champasack laø tænh noâng nghieäp; troàng luùa, troàng caây aên quaû, caây Cao su, caây thuoác laù, boâng, ñay, hoà tieâu, chaên nuoâi; lôïn, gaø coâng nghieäp, chim cuùt, caù loàng, boø...nhö vaäy, vaán ñeà luït loäi ñaõ gaây nhieàu khoù khaên cho vieäc troàng troït vaø chaên nuoâi ñoù. Do Laøo naèm ôû giöõa loøng baùn ñaûo Ñoâng Döông, trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, thuoäc vuøng nhieät ñôùi gioù muøa. Nhö theå Laøo ñöôïc coi nhö laø moät nöôùc ñoùng, nghóa laø nöôùc khoâng coù bieân giôùi naøo giaùp bieån. Ñoù laø moät vaán ñeà khoù khaên ñeán vieäc XNK haøng hoaù cuõng nhö vieäc trao ñoåi vaø quan heä vôùi nöôùc khaùc. 2.6.2. Chính trò – xaõ hoäi 2.6.2.1. Öu ñieåm: Chính trò laø moät yeáu toá raát coù aûnh höôûng lôùn tôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá quoác daân. Vieäc xaùc ñònh ñöôøng loái chính saùch ñuùng ñaén cuûa moät quoác gia seõ laøm cho quoác gia ñoù phaùt trieån khaù nhanh. Ñoái vôùi tænh Champasack, do ñieàu kieän chính trò cuûa ñaát nöôùc cuõng nhö trong tænh coù oån ñònh ñaõ taïo cô hoäi cho caùc NÑTNN boû voán ñaàu tö vaøo ngaøy caøng roäng lôùn vôùi con maët thuaän lôïi hôn. Ñoàng thôøi laøm cho ñôøi soáng sinh hoaït cuûa nhaân daân trong tænh ñöôïc caûi thieän hoaëc giöõ nguyeân möùc cuõ. Vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng veà KTXH ôû thaønh thò vaø noâng thoân coù phaùt trieån, 66% soá baûn coù ñöôøng xe oâ toâ; 47% soá baûn ñöôïc söû döïng ñieän chieáu saùng; 8 huyeän thò coù ñieän toaïi baûn vaø toaøn tænh coù maïng löôùi tín hieäu ñieän thoaïi di ñoäng; 84% soá baûn coù tröôøng Tieåu hoïc vaø coù cô sôû thöông maïi – dòch vuï phaùt trieån. 51 2.6.2.2. Toàn taïi: Maëc duø, vieäc toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch 5 naêm qua ñaõ ñaït nhieàu keát quaû nhöõng tænh ta vaãn coøn moät soá toàn taïi sau: Nhieàu ñòa phöông, thuùc ñaåy saûn xuaát coâng nghieäp cheá bieán laø theá maïnh vaø truyeàn thoâng cuûa nhaân daân nhöng vieäc ñaùp öùng coâng ngheä vaøo neàn saûn xuaát laøm ñöôïc ít neân khoâng caïnh tranh noåi haøng hoaù nhaäp ngoaïi keå töø khaâu cheá bieán, ñoùng goùi, quaûng baù thò tröôøng vaø caùc cô cheá chính saùch vaãn bò haïn cheá. Ña soá nhaân daân chöa hieåu bieát veà phöông thöùc saûn xuaát tieán boä. Thoâng tin cung caáp cho caùc nhaø ñaàu tö chöa ña daïng, phong phuù vaø hoaøn chænh do chöa coù söï phoái hôïp chaét cheõ giöõa caùc ñôn vò neân thoâng tin nhieàu khi khoâng ñaày ñuû theo nhö nhaø ñaàu tö mong muoán. 2.6.2.3. Nguyeân nhaân: Nhaän thöùc veà coâng taùc keá hoaïch chöa saâu, theå hieän ôû vieäc trieån khai toå chöùc thöïc hieän keá hoaïch chöa roäng raõi, khoâng bieán caùc chæ tieâu keá keá hoaïch thaønh caùc chöông trình coâng vieäc toå chöùc phaân coâng vaø kinh phí thöïc hieän moät caùch toång theå. Cô cheá toå chöùc thöïc hieän cuõng nhö vieäc cuûng coá boä maùy chính quyeàn ñòa phöông chöa gaén lieàn vôùi hieäu quaû coâng taùc, taùc phong thaùi ñoä laøm vieäc thieáu tích cöïc, vieäc phoái hôïp giöõa ngaønh doïc vaø ngaønh ngang chöa gaén keát neân moät soá coâng vieäc sinh ra phöùc taïp vaø khoâng roõ raøng. 2.6.3. Cô sôû haï taàng Cô sôû haï taàng laø nhöõng ñieàu kieän khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa baát cöù moät neàn kinh teá xaõ hoäi quoác gia naøo trong ñoù coù hoaït ñoäng ñaàu