Luận văn Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước qua hệ thống quỹ hỗ trợ phát triển

Tài liệu Luận văn Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước qua hệ thống quỹ hỗ trợ phát triển: 1 Mục lục Trang Mục lục Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt Lời mở đầu 1 Ch−ơng 1: Một số vấn đề cơ bản về tín dụng ĐTPT của nhμ n−ớc 4 1.Chức năng vμ vai trò của tín dụng. 1.1Khái niệm về Tín dụng 1.2.Bản chất của tín dụng 1.3Chức năng của tín dụng 1.4.Vai trò của tín dụng 1.5.Các hình thức tín dụng 1.5.1 Tín dụng th−ơng mại 1.5.2 Tín dụng ngân hμng 1.5.3. Tín dụng quốc tế 1.5.4. Tín dụng nhμ n−ớc 2.Tín dụng đầu t− phát triển của nhμ n−ớc 2.1. Khái niệm 2.2.Sự cần thiết của Tín dụng đầu t− phát triển của Nhμ n−ớc 2.3.Vai trò của tín dụng đầu t− phát triển của Nhμ n−ớc 2.4. Đặc điểm của tín dụng đầu t− phát triển của Nhμ n−ớc 2.5. Phân biệt tín dụng đầu t− phát triển của Nhμ n−ớc với các hình thức tín dụng khác 2.6.Một số nội dung chính trong cơ chế chính sách tín dụng ĐTPT ủa Nhμ n−ớc 2.6.1 Mục đích cuả tín dụng ĐTPT của Nhμ n−ớc 2.6.2 Nguyên tắc tín dụng ĐTPT của nhμ n−ớc 4 4 6 6 7 8 8 9 10 10 11 11...

pdf112 trang | Chia sẻ: hunglv | Lượt xem: 965 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Luận văn Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước qua hệ thống quỹ hỗ trợ phát triển, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1 Môc lôc Trang Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t Lêi më ®Çu 1 Ch−¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc 4 1.Chøc n¨ng vμ vai trß cña tÝn dông. 1.1Kh¸i niÖm vÒ TÝn dông 1.2.B¶n chÊt cña tÝn dông 1.3Chøc n¨ng cña tÝn dông 1.4.Vai trß cña tÝn dông 1.5.C¸c h×nh thøc tÝn dông 1.5.1 TÝn dông th−¬ng m¹i 1.5.2 TÝn dông ng©n hμng 1.5.3. TÝn dông quèc tÕ 1.5.4. TÝn dông nhμ n−íc 2.TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc 2.1. Kh¸i niÖm 2.2.Sù cÇn thiÕt cña TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc 2.3.Vai trß cña tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc 2.4. §Æc ®iÓm cña tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc 2.5. Ph©n biÖt tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc víi c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c 2.6.Mét sè néi dung chÝnh trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch tÝn dông §TPT ña Nhμ n−íc 2.6.1 Môc ®Ých cu¶ tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc 2.6.2 Nguyªn t¾c tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc 4 4 6 6 7 8 8 9 10 10 11 11 12 14 18 19 20 25 20 20 2 2.6.3 Nguån vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc 2.6.4 C¸c h×nh thøc tÝn dông §TPT 2.7.C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc 2.7.1 C¸c nh©n tè vÒ m«i tr−êng chÝnh trÞ 2.7.2C¸c nh©n tè vÒ qu¶n lý tæ chøc ®iÒu hμnh 2.7.3. C¸c nh©n tè vÒ phÝa tæ chøc kinh tÕ 2.8.HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua Quü HTPT 2.8.1. Tæ chøc bé m¸y vμ c¸c ho¹t ®éng cña Quü HTPT 2.8.2. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT 2.8.3. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT 2.8.4. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT. 2.8.5. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Quü HTPT 3.Kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn ë mét sè n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi. 3.1. Ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ë Hμn Quèc 3.2. Ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ë Trung Quèc 3.3. Ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ë §μi Loan 21 21 27 27 28 29 29 29 30 31 33 35 39 39 41 41 Ch−¬ng 2:thùc tr¹ng vμ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông ®TPT cña nhμ n−íc qua Quü HTPT tõ n¨m 2003 ®Õn 2005. 1.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc t¹i Quü HTPT 1.1. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y vμ nhiÖm vô cña Quü HTPT 1.2. T×nh h×nh thùc hiÖn vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT trong thêi gian tõ n¨m 2003-2005. 2.§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT 2.1.Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc. 44 44 44 46 54 54 64 3 2.2. C¸c h¹n chÕ vμ nguyªn nh©n cña ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc Ch−¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT 1. Quan ®iÓm vμ môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT ë n−íc ta. 1.1. Quan ®iÓm vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT ë n−íc ta. 1.2. C¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña Quü HTPT nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. 2.Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT ë n−íc ta. 2.1. C¸c c¬ së khoa häc cña gi¶i ph¸p 2.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT. 3. KiÕn nghÞ 3.1. KiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ 3.2.KiÕn nghÞ víi c¸c Bé, ngμnh, ®Þa ph−¬ng KÕt luËn Danh môc tμi liÖu tham kh¶o 79 79 79 80 81 81 84 101 102 112 115 116 4 Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n HTPT Hç trî ph¸t triÓn Quü TW C¬ quan Quü Trung−¬ng §TPT §Çu t− ph¸t triÓn LSS§T l·i suÊt sau ®Çu t− Nguån vèn ODA Nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c n−íc NSNN Ng©n s¸ch Nhμ n−íc HTXK Hç trî xuÊt khÈu HTLSS§T Hç trî l·i suÊt sau ®Çu t− UBND Uû ban Nh©n d©n NN Nhμ n−íc 5 Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi Vèn lμ mét yÕu tè rÊt quan träng trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, do ®ã huy ®éng, khai th¸c vμ sö dông tèi ®a vμ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong vμ ngoμi n−íc cho ®Çu t− ph¸t triÓn (®Æc biÖt lμ ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn), lμ mét yÕu tè cùc kú quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét ®Êt n−íc. Tèc ®é t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc phô thuéc trùc tiÕp vμ phÇn lín vμo kh¶ n¨ng thu hót vμ sö dông vèn ®Çu t− toμn x· héi, trong ®ã cã nguån vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc lμ mét bé phËn kh«ng kÐm phÇn quan träng. TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc lμ 1 kªnh hç trî vèn cho c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ thuéc c¸c ngμnh, lÜnh vùc, c¸c vïng khã kh¨n vμ ®Æc biÖt khã kh¨n cÇn ®−îc khuyÕn khÝch ®Çu t− vμ c¸c ch−¬ng tr×nh kinh tÕ lín quan träng cña Nhμ n−íc cã t¸c dông vμo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vμ gãp phÇn quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. Quü Hç trî ph¸t triÓn lμ mét tæ chøc tμi chÝnh Nhμ n−íc ®−îc thμnh lËp theo NghÞ ®Þnh sè 50 /1999/N§-CP ngμy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ ®Ó chØ ®¹o qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc vèn tÝn dông Hç trî xuÊt khÈu vμ thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô kh¸c do ChÝnh phñ giao, ho¹t ®éng kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn vμ b¾t ®Çu ®i vμo ho¹t ®éng tõ ngμy 01/01/2000. KÓ tõ khi thμnh lËp ®Õn nay, Quü Hç trî ph¸t triÓn ®· qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh tèt vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc, cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh trong viÖc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vμ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t−; tiÕp tôc ®æi míi, lμnh m¹nh ho¸ hÖ thèng tμi chÝnh tiÒn tÖ, t¨ng tr−ëng kinh tÕ bÒn v÷ng cña ®Êt n−íc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc, ho¹t ®éng cña Quü Hç trî ph¸t triÓn th«ng qua viÖc qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc còng ®· béc lé mét sè h¹n chÕ. XuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc vμ vai trß cña Quü Hç trî ph¸t triÓn trong sù nghiÖp c«ng 6 nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, t«i lùa chän ®Ò tμi: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü Hç trî ph¸t triÓn. 2. Môc tiªu vμ giíi h¹n cña ®Ò tμi. a/ Môc tiªu cña ®Ò tμi: - TËp hîp vμ hÖ thèng mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua viÖc qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh cña Quü HTPT. - Ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng t×nh h×nh ho¹t ®éng vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT. - Trªn c¬ së ®ã vμ xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ – x· héi cña ViÖt Nam, ®Þnh h−íng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vμ cña ChÝnh phñ ®Ó ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT ë n−íc ta hiÖn nay. b/ Giíi h¹n cña ®Ò tμi: Quü HTPT ®−îc ChÝnh phñ giao nhiÖm vô chØ ®¹o qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh nhiÒu lo¹i vèn tμi trî cho lÜnh vùc ®Çu t− ph¸t triÓn nh−: Vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc, vèn tÝn dông ODA, vèn tÝn dông HTXK, vèn nhËn ñy th¸c cho vay. Trong ph¹m vi ®Ò tμi nμy chØ tËp trung nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc trong 3 n¨m tõ n¨m 2003 ®Õn hÕt n¨m 2005. 3. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn lý chung, ®Ò tμi ®−îc sö dông tæng hîp c¸c ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö lμm ph−¬ng ph¸p luËn phôc vô cho viÖc nghiªn cøu, c¸c ph−¬ng ph¸p th«ng kª, ph©n tÝch, hÖ thèng, so s¸nh ®−îc sö dông ®Ó nghiªn cøu. Trong nghiªn cøu cã sù kÕt hîp gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn cã sù tham kh¶o kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi nh− Trung Quèc, Hμn Quèc vμ dùa vμo kinh nghiÖm cña b¶n th©n tiÕp thu ®−îc qua viÖc ®iÒu hμnh thùc tÕ, tõ c¸c tμi liÖu, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vμ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tμi. 4. KÕt cÊu néi dung cña luËn v¨n. 7 Tªn luËn v¨n: “ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü Hç trî ph¸t triÓn. Ngoμi c¸c phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tμi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n ®−îc kÕt cÊu thμnh 3 ch−¬ng nh− sau : Ch−¬ng 1: TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc vμ hiÖu qu¶ cña nã Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua Quü Hç trî ph¸t triÓn tõ n¨m 2001 ®Õn nay. Ch−¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü Hç trî ph¸t triÓn. KÕt luËn 8 Ch−¬ng I Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc 1. Chøc n¨ng, vai trß vμ c¸c h×nh thøc cña tÝn dông. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông: TÝn dông lμ quan hÖ vay m−în lÉn nhau gi÷a ng−êi cho vay vμ ng−êi vay cã hoμn tr¶ c¶ vèn vμ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, hay nãi mét c¸ch kh¸c tÝn dông lμ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh quan hÖ kinh tÕ trong ®ã mçi tæ chøc, c¸ nh©n nh−êng quyÒn sö dông mét khèi l−îng gi¸ trÞ hay hiÖn vËt cho mét tæ chøc hay c¸ nh©n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn rμng buéc nhÊt ®Þnh: vÒ thêi h¹n hoμn tr¶ (gèc vμ l·i); l·i suÊt; c¸ch thøc vay m−în vμ thu håi Quan hÖ tÝn dông cã mét qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn rÊt l©u dμi. Trong chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû, lùc l−îng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é rÊt thÊp kÐm, c«ng cô lao ®éng hÕt søc th« s¬, cuéc sèng ph¶i dùa vμo tù nhiªn, ph©n c«ng lao ®éng ch−a ph¸t triÓn do lùc l−îng s¶n xuÊt th¸p kÐm nh− vËy nªn ch−a thÓ cã s¶n phÈm d− thõa ®Ó dù tr÷ vμ do vËy ch−a cã c¬ së ®Ó n¶y sinh mÇm mèng cña ®Çu ãc t− h÷u vμ trong x· héi nguyªn thuû ch−a thÓ cã quan hÖ trao ®æi, mua b¸n vμ vay m−în. Lùc l−îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cïng víi sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, lóc nμy con ng−êi s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng chØ ®ñ cho tiªu dïng mμ cßn mét phÇn ®Ó tÝch luü dù tr÷, do ®ã, xuÊt hiÖn mÇm mèng cña chÕ ®é t− h÷u (c¶ vÒ t− liÖu s¶n xuÊt vμ s¶n phÈm lμm ra ), x· héi lóc nμy ®· cã sù ph©n chia kÎ giμu, ng−êi nghÌo vμ c¸c giai cÊp ®−îc h×nh thμnh. ChÕ ®é t− h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi lμ c¬ së cho s¶n xuÊt hμnh ho¸ ra ®êi, do ®ã c¸c quan hÖ mua, b¸n trao ®æi vμ vay m−în còng ra ®êi vμ nh÷ng h×nh thøc vay m−în ®Çu tiªn chÝnh lμ nguån gèc s©u xa cña quan hÖ tÝn dông. Nh− vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh tÝn dông lμ mét ph¹m trï kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hμng ho¸, ra ®êi, tån t¹i vμ ph¸t triÓn cïng víi nÒn s¶n xuÊt hμng ho¸, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hμng ho¸ vμ quan hÖ hμng ho¸, tiÒn tÖ th× tån t¹i tÝn 9 dông lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, bëi v× nÒn s¶n xuÊt hμng ho¸ vμ mèi quan hÖ hμng ho¸ h×nh thμnh quan hÖ hμng ho¸ tiÒn tÖ trong x· héi, sù tuÇn hoμn trong quy tr×nh ®ã cña vèn tiÒn tÖ lμ tiÒn ®Ò kh¸ch quan ph¸t sinh c¸c quan hÖ tÝn dông, tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña tÝn dông n¶y sinh. Do ®Æc ®iÓm cña tÝnh lu©n chuyÓn cña vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh, sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tÊt yÕu lμm n¶y sinh hiÖn t−îng phæ biÕn lμ trong cïng mét thêi gian cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n ph¸t sinh nhu cÇu vèn cÇn ®−îc bæ sung víi khèi l−îng vμ thêi gian cÇn thiÕt, ®ång thêi, trong thêi gian ®ã cã nhiÒu doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ vμ d©n c− cã nh÷ng l−îng tiÒn tÖ t¹m thêi nhμn rçi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, m©u thuÉn ®ã x¶y ra th−êng xuyªn vμ xen kÏ lÉn nhau trong qu¸ tr×nh tuÇn hoμn cña vèn tiÒn tÖ, m©u thuÉn ph¸t sinh ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh sao cho phï hîp víi qu¸ tr×nh tuÇn hoμn ®ã, cã nghÜa lμ ph¶i tiÕn hμnh tËp trung vμ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ trªn nguyªn t¾c cã hoμn tr¶ nh»m ®iÒu hoμ kÞp thêi gi÷a cung vμ cÇu vèn tiÒn tÖ trong ph¹m vi toμn x· héi, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt liªn tôc vμ tiÕt kiÖm vèn. Nh− vËy, ®Æc ®iÓm cña tuÇn hoμn vèn tiÒn tÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc trong x· héi ®· n¶y sinh m©u thuÉn, ®ßi hái ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt b»ng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Ó tËp trung vμ ph©n phèi l¹i c¸c nguån tiÒn tÖ t¹m thêi nhμn rçi trªn nguyªn t¾c cã hoμn tr¶, quan hÖ nμy trë thμnh mét yÕu tè quan träng gãp phÇn thóc ®Èy x· héi loμi ng−êi ®i tíi v¨n minh, thÞnh v−îng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng dùa trªn nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i ®ã lμ quan hÖ tÝn dông. 1.2. B¶n chÊt TÝn dông: Tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá xaõ hoäi, tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc “hoaøn traû”. Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø lôïi töùc tín duïng. 1.3. Chöùc naêng cuûa tín duïng: 10 TÝn dông ®−îc sö dông nh− lμ c«ng cô khai th¸c vμ ®éng viªn cã hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng l−îng tiÒn tÖ t¹m thêi nhμn rçi phï hîp víi qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tiÒn tÖ trong x· héi, tín duïng coù ba chöùc naêng chÝnh nh− sau: + Chöùc naêng taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä : Ñaây laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa tín duïng, nhôø chöùc naêng naøy cuûa tín duïng maø caùc nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi ñöôïc ñieàu hoøa töø nôi thöøa sang nôi thieáu ñeå söû duïng vèn tiÒn tÖ cã hiÖu qu¶, nhaèm phaùt trieån neàn kinh teá. Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä laø hai maët hôïp thaønh chöùc naêng coát loõi cuûa tín duïng. Caû hai maët taäp trung vaø phaân phoái laïi voán ñeàu ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc hoaøn traû vì vaäy tín duïng coù öu theá roõ reät, noù kích thích maët taäp trung voán ñoàng thôøi thuùc ñaåy vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. + Chöùc naêng tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi: - Hoïat ñoäng cuûa tín duïng, tröôùc heát taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö thöông phieáu, kyø phieáu ngaân haøng, caùc loaïi seùc, caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi nhö theû tín duïng, theû thanh toaùn, chuyeån khoaûn hoaëc buø tröø... cho pheùp thay theá moät soá löôïng lôùn tieàn maët löu haønh, nhôø ñoù laøm giaûm bôùt caùc chi phí coù lieân quan nhö in tieàn, ñuùc tieàn, vaän chuyeån, baûo quaûn tieàn... + Chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm soaùt caùc hoïat ñoäng kinh teá. Ñaây laø chöùc naêng phaùt sinh, heä quaû cuûa hai chöùc naêng noùi treân. Söï vaän ñoäng cuûa voán tín duïng phaàn lôùn laø söï vaän ñoäng gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa vaät tö, haøng hoùa, chi phí trong caùc Doanh nghieäp, vì vaäy qua ñoù tín duïng khoâng nhöõng laø taám göông phaûn aùnh hoïat ñoäng kinh teá cuûa doanh nghieäp maø coøn thoâng qua ñoù thöïc hieän vieäc kieåm soùat caùc hoïat ñoäng aáy nhaèm ngaên chaën caùc hieän töôïng tieâu cöïc, laõng phí, vi phaïm luaät phaùp.... trong hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp. 11 1.4. Vai troø cuûa tín duïng Noùi ñeán vai troø cuûa tín duïng nghóa laø noùi ñeán söï taùc ñoäng cuûa tín duïng ñoái vôùi neàn kinh teá - xaõ hoäi. Vai troø cuûa tín duïng bao goàm vai troø hai maët tích cöïc, maët toát, vaø maët tieâu cöïc, maët xaáu. Chaúng haïn neáu ñeå tín duïng phaùt trieån traøn lan khoâng kieåm soaùt, thì khoâng nhöõng khoâng laøm cho neàn kinh teá phaùt trieån maø coøn laøm cho laïm phaùt coù theå gia taêng gaây aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. Neáu xeùt veà maët tích cöïc, tín duïng coù vai troø to lôùn sau ñaây : Moät laø, tín duïng goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa, löu thoâng phaùt trieån: Tín duïng, tröôùc heát laø nguoàn cung öùng voán (bao gåm vèn cè ®Þnh vμ vèn l−u ®éng) cho caùc doanh nghieäp caùc toå chöùc kinh teá; Tín duïng laø moät trong nhöõng coâng cuï ñeå taäp trung voán moät caùch höõu hieäu trong neàn kinh teá, laø coâng cuï thuùc ñaåy tích tuï voán cho caùc doanh nghiÖp, caùc toå chöùc kinh teá. Hai laø, tín duïng goùp phaàn oån ñònh tieàn teä vaø oån ñònh giaù caû: Trong khi thöïc hieän chöùc naêng thöù nhaát laø taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä, tín duïng goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng tieàn teä löu haønh trong neàn kinh teá, ñaëc bieät laø tieàn maët trong tay caùc taàng lôùp daân cö, laøm giaûm laïm phaùt, nhôø vaäy goùp phaàn laøm oån ñònh tieàn teä. Maët khaùc, do cung öùng voán cho neàn kinh teá, laøm cho saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån, saûn phaåm haøng hoùa dòch vuï laøm ra ngaøy caøng nhieàu, ñaùp öùng ®−îc ®Çy ®ñ cho nhu caàu cuûa xaõ hoäi, chính nhôø ñoù maø tín duïng goùp phaàn laøm oån ñònh thò tröôøng giaù caû trong nöôùc... Ba laø, tín duïng goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng, taïo coâng aên vieäc laøm:Tín duïng coù taùc duïng thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa vaø dòch vuï ngaøy caøng gia taêng coù theå thoûa maõn nhu caàu ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Maët khaùc, do voán tín duïng cung öùng ñaõ taïo ra khaû naêng trong vieäc khai thaùc caùc tieàm naêng saün coù trong xaõ hoäi veà taøi nguyeân thieân nhieân, veà lao ñoäng, ñaát ®ai, röøng... do ñoù coù theå thu huùt nhieàu 12 löïc löôïng lao ñoäng cuûa xaõ hoäi ñeå taïo ra löïc löôïng saûn xuaát môùi thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Cuoái cuøng, coù theå noùi tín duïng coù vai troø quan troïng ñeå môû roäng vaø phaùt trieån caùc moái quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vaø môû roäng giao löu quoác teá. Söï phaùt trieån cuûa tín duïng khoâng nhöõng ôû ñoù noù thuùc ñaåy môû roäng vaø phaùt trieån caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, nhaèm giuùp ñôõ vaø giaûi quyeát caùc nhu caàu laãn nhau trong quaù trình phaùt trieån ñi leân cuûa moãi nöôùc, laøm cho caùc nöôùc coù ñieàu kieän xích laïi gaàn nhau hôn vaø cuøng nhau phaùt trieån. 1.5. Caùc hình thöùc tín duïng 1.5.1. Tín duïng thöông maïi Tín duïng thöông maïi laø quan heä tín duïng giöõa caùc doanh nghiÖp, caùc toå chöùc kinh teá vôùi nhau, ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc mua baùn chòu haøng hoùa cho nhau. Tín duïng thöông maïi ra ñôøi sôùm hôn caùc hình thöùc tín duïng khaùc vaø giöõ vai troø laø cô sôû ñeå caùc hình thöùc tín duïng khaùc ra ñôøi. Tín duïng thöông maïi ra ñôøi döïa treân neàn taûng khaùch quan laø quaù trình luaân chuyeån voán vaø chu kyø saûn xuaát kinh doanh khoâng coù söï phuø hôïp vaø aên khôùp laãn nhau khoâng nhöõng giöõa caùc doanh nghiÖp khaùc ngaønh (nhö n«ng nghiÖp, coâng nghieäp, thöông maïi, xaây döïng) maø coøn giöõa caùc doanh nghiÖp trong cuøng moät ngaønh. Söï khoâng aên khôùp naøy daãn ñeán hieän töôïng trong moät thôøi ñieåm, moät soá doanh nghieäp ñaõ saûn xuaát ra moät löôïng haøng hoùa ñang caàn baùn, nhöng chöa caàn phaûi thu tieàn ngay, trong khi moät soá doanh nghieäp khaùc laïi caàn mua nhöõng saûn phaåm haøng hoùa aáy ñeå ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát kinh doanh nhöng laïi chöa coù tieàn. Hieän töôïng naøy coù theå giaûi quyeát neáu caùc doanh nghieäp tieán haønh mua baùn chòu haøng hoùa cho nhau. Ñoù chính laø tín duïng thöông maïi. Nhö vaäy tín duïng thöông 13 maïi ñeàu coù lôïi ñoái vôùi caû hai phía, vaø coù lôïi ñoái vôùi tieán trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, bôûi vaäy tín duïng thöông maïi ñaõ toàn taïi vaø phaùt trieån raát maïnh trong ñieàu kieän cuûa neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån cao nhö hieän nay. 1.5.2. Tín duïng ngaân haøng. Tín duïng ngaân haøng laø quan heä tín duïng giöõa caùc ngaân haøng vôùi caùc doanh nghiÖp vaø caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy ñoäng voán baèng tieàn vaø cho vay (caáp tín duïng) ñoái caùc ñoái töôïng noùi treân. Noù laø moät nghieäp vuï kinh doanh tieàn teä cuûa ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc hoaøn traû vaø coù laõi. Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng ngaân haøng laø cho vay döôùi daïng tieàn teä. Nguoàn voán tín duïng maø ngaân haøng cho vay ra ñöôïc hình thaønh töø nhöõng khoaûn tieàn taïm thôøi nhaøn roãi mμ ngaân haøng huy ñoäng ñöôïc. Trong quan heä vôùi caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân, ng©n hμng vöøa ñoùng vai troø laø “ ngöôøi ñi vay”, vöøa ñoùng vai troø lμ“ngöôøi cho vay”. Tín duïng ngaân haøng ra ñôøi vμ phaùt trieån cuøng vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng, khaùc vôùi tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng laø hình thöùc tín duïng chuyeân nghieäp hoïat ñoäng cuûa noù heát söùc ña daïng vaø phong phuù. 1.5.3. Tín duïng quoác teá. Tín duïng quoác teá laø quan heä tín duïng giöõa caùc chính phuû, giöõa caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu phöông thöùc khaùc nhau nhaèm trôï giuùp laãn nhau ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. 1.5.4. Tín duïng nhaø nöôùc. Tín duïng nhaø nöôùc laø quan heä tín duïng giöõa Nhaø nöôùc (bao goàm Chính phuû, chính quyeàn dòa phöông...) vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân trong xaõ hoäi, trong ñoù, chuû yeáu laø Nhaø nöôùc ñöùng ra huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc vaø caù nhaân baèng 14 caùch phaùt haønh traùi phieáu ñeå söû duïng vì muïc ñích vaø lôïi ích chung cuûa toaøn xaõ hoäi. Khaùc vôùi caùc loaïi hình tín duïng khaùc, tín duïng Nhaø nöôùc khoâng phuïc vuï caùc ñoái töôïng kinh teá ñôn thuaàn, maø lμ c¸c ñoái töôïng vöøa coù tính chaát kinh teá vöøa coù tính chaát xaõ hoäi, ñeå thöïc hieän vai troø ñieàu tieát kinh teá vó moâ cuûa Nhaø nöôùc trong töøng thôøi kyø nhaát ñònh, tín duïng Nhaø nöôùc khoâng phaûi laø khoaûn thu cuûa Nhaø nöôùc, Cuõng gioáng nhö moïi loaïi hình tín duïng khaùc laø theå hieän tính hoaøn traû, coù thôøi haïn vaø phaûi traû moät khoaûn tieàn veà söû duïng voán vay. Trong tín duïng Nhaø nöôùc, voán tieàn teä huy ñoäng ñöôïc döôùi hình thöùc coâng traùi (traùi phieáu Chính phuû) thuoäc quyeàn söû duïng cuûa Nhaø nöôùc, chuùng ñöôïc chuyeån thaønh nguoàn taøi chính boå sung cuûa Nhaø nöôùc. Voán ngaân saùch laø nguoàn ñeå hoaøn traû tieàn vay vaø laõi vay. Tín duïng Nhaø nöôùc gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng cuûa kieán truùc thöôïng taàng chính trò vaø söï vaän ñoäng cuûa voán ngaân saùch, bieåu hieän moät boä phaän cuûa quan heä taøi chính Nhaø nöôùc. Toaøn boä nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc döôùi hình thöùc tín duïng Nhaø nöôùc chuû yeáu ñeå ®Çu t− x©y dùng míi, n©ng cÊp hoaëc caûi taïo cô sôû haï taàng kinh teá - xaõ hoäi hoaëc ñaàu tö th«ng qua cho vay −u ®·i, −u tiªn caùc döï aùn phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. 2. tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc: 2.1. Khaùi nieäm. Tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc (§TPT) chæ ra ñôøi khi muïc ñích cuûa tín duïng Nhaø nöôùc chuyeån töø chi tieâu sang ñaàu tö döôùi daïng cho vay coù hoaøn traû. Tính kinh teá cuûa hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc xuaát hieän khi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ñöôïc söû duïng töø nguoàn voán naøy ñeå taïo ra nguoàn thu coù khaû naêng hoaøn traû khoaûn voán ñaõ söû duïng. Gioáng nhö caùc hình thöùc tín duïng khaùc, cô cheá 15 tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc khoâng chæ goùp phaàn taäp trung ñöôïc nguoàn voán caàn thieát maø cßn coù taùc duïng naâng cao hieäu quaû söû duïng, baûo toaøn vaø phaùt trieån ñöôïc nguoàn voán cuûa Nhaø nöôùc. Qua ñoù, Nhaø nöôùc coù theå môû roäng vaø chuû ñoäng trong vieäc giaûi quyeát caùc muïc tieâu veàø §TPT. Tuy nhieân, tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laïi laø moät hình thöùc tín duïng ñaëc bieät, ôû ñoù tính kinh teá cuûa tín duïng nhaø nöôùc khoâng phaûi laø kinh teá ñôn thuaàn. Thoâng thöôøng tính kinh teá cuûa tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc coù nhöõng ñaëc tính sau : - Tính kinh teá vó moâ: tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc chñ yÕu taäp trung vaøo caùc lónh vöïc then choát hoÆc moät sè ngaønh, moät sè vuøng, hay moät soá khu vöïc cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n cña c¶ n−íc. - TÝnh kinh tÕ vi m«: TÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc nh»m b¶o ®¶m lîi Ých cho c¸c nhμ doanh nghiÖp, c¸c tæ chø kinh tÕ ®Çu t− vμo c¸c lÜnh vùc ngμnh, hμng, khu vùc nªu trªn. - Tính xaõ hoäi: tín duïng §TPT cuûa nhaø nöôùc seõ taäp trung vaøo caùc lónh vöïc maø tín duïng thöông maïi vôùi muïc tieâu haøng ñaàu laø lôïi nhuaän coù theå khoâng giaûi quyeát ñöôïc (do hieäu quaû tröïc tieáp cuûa nhaø ñaàu tö khoâng ñöôïc ñaûm baûo, hoaëc qui moâ nguoàn voán quaù lôùn, hay thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö quaù daøi) ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc : vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, baûo ñaûm an ninh, traät töï - xaõ hoäi, chính trò …. 2.2. Söï caàn thieát cuûa tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc. Cô cheá kinh teá thò tröôøng luoân coù nhöõng khuyeát taät coá höõu, ñoù laø söï phaân hoùa giaøu ngheøo, khai thaùc taøi nguyeân, nguoàn löïc moät caùch böøa baõi aûnh höôûng oâ nhieãm ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoeû daân cö laøm thieät haïi ñeán lôïi ích coäng ñoàng, tính chu kyø trong phaùt trieån kinh teá ñoâi khi daãn ñeán söï laàm ñöôøng laïc loái nhö söï phaùt trieån khoâng 16 caân ñoái giöõa caùc ngaønh, caùc lónh vöïc, caùc vuøng, khu vöïc naåy sinh khuûng hoaûng, ñoäc quyeàn, laïm phaùt vaø thaát nghieäp. Ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng khuyeát taät naøy, neàn kinh teá hieän ñaïi laø neàn kinh teá hoãn hôïp giöõa thò tröôøng (baøn tay voâ hình) vaø söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc (baøn tay höõu hình) ñang ngaøy caøng chieám öu theá, töùc neàn kinh teá thò tröôøng gaén lieàn vôùi vai troø quaûn lyù ñieàu tieát kinh teá cuûa Nhaø nöôùc. Thöïc hieän vai troø ñieàu tieát kinh teá, Nhaø nöôùc thöôøng söû duïng caùc coâng cuï taøi chính voán coù nhö thueá, phí, chi ngaân saùch Nhaø nöôùc, ... Ngoaøi ra, Nhaø nöôùc coøn thaønh laäp caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc vaø thoâng qua ñoù thöïc hieän vieäc ñaàu tö theo muïc tieâu cuûa Nhaø nöôùc ñeå ñieàu tieát neàn kinh teá. Hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp naøy thöôøng naèm trong caùc lónh vöïc troïng yeáu, then choát cuûa neàn kinh teá hoaëc nhöõng lónh vöïc hoaït ñoäng coù tính chaát xaõ hoäi. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp naøy, tuøy theo ñieàu kieän lòch söû, ñaëc ñieåm kinh teá töøng thôøi kyø vaø yeâu caàu phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc töøng giai ñoaïn maø Nhaø nöôùc thöôøng cung caáp voán döôùi daïng caáp phaùt tröïc tieáp khoâng hoaøn laïi hoaëc tín duïng coù hoaøn laïi. Nhö vaäy tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laø moät ñoøi hoûi khaùch quan, taát yeáu trong ñaàu tö cô baûn cuûa Chính phuû trong moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh cuûa quaù trình phaùt trieån kinh teá ôû moãi nöôùc. Ñoái vôùi neàn kinh teá chuyeån ñoåi nhö ôû nöôùc ta hieän nay, Nhaø nöôùc söû duïng coâng cuï tín duïng ñeå tham gia hoaït ñoäng ñaàu tö phaùt trieån laø moät vaán ñeà taát yeáu, do vai troø ñieàu tieát kinh teá cuûa Nhaø nöôùc luùc naøy caàn ñöôïc taêng cöôøng vì phaûi xaây döïng caùc neàn taûng haï taàng cô sôû caàn thieát cho neàn kinh teá vaø phaàn naøo hoã trôï caùc doanh nghiÖp ñoåi môùi, naâng caáp cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, haï giaù thaønh, naâng cao chaát löôïng vaø tính caïnh tranh saûn phaåm, ... Ñeå thöïc hieän ñöôïc nhieäm vuï naëng neà naøy , phaïm vi caáp phaùt khoâng hoaøn laïi cuûa voán ñaàu tö töø ngaân saùch Nhaø nöôùc cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá phaûi thu heïp, thay theá vaøo ñoù laø môû roäng 17 dieän tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng chi ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc nhöng coù khaû naêng thu hoài voán. Ñaáy chính laø moät trong nhöõng noäi dung caûi caùch ngaân saùch Nhaø nöôùc ôû caùc nöôùc chuyeån ñoåi neàn kinh teá. Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc trong tröôøng hôïp naøy laø moät hình thöùc mang tính quaù ñoä ñeå caùc doanh nghieäp laøm quen daàn vôùi cô cheá töï haïch toaùn, töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh cuûa mình. Ñoái vôùi moät soá doanh nghieäp Nhaø nöôùc, tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc coù theå laø nhöõng böôùc hoã trôï chuyeån tieáp ñeå phaùt trieån vaø sau ñoù coù theå chuyeån giao cho khu vöïc ngoaøi quoác doanh thoâng qua coå phaàn hoùa. Trong neàn kinh teá thò tröôøng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån taát yeáu seõ naåy sinh ra söï phaùt trieån khoâng caân ñoái giöõa caùc ngaønh, caùc lónh vöïc, caùc vuøng, khu vöïc, vì vaäy ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, nhaø nöôùc söû duïng voán tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc ñeå hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá maïnh daïn ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh, nhöõng lónh vöïc, vuøng coù khoù khaên, mang laïi hieäu quaû thaáp, nhöng coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá. Maët khaùc, trong xu theá toaøn caàu hoùa vaø quoác teá hoaù, ñeå coù theå tham gia vaøo neàn kinh teá theá giôùi, trong ñieàu kieän caùc theå cheá kinh teá- taøi chính cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån chöa coù thôøi gian tieáp caän khaúng ñònh vò theá treân thò tröôøng quoác teá. Nhaø nöôùc cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån luoân phaûi thöïc hieän chöùc naêng trung gian hoaëc nhaø baûo laõnh cho caùc hoaït ñoäng taøi chính ñoái ngoaïi. Thöïc teá, Nhaø nöôùc ñaõ phaûi ñöùng ra thöïc hieän vieäc cho vay laïi hoaëc baûo laõnh ñoái vôùi caùc khoaûn tín duïng nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy, coù theå khaúng ñònh raèng, vieäc ñieàu tieát kinh teá laø moät vieäc laøm thieát yeáu cuûa Nhaø nöôùc trong neàn kinh teá hoãn hôïp vaø tín duïng §TPT cuûa NN laø moät coâng cuï ñieàu tieát kinh teá vó moâ trong giai ñoaïn coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. 18 2.3. Vai troø cuûa tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc. Xeùt treân nhieàu phöông dieän, tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc khoâng chæ laø bieän phaùp huy ñoäng nguoàn voán nhaøn roãi boå sung cho nguoàn voán taøi chính Nhaø nöôùc maø coøn laø coâng cuï taøi chính quan troïng ñeå Nhaø nöôùc thöïc hieän vieäc ñieàu tieát vaø kieåm soaùt vó moâ. Vai troø ñieàu tieát neàn kinh teá vaø kieåm soaùt vó moâ thoâng qua hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc bieåu hieän treân caùc maët chuû yeáu sau: - Tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc laø moät coâng cuï saéc beùn trong vieäc laønh maïnh hoùa neàn taøi chính - tieàn teä quoác gia. Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc coù taùc duïng tích cöïc trong vieäc taïo döïng vaø phaân boå nguoàn voán moät caùch hieäu quaû cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. Vieäc taäp trung vaø phaân boå nguoàn voán luoân coù taùc duïng hoã trôï, thuùc ñaåy nhau cuøng phaùt trieån. Nhaø nöôùc coù theå taäp trung moät caùch nhanh choùng moät khoái löôïng voán theo nhu caàu vôùi thôøi gian daøi vaø chi phí khoâng cao. Khaû naêng naøy seõ giuùp Nhaø nöôùc chuû ñoäng trong vieäc ñieàu tieát vó moâ thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, keùo theo söï caûi thieän tieàm löïc taøi chính quoác gia. Vieäc ra ñôøi cuûa cô cheá tín duïng §TPT Nhaø nöôùc coøn laø moät taùc nhaân quan troïng treân thò tröôøng taøi chính, ñoù laø söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn vaø cuûa khu vöïc caùc theå cheá taøi chính phi ngaân haøng. Ñoái vôùi lónh vöïc tieàn teä, vai troø cuûa tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc cuõng heát söùc quan troïng. Vieäc xoùa boû cô cheá tieàn teä hoùa thaâm huït ngaân saùch laø neàn taûng cho vieäc laønh maïnh hoùa khu vöïc tieàn teä - ngaân haøng, goùp phaàn duy trì söï oån ñònh giaù trò ñoàng noäi teä. Cô cheá tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ra ñôøi laø cô sôû ñeå taùch caùc hoaït ñoäng tín duïng mang tính kinh teá - xaõ hoäi ra khoûi hoaït ñoäng coù tính thöông maïi cuûa khu vöïc trung gian taøi chính, chuyeån hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc trung gian taøi chính 19 sang cô cheá haïch toaùn kinh doanh hoaøn toaøn. Vieäc taùch baïch tín duïng chính saùch vaø tín duïng ngaân haøng coù taùc duïng tích cöïc trong vieäc haïn cheá ruûi ro veà tính thanh khoaûn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Vaán ñeà coù yù nghóa saâu roäng hôn laø söï phaùt trieån tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ñaõ taïo ra moät thò tröôøng taøi chính naêng ñoäng, thöïc hieän toát chöùc naêng chu chuyeån, ñieàu hoøa caùc nguoàn taøi chính trong neàn kinh teá - moät vaán ñeà thieát yeáu ñoái vôùi vieäc duy trì lieân tuïc vaø môû roäng phaùt trieån neàn saûn xuaát haøng hoùa. -Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc goùp phaàn ñieàu chænh cô caáu kinh teá Cuøng vôùi caùc chính saùch kinh teá khaùc nhö chính saùch thueá, chính saùch tieàn teä ... Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laø moät coâng cuï ñaéc löïc, höõu hieäu cuûa Nhaø nöôùc ñieàu tieát neàn kinh teá vó moâ, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Muïc tieâu ñaët ra ñoái vôùi tín duïng §TPT laø thöïc hieän chöùc naêng ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá, moät maët phaûi taäp trung vaøo nhöõng lónh vöïc, ngaønh ngheà caàn thieát cho phaùt trieån kinh teá beàn vöõng, nhaèm tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp phaùt trieån caùc lónh vöïc ngaønh ngheà, ñieàu chænh cô caáu kinh teá. Maët khaùc, tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc seõ taäp trung vaøo nhöõng ngaønh ngheà, lónh vöïc coâng ngheä môùi, coù taùc duïng thuùc ñaåy naêng suaát lao ñoäng, taêng saûn phaåm xaõ hoäi, ... nhaèm caûi thieän ñôøi soáng, ruùt ngaén khoaûng caùch phaùt trieån vôùi caùc nöôùc, baûo ñaûm khoâng tuït haäu hoaëc ñi cheäch xu höôùng phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá theá giôùi, khu vöïc. - Tín duïng §TPTcuûa Nhaø nöôùc naâng cao hieäu quaû ñaàu tö, xoùa bao caáp veà ñaàu tö. Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laøm giaûm söï bao caáp tröïc tieáp cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi lónh vöïc ñaàu tö coù khaû naêng hoaøn voán maø tröôùc ñaây vaãn ñöôïc Nhaø nöôùc caáp khoâng hoaøn laïi. Töø ñoù ñaõ giaûm ñaùng keå aùp löïc veà nguoàn voán ñoái vôùi ngaân saùch Nhaø nöôùc. Ñoàng thôøi tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc cuõng goùp phaàn ña 20 daïng hoùa caùc hình thöùc huy ñoäng voán ñaàu tö, thuùc ñaåy huy ñoäng voán ñaëc bieät laø huy ñoäng voán daøi haïn trong moïi thaønh phaàn kinh teá, caùc taàng lôùp daân cö nhaèm thöïc hieän chuû tröông phaùt huy noäi löïc cho phaùt trieån kinh teá. Beân caïnh ñoù tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc coøn goùp phaàn naâng cao hieäu quaû trong ñaàu tö. Caùc cô cheá, chính saùch quaûn lyù tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc ñöa ra chaët cheõ nhaèm kieåm tra, giaùm saùt tröôùc trong vaø sau quaù trình ñaàu tö moät caùch nghieâm ngaët. Döôùi caùc aùp löïc naøy, chuû ñaàu tö buoäc phaûi taêng cöôøng coâng taùc haïch toaùn keá toaùn, phaûi chöùng minh vaø chòu söï giaùm saùt chaët cheõ cuûa cô quan quaûn lyù nguoàn voán tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc veà khaû naêng taïo ra nguoàn thu nhaäp cao hôn chi phí ñaàu tö ñeå khoâng chæ buø ñaép ñöôïc caùc khoaûn chi phí ñaõ boû ra maø phaûi traû laõi cho khoaûn tín duïng Nhaø nöôùc. Ñaây cuõng laø ñoäng löïc maïnh meõ taïo neân tö duy laøm aên coù hieäu quaû, laø yeáu toá quan troïng trong vieäc ñoäng vieân trí tueä, söùc löïc cuûa toaøn daân nhaèm phaùt huy noäi löïc cho coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc. - Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc giuùp caùc doanh nghieäp môû roäng ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Khi ñöôïc tieáp nhaän nguoàn voán tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc hoaëc ñöôïc baûo laõnh hay hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö, caùc doanh nghieäp thuoäc ñoái töôïng seõ coù cô hoäi môû roäng saûn xuaát kinh doanh döôùi caùc hình thöùc ñaàu tö môùi hoaëc ñoåi môùi thieát bò, coâng ngheä, taêng qui moâ phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Maët khaùc, hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc seõ khuyeán khích vaø loâi keùo caùc thaønh phaàn kinh teá môû roäng saûn xuaát kinh doanh thoâng qua vieäc taïo ra caùc cô sôû haï taàng thieát yeáu cho saûn xuaát hoaëc phaùt trieån moät soá khaâu naøo ñoù cuûa quaù trình saûn xuaát. Khi mét dù ¸n ®Çu t− ®i vμo ho¹t ®éng víi m¸y mãc ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ sÏ lμm cho n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng lªn, hμng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra nhiÒu h¬n, ®a d¹ng vÒ mÉu m·, phong phó vÒ chñng lo¹i vμ chÊt l−îng 21 cao, tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¨ng suÊt lao ®éng cña x· héi ®−îc n©ng lªn. Tõ ®ã sÏ tiÕt kiÖm ®−îc mét kho¶n ngo¹i tÖ lín do kh«ng ph¶i nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ tõ n−íc ngoμi vμo, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng−êi tiªu dïng tiÕp cËn víi s¶n phÈm míi víi chÊt l−îng ®¶m b¶o, gi¸ c¶ hîp lý vμ xa h¬n thÕ xuÊt khÈu ra n−íc ngoμi ®Ó thu ngo¹i tÖ. C¸c dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng nh−: th«ng tin liªn l¹c, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng ®−êng kh«ng, bé, thuû, khu c«ng nghÖ cao... cã mét ý nghÜa v« cïng quan träng lμm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cho c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c. - Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc goùp phaàn taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng , giöõ vöõng an ninh chính trò, oån ñònh traät töï xaõ hoäi. Trong boái caûnh hieän nay, vieäc giaûi quyeát vieäc laøm laø vaán ñeà heát söùc quan troïng ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc raát quan taâm. TÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc víi môc ®Ých lμ hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ thuéc mét sè ngμnh, lÜnh vùc quan träng, ch−¬ng tr×nh kinh tÕ lín, c¸c lÜnh vùc mμ kh«ng cã sù −u ®·i ®Çu t− cña Nhμ n−íc th× sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®−îc, hoÆc c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh mμ Ýt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ trùc tiÕp, do ®ã, khi thöïc hieän ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát t¹i c¸c ®Þa bμn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi khã kh¨n vμ ®Æc biÖt khã kh¨n nh−: c¸c tØnh miÒn nói, biªn giíi h¶i ®¶o, vïng s©u, vïng xa hoÆc c¸c ngμnh nghÒ thuéc diÖn khuyÕn khÝch −u ®·i ®Çu t− cña Nhμ n−íc ®èi víi c¸c thμnh phÇn kinh tÕ, ngoaøi yù nghóa veà maët kinh teá laø thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån, taêng thu ngaân saùch, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá …..coøn goùp phaàn taïo theâm nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, giöõ vöõng an ninh chính trò, oån ñònh trËt töï xaõ hoäi. 2.4. Ñaëc ñieåm cña tÝn duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc. - Nguoàn voán ñeå cho vay ñaàu tö laø voán cuûa ngaân saùch, hoaëc nguoàn voán huy ñoäng theo keá hoaïch cuûa Nhaø nöôùc ñeå phuïc vuï ñaàu tö theo chuû tröông cuûa Nhaø nöôùc. 22 - Toå chöùc laøm nhieäm vuï quaûn lyù vaø ñieàu haønh voán tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc laø heä thoáng nhöõng ñôn vò, cô quan chuyeân moân cuûa Nhaø nöôùc, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Nghi ñònh cuûa Chính phuû. - Ñoái töôïng cho vay cuûa tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laø nhöõng döï aùn ñaàu tö theo caùc chöông trình, muïc tieâu, ñònh höôùng vaø chuû tröông ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc, theo chính saùch kinh teá vó moâ, nhaèm chuyeån dòch côù caáu kinh teá quoác daân theo höôùng ñaõ ñöôïc qui ñònh trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. - Chu kú cho vay th−êng dμi, laõi suaát cho vay cuûa tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc laø laõi suaát öu ñaõi, thaáp hôn laõi suaát thò tröôøng, do ChÝnh phñ quy ®Þnh phï hîp víi chuû tröông khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong töøng thôøi kyø. Ñieàu kieän cho vay thuaän lôïi. 2.5. Phaân bieät tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc vôùi caùc hình thöùc tín duïng khaùc So vôùi caùc hình thöùc tín duïng: tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng, tín duïng quoác teá, tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc cuõng hoaït ñoäng vôùi nguyeân taéc coù vay coù traû. Tuy nhieân, tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc vôùi baûn chaát rieâng luoân coù nhöõng ñaëc thuø rieâng so vôùi caùc loaïi hình tín duïng khaùc, cuï theå: - Tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc gaén tröïc tieáp vôùi vieäc ñieàu tieát kinh teá vó moâ theo chuû tröông cuûa Nhaø nöôùc. - Ñoái töôïng ñaàu tö baèng nguoàn voán tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc taäp trung vaøo caùc lónh vöïc then choát, coù taùc ñoäng ñeán taêng tröôûng kinh teá, mμ caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc khoâng ñaûm nhaän ñöôïc vì caùc lyù do nhö möùc ñoä sinh lôøi thaáp, nhu caàu voán lôùn, thôøi haïn ñaàu tö daøi, ... neân thöôøng phaûi gaén vôùi nhöõng öu ñaõi nhaát ñònh. Chaúng haïn laõi suaát thöôøng thaáp hôn laõi suaát thò tröôøng cuøng kyø, qui moâ 23 cho vay lôùn hôn vaø caùc ñieàu kieän ñaûm baûo nôï vay vôùi giaù trò thöôøng thaáp hôn khoaûn vay,… - Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc coù tính lòch söû, thöôøng toàn taïi vaø phaùt trieån trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Khi neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån, caùc nhaø ñaàu tö ñaõ quen vôùi hoaït ñoäng caïnh tranh….thì vai troø can thieäp, ñieàu tieát kinh teá cuûa Nhaø nöôùc giaûm, neân phaïm vi tín duïng ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc thu heïp laïi ñeå chuyeån dÇn sang tín duïng thöông maïi. - Ñoái töôïng cho vay cuûa tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc do Nhaø nöôùc xaùc ñònh vaø ñöôïc boá trí thoâng qua keá hoaïch ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc. 2.6. Moät soá noäi dung chính trong cô cheá chính saùch tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc Hoaït ñoäng tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc ñieàu chænh bôûi hai nghò ñònh cuûa chính phuû qua hai thôøi kyø töông öùng: Töø ngaøy 1/1/2000 ñeán ngaøy 26/4/2004 ñöôïc ñieàu chænh bôûi nghò ñònh 43/1999/NÑ-CP ngaøy 29/6/1999 cuûa Chính phuû vaø töø ngaøy 27/4/2004 ñeán nay ñöôïc ñieàu chænh bôûi nghò ñònh 106/2004/NÑ-CP ngaøy 01/04/2004 cuûa Chính phuû. Caùc noäi dung chính trong cô cheá, chính saùch tín duïng ÑTPT cuûa nhaø nöôùc, ñöôïc theå hieän nhö sau: 2.6.1. Muïc ñích cuûa tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc: Laø hoã trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá thuoäc moät soá ngaønh, lónh vöïc quan troïng, chöông trình kinh teá coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy kinh teá beàn vöõng. 2.6.2. Nguyeân taéc tín duïng ÑTPT cuûa nhaø nöôùc. - Hoã trôï cho nhöõng döï aùn ñaàu tö coù khaû naêng thu hoài voán tröïc tieáp thuoäc moät soá ngaønh, lónh vöïc quan troïng, chöông trình kinh teá lôùn coù hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, baûo ñaûm hoaøn traû ñöôïc voán vay. 24 - Moät döï aùn coù theå ñoàng thôøi ñöôïc hoã trôï theo hình thöùc cho vay ñaàu tö moät phaàn vaø hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö, hoaëc ñoàng thôøi ñöôïc cho vay ñaàu tö moät phaàn vaø baûo laõnh tín duïng ñaàu tö. - Toång möùc hoã trôï theo caùc hình thöùc vöøa neâu treân cho moät döï aùn khoâng quaù 85% voán ñaàu tö cuûa döï aùn ñoù. - Döï aùn vay voán ñaàu tö hoaëc baûo laõnh tín duïng ñaàu tö phaûi ñöôïc Quyõ HTPT thaåm ñònh phöông aùn taøi chính, phöông aùn traû nôï voán vay tröôùc khi quyeát ñònh ñaàu tö. - Chuû ñaàu tö phaûi söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích, traû nôï goác vaø laõi vay theo hôïp ñoàng tín duïng ñaõ kyù. 2.6.3. Nguoàn voán tín duïng ÑTPT cuûa nhaø nöôùc: Bao goàm caùc nguoàn sau. Voán ñieàu leä cuûa Quyõ; Voán ngaân saùch Nhaø nöôùc caáp boå sung haøng naêm: Voán caùc döï aùn, chöông trình ñöôïc Chính phuû giao cho Quyõ HTPT thöïc hieän, voán cuûa Chính phuû Vieät Nam cho caùc döï aùn nöôùc ngoaøi vay tho hieäp ñònh cuûa Chính phuû; Voán töø phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû; Voán ODA; Voán vay nôï, vieän trôï nöôùc ngoaøi cuûa Chính phuû duøng ñeå cho vay laïi;Voán huy ñoäng nhö vay laïi caùc Quyõ: Tích luõy nöôùc ngoøai; Tieát kieäm böu ñieän; Baûo hieåm xaõ hoäi hoaëc huy ñoäng khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Nguoàn voán nμy ñöôïc söû duïng ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu: Cho vay ñaàu tö, hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö, thöïc hieän nghóa vuï baûo laõnh tín duïng ñaàu tö, traû nôï voán vay. 2.6.4. Caùc hình thöùc tín duïng ñaàu tö phaùt trieån. Tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hình thöùc: Cho vay ñaàu tö vaø cho caùc döï aùn vay theo hieäp ñònh cuûa Chính phuû, hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö, baûo laõnh tín duïng ñaàu tö. 1. Cho vay ñaàu tö: 25 Š Ñoái töôïng cho vay ñaàu tö: Laø caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån coù khaû naêng thu hoài voán tröïc tiÕp thuoäc danh muïc caùc döï aùn, chöông trình do Chính phuû quyeát ñònh cho töøng thôøi kyø. Š Ñieàu kieän cho vay: Döï aùn phaûi thuoäc ñoái töôïng quy ñònh ñaõ neâu trªn ñaõ hoaøn thaønh thuû tuïc ñaàu tö quy ñònh hieän haønh cuûa Nhaø nöôùc. Chuû ñaàu tö laø caùc toå chöùc, caù nhaân coù ñuû naêng löïc haønh vi daân söï ñaày ñuû, toå chöùc vaø hoïat ñoäng theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam, ®èi víi döï aùn ñaàu tö môû roäng saûn xuaát, ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò, chuû ñaàu tö phaûi coù tình hình taøi chính baûo ñaûm khaû naêng thanh toaùn, coù phöông aùn saûn xuaát, kinh doanh coù laõi ñöôïc Quü HTPT thaåm ñònh pöhông aùn taøi chímh, phöông aùn traû nôï vaø chaáp thuaän cho vay tröôùc khi quyeát ñònh ñaàu tö, thöïc hieän caùc quy ñònh veà ñaûm baûo tieàn vay theo quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc: Š Möùc voán cho vay: Möùc voán cho vay ñoái vôùi töøng döï aùn do Quyõ HTPT quyeát ñònh, toái ña baèng 70% toång soá voán ñaàu tö cuûa döï aùn. Soá voán coøn laïi, chuû ñaàu tö phaûi xaùc ñònh ñöôïc nguoàn vaø caùc ñieàu kieän taøi chính cuï theå ñeå baûo ñaûm tính khaû thi cuûa döï aùn. Š Thôøi haïn cho vay: Ñöôïc xaùc ñònh theo khaû naêng thu hoài voán phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm saûn xuaát, kinh doanh cuûa döï aùn vaø khaû naêng traû nôï cuûa chuû ñaàu tö nhöng toái ña khoâng quaù 12 naêm. Moät soá döï aùn ñaëc thuø nhö troàng röøng coù thôøi gian thu hoài voán daøi, toái ña khoâng quaù 15 naêm. Š Laõi suaát cho vay: Ñöôïc xaùc ñònh töông döông 70% laõi suaát cho vay trung vaø daøi haïn bình quaân cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc, hieän nay laø 6,6% naêm. Boä tröôûng boä taøi chính quy ñònh laõi suaát cho vay ñaàu tö trong töøng thôøi kyø. Khi laõi suaát thò tröôøng coù söï bieán ñoäng töø 15% trôû leân, Boä tröôûng Boä taøi chính quyeát ñònh ñieàu chænh laõi suaát cho vay. Soá laàn ñieàu chænh laõi suaát moãi naêm toái ña 26 2 laàn. Laõi suaát nôï quaù haïn baèng 150% laõi suaát cho vay trong haïn ghi trong hôïp ñoàng tín duïng. Š Ñaûm baûo tieàn vay: Caùc chuû ñaàu t− khi vay voán ñaàu tö hoaëc ñöôïc baûo laõnh tín duïng ñaàu tö ñöôïc. Š Traû nôï vay: Chuû ñaàu tö coù traùch nhieäm traû voán vay cho Quü HTPT theo ñuùng hôïp ñoàng tín duïng ñaõ kyù. Trong thôøi gian quaù haïn, chuû ñaàu tö chöa phaûi traû nôï goác nhöng phaûi traû laõi. Neáu sau 10 ngaøy laøm vieäc, keå töø ngaøy ñeán haïn traû nôï, chuû ñaàu tö khoâng traû ñöôïc nôï vay cuûa kyø haïn ñoù vaø khoâng ñöôïc ñieàu chænh kyø haïn traû nôï, gia haïn nôï thì Quü HTPT chuyeån soá nôï goác vaø laõi chaäm traû sang nôï quaù haïn vaø chòu phaït laõi suaát quaù haïn theo quy ñònh. Tröôøng hôïp do nguyeân nhaân khaùch quan, chuû ñaàu tö khoâng traû ñöôïc nôï theo ñuùng hôïp ñoàng tín duïng, phaûi coù vaên baûn ñeà nghÞ Quüõ HTPT ñeå xem xeùt ñieàu chænh thôøi haïn aân haïn, thôøi haïn, kyø haïn traû nôï vaø möùc traû nôï trong moãi kyõ haïn, nhöng thôøi haïn gia haïn nôï toái ña baèng 1/3 thôøi haïn traû nôï ghi trong hôïp ñoàng tín duïng Š Ruûi ro vaø xöû lyù ruûi ro: Caùc döï aùn vay voán bò ruûi ro do caùc nguyeân nhaân khaùch quan: -Do chính saùch Nhaø nöôùc thay ñoåi, do bieán ñoäng cuûa giaù caû thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc ngoaøi döï kieán ñaõ tính toaùn trong döï aùn khaû thi maø chuû ñaàu tö gaëp khoù khaên trong vieäc traû nôï vay, thì ñöôïc xem xeùt gia haïn nôï, mieãn, giaûm laõi tieàn vay, khoanh nôï - Do thieân tai, hoaû hoaïn, tai naïn baát ngôø laøm maát taøi saûn, ñöôïc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn xaùc nhaän maø chuû ñaàu tö khoâng traû ñöôïc nôï, thì sau khi ñaõ nhaän ñöôïc tieàn boài thöôøng cuûa cô quan baûo hieåm (neáu coù) ñöôïc xem xeùt xoaù moät phaàn hoaëc toaøn boä nôï vay. Caùc khoaûn buø ñaép ruûi ro noùi treân ñöôïc laáy töø quyõ döï phoøng ruûi ro. Quyõ döï phoøng ruûi ro ñöôïc trích haøng naêm toái ña baèng 0,2% treân dö nôï bình quaân cho vay ñaàu tö vaø nghóa vuï baûo laõnh tín duïng ñaàu tö nhaø ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït 27 ñoäng nghieäp vuï cuûa Quü HTPT. Tröôøng hôïp quyõ döï phoøng ruûi ro khoâng ñuû buø ñaép thì Toång giaùm ñoác Quü HTPT baùo caùo Boä taøi chÝnh trình Thuû töôùng Chính phuû xem xeùt, quyeát ñònh. - Thaåm quyeàn xöû lyù ruûi ro Toång giaùm ñoác Quüõ HTPT quyeát ñònh ñieàu chænh thôøi haïn aân haïn, thôøi haïn, kyø haïn traû nôï vaø möùc traû nôï trong moãi thôøi kyø. Thuû töôùng chính phuû quyeát ñònh khoanh nôï, xoùa nôï, mieãn vaø giaûm laõi suaát tieàn vay cho chuû döï aùn treân cô sôû ñeà nghò Toång giaùm ñoác Quü HTPT vaø Boä tröôûng Boä taøi chính. 2/ Cho döï aùn vay theo hieäp ñònh chính phuû: Ì Ñoái töôïng cho döï aùn vay theo hieäp ñònh chính phuû: Caùc döï aùn ñaàu tö baèng nguoàn vieän trôï cuûa ChÝnh phuû Vieät Nam cho caùc nöôùc ñaõ coù hieäp ñònh ñöôïc kyù keát. Ì Ñieàu kieän cho vay: - Caùc döï aùn vay voán theo hieäp ñònh ChÝnh phuû phaûi mua caùc saûn phaåm hoaëc thieát bò cuûa Vieät Nam saûn xuaát, söû duïng caùc chuyeân gia hoaëc lao ñoäng cuûa Vieät Nam ñeå thöïc hieän döï aùn. Caùc ñieàu kieän vay khaùc thöïc hieän theo quy ñònh cuï theå taïi hieäp ñònh ñöôïc kyù keát giöõa ChÝnh phuû Vieät Nam (hoaëc ngöôøi ñöôïc uyû quyeàn) vôùi chính phuû (hoaëc ngöôøi ñöôïc uyû quyeàn) nöôùc nhaän voán vay. Ì Thöïc hieän giaûi ngaân: Haøng naêm, Boä taøi chính chuyeån voán cho Quüõ HTPT. Caên cöù hieäp ñònh ChÝnh phuû vaø hoà sô cuûa caùc döï aùn nhaän voán, Quyõ HTPT thöïc hiÖn thanh toaùn cho nhaø cung caáp thieát bò, haøng hoaù cuûa Vieät Nam vaø caùc chi phí lieân quan ñeán thöïc hieän döï aùn ñaõ ghi trong hieäp ñònh theo yeâu caàu cuûa ngöôøi thuï höôûng. 3/ Hình thöùc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö: Ì Ñoái töôïng ñöôïc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö: Caùc döï aùn thuoäc ñoái töôïng vay voán ñaàu tö, nhöng môùi ñöôïc vay moät phaàn hoaëc chöa ñöôïc vay voán tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc. Caùc döï aùn theo danh muïc ngaønh ngheà thuoäc lónh vöïc vaø ñòa baøn ñöôïc höôûng öu ñaõi ñaàu tö theo quy ñònh 28 hieän haønh cuûa ChÝnh phuû vaø höôùng daãn thi haønh luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi) nhöng khoâng thuoäc ñoái töôïng vay voán ñaàu tö vaø khoâng ñöôïc baûo laõnh tín duïng ñaàu tö cuûa Quüõ HTPT. Ì Ñieàu kieän vaø nguyeân taéc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö: - Ñieàu kieän: Döï aùn thuoäc ñoái töôïng hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö theo quy ñònh vaø ñaõ hoaøn thaønh ñöa vaøo söû duïng ñaõ hoaøn traû ñöôïc voán vay cho ngaân haøng thöông maïi. - Nguyeãn taéc: Chuû ñaàu tö chæ ñöôïc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö ®èi víi soá voán vay cuûa toå chöùc tín duïng ñeå ñaàu tö taøi saûn coá ñònh maø trong phaïm vi toång soá voán ñaàu tö taøi saûn coá ñònh cuûa döï aùn. Thôøi gian tính hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö laø thôøi gian thöïc vay voán trong haïn cuûa chuû döï aùn. Ì Möùc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö: - Ñoái vôùi caùc khoaûn vay voán baèng ñoàng Vieäât Nam thì möùc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö cuûa döï aùn ñöôïc xaùc ñònh baèng nôï goác thöïc traû nhaân (x) vôùi 50% laõi suaát tín duïng ÑTPT cuûa nhaø nöôùc, nhaân (x) vôùi thôøi haïn thöïc vay (quy ñoåi theo naêm) cuûa soá nôï goác thöïc traû. - Ñoái vôùi caùc khoaûn vay voán baèng ngoaïi teä thì möùc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö cuûa döï aùn ñöôïc xaùc ñònh baèng nôï goác nguyeân soá thöïc traû trong naêm nhaân (x) vôùi 35% laõi suaát vay voán ngoaïi teä theo hôïp ñoàng vay voán cuûa toå chöùc tín duïng, nhaân (x) vôùi thôøi haïn thöïc vay (quy ñoåi theo naêm) cuûa soá nôï goác thöïc traû. Ì Caáp hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö: Quyõ HTPT thöïc hieän caáp hoã trôï laõi suaát sau ñeàu töï cho caùc döï aùn moät hoaëc hai lÇn trong moät n¨m. 4/ Baûo laõnh tín duïng ñaàu tö: ƒ Ñoái töôïng ñöôïc baûo laõnh: Caùc döï aùn thuoäc ñoái töôïng vay voán ñaàu tö theo quy ñònh, nhöng môùi ñöôïc vay moät phaàn hoaëc chöa ñöôïc vay voán tín duïng ÑTPT cuûa nhaø nöôùc, caùc döï aùn theo danh muïc ngaønh ngheà thuoäc lónh vöïc vaø ñòa baøn 29 ñöôïc höôûng öu ñaõi ñaàu tö theo quy ñònh hieän haønh cuûa ChÝnh phuû vaø höôùng daãn thi haønh luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi) nhöng khoâng thuoäc ñoái töôïng vay voán ñaàu tö vaø khoâng ñöôïc hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö cuûa Quyõ HTPT. ƒ Ñieàu kieän ñöôïc baûo laõnh: Thuoäc ñoái töôïng baûo laõnh theo quy ñònh treân, ñaõ hoaøn thaønh thuû tuïc ñaàu tö theo quy ñònh cuûa nhaø nöôùc, chuû ñaàu tö laø toå chöùc hoaëc caù nhaân coù naêng löïc haønh vi daân söï ñaày ñuû, coù tình hình taøi chính baûo ñaûm khaû naêng thanh toaùn coù phöông aùn saûn xuaát kinh doanh coù laõi, thöïc hieän baûo ñaûm tieàn vay ñuùng quy ñònh vaø ñöôïc Quüõ HTPT thaåm ñònh phöông aùn taøi chính, phöông aùn traû nôï vaø chaáp thuaän baûo laõnh. ƒ Thôøi haïn, möùc baûo laõnh vaø chi phí baûo laõnh: Thôøi haïn ñöôïc xaùc ñònh phuø hôïp vôùi thôøi haïn vay voán theo thoaû thuaän giöõa chuû ñaàu tö vôùi toå chöùc tín duïng cho vay. Möùc baûo laõnh ñoái vôùi moät döï aùn khoâng quaù 70% toång soá voán ñaàu tö taøi saûn coá ñònh ñöôïc duyeät cuûa döï aùn. Chuû ñaàu tö ñöôïc baûo laõnh khoâng phaûi traû phí baûo laõnh cho Quüõ HTPT. ƒ Traùch nhieäm taøi chính khi chuû ñaàu tö khoâng traû ñöôïc nôï: Tröôøng hôïp chuû ñaàu tö khoâng traû ñöôïc vay theo ñuùng hôïp ñoàng tín duïng ñaõ kyù thì: Quyõ HTPT chòu traùch nhieäm traû nôï cho toå chöùc tín duïng thay chuû ñaàu tö phaàn voán vay ñaõ nhaän baûo laõnh. Chuû ñaàu tö phaûi nhaän nôï baét buoäc vôùi Quü õ HTPT vôùi soá tieàn Quü õ HTPT traû nôï thay vôùi laõi suaát phaït baèng 150% laõi suaát ñang vay cuûa toå chöùc tín duïng. Khi coù nguoàn traû nôï, chuû ñaàu tö phaûi traû nôï phaàn nhaän nôï baét buoäc (keå caû nôï laõi) cho Quü HTPT. ƒ Xöû lyù ruûi ro trong baûo laõnh: Tröôøng hôïp chuû ñaàu tö ñöôïc baûo laõnh khoâng traû ñöôïc soá nôï baét buoäc cuûa Quüõ HTPT seõ ñöôïc xöû lyù nhö quy ñònh cuûa hình thöùc cho vay ñaàu tö vaø xöû lyù ruûi ro vaø thaåm quyeàn xöû lyù ruûi ro. 2.7. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán tín duïng ÑTPT cuûa Nhaø nöôùc. 30 2.7.1. Caùc nhaân toá veà moâi tröôøng chính trò, phaùp lyù, kinh teá - xaõ hoäi. - Moâi tröôøng chính trò coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa baát kyø doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá xaõ hoäi naøo. Trong tình hình chính trò khoâng oån ñònh, thì khoâng chæ rieâng doanh nghieäp saûn xuaát - kinh doanh maø baûn thaân toå chöùc cho vay cuõng khoù coù theå taäp trung vaøo ñaàu tö, môû roäng hoaït ñoäng vaø trong ñieàu kieän nhö vaäy vieäc duy trì söï phaùt trieån nhö cuõ ñaõ laø khoù chöù chöa noùi ñeán vieäc môû roäng. Hôn nöõa söï baát oån veà chính trò seõ daãn ñeán söï maát loøng tin ñaàu tö cuûa daân chuùng cuõng nhö caùc chuû doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc. Khaû naêng ñaàu tö bò thu heïp huy ñoäng voán khoù khaên, vì vaäy nguoàn voán cho ñaàu tö phaùt trieån cuõng seõ bò haïn cheá. - Moät moâi tröôøng phaùp lyù ñoàng boä, ñaày ñuû, thoáng nhaát vaø oån ñònh seõ coù taùc duïng raát lôùn ñeán chaát löôïng coâng taùc tín duïng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa Nhaø nöôùc, phaùp luaät ñaõ trôû thaønh boä phaän khoâng theå thieáu. Moät heä thoáng phaùp luaät ñaày ñuû, chuaån taéc vaø ñoàng boä tröôùc heát seõ taïo nieàm tin ñöôïc baûo hoä chính ñaùng trong quaù trình ñaàu tö, ñoàng thôøi giuùp cho caùc doanh nghieäp cuõng nhö toå chöùc tín duïng hoaït ñoäng ñöôïc thuaän lôïi. -Moâi tröôøng kinh teá - xaõ hoäi laø toång hoøa caùc moái quan heä veà kinh teá - xaõ hoäi taùc ñoäng leân hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ®ã chính laø caùc cô cheá chính saùch cuûa Nhaø nöôùc ñeà ra trong töøng thôøi kyø ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc nhaèm ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra trong töông lai. Moâi tröôøng kinh teá oån ñònh seõ taïo ñieàu kieän cho löu thoâng haøng hoùa, thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån, do ñoù hoaït ñoäng tín duïng seõ thuaän lôïi hôn. Neàn kinh teá oån ñònh taêng tröôûng toát thì coù nghóa laø ñaàu tö seõ taêng, ñoàng thôøi vôùi noù laø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh coù hieäu quaû cao vaø coù khaû naêng hoaøn traû ñöôïc voán vay. 2.7.2. Caùc nhaân toá veà toå chöùc quaûn lyù ñieàu haønh söï hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc. 31 - Naêng löïc thaåm ñònh vaø giaùm saùt tín duïng: Naêng löïc thaåm ñònh tröôùc khi cho vay: ñaây laø yeáu toá ñaûm baûo chaát löôïng cuûa khoaûn vay vaø döï aùn. Naêng löïc thaåm ñònh cao seõ loaïi tröø ñöôïc sai leäch trong cung caáp thoâng tin cuûa doanh nghieäp, vieäc döï ñoaùn hoaït ñoäng trong töông lai, khaû naêng sinh lôøi vaø ruûi ro caøng chính xaùc, chaát löôïng tín duïng caøng lôùn. Theo doõi chaët cheõ tieàn vay laø bieän phaùp quan troïng ñeå ñaûm baûo cho vieäc söû duïng voán ñaàu tö ñuùng muïc ñích, ngaên ngöøa nôï quaù haïn, nôï khoù ñoøi. Naâng cao naêng löïc giaùm saùt vaø xöû lyù tín duïng cuõng chính laø bieän phaùp naâng cao chaát löôïng tín duïng -Toå chöùc boä maùy, thuû tuïc haønh chính vaø qui trình nghieäp vuï: Toå chöùc boä maùy cuûa cô quan quaûn lyù maø ñieàu haønh ñöôïc hình thaønh phuø hôïp, quy ñònh roõ chöùc naêng, nhieäm vuï, quy ñònh râ veà quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa töøng khaâu, töøng boä phaän sÏ cã t¸c dông lín trong c¸c moái quan heä cuûa töøng boä phaän trong quaù trình quaûn lyù töø khaâu thaåm ñònh ñeán khi thieát laäp quan heä tín duïng vaø thu hoài heát nôï, gãp phÇn naâng cao chaát löôïng tín duïng, haïn cheá tình traïng löïa choïn ñoái nghòch vaø ruûi ro ñaïo ñöùc trong tín duïng, haïn cheá tình traïng ruûi ro quaûn lyù vaø ñieàu haønh do toå chöùc boä maùy keùm hieäu quaû. Quy trình nghieäp vuï ñoàng boä, thoáng nhaát vaø khoa hoïc, quy ñònh roõ raøng trình töï vaø thuû tuïc töøng thao taùc nghieäp vuï vaø traùch nhieäm cuûa töøng caù nhaân töøng boä phaän seõ coù taùc duïng naâng cao chaát löôïng cuûa thoâng tin tôùi caáp ra quyeát ñònh cho vay, giaûm yeáu toá sai leäch thoâng tin vaø laø cô sôû quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng. 2.7.3. Caùc nhaân toá veà phía toå chöùc kinh teá, ñôn vò ñöôïc höôûng hoã trôï tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. - Naêng löïc saûn xuaát cuûa doanh nghieäp: Naêng löïc saûn xuaát cuûa doanh nghieäp bieåu hieän hieäu quaû taøi saûn hieän coù maø chuû yeáu laø taøi saûn coá ñònh, cuï theå 32 laø quaù trình saûn xuaát saûn phaåm, coâng ngheä saûn xuaát, ñaàu tö tröôùc ñaây coù keát quaû nhö theá naøo. - Naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp: Naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp theå hieän ôû khoái löôïng voán töï coù vaø tyû troïng voán töï coù trong toång soá nguoàn voán söû duïng. Naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp caøng cao, khaû naêng ñaùp öùng caùc ñieàu kieän tín duïng caøng lôùn thì caøng coù ñieàu kieän naâng cao chaát löôïng tín duïng. - Khaû naêng toå chöùc, quaûn lyù cuûa doanh nghieäp: Doanh nghieäp vay voán phaûi coù boä maùy coù naêng löïc quaûn lyù. Naêng löïc quaûn lyù coøn theå hieän ôû toå chöùc heä thoáng haïch toaùn keá toaùn vaø quaûn lyù taøi chính phuø hôïp vôùi caùc qui ñònh cuûa phaùp luaät. - Söï ñaùp öùng cuûa döï aùn vôùi ñieàu kieän tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc: Döï aùn ñaàu tö phaûi thuoäc ñoái töôïng caàn ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö theo qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc. Döï aùn phaûi chöùng minh ñöôïc söï caàn thieát, muïc ñích, keát quaû cuûa ñaàu tö. Söï phuø hôïp cuûa quaù trình ñaàu tö vôùi qui hoaïch vaø keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Chuû ñaàu tö phaûi coù ñuû voán töï coù tham gia ñaàu tö theo tyû leä qui ñònh, coù khaû naêng hoaøn traû nôï töø baûn thaân döï aùn vaø töø caùc khoaûn thu nhaäp hôïp phaùp khaùc cuûa doanh nghieäp. 2.8. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT. 2.8.1. Tæ chøc bé m¸y vμ c¸c ho¹t ®éng cña Quü HTPT. Quü Hç trî ph¸t triÓn (HTPT) lμ mét tæ chøc tμi chÝnh Nhμ n−íc, ®−îc ChÝnh phñ thμnh lËp theo NghÞ ®Þnh sè 50/1999/N§-CP ngμy 6/7/1999 ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc th«ng qua mét sè ho¹t ®éng nh− cho vay ®Çu t−; b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t−; t¸i b¶o l·nh vμ nhËn t¸i b¶o l·nh ®èi víi c¸c quü ®Çu t−; hç trî l·i suÊt sau ®Çu t− ®èi víi c¸c dù ¸n cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ thuéc mét sè ngμnh, lÜnh vùc, ch−¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña Nhμ n−íc vμ c¸c vïng khã kh¨n cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t−... Ho¹t ®éng cña Quü kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn, 33 nh−ng ph¶i b¶o ®¶m hoμn vèn vμ bï ®¾p chi phÝ. Quü ®−îc miÔn nép thuÕ vμ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhμ n−íc ®Ó gi¶m l·i suÊt cho vay vμ gi¶m phÝ b¶o l·nh. Quü HTPT ®−îc NSNN Nhμ n−íc cÊp vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu lμ 5.000 tØ ®−îc cÊp bï chªnh lÖch l·i suÊt, cÊp vèn hç trî l·i suÊt sau ®Çu t−, ®−îc bï ®¾p rñi ro do nguyªn nh©n kh¸ch quan khi thùc hiÖn cho vay ®Çu t− vμ b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t−. §ång thêi, víi tÝnh chÊt cho vay −u ®·i, ho¹t ®éng cho vay ®Çu t− cña Quü lu«n cã l·i suÊt thÊp h¬n l·i suÊt cho vay th−¬ng m¹i trªn thÞ tr−êng. Trong tr−êng hîp l·i suÊt cho vay thÊp h¬n l·i suÊt huy ®éng, Quü ®−îc Nhμ n−íc cÊp bï chªnh lÖch l·i suÊt. §©y lμ ®iÓm hÕt søc kh¸c biÖt so víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Nh− vËy, ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Quü HTPT lμ ho¹t ®éng tÝn dông, mét trong nh÷ng néi dung cña tÝn dông nhμ n−íc. 2.8.2. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua Quü HTPT Theo Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, "HiÖu qu¶ lμ kÕt qu¶ nh− yªu cÇu cña viÖc lμm mang l¹i". §©y lμ kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ hiÖu qu¶. VËy, trong tr−êng hîp cô thÓ ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü th× hiÖu qu¶ ®−îc hiÓu nh− thÕ nμo? Ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT ®−îc xem lμ cã hiÖu qu¶ khi nã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cho c¶ Quü, c¸c tæ chøc kinh tÕ, doanh nghiÖp vμ c¸ nh©n trong quan hÖ tÝn dông vμ c¶ nÒn kinh tÕ quèc d©n. NghÜa lμ, bªn cho vay lμ Quü HTPT thu ®−îc nî gèc vμ l·i trong kho¶ng thêi gian trong h¹n. Cßn ®èi víi kh¸ch hμng vay vèn, nhê cã vèn tÝn dông ®−îc vay ®· gãp phÇn lμm cho hä s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i, lμm cho hä thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng vèn cã cña m×nh vμ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, kho¶n tÝn dông ®ã ph¶i cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua viÖc qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh cña Quü HTPT lμ viÖc Quü HTPT cïng c¸c ®èi t−îng kh¸c trong quan hÖ tÝn dông vμ c¸c c¬ quan chøc n¨ng chñ ®éng t×m ra gi¶i ph¸p ®Ó Quü HTPT lμ bªn tμi trî vèn vay h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt nî qu¸ h¹n ph¸t sinh võa ngμy cμng n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ cña vèn tÝn dông tμi trî; bªn ®i vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶, cã lîi nhuËn cμng cao cμng tèt vμ ho¹t ®éng tÝn dông 34 §TPT cña Quü HTPT sÏ gãp phÇn vμo viÖc chuyÓn dÞch kinh tÕ theo h−íng hiÖn ®¹i ho¸, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. 2.8.3. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc qua Quü HTPT Muèn t¨ng tr−ëng kinh tÕ th× ph¶i huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc cho ®Çu t− ph¸t triÓn. TÝn dông trung dμi h¹n nãi chung vμ tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc nãi riªng lμ mét trong nh÷ng nguån vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc quan träng cho ®Çu t− ph¸t triÓn. Quü HTPT, víi t− c¸ch lμ ®Çu mèi trung t©m tiÕp nhËn, huy ®éng, qu¶n lý vμ thùc hiÖn nguån vèn nμy, cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. Thø nhÊt: T¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Th«ng qua ho¹t ®éng, Quü hç trî vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt thuéc c¸c ngμnh, lÜnh vùc, ch−¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña Nhμ n−íc vμ c¸c vïng khã kh¨n cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t−. Khi mét dù ¸n ®Çu t− ®i vμo ho¹t ®éng víi m¸y mãc ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ sÏ lμm cho n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng lªn, hμng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt ra nhiÒu h¬n, ®a d¹ng vÒ mÉu m·, phong phó vÒ chñng lo¹i, chÊt l−îng cao gi¸ c¶ hîp lý. Do ®ã, nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi sÏ t¨ng lªn. NÕu c¸c dù ¸n ®Çu t− vμo s¶n xuÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¨ng suÊt lao ®éng cña x· héi ®−îc n©ng lªn. Tõ ®ã sÏ tiÕt kiÖm ®−îc mét kho¶n ngo¹i tÖ lín do kh«ng ph¶i nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ tõ n−íc ngoμi vμo. NÕu ®Çu t− vμo c«ng nghÖ s¶n xuÊt hμng tiªu dïng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng−êi tiªu dïng tiÕp cËn víi s¶n phÈm míi víi chÊt l−îng ®¶m b¶o, gi¸ c¶ hîp lý vμ xa h¬n thÕ xuÊt khÈu ra n−íc ngoμi ®Ó thu ngo¹i tÖ. C¸c dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng nh−: th«ng tin liªn l¹c, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng ®−êng kh«ng, bé, thuû, khu c«ng nghÖ... cã mét ý nghÜa v« cïng quan träng lμm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cho c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c. Thø hai: Thóc ®Èy ph¸t triÓn kim ng¹ch xuÊt khÈu §èi víi nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn, nÕu kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn, hμng ho¸ ®øng v÷ng ®−îc trªn thÞ tr−êng quèc tÕ víi thÞ phÇn æn ®Þnh sÏ kh¼ng ®Þnh: s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh cao, m¸y mãc thiÕt bÞ, tr×nh ®é c«ng nghÖ ®· ®−îc quan 35 t©m ®óng møc. Quy chÕ tÝn dông xuÊt khÈu míi më ra theo ®ã khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, kinh doanh hμng xuÊt khÈu kh«ng kÓ trung, dμi hay ng¾n h¹n vμ ngμnh nghÒ. §©y thùc sù lμ mét kÝch thÝch tè m¹nh mÏ nh»m t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nh− vËy, ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT lμ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy xuÊt khÈu cña n−íc nhμ. Thø ba: Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Víi ®Æc ®iÓm h¹n chÕ vÒ ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i theo quy ®Þnh hiÖn hμnh cña ChÝnh phñ, th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, Quü cã thÓ tËp trung hç trî vèn qua h×nh thøc cho vay ®Ó ph¸t triÓn ngμnh nμy, hay ngμnh kh¸c khu vùc nμy hay khu vùc kh¸c. §iÒu ®ã, cã nghÜa lμ khuyÕn khÝch vμ thóc ®Èy lÜnh vùc, ngμnh ®ã ph¸t triÓn c©n ®èi víi lÜnh vùc, ngμnh kh¸c hoÆc lμm tiÒn ®Ò cho lÜnh vùc kh¸c, ngμnh kh¸c ph¸t triÓn. Nh− vËy, ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü cã t¸c ®éng ®èi víi c¸c ngμnh kinh tÕ vμ gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n−íc ta lμ ®Æc biÖt quan t©m tíi c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i; N©ng cÊp c¶i t¹o vμ x©y dùng míi cã träng ®iÓm kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ; X©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng trong nh÷ng ngμnh träng yÕu mμ nhu cÇu ®ßi hái bøc b¸ch ph¶i cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr−êng, ph¸t huy t¸c dông nhanh vμ hiÖu qu¶ mμ nh÷ng dù ¸n ®Çu t− vμo nh÷ng lÜnh vùc trªn phÇn lín ®Òu thuéc ®èi t−îng hç trî cña tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc. Thø t−: T¹o thªm viÖc lμm cho ng−êi lao ®éng Gi¶i quyÕt viÖc lμm lμ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng mμ bÊt cø Nhμ n−íc nμo trªn thÕ giíi ®Òu rÊt quan t©m. Mét trong nh÷ng −u tiªn cña vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc lμ c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹o thªm ®−îc nhiÒu viÖc lμm míi. Khi thùc hiÖn ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ngoμi ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ lμ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ... cßn t¹o viÖc lμm cho ng−êi lao ®éng, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi. 36 2.8.4. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông cña §TPT cña Nhμ n−íc. Tuy nhiªn, nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n, quan träng t¸c ®éng m¹nh mÏ vμ trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc vμ M« h×nh tæ chøc, bé m¸y cña c¬ quan qu¶n lý mμ ®iÒu hμnh vèn tin dông §TPT cña nhμ n−íc, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc; c¸c quy chÕ, quy tr×nh nghiÖp vô h−íng dÉn cô thÓ víi ho¹t ®éng nghiÖp vô cña c¬ quan qu¶n lý mμ ®iÒu hμnh vμ tr×nh ®é chuyªn m«n, n¨ng lùc nghiÖp vô cña c¸n bé vÒ l·nh ®¹o, chØ ®¹o, thÈm ®Þnh, kiÓm tra, kiÓn so¸t trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh nguån vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. - Quü HTPT lμ c¬ quan qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh nguån vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc, cã vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. V× vËy viÖc x©y dùng m« h×nh, tæ chøc, bé may cña Quü HTPT phï hîp víi thùc tÕ ë hiÖn t¹i còng nh− l©u dμi lμ nh©n tè quan träng nh»m thóc ®Èy tÝnh hiÖu qu¶ cña vèn tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc. - C¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc vÒ tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc lμ nh©n tè ®Æc biÖt quan träng, cã t¸c ®éng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. Trong tr−êng hîp nhμ n−íc ban hμnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp víi yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc vμ phï hîp víi nguyÖn väng cña c¸c doanh nghiÖp th× sÏ cã t¸c dông m¹nh mÏ vμ trùc tiÕp ®Õn hiÖu qua ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. Tr−êng hîp ng−îc l¹i sÏ k×m h·m h¹n chÕ ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. - N¨ng lùc thÈm ®Þnh vμ gi¸m s¸t tÝn dông cña Quü HTPT: N¨ng lùc thÈm ®Þnh cña c¸n bé tÝn dông lμ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña kho¶n vay vμ dù ¸n. NÕu n¨ng lùc thÈm ®Þnh cao sÏ lo¹i trõ ®−îc sai lÖch trong viÖc cung cÊp th«ng tin cña kh¸ch hμng còng nh− kh¶ n¨ng sö dông vèn vay cña kh¸ch hμng. N¨ng lùc thÈm ®Þnh cña c¸n bé tÝn dông thÓ hiÖn ë n¨ng lùc ph©n tÝch tμi chÝnh vμ xö lý c¸c th«ng tin tÝn dông. NÕu thiÕu kh¶ n¨ng nμy, tæn thÊt trong 37 ho¹t ®éng tÝn dông sÏ kh«ng tr¸nh khái. Do ®ã, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Qòy HTPT sÏ thÊp. N¨ng lùc gi¸m s¸t tÝn dông: gi¸m s¸t tÝn dông nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng tÝn dông nh− ban ®Çu dù ®o¸n, h¹n chÕ xÈy ra t×nh tr¹ng rñi ro trong tÝn dông. Theo dâi s¸t sao vμ chÆt chÏ viÖc gi¶i ng©n vμ sö dông tiÒn vay lμ biÖn ph¸p quan träng ®Ó ®¶m b¶o viÖc sö dông vèn ®Çu t− ®óng môc ®Ých, ng¨n ngõa nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi. - Tæ chøc bé m¸y vμ qui tr×nh nghiÖp vô: Ho¹t ®éng cña Quü HTPT cã triÓn khai ®−îc thuËn lîi vμ cã hiÖu qu¶ hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vμo tæ chøc bé m¸y vμ quy tr×nh nghiÖp vô. ViÖc quy ®Þnh râ quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm cña tõng kh©u, tõng bé phËn, mèi quan hÖ cña tõng bé phËn sÏ cã t¸c dông quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tõ thÈm ®Þnh ®Õn khi thiÕt lËp quan hÖ tÝn dông vμ thu håi vèn (gèc+l·i). Quy tr×nh qu¶n lý tÝn dông ®−îc bè trÝ khoa häc, râ rμng sÏ gãp phÇn quan träng lμm n©ng cao chÊt l−îng cña th«ng tin tíi cÊp ra quyÕt ®Þnh cho vay, gi¶m c¸c yÕu tè sai lÖch th«ng tin vμ lμ c¬ së quan träng ®Ó n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông. Tõ ®ã n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quü HTPT. 2.8.5. C¸c chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc. * C¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ®−îc thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng thu ®−îc nî gèc vμ l·i trong kho¶ng thêi gian ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång tÝn dông ®èi víi Quü HTPT ; kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c kh¸ch hμng vay vèn tõ Quü vμ t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. Do ®ã, vÒ mÆt ®Þnh tÝnh, chÊt l−îng ho¹t ®éng tÝn dông ®−îc ®¸nh gi¸ qua c¸c mÆt sau: - Thø nhÊt: HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc ®−îc thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng thu ®−îc nî gèc vμ l·i trong kho¶ng thêi gian ®· ®−îc quy ®Þnh trong hîp ®ång tÝn dông. NghÜa lμ, ho¹t ®éng tÝn dông ph¶i b¶o ®¶m ®Ó Quü HTPT thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng mμ Nhμ n−íc ®· giao lμ b¶o toμn ®−îc vèn, ®ång thêi ph¶i mang l¹i thu nhËp cho Quü HTPT ®ñ ®Ó trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan vμ h¹n chÕ thÊp nhÊt nguy c¬ rñi ro (kh«ng thu håi ®−îc vèn cho vay hoÆc thu håi chËm,). 38 HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc cßn thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng ®¸p øng tèt nhu cÇu cña kh¸ch hμng. Nãi mét c¸ch kh¸c, ®èi víi bªn ®i vay th× ®iÒu nμy tr−íc hÕt biÓu hiÖn ë chç thñ tôc ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn (tuy nhiªn, vÉn ph¶i b¶o ®¶m nh÷ng nguyªn t¾c an toμn cÇn thiÕt vμ theo nh÷ng quy tr×nh nhÊt ®Þnh), cung cÊp vèn ®Çy ®ñ, nhanh chãng, kÞp thêi. Qua ®ã, bªn ®i vay sÏ tiÕt kiÖm ®−îc c¸c chi phÝ giao dÞch, tiÕt kiÖm thêi gian vμ nhÊt lμ sÏ kh«ng bá lì nh÷ng c¬ héi s¶n xuÊt kinh doanh tèt. - Thø hai: Kh¶ n¨ng sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶ cña bªn ®i vay. Nãi mét c¸ch kh¸c, bªn ®i vay sö dông vèn vay ®−îc tõ Quü HTPT phôc vô tèt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh− môc tiªu khi ®i vay ®Ò ra. - Thø ba: §ãng gãp vμo sù t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng, ®Þa ph−¬ng vμ c¶ n−íc. §©y lμ hÖ qu¶ tÊt yÕu ®¹t ®−îc khi c¶ bªn ®i vay vμ Quü ®Òu ho¹t ®éng tèt. Nã ®−îc biÓu hiÖn ë chç, ho¹t ®éng cña Quü sÏ ®ãng gãp vμo viÖc t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn , thóc ®Èy ph¸t triÓn kim ng¹ch xuÊt khÈu, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo chñ tr−¬ng, ®Þnh h−íng vμ chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, Thñ t−íng ChÝnh phñ, t¹o thªm viÖc lμm cho ng−êi lao ®éng, n©ng cao møc sèng cho ng−êi d©n. Nh×n chung, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua hÖ thèng Quü HTPT lμ mét chØ tiªu rÊt tæng hîp, ®−îc ®¸nh gi¸ trªn quan ®iÓm cña c¶ ba ®èi t−îng: Quü HTPT c¬ quan cho vay, kh¸ch hμng vay vèn cña Quü vμ nÒn kinh tÕ-x· héi. C¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh chØ lμ nh÷ng c¨n cø ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT mét c¸ch kh¸i qu¸t. Muèn cã nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c h¬n, cÇn ph¶i dùa vμo mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Þnh l−îng cô thÓ liªn quan ®Õn Quü. Riªng nh©n tè kinh tÕ- x· héi rÊt khã cã c¸c chØ tiªu ®Þnh l−îng ®Ó ®o l−êng t¸c ®éng cô thÓ ®èi víi tõng ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT ®Õn sù ph¸t triÓn chung ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®©t n−íc. §ång thêi, do nh©n tè bªn ®i vay cña Quü còng rÊt ®a d¹ng nh− c¸c doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n, c¸c ch−¬ng tr×nh môc tiªu nªn còng rÊt khã ®−a ra ®−îc c¸c chØ tiªu ®Þnh l−îng cô thÓ chung cho ®èi t−îng nμy. Do ®ã, tuú 39 tõng tr−êng hîp cô thÓ mμ ng−êi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ trªn c¶ hai mÆt ®Þnh tÝnh vμ ®Þnh l−îng. §«i khi chØ ®¸nh gi¸ trªn c¸c khÝa c¹nh ë tÇm vÜ m«. * C¸c chØ tiªu ®Þnh l−îng: D− nî cho vay mμ tèc ®é t¨ng d− nî vay. D− nî cho vay lμ sè tiÒn mμ Quü HTPT cho c¸c kh¸ch hμng vay mμ cßn d− nî t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Tèc ®é t¨ng d− nî vay ®−îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc: D− nî cho vay cuèi kú nμy - 1 Tèc ®é t¨ng d− nî vay = ( D− nî cho vay cuèi kú tr−íc ) * 100 D− nî cho vay ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh thÓ hiÖn quy m« tuyÖt ®èi cña ho¹t ®éng tÝn dông, cßn tèc ®é t¨ng d− nî vay thÓ hiÖn møc ®é vμ kh¶ n¨ng më réng quy m« vμ h×nh thøc cho vay qua c¸c thêi kú. D− nî cho vay ngμy cμng lín vμ tèc ®é d− nî cho vay t¨ng nhanh cho thÊy kh¶ n¨ng më réng tÝn dông cña Quü. Tuy nhiªn, nh− trªn ®· ph©n tÝch, ®ã míi chØ lμ ®iÒu kiÖn chø ch−a thÓ kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ tÝn dông cña Quü mμ cÇn ph¶i kÕt hîp nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c chØ tiªu kh¸c. - Tæng vèn huy ®éng: ®©y lμ chØ tiªu biÓu hiÖn quy m« sè vèn mμ Quü huy ®éng tõ c¸c nguån: ng©n s¸ch, vay nî trong vμ ngoμi n−íc,... trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. ChØ tiªu nμy biÓu hiÖn kh¶ n¨ng cho vay cña Quü. NÕu tæng vèn huy ®éng cao, kh¶ n¨ng cho vay lín vμ ng−îc l¹i. Tuy nhiªn, chóng ta còng cÇn kÕt hîp víi c¸c chØ tiªu ®Þnh l−îng kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü. Ch¼ng h¹n, nÕu tæng vèn huy ®éng cña Quü ngμy cμng cao, trong khi doanh sè cho vay nhá, tèc ®é t¨ng doanh sè cho vay chËm th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quü kh«ng cao. - HiÖu suÊt sö dông vèn: Tæng d− nî HiÖu suÊt sö dông vèn= * 100 Tæng nguån vèn HiÖu suÊt sö dông vèn nãi lªn kh¶ n¨ng cho vay vèn so víi tæng nguån vèn cña Quü. ChØ tiªu nμy cμng cao th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Qòy cã thÓ ngμy cμng cao vμ ng−îc l¹i. Tuy nhiªn, chóng ta còng cÇn kÕt hîp víi c¸c chØ tiªu kh¸c ®Ó 40 ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t, kh«ng chØ dùa trªn c¬ së chØ tiªu trªn ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tÝn dông cña Quü. Bëi v×, ®¸nh gi¸ nh− vËy lμ phiÕn diÖn, sÏ dÔ dÉn ®Õn ®¸nh gi¸ sai. Ch¼ng h¹n, tû lÖ nî qu¸ h¹n cao trong khi hiÖu suÊt sö dông vèn còng cao th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Qòy hç trî ph¸t triÓn ch−a ch¾c ®· cao, thËm chÝ cßn thÊp. - Tû lÖ nî qu¸ h¹n D− nî qu¸ h¹n Tû lÖ nî qu¸ h¹n = * 100 Tæng d− nî ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nî qu¸ h¹n cña Quü trong qu¸ tr×nh cho vay. ChØ tiªu nμy cμng thÊp th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quü cμng tèt vμ ng−îc l¹i. Bëi v×, chØ tiªu nμy cao sÏ chøng tá Quü ®ang gÆp nhiÒu rñi ro. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, do nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông nãi chung vμ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü lμ kh«ng thÓ thÓ tr¸nh khái. V× vËy, th«ng th−êng chÊp nhËn mét tû lÖ nî qu¸ h¹n nhÊt ®Þnh ®−îc coi nh− giíi h¹n an toμn. Theo khuyÕn nghÞ cña Ng©n hμng ThÕ giíi, tû lÖ nμy nªn ë møc d−íi 5% lμ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT lμ mét ho¹t ®éng tÝn dông m¨ng nÆng tÝnh chÝnh s¸ch cho ®Çu t− ph¸t triÓn, kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn, ho¹t ®éng cña Quü chñ yÕu lμ tæ chøc thùc hiÖn cho vay ®Çu t− theo ®Þnh h−íng vμ chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, Thñ t−íng ChÝnh phñ phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc trong tõng thêi kú, v× môc ®Ých tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ®· ®−îc quy ®Þnh râ: tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc nh»m hç trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ thuéc mét sè ngμnh, lÜnh vùc quan träng, ch−¬ng tr×nh kinh tÕ lín, c¸c lÜnh vùc mμ kh«ng cã sù −u ®·i ®Çu t− cña Nhμ n−íc th× sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®−îc, hoÆc c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh mμ Ýt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ tØ suÊt lîi nhuËn mang l¹i thÊp, nªn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña nhμ n−íc lμ mét kh¸i niÖm tæng hîp, võa mang tÝnh cô thÓ, võa mang tÝnh tr×u t−îng, nã ®−îc biÓu hiÖn qua c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t−îng: Quü HTPT, bªn ®i vay cña Quü vμ quan trong nhÊt lμ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc. 41 V× lμ ho¹t ®éng tÝn dông chÝnh s¸ch nªn c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT mang nhiÒu tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh h¬n lμ tÝnh ®Þnh l−îng (®©y lμ mét ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt lín so víi ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hμng th−¬ng m¹i), nªn trong luËn v¨n sÏ ®i s©u vμo ph©n tÝch hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT trªn mét sè c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh; cã mét sè chØ tiªu mang tÝnh chÊt ®Þnh l−îng hay ®Þnh tÝnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña Quü vμ nã cã mèi liªn hÖ phô thuéc lÉn nhau, cã thÓ lμ bæ sung cho nhau nh−ng còng cã thÓ m©u thuÉn víi nhau. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña Quü HTPT th× ph¶i ®¸nh gi¸ toμn bé c¸c chØ tiªu ®ã trong mét hÖ thèng c¶ trªn tÇm vi m« còng nh− vÜ m«. §ång thêi, còng cÇn c¨n cø vμo ®Þnh h−íng, chñ tr−¬ng ®Çu t− ph¸t triÓn trong tõng lÜnh vùc, ngμnh hay ch−¬ng tr×nh, dù ¸n cô thÓ ®Ó cã sù ®¸nh gi¸ møc ®é −u tiªn cho chØ tiªu nμy hay chØ tiªu kh¸c, cho ®èi t−îng nμy hay ®èi t−îng kh¸c. 3. Kinh nghiÖm ho¹t ®éng tÝn dông §TPT cña mét sè n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi. 3.1. Hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ôû Haøn Quoác Kinh teá Haøn Quoác baét ñaàu caát caùnh töø ñaàu thaäp kyû 60 cuûa theá kyû tröôùc. Vaøo cuoái giai ñoaïn “caát caùnh”, Haøn Quoác trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp. Söï phaùt trieån nhanh choùng ñoù coù hai yeáu toá quan troïng goùp phaàn, moät laø chieán löôïc taêng tröôûng döïa vaøo xuaát khaåu, hai laø chính saùch taïo nguoàn voán hôïp lyù. Nhaø nöôùc ñaõ söû duïng nhieàu coâng cuï ñeå huy ñoäng caùc nguoàn löïc, trong ñoù coù tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc. Ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc noùi chung cuûa tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc noùi rieâng ñaõ ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc hoã trôï caùc ngaønh kinh teá phuïc vuï chieán löôïc phaùt trieån trong thôøi kyø naøy. Chính phuû Haøn Quoác ñaõ phaân boå caùc nguoàn taøi chính thoâng qua Quyõ ñaàu tö quoác gia ñeå hoã trôï cho caùc ngaønh ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö. Caùc chính saùch ñöôïc aùp duïng cho vay coù choïn loïc, öu tieân laõi suaát cho phaùt trieån nhöõng ngaønh coâng nghieäp coù muïc tieâu quoác gia. Töø naêm 1973, Haøn Quoác chuyeån sang phaùt 42 trieån caùc ngaønh coâng nghieäp naëng nhö coâng nghieäp saét, theùp, kim loaïi maøu… vaø coâng nghieäp hoaù chaát nhö phaân boùn, sôn, chaát deûo…. baèng caùch cho vay öu ñaõi vôùi laõi suaát thaáp. Chính phuû hoã trôï saûn xuaát haøng xuaát khaåu thoâng qua caùc bieän phaùp chuû yeáu nhö: caáp tín duïng xuaát khaåu vôùi laõi suaát öu ñaõi, trôï caáp tröïc tieáp cho xuaát khaåu moät soá saûn phaåm quan troïng, cho vay vôùi laõi suaát öu ®·i ®Ó saûn xuaát haøng xuaát khaåu, caáp tín duïng cho caùc nhaø nhaäp khaåu nguyeân lieäu thoâ vaø thieát bò ñeå saûn xuaát haøng xuaát khaåu, cho vay ñeå chuyeån ñoåi nhaø maùy sang saûn xuaát haøng xuaát khaåu,….. Töø cuoái nhöõng naêm 70 vaø ñaàu nhöõng naêm 80 ñaõ xuaát hieän nhöõng daáu hieäu phaùt trieån maát caân ñoái buoäc Chính phuû phaûi ñieàu chænh chính saùch phaùt trieån. Tröôùc heát, Chính phuû giaûm hoã trôï laõi suaát ñoái vôùi caùc khoaûn vay xuaát khaåu, tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc caáp cho caùc Coâng ty thuoäc dieän ñöôïc vay voán tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc cho xuaát khaåu vôùi laõi suaát thaáp. Maët khaùc, Nhaø nöôùc chuyeån sang khuyeán khích phaùt trieån doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø nhoû, tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc öu tieân phaân boå cho khu vöïc naøy. Toùm laïi, söï taêng tröôûng kinh teá nhanh cuûa Haøn Quoác trong 4 thaäp kyû lieân tieáp phaàn lôùn nhôø thöïc hieän caùc chính saùch thuùc ñaåy xuaát khaåu vaø coâng ngieäp hoùa chaát vôùi söï hoã trôï taøi chính maïnh meõ töø ngaân saùch Nhaø nöôùc vaø tín duïng ñaàu tö Nhaø nöôùc. 3.2. Hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ôû Trung Quoác Cuøng vôùi coâng cuoäc caûi toå neàn kinh teá, Trung Quoác ñaõ caûi toå heä thoáng tín duïng nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu môùi cuûa neàn kinh teá haøng hoùa. Tín duïng ñaàu tö Nhaø nöôùc ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän. 43 Moät trong caùc noäi dung cuûa coâng cuoäc caûi caùch cô cheá quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn laø xaùc ñònh roõ phaïm vi ñaàu tö töø ngaân saùch vaø phaân bieät ranh giôùi danh muïc caùc coâng trình döï aùn ñaàu tö coâng coäng vaø caùc coâng trình döï aùn ñaàu tö coù khaû naêng thu hoài voán. Hoaït ñoäng tín duïng ñaàu tö nhaø nöôùc döôùi caùc hình thöùc cho vay ñaàu tö, baûo laõnh tín duïng ñaàu tö, baûo hieåm tín duïng vaø hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö. Vieäc thöïc hieän tín duïng ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc do 3 Ngaân haøng: Ngaân haøng phaùt trieån, Ngaân haøng phaùt trieån noâng nghieäp vaø Ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu. Ngaân haøng phaùt trieån noâng nghieäp chuyeân veà lónh vöïc noâng nghieäp, Ngaân haøng phaùt trieån chuyeân veà lónh vöïc xaây döïng cô baûn vaø Ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu chuyeân veà lónh vöïc xuaát nhaäp khaåu. Trong ba ngaân haøng naøy chæ coù Ngaân haøng phaùt trieån laø ngaân haøng chính saùch thuaàn tuyù, hai ngaân haøng coøn laïi hoaït ñoäng coù tính löôõng cheá, vöøa kinh doanh ñoàng thôøi vöøa tieáp nhaän vaø quaûn lyù nguoàn voán nhaø nöôùc hoã trôï cho töøng lónh vöïc. 3.3. Hoaït ñoäng tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ôû Ñaøi Loan Trong nhöõng naêm 1959 ñeán 1972, Ñaøi Loan thöïc hieän vai troø hoã trôï cho caùc ngaønh coâng nghieäp nheï coù ñònh höôùng xuaát khaåu vaø söû duïng nhieàu lao ñoäng. Trong ñoù coù bieän phaùp hoã trôï taøi chính cuûa Nhaø nöôùc laø caáp tín duïng ñaàu tö vôùi laõi suaát thaáp. Cheá ñoä öu ñaõi ñoái vôùi caùc coâng ty tham gia phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp chieán löôïc bao goàm : - Söï trôï giuùp voán cuûa Nhaø nöôùc: Caùc coâng ty ñaùp öùng ñöôïc tieâu thöùc treân coù theå ñeà nghò söï giuùp ñôõ töø phía Chính phuû khi tieâu thöùc xaùc ñònh caùc coâng ty ñöôïc phaân haïng vaø Chính phuû coù theå trôï giuùp khoaûng 50% soá voán cuûa toaøn boä chöông trình hoã trôï; - Cho vay vôùi laõi suaát thaáp: Naêm 1982, Chính phuû ñaõ laäp quyõ vôùi soá tieàn 250 trieäu USD ñeå ñaûm baûo caùc khoaûn cho vay vôùi laõi suaát thaáp ñoái vôùi caùc coâng 44 ty trong ngaønh coâng nghieäp chieán löôïc. Caùc khoaûn vay vôùi laõi suaát thaáp ñöôïc caùc coâng ty duøng ñeå mua maùy moùc, thieát bò laø chuû yeáu. Nghieân cöùu kinh nghieäm quaûn lyù vaø söû duïng voán tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ôû caùc nöôù, chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm chuû yeáu cho vieäc thöïc hieän tín duïng §TPT cuûa Nhaø nöôùc ôû Vieät nam. Thöù nhaát, caùc bieän phaùp hoã trôï taøi chính cho ñaàu tö phaùt trieån ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, trong ñoù beân caïnh hình thöùc caáp phaùt tröïc tieáp töø ngaân saùch laø caáp tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc. Ñeå quaûn lyù hieäu quaû nguoàn voán naøy, coù 2 phöông thöùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh huy ñoäng caùc toå chöùc tín duïng, ngaân haøng tham gia vaøo vieäc huy ñoäng voán ñeå cho vay theo caùc ñoái töôïng ñöôïc Nhaø nöôùc quy ñònh hoaëc Nhaø nöôùc hoã trôï laõi suaát, baûo laõnh tín duïng ñaàu tö vaø cho vay ñaàu tö quaûn lyù thoáng nhaát thoâng qua moät ñaàu moái. Thöù hai, ñeå quaûn lyù vaø söû duïng coù hieäu quaû voán tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc, caàn thaønh laäp moät toå chöùc coù ñuû naêng löïc vaø thaåm quyeàn ñeå ñieàu hoøa voán vaø quaûn lyù chung. Thöù ba, hình thöùc tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc aùp duïng roäng raõi vaø luoân ñöôïc ñieàu chænh trong moãi thôøi kyø. Thöù tö, laõi suaát tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc thaáp hôn laõi suaát vay voán treân thò tröôøng töï do. Laõi suaát vay voán thaáp laø coâng cuï quan troïng cuûa Nhaø nöôùc trong hoã trôï voán daøi haïn ñeå phaùt trieån moät soá ngaønh coâng nghieäp then choát caàn nhieàu voán trong thôøi kyø ñaàu cuûa giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá. Thöù naêm, ñieàu chænh cô caáu ñaàu tö theo caùc ngaønh, lónh vöïc, vuøng kinh teá phuïc vuï chieán löôïc phaùt trieån cuûa Chính phuû. Thöù saùu, ñoái töôïng cho vay voán tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc khoâng neân quaù roäng, laøm cho caùc doanh nghieäp yû laïi, giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp vaø taêng khoaûn nôï cuûa Chính phuû. 45 Thöù baûy, beân caïnh hoã trôï ñaàu tö thoâng qua tín duïng ñaàu tö phaùt trieån, Nhaø nöôùc coøn phaûi thöïc hieän ñoàng boä nhieàu bieän phaùp hoã trôï khaùc. Thöù taùm, ñeå coù ñuû nguoàn voán cho vay ñaàu tö phaùt trieån caàn ña daïng hoùa caùc hình thöùc huy ñoäng. Beân caïnh vieäc ñaåy maïnh huy ñoäng nguoàn voán döôùi hình thöùc traùi phieáu treân thò tröôøng trong nöôùc, chuùng ta cuõng neân khaån tröông tieán haønh huy ñoäng voán döôùi hình thöùc phaùt haønh traùi phieáu Quoác teá. 46 Ch−¬ng II Thùc tr¹ng vμ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua Quü hTPT tõ n¨m 2003 ®Õn 2005 1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc t¹i Quü hTPT. 1.1. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y vμ nhiÖm vô chñ yÕu cña Quü HTPT. Thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng, Nhμ n−íc ®· chñ tr−¬ng ®æi míi toμn diÖn c¬ chÕ qu¶n kinh tÕ tõ h×nh thøc kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN. Trong lÜnh vùc ®Çu t− ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng b−íc thay ®æi quan träng nh»m huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn thuéc c¸c thμnh phÇn kinh tÕ trong vμ ngoμi n−íc nh»m ph¸t triÓn ®Êt n−íc. C¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¸c dù ¸n mang tÇm chiÕn l−îc quèc gia, thuéc ngμnh kinh tÕ mòi nhän, c¸c dù ¸n thuéc vïng khã kh¨n, kÐm ph¸t triÓn th−êng ®ßi hái l−îng vèn lín, thêi gian thu håi vèn chËm nªn c¸c nhμ ®Çu t− th−êng kh«ng muèn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t−. V× vËy, c¸c dù ¸n nμy th−êng ®−îc ChÝnh phñ tμi trî. Víi yªu cÇu n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ ®Çu t−, ChÝnh phñ ®· thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n, chuyÓn tõ h×nh thøc cÊp ph¸t sang h×nh thøc tÝn dông ®Çu t− ®èi víi nh÷ng dù ¸n cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t− vμ cã kh¶ n¨ng thu håi vèn trùc tiÕp. Ban ®Çu thùc hiÖn tÝn dông chØ thu håi nî gèc (kh«ng thu l·i) sau chuyÓn sang c¬ chÕ cho vay thu håi c¶ nî gèc vμ l·i (l·i suÊt thÊp). Kªnh tÝn dông míi nμy thùc chÊt lμ tÝn dông −u ®·i cña Nhμ n−íc (hiÖn nay gäi lμ tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc). Bªn c¹nh ®ã, ®Ó thùc hiÖn viÖc cÊp vμ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhμ n−íc, nh»m ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc, ®Ó tËp trung c¸c nguån vèn, c¸c ch−¬ng tr×nh cho vay −u ®·i cña Nhμ 47 n−íc vμo mét ®Çu mèi, n©ng cao h¬n n÷a vai trß vμ chÊt l−îng cña c«ng t¸c tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc, ngμy 8-7-1999, ChÝnh phñ ®· ban hμnh NghÞ ®Þnh sè 50/1999/N§-CP vÒ tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña Quü hç trî ph¸t triÓn. Tõ 1/1/2000, Quü hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®i vμo ho¹t ®éng vμ thùc hiÖn nhiÖm vô chñ yÕu lμ qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh nguån vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc. Quyõ HTPT laø moät toå chöùc taøi chính nhaø nöôùc, thöïc hieän chính saùch hoã trôï ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc thoâng qua vieäc cho vay, thu nôï caùc döï aùn ñaàu tö; baûo laõnh vay voán ñoái vôùi caùc chuû ñaàu tö; taùi baûo laõnh vaø nhaän taùi baûo laõnh ñoái vôùi caùc quyõ ñaàu tö; hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn öu ñaõi cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá thuoäc moät soá ngaønh, lónh vöïc, chöông trình kinh teá lôùn vaø caùc vuøng khoù khaên caàn khuyeán khích ñaàu tö. Quyõ ñöôïc tieáp nhaän voán ngaân saùch Nhaø nöôùc, voán vay vaø vieän trôï nöôùc ngoaøi cuûa Chính phuû; huy ñoäng voán trung daøi haïn cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá vaø voán nöôùc ngoaøi; toå chöùc vieäc thanh toaùn vôùi khaùch haøng coù quan heä tröïc tieáp vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa Quyõ. Ngoaøi ra Quyõ coøn thöïc hieän moät soá nhieäm vuï khaùc do Thuû töôùng Chính phuû giao. Hoaït ñoäng cuûa Quyõ HTPT khoâng vì muïc ñích lôïi nhuaän nhöng phaûi ñaûm baûo hoaøn voán vaø buø ñaép chi phí. Quyõ ñöôïc mieãn noäp thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch Nhaø nöôùc ñeå giaûm laõi suaát cho vay vaø giaûm chi phí baûo laõnh. Quyõ ñöôïc NSNN caáp buø cheânh leäch laõi suaát, hoã trôï LSS§T, ñöôïc buø ñaép ruûi ro do nguyeân nhaân khaùch quan khi thöïc hieän cho vay ñaàu tö, baûo laõnh tín duïng ñaàu tö. Quyõ HTPT coù tö caùch phaùp nhaân, laø ñôn vò haïch toaùn kinh teá taäp trung, coù voán ñieàu leä, coù baûng caân ñoái, coù con daáu, ñöôïc môû taøi khoaûn taïi Kho baïc Nhaø nöôùc, caùc ngaân haøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Quyõ coù truï sôû ñaët taïi Thuû ñoâ Haø Noäi vaø caùc Chi nhaùnh hoaëc Vaên phoøng ñaïi dieän ñaët taïi caùc Tænh, Thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông. Quyõ hoaït ñoäng theo ñieàu leä do Thuû töôùng Chính phuû pheâ 48 duyeät vaø coù cheá ñoä taøi chính do Boä Taøi chính trình Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh. 1.2. T×nh h×nh thùc hiÖn vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc qua Quü HTPT trong thêi gian 3 n¨m 2003, 2004, 2005. 1.2.1. T×nh h×nh huy ®éng vèn vμ qu¶n lý ®iÒu hμnh nguån vèn Khi míi thμnh lËp, Quü hç trî ph¸t triÓn cã vèn ®iÒu lÖ lμ 3000 tû ®ång, sau ®ã Quü ®−îc bæ sung thªm 2000 tû ®ång n÷a nªn hiÖn nay vèn ®iÒu lÖ cña Quü lμ 5.000 tû ®ång. Nguån vèn cña Quü cho ho¹t ®éng tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn Nhμ n−íc bao gåm: vèn ®−îc Nhμ n−íc cÊp ban ®Çy vμ hμng n¨m cho ®Õn khi ®ñ vèn ®iÒu lÖ, c¸c nguån vay theo chØ ®Þnh vμ nguån vèn tù huy ®éng. §èi víi nguån vèn tù huy ®éng lμ vèn vay tõ B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam vμ Quü TiÕt kiÖm b−u ®iÖn lμ nguån vèn mang tÝnh kÕ ho¹ch vμ do ChÝnh phñ Ên ®Þnh vÒ sè vèn vay, møc l·i suÊt. Nguån nμy cã −u ®iÓm lμ t−¬ng ®èi æn ®Þnh, thêi h¹n vay vèn dμi (kho¶ng 5 n¨m). Tuy nhiªn, do quy m« nhá nªn ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ vèn cña Quü hç trî ph¸t triÓn ®Ó hç trî cho c¸c dù ¸n hμng n¨m. Tõ n¨m 2002, Quü hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ph¸t hμnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung. MÆc dï tû träng nguån vèn nμy chiÕm kh«ng lín trong tæng nguån vèn cho vay tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn nhμ n−íc nh−ng cã ý nghÜa quan träng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng ho¹t ®éng cho vay vμ ®Çu t− cña Qòy (xem b¶ng 2.1). 49 B¶ng 2.1: Nguån vèn ho¹t ®éng cña Quü HTPT trong 3 n¨m 2003, 2004, 2005 §¬n vÞ: Tû ®ång N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 Néi dung Nguån vèn Tû träng % Nguån vèn Tû träng % Nguån vèn Tû träng % A. Vèn ®iÒu lÖ 5.000 7,1 5.000 5,9 5.000 5,2 B. Vèn huy ®éng 65.389 92,9 79.907 94,1 91.398 94,8 1. TiÕt kiÖm b−u ®iÖn 4.595 6,5 5.535 6,5 6.175 6,4 2. B¶o hiÓm X· héi VN 9.600 13,6 9.600 11,3 9.100 9,4 3. Vay Quü tÝch luü tr¶ nî n−íc ngoμi 1.390 2,0 2.134 2,5 2.616 2,7 4.Vèn NS chuyÓn cho vay c¸c ch−¬ng tr×nh 250 0,4 450 0,5 490 0,5 5. Tr¸i phiÕu Kho b¹c 3.162 4,5 2.989 3,5 3.236 3,4 6. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ 7.367 10,4 13.368 15,7 16.303 10,9 7. Chi nh¸nh Quü huy ®éng 2.318 3,3 4.273 5 6.123 6,4 8. Nguån kh¸c 3.979 5,7 3.031 3,6 3.120 3,2 9. Nguån ODA cho vay l¹i 32.728 46,5 38.347 45,2 44.145 45,8 Tæng céng 70.389 100 84.907 100 96398 (Nguån:B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2003, 2004, 2005 cña Quü HTPT ) B−íc sang n¨m 2003, c«ng t¸c huy ®éng vèn ®−îc Quü HTPT x¸c ®Þnh lμ mét nhiÖm vô träng t©m hμng ®Çu, rÊt nÆng nÒ. ViÖc huy ®éng vèn cña Quü HTPT trong n¨m 2003 cã nhiÒu khã kh¨n h¬n tr−íc do nhu cÇu vèn trung dμi h¹n ®Ó ®Çu t− rÊt lín trong khi l·i suÊt huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng biÕn ®éng phøc t¹p. Tõ ®Çu n¨m, Quü HTPT ®· tr×nh Héi ®ång qu¶n lý, Bé tr−ëng Bé Tμi chÝnh ph−¬ng ¸n huy ®éng vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu gi¶i ng©n vμ hoμn tr¶ c¸c nguån vèn huy ®éng ®Õn 50 h¹n. Ngoμi c¸c nguån vèn theo chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ, Quü ®· chó träng ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn huy ®éng kh¸c, ®Æc biÖt ®Èy m¹nh huy ®éng vèn t¹i c¸c Chi nh¸nh Quü, tõng b−íc ®¶m b¶o nhu cÇu cho vay trªn ®Þa bμn. Song song víi viÖc huy ®éng vèn, c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hμnh nguån vèn ®· ®Æc biÖt ®−îc chó träng. Nguån vèn vÒ c¬ b¶n ®¶m b¶o ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi theo yªu cÇu cña c¸c Chi nh¸nh Quü. Quü HTPT b−íc ®Çu ®· ban hμnh quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh nguån vèn theo h−íng qu¶n lý tËp trung thèng nhÊt, n©ng cao tr¸ch nhiÖm huy ®éng vèn vμ sö dông vèn. 1.2.2. T×nh h×nh cho vay, gi¶i ng©n, thu håi nî vay c¸c dù ¸n vay vèn tÝn dông ®Çu t− Trong thêi gian qua, do chñ ®éng ®−îc trong viÖc triÓn khai nhiÖm vô, ®ång thêi, kÞp thêi nghiªn cøu tæng hîp tr×nh ChÝnh phñ, Thñ t−íng ChÝnh phñ vμ chñ ®éng phèi hîp víi c¸c ngμnh, c¸c cÊp cã liªn quan ®Ó xö lý, gi¶i quyÕt c¸c v−íng m¾c nªn c«ng t¸c gi¶i ng©n, thu håi nî vay c¸c dù ¸n vay vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc ®· ®−îc thùc hiÖn triÓn khai ®¹t kÕt qu¶ tèt, cã thÓ thÊy ®−îc t×nh h×nh c«ng t¸c cho vay, gi¶i ng©n cho sè dù ¸n vay vèn qua c¸c n¨m (xem b¶ng 2.2) B¶ng 2.2: T×nh h×nh cho vay, gi¶i ng©n, thu nî c¸c dù ¸n vay vèn tÝn dông §TPT cña Nhμ n−íc (nguån vèn trong n−íc) §¬n vÞ: Tû ®ång TT ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 1 Sè dù ¸n vay vèn 1246 1546 1.860 2 Sè vèn gi¶i ng©n 13.475 10.573 8.823 3 Thu nî 4.066 5.343 6.432 Trong ®ã: + Gèc 3266 4.142 4.989 + L·i 800 1.201 1443 4 D− nî 32.057 38.488 42.322 Trong ®ã: + Nî qu¸ h¹n 1020 1.232 1.725 (Nguån: B¸o c¸o Quü HTPT - 2003, 2004,/2005) 51 Trong quý n¨m 2005, Quü HTPT ®· gi¶i ng©n c¸c dù ¸n ®Çu t− trung vμ dμi h¹n cho c¸c dù ¸n chuyÓn tiÕp vμ dù ¸n míi víi sè vèn lμ 8823 tû , ®¹t 61% kÕ ho¹ch n¨m 2005 vμ b»ng 83,4% so víi n¨m 2004. Tæng d− nî vay ®Õn 31/12/2005 lμ 42.322 tû ®ång, t¨ng 7 % so víi thêi ®iÓm 31/12/2003, trong ®ã nî qu¸ h¹n lμ 1725 tû ®ång, chiÕm 4,1% tæng d− nî vay vèn tÝn dông ®Çu trung dμi h¹n b»ng nguån vèn trong n−íc (trong ®ã nî qu¸ h¹n cña 02 ch−¬ng tr×nh mÝa ®−êng vμ ®¸nh c¸ xa bê chiÕm 47 % tæng sè nî qu¸ h¹n cña toμn hÖ thèng). Tæng sè l·i ®Õn h¹n ch−a tr¶ lμ 1.171 tû ®ång, t¨ng 12% so víi thêi ®iÓm 31/12/2004, trong ®ã l·i ®Õn h¹n ch−a tr¶ cña hai ch−¬ng tr×nh mÝa ®−êng vμ ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê chiÕm 30% tæng sè l·i ®Õn h¹n tr¶ ch−a tr¶ cña toμn hÖ thèng Quü HTPT. Cã thÓ nãi, trong thêi gian qua, tuy cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh thuéc vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, nh−ng Quü lu«n chñ ®éng tÝch cùc phèi hîp víi c¸c Bé, ngμnh, ®Þa ph−¬ng trong viÖc x©y dùng h−íng dÉn vμ triÓn khai c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ®Ó tËp trung vèn ®Çu t− theo chØ ®¹o cña Thñ t−íng ChÝnh phñ gãp phÇn vμo thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi hμng n¨m. Quü lu«n chñ ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn nhiÖm vô, nhiÒu khã kh¨n v−íng m¾c ®· ®−îc th¸o gì kÞp thêi nh−: b¶o ®¶m tiÒn vay, ®iÒu chØnh c¸c dù ¸n nhãm A, thùc hiÖn ph©n cÊp m¹nh cho c¸c ®¬n vÞ thuéc hÖ thèng nh»m t¨ng tÝnh chñ ®éng vμ n©ng cao vai trß tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ, rót ng¾n thêi gian thÈm ®Þnh vμ quyÕt ®Þnh cho vay, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ ®Çu t− n¾m b¾t thêi c¬ s¶n xuÊt kinh doanh ®Çu t− ph¸t huy hiÖu qu¶. 1.2.3. T×nh h×nh thùc hiÖn hç trî LSS§T Trong n¨m 2003, Quü HTPT ®· ký kÕt 350 hîp ®ång hç trî LSS§T cho 350 dù ¸n víi tæng sè vèn cam kÕt hç trî lμ 215 tû ®ång, sè thùc cÊp n¨m 2003 lμ 117 tû ®ång. N¨m 2004, Quü HTPT ®· ký kÕt 465 hîp ®ång hç trî LSS§T cho 465 dù ¸n víi tæng sè vèn cam kÕt hç trî lμ 465 tû ®ång, sè thùc cÊp n¨m 2004 lμ 120 tû ®ång. N¨m 2005, ®· ký kÕt hîp ®ång hç trî LSS§T cho 651 dù ¸n víi tæng sè vèn cam kÕt hç trî lμ 1415 tû ®ång, sè thùc cÊp lμ 144 tû ®ång. 52 B¶ng 2.3: T×nh h×nh thùc hiÖn hç trî LSSDT §¬n vÞ: Tû ®ång Néi dung N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 Ghi chó Sè dù ¸n HTL SS§TT 350 460 651 Sè vèn cam kÕt 215 465 1.415 Sè ®· cÊp 117 120 144 (Nguån: B¸o c¸o quü HTPT: 2003, 2004, 2005) TÝnh ®Õn 31/12/2005, tæng sè dù ¸n ®−îc Quü HTPT cam kÕt cÊp hç trî l·i suÊt sau ®Çu t− lªn 2369 dù ¸n víi tæng sè vèn cam kÕt hç trî 2394 tû ®ång. Víi sè vèn cam kÕt hç trî LSS§T nμy, Quü HTPT ®· gãp phÇn thu hót trªn 50.000 tû ®ång tõ c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó ®Çu t− ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, h×nh thøc hç trî LSS§T thùc sù lμ h×nh thøc hç trî cã hiÖu qu¶ cña Nhμ n−íc, võa ®¹t môc tiªu huy ®éng mäi nguån vèn trong x· héi cho ®Çu t− ph¸t triÓn, võa gi¶m dÇn sù bao cÊp cña Nhμ n−íc trong ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n, ®ång thêi n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ ®Çu t− trong vay vμ tr¶ nî vèn vay. 1.2.4. B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− H×nh thøc hç trî cña Nhμ n−íc th«ng qua b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− ch−a thu hót ®−îc sù quan t©m cña c¸c chñ ®Çu t− v× theo nhiÒu ý kiÕn tõ c¸c Bé, ngμnh ®Þa ph−¬ng vμ c¸c chñ ®Çu t−, th× viÖc thùc hiÖn b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− sÏ dÉn ®Õn dù ¸n võa ph¶i qua hai ®Çu mèi lμ tæ chøc tÝn dông vμ Quü hç trî ph¸t triÓn thÈm ®Þnh chÆt chÏ nh− dù ¸n vay vèn tÝn dông ®Çu t−, võa ph¶i chÞu l·i suÊt cao cña tæ chøc tÝn dông céng víi phÝ b¶o l·nh cña Quü HTPT. V× vËy, viÖc b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− ®−îc triÓn khai rÊt chËm, thùc tÕ trong n¨m 2000 chØ cã mét dù ¸n cña t− nh©n ë VÜnh Long ®Ò nghÞ Quü b¶o l·nh nh−ng qua thÈm ®Þnh dù ¸n kh«ng b¶o ®¶m ®ñ ®iÒu kiÖn b¶o l·nh theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ nªn Quü kh«ng chÊp thuËn b¶o l·nh. N¨m 2001, cã 8 dù ¸n ®Ò nghÞ Quü b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− víi sè tiÒn 201 tû ®ång, trong ®ã cã mét sè dù ¸n xin b¶o l·nh ®Ó vay vèn ®Çu t− b»ng ngo¹i tÖ t¹i 53 c¸c ng©n hμng. Trong n¨m 2001, Quü HTPT míi chØ ký ®−îc 2 hîp ®ång b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− víi sè tiÒn 19,6 tû ®ång. Trong n¨m 2002, chØ cã mét dù ¸n ®−îc Quü HTPT b¶o l·nh vay vèn ®Çu t− do cã sù thay ®æi trong quy ®Þnh vÒ b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− víi sè tiÒn 5 tû ®ång. Theo NghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngμy 29/06/1999 cña ChÝnh phñ, trong tr−êng hîp dù ¸n ®−îc Quü HTPT b¶o l·nh vay vèn t¹i c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i, nÕu kh¸ch hμng kh«ng tr¶ ®−îc nî vay (mét phÇn hoÆc toμn bé) cho tæ chøc tÝn dông cho vay vèn, Quü HTPT sÏ ®øng ra tr¶ toμn bé phÇn thiÕu. Tuy nhiªn, QuyÕt ®Þnh sè 133/2001/Q§-TTg ngμy 10/9/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hμnh quy chÕ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu l¹i quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vÒ tμi chÝnh khi chñ ®Çu t− kh«ng tr¶ ®−îc nî “Tæ chøc tÝn dông cho vay vèn vμ Quü HTPT cïng chÞu tr¸ch nhiÖm ngang nhau vÒ tμi chÝnh ®èi víi kho¶n ®· b¶o l·nh”. ChÝnh v× quy ®Þnh nμy, nªn c¸c tæ chøc tÝn dông khã chÊp nhËn b¶o l·nh cho c¸c dù ¸n cña Quü HTPT. Trong n¨m 2003, Quü HTPT ®· b¶o l·nh vay vèn ®Çu t− cho 3 dù ¸n, víi sè tiÒn b¶o l·nh 7,9 tû ®ång. N¨m 2004, Quü HTPT nhËn b¶o l·nh cho mét sù ¸n víi sè tiÒn 2,5 tû ®ång, n¨m 2005 Quü HTPT kh«ng nhËn ®−îc hå s¬ dù ¸n thuéc diÖn −u ®·i ®Çu t− cña c¸c Doanh nghiÖp göi ®Õn ®Ò nghÞ Quü HTPT b¶o l·nh. Nh×n chung, c¸c Bé, ngμnh, ®Þa ph−¬ng c¸c doanh nghiÖp vÉn ch−a thùc sù quan t©m ®Õn h×nh thøc b·o l·nh tÝn dông ®Çu t− nªn viÖc ®¨ng ký kÕ ho¹ch chËm vμ sè dù ¸n ch−a nhiÒu. B¶ng 2.4: T×nh h×nh thùc hiÖn b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− §¬n vÞ: Tû ®ång Néi dun

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdf45339.pdf
Tài liệu liên quan