Luận văn Một số giải pháp đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần ở Việt Nam

Trang 8 MUÏC LUÏC W X Trang MUÏC LUÏC ............................................................................................................... 1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU ........................................................................................................ 8 Chöông 1 - NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI, DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI VAØ COÂNG TY COÅ PHAÀN 1.1. Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi................ 11 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ................................. 11 1.1.2. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ................................ 11 1.1.3. Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ............................ 15 1.1.4. Nhöõng yeáu toá cô baûn taùc ñoäng ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi .............................................................. 15 1.2. Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ................................................................................................ 17 1.2.1. Khaùi nieäm doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ............. 17 1.2.2. Caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi............................................................................. 18 1.2.3. Phaân loaïi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi............... 18 1.2.4. Nhöõng xu höôùng vaän ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân theá giôùi...................................... 20 1.3. Moät soá vaán ñeà cô baûn veà doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi theo Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam........................ 21 1.3.1. Khaùi nieäm doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ............. 21 1.3.2. Hình thöùc toå chöùc cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi............................................................................. 22 1.3.3. Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi............................................................................. 22 1.4. Moät soá vaán ñeà cô baûn veà coâng ty coå phaàn .................................... 23 1.4.1. Khaùi nieäm coâng ty coå phaàn ................................................... 23 Trang 9 1.4.2. Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn.............................................. 24 1.4.3. Nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn ...........24 1.4.4. Vai troø cuûa coâng ty coå phaàn trong neàn kinh teá thò tröôøng ....................................................................................25 1.5. Kinh nghieäm veà chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn taïi Trung Quoác ............................................................................... 26 Chöông 2 - THÖÏC TRAÏNG ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØ TÌNH HÌNH CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI SANG HOAÏT ÑOÄNG THEO HÌNH THÖÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1. Khaùi quaùt tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm qua............................................................ 28 2.1.1. Giai ñoaïn tröôùc naêm 1997..................................................... 28 2.1.2. Giai ñoaïn töø naêm 1997 ñeán naêm 2000.................................. 28 2.1.3. Giai ñoaïn töø naêm 2000 ñeán nay............................................ 28 2.2. Tình hình ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam qua moät soá tieâu thöùc cuï theå.......................... 29 2.2.1. Theo quoác gia ñaàu tö............................................................. 29 2.2.2. Theo ngaønh ngheà .................................................................. 30 2.2.3. Theo hình thöùc ñaàu tö ........................................................... 31 2.2.4. Theo ñòa baøn ñaàu tö .............................................................. 32 2.3. Moät soá neùt ñaëc tröng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ......................................................................................... 33 2.3.1. Voán ñaàu tö ñaêng kyù coù xu höôùng giaûm................................. 33 2.3.2. Luoàng voán ñaàu tö phaùt trieån khoâng ñoàng ñieàu ..................... 34 2.3.3. Xu theá vaän ñoäng cuûa luoàng ñaàu tö mang tính töï phaùt........... 35 2.3.4. Coù söï thay ñoåi trong hình thöùc ñaàu tö ................................... 35 2.4. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong phaùt trieån kinh teá Vieät Nam ............................................................................ 35 Trang 10 2.4.1. Cung caáp voán cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá .......................... 35 2.4.2. Ñoùng goùp vaøo möùc taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá ........ 36 2.4.3. Ñoùng goùp vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu, caûi thieän caùn caân thanh toaùn.............................................................................. 39 2.4.4. Thu huùt vaø naâng cao naêng suaát lao ñoäng .............................. 40 2.4.5. Ñoùng goùp vaøo Ngaân saùch nhaø nöôùc ...................................... 40 2.4.6. Caùc ñoùng goùp tích cöïc khaùc ..................................................41 2.5. Chuû tröông chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn ................ 42 2.5.1. Cô sôû khaùch quan cuûa vieäc chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn ............................................................. 42 2.5.2. Chuû tröông chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn vaø cô sôû phaùp lyù cuûa hình thöùc coâng ty coå phaàn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ...................................................... 43 2.5.3. Muïc tieâu chuyeån ñoåi ............................................................. 44 2.6. Tình hình chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua .............................................................. 45 2.6.1. Tình hình trieån khai chuyeån ñoåi moät soá Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn ............................................................. 45 2.6.2. Nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc vaø nguyeân nhaân ..................... 47 Chöông 3 - MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑAÅY NHANH TIEÁN TRÌNH CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI SANG HOAÏT ÑOÄNG THEO HÌNH THÖÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM 3.1. Loä trình chuyeån ñoåi ....................................................................... 54 3.2. Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tích cöïc ñaåy maïnh caùc coâng vieäc chuaån bò cho quaù trình chuyeån ñoåi ............ 55 Trang 11 3.2.1. Naém roõ caùc vaán ñeà cô baûn coù lieân quan ñeán vieäc chuyeån ñoåi Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn vaø hình thöùc coâng ty coå phaàn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ...................55 3.2.2. Chuû ñoäng xöû lyù nhöõng vaán ñeà taøi chính tröôùc khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ...................................................... 56 3.2.3. Xaây döïng phöông aùn xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ............. 57 3.2.4. Caùc vaán ñeà khaùc maø doanh nghieäp caàn quan taâm................ 58 3.3. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät coù lieân quan ............................... 59 3.3.1. Hoaøn thieän khung phaùp lyù aùp duïng cho hình thöùc coâng ty coå phaàn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi .................................... 59 3.3.2. Thay ñoåi tyû leä veà voán coå phaàn do coå ñoâng nöôùc ngoaøi naém giöõ ................................................................................. 60 3.3.3. Xem xeùt laïi qui ñònh veà chuyeån nhöôïng coå phaàn do coå ñoâng saùng laäp nöôùc ngoaøi naém giöõ ....................................... 62 3.3.4. Baõi boû yeâu caàu coù laõi trong naêm cuoái cuøng tröôùc khi chuyeån ñoåi............................................................................. 62 3.3.5. Boå sung qui ñònh veà phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp......................................................................... 63 3.3.6. Xem xeùt laïi qui ñònh veà thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa coâng ty coå phaàn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ........................................ 64 3.3.7. Hoaøn thieän caùc qui ñònh lieân quan ñeán vieäc nieâm yeát coå phieáu cuûa caùc coâng ty coå phaàn môùi chuyeån ñoåi............... 65 3.3.8. Caùc qui ñònh khaùc.................................................................. 65 3.4. Phaùt huy toái ña vai troø cuûa caùc cuûa caùc ñònh cheá taøi chính trung gian nhaèm phuïc vuï cho quaù trình chuyeån ñoåi ................... 66 3.4.1. Naâng cao vai troø cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaø coâng ty taøi chính.................................................................... 66 3.4.2. Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty mua baùn nôï........ 67 3.4.3. Cuûng coá hoaït ñoäng vaø phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn..................................................................................... 68 3.4.4. Taêng cöôøng vai troø cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn ................ 69 Trang 12 3.4.5. Phaùt trieån caùc loaïi hình quyõ ñaàu tö ....................................... 70 3.4.6. Khuyeán khích caùc coâng ty baûo hieåm tham gia vaøo quaù trình chuyeån ñoåi ....................................................................71 3.4.7. Thaønh laäp coâng ty ñaàu tö taøi chính Nhaø nöôùc ....................... 72 3.5. Moät soá giaûi phaùp hoã trôï khaùc ........................................................ 72 3.5.1. Ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn, phoå bieán chuû tröông, chính saùch..............................................................................72 3.5.2. Hoaøn thieän thuû tuïc, qui trình chuyeån ñoåi .............................. 73 3.5.3. Tích cöïc hoã trôï Doanh nghieäp trong quaù trình chuyeån ñoåi ......................................................................................... 74 3.5.4. Naâng cao trình ñoä nhaän thöùc vaø chuyeân moân cuûa caùn boä haønh chính Nhaø nöôùc ....................................................... 74 3.5.5. Tieáp tuïc caûi caùch thuû tuïc haønh chaùnh ................................... 75 PHAÀN KEÁT LUAÄN...................................................................................................... 76 PHUÏ LUÏC – Danh muïc 6 DNCVÑTNN ñöôïc Chính phuû chaáp thuaän cho chuyeån ñoåi sang CTCP........... 79 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO .............................................................................................. 80 Trang 13 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi ÑTTTNN ngaøy caøng coù vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá ôû caùc nöôùc treân theá giôùi, nhaát laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñoái vôùi nhieàu quoác gia, ÑTTTNN ñöôïc xem laø nguoàn ngoaïi löïc taøi trôï chính cho quaù trình phaùt trieån kinh teá. Trong thôøi gian qua, ÑTTTNN ñaõ ñoùng goùp quan troïng trong phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam. Hoaït ñoäng ÑTTTNN ñang ñoùng goùp 1/8 toång saûn phaåm quoác noäi (GDP), 1/5 toång ñaàu tö toaøn xaõ hoäi vaø 1/2 toång giaù trò xuaát khaåu (tính caû daàu thoâ), 10-13% toång thu ngaân saùch vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 5-6% lao ñoäng caû nöôùc. Ñeán thôøi ñieåm thaùng 8 naêm 2004, caû nöôùc coù 4.850 DNCVÑTNN vôùi toång soá voán ñaêng kyù treân 44 tyû USD vaø voán ñaõ thöïc hieän laø 26 tyû USD. Ñeå ña daïng hoaù hôn nöõa hình thöùc ñaàu tö cuûa caùc DNCVÑTNN cuõng nhö taïo theâm haøng hoaù cho thò tröôøng chöùng khoaùn, Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá 38/2003/NÑ-CP ngaøy 15 thaùng 4 naêm 2003 veà vieäc chuyeån moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP. Maëc duø ñaõ hôn moät naêm troâi qua keå töø ngaøy Nghò ñònh ñöôïc ban haønh nhöng cho ñeán nay vaãn chöa coù moät DNCVÑTNN naøo chính thöùc chuyeån sang hoaït ñoäng döôùi hình thöùc CTCP. Taïi sao moät chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc laïi chöa theå ñi vaøo thöïc tieãn cuoäc soáng? Nhöõng khoù khaén, vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän laø gì? Coù söï baát hôïp lyù naøo trong caùc qui ñònh hieän haønh hay khoâng? Caùc giaûi phaùp naøo coù theå thöïc hieän ñeå ñaåy nhanh tieán trình chuyeån ñoåi? Mong muoán traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi treân laø lyù do chính maø toâi choïn ñeà taøi : “ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑAÅY NHANH TIEÁN TRÌNH CHUYEÅN ÑOÅI DOANH NGHIEÄP COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI SANG HOAÏT ÑOÄNG THEO HÌNH THÖÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN ÔÛ VIEÄT NAM” cho Luaän vaên cuûa mình. Ñaây laø moät vaán ñeà töông ñoái môùi ôû Vieät Nam, taøi lieäu tham khaûo khoâng nhieàu vaø khaû naêng nhaän thöùc coøn haïn cheá, neân moät soá giaûi phaùp maø taùc giaû ñöa ra chæ mang tính trình baøy khaùi quaùt, chöa ñi saâu vaøo töøng giaûi phaùp cuï theå. Beân caïnh ñoù, do nguoàn thoâng tin vaø thôøi gian coù haïn neân moät soá soá lieäu minh hoïa chöa ñöôïc caäp nhaät ñeán thôøi ñieåm hieän haønh. Kính mong Quyù thaày, coâ cho yù kieán nhaän xeùt Trang 14 vaø goùp yù ñeå em coù theå môû roäng taàm hieåu bieát cuûa mình vaø thöïc hieän toát hôn ôû nhöõng coâng trình nghieân cöùu sau naøy. Muïc ñích nghieân cöùu Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän nhaèm neâu baät moät soá vaán ñeà sau : ¾ Phaân tích thöïc traïng ÑTTTNN ôû Vieät Nam ñeå thaáy ñöôïc vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá Vieät Nam. ¾ Quaùn trieät chuû tröông chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP vaø nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc phaùt sinh trong quaù trình thöïc hieän. ¾ Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå ñaåy nhanh tieán trình chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP laøm neàn taûng cho vieäc aùp duïng hình thöùc CTCP CVÑTNN ôû Vieät Nam. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø caùc DNCVÑTNN vaø phaïm vi nghieân cöùu laø caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán vieäc chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP. Vôùi höôùng tieáp caän ñoù, Luaän vaên ñi vaøo caùc vaán ñeà sau ñaây : ¾ Nhöõng lyù luaän cô baûn veà ÑTTTNN, DNCVÑTNN vaø CTCP. ¾ Tình hình ÑTTTNN ôû Vieät Nam, ñaëc tröng vaø vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá Vieät Nam. ¾ Kinh nghieäm chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hình thöùc CTCP taïi Trung Quoác. ¾ Chuû tröông chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP. Tình hình thöïc hieän trong thôøi gian qua vaø nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc phaùt sinh trong quaù trình thöïc hieän. ¾ Ñöa ra moät soá giaûi phaùp ñeå ñaåy nhanh tieán trình chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP. ¾ ¾ ¾ ¾ Trang 15 Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû vaän duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc nhö : phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp logic, phöông phaùp thoáng keâ, phöông phaùp so saùnh,… Keát caáu cuûa luaän vaên Noäi dung cuûa luaän vaên bao goàm : ¾ Phaàn môû ñaàu ¾ Chöông 1 - Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà ÑTTTNN, DVCVÑTNN vaø CTCP. ¾ Chöông 2 - Thöïc traïng ÑTTTNN vaø tình hình chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua. ¾ Chöông 3 - Moät soá giaûi phaùp ñaåy nhanh tieán trình chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ôû Vieät Nam. ¾ Keát luaän Trang 16 Chöông 1 – NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ ÑTTTNN, DNCVÑTNN VAØ CTCP 1.1. Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà ÑTTTNN 1.1.1. Khaùi nieäm ÑTTTNN Coù khaù nhieàu khaùi nieäm veà ÑTTTNN, chaúng haïn : Theo Quyõ tieàn teä Quoác teá (IMF), vôùi muïc ñích thoáng keâ, ÑTTTNN laø hình thöùc ñaàu tö maø ngöôøi chuû sôû höõu cuûa noù (ngöôøi nöôùc ngoaøi) tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh DN nôi oâng ta ñaàu tö. Vieäc ñaàu tö chæ ñöôïc xem laø tröïc tieáp khi nhaø ñaàu tö naém giöõ toái thieåu 10% voán chuû sôû höõu cuûa DN, bôûi vì ñaây laø moät tyû leä ñuû ñeå nhaø ñaàu tö coù ñöôïc tieáng noùi trong coâng taùc ñieàu haønh, quaûn lyù DN. Tuy nhieân, ñoâi khi hoï coù theå laøm ñöôïc ñieàu naøy chæ vôùi tyû leä voán goùp ít hôn vaø ngöôïc laïi. Theo Toå chöùc thöông maïi vaø phaùt trieån Lieân Hieäp Quoác (UNCTAD), ÑTTTNN xaûy ra khi coâng daân cuûa moät nöôùc, goïi laø nöôùc chuû ñaàu tö daønh ñöôïc quyeàn kieåm soaùt moät soá thöïc theå kinh teá ôû moät nöôùc khaùc, goïi laø nöôùc nhaän ñaàu tö . Theo Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam, ÑTTTNN laø vieäc caùc toå chöùc vaø caù nhaân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñöa voán vaøo Vieät Nam baèng hình thöùc tieàn nöôùc ngoaøi hoaëc baát kyø taøi saûn naøo ñöôïc chính phuû Vieät Nam chaáp nhaän ñeå hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hoaëc thaønh laäp caùc coâng ty lieân doanh hay coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy coù theå khaùi quaùt veà ÑTTTNN vôùi hai ñaëc ñieåm chính nhö sau: ¾ ÑTTTNN laø moät hình thöùc dòch chuyeån voán ñaàu tö mang tính quoác teá töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc nhaèm toái ña hoùa lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng ñaàu tö. ¾ Quyeàn sôû höõu, söû duïng voán vaø ñieàu haønh DN naèm trong tay nhaø ñaàu tö (caù nhaân hay toå chöùc) maø söï giôùi haïn ñoái vôùi caùc quyeàn naøy phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán cuûa nhaø ñaàu tö. 1.1.2. Vai troø cuûa ÑTTTNN 1.1.2.1. Maët tích cöïc Khaùc vôùi nguoàn voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi vôùi caùc lôïi ích thuaàn tuùy veà maët taøi chính vaø phaàn naøo ñoù vôùi yù nghóa san seû bôùt ruûi ro cho DN, ÑTTTNN ñöôïc xem laø nguoàn voán mang laïi nhieàu lôïi ích hôn cho nöôùc tieáp nhaän vì ngoaøi vieäc mang laïi ñoàng voán – moät yeáu toá cuûa söï taêng tröôûng – ÑTTTNN coøn mang laïi Trang 17 nhieàu lôïi ích khaùc cho neàn kinh teá noùi chung. ÔÛ ñaây xin ñöôïc phaân tích lôïi ích treân caû hai phöông dieän : chuû ñaàu tö vaø nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. ¾ Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö 9 Taïo nguoàn voán quan troïng ñeå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá Caùc nöôùc ñang phaùt trieån, thaäm chí nöôùc phaùt trieån, cuõng thöôøng coù tình traïng thieáu voán cho ñaàu tö vaø saûn xuaát. Vieäc khan hieám voán ñoàng nghóa vôùi söï toàn taïi nhieàu cô hoäi ñaàu tö coù tieàm naêng thu lôïi nhuaän cao. Hôn nöõa, do tyû leä “Voán / Nhaân coâng” ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng thaáp laøm cho hieäu quaû bieân teá cuûa ñoàng voán ñöôïc ñaàu tö seõ cao. Baèng vieäc môû cöûa tieáp nhaän ÑTTTNN, baøi toaùn veà nguoàn voán ñaàu tö cho phaùt trieån kinh teá ñöôïc giaûi quyeát hoaøn haûo hôn, bôûi ÑTTTNN khoâng tröïc tieáp laøm taêng nôï nöôùc ngoaøi cuûa quoác gia. 9 Taïo ñieàu kieän tieáp caän phöông thöùc quaûn lyù vaø kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi Neáu khoâng hoäi nhaäp quoác teá, Vieät Nam vaãn coù theå vay voán nhaäp coâng ngheä môùi veà saûn xuaát phuïc vuï caùc nhu caàu trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Song do khaû naêng tieáp caän thò tröôøng beân ngoaøi cuûa ta coøn haïn cheá, vieäc vay voán vaø nhaäp khaåu coâng ngheä môùi cuõng khoâng deã daøng, ñaëc bieät laø khaû naêng quaûn lyù kinh doanh chöa cao neân moâ hình naøy tuy thaønh coâng ôû Haøn Quoác, Ñaøi Loan nhöng khoâng deã thaønh coâng ôû nöôùc ta. Con ñöôøng thích hôïp hôn vôùi nöôùc ta trong ñieàu kieän hieän nay laø hoäi nhaäp quoác teá ñeå khai thoâng thò tröôøng nöôùc ta vôùi khu vöïc vaø theá giôùi, taïo ra moâi tröôøng ñaàu tö coù hieäu quaû vaø haáp daãn; do vaäy coâng ngheä môùi coù theå du nhaäp vaø ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû trong nöôùc. Moät chính saùch höôùng noäi vaø baûo hoä thaùi quaù saûn xuaát trong nöôùc seõ buoäc ngöôøi daân tieâu thuï saûn phaåm noäi ñòa vôùi giaù cao vaø chaát löôïng toài. Trong caùc doøng voán du nhaäp vaøo nöôùc ta, ÑTTTNN coù khaû naêng ñem theo caùc coâng ngheä môùi vaø söû duïng chuùng coù hieäu quaû hôn caû. Lyù do laø caùc coâng ty ña quoác gia ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Vieät Nam hieän ñang naém giöõ tôùi 90% coâng ngheä cuûa theá giôùi, coù maïng löôùi chi nhaùnh khaép theá giôùi. Hoï coù khaû naêng di chuyeån coâng ngheä töø nöôùc heát lôïi theá caïnh tranh sang caùc nöôùc coù nhieàu lôïi theá caïnh tranh hôn, trong khi moät quoác gia keùm phaùt trieån nhö nöôùc ta khoâng coù khaû naêng ñoù. Moät ñaëc tröng nöõa laø nhaø ÑTTTNN thöôøng khoâng muoán söû duïng coâng ngheä kyõ thuaät saún coù taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khi hôïp taùc, lieân doanh tröø phi hoï naém ñöôïc quyeàn kieåm soaùt ôû möùc ñoä nhaát ñònh – maø ñieàu naøy laïi thuoäc veà baûn chaát cuûa ÑTTTNN. Khoâng nhöõng theá, nhaø ÑTNN luoân tröïc tieáp ñieàu haønh DN, hoï thöôøng Trang 18 ñem aùp duïng caùc kyõ thuaät quaûn lyù hieän ñaïi nhaèm toái ña hoùa hieäu quaû coâng vieäc. Roõ raøng, ñaây laø con ñöôøng ngaén nhaát vaø cuõng hieäu quaû nhaát giuùp caùc nöôùc ñang phaùt trieån hoïc hoûi vaø vaän duïng nhöõng kyõ naêng kinh doanh cuûa theá giôùi. 9 Taïo ñieàu kieän cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån tieáp caän thò tröôøng quoác teá, töøng böôùc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Moät ñieåm lyù thuù laø ôû moät soá DNCVÑTNN, nhaø ÑTNN kieâm luoân vai troø ngöôøi tieâu thuï saûn phaåm. Vôùi kinh nghieäm töø moâi tröôøng caïnh tranh cao, hoï mang theo caùc cô hoäi môû roäng xuaát khaåu (do ñaõ thieát laäp saün nhöõng moái quan heä laøm aên tröôùc khi vaøo Vieät Nam) hay caùc kyõ naêng tieáp thò ôû caáp ñoä chuyeân nghieäp. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng ñoái vôùi nhaø ñaàu tö laø caùc coâng ty ña quoác gia. Ñieàu naøy cuõng laø moät thuaän lôïi giuùp caùc ñoái taùc Vieät Nam laøm quen vôùi vieäc tieáp caän thò tröôøng nöôùc ngoaøi, töøng böôùc hoäi nhaäp vôùi kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. 9 Taïo ñieàu kieän cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån khai thaùc toát hôn tieàm naêng, theá maïnh veà taøi nguyeân vaø nhöõng ngaønh ngheà coù lôïi theá so saùnh, khuyeán khích vaø naâng cao hieäu quaû ñaàu tö trong nöôùc. Khu vöïc ÑTNN vôùi coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán seõ cho pheùp khai thaùc hieäu quaû hôn caùc nguoàn taøi nguyeân vaø ngaønh ngheà coù lôïi theá so saùnh. Ñoàng thôøi, noù cuõng taïo ra söï caïnh tranh caàn thieát thuùc ñaåy DN trong nöôùc taêng cöôøng ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh. 9 Goùp phaàn giaûi quyeát lao ñoäng taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån Nhôø söï xuaát hieän cuûa caùc DNCVÑTNN, toång caàu lao ñoäng ñöôïc naâng cao, qua ñoù moät löôïng lôùn lao ñoäng chöa coù vieäc laøm ñöôïc giaûi quyeát. Hôn theá, khu vöïc ÑTNN seõ ñaøo taïo ra moät ñoäi nguõ nhöõng nhaø laõnh ñaïo baûn ñòa coù naêng löïc vaø coâng nhaân tay ngheà cao. 9 Taïo nguoàn thu ñaùng keå cho ngaân saùch Nhaø nöôùc DNCVÑTNN chieám tyû troïng ngaøy caøng cao veà kim ngaïch xuaát - nhaäp khaåu. Quaù trình hoaït ñoäng cuûa hoï gaén lieàn vôùi vieäc noäp thueá, phí vaø leä phí theo quy ñònh Nhaø nöôùc. Ñaây laø moät nguoàn thu khoâng nhoû ñoái vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc xeùt ôû hieän taïi laãn veà laâu daøi. ¾ Ñoái vôùi chuû ñaàu tö Caùc nhaø ÑTNN ña phaàn thuoäc caùc nöôùc phaùt trieån, nôi phoå bieán coù löôïng voán lôùn, tyû leä thu nhaäp vaø tieát kieäm cao, tyû leä “voán / lao ñoäng” cuõng cao, thaäm chí raát cao, laøm cho hieäu quaû bieân teá cuûa ñoàng voán thaáp. Ñieàu naøy daãn ñeán heä quaû laø moät Trang 19 maët seõ laøm haïn cheá caùc cô hoäi ñaàu tö coù khaû naêng sinh lôøi cao ôû chính quoác, maët khaùc thuùc ñaåy doøng voán chaûy tôùi nhöõng nôi coù khaû naêng sinh lôøi cao hôn ôû nöôùc ngoaøi, moät trong nhöõng nôi haáp daãn ñoù chính laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Theo Baùo caùo cuûa Lieân Hieäp Quoác, khoaûng 90% löôïng ÑTTTNN treân theá giôùi xuaát phaùt töø caùc caùc coâng ty ña quoác gia. Vieäc ñaàu tö tieán haønh thoâng qua söï thaønh laäp moät coâng ty con hay chi nhaùnh cuûa coâng ty meï ôû nöôùc sôû taïi, nhaèm khai thaùc nhöõng lôïi theá veà taøi nguyeân, nhaân coâng vaø thò tröôøng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån vôùi muïc ñích toái ña hoùa lôïi nhuaän. Muïc tieâu lôïi nhuaän coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua vieäc khai thaùc thò tröôøng noäi ñòa cuûa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, thuùc ñaåy gia taêng möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc DNCVÑTNN vaø DN noäi ñòa. Ñoâi khi söï caïnh tranh khoâng bình ñaúng gaây ra taùc ñoäng xaáu ñeán nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. 1.1.2.2. Maët tieâu cöïc Beân caïnh nhöõng lôïi ích khoâng theå phuû nhaän, ÑTTTNN cuõng taïo ra moät soá tieâu cöïc nhaát ñònh cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö nhö : ¾ Cô caáu ngaønh ngheà phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu : do muïc tieâu chaïy theo lôïi nhuaän, nhaø ÑTNN coù theå chæ taäp trung ñaàu tö vaøo moät soá ngaønh vaø vuøng coù nhieàu thuaän lôïi. Thaäm chí, ôû moät soá ngaønh ngheà, nhaø ÑTNN saún saøng ñaåy caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc ñeán choã phaù saûn ñeå ñoäc chieám thò tröôøng. ¾ Nguoàn taøi nguyeân vaø lao ñoäng bò khai thaùc quaù möùc. ¾ Nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö trôû thaønh “baõi raùc kyõ thuaät” do phaûi ñoùn nhaän coâng ngheä laïc haäu ñaõ bò thaûi hoài töø caùc nöôùc ñaàu tö phaùt trieån. ¾ ¾ ¾ Höùng chòu nhieàu haäu quaû nghieâm troïng töø hoaït ñoäng “chuyeån giaù” do thieáu moät cô cheá giaùm saùt chaët cheõ veà taøi chính, thueá vaø Haûi quan, tieâu bieåu nhö thaát thu thueá, saûn phaåm noäi ñòa maát thò tröôøng hay beân ñoái taùc Vieät nam buoäc phaûi rôøi lieân doanh do lieân doanh bò thua loã quaù naëng. Chính vì vaäy, Chöông trình Phaùt trieån Lieân Hieäp quoác - UNDP ñaõ khuyeán caùo caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoâng neân quaù kyø voïng vaøo ÑTTTNN, nhaát laø trong daøi haïn maø chæ neân xem ñaây laø moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn vaøo naêng löïc saûn xuaát daøi Trang 20 haïn cuûa quoác gia maø thoâi. Noùi caùch khaùc, giöõa “caùi ñöôïc” vaø “caùi maát” do ÑTTTNN mang laïi, caùc nöôùc naøy caàn xaây döïng moät chính saùch ñuùng ñaén nhaèm haïn cheá maët tieâu cöïc, phaùt huy maët tích cöïc cuûa ÑTTTNN cho muïc tieâu taêng tröôûng beàn vöõng. Toùm laïi, xeùt veà lyù thuyeát, ÑTTTNN mang laïi nhieàu lôïi ích cho caû nhaø ñaàu tö laãn nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, nhöng treân thöïc tieãn vaãn coøn nhieàu maâu thuaãn giöõa hai phía. Ñieàu naøy ñaõ vaø ñang ñaët ra nhieàu thaùch thöùc cho nhöõng ngöôøi soaïn thaûo chính saùch ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. 1.1.3. Caùc hình thöùc cuûa ÑTTTNN Hieän nay, nguoàn ÑTTTNN coù theå bieåu hieän döôùi caùc hình thöùc sau: ¾ Thaønh laäp moät DN 100% VNN. ¾ Goùp voán vôùi ñoái taùc noäi ñòa ñeå thaønh laäp DN môùi döôùi hình thöùc lieân doanh. ¾ Thoûa thuaän kinh doanh chung vôùi ñoái taùc noäi ñòa döôùi hình thöùc Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh hay Hôïp ñoàng phaân chia saûn phaåm. ¾ Thöïc hieän caùc döï aùn xaây döïng – khai thaùc – chuyeån giao hay caùc loaïi hình töông töï. ¾ Mua laïi moät phaàn hay toaøn boä moät DN noäi ñòa ñang hoaït ñoäng. 1.1.4. Nhöõng yeáu toá cô baûn taùc ñoäng ñeán vieäc thu huùt ÑTTTNN Moät trong nhöõng ñaëc tröng cuûa doøng ÑTTTNN toaøn caàu gaàn ñaây laø xu höôùng phaân boå khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc khu vöïc vaø quoác gia. Nguyeân nhaân laø do moãi khu vöïc vaø quoác gia coù nhöõng ñaëc ñieåm thu huùt ÑTTTNN khaùc bieät nhau. Cuï theå: ¾ Quy moâ thò tröôøng vaø möùc ñoä taêng tröôûng cuûa thò tröôøng: Quoác gia naøo coù thò tröôøng noäi ñòa lôùn hôn vaø coù möùc taêng tröôûng kinh teá cao hôn seõ haáp daãn hôn döôùi maét nhaø ñaàu tö, bôûi leõ moät neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh vaø thò tröøông lôùn seõ ñaûm baûo hôn tính sinh lôïi cuûa ñoàng voán. Coù theå khaúng ñònh ñaây yeáu toá cöïc kyø quan troïng trong vieäc haáp daãn ÑTTTNN. ¾ Söï phaùt trieån cuûa cô sôû haï taàng: bao goàm caùc ñieàu kieän vaät chaát (cô sôû haï taàng cöùng) nhö heä thoáng giao thoâng, thoâng tin lieân laïc,… caùc ñieàu kieän phi vaät chaát (cô sôû haï taàng meàm) nhö phaùp lyù, giaùo duïc, thöông maïi,… cuõng laø moät yeáu toá cô baûn trong vieäc thu huùt ÑTTTNN. Bôûi moät heä thoáng cô sôû haï taàng cöùng vaø meàm hieäu quaû seõ daãn ñeán vieäc giaûm caùc chi phí giao dòch vaø naâng cao naêng suaát cuûa ÑTTTNN. Trang 21 ¾ Lôïi theá so saùnh vaø tieàm löïc taøi nguyeân quoác gia: yeáu toá naøy ñöôïc caùc nhaø kinh teá hoïc tröôøng phaùi Taân Coå Ñieån ñaëc bieät nhaán maïnh. Nguoàn lao ñoäng giaù reû vaø nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù laø lôïi theá so saùnh cuûa moät quoác gia. Do vaäy, caùc nöôùc NICs ñaõ chuyeån daàn vieäc saûn xuaát caùc saûn phaåm cheá bieán coù möùc thaâm duïng lao ñoäng cao sang caùc nöôùc phaùt trieån nhaèm taän duïng caùc lôïi theá so saùnh ôû ñaây ñeå giaûm chi phí nhaân coâng. ¾ Chieán löôïc môû cöûa cuûa quoác gia: Ñaây cuõng laø moät trong caùc yeáu toá cô baûn nhaèm thu huùt ÑTTTNN. Coù theå thaáy raát roõ ñieàu naøy trong tröôøng hôïp cuûa Vieät Nam, keå töø sau khi Luaät ÑTTTNN ngoaøi ñöôïc ban haønh cho ñeán nhöõng naêm tröôùc khuûng hoaûng taøi chính-tieàn teä Chaâu Aù naêm 1997. ¾ Chính saùch cuûa Chính phuû: yeáu toá chuû quan naøy coù theå ñöôïc lieät vaøo haøng quan troïng nhaát. Noù bao goàm hai boä phaän chính saùch lôùn: 9 Chính saùch khuyeán khích : nhaèm duy trì khaû naêng sinh lôïi cho caùc döï aùn ÑTTTNN : chính saùch thueá, cheá ñoä khaáu hao, cheá ñoä trôï caáp ñaàu vaøo, quaûn lyù ngoaïi hoái, phí dòch vuï cô sôû haï taàng, cô cheá caáp pheùp vaø heä thoáng haønh chính .v.v.. 9 Chính saùch taïo ra möùc ñoä tín nhieäm veà ñaàu tö : chính saùch oån ñònh kinh teá-chính trò-xaây döïng vaø thöïc thi phaùp luaät, chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi, chính saùch coâng nghieäp hoùa höôùng ngoaïi (outward-oriented), phaùt trieån nguoàn voán con ngöôøi vaø taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh töï do cho taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá. Trong ñoù, “chính saùch khuyeán khích” luoân ñöôïc Chính phuû caùc nöôùc ñang phaùt trieån quan taâm trong noã löïc thu huùt doøng ÑTTTNN chaûy vaøo quoác gia mình. ¾ Söï thuaän lôïi veà maët ñòa lyù, vaên hoùa vaø ngoân ngöõ: Ñaây cuõng laø moät yeáu toá ñöôïc tính ñeán trong vieäc thu huùt ÑTTTNN, nhaát laø trong xu höôùng toaøn caàu hoùa kinh teá vaø söï môû ñeå hoäi nhaäp cuûa moãi quoác gia. Moät vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, moät neàn vaên hoùa vaø ngoân ngöõ phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc thoâng duïng cuûa theá giôùi roõ raøng laø moät lôïi theá thu huùt ÑTTTNN. Xeùt ôû caùch tieáp caän khaùc, moâi tröôøng ñaàu tö coù theå hieåu laø söï toång hoøa caùc yeáu toá phaùp luaät, kinh teá, chính trò, xaõ hoäi coù aûnh höôûng tröïc tieáp hay giaùn tieáp ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi nöôùc tieáp nhaän. Caùc yeáu toá naøy taùc ñoäng hoã töông vaø mang ñaëc thuø cuûa neàn kinh teá ôû nôi tieáp nhaän. Quan heä giöõa yeáu toá caáu thaønh moâi tröôøng ñaàu tö vaø hieäu quaû ñaàu tö laø raát chaët cheõ, coù theå nhìn ôû khía caïnh naøy ñeå ñaùnh giaù khía caïnh kia vaø ngöôïc laïi. Trang 22 1.2. Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà DNCVÑTNN 1.2.1.Khaùi nieäm DNCVÑTNN Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà khaùi nieäm DNCVÑTNN, tuy nhieân hieän nay nhieàu nöôùc treân theá giôùi ñeàu ñi ñeán khaùi nieäm thoáng nhaát do Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF) vaø Toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá (OECD) ñöa ra. Theo ñoù, DNVÑTNN laø moät DN maø nhaø ÑTNN sôû höõu töø 10% trôû leân soá coå phieáu thöôøng hoaëc coå phieáu bieåu quyeát cuûa DN. DN ôû ñaây thöôøng truù vaø hoaït ñoäng taïi moät quoác gia khaùc vôùi quoác gia cuûa nhaø ñaàu tö vaø coù theå coù hoaëc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân taïi nöôùc sôû taïi. Tieâu thöùc sôû höõu 10% coå phieáu thöôøng hoaëc coå phieáu bieåu quyeát laø moät nguyeân taéc ñeå xaùc ñònh söï hieän dieän cuûa moái quan heä ñaàu tö tröïc tieáp. Ñieàu ñoù noùi leân söï toàn taïi lôïi ích laâu daøi giöõa nhaø ÑTNN vôùi DN, ñeán möùc coù theå coù quyeàn gaây aûnh höôûng leân caùc quyeát ñònh quaûn lyù DN. Khaùi nieäm DNCVÑTNN naøy bao goàm caû nhöõng DN maø nhaø ÑTNN sôû höõu tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp nhö : ¾ DN tröïc thuoäc : laø DN maø nhaø ÑTNN khoâng thöôøng truù sôû höõu treân 50% voán coå phaàn. ¾ DN lieân keát : laø DN maø nhaø ÑTNN khoâng thöôøng truù sôû höõu töø 10% ñeán 50% voán coå phaàn. ¾ DN chi nhaùnh : laø DN khoâng coù tö caùch phaùp nhaân taïi nöôùc sôû taïi do nhaø ÑTNN khoâng thöôøng truù sôû höõu töø 10% voán coå phaàn trôû leân. 1.2.2.Caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa DNCVÑTNN 1.2.2.1.Ñaëc tröng veà phaùp lyù Theo quan ñieåm ñöôïc nhieàu nöôùc thöøa nhaän, DNCVÑTNN coù theå coù hoaëc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân nhöng phaûi ñöôïc thaønh laäp, hoaït ñoäng vaø chaám döùt hoaït ñoäng theo phaùp luaät cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Ngoaøi ra, DNCVÑTNN coøn chòu söï ñieàu chænh cuûa caùc hieäp ñònh thöông maïi, hieäp ñònh ñaàu tö song phöông, ña phöông vaø caùc ñieàu öôùc quoác teá maø nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö kyù keát hoaëc tham gia. 1.2.2.2.Ñaëc tröng veà kinh teá Trang 23 Trong DNCVÑTNN coù söï sôû höõu voán goùp vaø söï tham gia quaûn lyù tröïc tieáp cuûa beân nöôùc ngoaøi. Tyû leä goùp voán toái thieåu vaø thôøi gian naém giöõ voán goùp cuûa nhaø ÑTNN ñöôïc xem nhö laø nhöõng tieâu thöùc cô baûn ñeå xaùc ñònh moái quan heä ñaàu tö tröïc tieáp trong caùc DNCVÑTNN. Cuõng nhö caùc loaïi hình DN khaùc vaø nguyeân taéc chung trong kinh teá, quyeàn quaûn lyù cuûa caùc beân phuï thuoäc vaøo tyû leä voán goùp cuûa töøng beân vaøo DN. 1.2.3.Phaân loaïi DNCVÑTNN Coù nhieàu caùch khaùc nhau ñeå phaân loaïi DNCVÑTNN, nhöng hai caùch phoå bieán nhaát laø caên cöù vaøo loaïi hình phaùp lyù vaø theo tyû troïng voán goùp cuûa beân nöôùc ngoaøi. 1.2.3.1.Caên cöù vaøo loaïi hình phaùp lyù, coù theå chia thaønh : ¾ Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn CVÑTNN Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn CVÑTNN laø moät loaïi coâng ty ñoái voán, vôùi moät soá ñaëc tröng sau : 9 Caùc thaønh vieân chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa coâng ty trong phaïm vi phaàn voán goùp ñaõ cam keát cuûa mình vaøo coâng ty; 9 Soá löôïng caùc thaønh vieân thöôøng khoâng nhieàu; 9 Phaàn voán goùp cuûa caùc thaønh vieân coù theå khaùc nhau vaø ñöôïc ghi roõ trong ñieàu leä coâng ty. Voán goùp cuûa caùc thaønh vieân coù theå ñöôïc chuyeån nhöôïng nhöng phaûi tuaân thuû theo ñieàu leä coâng ty; 9 Vieäc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty traùch nhieäm coù VÑTNN theo ñieàu leä coâng ty vaø qui ñònh cuûa phaùp luaät. ¾ CTCP CVÑTNN CTCP CVÑTNN cuõng laø moät coâng ty ñoái voán vaø coù nhieàu ñieåm cô baûn gioáng vôùi caùc CTCP noùi chung (xem phaàn 1.4). Hieän nay, hình thöùc CTCP CVÑTNN ñaõ ñöôïc qui ñònh ôû haàu heát caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng vaø thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån, ñaëc bieät laø haàu heát caùc coâng ty ña quoác gia, coù qui moâ lôùn ñeàu ñöôïc toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP. 1.2.3.2.Caên cöù vaøo tyû troïng voán goùp cuûa beân nöôùc ngoaøi, coù theå chia thaønh : ¾ DNLD Trang 24 DNLD CVÑTNN laø moät toå chöùc kinh doanh quoác teá cuûa caùc beân tham gia coù quoác tòch khaùc nhau treân cô sôû cuøng goùp voán, cuøng kinh doanh, cuøng quaûn lyù vaø cuøng phaân phoái keát quaû kinh doanh, nhaèm thöïc hieän caùc cam keát trong hôïp ñoàng lieân doanh vaø ñieàu leä coâng ty phuø hôïp vôùi khuoân khoå luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi. DNLD coù moät soá ñaëc tröng sau : 9 DNLD laø moät phaùp nhaân cuûa nöôùc sôû taïi; 9 ÔÛ moät soá nöôùc coù söï khaùc nhau veà heä thoáng phaùp lyù giöõa ñaàu tö trong nöôùc vaø ÑTNN thì caùc DNLD chòu söï chi phoái cuûa heä thoáng phaùp luaät qui ñònh rieâng cho caùc hoaït ñoäng ÑTNN; 9 Hình thöùc phaùp lyù cuûa DNLD laø do caùc beân thoaû thuaän vôùi nhau trong hôïp ñoàng lieân doanh. ÔÛ caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån thì caùc DNLD ñöôïc hoaït ñoäng döôùi nhieàu hình thöùc phaùp lyù khaùc nhau nhö traùch nhieäm höõu haïn, CTCP, hieäp hoäi goùp voán,…; 9 Quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa caùc beân ñöôïc ghi trong hôïp ñoàng lieân doanh vaø ñieàu leä coâng ty; 9 Hoäi ñoàng quaûn trò laø cô quan coù thaåm quyeàn cao nhaát trong DNLD. Ñaây laø moâ hình toå chöùc chung cho moïi DNLD khoâng keå qui moâ, lónh vöïc hay ngaønh ngheà. ¾ DN 100% VNN DN 100% VNN laø DN do nhaø ÑTNN ñaàu tö 100% voán, coù moät soá ñaëc tröng cô baûn sau : 9 DN 100% VNN laø moät phaùp nhaân cuûa nöôùc sôû taïi; 9 Nhaø ÑTNN töï do löïa choïn moâ hình toå chöùc trong coâng ty theo qui ñònh cuûa nöôùc sôû taïi; 9 Nhaø ÑTNN coù toaøn quyeàn quyeát ñònh caùc vaán ñeà trong coâng ty theo khuoân khoå cuûa phaùp luaät. 1.2.4.Nhöõng xu höôùng vaän ñoäng cuûa caùc DNCVÑTNN treân theá giôùi 1.2.4.1.Xu höôùng ña daïng hoaù cuûa caùc DNCVÑTNN Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, caùc DNCVÑTNN maø ñaëc bieät laø caùc coâng ty ña quoác gia ñeàu töøng böôùc thöïc hieän chieán löôïc ña daïng hoaù. Xu höôùng ña daïng hoùa dieãn ra ôû nhieàu maët, töø lónh vöïc kinh doanh, hình thöùc toå chöùc DN, veà ñoái taùc, veà ñòa baøn cho ñeán phaïm vi vaø qui moâ hoaït ñoäng. Trang 25 Thöïc hieän toát chieán löôïc naøy seõ giuùp cho caùc Coâng ty ña quoác gia chuyeån ñöôïc naêng löïc saûn xuaát dö thöøa hoaëc khoâng coøn phuø hôïp sang lónh vöïc kinh doanh môùi, phaân taùn ruûi ro vaø boå sung theâm voán ñeå khaúng ñònh vò theá treân thöông tröôøng. 1.2.4.2.Xu höôùng hôïp nhaát caùc DNCVÑTNN Caùc coâng ty ña quoác gia kinh doanh trong cuøng lónh vöïc hoaëc coù lónh vöïc kinh doanh töông töï hay hôïp nhaát laïi vôùi nhau ñeå hình thaønh caùc coâng ty khoång loà, taïo vò theá vaø tieàm löïc maïnh ñeå giaønh thaéng lôïi trong caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi, ñoàng thôøi ñeå caét giaûm ñaùng keå chi phí quaûn lyù ñieàu haønh chung. Ñaây laø xu höôùng ñang dieãn ra maïnh meõ trong nhöõng naêm gaàn ñaây giöõa caùc coâng ty ña quoác gia vaø caùc DNCVÑTNN laø ñoái töôïng chuû yeáu cuûa quaù trình hôïp nhaát naøy. 1.2.4.3.Xu höôùng chuyeån ñoåi hình thöùc ñaàu tö cuûa caùc DNCVÑTNN Do moâi tröôøng ñaàu tö ôû töøng nöôùc luoân thay ñoåi cho neân hình thöùc ñaàu tö cuõng coù theå thay ñoåi trong suoát quaù trình hoaït ñoäng cuûa DNCVÑTNN. Raát nhieàu tröôøng hôïp, hình thöùc ñaàu tö ñöôïc löïa choïn trong giai ñoaïn ñaàu cuûa döï aùn khoâng coøn phuø hôïp nöõa vaø do ñoù ñaõ laøm caûn trôû hoaït ñoäng cuûa DN. Trong tröôøng hôïp naøy, chuû ñaàu tö seõ xin chuyeån ñoåi sang hình thöùc khaùc phuø hôïp hôn (phoå bieán nhaát laø chuyeån töø hình thöùc DNLD sang hình thöùc DN 100% VNN). 1.2.4.4.Xu höôùng noäi ñòa hoaù DNCVÑTNN Ñaây laø quaù trình thay theá daàn caùc yeáu toá nöôùc ngoaøi baèng caùc yeáu toá trong nöôùc. Quaù trình naøy dieãn ra ñoái vôùi taát caû caùc yeáu toá saûn xuaát nhö thieát bò vaø coâng ngheä, nguyeân vaät lieäu, linh kieän chi tieát vaø saûn phaåm cho ñeán caû löïc löôïng lao ñoäng quaûn lyù. Caùc quoác gia ñeàu söû duïng chieán löôïc taêng tyû leä noäi ñòa hoaù trong caùc DNCVÑTNN, tuy nhieân caùc böôùc ñeå thöïc hieän chieán löôïc naøy coù söï khaùc nhau giöõa caùc quoác gia. Ñieàu ñoù tuyø vaøo tình hình thöïc teá cuûa töøng quoác gia veà khaû naêng coù theå thöïc hieän noäi ñòa hoaù cuûa DNCVÑTNN trong caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc nhau. 1.2.4.5.Xu höôùng taêng cöôøng vai troø cuûa beân mình vaø quoác gia trong caùc DNLD Ñaây laø mong muoán vaø laø muïc tieâu chieán löôïc bao truøm ñoái vôùi taát caû caùc beân trong DNLD CVÑTNN treân theá giôùi. Ñeå thöïc hieän, caùc beân ñoái taùc trong DNLD phaûi luoân tìm moïi bieän phaùp ñeå caûi thieän vai troø cuûa beân mình, quoác gia mình so Trang 26 vôùi caùc beân ñoái taùc vaø phaàn thaéng seõ thuoäc veà beân naøo coù naêng löïc, coù quyeát taâm vaø kieân trì thöïc hieän muïc tieâu chieán löôïc naøy. Ñieàu naøy phuï thuoäc chuû yeáu vaøo ñoäi nguõ quaûn trò caáp cao cuûa DNCVÑTNN, nhöõng ngöôøi thöôøng xuyeân, tröïc tieáp baøn baøn, thaûo luaän vaø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng cuûa DN. Do ñoù, caùc quoác gia caàn löu yù trong vieäc löïa choïn ñoäi nguõ ñaïi dieän cho beân mình trong haøng nguõ quaûn trò cao caáp trong DNLD. 1.3.Moät soá vaán ñeà cô baûn veà DNCVÑTNN theo Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam 1.3.1.Khaùi nieäm DNCVÑTNN theo Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam DNCVÑTNN laø moät trong nhöõng hình thöùc ÑTNN taïi Vieät Nam, do nhaø ÑTNN tröïc tieáp ñaàu tö moät phaàn hoaëc toaøn boä voán nhaèm tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh. DNCVÑTNN laø phaùp nhaân kinh teá Vieät Nam, hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. 1.3.2.Hình thöùc toå chöùc cuûa DNCVÑTNN DNCVÑTNN coù hai hình thöùc toå chöùc laø : DNLD hoaëc DN 100% VNN. 1.3.2.1.DNLD : Laø DN ñöôïc thaønh laäp taïi Vieät Nam treân cô sôû Hôïp ñoàng lieân doanh kyù giöõa hai beân hoaëc nhieàu beân ñeå tieán haønh ñaàu tö, kinh doanh taïi Vieät Nam. Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät, DNLD coù theå ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû Hieäp ñònh kyù keát giöõa Chính phuû Vieät Nam vôùi Chính phuû nöôùc khaùc. DNLD ñöôïc thaønh laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. Moãi beân lieân doanh chòu traùch nhieäm trong phaïm vi phaàn voán cam keát goùp vaøo voán phaùp ñònh cuûa DN. DNLD coù tö caùch phaùp nhaân theo phaùp luaät Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö. 1.3.2.2.DN 100% VNN : Laø DN thuoäc sôû höõu cuûa nhaø ÑTNN, do Nhaø ÑTNN thaønh laäp taïi Vieät Nam, töï quaûn lyù vaø chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh. DN 100% VNN ñöôïc thaønh laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coù tö caùch phaùp nhaân theo phaùp luaät Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng keå töø ngaøy ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö. Trang 27 1.3.3.Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa DNCVÑTNN 1.3.3.1.Quyeàn cuûa DNCVÑTNN: DNCVÑTNN coù caùc quyeàn sau ñaây : ¾ Quyeàn töï chuû kinh doanh theo muïc tieâu qui ñònh trong Giaáy pheùp ñaàu tö; ¾ Quyeàn tuyeån duïng lao ñoäng theo yeâu caàu kinh doanh; ¾ Quyeàn ñöôïc chuyeån giao coâng ngheä; ¾ Quyeàn chuyeån nhöôïng phaàn voán cuûa mình (trong DNLD); ¾ Quyeàn ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi, khuyeán khích taøi chính; ¾ Caùc quyeàn khaùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. 1.3.3.2.Nghóa vuï cuûa DNCVÑTNN: Beân caïnh caùc quyeàn ñöôïc phaùp luaät qui ñònh, DNCVÑTNN coøn phaûi thöïc hieän ñaày ñuû caùc nghóa vuï sau ñaây : ¾ Toân troïng vaø thöïc hieän nghieâm chænh caùc qui ñònh cuûa phaùp luaät vaø giaáy pheùp ñaàu tö; ¾ Tuaân thuû caùc qui ñònh veà tuyeån duïng; ¾ Chaáp haønh cheá ñoä keá toaùn thoáng keâ; ¾ Thöïc hieän nghieâm chænh caùc nghóa vuï ngaân saùch vaø nghóa vuï taøi chính khaùc theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. 1.4.Moät soá vaán ñeà cô baûn veà CTCP 1.4.1.Khaùi nieäm CTCP CTCP laø moät trong nhöõng hình thöùc toå chöùc kinh doanh phoå bieán ôû caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng. Theo khaùi nieäm ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi treân theá giôùi, CTCP laø DN maø trong ñoù caùc coå ñoâng cuøng goùp voán kinh doanh, cuøng chia lôïi nhuaän vaø ruûi ro töông öùng vôùi phaàn voán ñaõ goùp vaø chæ chòu traùch nhieäm trong phaïm vi phaàn voán goùp cuûa mình. ÔÛ Vieät Nam, theo quy ñònh taïi ñieàu 51 Luaät DN ñöôïc Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam khoùa X, kyø hoïp thöù 5 thoâng qua ngaøy 12 thaùng 6 naêm 1999, CTCP laø DN maø trong ñoù: Trang 28 ¾ Voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh nhieàu phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn; ¾ Caùc coå ñoâng chæ chòu traùch nhieäm veà nôï vaø caùc nghóa vuï taøi saûn khaùc cuûa DN trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo DN; ¾ Coå ñoâng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa mình cho ngöôøi khaùc, tröø nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät do phaùp luaät quy ñònh; ¾ Coå ñoâng coù theå laø toå chöùc, caù nhaân; soá löôïng coå ñoâng toái thieåu laø 3 vaø khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña. ¾ 1.4.2.Ñaëc ñieåm cuûa CTCP CTCP coù caùc ñaëc ñieåm sau : ¾ CTCP laø loaïi hình coâng ty ñoái voán neân khoâng ñoøi hoûi nhaân thaân cuûa caùc coå ñoâng maø chæ ñoøi hoûi voán goùp coå phaàn. Thaønh vieân cuûa CTCP thöôøng raát ñoâng. Caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu khoâng haïn cheá soá löôïng toái ña vaø quy ñònh soá thaønh vieân toái thieåu, ví duï ôû Phaùp quy ñònh laø 7, ôû Ñöùc laø 5 vaø ôû Vieät Nam laø 3. Con soá toái thieåu naøy phaûi ñöôïc ñaûm baûo trong suoát quaù trình toàn taïi vaø hoaït ñoäng; ¾ Voán ñieàu leä cuûa CTCP ñöôïc chia thaønh caùc phaàn baèng nhau goïi laø coå phaàn. Coå phaàn ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc coå phieáu; giaù trò ghi treân giaáy chöùng nhaän coå phieáu laø meänh giaù coå phieáu. Ngöôøi mua coå phaàn ñöôïc goïi laø coå ñoâng cuûa coâng ty; ¾ Tính thanh khoaûn cuûa coå phaàn raát cao, vieäc chuyeån nhöôïng coå phaàn ñöôïc thöïc hieän deã daøng hôn raát nhieàu so vôùi vieäc chuyeån nhöôïng voán goùp trong coâng ty traùch nhieäm höõu haïn; ¾ Trong quaù trình hoaït ñoäng, CTCP ñöôïc phaùt haønh caùc loaïi chöùng khoaùn ra thò tröôøng ñeå huy ñoäng voán. Ñaëc ñieåm naøy taïo ra khaû naêng huy ñoäng voán deã daøng khi coâng ty coù nhu caàu môû roäng saûn xuaát kinh doanh; ¾ Vôùi khaû naêng huy ñoäng voán cao neân coâng ty coù theå kinh doanh trong caùc lónh vöïc ñoøi hoûi voán lôùn, ruûi ro cao vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cuõng mang tính xaõ hoäi raát cao. Do ñoù, vieäc thaønh laäp, toå chöùc vaø quaûn lyù cuûa CTCP cuõng phöùc taïp hôn hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø ñöôïc qui ñònh raát chaët cheõ trong luaät phaùp cuûa caùc quoác gia. ¾ 1.4.3.Nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa CTCP Trang 29 1.4.3.1.Öu ñieåm: CTCP coù caùc öu ñieåm sau: ¾ Taïo ra haønh lang an toaøn cho caùc coå ñoâng vì khi coâng ty laøm aên thua loã, bò phaù saûn thì hoï chæ chòu traùch nhieäm trong phaïm vi soá voán ñaõ goùp vaøo coâng ty; ¾ Nhôø coù voán lôùn, quy moâ kinh doanh ñöôïc môû roäng neân caùc CTCP thöôøng thu ñöôïc nhieàu lôïi nhuaän. Do ñoù, lôïi töùc coå phaàn cuûa caùc coå ñoâng thöôøng cao hôn soá thu nhaäp töø caùc khoaûn ñaàu tö khaùc ñem laïi; ¾ Vieäc mua baùn, chuyeån nhöôïng quyeàn sôû höõu coå phaàn ñöôïc deã daøng, thuaän tieän, do ñoù taïo khaû naêng thanh khoaûn cao cho caùc khoaûn ñaàu tö vaøo CTCP; ¾ Coâng taùc quaûn lyù coâng ty coù hieäu quaû hôn vì ñöôïc caùc coå ñoâng uûy nhieäm cho nhöõng nhaø chuyeân moân gioûi laøm ngheà quaûn lyù thueâ; ¾ CTCP ñöôïc quyeàn phaùt haønh coå phieáu môùi hay traùi phieáu coâng ty neân noù coù khaû naêng linh hoaït trong vieäc huy ñoäng voán phuïc vuï cho nhu caàu môû roäng saûn xuaát kinh doanh. ¾ 1.4.3.2.Nhöôïc ñieåm: ¾ Chi phí toå chöùc CTCP khaù toán keùm, bao goàm chi phí thuû tuïc thaønh laäp coâng ty, leä phí giaáy tôø, chi phí phaùt haønh coå phieáu,…; ¾ Caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà hoaït ñoäng cuûa CTCP khaù chaët cheõ, coâng ty coù nghóa vuï baùo caùo thöôøng xuyeân veà hoaït ñoäng cuûa mình vôùi cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn; ¾ Khoâng giöõ ñöôïc bí maät kinh doanh, bí maät taøi chính vì phaûi baùo caùo vaø xin yù kieán tröôùc ñaïi hoäi coå ñoâng; ¾ Thieáu söï quan taâm vaø ñoäng löïc caù nhaân vì khi coâng ty thu ñöôïc lôïi nhuaän nhieàu hay ít thì moïi ngöôøi moïi ñeàu höôûng chung, khi bò thua loã thì moïi ngöôøi cuøng chòu, khoâng phaûi traùch nhieäm cuûa rieâng ai; ¾ Coâng ty khoù thay ñoåi phöông höôùng, muïc tieâu kinh doanh vì phaûi caên cöù vaøo ñieàu leä ban ñaàu, phaûi coù quyeát ñònh cuûa ñaïi hoäi coå ñoâng, phaûi xin cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cho söûa ñoåi ñieàu leä,… ¾ 1.4.4.Vai troø cuûa CTCP trong neàn kinh teá thò tröôøng Trang 30 ÔÛ caùc nöôùc tö baûn chuû nghóa, CTCP laø moät moâ hình toå chöùc kinh doanh phoå bieán nhaát. CTCP theå hieän söï lieân keát cuøng toàn taïi giöõa nhieàu chuû theå kinh teá trong xaõ hoäi. Noù laø keát quaû cuûa quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh. Hình thöùc CTCP ñaõ thuùc ñaåy löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån maïnh meõ. Töø khi hình thöùc CTCP ra ñôøi (cuoái theá kyû 19), neàn kinh teá tö baûn phaùt trieån nhanh nhö vuõ baõo. Trong ñieàu kieän hieän nay, chaéc chaén hình thöùc CTCP seõ coøn tieáp tuïc toàn taïi vaø ñoùng goùp khoâng nhoû vaøo quaù trình phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. ÔÛ Vieät Nam, phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn laø moät chuû tröông ñuùng ñaén vaø böôùc ñaàu mang laïi nhöõng keát quaû khaû quan. Chuùng ta ñang töøng böôùc bieán ñoåi neàn kinh teá quoác doanh bao caáp naëng neà thaønh neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn naêng ñoäng, coù hieäu quaû. Vieäc chuyeån ñoåi caùc DN Nhaø nöôùc thaønh CTCP seõ goùp phaàn laøm goïn nheï kinh teá Nhaø nöôùc, phaùt trieån kinh teá taäp theå vaø caù theå. Chuùng ta ñang thöïc hieän ñieàu chænh laïi cô caáu neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; kinh teá Nhaø nöôùc chæ naém nhöõng ngaønh then choát coù yù nghóa chuû ñaïo. Ñeå ñaït ñöôïc moät cô caáu kinh teá toái öu ñoøi hoûi phaûi traûi qua moät thôøi gian töông ñoái daøi. Trong quaù trình ñoù, vieäc phaùt trieån hình thöùc CTCP laø moät yeâu caàu taát yeáu khaùch quan. Hình thöùc CTCP seõ goùp phaàn ñaåy maïnh quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc; taêng cöôøng hieäu löïc quaûn lyù vaø hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh; laøm cho quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi löïc löôïng saûn xuaát trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi. 1.5.Kinh nghieäm veà chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP taïi Trung Quoác Hình thöùc CTCP CVÑTNN ñöôïc aùp duïng taïi Trung Quoác töø ñaàu naêm 1995 döôùi cô sôû phaùp lyù laø moät Nghò ñònh nhö Vieät Nam. Phaïm vi aùp duïng ñöôïc qui ñònh roäng hôn bao goàm caû DN nhaø nöôùc, CTCP trong nöôùc baùn coå phaàn cho nhaø ÑTNN vaø chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng döôùi hình thöùc CTCP. Theo qui ñònh, nhaø ÑTNN trong CTCP CVÑTNN phaûi sôû höõu ít nhaát 25% voán coå phaàn nhaèm ñaûm baûo duy trì hình thöùc DNCVÑTNN cuøng vôùi caùc öu ñaõi ñöôïc caáp cho ñoái töôïng naøy. Vieäc chuyeån nhöôïng coå phaàn cuûa coå ñoâng saùng laäp chæ ñöôïc thhöïc hieän sau thôøi haïn ba naêm keå töø thôøi ñieåm chuyeån sang hình thöùc CTCP. Caùc DNCVÑTNN muoán chuyeån ñoåi sang hình thöùc CTCP phaûi coù laõi lieân tuïc ba naêm tröôùc naêm chuyeån ñoåi vaø phaûi coù voán ñieàu leä toái thieåu laø 30 trieäu nhaân daân Trang 31 Luùc ñaàu, caùc CTCP CVÑTNN cuõng chæ ñöôïc pheùp phaùt haønh coå phieáu baèøng ngoaïi teä (goïi laø coå phieáu loaïi B). Vieäc chuyeån ñoåi töø coå phieáu baèng ngoaïi teä sang coå phieáu noäi teä (goïi laø coå phieáu loaïi A) ñöôïc qui ñònh raát chaët cheõ vaø khaét khe nhaèm haïn cheá chuyeån ñoåi. Caùc DN nhaø nöôùc, CTCP trong nöôùc muoán chuyeån ñoåi sang CTCP CVÑTNN thì nhaø ÑTNN phaûi sôû höõu ít nhaát 25% toång soá voán coå phaàn cuûa coâng ty döôùi hình thöùc coå phieáu baèng ngoaïi teä. CTCP CVÑTNN baét ñaàu ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Trung Quoác töø thaùng 10/2001. Sau khi nieâm yeát, nhaø ÑTNN chæ phaûi naém giöõ toái thieåu laø 10% voán coå phaàn vaø khoâng haïn cheá möùc toái ña. Maëc duø hình thöùc CTCP CVÑTNN ñaõ coù töø laâu taïi Trung Quoác nhöng haønh lang phaùp lyù cho hình thöùc naøy thaät söï vaãn chöa ñaày ñuû vaø roõ raøng. Caùc qui ñònh veà CTCP CVÑTNN hieän nay vaãn naèm ôû Nghò ñònh, coù tham chieáu ñeán caùc qui ñònh cuûa Luaät ÑTNN vaø caùc qui ñònh cuûa Luaät Coâng ty nhöng caû hai heä thoáng naøy vaãn chöa coù moät söï thoáng nhaát vôùi nhau. Trong luaät Coâng ty khoâng coù qui ñònh cuï theå laø cho pheùp hoaëc caám nhaø ÑTNN thaønh laäp CTCP hay khoâng. Thöïc teá, nhaø ÑTNN vaãn coù theå choïn löïa moät trong hai boä luaät ñeå laøm khung aùp duïng khi ñaàu tö taïi Trung Quoác. Hieän nay, Trung Quoác ñang xem xeùt ñeå ñi ñeán thoáng nhaát caùc qui ñònh naøy khi thöïc hieän caùc cam keát ñeå trôû thaønh thaønh vieân cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). Trang 32 Chöông 2 - THÖÏC TRAÏNG ÑTTTNN VAØ TÌNH HÌNH CHUYEÅN ÑOÅI DNCVÑTNN SANG HOAÏT ÑOÄNG THEO HÌNH THÖÙC CTCP ÔÛ VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1. Khaùi quaùt tình hình ÑTTTNN ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm qua 2.1.1. Giai ñoaïn tröôùc naêm 1997 Coù theå noùi, ñaây laø giai ñoaïn ñaàu thöïc hieän Luaät ÑTNN (1988 – 1996). Sau giai ñoaïn mang tính thöû nghieäm töø naêm 1987 – 1990, tình hình ÑTTTNN ñaõ phaùt trieån nhanh choùng trong giai ñoaïn töø naêm 1991 – 1996. Vôùi moät thò tröôøng môùi meû cuøng vôùi söùc haáp daãn cuûa moät ñaát nöôùc 70 trieäu daân vaø nhieàu yeáu toá thuaän lôïi khaùc, Vieät Nam ñaõ thu huùt ñöôïc moät löôïng voán ñaùng keå laø 28,4 tyû USD. Trong thôøi gian naøy, soá döï aùn, voán ñaêng kyù, voán thöïc hieän vaø qui moâ bình quaân cuûa döï aùn taêng leân lieân tuïc. Ñieàu naøy, ôû möùc ñoä naøo ñoù ñaõ gaây ra nhöõng ngoä nhaän veà lôïi theá cuûa ñaát nöôùc vaø veà tieàm naêng cuûa doøng voán ÑTTTNN treân theá giôùi. Giai ñoaïn töø naêm 1997 ñeán naêm 2000 Ñaây laø giai ñoaïn maø theo moät soá nhaø nghieân cöùu ñöôïc goïi laø “söï thoaùi traøo” cuûa ÑTTTNN. Maëc duø khuûng hoaûng taøi chính – tieàn teä Chaâu AÙ noå ra trong naêm 1997 nhöng Vieät Nam vaãn thu huùt ñöôïc 3,137 tyû USD voán thöïc hieän. Ñaây laø moät con soá kyû luïc trong suoát thôøi kyø töø 1988 ñeán nay. Qua ñoù cho thaáy, Vieät Nam khoâng chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa cuoäc khuûng hoaûng nhö caùc nöôùc laùng gieàng Thaùi Lan hay Indonesia. Tuy nhieân ñaõ xuaát hieän nhöõng daáu hieäu cho thaáy nguy cô suït giaûm ÑTTTNN trong caùc naêm tôùi. Thöïc teá töø naêm 1998 – 2000 ñaõ chöùng minh caùc nguy cô ñoù trôû thaønh hieän thöïc vôùi löôïng voán giaûm trung bình moãi naêm 24%, vaø nguyeân nhaân khoâng chæ xuaát phaùt töø dö aâm cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính – tieàn teä khu vöïc maø coøn do moät soá haïn cheá veà moâi tröôøng ñaàu tö. 2.1.2. Giai ñoaïn töø naêm 2000 ñeán nay Ñaây laø giai ñoaïn böôùc ñaàu chöùng kieán söï phuïc hoài cuûa doøng voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam maëc duø tình hình ÑTTTNN treân theá giôùi vaø ñaëc bieät laø qui moâ doøng voán ÑTTTNN ñoå vaøo caùc nöôùc ASEAN vaãn tieáp tuïc suy giaûm. Ñieàu ñoù chöùng toû moâi tröôøng ÑTTTNN cuûa Vieät Nam böôùc ñaàu ñaõ ñöôïc caûi thieän sau haøng loaït caùc bieän phaùp tích cöïc maø Chính phuû Vieät Nam ñaõ thöïc thi nhaèm taïo thuaän lôïi toái ña cho caùc nhaø ñaàu tö. Keát quaû laø naêm 2001 coù 462 döï aùn môùi ñöôïc caáp pheùp vaø 210 döï aùn xin ñieàu chænh taêng voán, ñöa toång soá voán ñaàu tö môùi leân 3,045 tyû USD. Trang 33 Chæ tính rieâng trong 8 thaùng ñaàu naêm 2004, caû nöôùc coù 450 döï aùn ÑTTTNN ñöôïc caáp pheùp, vôùi toång voán ñaêng kyù leân 1,2 tyû USD, taêng 21% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, voán ñaêng kyù bình quaân cuûa moät döï aùn laø 2,8 trieäu USD. Ngaønh coâng nghieäp vaø xaây döïng coù 316 döï aùn (chieám 70%) vôùi soá voán ñaêng kyù hôn 730 trieäu USD (chieám 60%). Tieáp ñeán laø caùc ngaønh noâng, laâm ngghieäp (vôùi soá voán ñaêng kyù laø 256 trieäu USD), ngaønh dòch vuï (vôùi soá voán ñaêng kyù laø 254 trieäu USD). Cuõng trong 8 thaùng qua, ñaõ coù 267 döï aùn ñaêng kyù taêng voán vôùi soá voán taêng theâm laø 1,1 tyû USD. 2.2. Tình hình ÑTTTNN taïi Vieät Nam thoâng qua moät soá tieâu thöùc cuï theå 2.2.1. Theo Quoác gia ñaàu tö Tính ñeán ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2004, ñaõ coù 66 Quoác gia vaø vuøng laõnh thoå (chuû yeáu ñeán töø Chaâu AÙ) ñaàu tö vaøo Vieät Nam, trong ñoù coù 12 Quoác gia vaø vuøng laõnh thoå coù voán ñaêng kyù töø 1 tyû USD trôû leân. Baûng 1 - Các quốc gia và lãnh thoå đầu tư vào Việt Nam tính đến ngày 25 tháng 8 năm 2004 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) STT Quốc gia và vùng lãnh thổ Số dự án hiệu lực Tổng số VĐT (triệu USD) Tỷ trọng 1 Singapore 318 7.914 17,93% 2 Đài Loan 1.199 7.004 15,87% 3 Nhật Bản 463 4.909 11,12% 4 Hàn Quốc 787 4.525 10,25% 5 Hồng Kông 311 3.060 6,93% 6 B.V. Islands 202 2.282 5,17% 7 Phaùp 139 2.139 4,85% 8 Hà Lan 52 1.786 4,05% 9 Thái Lan 116 1.381 3,13% 10 Malaysia 157 1.250 2,83% 11 Hoa Kỳ 204 1.243 2,82% 12 Vương quốc Anh 57 1.198 2,71% 13 Các nước, quốc gia khác 4.005 5.443 12,34% Tổng cộng 4.850 44.134 100.00% Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. 2.2.2. Theo ngaønh ngheà Phaàn lôùn voán ÑTTTNN ñöôïc ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát vaät chaát, ñaëc bieät laø saûn xuaát coâng nghieäp. Theo soá lieäu tính ñeán ngaøy 25/8/2004, coù tôùi 67% soá döï aùn ñöôïc caáp giaáy pheùp thuoäc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp, xaây döïng vôùi soá voán ñaêng Trang 34 kyù laø 25,464 tyû USD chieám 57,7% toång soá voán ñaêng kyù. Trong ñoù ngaønh cheá bieán thöïc phaåm, hoùa myõ phaåm, ñieän töû vaø may maëc laø caùc ngaønh coù soá döï aùn voán ÑTTTNN nhieàu nhaát. Ñieàu naøy taïo söï phong phuù treân thò tröôøng haøng hoùa tieâu duøng cuûa nöôùc ta vôùi caùc nhaõn hieäu noåi tieáng cuûa theá giôùi. Ngaønh noâng nghieäp vaø thuûy saûn cuõng toû ra coù söï haáp daãn ñoái vôùi nhaø ÑTNN. voán ñaêng kyù vaøo hai ngaønh naøy chieám 7,32% treân toång soá voán ñaêng kyù nhöng soá döï aùn ñöôïc caáp pheùp laïi leân ñeán khoaûng 13,61%. Moät soá ngaønh trong khu vöïc dòch vuï, nhaát laø caùc ngaønh nhö giao thoâng vaän taûi, taøi chính ngaân haøng, xaây döïng caên hoä cho thueâ … laø nhöõng ngaønh thu huùt voán ÑTTTNN chuû yeáu. Ñaàu tö vaøo khu vöïc dòch vuï chieám khoaûng 19,30 % soá döï aùn vôùi khoaûng 35% toång soá voán ñaêng kyù. Caùc soá lieäu veà thu huùt voán ÑTTTNN trong 8 thaùng ñaàu naêm 2004 cuõng cho thaáy xu höôùng naøy. Trong 450 döï aùn ñöôïc caáp pheùp thì coù 316 döï aùn (chieám 70%) ñaàu tö vaøo khu vöïc coâng nghieäp vôùi voán ñaêng kyù ñaït 735 trieäu USD (chieám 59% toång soá voán ñaêng kyù). Ngaønh noâng - laâm nghieäp vaø thuûy saûn coù 58 döï aùn vôùi voán ñaêng kyù ñaït 257 trieäu USD. Ngoaøi ra, khu vöïc dòch vuï coù 76 döï aùn, voán ñaêng kyù ñaït 254 trieäu USD. Nhìn chung trong suoát giai ñoaïn 1988 ñeán nay, vieäc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát (ñaëc bieät laø saûn xuaát coâng nghieäp) cho thaáy coâng ngheä aùp duïng trong saûn xuaát cuûa caùc DNCVÑTNN töông ñoái ôû möùc cao hôn so vôùi DN trong nöôùc. Caù bieät, moät soá ngaønh laép raùp xe maùy, oâ toâ, ñoà ñieän töû gia duïng … coù möùc coâng ngheä khaù hieän ñaïi ôû taàm theá giôùi. Chính vì theá, khu vöïc coù VÑTNN ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñaát nöôùc theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Trang 35 Baûng 2 - Phaân boå voán ÑTTTNN theo ngaønh kinh teá tính ñeán ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2004 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) Toång voán ñaàu tö Voán phaùp ñònh Voán thöïc hieän STT Chuyeân ngaønh Soá döï aùn Trieäu USD % Trieäu USD % Trieäu USD % Coâng nghieäp 3.254 25.464 57,70 11.172 57,00 17.690 68,36 CN daàu khí 26 1.887 4,28 1.380 7,04 4.422 17,09 CN naëng 1.379 10.317 23,38 4.163 21,24 6.357 24,57 CN nheï 1.334 6.781 15,36 3.056 15,59 2.954 11,41 CN thöïc phaåm 227 2.871 6,50 1.262 6,44 2.027 7,83 I Xaây döïng 288 3.608 8,18 1.311 6,69 1.930 7,46 Noâng, laâm nghieäp 660 3.233 7,32 1.431 7,30 1.645 6,36 Noâng - Laâm nghieäp 559 2.960 6,71 1.307 6,67 1.509 5,83 II Thuûy saûn 101 273 0,62 124 0,63 135 0,53 Dòch vuï 936 15.437 34,98 6.998 35,70 6.542 25,28 GTVT, Böu ñieän 136 2.622 5,94 2.052 10,47 1.060 4,10 Khaùch saïn - Du lòch 159 3.507 7,95 1.216 6,20 2.121 8,20 Taøi chính - Ngaân haøng 56 724 1,64 700 3,57 617 2,38 Vaên hoaù – Y teá – Giaùo duïc 165 649 1,47 287 1,46 287 1,11 XD haï taàng KCX-KCN 20 941 2,13 404 2,06 521 2,01 XD Khu ñoâ thò môùi 3 2.467 5,59 675 3,44 6 0,02 XD Vaên phoøng – Caên hoä 102 3.501 7,93 1.220 6,22 1.612 6,23 III Dòch vuï khaùc 295 1.026 2,33 443 2,28 318 1,23 Toång soá 4,850 44.134 100 19.601 100 25.877 100 Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. 2.2.3. Theo hình thöùc ñaàu tö Hôn 12 naêm qua taïi Vieät Nam ñaõ hình thaønh neân 4 hình thöùc ÑTTTNN sau: DNLD – 100% VNN – Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh – Hình thöùc BOT. Song xeùt veà tyû troïng soá löôïng döï aùn laãn voán ñaàu tö thì coù hai hình thöùc noåi baät laø : DNLD vaø 100% VNN. Trong thôøi gian gaàn ñaây, hình thöùc 100% VNN coù xu höôùng taêng nhanh vaø chieám tyû troïng lôùn trong toång soá döï aùn vaø voán ñaàu tö, ñaëc bieät laø taïi caùc tænh thaønh lôùn nhö Tp. Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Bình Döông. Trang 36 Baûng 3 - ÑTTTNN theo hình thöùc ñaàu tö ñeán ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2004 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc). STT Hình thức đầu tư Số dự án cấp phép Tyû troïng Vốn đăng ký (tỷ USD) Vốn phaùp ñònh (tỷ USD) Vốn thực hiện (tỷ USD) 1 DN 100%VNN 3.464 71,42% 20,052 8,776 9,332 2 DNLD 1.206 24,87% 18,788 7,089 10,353 3 Hợp tác kinh doanh 174 3,59% 3,924 3,325 5,279 4 BOT, BT, BTO 6 0,12% 1,370 0,411 0,913 Tổng số 4.850 100,00% 44,134 19,601 25,877 Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. Tính ñeán nay, maëc duø veà soá löôïng döï aùn, hình thöùc DN 100% VNN chieám ña soá (71,42%) nhöng neáu xeùt veà soá voán thöïc hieän thì DNLD laïi chieám öu theá vôùi tyû troïng laø 40% trong toång voán ñaàu tö cuûa khu vöïc ÑTNN, so vôùi 36% cuûa DN 100% VNN. 2.2.4. Theo ñòa baøn ñaàu tö Tính ñeán thaùng 8/2004, 63 tænh, thaønh phoá trong caû nöôùc ñaõ coù döï aùn ÑTNN, nhöng do trình ñoä phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá – kyõ thuaät, vò trí ñòa lyù vaø chaát löôïng nguoàn nhaân löïc raát khaùc nhau neân keát quaû thu huùt ÑTTTNN giöõa caùc ñiaï phöông coù söï cheânh leäch raát lôùn. Nhöõng ñòa phöông coù ñieàu kieän toát hôn veà cô sôû haï taàng kyõ thuaät-xaõ hoäi ( nhö TP Hoà Chí Minh, Haø Noäi, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng), coù öu theá veà taøi nguyeân khoaùng saûn (Laâm Ñoàng, Baø Ròa-Vuõng Taøu), coù khaû naêng phaùt trieån ngaønh du lòch (Phan Thieát, Nha Trang, Ñaø Naüng, Hueá, Ñaø Laït, Quaûng Ninh) vaø cô cheá quaûn lyù thoâng thoaùng hôn (Ñoàng Nai, Bình Döông) seõ haáp daãn ñaàu tö hôn. Ñieàu naøy phaûn aùnh khoâng nhöõng muïc ñích cuûa nhaø ñaàu tö maø coøn möùc ñoä phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc ñòa phöông. Trang 37 Baûng 4 - Tình hình phân bổ vốn ĐTTTNN theo địa phương tính đến 25 tháng 8 năm 2004 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) STT Tỉnh, thành phố Số dự án Tổng số VĐT (triệu USD) Tỷ trọng 1 TP. Hồ Chí Minh 1.523 11.171 25,31% 2 Hà Nội 530 8.011 18,15% 3 Đồng Nai 569 7.237 16,40% 4 Bình Dương 844 3.988 9,04% 5 Bà Rịa - Vũng Tàu (*) 125 3.988 9,04% 6 Hải Phòng 154 1.699 3,85% 7 Lâm Đồng 65 884 2,00% 8 Long An 84 614 1,39% 9 Hải Dương 66 592 1,34% 10 Vĩnh Phúc 68 580 1,31% 11 Kiên Giang 6 448 1,02% 12 Thanh Hóa 14 447 1,01% 13 Hà Tây 36 420 0,95% 14 Quảng Ninh 66 411 0,93% 15 Khánh Hòa 53 385 0,87% 16 Đà Nẵng 58 356 0,81% 17 Nghệ An 14 296 0,67% 18 Tây Ninh 65 266 0,60% 19 Phuù Thoï 39 263 0,59% 20 Các địa phương khác 471 2.078 4,72% Tổng cộng 4.850 44.134 100.00% (*) Bao goàm caû daàu khí Nguoàn : Cuïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi - Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. 2.3. Moät soá neùt ñaëc tröng cuûa ÑTTTNN taïi Vieät Nam 2.3.1. Voán ñaàu tö ñaêng kyù coù xu höôùng giaûm Chuùng ta thaáy roõ söï suït giaûm cuûa voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam qua Baûng 5. Coù raát nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán söï suït giaûm naøy, cuï theå nhö : ¾ Söï khoù khaên cuûa caùc chuû ñaàu tö ôû khu vöïc Chaâu AÙ do aûnh höôûng chung cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä Chaâu AÙ; ¾ Moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam vôùi nhöõng öu theá so saùnh vôí caùc nöôùc trong khu vöïc ngaøy caøng môø nhaït; ¾ Doøng chaûy voán ñaàu tö quoác teá ñaõ coù xu höôùng chuyeån sang caùc khu vöïc kinh teá ngoaøi Chaâu AÙ nhö Chaâu Myõ La tinh, caùc nöôùc Ñoâng AÂu; Trang 38 ¾ … Baûng 5 - Tình hình vốn ĐTTTNN qua các năm 1996-2001 ĐVT: Triệu USD Chỉ tiêu của dự án 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Vốn đăng ký mớI 8.640 4.659 3.897 1.568 2.014 2.521 Tăng vốn 788 1.173 884 629 431 579 Giải thể, hết hiệu lực 1.287 568 2.447 785 1.707 1.438 Vốn thực hiện 2.923 3.137 2.364 2.179 2.228 2.300 Doanh thu 2.771 3.850 4.400 5.200 7.000 8.200 Xuất khẩu 920 1.790 1.982 2.590 3.320 3.600 Nhập khẩu 2.042 2.890 2.668 3.382 4.350 4.700 Nộp ngân sách nhà nước 263 315 317 271 280 373 Tổng số lao động (1.000 người) 220 250 270 296 349 439 Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Vụ Quản lý Dự án Tuy nhieân, soá voán thöïc hieän vaãn giöõ ñöôïc nhòp ñoä oån ñònh vaø coù taêng tröôûng. Caùc chæ tieâu quan troïng khaùc nhö doanh thu, xuaát khaåu, nhaäp khaåu vaãn taêng raát maïnh. Ñieàu naøy chöùng toû ÑTTTNN ñang ngaøy caøng toû ra hieäu quaû vaø phaùt trieån ñi vaøo chieàu saâu. 2.3.2. Luoàng voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam phaùt trieån maïnh ôû nhöõng khu vöïc, ñòa phöông coù nhieàu öu theá trong moâi tröôøng ñaàu tö vaø daønh nhieàu öu ñaõi cho nhaø ÑTNN Caùc ñòa phöông ñi ñaàu trong thu huùt ÑTTTNN laø TP Hoà Chí Minh, Haø Noäi, Bình Döông, Ñoàng Nai, Haûi Phoøng,…Caùc ñòa phöông naøy ngoaøi lôïi theá veà maët ñòa lyù thì chính saùch quaûn lyù ÑTNN ñaõ giaønh nhöõng öu ñaõi toát nhaát cho caùc nhaø ñaàu tö. Tính ñeán ngaøy 25 thaùng 8 naêm 2004, soá döï aùn coù hieäu löïc cuûa 5 ñòa phöông naøy laø 3.620 döï aùn (chieám 75% toång soá döï aùn coù hieäu löïc trong caû nöôùc). Xeùt veà voán ñaàu tö thì toång voán ñaàu tö vaøo caùc ñòa phöông naøy laø 32.106 trieäu USD (chieám 73% trong toång voán ñaàu tö cuûa caùc döï aùn coù hieäu löïc). 2.3.3. Xu theá vaän ñoäng cuûa luoàng ÑTTTNN taïi Vieät Nam mang tính töï phaùt Trong giai ñoaïn töø 1989 – 1995, caùc döï aùn ÑTTTNN vaøo Vieät Nam taäp trung vaøo caùc ngaønh phi coâng nghieäp nhö khaùch saïn, dòch vuï,… Ñaây laø nhöõng ngaønh ngheà coù khaû naêng thu hoài voán nhanh nhaèm giaûm thieåu nhöõng ruûi ro trong thò tröôøng vaø nhöõng ruûi ro do tính baát oån cuûa heä thoáng phaùp lyù. Trang 39 Ñeán giai ñoaïn töø naêm 1997 ñeán nay, löôïng voán ÑTTTNN giaûm maïnh nhöng vaãn taäp trung vaøo caùc ngaønh khai thaùc daàu khí, du lòch, baát ñoäng saûn, dòch vuï,…Caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp taêng maïnh vaø chieám gaàn 58% nguoàn voán ÑTTTNN. 2.3.4. Coù söï thay ñoåi trong hình thöùc ÑTTTNN vaøo Vieät Nam vôùi xu höôùng chuyeån daàn töø hình thöùc DNLD sang DN 100% VNN Trong giai ñoaïn ñaàu thaâm nhaäp vaøo moät Quoác gia môùi, thoâng thöôøng caùc nhaø ÑTNN choïn hình thöùc DNLD nhaèm muïc ñích chia seû bôùt ruûi ro cuõng nhö chia seû nhöõng öu ñaõi maø Chính phuû Vieät Nam daønh cho ñoái taùc trong nöôùc, taän duïng nhöõng kinh nghieäm hieåu bieát veà luaät phaùp, veà moâi tröôøng ñaàu tö cuøng vôùi thò phaàn saün coù cuûa beân ñoái taùc trong nöôùc,… Tuy nhieân, khi nhaø ÑTNN ñaõ ñöùng vöõng trong kinh doanh taïi Vieät Nam thì hình thöùc DNLD laïi boäc loä moät soá haïn cheá nhaát ñònh. Söï maâu thuaãn trong quyeàn lôïi daãn ñeán maâu thuaãn trong quyeát ñònh taøi chính cuûa caùc lieân doanh ñaõ laøm cho nhaø ÑTNN caûm thaáy raát “chaät choäi” trong moâ hình DNLD. Beân caïnh ñoù, vaán ñeà “ñònh giaù chuyeån giao” cuõng gaëp phaûi söï phaûn khaùng khaù quyeát lieät cuûa caùc ñoái taùc trong nöôùc caøng laøm naûy sinh xu höôùng caùc beân ñoái taùc muoán phaùt trieån DN theo chieàu höôùng rieâng cuûa mình. Ñaây laø moät xu höôùng taát yeáu cuûa hoaït ñoäng ÑTTTNN treân toaøn theá giôùi chöù khoâng phaûi laø ñaëc ñieåm rieâng coù ôû Vieät Nam. 2.4. Vai troø cuûa ÑTTTNN trong phaùt trieån kinh teá Vieät Nam 2.4.1. Cung caáp voán cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá Nguoàn voán ÑTTTNN giöõ vai troø quan troïng ñoái vôùi muïc tieâu coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa cuûa Vieät Nam. Theo vaên kieän ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng, voán ñaàu tö naêm phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñaõ thöïc hieän trong 10 naêm 1991-2000 ñaït khoaûng 630 ngaøn tyû ñoàng, trong ñoù voán ÑTTTNN chieám treân 24% vaø goùp phaàn ñaùng keå vaøo toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam suoát hôn moät thaäp kyû qua. Trang 40 Baûng 6 - Tỷ trọng của ĐTTTNN trong cơ cấu nguồn vốn đầu tư của Việt Nam qua các thời kỳ (tính theo %) Nguồn vốn trong nước Vốn đầu tư nhà nước Năm NSNN TDNN DNNN DN ngoài quốc doanh Nguồn vốn ĐTTTNN 86-90 27 0 13.5 46.87 12.63 1991 15.02 8.25 11.75 50 14.98 1992 25.24 2.7 4.1 46 21.96 1993 28.8 5.94 6.59 32.29 26.38 1994 16.1 7.27 12.07 32.8 31.76 1995 20.9 4.71 9.73 30.79 33.87 1996 20.85 10.43 13.95 26.7 28.07 1997 21.23 13.11 13.73 20.65 31.28 1998 22.8 10.49 20.6 21.3 24.81 1999 25 18.28 18.28 20.2 18.24 2000 23.22 18.24 20.5 19.5 18.54 BQ(96-00) 22.75 15 17.7 21.24 23.31 BQ(91-00) 22.4 12 15.3 25 25.30 %GDP 6.1 3.3 4.2 6.86 6.93 Nguồn: Tạp chí Kinh tế Việt Nam - Thế giới 2001-2002. Qua baûng treân, chuùng ta coù theå ruùt ra nhaän xeùt raèng, voán ÑTTTNN laø moät nguoàn voán quan troïng boå sung cho nguoàn voán trong nöôùc ñeå ñaàu tö phaùt trieån, goùp phaàn khai thaùc nhöõng nguoàn löïc cuûa ñaát nöôùc, taùc ñoäng to lôùn ñeán söï phaùt trieån chung cuûa caû neàn kinh teá. 2.4.2. Ñoùng goùp vaøo möùc taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá Coù raát nhieàu yù kieán khaùc nhau khi ñaùnh giaù vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá cuûa moät nöôùc ñaëc bieät laø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Tuy nhieân, ñoái vôùi Vieät Nam, keát quaû saûn xuaát kinh doanh treân caùc lónh vöïc cuûa khu vöïc ÑTNN ñaõ khaúng ñònh vai troø to lôùn cuûa khu vöïc naøy ñoái vôùi söï taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá. Trong naêm 2002, toác ñoä taêng tröôûng trong saûn xuaát coâng nghieäp cuûa khu vöïc DN nhaø nöôùc laø 11,7% hay cuûa khu vöïc ngoaøi quoác doanh laø 19,2% thì khu vöïc ÑTNN laø 21,8%; hoaëc kim ngaïch xuaát khaåu cuûa khu vöïc kinh teá trong nöôùc chæ taêng 6,5% thì khu vöïc coù VÑTNN taêng ñeán 23,7% (chöa keå daàu khí). Tyû leä ñoùng goùp cuûa khu vöïc ÑTNN trong GDP taêng daàn qua caùc naêm : naêm 1995 laø 6,3%, naêm 1998 laø 10,1%, naêm 2000 laø 13,3%, naêm 2003 laø 14,3%. Tính ñeán nay, voán Trang 41 ÑTTTNN chieám 20% toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi, treân 25% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp vaø ñoùng goùp treân 14% vaøo GDP cuûa Vieät Nam. Taùc ñoäng cuûa ÑTTTNN ñeán taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam khoâng chæ ñöôïc ñaùnh giaù baèng ñònh tính maø coøn ñöôïc ñaùnh giaù baèng ñònh löôïng moät caùch xaùc thöïc. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc khaúng ñònh trong baøi “Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa ÑTNN ñeán taêng tröôûng kinh teá ngaønh Vieät Nam giai ñoaïn 1996 – 2001” treân Taïp chí kinh teá vaø phaùt trieån soá 143 - Thaùng 9/2002. Taùc giaû cho raèng :” Trong thôøi kyø 1996 – 2000, ÑTTTNN duø coù giaûm suùt so vôùi caùc naêm tröôùc ñoù vaãn theå hieän taùc ñoäng thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá ngaønh Vieät Nam. Taùc ñoäng naøy lôùn hôn taùc ñoäng cuûa ñaàu tö töø ngaân saùch nhaø nöôùc, neáu xeùt rieâng aûnh höôûng cuûa voán ñaàu tö ñeán taêng tröôûng kinh teá noäi ngaønh. Ngoaøi ra, ÑTTTNN thöïc hieän haøng naêm cuõng khoâng bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc döï aùn heát haïn vaø giaûi theå trong naêm ñoù, cho thaáy raèng hoaït ñoäng ÑTTTNN ôû Vieät Nam vaãn ñang trong quaù trình tieán trieån tích cöïc”. Ñoùng goùp cuûa khu vöïc ÑTNN vaøo GDP cuûa Vieät Nam khaù quan troïng. Theo Bieåu ñoà 1, neáu naêm 1995 tyû troïng cuûa khu vöïc naøy trong GDP caû nöôùc chæ ñaït 6,72% thì ñeán naêm 2000 tyû leä naøy taêng ñeán 10,76%, vaø tyû leä ôû naêm sau luoân taêng hôn naêm tröôùc. Bieåu ñoà 1 - Tyû troïng GDP cuûa khu vöïc kinh teá CVÑTNN trong toång GDP caû nöôùc töø 1995 – 2000 6,72 7,34 8,2 9,24 10 10,76 0 2 4 6 8 10 12 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Naêm T yû tr oïn g (% ) Soá lieäu veà tyû leä ñoùng goùp trong GDP caû nöôùc cuûa khu vöïc naøy coøn coù yù nghóa quan troïng hôn neáu so saùnh vôùi chæ tieâu taïo coâng aên vieäc laøm. Thaät vaäy, tyû leä ñoùng goùp GDP ôû ñaây töông öùng vôùi chæ khoaûng 4-6% löïc löôïng lao ñoäng caû nöôùc thì ñieàu naøy coù nghóa naêng suaát lao ñoäng trong caùc DNCVÑTNN cao hôn haún so Trang 42 vôùi möùc bình quaân caû nöôùc, öôùc tính gaáp 1,5 laàn (naêng suaát lao ñoäng ñöôïc tính baèng caùch laáy toång giaù trò gia taêng chia cho soá löôïng lao ñoäng). Taàm quan troïng cuûa khu vöïc ÑTNN coøn theå hieän ôû söï ñoùng goùp vaøo tyû leä taêng tröôûng chung cuûa caû nöôùc. Neáu nhö tröôùc naêm 1997, ñoùng goùp haøng naêm cuûa khu vöïc naøy vaøo tyû leä taêng tröôûng GDP caû nöôùc ñaït ôû möùc döôùi 20% thì trong nhöõng naêm gaàn ñaây, con soá naøy leân ñeán 25% - töùc laø trong 1 ñoàng taêng tröôûng GDP coù 0,25 ñoàng ñoùng goùp töø söï taêng tröôûng cuûa khu vöïc ÑTTTNN. Baûng 7 - Ñoùng goùp GDP cuûa khu vöïc ÑTTTNN thôøi kyø 1996-2002 CHÆ TIEÂU ÑVT 1996 1999 2000 2001 2002 Toác ñoä taêng veà GDP Khu vöïc ÑTTTNN _ Caû nöôùc _ Tp.HCM _ Ñoàng Nai _ Bình Döông (khoâng coù soá lieäu) _ Baø ròa Vuõng taøu % % % % 16,0 44,5 34,8 - 3,0 17,6 12,1 22,5 - 23,4 11,4 11,0 24,1 - 14,0 7,5 10,0 16,0 - 12,5 - 11,8 17,0 - - Tyû troïng Khu vöïc ÑTTTNN / Toång soá _ Caû nöôùc _ Tp.HCM _ Ñoàng Nai _ Bình Döông _ Baø ròa Vuõng taøu % % % % % 7,4 14,0 15,2 - 64.1 12,2 18,2 25,7 - 71.4 13,3 19,4 28,9 - 77,5 13,1 20,6 30,4 - 77,0 - 21,3 32,0 - - Toác ñoä taêng GDP chung _ Caû nöôùc _ Tp.HCM _ Ñoàng Nai _ Bình Döông _ Baø ròa Vuõng taøu % % % % % 9,34 14,7 17,1 17,5 17,4 4,8 6,2 9,4 12,4 22,5 6,8 9,0 10,6 15,5 14,4 6,8 9,5 11,2 14,2 13,3 7,0 10,2 12,2 14,6 11,5 Nguoàn: Toång cuïc Thoáng Keâ, Cuïc thoáng keâ Tp.HCM, tænh Ñoàng Nai, Bình Döông vaø Baø Ròa Vuõng Taøu. Ghi chuù: Rieâng tænh Bình döông chöa xaùc ñònh chæ tieâu GDP cuûa khu vöïc ÑTTTNN trong taát caû caùc baùo caùo thoáng keâ töø 2002 trôû veà tröôùc. 2.4.3. Ñoùng goùp vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu, caûi thieän caùn caân thanh toaùn Beân caïnh vai troø quan troïng laø ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng kinh teá, thaønh phaàn voán ÑTTTNN coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc tieáp caän vaø môû roäng thò tröôøng quoác teá, naâng cao naêng löïc xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Trang 43 Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTNN taêng nhanh. Trong thôøi kyø 1996-2000 ñaït treân 10,6 tyû USD (khoâng tính daàu thoâ), taêng hôn 8 laàn so vôùi 5 naêm tröôùc. Trong 3 naêm töø 2001 – 2003, xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTNN ñaït 14,6 tyû USD, rieâng naêm 2003 ñaït 6,34 tyû USD, chieám 31,4% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTNN chieám tôùi 84% giaù trò xuaát khaåu haøng ñieän töû, 42% ñoái vôùi maët haøng giaøy deùp vaø 25% ñoái vôùi haøng may maëc. Tyû troïng xuaát khaåu so vôùi doan thu cuûa DNCVÑTNN cuõng taêng leân khaù nhanh. Bình quaân thôøi kyø 1991 –1995 ñaït 30%, töø 1996 – 2000 ñaït 48,7% vaø trong 3 naêm 2001 – 2003 ñaït 50%. Ñaëc bieät nhieàu DNCVÑTNN ñaõ môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu sang nhieàu nöôùc môùi vôùi nhieàu maët haøng môùi. Nguoàn voán ÑTTTNN cuõng goùp phaàn caûi thieän caùn caân thanh toaùn quoác teá cuûa Vieät Nam, taïo ñieàu kieän ñaåy maïnh tieán trình hoäi nhaäp kinh teá cuûa nöôùc ta vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Khaû naêng caïnh tranh trong maäu dòch cuûa neàn kinh teá nöôùc ta coøn keùm neân khi thöïc hieän tieán trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, söï thaâm huït tröôùc maét trong taøi khoaûn vaõng lai laø taát yeáu, vieäc thu huùt voán ÑTTTNN ñeå gia taêng kinh teá seõ coù taùc ñoäng caûi thieän caùn caân thanh toaùn quoác teá cuûa Vieät Nam ôû hieän taïi vaø töông lai. Bieåu ñoà 2 - Tyû troïng xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTTTNN trong toång giaù trò xuaát khaåu caû nöôùc thôøi kyø 1995 – 2000 8.1 10.8 19.4 21.1 22.1 23.5 0 5 10 15 20 25 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Naêm Ty û tr oïn g (% ) 2.4.4. Thu huùt vaø naâng cao naêng suaát lao ñoäng Theo keát quaû toång ñieàu tra môùi ñaây, caùc DNCVÑTNN ñang taïo vieäc laøm cho hôn 700 ngaøn lao ñoäng tröïc tieáp. Beân caïnh ñoù, moät löïc löôïng raát lôùn lao ñoäng giaùn tieáp cuõng ñöôïc höôûng lôïi töø caùc döï aùn ÑTNN. Trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät tieân Trang 44 tieán vaø phöông phaùp quaûn lyù lao ñoäng hieän ñaïi ñaõ laøm cho naêng suaát lao ñoäng cuûa khu vöïc CVÑTNN cao hôn raát nhieàu so vôùi naêng suaát lao ñoäng ôû caùc khu vöïc kinh teá khaùc. Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, naêng suaát lao ñoäng cuûa khu vöïc DNCVÑTNN cao hôn möùc trung bình cuûa thaønh phoá töø 3,19 – 6,53 laàn. Trong 7 thaùng ñaàu naêm 2004, khu vöïc kinh teá CVÑTNN ñaõ taïo theâm vieäc laøm cho hôn 35.000 lao ñoäng, ñöa toång soá lao ñoäng tröïc tieáp trong khu vöïc naøy leân 720.000 ngöôøi, baèng 93,5% keá hoaïch naêm 2004. 2.4.5. Ñoùng goùp vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc Töø naêm 1996, giaù trò tuyeät ñoái cuûa khoaûn thu NSNN töø khu vöïc ÑTNN nhìn chung taêng lieân tuïc: naêm 1997 ñaït 3,998 tyû ñoàng taêng 34,6% so vôùi naêm 1996, naêm 1998 ñaït 4,448 tyû ñoàng taêng 11,1% so vôùi naêm 1998, naêm 2002 ñaït 7,238 tyû ñoàng taêng 27,8% so vôùi naêm 2001. Naêm 1999, vôùi söï suy thoaùi cuûa neàn kinh teá caû nöôùc, ñoùng goùp cuûa khu vöïc kinh teá naøy vaøo NSNN giaûm maïnh, chæ baèng 87,1 % so vôùi naêm 1998, töông ñöông 3,874 tyû ñoàng. Söï suït giaûm naêm 1999 keùo theo tyû troïng ñoùng goùp cuûa khu vöïc naøy vaøo toång thu ngaân saùch giaûm töông öùng, chæ coøn 9,4%. Tuy nhieân, möùc ñoùng goùp vaøo NSNN cuûa khu vöïc ÑTNN vaãn raát ñaùng keå, xeùt veà caû giaù trò tuyeät ñoái laãn tyû troïng trong toång thu. Trang 45 Baûng 8 - Ñoùng goùp cuûa khu vöïc ÑTNN vaøo NSNN thôøi kyø 1996-2002 (ÑVT : tyû ñoàng) CHÆ TIEÂU 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1/ - Caû Nöôùc _ Toång thu thueá + phí 36.896 38.594 44.293 41.190 44.379 48.950 55.167 _ Thu töø khu vöïc ÑTTTNN 2.969 3.998 4.448 3.874 4.735 5.662 7.238 _ Tyû troïng ÑTTTNN/toång thu 8,1% 10,4% 10,0% 9,4% 10,7% 11,6% 13,1% 2/ - Vuøng Kinh Teá Troïng Ñieåm Phía Nam A – TP,HCM _ Toång thu thueá 12.696 13.994 14.383 13.152 14.037 15.826 17.714 _ Thu töø khu vöïc ÑTTTNN 1.513 1.779 1.751 1.422 1.828 2.015 2.631 _ Tyû troïng ÑTTTNN/toång thu 11,9% 12,7% 12,2% 10,8% 13,0% 12,7% 14,9% B – Ñoàng Nai _ Toång thu thueá 1.315 1.417 1.563 1.417 1.542 1.714 2.065 _ Thu töø khu vöïc ÑTTTNN 186,4 300,7 371,4 251,9 314,4 374,3 569,5 _ Tyû troïng ÑTTTNN/toång thu 14,2% 21,2% 23,8% 17,8% 20,4% 21,8% 27,6% C – Bình Döông _ Toång thu thueá 783,1 735,7 754,1 713,2 874 1.071,4 1.204 _ Thu töø khu vöïc ÑTTTNN 36,7 87,1 120,3 122,2 141,0 161,6 271,8 _ Tyû troïng ÑTTTNN/toång thu 4,7% 11,8% 16,0% 17,1% 16,1% 15,1% 22,6% D – Baø ròa-Vuõng taøu _ Toång thu thueá 1.228 1.283 1.190 1.401 1.764 2.806 3.705 _ Thu töø khu vöïc ÑTTTNN 248,0 396,4 332,8 445,2 480,2 779,5 852,3 _ Tyû troïng ÑTTTNN/toång thu 20,2% 30,9% 28,0% 31,8% 27,2% 27,8% 23,0% Nguoàn: - Toång cuïc Thueá, Cuïc thueá TP.HCM, Ñoàng Nai, Bình Döông, Baø ròa-Vuõng taøu qua caùc naêm. Ghi chuù: - Toång thu thueá vaø phí laø soá thu do ngaønh thueá quaûn lyù, khoâng bao goàm soá thu töø daàu khí vaø soá thu cuûa ngaønh Haûi Quan (Khoâng coù thueá xuaát nhaäp khaåu, thueá giaù trò gia taêng vaø thueá tieâu thuï ñaëc bieät coù nguoàn goác töø haøng nhaäp khaåu do khoâng taùch ra ñöôïc phaàn cuûa DN ÑTTTNN. Rieâng soá thu töø khu vöïc ÑTNN, khoâng coù khoaûn thueá thu nhaäp caù nhaân vì khoâng taùch ñöôïc khoaûn thueá naøy cho töøng khu vöïc kinh teá. Maëc duø bieát raèng: khu vöïc ÑTNN ñoùng goùp khoaûn thueá naøy raát lôùn trong toång soá ). 2.4.6. Caùc ñoùng goùp tích cöïc khaùc ¾ Naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù Vieät Nam Söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá CVÑTNN ñaõ laøm cho neàn saûn xuaát trong nöôùc naêng ñoäng hôn. Caùc DN trong nöôùc muoán toàn taïi phaûi khoâng ngöøng Trang 46 ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao trình ñoä kyõ thuaät cuûa ñoäi nguõ nhaân vieân cuõng nhö aùp duïng caùc qui trình quaûn lyù khoa hoïc, hieän ñaïi. Beân caïnh ñoù, coâng taùc tieáp thò vaø quaûng baù thöông hieäu cuõng luoân ñöôïc xem troïng goùp phaàn naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù Vieät Nam. ¾ Chuyeån giao nhieàu qui trình coâng ngheä vaø kyõ thuaät saûn xuaát hieän ñaïi Vôùi nhieàu chính saùch öu ñaõi hôïp lyù, Vieät Nam ñaõ thu huùt ñöôïc moät löôïng lôùn caùc nhaø ÑTNN trong caùc lónh vöïc coâng ngheä cao. Theo ñoù, nhieàu qui trình coâng ngheä vaø kyõ thuaät saûn xuaát hieän ñaïi ñaõ ñöôïc ñaàu tö vaø chuyeån giao trong caùc DNCVÑTNN. Söï ra ñôøi cuûa caùc khu coâng nghieäp coâng ngheä cao taïi nhieàu ñòa phöông trong caû nöôùc ñaõ taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån giao naøy ñöôïc thöïc hieän ngaøy caøng nhieàu vôùi chaát löôïng ngaøy caøng cao. Song song ñoù, moät ñoäi nguõ chuyeân vieân laønh ngheà ñöôïc ñaøo taïo ôû trình ñoä cao ra ñôøi ñeå coù theå tieáp nhaän vaø vaän haønh toát caùc qui trình vaø kyõ thuaät saûn xuaát hieän ñaïi naøy. Ñaây laø ñoäi nguõ lao ñoäng noøng coát cho quaù trình coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù cuûa ñaát nöôùc trong giai ñoaïn hieän taïi vaø sau naøy. 2.5. Chuû tröông chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP 2.5.1. Cô sôû khaùch quan cuûa vieäc chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP Theo qui ñònh cuûa Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam, DNCVÑTNN chæ ñöôïc pheùp thaønh laäp vaø toå chöùc hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø do ñoù khaû naêng huy ñoäng voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån, môû roäng saûn xuaát kinh doanh raát haïn cheá. Bieän phaùp phoå bieán vaø haàu nhö laø duy nhaát laø ñi vay töø caùc toå chöùc tín duïng vôùi caùc ñieàu kieän raøng buoäc khaét khe vaø thuû tuïc phöùc taïp. Trong khi ñoù, DNCVÑTNN khoâng ñöôïc pheùp tieáp caän vôùi caùc nguoàn voán nhaøn roãi cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc ñang coù nhu caàu ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc DNCVÑTNN hieän ñang ñöôïc ñaùnh giaù laø coù tính naêng ñoäng vaø söùc haáp daãn cao. Khi DNCVÑTNN ñöôïc chuyeån sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm treân, ñoàng thôøi khi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thì coøn ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn, goùp phaàn laøm phong phuù theâm haøng hoaù cho thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam trong thôøi kyø ñaàu. Hình thöùc CTCP laø loaïi hình DN phoå bieán treân theá giôùi vaø ñöôïc qui ñònh trong Luaät DN aùp duïng ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc. Do ñoù, vieäc chuyeån DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP coù VÑTNN seõ laø böôùc tieán Trang 47 quan troïng ñeå thu heïp gaàn khoaûng caùch giöõa Luaät ÑTNN vaø Luaät DN, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá trong quaù trình hoäi nhaäp. 2.5.2. Chuû tröông chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP vaø cô sôû phaùp lyù cuûa hình thöùc CTCP CVÑTNN Vaán ñeà aùp duïng hình thöùc CTCP CVÑTNN ñaõ ñöôïc ñöa ra töø nhieàu naêm nay. Chæ thò soá 11/1998/CT-TTg ngaøy 16 thaùng 3 naêm 1998 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc thöïc hieän Nghò ñònh soá 10/1998/NÑ-CP ngaøy 23 thaùng 1 naêm 1998 (veà moät soá bieän phaùp khuyeán khích vaø ñaûm baûo ÑTTTNN taïi Vieät Nam) vaø caûi tieán caùc thuû tuïc ÑTTTNN ñaõ yeâu caàu Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö chuû trì cuøng Boä Taøi chính vaø Ngaân haøng nhaø nöôùc nghieân cöùu veà vieäc ÑTNN theo hình thöùc CTCP vaø toå chöùc chuyeån ñoåi thí ñieåm moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng döôùi hình thöùc CTCP. Trong döï aùn Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam do Chính phuû trình Boä Chính trò vaø UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi xem xeùt tröôùc khi trình Quoác hoäi thoâng qua trong nöõa ñaàu naêm 2000 ñaõ boå sung moät soá hình thöùc ÑTTTNN, trong ñoù coù hình thöùc CTCP coù VÑTNN. Tuy nhieân, do ñaây laø vaán ñeà môùi vaø phöùc taïp neân Boä chính trò (taïi Thoâng baùo soá 294-TB/TW ngaøy 13 thaùng 4 naêm 2000) vaø Ñaûng ñoaøn Quoác hoäi (taïi Thoâng baùo soá 206/ÑQH10 ngaøy 31 thaùng 3 naêm 2000) ñaõ chæ ñaïo tröôùc maét caàn thöïc hieän thí ñieåm ñeå ruùt kinh nghieäm tröôùc khi boå sung Luaät. Thöïc hieän chuû tröông treân, Nghò quyeát soá 09/2001/NQ-CP ngaøy 28 thaùng 8 naêm 2001 cuûa Chính phuû ñaõ thoáng nhaát xaây döïng moät qui cheá thöïc hieän thí ñieåm vieäc chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP vaø taïo ñieàu kieän cho caùc DN naøy ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Theo Nghò quyeát soá 03/2002/NQ-CP ngaøy 7 thaùng 3 naêm 2002 veà phieân hoïp Chính phuû thöôøng kyø thaùng 2 naêm 2002, Chính phuû ñaõ nghe Boä tröôûng Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö trình baøy toùm taét tôø trình Chính phuû veà vieäc ban haønh vaên baûn thí ñieåm aùp duïng hình thöùc CTCP coù VÑTNN. Chính phuû nhaän ñònh, vieäc cho pheùp DNCVÑTNN hoaït ñoäng döôùi hình thöùc CTCP laø moät vaán ñeà môùi. Tuy ñaõ coù chuû tröông nhöng chöa ñöôïc luaät hoaù, caàn phaûi nghieân cöùu heát söùc thaän troïng ñeå choïn ñöôïc giaûi phaùp toái öu. Vì vaäy, phaûi tieán haønh thí ñieåm. töøng böôùc ruùt kinh nghieäm, hoaøn thieän khung phaùp luaät ñeå töø ñoù môû roäng dieän aùp duïng vaø tieán tôùi hoaøn thieän luaän cöù vöõng chaéc cho vieäc boå sung hình thöùc CTCP trong Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam. Trang 48 Ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2002, Chính phuû ñaõ coù Coâng vaên soá 1045/CP-ÑMDN göûi UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi veà vieäc ban haønh Nghò ñònh cuûa Chính phuû veà CTCP CVÑTNN, ñính keøm baûn döï thaûo Nghò ñònh. Nghò quyeát soá 02/2003/NQ-CP ngaøy 17 thaùng 1 naêm 2003 cuûa Chính phuû veà moät soá chuû tröông, giaûi phaùp chuû yeáu caàn taäp trung chæ ñaïo thöïc hieän nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi naêm 2003 laïi moät laàn nöõa yeâu caàu Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö chuaån bò noäi dung vaø bieän phaùp ñeå trieån khai thöïc hieän thí ñieåm cho pheùp nhaø ÑTNN thaønh laäp CTCP vaø chuyeån moät soá DNCVÑTNN ñang hoaït ñoäng thaønh CTCP. Ñeán ngaøy 15 thaùng 4 naêm 2003, Nghò ñònh soá 38/2003/NÑ-CP cuûa Chính phuû qui ñònh veà vieäc chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP chính thöùc ñöôïc ban haønh ñaõ taïo ra cô sôû phaùp lyù ban ñaàu cho hình thöùc CTCP coù VÑTNN taïi Vieät Nam. Sau ñoù, Thoâng tö lieân tòch soá 08/2003/TTLT-BKH-BTC ngaøy 29 thaùng 12 naêm 2003 cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö vaø Boä Taøi chính ñöôïc ban haønh höôùng daãn chi tieát thöïc hieän moät soá qui ñònh taïi Nghò ñònh 38/2003/NÑ-CP ngaøy 15 thaùng 4 naêm 2003 cuûa Chính phuû. Maëc duø chuû tröông ñaõ coù töø laâu, nhöng vieäc chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP vaãn chöa ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau nhöng moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laø do söï khoâng ñaày ñuû vaø chöa roõ raøng, cuï theå cuûa caùc cô sôû phaùp lyù. 2.5.3. Muïc tieâu chuyeån ñoåi Vieäc chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP nhaèm caùc muïc tieâu sau : ¾ Thöïc hieän chuû tröông ña daïng hoaù hình thöùc ñaàu tö trong ÑTTTNN, taïo ñieàu kieän doøng voán chu chuyeån thuaän lôïi; ¾ Taïo theâm keânh thu huùt voán ñaàu tö môùi treân cô sôû thöïc hieän nhaát quaùn chuû tröông phaùt huy noäi löïc keát hôïp vôùi taän duïng nguoàn löïc beân ngoaøi; ¾ Taêng löôïng haøng hoaù cho thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa Vieät Nam; goùp phaàn thuùc ñaåy thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam ngaøy caøng phaùt trieån; ¾ Laø moät böôùc tieán tôùi nhaát theå hoaù heä thoáng phaùp luaät veà ñaàu tö trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc; chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc. quoác teá vaø ñaùp öùng nhu caàu thöïc teá cuûa nhaø ÑTNN hieän nay; Trang 49 ¾ Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhaø ñaàu tö trong vieäc huy ñoäng voán. luaân chuyeån voán linh hoaït hôn. caûi thieän phöông thöùc quaûn trò DN vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa DN; ¾ Taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc coù theâm cô hoäi tham gia hôïp taùc vôùi caùc nhaø ÑTNN; tieáp xuùc vaø töøng böôùc hoïc hoûi phong caùch kinh doanh theo thoâng leä quoác teá. Vieäc chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP laø moät vaán ñeà phöùc taïp vaø heát söùc môùi ôû Vieät Nam, quaù trình thöïc hieän caàn phaûi thaän troïng vöøa laøm, vöøa ruùt kinh nghieäm. Tröôùc maét, chæ thí ñieåm chuyeån ñoái moät soá ít DNCVÑTNN ñang hoaït ñoäng ñaùp öùng ñuû ñieàu kieän theo qui ñònh sang hình thöùc coå phaàn. Sau ñoù, tuyø keát quaû ñaït ñöôïc trong thöïc teá seõ quyeát ñònh vieäc môû roäng dieän aùp duïng vaø tieán tôùi boå sung hình thöùc CTCP trong Luaät ÑTNN. ¾ 2.6. Tình hình chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua 2.6.1. Tình hình trieån khai chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP Theo nguoàn tin töø Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, keå töø khi chuû tröông chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ñöôïc thoâng baùo roäng raõi thì ñaõ coù khoaûng 50 DNCVÑTNN ñeä ñôn xin chuyeån töø hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn sang hình thöùc CTCP. Tuy nhieân, sau khi Thoâng tö 08 ñöôïc ban haønh thì chæ coù 20 DN nhaän ñöôïc thoâng baùo ñuû ñieàu kieän chuyeån ñoåi. Vaø cho ñeán nay chæ coù 12 DN chính thöùc noäp hoà sô xin chuyeån ñoåi. Con soá 12 DN xin chuyeån ñoåi tuy chæ chieám moät tyû leä raát khieâm toán trong toång soá caùc DNCVÑTNN ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. nhöng raát ña daïng veà qui moâ cuõng nhö lónh vöïc hoaït ñoäng. Neáu tính veà voán phaùp ñònh, coù 4 DN coù voán nhoû hôn 4 trieäu USD, 4 DN coù voán töø 4 ñeán 10 trieäu USD vaø 4 DN coù voán treân 10 trieäu USD. Xeùt veà hình thöùc phaùp lyù thì coù 6 DNLD vaø 6 DN 100% VNN. Theo ñaïi dieän cuûa Cuïc ÑTNN – Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, ñaàu thaùng 8/2004, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñaõ coù vaên baûn göûi Thuû töôùng Chính phuû ñeà nghò chuyeån ñoåi 6 DN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP trong ñôït ñaàu tieân. Ñaây cuõng laø caùc DN ñuû ñieàu kieän chuyeån ñoåi sang hình thöùc CTCP sau khi hoà sô ñaõ ñöôïc caùc Boä, Trang 50 Ngaønh coù lieân quan tieán haønh thaåm ñònh. (Xem phuï luïc – Danh saùch 6 DNCVÑTNN ñöôïc Chính phuû chaáp thuaän cho chuyeån ñoåi sang CTCP). Theo Coâng vaên soá 1325/CP-ÑMDN ngaøy 16 thaùng 9 naêm 2004, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ chaáp thuaän veà maët nguyeân taéc vieäc chuyeån sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP cho 6 DN naøy. Ñaây laø caùc DN hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc saûn xuaát, kinh doanh daây caùp ñieän, taám lôïp kim loaïi, cheá bieán noâng saûn, saûn xuaát goám söù vaø vui chôi giaûi trí. Toång voán ñaàu tö ñaêng kyù cuûa 6 coâng ty naøy laø 164.44 trieäu USD. Caùc DN naøy seõ tieán haønh caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi vaø thôøi gian chuyeån ñoåi seõ ñöôïc tieán haønh trong 6 thaùng. Sau ñoù caùc DN seõ phaûi baùo caùo keát quaû vôùi Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñeå ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö ñieàu chænh, chuaån y vieäc chuyeån ñoåi DN. Nghóa laø neáu khoâng coù gì thay ñoåi thì chaäm nhaát laø ñeán thaùng 3/2005, Vieät Nam seõ coù xuaát hieän theâm hình thöùc CTCP coù VÑTNN. Moät ñieåm ñaùng chuù yù cuûa Coâng vaên naøy laø Thuû töôùng cuõng yeâu caàu Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö tieáp tuïc höôùng daãn caùc DNCVÑTNN coù nhu caàu chuyeån sang hoaït ñoäng theo hình thöùc coâng ty coå phaàn tieán haønh laäp hoà sô vaø xaây döïng phöông aùn chuyeån ñoåi ñeå kòp thôøi trình Thuû töôùng pheâ duyeät trong naêm 2004. Ñieàu naøy ñaõ giaûi toaû phaàn naøo khoù khaên cuûa moät soá DNCVÑTNN coù nhu caàu chuyeån ñoåi nhöng tröôùc ñaây khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà thôøi haïn hoaøn thaønh hoà sô theo qui ñònh taïi Thoâng tö lieân tòch soá 08/2003/TTLT-BKH-BTC ngaøy 29 thaùng 12 naêm 2003 do Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö vaø Boä Taøi chính ban haønh. Theo Thoâng tö naøy, haïn choùt ñeå caùc DNCVÑTNN noäp hoà sô ñaêng kyù chuyeån ñoåi sang hình thöùc coâng ty coå phaàn laø ngaøy 25 thaùng 3 naêm 2004 vaø söï gaáp ruùt naøy laø lyù do chính khieán soá DNCVÑTNN noäp hoà sô ñaêng kyù chuyeån ñoåi trong ñôït 1 chæ ñaït con soá 12. Roõ raøng laø quaù trình thöïc hieän thí ñieåm chuyeån ñoåi DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ñaõ ñaët ra cho caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch nhieàu coâng vieäc caàn phaûi giaûi quyeát tieáp. Moät “chuyeân gia” ñaõ thöøa nhaän raèng, khi baét tay vaøo nghieân cöùu hoà sô cuûa caùc DN, thì khaù nhieàu yeâu caàu cuûa thöïc tieãn ñaõ xuaát hieän ngoaøi nhöõng döï tính cuûa hoï khi xaây döïng chính saùch. Chính vì vaäy, “ñôït thí ñieåm” naøy khoâng chæ ñem laïi “caùi ñöôïc” cho nhaø ÑTNN laø quyeàn ñaàu tö giaùn tieáp taïi Vieät Nam, maø coøn ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc hoaøn thieän heä thoáng luaät phaùp coù lieân quan, ñaëc bieät laø khi Luaät ñaàu tö aùp duïng chung cho caùc loaïi hình DN ñang ñöôïc soaïn thaûo. Trang 51 2.6.2. Nhöõng khoù khaên. vöôùng maéc vaø nguyeân nhaân Maëc duø tieán trình chuyeån ñoåi moät soá DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP ñang dieãn ra khaù tích cöïc, nhöng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu ñeà ra laø chuyeån ñoåi töø 20 ñeán 25 DN trong ñôït ñaàu. Con soá 6 DN ñöôïc chuyeån ñoåi trong ñôït ñaàu so vôùi treân 2.300 DNCVÑTNN ñang hoaït ñoäng vaãn chöa gaây ñöôïc aán töôïng gì vaø ñieàu ñoù cuõng cho thaáy tieán trình chuyeån ñoåi khoâng phaûi laø con ñöôøng suoân seû maø ít nhieàu ñang gaëp phaûi moät soá khoù khaên, vöôùng maéc nhaát ñònh. 2.6.2.1. Veà phía DNCVÑTNN ¾ Maëc duø coù nhieàu DNCVÑTNN toû ra raát quan taâm ñeán tieán trình naøy nhhöng khoâng phaûi DN naøo coù nguyeän voïng cuõng coù theå vöôït qua nhöõng ñieàu kieän khaét khe ñaõ ñöôïc ban haønh ñeå ñöôïc xem xeùt chuyeån ñoåi. Moät soá qui ñònh veà ñieàu kieän ñeå ñöôïc xem xeùt chuyeån ñoåi bao goàm : 9 Ñaõ goùp ñuû voán phaùp ñònh theo qui ñònh taïi giaáy pheùp ñaàu tö; 9 Ñaõ hoaït ñoäng ít nhaát 3 naêm, trong ñoù naêm cuoái cuøng tröôùc khi chuyeån ñoåi phaûi coù laõi; 9 Coù hoà sô ñeà nghò chuyeån ñoåi. Ngoaøi ra, caùc DNCVÑTNN sau ñaây cuõng khoâng naèm trong dieän ñöôïc xem xeùt: 9 Voán ñaàu tö döôùi 1 trieäu USD vaø treân 70 trieäu USD; 9 DN coù soá loã luõy keá taïi thôøi ñieåm xin chuyeån ñoåi (sau khi ñaõ duøng lôïi nhuaän cuûa caùc naêm tröôùc ñeå buø ñaép) lôùn hôn hoaëc baèng voán chuû sôû höõu; 9 DN coù soá nôï phaûi thu khoâng coù khaû naêng thu hoài taïi thôøi ñieåm xin chuyeån ñoåi lôùn hôn voán chuû sôû höõu; 9 DN coù caùc khoaûn doanh thu thu tröôùc nhö : caùc DN kinh doanh cô sôû haï taàng trong caùc khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp; xaây döïng vaên phoøng, caên hoä cho thueâ thu tieàn tröôùc; kinh doanh saân golf coù baùn theû hoäi vieân; cho thueâ laïi ñaát thu tieàn tröôùc;…; 9 DN coù beân nöôùc ngoaøi hoaëc caùc beân tham gia lieân doanh (ñoái vôùi DNLD) hoaëc nhaø ÑTNN (ñoái vôùi DN 100% VNN) coù cam keát chuyeån giao khoâng boài hoaøn taøi saûn cho Nhaø nöôùc Vieät Nam vaø beân Vieät Nam. Caùc ñieàu kieän vaø qui ñònh khaét khe trong vieäc xem xeùt chuyeån ñoåi ñaõ laøm haïn cheá raát nhieàu caùc DNCVÑTNN ñuû ñieàu kieän noäp hoà sô xin chuyeån ñoåi. ¾ Phaàn lôùn caùc DN ñeàu muoán duy trì söï oån ñònh trong toå chöùc quaûn trò kinh doanh hieän höõu, muoán giöõ bí maät veà tình hình saûn xuaát, kinh doanh cuûa mình. Trang 52 Do ñoù neáu chuyeån sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP thì giaù trò DN cuõng nhö hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN ñeàu phaûi ñöôïc coâng boá coâng khai. Ñoù laø ñieàu maø khoâng phaûi DN naøo cuõng muoán. ¾ Muïc ñích chính cuûa vieäc coå phaàn hoaù laø ñeå huy ñoäng theâm voán (trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc) ñeå ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng qui moâ, taêng naêng löïc saûn xuaát cuûa DN,… Nhöng tuøy thuoäc vaøo töøng ngaønh ngheà, töøng lónh vöïc vaø khaû naêng phaùt trieån thò tröôøng maø nhu caàu taêng theâm voán ñoái vôùi caùc DN cuõng khoâng gioáng nhau. Hôn nöõa, tieàm naêng veà voán cuûa caùc nhaø ÑTNN laøm cho hoï chöa quan taâm nhieàu ñeán keânh huy ñoäng voán naøy. ¾ Moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa vieäc chuyeån DNCVÑTNN sang hoaït ñoäng theo hình thöùc CTCP laø taïo theâm nguoàn haøng cho thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coù leõ coøn ñang naèm ngoaøi taàm toan tính cuûa caùc DN, bôûi vì thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coøn raát nhoû beù vaø non treû. ¾ Nhieàu DN coøn taâm lyù e ngaïi veà caùc khoù khaên seõ gaëp phaûi trong tieán trình thöïc hieän caùc thuû tuïc phaùp lyù cuûa quaù trình chuyeån ñoåi, ñaëc bieät laø caùc thuû tuïc haønh chính röôøm raø vaø phöùc taïp. Hieän taïi, qui trình xeùt duyeät chuyeån ñoåi theo Nghò ñònh 38 phaûi traûi qua nhieàu caáp, nhieàu coâng ñoaïn nhö sau : 9 Hoà sô ñeà nghò chuyeån ñoåi ñöôïc laäp vaø trình leân Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö. 9 Trong thôøi haïn 30 ngaøy keå töø khi nhaän ñöôïc hoà sô hôïp leä, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö chuû trì laáy yù kieán caùc Boä, ngaønh lieân quan vaø trình Thuû töôùng Chính phuû xem xeùt, pheâ duyeät. 9 Sau khi ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû xem xeùt chaáp thuaän, Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö thoâng baùo cho DN ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc nhö : ƒ Thoâng baùo roäng raõi veà vieäc chuyeån ñoåi treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng vaø cho caùc chuû nôï cuûa DN. ƒ Toå chöùc baùn coå phaàn hoaëc phaùt haønh coå phieáu. ƒ Trieäu taäp Ñaïi hoäi coå ñoâng laàn thöù nhaát ñeå thoâng qua Ñieàu leä coâng ty vaø baàu Hoäi ñoàng quaûn trò CTCP. ƒ Hoäi ñoàng quaûn trò boå nhieäm Toång Giaùm ñoác hoaëc Giaùm ñoác. ƒ Toå chöùc baøn giao giöõa Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc chuû ñaàu tö DN vôùi Hoäi ñoàng quaûn trò CTCP veà voán, taøi saûn, lao ñoäng, coâng nôï,… Trang 53 9 Sau ñoù Baùo caùo keát quaû veà Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñeå ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö ñieàu chænh chuaån y vieäc chuyeån ñoåi DN. Giaáy pheùp ñaàu tö ñieàu chænh coù giaù trò nhö giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh. Vôùi moät qui trình phöùc taïp vaø qua nhieàu caáp nhö vaäy thì quaù trình thöïc hieän chuyeån ñoåi döï kieán seõ maát raát nhieàu thôøi gian, ñaëc bieät laø giai ñoaïn trình vaø chôø ñôïi söï pheâ duyeät cuûa Thuû töôùng Chính phuû. 2.6.2.2. Veà cô sôû phaùp lyù cho loaïi hình CTCP coù VÑTNN ¾ Söï khoâng nhaát quaùn vaø chöa roõ raøng trong heä thoáng phaùp luaät hieän haønh Luaät ÑTNN taïi Vieät Nam qui ñònh DNLD vaø DN 100% VNN ñeàu laø hình thöùc traùch nhieäm höõu haïn, do ñoù vieäc qui ñònh hình thöùc CTCP cho caùc DNCVÑTNN ñaõ vöôït ra ngoaøi phaïm vi ñieàu chænh cuûa Luaät ÑTNN . Caên cöù phaùp lyù duy nhaát hieän nay cho vieäc aùp duïng hình thöùc CTCP coù VÑTNN laø Nghò ñònh 38 laø chöa phuø hôïp, thieáu tính vöõng chaéc vaø thieáu tính nhaát quaùn trong heä thoáng phaùp luaät. Moät vaán ñeà khaùc nöõa cuõng khoâng roõ raøng vaø maâu thuaãn laø Nghò ñònh 38 laïi tham chieáu ñeán vieäc aùp duïng moät soá ñieàu cuûa Luaät D