Luận văn Mô hình công ty mẹ-Công ty con và sự cần thiết chuyển đổi các tổng công ty Nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ-công ty con

Luận Văn Tốt Nghiệp Đề tài: "Mô hình công ty mẹ-công ty con và sự cần thiết chuyển đổi các tổng công ty Nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ-công ty con" 1 MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU trang 1 Chöông I Moâ hình coâng ty meï-coâng ty con vaø söï caàn thieát chuyeån ñoåi caùc toång coâng ty Nhaø nöôùc hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con 1.1 Toång quan veà moâ hình coâng ty meï-coâng ty con 4 1.1.1 Khaùi nieäm veà moâ hình coâng ty meï - coâng ty con 4 1.1.2 Caùc ñaëc tröng cuûa quan heä coâng ty meï-coâng ty con 6 1.1.3 Caùc moái lieân keát chi phoái giöõa coâng ty meï-coâng ty con 7 1.1.3.1 Moái lieân keát chuû yeáu baèng voán 7 1.1.3.2 Moái lieân keát theo daây chuyeàn SXKD 7 1.1.3.3 Moái lieân keát giöõa nghieân cöùu khoa hoïc vôùi SXKD 7 1.1.4 Caùc hình thöùc hình thaønh moái quan heä meï-con 8 1.1.4.1 Hình thöùc thöù nhaát 8 1.1.4.2 Hình thöùc thöù hai 8 1.1.4.3 Hình thöùc thöù ba 9 1.1.5 Öu ñieåm cuûa moâ hình 9 1.1.6 Nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình 10 1.2 Thöïc traïng caùc Toång coâng ty Nhaø nöôùc Vieät Nam 12 1.2.1 Quaù trình hình thaønh caùc TCT Nhaø nöôùc Vieät Nam 12 1.2.2 Caùc öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa moâ hình TCT Nhaø nöôùc hieän nay 13 1.2.2.1 Caùc öu ñieåm 13 1.2.2.2 Caùc haïn cheá 14 1.3 So saùnh söï khaùc bieät giöõa moâ hình coâng ty meï-coâng ty con vaø moâ hình TCT Nhaø nöôùc hieän nay 16 1.3.1 Veà quan heä sôû höõu 16 1.3.2 Veà baûn chaát vaø phaïm vi lieân keát 16 1.3.3 Cô cheá vaän haønh 17 1.3.4 Veà ñòa vò phaùp lyù 18 1.3.5 Ñaëc ñieåm hình thaønh vaø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa toå chöùc 19 1.3.6 Moái qua heä giöõa coâng ty con-coâng ty meï vaø giöõa TCT vôùi caùc DNTV 19 1.4 Söï caàn thieát phaûi chuyeån ñoåi moâ hình hoaït ñoäng TCT Nhaø nöôùc 20 Keát luaän Chöông I 22 2 Chöông II Toång coâng ty Beán Thaønh vaø moâ hình coâng ty meï-coâng ty con 2.1 Giôùi thieäu toång coâng ty Beán Thaønh 23 2.1.1 Quaù trình hình thaønh 23 2.1.2 Lónh vöïc hoaït ñoäng 23 2.1.2.1 Hoaït ñoäng dòch vuï 23 2.1.2.2 Hoaït ñoäng saûn xuaát 23 2.1.2.3 Hoaït ñoäng lieân doanh lieân keát 24 2.1.3 Heä thoáng toå chöùc 24 2.1.3.1 Nhaân söï 24 2.1.3.2 Toå chöùc boä maùy 25 2.1.3.3 Toå chöùc chính trò 25 2.2 Nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc vaø caùc maët toàn taïi trong quaù trình hoaït ñoäng 2.2.1 Keát quaû hoaït ñoäng SXKD 25 2.2.1.1 Nguoàn voán taïi thôøi ñieåm 31/12/2003 25 2.2.1.2 Hieäu quaû kinh doanh 26 2.2.1.3 Hieäu quaû ñoàng voán 27 2.2.2 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng caùc lónh vöïc 27 2.2.2.1 Lónh vöïc dòch vuï 27 2.2.2.2 Lónh vöïc saûn xuaát 28 2.2.2.3 Lónh vöïc ñaàu tö lieân doanh lieân keát 28 2.2.3. Caùc maët coøn toàn taïi 29 2.2.3.1 Do ñaëc ñieåm thaønh laäp 29 2.2.3.2 Trong quaûn lyù ñieàu haønh SXKD 29 2.3 Muïc ñích - cô sôû phaùp lyù ñeå chuyeån ñoåi 31 2.3.1 Muïc ñích 31 2.3.2 Cô sôû phaùp lyù 31 2.3.3 Thuaän lôïi khi chuyeån sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con 32 2.3.3.1 Coù doanh nghieäp noøng coát 32 2.3.3.2 Heä thoáng toå chöùc vaø maïng löôùi 32 2.4 Moâ hình coâng ty meï coâng ty con ôû TCT Beán Thaønh 33 2.4.1 Coâng ty meï 33 2.4.2 Caùc coâng ty con 34 2.4.2.1 Coâng ty TNHH moät thaønh vieân 34 2.4.2.2 Caùc coâng ty coù voán goùp coå phaàn chi phoái 34 2.4.3 Caùc coâng ty lieân keát 34 2.4.4 Moái quan heä giöõa coâng ty meï coâng ty con 34 3 2.5 Nhöõng khaùc bieät khi chuyeån ñoåi sang moâ hình coâng tymeï-coâng ty con so vôùi TCT 90 35 2.5.1 Moái quan heä giöõa Nhaø nöôùc (vôùi tö caùch chuû sôû höõu) vôùi TCT 36 2.5.1.1 Quyeàn veà taøi saûn 36 2.5.1.2 Quyeàn haïn vaø chöùc naêng cuûa HÑQT 36 2.5.1.3 Quyeàn kinh doanh ñöôïc môû roäng 37 2.5.2 Moái quan heä giöõa HÑQT vôùi Toång giaùm ñoác 37 2.5.3 Moái quan heä giöõa TCT (coâng ty meï) vôùi coâng ty con, DNTV 38 2.5.3.1 Chöùc naêng quaûn lyù 38 2.5.3.2 Hoaït ñoäng SXKD 39 2.5.3.3 Veà cô cheá taøi chính 39 Baûng toùm taét nhöõng ñieåm khaùc bieät giöõa hai moâ hình 41 Keát luaän Chöông II 43 Chöông III Moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän moâ hình coâng ty meï coâng ty con taïi TCT Beán Thaønh 3.1 Caùc giaûi phaùp ñoái vôùi TCT Beán Thaønh 44 3.1.1 Xaây döïng chieán löôïc TCT 44 3.1.2 Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp vaø löôïng coå phieáu baùn ra beân ngoaøi trong CPH caùc DNTV 44 3.1.2.1 Giaù trò thöông hieäu 45 3.1.2.2 Taêng löôïng coå phieáu baùn ra beân ngoøai 46 3.1.3. Thay ñoåi caùch haïch toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính 47 3.1.3.1 Thay ñoåi caùch haïch toaùn 47 3.1.3.2 Thay ñoåi caùch laäp baùo caùo taøi chính 47 3.1.4 Taïo moái lieân keát trong noäi boä TCT 48 3.1.4.1 Lieân keát ngang 48 3.1.4.2 Lieân keát doïc 48 3.1.5 Ñöa hoaït ñoäng dòch vuï thöông maïi ñi vaøo chieàu saâu 49 3.1.6 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 50 3.2 Moät soá kieán nghò ñoái vôùi caùc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc 52 3.2.1 Phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn 52 3.2.2 Veà quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa HÑQT coâng ty meï trong ñaàu tö goùp voán vaø baùn taøi saûn ôû coâng ty TNHH moät thaønh vieân 53 3.2.3 Xaùc ñònh laïi voán Nhaø nöôùc khi ñaàu tö goùp voán taïi caùc doanh nghieäp khaùc 54 3.2.4 Xaùc ñònh laïi chuû sôû höõu cuûa caùc coâng ty con do caùc DNTV 4 thaønh laäp 54 3.2.5 Naâng cao naêng löïc Ban kieåm soùat 55 3.2.6 Quyeàn chi phoái cuûa coâng ty meï ñoái vôùi caùc coâng ty con 56 3.2.7 Veà cô cheá ñaàu tö trong noäi boä coâng ty meï-coâng ty con 57 3.2.8 Caùc cô cheá chính saùch khaùc 57 Baûng toùm taét caùc giaûi phaùp kieán nghò 58 Keát luaän chöông III 61 KEÁT LUAÄN 63 Phuï luïc Taøi lieäu tham khaûo 5 MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Quaù trình chuyeån ñoåi neàn kinh teá Vieät nam, töø cô cheá quaûn lyù keá hoaïch hoùa taäp trung sang cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, ñaõ vaø ñang taïo ra nhöõng bieán ñoåi saâu saéc trong ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi. Caùc thay ñoåi cô baûn trong cô cheá quaûn lyù ñaõ taïo ra nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng mang tính quyeát ñònh ñeán töông lai vaø söï phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc. Yeâu caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng vaø xu höôùng hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi ñang ñaët ra caùc thaùch thöùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån caùc doanh nghieäp khoâng coøn caùch naøo khaùc hôn laø phaûi thay ñoåi caùch thöùc quaûn lyù, phaùt trieån quy moâ, ña daïng hoùa hoaït ñoäng. Caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñaõ xuaát hieän quaù trình tích tuï voán vaø giöõa caùc doanh nghieäp ñaõ phaùt trieån caùc moái quan heä gaén keát kinh teá vaø hoaït ñoäng theo höôùng ña lónh vöïc, ña ngaønh. Ñoù chính laø nhöõng ñoøi hoûi taát yeáu cuûa söï ra ñôøi caùc toå chöùc kinh teá döôùi hình thöùc taäp ñoaøn trong neàn kinh teá Vieät nam. Söï ra ñôøi cuûa caùc toång coâng ty (TCT) 90, TCT 91 laø keát quaû cuûa chuû tröông caûi caùch doanh nghieäp Nhaø nöôùc vaø thí ñieåm thaønh laäp caùc taäp ñoaøn kinh doanh. Sau möôøi naêm hoaït ñoäng, caùc TCT ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh nhö goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình tích tuï, taäp trung voán; naâng cao vò theá cuõng nhö khaû naêng caïnh tranh cuûa kinh teá Vieät nam trong quaù trình hoäi nhaäp. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñoù, moâ hình quaûn lyù TCT hieän nay coøn nhieàu baát caäp nhö vieäc hình thaønh caùc TCT mang naëng tính laép gheùp cô hoïc, caùc doanh nghieäp thaønh vieân (DNTV) trong TCT thoâng qua moái quan heä haønh chính hôn laø kinh teá. Töø ñoù daãn ñeán vieäc khoâng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu ban ñaàu ñeà ra laø naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh döïa treân lôïi theá veà quy moâ. Nhöõng toàn taïi cuûa caùch thöùc quaûn lyù hieän nay trong caùc TCT Nhaø nöôùc ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng thay ñoåi cô baûn trong hoaït ñoäng toå chöùc vaø quaûn lyù. Moät trong nhöõng bieän phaùp ñoåi môùi maø chuùng ta ñang thí ñieåm thöïc hieän laø chuyeån ñoåi caùc TCT Nhaø nöôùc hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. Coâng ty meï-coâng ty con laø hình thöùc hoaït ñoäng phoå bieán cuûa caùc coâng ty lôùn hieän nay treân theá giôùi, döôùi hình thöùc coâng ty meï chi phoái caùc coâng ty con baèng voán goùp, bí quyeát coâng ngheä, thöông hieäu, thò tröôøng. Ñaây cuõng laø moâ hình maø ôû Trung Quoác, nôi coù neàn kinh teá chuyeån ñoåi töø keá hoaïch taäp trung sang kinh teá thò tröôøng nhö ôû nöôùc ta, ñang tieán haønh aùp duïng. 6 Toång coâng ty Beán Thaønh laø moät trong nhöõng TCT Nhaø nöôùc ñang tieán haønh chuyeån ñoåi sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. Cho neân vieäc nghieân cöùu moâ hình coâng ty meï-coâng ty con laø vaán ñeà mang tính thöïc tieãn cao, caáp thieát trong ñoåi môùi hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc noùi chung vaø ñoái vôùi TCT Beán Thaønh noùi rieâng. 2. MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI Töø nhöõng vaán ñeà neâu treân muïc ñích cuûa vieäc nghieân cöùu ñeà taøi: - Laøm roõ cô sôû lyù luaän veà moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. - Söï caàn thieát phaûi chuyeån ñoåi moâ hình hoaït ñoäng cuûa caùc TCT Nhaø nöôùc sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. - Nghieân cöùu moâ hình hieän taïi cuûa TCT Beán Thaønh so vôùi moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. - Neâu leân moät soá giaûi phaùp vaø kieán nghò nhaèm hoaøn thieän moâ hình coâng ty meï-coâng ty con taïi TCT Beán Thaønh. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi nghieân cöùu toå chöùc quaûn lyù, moái quan heä giöõa TCT Nhaø nöôùc vaø caùc DNTV hieän nay; nghieân cöùu moái quan heä giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con, coâng ty lieân keát. Nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa TCT Beán Thaønh töø khi thaønh laäp cho ñeán naêm 2003 vaø khi chuyeån ñoåi sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. Moät soá caùc boä luaät (Luaät Doanh nghieäp, Luaät DNNN) vaø caùc Nghò ñònh, Quyeát ñònh lieân quan ñeán moâ hình hoaït ñoäng cuûa TCT Nhaø nöôùc vaø ñoåi môùi DNNN cuõng ñöôïc xem xeùt trong ñeà taøi naøy. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp nghieân cöùu coù yù nghóa quan troïng trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà maø ñeà taøi ñaët ra. Coù nhieàu phöông phaùp nghieân cöùu, song löïa choïn phöông phaùp naøo laø do ñaëc thuø cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu, do kinh nghieäm cuûa ngöôøi nghieân cöùu maø choïn löïa. Phöông phaùp nghieân cöùu söû duïng trong luaän vaên naøy bao goàm phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, nhaèm xem xeùt hieän töôïng vaø quy luaät phaùt trieån kinh teá trong moái quan heä taùc ñoäng laãn nhau vaø trong traïng thaùi vaän ñoäng phaùt trieån cuûa chuùng; phöông phaùp phaân tích toång hôïp, suy luaän dieãn dòch vaø quy naïp, phöông phaùp so saùnh, thoáng keâ moâ taû. Treân cô sôû nhöõng thoâng tin, coù phaân tích vaø toång hôïp, luaän vaên ñöa ra nhöõng nhaän xeùt vaø kieán nghò cuûa mình. 5. BOÁ CUÏC CUÛA LUAÄN VAÊN 7 Luaän vaên goàm coù phaàn môû ñaàu, phaàn noäi dung vaø phaàn keát luaän. Phaàn noäi dung cuûa luaän vaên ñöôïc chia laøm ba chöông sau: Chöông I: Moâ hình coâng ty meï-coâng ty con vaø söï caàn thieát chuyeån ñoåi TCT Nhaø nöôùc sang hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. Chöông II: Toång coâng ty Beán Thaønh vaø moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. Chöông III: Moät soá giaûi phaùp hoaøn thieän moâ hình coâng ty meï-coâng ty con taïi TCT Beán Thaønh. Vieäc phaân chia caùc chöông treân cô sôû moãi chöông coù moät chuû ñeà rieâng, coù tính ñoäc laäp töông ñoái nhöng laïi laø moät phaàn phuïc vuï cho chuû ñeà chung cuûa luaän vaên. 8 CHÖÔNG I MO HÌNH COÂNG TY MEÏ- COÂNG TY CON VAØ SÖÏ CAÀN THIEÁT CHUYEÅN ÑOÅI CAÙC TOÅNG COÂNG TY NHAØ NÖÔÙC HOAÏT ÑOÄNG THEO MO HÌNH COÂNG TY MEÏ- COÂNG TY CON 1.1 TOÅNG QUAN VEÀ MO HÌNH COÂNG TY MEÏ-COÂNG TY CON 1.1.1 Khaùi nieäm veà moâ hình coâng ty meï-coâng ty con Theo chuaån möïc keá toaùn quoác teá ISA (International Accouting Standard) coâng ty meï (Parent company) laø moät thöïc theå phaùp lyù coù ít nhaát moät ñôn vò tröïc thuoäc – coâng ty con (Subsidiary). Coâng ty con cuõng laø thöïc theå phaùp lyù nhöng bò kieåm soaùt bôûi coâng ty meï. Kieåm soaùt ôû ñaây ñöôïc hieåu laø: - Sôû höõu tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp nhieàu hôn 50% phieáu baàu. - Sôû höõu 50% phieáu baàu hoaëc ít hôn nhöng naém quyeàn ñoái vôùi hôn 50% soá phieáu baàu theo söï thoûa thuaän vôùi caùc coå ñoâng khaùc; hoaëc naém quyeàn laõnh ñaïo, ñieàu haønh lieân quan ñeán caùc chính saùch taøi chính hay saûn xuaát kinh doanh (SXKD) cuûa coâng ty vaø ñöôïc qui ñònh taïi ñieàu leä theo söï thoûa thuaän hay hôïp ñoàng; hoaëc coù quyeàn boå nhieäm hay mieãn nhieäm phaàn lôùn caùc thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò (HÑQT), Ban laõnh ñaïo; hay coù quyeàn quyeát ñònh, ñònh höôùng ñeán phaàn lôùn soá phieáu baàu taïi caùc cuoäc hoïp HÑQT, Ban laõnh ñaïo. Theo Luaät Coâng ty cuûa Anh naêm 1985, coâng ty meï ñöôïc hieåu laø coâng ty naém coå phaàn khoáng cheá (treân 50%) ôû coâng ty khaùc (coâng ty con). Tuy nhieân theo tu chính naêm 1989 ñeå phuø hôïp vôùi “Höôùng daãn chính thöùc laàn thöù 7 veà luaät coâng ty“ (Seventh Company Law Directive) cuûa Coäng ñoàng Chaâu Aâu (EC) thì (A) laø coâng ty meï cuûa coâng ty con (B) khi:(1) A laø coå ñoâng naém giöõ ña soá phieáu baàu ôû B; (2) A laø coå ñoâng vaø coù quyeàn boå nhieäm, mieãn nhieäm phaàn lôùn thaønh vieân HÑQT cuûa B; (3) A coù quyeàn quyeát ñònh veà chính saùch taøi chính vaø saûn xuaát kinh doanh (SXKD) cuûa B baèng söï thoûa thuaän chính thöùc hay hôïp ñoàng; (4) A laø coå ñoâng cuûa B vaø coù quyeàn kieåm soaùt phaàn lôùn phieáu baàu moät caùch ñoäc laäp hay lieân keát vôùi caùc coå ñoâng khaùc; (5) A coù quyeàn lôïi tham gia ñieàu haønh (Participating interest- ñöôïc hieåu laø naém giöõ töø 20% coå phaàn) vaø treân thöïc teá thöïc hieän quyeàn chi phoái ñoái vôùi B hoaëc A vaø B coù cuøng moät cô cheá 9 quaûn lyù thoáng nhaát. Ngoaøi ra, neáu giöõa B vaø C coù quan heä töông töï nhö A vaø B thì A vaø C coù quan heä nhö moâ hình treân (coâng ty meï-coâng ty con). Theo Luaät Coâng ty cuûa Lieân Bang Nga naêm 1995, moät coâng ty ñöôïc goïi laø coâng ty con (tieáng Nga goïi laø Dotchemie) neáu do moät coâng ty khaùc – ccâng ty meï (Osnovnoe) naém giöõ coå phaàn khoáng cheá trong voán ñieàu leä, hoaëc bò coâng ty khaùc chi phoái caùc quyeát ñònh cuûa mình, hoaëc baèng moät thoûa thuaän chính thöùc hay döôùi hình thöùc naøo ñoù. Luaät khoâng qui ñònh moät caùch cuï theå theá naøo laø coå phaàn khoáng cheá vaø khoâng neâu cuï theå hình thöùc hôïp ñoàng, thoûa thuaän nhö theá naøo lieân quan ñeán vieäc chi phoái caùc quyeát ñònh cuûa coâng ty con. 1 Coøn ôû Trung Quoác, coâng ty meï laø moät doanh nghieäp coù caùc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa moät phaùp nhaân ñoäc laäp vaø coù söï phaân bieät töông ñoái roõ giöõa caùc loaïi hình coâng ty con (coøn goïi laø DNTV) bao goàm: - DNTV lieân keát chaët: Laø caùc coâng ty con do coâng ty meï ñaàu tö toaøn boä voán ñieàu leä vaø coù toaøn quyeàn quyeát ñònh ñoái vôùi coâng ty ñoù. Coâng ty meï tröïc tieáp quyeát ñònh caùc vaán ñeà quan troïng cuûa coâng ty con töø chieán löôïc phaùt trieån, keá hoaïch kinh doanh daøi vaø ngaén haïn... - DNTV lieân keát loûng (DNTV chòu söï chi phoái cuûa coâng ty meï): Laø caùc coâng ty con coù voán coå phaàn hoaëc voán goùp chi phoái cuûa coâng ty meï. Thoâng qua voán ñaàu tö chi phoái, coâng ty meï coù caùc quyeàn quyeát ñònh ñoái vôùi doanh nghieäp nhöõng vaán ñeà ñoøi hoûi coù bieåu quyeát cuûa chuû sôû höõu phaàn voán hay coå phaàn chi phoái. Quyeàn chi phoái ñöôïc thoâng qua ñaïi dieän tröïc tieáp cuûa coâng ty meï ôû caùc cô quan quaûn lyù doanh nghieäp ñoù. Caùc quyeàn naøy ñöôïc quy ñònh trong ñieàu leä cuï theå cuûa töøng doanh nghieäp. - DNTV chòu söï ñieàu phoái cuûa coâng ty meï. Loaïi doanh nghieäp naøy khoâng coù coå phaàn hoaëc voán goùp chi phoái cuûa coâng ty meï, thaäm chí hoaøn toaøn khoâng coù voán ñaàu tö cuûa coâng ty meï song töï nguyeän chòu söï ñieàu phoái cuûa coâng ty meï thoâng qua caùc hôïp ñoàng lieân keát. Cô sôû cuûa vaán ñeà xuaát phaùt töø lôïi ích veà thò tröôøng, coâng ngheä, thöông hieäu... Caùc DNTV treân ñeàu phaûi coù tö caùch phaùp nhaân, haïch toaùn ñoäc laäp vôùi coâng ty meï. Moái lieân keát ñöôïc duy trì hoaëc chaám döùt baèng caùch coâng ty meï duy trì voán ñaàu tö hoaëc ruùt voán ra khoûi coâng ty con. Töøng DNTV ñeàu coù theå coù caùc coâng ty con, hoaëc coù coå phaàn, voán goùp chi phoái ôû caùc doanh nghieäp khaùc. ÔÛ Vieäât Nam theo Ñieàu 55 Luaät Doanh nghieäp Nhaø nöôùc (DNNN) naêm 2003 thì: Coâng ty Nhaø nöôùc giöõ quyeàn chi phoái doanh nghieäp khaùc goïi laø coâng ty meï; caùc coâng ty con bao goàm caùc coâng ty do coâng ty meï naém giöõ toaøn boä voán 1 TS Voõ Taán Phong -Taïp chí Kinh teá phaùt trieån thaùng 8/2003 10 ñieàu leä hoaëc caùc coâng ty coù voán goùp chi phoái cuûa coâng ty meï. Caùc coâng ty coù voán goùp khoâng chi phoái cuûa coâng ty meï laø coâng ty lieân keát. Quyeàn chi phoái ñöôïc cuï theå hoùa trong Luaät DNNN laø “ Quyeàn ñònh ñoaït ñoái vôùi ñieàu leä hoaït ñoäng, vieäc boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc caùc chöùc danh quaûn lyù chuû choát, vieäc toå chöùc quaûn lyù vaø caùc quyeát ñònh quaûn lyù quan troïng khaùc cuûa doanh nghieäp ñoù”.2 Nhö vaäy, coù theå neâu khaùi nieäm chung veà moâ hình coâng ty meï-coâng ty con nhö sau: Coâng ty meï-coâng ty con laø moät toå hôïp goàm nhieàu doanh nghieäp coù tö caùch phaùp nhaân ñoäc laäp, trong ñoù doanh nghieäp coù tieàm löïc maïnh nhaát veà voán, coâng ngheä, thò tröôøng ñaàu tö vaø chi phoái doanh nghieäp khaùc trôû thaønh coâng ty meï; doanh nghieäp nhaän voán ñaàu tö vaø bò doanh nghieäp khaùc chi phoái trôû thaønh coâng ty con. Vieäc chi phoái, kieåm soaùt chuû yeáu laø veà voán, coâng ngheä, thò tröôøng, thöông hieäu. Moät coâng ty meï vôùi nhieàu coâng ty con hoaït ñoäng trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau, nhieàu ñòa baøn khaùc nhau, taïo neân moät theá maïnh chung goïi laø ‘taäp ñoaøn”ø. Caùc moái quan heä veà voán, veà quyeàn, nghóa vuï, lôïi ích giöõa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng treân cô sôû voán ñaàu tö. Ñaây laø ñieåm maáu choát trong moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. 1.1.2 Caùc ñaëc tröng cuûa quan heä coâng ty meï- coâng ty con Tuy caùch dieãn giaûi khaùc nhau nhöng coù theå ruùt ra moät soá ñaëc tröng cuûa quan heä coâng ty meï-coâng ty con nhö sau: - Coâng ty meï vaø coâng ty con ñeàu laø doanh nghieäp ñoäc laäp, coù tö caùch phaùp nhaân ñaày ñuû, coù voán vaø taøi saûn rieâng, bình ñaúng vôùi nhau veà ñòa vò phaùp lyù. - Moái quan heä giöõa coâng ty meï-coâng ty con khoâng mang tính caáp treân caáp döôùi, maø laø moái quan heä veà sôû höõu voán vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö cuûa mình vaø ñöôïc xaùc ñònh theo caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø ñieàu leä cuûa coâng ty. Ngoaøi moái quan heä veà sôû höõu thì caùc moái quan heä khaùc veà kinh teá nhö mua- baùn, thueâ-cho thueâ ñeàu laø moái quan heä giöõa hai phaùp nhaân kinh teá. - Coâng ty meï thöïc hieän quyeàn kieåm soaùt, chi phoái coâng ty con töông öùng vôùi tyû leä voán goùp, voán coå phaàn ñaàu tö ôû coâng ty con vaø baèng caùc hình thöùc nhö quyeàn boû phieáu chi phoái ñoái vôùi caùc quyeát ñònh cuûa coâng ty con, quyeàn boå nhieäm vaø mieãn nhieäm HÑQT, Ban laõnh ñaïo hoaëc quyeàn tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh. 2 Khoaûn 8 Ñieàu 3 Luaät DNNN naêm 2003 11 - Vò trí coâng ty meï vaø coâng ty con chæ trong moái quan heä giöõa hai coâng ty vôùi nhau vaø mang tính töông ñoái, nghóa laø coâng ty con naøy hoâm nay laø coâng ty con cuûa coâng ty meï song ngaøy mai coù theå chæ laø coâng ty lieân keát hoaëc hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi coâng ty meï, hay coâng ty con naøy coù theå laø coâng ty meï cuûa coâng ty con khaùc. - Traùch nhieäm cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con laø traùch nhieäm höõu haïn trong phaïm vi phaàn voán goùp hay coå phaàn cuûa coâng ty meï ôû coâng ty con. - Caáu truùc trong moâ hình quan heä naøy thöôøng coù nhieàu caáp: coâng ty meï, coâng ty con, coâng ty chaùu...ÔÛ moãi caáp ñeàu coù caùc ñôn vò haïch toaùn ñoäc laäp vaø phuï thuoäc. 1.1.3 Caùc moái lieân keát chi phoái giöõa coâng ty meï- coâng ty con Coù ba moái lieân keát chuû yeáu chi phoái laø lieân keát chuû yeáu baèng voán, lieân keát theo daây chuyeàn SXKD vaø lieân keát giöõa nghieân cöùu khoa hoïc vôùi SXKD. 1.1.3.1 Moái lieân keát chuû yeáu baèng voán Coâng ty meï (thöôøng laø caùc ngaân haøng hoaëc coâng ty taøi chính coù tieàm löïc taøi chính to lôùn) chæ thuaàn tuùy ñaàu tö voán vaøo caùc coâng ty con, khoâng toå chöùc hoaït ñoäng SXKD maø chuû yeáu chæ taäp trung vaøo vieäc giaùm saùt taøi chính vôùi muïc tieâu laø nhaän ñöôïc nhieàu coå töùc töø hoaït ñoäng ñaàu tö ñoù, vaø khi coù thôøi cô thì coù theå baùn laïi coå phieáu ñeå kieám lôøi. Qua vieäc naém coå phaàn chi phoái, coâng ty meï thöïc hieän quyeàn laõnh ñaïo ñoái vôùi caùc coâng ty con baèng vieäc ñöa ra caùc quyeát saùch veà nhaân löïc, vaät löïc, saûn xuaát, cung öùng, tieâu thuï saûn phaåm ... Ñôn cöû thöïc hieän theo moâ hình naøy laø caùc Chaebol cuûa Haøn Quoác nhö Samsung, Daewoo, caùc taäp ñoaøn cuûa Trung Quoác nhö Liem Sioe Liong, nhöõng taäp ñoaøn laáy ngaân haøng laøm trung taâm ôû Nhaät Baûn nhö Fuji, Mitsubishi, Sanwa.... 1.1.3.2 Moái lieân keát theo daây chuyeàn saûn xuaát kinh doanh Coâng ty meï laø doanh nghieäp ñaàu ñaøn trong lónh vöïc kinh doanh ôû moät ngaønh ngheà naøo ñoù, maïnh veà voán, taøi saûn; coù tieàm naêng lôùn veà coâng ngheä vaø kyõ thuaät; coù nhieàu uy tín; ñi tieân phong trong vieäc khai thaùc thò tröôøng; lieân keát, lieân doanh, laøm ñaàu moái thöïc hieän caùc döï aùn lôùn. Coâng ty meï thöïc hieän chöùc naêng trung taâm nhö xaây döïng chieán löôïc, nghieân cöùu phaùt trieån, huy ñoäng vaø phaân boå voán ñaàu tö; ñaøo taïo nhaân löïc, saûn xuaát nhöõng saûn phaåm noåi tieáng, phaùt trieån caùc moái quan heä ñoái ngoaïi; toå chöùc phaân coâng giao vieäc cho caùc coâng ty con treân cô sôû hôïp ñoàng kinh teá... Nhö vaäy coâng ty meï vöøa hoaït ñoäng SXKD, vöøa thöïc hieän hoaït ñoäng ñaàu tö voán vaøo caùc coâng ty con khaùc; vöøa laø ñôn vò tröïc tieáp SXKD, vöøa coù chöùc naêng chæ ñaïo vaø hôïp taùc vôùi caùc coâng ty con veà thò tröôøng, kyõ thuaät vaø ñònh höôùng phaùt trieån. Söï phoái hôïp vaø kieåm soaùt giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con ñöôïc thöïc hieän thoâng qua chieán löôïc saûn phaåm vaø keá 12 hoaïch kinh doanh ñoàng boä töø treân xuoáng döôùi. Ví duï cho loaïi hình naøy laø coâng ty Honda, coâng ty Volvo coù 73 coâng ty tröïc thuoäc. 1.1.3.3 Moái lieân keát giöõa nghieân cöùu khoa hoïc vaø saûn xuaát kinh doanh Laáy lieân keát khoa hoïc - coâng ngheä môùi laøm cô sôû lieân keát, taïo ra söï hoøa nhaäp giöõa nghieân cöùu khoa hoïc vôùi SXKD. Coâng ty meï laø cô quan nghieân cöùu khoa hoïc, caùc coâng ty con laø cô sôû SXKD coù nhieäm vuï öùng duïng nhanh keát quaû nghieân cöùu caùc coâng ngheä môùi cuûa coâng ty meï, bieán noù thaønh saûn phaåm coù öu theá treân thò tröôøng. Töø ñoù naâng cao ñöôïc naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc coâng ty con, ñoàng thôøi thu hoài voán ñeå tieáp tuïc ñaàu tö trôû laïi cho coâng taùc nghieân cöùu, saûn xuaát thöû nghieäm. Naêng löïc caïnh tranh cuûa caû taäp ñoaøn chính laø khaû naêng lieân keát töø nghieân cöùu ñeán öùng duïng. Ñieån hình cho vieäc thöïc hieän lieân keát loaïi naøy laø taäp ñoaøn Chaán Quoác cuûa Trung Quoác. Maëc duø moái lieân keát giöõa coâng ty meï vôùi caùc coâng ty con döïa treân nhöõng neàn taûng khaùc nhau nhöng ñeàu laø söï chi phoái baèng caùc yeáu toá taøi saûn, trong ñoù bao goàm caû taøi saûn höõu hình vaø voâ hình nhö sôû höõu coâng nghieäp, uy tín thò tröôøng, phaùt minh khoa hoïc, thöông hieäu. Söï chi phoái cuûa coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con phuï thuoäc raát nhieàu vaøo khaû naêng naém giöõ taøi saûn treân, taïo cô sôû vöõng chaéc ñeå cuûng coá, taêng cöôøng quan heä hôïp taùc vì lôïi ích kinh teá chung cuûa caùc doanh nghieäp. 1.1.4 Caùc hình thöùc hình thaønh moái quan heä coâng ty meï-coâng ty con Caùc coâng ty lôùn thöôøng thaønh laäp caùc coâng ty con trong caùc tröôøng hôïp: thöïc hieän moät döï aùn coù ruûi ro cao nhaèm muïc ñích haïn cheá ruûi ro cho coâng ty meï; thaâm nhaäp thò tröôøng môùi, gaày döïng uy tín treân thò tröôøng môùi; môû roäng kinh doanh sang moät lónh vöïc, ngaønh ngheà môùi; taïo söùc eùp caïnh tranh noäi boä (ñaây laø tröôøng hôïp ít khi gaëp hôn so vôùi caùc tröôøng hôïp treân). Ngoaøi ra trong tröôøng hôïp moät coâng ty tieán haønh caùc hoaït ñoäng maø khoâng muoán coâng khai, ngöôøi ta cuõng thaønh laäp moät (hoaëc thaäm chí moät soá) coâng ty con. Haàu heát nhöõng coâng ty naøy chæ hoaït ñoäng taïm thôøi, nhöng cuõng coù tröôøng hôïp chuùng hoaït ñoäng coù hieäu quaû, taïo ñöôïc uy tín coâng khai vaø ñöôïc giöõ laïi. Trong nhieàu tröôøng hôïp, ngöôøi ta thaäm chí thaønh laäp caùc coâng ty con qua nhieàu taàng, daãn ñeán khoù phaùt hieän coâng ty meï thöïc söï. Caùc hình thöùc thaønh laäp moái quan heä coâng ty meï-coâng ty con laø: 1.1.4.1 Hình thöùc thöù nhaát Khi moät coâng ty phaùt trieån maïnh veà qui moâ, coù tieàm löïc taøi chính vaø muoán môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng treân nhieàu vuøng laõnh thoå, ngaønh ngheà môùi. 13 Ñeå thöïc hieän vieäc môû roäng quy moâ, coâng ty meï boû voán ra thaønh laäp caùc ñôn vò ñoäc laäp môùi coù tö caùch phaùp nhaân tröïc thuoäc mình. 1.1.4.2 Hình thöùc thöù hai Hình thaønh quan heä coâng ty meï-con töø vieäc mua coâng ty (thoân tín –take over). Moät coâng ty thoân tín caùc coâng ty khaùc baèng caùch mua taøi saûn hoaëc coå phaàn vôùi soá löôïng ñuû ñeå naém quyeàn chi phoái, ñöa caùc coâng ty naøy (hoaëc phaàn bò baùn cuûa noù) thaønh moät “coâng ty con” cuûa coâng ty mua. Hình thöùc naøy ñang laø hình thöùc phoå bieán nhaát. Ñoùng moät vai troø ñaëc bieät quan troïng ôû ñaây laø caùc ngaân haøng-toå hôïp ngaân haøng. Töø choã mua baùn caùc coå phieáu cuûa caùc coâng ty moät caùch thuï ñoäng, mang naëng tính ñaàu cô coå phieáu, caùc ngaân haøng ñaõ chuû ñoäng mua vaø sôû höõu coå phieáu cuûa caùc coâng ty, ñaëc bieät laø caùc coâng ty lôùn coù khaû naêng chi phoái (hoaëc ít nhaát cuõng coù thò phaàn lôùn treân thò tröôøng veà moät ngaønh haøng, moät ngaønh coâng nghieäp) ñeå taùc ñoäng, khoáng cheá hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty naøy. 1.1.4.3 Hình thöùc thöù ba Xuaát phaùt töø söï töï nguyeän lieân keát giöõa caùc coâng ty treân cô sôû söï saùp nhaäp vaø hôïp nhaát caùc coâng ty. Vôùi hình thöùc saùp nhaäp (consolidation), moät hoaëc nhieàu coâng ty töø boû phaùp nhaân cuûa mình ñeà gia nhaäp vaøo coâng ty khaùc coù ñieàu kieän hôn vaø söû duïng phaùp nhaân cuûa coâng ty naøy ñeå hoaït ñoäng. Coøn hôïp nhaát (merger) laø hình thöùc caùc coâng ty thoûa thuaän keát hôïp vôùi nhau döôùi moät phaùp nhaân hoaøn toaøn môùi.Vieäc saùp nhaäp vaø hôïp nhaát seõ ñaït muïc tieâu laø taêng voán hoaït ñoäng, giaûm soá löôïng coâng ty ñeå taäp trung hoã trôï khi caàn thieát, taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc coâng ty khaùc vaø taïo söï tín nhieäm cao hôn ñoái vôùi khaùch haøng. Baèng söï khoáng cheá voán goùp ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau doanh nghieäp trôû thaønh coâng ty meï cuûa nhieàu loaïi coâng ty con, töø ñoù hình thaønh moái lieân keát nhieàu taàng giöõa coâng ty meï vôùi caùc coâng ty con: chaët cheõ, nöûa chaët cheõ, loûng leûo. Coâng ty meï coù theå sôû höõu hoaøn toaøn coâng ty con (sôû höõu 100% voán) hoaëc chæ sôû höõu moät phaàn. Trong tröôøng hôïp coâng ty meï chæ sôû höõu moät phaàn voán cuûa coâng ty con thì tyû leä ñoù cuõng khaùc nhau, coù theå laø sôû höõu ña soá, sôû höõu tyû leä coå phaàn chi phoái hoaëc sôû höõu coå phaàn khoâng chi phoái. Tyû leä cuï theå baét buoäc maø coâng ty meï phaûi naém giöõ ñeå coù ñöôïc quyeàn chi phoái ñöôïc xaùc ñònh trong ñieàu leä cuûa töøng coâng ty. Thoâng thöôøng, ñeå naém quyeàn vaø vò trí chi phoái, tyû leä sôû höõu cuûa coâng ty meï phaûi khoâng döôùi 1/3 toång soá coå phieáu cuûa coâng ty con. Sôû dó coâng ty meï khoâng nhaát thieát phaûi sôû höõu treân 50% voán cuûa coâng ty con cuõng ñaõ coù theå chi phoái hoaït ñoäng cuûa coâng ty con vì trong thöïc tieãn quaûn lyù, coâng ty meï bao giôø cuõng tìm caùch thu huùt, taäp hôïp coå phaàn cuûa caùc coå ñoâng nhoû, taïo ra 14 moät “lieân minh “ sôû höõu ña soá voán cuûa coâng ty con, duøng tyû leä phieáu baàu töông öùng vôùi soá voán ñoù quyeát ñònh caùc vaán ñeà cuûa coâng ty con. Vôùi hình thöùc naøy, coâng ty meï khoâng tröïc tieáp naém coå phieáu vôùi tyû leä nhö quy ñònh, maø cuøng vôùi moät coâng ty con khaùc do mình chi phoái naém coå phaàn vôùi tyû leä voán cho pheùp coù quyeàn chi phoái ñoái vôùi coâng ty con. 1.1.5 Öu ñieåm moâ hình coâng ty meï-coâng ty con Caùc nghieân cöùu veà moâ hình coâng ty meï-coâng ty con cho thaáy coù nhöõng öu ñieåm sau: - Söï gaén keát giöõa coâng ty meï-coâng ty con chuû yeáu baèng ñaàu tö taøi chính, goùp voán, phaân ñònh ñöôïc traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa coâng ty meï caên cöù treân soá voán ñaàu tö vaøo caùc coâng ty con. - Qua vieäc ñaàu tö voán vaøo nhieàu coâng ty, nhieàu lónh vöïc ngaønh ngheà khaùc nhau, coâng ty meï phaân chia ñöôïc ruûi ro trong SXKD baûo toaøn nguoàn löïc taøi chính cuûa mình. - Caùc doanh nghieäp chuû ñoäng hôn trong vieäc boá trí vaø taùi boáâ trí laïi cô caáu ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc khaùc nhau theo chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp baèng vieäc mua, baùn coå phaàn cuûa mình trong caùc coâng ty con. - Baèng caùch naém coå phaàn, voán goùp khoáng cheá ñeå chi phoái caùc coâng ty con, coâng ty meï laïi duøng quyeàn chi phoái coâng ty con ñeå laáy voán ñaàu tö vaøo coâng ty khaùc (coâng ty chaùu), naém quyeàn chi phoái caùc coâng ty naøy. Cöù theo kieåu moùc xích nhö vaäy, coâng ty meï vôùi löôïng voán ít, coù theå chi phoái moät löôïng voán lôùn hôn raát nhieàu so vôùi löôïng voán cuûa coâng ty meï. - Cho pheùp doanh nghieäp huy ñoäng voán töø beân ngoaøi ñeå môû roäng SXKD trong ñieàu kieän vöøa coù theå kieåm soaùt ñöôïc doanh nghieäp môùi thaønh laäp moät caùch höõu hieäu thoâng qua voán goùp, coå phaàn khoáng cheá, vöøa khoâng bò caùc nhaø ñaàu tö chi phoái ñoái vôùi caùc doanh nghieäp cuõ. - Cho pheùp caùc doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán noäi boä trong moät thôøi gian ngaén vaø chi phí thaáp hôn so vôùi caùc taøi trôï töø beân ngoaøi. Do ñoù coù theå khai thaùc caùc cô hoäi kinh doanh nhanh hôn vaø hieäu quaû hôn. - Caùc doanh nghieäp coù theå thöïc hieän ñöôïc söï lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp khaùc nhaèm giaûm caïnh tranh, taêng ñoäc quyeàn cuûa thieåu soá, cuøng phoái hôïp hay chia seû caùc nguoàn löïc, taän duïng caùc theá maïnh cuûa caùc coå ñoâng baèng caùch cuøng nhau ñaàu tö thaønh laäp caùc coâng ty con. - Vôùi moái quan heä theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, coâng ty meï coøn coù theå thöïc hieän ñöôïc chieán löôïc chuyeån giaù (price-transfered strategy) nhaát laø trong nhöõng tröôøng hôïp doanh nghieäp laäp cô sôû kinh doanh ôû nöôùc ngoaøi. 15 - Vôùi moâ hình naøy, doanh nghieäp coù khaû naêng hôïp taùc hoaëc töï thaønh laäp caùc cô sôû nghieân cöùu khoa hoïc ñeå thay ñoåi tình traïng thieáu lieân keát giöõa khoa hoïc vôùi saûn xuaát vaø thieáu naêng löïc nghieân cöùu, phaùt trieån caùc coâng ngheä môùi cuûa caùc doanh nghieäp ñoäc laäp. Töø ñoù coù theå tieán haønh nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn phaåm môùi, naâng cao trình ñoä coâng ngheä ñeå gia taêng vaø thöïc hieän vieäc ñöa caùc keát quaû nghieân cöùu vaøo saûn xuaát. Ñoàng thôøi caùc cô sôû nghieân cöùu cuõng coù ñieàu kieän (chaúng haïn veà voán, coâng ngheä...) ñeå nghieân cöùu vaø phaùt trieån toaøn dieän hôn. 1.1.6 Nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình coâng ty meï-coâng ty con Tuy moâ hình coâng ty meï-coâng ty con coù nhöõng öu ñieåm treân nhöng cuõng phaùt sinh moät soá nhöôïc ñieåm: - Do bò chi phoái bôûi coâng ty meï neân tính töï chuû trong hoaït ñoäng vaø tính töï chòu traùch nhieäm coøn ôû möùc töông ñoái, do ñoù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty con seõ khoâng cao nhö caùc coâng ty hoaït ñoäng rieâng reõ ngoaøi taäp ñoaøn. - Khi coâng ty meï taùi boá trí laïi cô caáu ñaàu tö thì coâng ty con coù theå bò gaït boû ra khoûi taäp ñoaøn thoâng qua vieäc baùn phaàn voán goùp cuûa coâng ty meï. - Coù theå naûy sinh moät soá maâu thuaãn giöõa caùc coâng ty con vaø caû taäp ñoaøn. Moät soá hoaït ñoäng cuûa moät coâng ty con seõ coù lôïi cho coâng ty ñoù, nhöng laïi baát lôïi cho caû taäp ñoaøn. Moät coâng ty con coù theå muoán ñaàu tö phaùt trieån saûn phaåm môùi, môû roäng saûn xuaát nhöng xeùt treân bình dieän caû taäp ñoaøn thì ñieàu naøy khoâng coù lôïi, vì coù theå caùc hoaït ñoäng naøy ñöôïc thöïc hieän ôû coâng ty khaùc coù lôïi hôn. Trong thöïc teá, coù nhöõng tröôøng hôïp lôïi ích cuûa moät coâng ty seõ giaûm ñi ñeå ñem laïi lôïi ích kinh teá cho toaøn taäp ñoaøn, nhö vaäy thì lieäu coâng ty naøo seõ chòu giaûm lôïi ích cuûa mình? Moät coâng ty con coù theå muoán theo chieán löôïc phaùt trieån nhanh, nhöng coâng ty meï laïi muoán coâng ty con ñoù theo chieán löôïc duy trì, vì ñaõ coù moät soá coâng ty con khaùc coù trieån voïng phaùt trieån toát hôn theo chieán löôïc phaùt trieån nhanh. Khoâng theå ñeå taát caû caùc coâng ty con ñeàu theo chieán löôïc phaùt trieån nhanh, vì nhö vaäy seõ daãn ñeán khoù khaên veà caân ñoái tieàn maët vaø caêng thaúng veà khaû naêng thanh toaùn cho caû taäp ñoaøn. Tuy nhieân, vôùi nhöõng öu ñieåm vöôït troäi neân coâng ty meï-coâng ty con laø moâ hình hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc nöôùc theo neàn KTTT vaø nhaát laø trong caùc taäp ñoaøn kinh teá. Ngay caû neàn KTTT ôû Trung Quoác, nôi coù neàn kinh teá chuyeån ñoåi töø kinh teá keá hoaïch sang KTTT gioáng nhö ôû Vieät Nam, cuõng xaùc ñònh quan heä coâng ty meï-coâng ty con laø quan heä chuû ñaïo trong lieân keát taäp ñoaøn. 16 Hình 1.1 : Moái quan heä coâng ty meï-coâng ty con vaø taäp ñoaøn COÂNG TY A COÂNG TY B COÂNG TY C COÂNG TY G COÂNG TY H COÂNG TY D COÂNG TY E TAÄP ÑOAØN Quan heä chi phoái Quan heä khoâng chi phoái 1.2 THÖÏC TRAÏNG CAÙC TOÅNG COÂNG TY NHAØ NÖÔÙC VIEÄT NAM 1.2.1 Quaù trình hình thaønh caùc toång coâng ty Nhaø nöôùc Vieät Nam Caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc (DNNN) töø laâu ñaõ thöïc hieän caùc lieân keát kinh teá döôùi hình thöùc phoå bieán laø lieân hieäp caùc xí nghieäp. Tuy nhieân, thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc lieân hieäp xí nghieäp tröôùc ñaây cho thaáy tính chaát hình thöùc vaø thieáu hieäu quaû cuûa caùc lieân hieäp xí nghieäp. Nhöôïc ñieåm chính cuûa moâ hình naøy laø söï lieân keát mang tính haønh chính. Maët khaùc, trong ñieàu kieän kinh teá keá hoaïch 17 hoùa taäp trung, lieân keát kinh teá chöa thöïc söï laø nhu caàu noäi taïi cuûa doanh nghieäp. Vieäc chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ñaõ laøm phaùt sinh nhu caàu lieân keát kinh teá ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh. Naêm 1994, caùc lieân keát kinh teá theo moâ hình TCT Nhaø nöôùc ra ñôøi theo quyeát ñònh soá 91/TTg vaø 90/TTg ngaøy 7-3- 1994 cuûa Thuû Töôùng Chính phuû. Hai loaïi TCT thaønh laäp theo caùc quyeát ñònh treân khaùc nhau veà möùc voán phaùp ñònh vaø soá löôïng thaønh vieân. Vôùi TCT 91 thì möùc voán phaùp ñònh laø 1.000 tyû ñoàng trôû leân vaø soá löôïng thaønh vieân toái thieåu laø 7; TCT 90 thì voán phaùp ñònh treân 500 tyû ñoàng. Vieäc thaønh laäp caùc TCT Nhaø nöôùc nhaèm: - Ñoåi môùi cô caáu toå chöùc, cô cheá quaûn lyù caùc TCT ñaõ hình thaønh tröôùc ñaây vaø caùc lieân hieäp xí nghieäp ñaõ khoâng coøn phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng. - Thuùc ñaåy quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán, hình thaønh caùc ñôn vò chuû löïc cuûa neàn kinh teá taïo ñieàu kieän ta ñôøi caùc taäp ñoaøn kinh teá maïnh. - Tieán haønh xoùa boû cheá ñoä Boä chuû quaûn, caáp haønh chính chuû quaûn ñoái vôùi DNNN, nhaèm taùch haún chöùc naêng quaûn lyù haønh chính cuûa Nhaø nöôùc ra khoûi chöùc naêng SXKD cuûa doanh nghieäp. - Naâng cao söùc caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc vaø treân theá giôùi cuûa caùc doanh nghieäp. - Xoùa boû söï phaân bieät doanh nghieäp trung öông vaø doanh nghieäp ñòa phöông. - Taïo ra nhöõng phöông tieän kinh teá taäp trung ñeå Nhaø nöôùc chuû ñoäng hôn trong vieäc thöïc hieän chöùc naêng ñieàu tieát kinh teá, laøm noøng coát thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. 1.2.2 Caùc öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa moâ hình toång coâng ty Nhaø nöôùc hieän nay 1.2.2.1 Caùc öu ñieåm Qua 10 naêm ra ñôøi caùc TCT Nhaø nöôùc ñaõ toû roõ tính öu vieät cuûa mình so vôùi caùc moâ hình lieân keát doanh nghieäp tröôùc ñaây (lieân hieäp caùc xí nghieäp, TCT moâ hình cuõ) theå hieän ôû nhöõng ñieåm sau: - Thöù nhaát: Söï ra ñôøi cuûa caùc TCT ñaõ laøm giaûm ñaàu moái quaûn lyù cho caùc caáp chuû quaûn, giuùp cho caùc boä ngaønh quaûn lyù ngaønh kinh teá kyõ thuaät saâu hôn qua vieäc xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån ngaønh, quaûn lyù caùc hoaït ñoäng ñaàu tö... Taùch quaûn lyù Nhaø nöôùc ra khoûi quaûn lyù kinh doanh. Chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc do caùc cô quan Nhaø nöôùc ñaûm nhaän, coøn chöùc naêng quaûn lyù kinh doanh ñöôïc chuyeån giao cho caùc doanh nghieäp. 18 - Thöù hai: Coù theå khaúng ñònh raèng caùc TCT laø löïc löôïng chuû löïc trong vieäc thöïc hieän caùc caân ñoái lôùn cuûa neàn kinh teá, vì haàu heát caùc TCT ñeàu giöõ thò phaàn lôùn trong ngaønh mình ñang hoaït ñoäng. Khi caàn can thieäp vaøo neàn kinh teá nhaèm höôùng daãn, ñieàu tieát neàn kinh teá ñi theo ñuùng höôùng, Nhaø nöôùc söû duïng nhöõng TCT nhö laø moät coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc chính saùch kinh teá, nhaát laø chính saùch bình oån giaù caû nhö ñieän, than, daàu khí, xi maêng, saét theùp... - Thöù ba: Nhieàu TCT ñaõ huy ñoäng ñöôïc nguoàn löïc noäi boä cuõng nhö beân ngoaøi, ñaåy nhanh vieäc tích tuï vaø taäp trung voán ñeå ñaàu tö môû roäng vaø ñaàu tö theo chieàu saâu naâng cao khaû naêng caïnh tranh. Trong quaù trình SXKD caùc TCT ñaõ thöïc hieän vai troø chæ ñaïo vaø ñònh höôùng hoaït ñoäng cho töøng DNTV cuõng nhö taäp trung thaùo gôõ khoù khaên khi caàn thieát nhö: giaûi phoùng vaät tö, haøng hoùa. - Thöù tö: Khaéc phuïc tình traïng caïnh tranh gaây thieät haïi laãn nhau do vieäc tranh giaønh ñoái taùc nöôùc ngoaøi nhö naâng giaù mua, haï giaù baùn, taêng chi phí giao dòch quoác teá vaø nhöõng sô hôû trong vieäc kyù keát caùc hôïp ñoàng thöông maïi. Moät soá TCT böôùc ñaàu ñaõ taïo ñöôïc söï lieân keát noäi boä trong caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu, giao dòch treân thò tröôøng. Töø nhöõng keát quaû treân ñaõ khaúng ñònh chuû tröông thaønh laäp caùc TCT laø ñuùng ñaén, caàn thieát vaø phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån cuûa doanh nghieäp trong cô cheá thò tröôøng. 1.2.2.2 Caùc haïn cheá cuûa toång coâng ty Nhaø nöôùc Maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khoâng nhoû nhöng caùc TCT Nhaø nöôùc vaãn coøn nhieàu maët haïn cheá : - Thöù nhaát: Quaù trình toå chöùc chöa thöïc söï taïo ra söï gaén keát veà taøi chính, coâng ngheä, thò tröôøng, do ñoù hoaït ñoäng cuûa caùc TCT coù phaàn rôøi raïc, chöa phaùt huy ñöôïc hieäu quaû söùc maïnh toång hôïp cuûa toaøn TCT. Caùc TCT ñöôïc thaønh laäp chuû yeáu baèng caùch taäp hôïp caùc DNNN ñeå coù ñuû soá löôïng DNTV (7 DNTV ñoái vôùi TCT 91 vaø 5 ñoái vôùi TCT 90), khoâng hoaøn toaøn döïa treân cô sôû töï nguyeän vaø lieân keát kinh teá. Vì vaäy, caùc TCT chöa thöïc söï laø moät thöïc theå kinh teá thoáng nhaát, chöa khaéc phuïc tình traïng hoaït ñoäng rôøi raïc cuûa caùc DNTV baèng caùc cô cheá, toå chöùc, ñieàu haønh nhaát laø veà taøi chính vaø nhaân söï. - Thöù hai: Moái quan heä giöõa TCT vaø caùc DNTV trong nhieàu TCT thöïc chaát laø quan heä haønh chính, chöa thaät söï döïa treân söï raøng buoäc veà quyeàn lôïi vaø lôïi ích, trong khi ñieàu naøy laïi chính laø yeáu toá coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán söï toàn taïi beàn vöõng cuûa caùc TCT. Caâu hoûi “ñöôïc gì khi vaøo caùc TCT“ cuûa moãi doanh nghieäp chöa ñöôïc traû lôøi roõ raøng vaø coù tính thuyeát phuïc ñoái vôùi caùc DNTV. Caùc DNTV trích laäp quyõ taäp trung leân TCT, nhöng laïi khoâng nhaän ñöôïc söï hoã trôï moät caùch thích ñaùng töø TCT, daãn ñeán caùc DNTV laøm aên coù hieäu quaû 19 coi TCT laø moät gaùnh naëng, coøn caùc DNTV yeáu keùm laïi döïa daãm vaøo TCT ñeå toàn taïi. Ñieàu ñoù laøm trieät tieâu ñoäng löïc phaùt trieån cuûa töøng DNTV cuõng nhö toaøn TCT. - Thöù ba: Quy moâ, möùc ñoä tích tuï vaø taäp trung saûn xuaát kinh doanh chöa cao. Ñieàu naøy theå hieän qua voán kinh doanh ôû caùc TCT. Voán cuûa TCT thöïc teá naèm ôû caùc DNTV tröôùc khi coù TCT, laïi thieáu caùc raøng buoäc veà kinh teá, neân vieäc ñieàu hoøa, thay ñoåi cô caáu voán giöõa caùc DNTV trong noäi boä TCT khoù thöïc hieän ñöôïc. TCT tuy coù giao voán cho caùc DNTV nhöng laïi khoâng ñöôïc höôûng quyeàn lôïi ñoái vôùi phaàn lôïi nhuaän sau thueá do caùc DNTV laøm ra, laøm aûnh höôûng ñeán tích tuï vaø taäp trung voán cho caû TCT. Nhu caàu voán cuûa TCT raát cao nhöng TCT laïi khoâng coù phöông thöùc huy ñoäng voán coù hieäu quaû, do bò raøng buoäc bôûi vaán ñeà sôû höõu. Hieän nay taát caû TCT ñeàu thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc, chöa coù moät thaønh phaàn kinh teá naøo khaùc ñöôïc quyeàn goùp voán vaøo TCT. Caùc hình thöùc vay nôï laø phöông aùn giaûi quyeát duy nhaát trong tröôøng hôïp naøy nhöng laïi ñoái ñaàu vôùi ruûi ro taøi chính cao. Chính quy cheá veà vaán ñeà sôû höõu ñaõ keàm cheá söï phaùt trieån cuûa TCT nhaát laø trong moâi tröôøng kinh teá caïnh tranh soâi ñoäng hieän nay. - Thöù tö: Quyeàn töï chuû cuûa caùc DNTV coøn bò haïn cheá, nhieàu vaán ñeà quan troïng nhö keá hoaïch SXKD haøng naêm, caùc döï aùn ñaàu tö, bieân cheá lao ñoäng, ñôn giaù tieàn löông, nhieàu vaán ñeà veà thanh lyù taøi saûn, giaûi quyeát coâng nôï toàn ñoïng ... ñeàu phaûi chôø yù kieán pheâ duyeät cuûa TCT môùi ñöôïc thöïc hieän, do ñoù ñaõ boû lôõ nhieàu cô hoäi kinh doanh. - Thöù naêm: Hieäu quaû SXKD cuûa caùc TCT coù cao hôn so vôùi toaøn boä khu vöïc DNNN song chöa töông xöùng vôùi nhöõng öu ñaõi maø Nhaø nöôùc daønh cho chuùng. Ñaëc bieät nhieàu TCT ñöôïc kinh doanh vôùi vò theá ñoäc quyeàn vaø vì theá giaù saûn phaåm, dòch vuï maø caùc coâng ty naøy ñöa ra khoâng phuø hôïp vôùi quy luaät cuûa thò tröôøng. Chính vì lyù do ñoù, söï toàn taïi cuûa moät soá TCT khoâng taïo ñöôïc moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh cho neàn kinh teá. - Thöù saùu: Chöùc naêng quaûn lyù cuûa HÑQT vaø chöùc naêng ñieàu haønh cuûa Toång giaùm ñoác chöa ñöôïc quy ñònh roõ raøng. Chính ñieàu naøy gaây khoâng ít khoù khaên cho HÑQT vaø caû Toång giaùm ñoác. Chuû tòch HÑQT vaø Toång giaùm ñoác cuøng do moät caáp ñeà nghò, cuøng do moät caáp quyeát ñònh boå nhieäm, cuøng kyù nhaän voán do Nhaø nöôùc giao neân khoâng xaùc ñònh ñöôïc quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuõng nhö ñòa vò phaùp lyù cuûa moãi chöùc danh naøy. Keát quaû laø coù nôi chuû tòch HÑQT can thieäp vaøo vieäc ñieàu haønh TCT, coù nôi Toång giaùm ñoác xem nheï HÑQT. - Thöù baûy: Trình ñoä cuûa moät soá ngöôøi quaûn lyù ñieàu haønh doanh nghieäp chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa neàn KTTT. Theo baùo caùo cuûa Boä Taøi chính naêm 2002 thì coù ñeán 67% giaùm ñoác doanh nghieäp khoâng hieåu ñöôïc noäi dung cuûa baûng caân ñoái keá toaùn vaø baùo caùo taøi chính doanh nghieäp. Vieäc ñaøo taïo, 20 höôùng daãn nghieäp vuï quaûn lyù TCT theo höôùng ñoåi môùi chaäm ñöôïc trieån khai neân khi thöïc hieän thieáu tính thoáng nhaát, nhieàu nôi vaãn coøn aûnh höôûng cuûa caùch quaûn lyù coù tính chaát haønh chính trung gian cuûa moâ hình TCT, lieân hieäp xí nghieäp cuûa thôøi kyø keá hoaïch hoùa taäp trung. - Thöù taùm: Moät haïn cheá nöõa laø caùch haïch toaùn coäng soå ôû caùc TCT, nghóa laø doanh thu vaø chi phí cuûa toaøn TCT bao goàm doanh thu vaø chi phí cuûa caùc DNTV coäng laïi, lôïi nhuaän cuõng töông töï. Caùch haïch toaùn naøy ñaõ khoâng loaïi tröø caùc giao dòch noäi boä trong TCT daãn ñeán söï truøng laép ôû keát quaû sau cuøng. Ñieàu naøy cuõng daãn ñeán söï voâ lyù trong vaán ñeà sôû höõu veà taøi saûn vaø voán giöõa TCT vôùi caùc DNTV. Trong khi TCT chæ giao moät phaàn voán vaø taøi saûn cuûa Nhaø nöôùc cho caùc DNTV, phaàn coøn laïi laø cuûa chính baûn thaân caùc DNTV hình thaønh töø nhieàu hình thöùc nhö vay, ñi thueâ, hoaëc töø nguoàn boå sung baèng lôïi nhuaän giöõ laïi, do ñoù noù thuoäc sôû höõu cuûa DNTV chöù khoâng phaûi cuûa TCT nhö vôùi caùch haïch toaùn coäng soå hieän nay. Töø nhöõng haïn cheá treân ñoøi hoûi caùc TCT Nhaø nöôùc caàn phaûi ñöôïc ñoåi môùi ñeå naâng cao söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñaëc bieät trong xu theá hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi. Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù 3 Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng (khoùa IX) ñaõ chæ roõ:”Ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc TCT Nhaø nöôùc, hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá maïnh. Thí ñieåm, ruùt kinh nghieäm ñeå nhaân roäng vieäc thöïc hieän chuyeån TCT Nhaø nöôùc sang hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con” 1.3 SO SAÙNH SÖÏ KHAÙC BIEÄT GIÖÕA MO HÌNH COÂNG TY MEÏ-COÂNG TY CON VAØ MO HÌNH TOÅNG COÂNG TY NHAØ NÖÔÙC HIEÄN NAY 1.3.1 Veà quan heä sôû höõu Ñoái vôùi TCT, voán vaø taøi saûn cuûa TCT vaø caùc DNTV thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc; TCT chöa xaùc ñònh ñöôïc laø ngöôøi ñaïi dieän chuû sôû höõu voán vaø taøi saûn Nhaø nöôùc giao maø chæ ñöôïc thöïc hieän moät soá raát haïn cheá quyeàn cuûa ñaïi dieän chuû sôû höõu Nhaø nöôùc; TCT nhaän voán vaø taøi saûn Nhaø nöôùc giao ñeå giao laïi cho caùc DNTV mang tính hình thöùc (vì thöïc teá haàu heát soá voán vaø taøi saûn naøy ñaõ ñöôïc caùc DNTV quaûn lyù vaø söû duïng töø tröôùc khi thaønh laäp TCT). Do vieäc giao voán cho caùc ñôn vò caáp döôùi theo phöông thöùc khoâng thanh toaùn neân chöa gaén quyeàn lôïi, traùch nhieäm cuûa TCT vôùi hieäu quaû SXKD trong moãi DNTV vaø taïo ra tính yû laïi cho caùc DNTV. Vieäc thay ñoåi cô caáu voán ñaàu tö trong caùc DNTV khoù thöïc hieän. Trong moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, voán vaø taøi saûn cuûa coâng ty meï vaø coâng ty con thuoäc nhieàu sôû höõu khaùc nhau, thuoäc nhieàu thaønh phaàn kinh teá khaùc 21 nhau (ña sôû höõu). Ñaây laø moâ hình keát hôïp haøi hoøa caùc loaïi hình sôû höõu trong phaïm vi moät doanh nghieäp, giöõa caùc DNNN, coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH, caùc hình thöùc lieân doanh lieân keát hoã trôï cho nhau phaùt trieån. Coâng ty meï tham gia goùp voán ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, hình thaønh caùc möùc ñoä chi phoái khaùc nhau veà quaûn lyù, ñieàu haønh vaø phaân phoái keát quaû SXKD ñoái vôùi caùc coâng ty con. Coâng ty meï chuû ñoäng tính toaùn, löïa choïn caùc phöông aùn ñaàu tö voán coù hieäu quaû trong töøng thôùi kyø vaø ñöôïc höôûng phaân phoái hieäu quaû töông öùng vôùi möùc voán ñoùng goùp. Döïa treân quan heä taøi chính vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau, vieäc huy ñoäng voán giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá ñöôïc thuaän lôïi, quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán ñöôïc ñaåy maïnh. 1.3.2 Veà baûn chaát vaø phaïm vi lieân keát Ñoái vôùi TCT, sôïi daây lieân keát giöõa TCT vaø caùc DNTV chuû yeáu thoâng qua caùc bieän phaùp haønh chính. Moái quan heä naøy khaù göôïng eùp vaø ñoâi khi caûn trôû söï naêng ñoäng saùng taïo cuûa caùc DNTV. Phaïm vi lieân keát giôùi haïn theo ngaønh, lónh vöïc, ñòa baøn, cô caáu TCT chuû yeáu bao goàm caùc doanh nghieäp coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau veà coâng ngheä vaø hoaït ñoäng chuyeân ngaønh, vieäc môû roäng ngaønh ngheà kinh doanh phaûi ñöôïc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cho pheùp . Veà cô caáu toå chöùc, TCT khoâng phaùt trieån veà maët chieàu saâu chæ coù theå phaùt trieån theo chieàu roäng. Theo moâ hình TCT chæ toàn taïi 3 caáp laø TCT, coâng ty vaø ñôn vò tröïc thuoäc hoaëc chi nhaùnh, trong ñoù chæ coù TCT vaø coâng ty laø haïch toaùn ñoäc laäp. Trong quaù trình phaùt trieån, cô cheá quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc seõ kìm haõm söï phaùt trieån cuûa ñôn vò tröïc thuoäc hoaëc chi nhaùnh. Bôûi haïch toaùn phuï thuoäc, caùc yeâu caàu töï chuû trong kinh doanh nhö vay voán, kyù keát hôïp ñoàng kinh teá, quyeát ñònh SXKD... khoâng ñaùp öùng ñöôïc do phuï thuoäc vaøo söï phaân caáp, uûy quyeàn cuûa TCT (hay coâng ty). Neáu caàn chuyeån thaønh moät ñôn vò kinh doanh chieán löôïc vôùi cô cheá hoaøn toaøn töï chuû, haïch toaùn ñoäc laäp, thì ñôn vò naøy phaûi taùch ra khoûi coâng ty ñeå tröïc thuoäc TCT vaø coâng ty môùi seõ ngang caáp vôùi coâng ty maø töø ñoù noù taùch ra. Nhö vaäy giöõa hai coâng ty naøy khoâng coøn gaén keát tröïc tieáp vôùi nhau veà maët chieán löôïc nöõa maø phaûi thoâng qua TCT. Ñieàu naøy laøm caûn trôû nhöõng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp theo höôùng hoäi nhaäp doïc veà phía tröôùc vaø phía sau, haïn cheá taàm hoaït ñoäng vaø qui moâ hoaït ñoäng cuûa DNTV. Vôùi moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, sôïi daây lieân keát giöõa coâng ty meï- coâng ty con laø taøi saûn (goàm taøi saûn höõu hình vaø voâ hình nhö :thò phaàn, uy tín, sôû höõu coâng nghieäp). Vieäc lieân keát baèng taøi saûn seõ gaén ñöôïc lôïi ích kinh teá giöõa coâng ty meï vaø caùc coâng ty con vaø laøm cho moái quan heä naøy hình thaønh moät caùch khaùch quan, khoâng bò göôïng eùp. 22 Maët khaùc xuaát phaùt töø muïc tieâu hieäu quaû kinh teá, phaïm vi lieân keát cuûa coâng ty meï vôùi caùc coâng ty con raát roäng. Coâng ty meï coù theå tham gia goùp voán vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc nhieàu thaønh phaàn kinh teá ñeå hình thaønh caùc coâng ty con hoaït ñoäng vöôït phaïm vi ngaønh, lónh vöïc vaø ñòa baøn; ñoàng thôøi khai thaùc vaø suû duïng coù hieäu quaû lôïi theá cuûa caùc coâng ty con veà caùc maët: coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, vò trí, ñòa ñieåm, nguoàn nguyeân lieäu, thò tröôøng tieâu thuï, thò tröôøng voán, lao ñoäng... vaøo vieäc naâng cao hieäu quaû kinh teá, naâng cao naêng löïc caïnh tranh treân thò tröôøng. Taàng naác cô caáu toå chöùc trong coâng ty meï-coâng ty con, veà maët lyù thuyeát laø khoâng giôùi haïn: Coâng ty meï, coâng ty con, coâng ty chaùu ... 1.3.3 Cô cheá vaän haønh TCT vaø caùc DNTV ñeàu laø caùc DNNN chòu söï ñieàu tieát cuûa Luaät DNNN. Vieäc thöïc hieän nhieäm vuï Nhaø nöôùc giao laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa TCT vaø caùc DNTV, muïc tieâu kinh doanh vaø muïc tieâu xaõ hoäi chöa ñöôïc phaân ñònh roõ raøng, coøn thieáu nhöõng cô cheá phuø hôïp ñeå taïo ñoäng löïc cho doanh nghieäp phaùt trieån. Trong moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, thoâng qua möùc ñoä goùp voán khaùc nhau cuûa coâng ty meï vôùi coâng ty con, seõ taïo ñöôïc nhieàu taàng lieân keát khaùc nhau, do ñoù keát hôïp ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng taùc keá hoaïch hoùa vôùi yeâu caàu cuûa cô cheá thò tröôøng. Coâng ty meï ñoùng vai troø haït nhaân chi phoái hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty con thoâng qua tieàm löïc veà voán, coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù, uy tín, thò phaàn. Hôn nöõa, xuaát phaùt töø muïc tieâu haøng ñaàu laø hieäu quaû kinh teá, coâng ty meï seõ linh hoaït trong vieäc ñieàu tieát voán ñoái vôùi caùc coâng ty con theo nguyeân taéc öu tieân ñaàu tö cho caùc coâng ty con naøo laøm aên coù hieäu quaû hôn, töø ñoù gaén ñöôïc quyeàn lôïi, traùch nhieäm cuûa coâng ty meï vôùi hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc coâng ty con. Cuõng chính vì ñaàu tö vaøo nhieàu coâng ty neân coâng ty meï ñaõ phaân chia ruûi ro cho nhieàu coâng ty con nhaèm baûo toaøn nguoàn taøi chính cuûa mình. Caùc coâng ty con laø coâng ty TNHH, coâng ty coå phaàn hoaït ñoäng theo luaät doanh nghieäp. Caùc qui ñònh naøy raát thuaän lôïi cho caùc coâng ty con hoaït ñoäng thích öùng vôùi cô cheá thò tröôøng. Caùc coâng ty con moät maët vöøa hoaït ñoäng ñoäc laäp töï chuû, töï thaân hoaït ñoäng theo thò tröôøng, xaây döïng chieán löôïc knh doanh nhöng vaãn phaûi chòu söï raøng buoäc, chi phoái ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau cuûa coâng ty meï theo qui ñònh trong ñieàu leä toå chöùc vaø hoaït ñoäng ñöôïc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn quyeát ñònh. 23 1.3.4 Veà ñòa vò phaùp lyù ÔÛ moâ hình TCT, TCT laø moät phaùp nhaân doanh nghieäp, nhöng trong phaùp nhaân doanh nghieäp naøy laïi goàm nhieàu phaùp nhaân doanh nghieäp khaùc (caùc DNNN hoaït ñoäng ñoäc laäp). Vì vaäy tuy coù ñòa vò phaùp lyù nhö caùc DNNN thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp, nhöng trong thöïc teá, hoaït ñoäng cuûa TCT mang hình thöùc cuûa moät cô quan quaûn lyù haønh chính hôn laø cuûa moät doanh nghieäp bôûi vì: taïi haàu heát caùc TCT hieän nay, voán kinh doanh cuûa TCT laø toång soá voán kinh doanh cuûa caùc DNTV coäng laïi; TCT khoâng giöõ nhieàu voán, maëc duø treân soå saùch soá voán khaù lôùn; nhieàu TCT khoâng coù saûn phaåm vaät chaát cuï theå; nguoàn kinh phí ñeå chi cho caùc hoaït ñoäng cuûa TCT vaãn ñöôïc hình thaønh chuû yeáu töø caùc khoaûn noäp cuûa caùc DNTV. Caùc DNTV haïch toaùn ñoäc laäp tuy coù tö caùch phaùp nhaân, nhöng laïi chòu söï chi phoái veà nhieàu maët cuûa TCT neân khoù coù theå chuû ñoäng hoaøn toaøn trong lónh vöïc toå chöùc, nhaân söï vaø ñaëc bieät trong lónh vöïc taøi chính. Vôùi moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, coâng ty meï vaø coâng ty con laø caùc phaùp nhaân ñaày ñuû, coù ñòa vò phaùp lyù roõ raøng, hoaït ñoäng töï chuû theo söï ñieàu chænh cuûa phaùp luaät töông öùng vôùi töøng loaïi hình coâng ty. Ngoaøi ra, caùc thaønh vieân trong moâ hình toå chöùc naøy coøn chòu söï raøng buoäc vôùi coâng ty meï chuû yeáu thoâng qua möùc ñoä chi phoái veà voán, uy tín vaø thò phaàn... vaø thoâng qua söï phaân coâng, hôïp taùc ñeå thöïc hieän nhöõng muïc tieâu theo chieán löôïc phaùt trieån kinh doanh ñaõ ñöôïc thoáng nhaát. 1.3.5 Ñaëc ñieåm hình thaønh vaø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa toå chöùc Ñoái vôùi caùc TCT, haàu heát caùc TCT hieän coù ñöôïc hình thaønh treân cô sôû taäp hôïp baèng bieän phaùp haønh chính caùc DNNN hoaït ñoäng trong cuøng ngaønh, lónh vöïc, ñòa baøn hoaït ñoäng ñeå coù ñuû soá löôïng thaønh vieân vaø voán phaùp ñònh toái thieåu theo qui ñònh. Caùc DNTV haïch toaùn ñoäc laäp khoâng phaûi do TCT quyeát ñònh thaønh laäp, maëc duø veà maët phaùp lyù TCT laø chuû sôû höõu. Vôùi moâ hình Coâng ty meï-coâng ty con, ñöôïc hình thaønh treân neàn taûng phaùt trieån cuûa chính baûn thaân doanh nghieäp sau moät thôøi gian hoaït ñoäng, vaø söï ra ñôøi moâ hình toå chöùc môùi laø nhu caàu böùc xuùc cuûa doanh nghieäp nhaèm giaûi phoùng söùc saûn xuaát ñang bò kìm haõm bôûi quan heä saûn xuaát chöa phuø hôïp. Qui moâ cuûa toå chöùc ñöôïc phaùt trieån tuaàn töï töø nhoû ñeán lôùn, töø yeáu ñeán maïnh vaø ñöôïc thöïc hieän theo moät quaù trình phaùt trieån töø haït nhaân laø coâng ty meï coù thöïc löïc veà voán, coâng ngheä, thöông hieäu sau ñoù ñöôïc tieáp tuïc môû roäng thoâng qua caùc phöông thöùc: ñaàu tö môùi, khoáng cheá coå phaàn, lieân keát döôùi hình thöùc saùp nhaäp hoaëc tham gia goùp voán vôùi caùc coâng ty khaùc ñeå hình thaønh caùc coâng ty con, coâng ty chaùu ... 24 1.3.6 Moái quan heä giöõa coâng ty con vôùi coâng ty meï vaø giöõa doanh nghieäp thaønh vieân vôùi toång coâng ty Caùc coâng ty con coù gì khaùc vôùi caùc coâng ty thaønh vieân trong moâ hình TCT hieän nay ? - Ñieàu khaùc bieät cô baûn ñoù laø caùc coâng ty con lieân heä vaø chòu söï chi phoái cuûa coâng ty meï tröôùc heát laø veà voán vaø sau ñoù laø chieán löôïc phaùt trieån, chieán löôïc thò tröôøng vaø thöông hieäu. Tuy nhieân sôïi daây lieân laïc aáy heát söùc soøng phaúng: quan heä vôùi nhau theo hôïp ñoàng kinh teá vaø caùc chuû theå hôïp ñoàng ñeàu bình ñaúng vôùi nhau. - Coâng ty meï khoâng thu phí quaûn lyù coâng ty con maø seõ höôûng lôïi nhuaän phaân chia töø keát quaû SXKD cuûa caùc coâng ty con theo tyû leä goùp voán (ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn vaø Coâng ty TNHH hai thaønh vieân trôû leân), coøn ñoái vôùi caùc coâng ty con 100% voán Nhaø nöôùc thì sôû höõu ôû ñaây laø Nhaø nöôùc vaø coâng ty meï laø ngöôøi thay maët cho chuû sôû höõu ñeå quaûn lyù voán Nhaø nöôùc taïi coâng ty con. - Caùc coâng ty con coù theå döïa vaøo coâng ty meï khi caàn hoã trôï veà baûo laõnh tín duïng ñoái vôùi caùc khoaûn tín duïng voán vöôït quaù khaû naêng cuûa coâng ty con, coù theå söû duïng thöông hieäu cuûa coâng ty meï, coù theå khai thaùc nhöõng thoâng tin thò tröôøng vaø aùp duïng caùc chieán löôïc thò tröôøng cuûa coâng ty meï.. Tuy nhieân, veà maët taùc nghieäp coâng ty con ñoäc laäp coù quyeàn töï chuû trong hoaït ñoäng SXKD cuûa mình keå caû khi kyù hôïp ñoàng vôùi coâng ty meï; coâng ty con coù quyeàn töø choái neáu thaáy coù ruûi ro, ñoàng thôøi phaûi chòu traùch nhieäm daân söï trong phaàn voán ñöôïc giao. Vôùi nhöõng quy ñònh nhö vaäy phaàn naøo caùc quan heä trong noäi boä coâng ty meï vaø coâng ty con seõ ñöôïc coâng ty hoùa vaø giaûm bôùt tính haønh chính meänh leänh nhö hieän nay. - Trong moâ hình hieän höõu, TCT laø chuû sôû höõu cuûa caû saûn nghieäp cuûa DNTV, töùc laø vöøa sôû höõu voán vöøa sôû höõu taøi saûn vaø taøi saûn cuûa cuûa DNTV laø taøi saûn cuûa TCT. Quan heä giöõa TCT vaø DNTV laø traùch nhieäm voâ haïn. Coøn trong moâ hình coâng ty meï-coâng ty con, coâng ty meï chæ sôû höõu phaàn voán ñaàu tö trong coâng ty con, vaø voán goùp vaøo coâng ty con laø taøi saûn cuûa coâng ty meï (ñaàu tö daøi haïn). Quan heä coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con laø traùch nhieäm höõu haïn trong phaïm vi phaàn voán goùp cuûa coâng ty meï. Ña daïng hoùa sôû höõu caùc doanh nghieäp vaø cô cheá ñaàu tö voán ñaõ taïo neân söï khaùc bieät giöõa moâ hình coâng ty meï-coâng ty con vaø TCT Nhaø nöôùc hieän nay, theå hieän ôû: caùc moái quan heä veà voán, veà quyeàn, nghóa vuï, lôïi ích giöõa coâng ty meï (TCT) vaø caùc coâng ty con (DNTV). Ñaây cuõng laø nhöõng haïn cheá cuûa caùc TCT Nhaø nöôùc hieän nay. 25 1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI CHUYEÅN ÑOÅI MO HÌNH HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC TOÅNG COÂNG TY NHAØ NÖÔÙC Töø nhöõng phaân tích treân cho thaáy moâ hình coâng ty meï-coâng ty con coù nhöõng öu ñieåm cô baûn so vôùi moâ hình TCT hieän nay veà tính linh hoaït trong toå chöùc, vaän haønh, veà tính ña daïng trong quan heä sôû höõu; veà tính raønh maïch trong quan heä giöõa lôïi ích vaø traùch nhieäm vaø raønh maïch trong phaân phoái hieäu quaû SXKD. Vieäc chuyeån ñoåi TCT Nhaø nöôùc sang moâ hình coâng ty meï con seõ khaéc phuïc ñöôïc moät soá haïn cheá cuûa moâ hình TCT hieän nay theå hieän: - Cô cheá ñaàu tö voán ñaõ phaân ñònh roõ veà voán, taøi saûn, quyeàn lôïi, nghóa vuï giöõa caùc ñôn vò trong TCT; taïo cô sôû ñeå giaûi quyeát moái quan heä trong noäi boä DNNN theo höôùng naâng cao quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa caùc DNTV. Caùc quan heä böôùc ñaàu ñi vaøo thöïc chaát hôn chöù khoâng chæ mang tính haønh chính, ñieàu nay khaéc phuïc ñöôïc haïn cheá cuûa moâ hình TCT ñang aùp duïng hieän nay. Moái quan heä giöõa caùc DNTV bình ñaúng, cuøng coù lôïi thoâng qua hôïp ñoàng kinh teá. - Thuùc ñaåy coå phaàn hoùa DNNN, ña daïng hoùa sôû höõu Nhaø nöôùc. Coå phaàn hoùa cho pheùp huy ñoäng theâm nguoàn löïc xaõ hoäi ñaàu tö vaøo SXKD maø vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá Nhaø nöôùc vaãn ñöôïc ñaûm baûo.Vieäc cho pheùp caùc DNNN ñoäc laäp coù theå töï nguyeän tham gia vaøo toå chöùc moâ hình coâng ty meï-coâng ty con môû ra höôùng ñeå ñoåi môùi caùc DNNN yeáu keùm veà hieäu quaû, nhoû beù veà quy moâ. - Quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán ñöôïc thöïc hieän toát hôn khaéc phuïc tình traïng phaân taùn voán nhö hieän nay, thoâng qua vieäc thu lôïi nhuaän sau moãi naêm hoaït ñoäng cuûa coâng ty con öùng vôùi soá voán maø coâng ty meï ñaõ ñaàu tö. - Ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá ñoái vôùi caùc DNNN. Nhôø cô cheá goùp voán linh hoaït, thoâng qua hình thaønh moái quan heä giöõa coâng ty meï vôùi caùc coâng ty con, ñeå hình thaønh moät chænh theå höõu cô caùc phaùp nhaân doanh nghieäp hoaït ñoäng theo nhöõng chieán löôïc phaùt trieån chung nhaát ñònh, vaø ñoù cuõng laø cô sôû ñeå hình thaønh caùc taäp ñoaøn kinh doanh sau naøy. - Moâ hình coâng ty meï-coâng ty con taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû (laø löïc löôïng ñoâng ñaûo cuûa neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay) hôïp taùc, gia nhaäp laøm DNTV seõ naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø giaûm thieåu möùc ñoä baát oån do thò tröôøng gaây ra cho caùc doanh nghieäp naøy nhôø söï hoã trôï cuûa taäp ñoaøn (coâng ngheä, voán, thoâng tin, chi phí giao dòch...) - Khi neàn KTTT phaùt trieån thì aûnh höôûng cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi quaù trình SXKD ngaøy caøng giaûm. Trong ñieàu kieän ñoù, söï lieân keát trong moâ hình coâng ty meï-coâng ty con vaø nhöõng öu ñieåm cuûa kinh teá qui moâ lôùn cuûa hôïp taùc hoùa, 26 chuyeân moân hoùa ñaõ taïo khaû naêng cho caùc DNTV coù khaû naêng thích nghi nhanh hôn vôùi heä thoáng thò tröôøng khoâng coù baûo trôï cuûa Nhaø nöôùc, deã daøng tieáp caän thò tröôøng tín duïng hôn vaø thuaän lôïi hôn trong höôûng thuï nhöõng ñoåi môùi coâng ngheä. - Thoâng qua moâ hình, vieäc giao quyeàn chuû sôû höõu Nhaø nöôùc quaûn lyù caùc DNTV cho coâng ty meï ñaõ chuyeån töø quaûn lyù, can thòeâp baèng haønh chính sang sang quaûn lyù baèng caùc bieän phaùp thò tröôøng. Coâng ty meï tröïc tieáp giaùm saùt, quaûn lyù vaø kinh doanh taøi saûn Nhaø nöôùc. Kinh nghieäm ôû nhieàu nöôùc coù neàn KTTT phaùt trieån cho thaáy nhieàu doanh nghieäp ñaõ raát thaønh coâng trong vieäc söû duïng cô cheá goùp voán ñeå hoaøn thieän toå chöùc quaûn lyù SXKD cuûa mình, phaùt trieån nhanh choùng vôùi quy moâ vaø naêng löïc ngaøy caøng lôùn maïnh, vöôït phaïm vi moät ngaønh, moät lónh vöïc, moät quoác gia, trôû thaønh nhöõng taäp ñoaøn kinh teá vöõng maïnh nhö Samsung, IBM, General Motor, Sony… KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I Moâ hình coâng ty meï-coâng ty con ñaõ coù ôû caùc nöôùc vaø ñöôïc aùp duïng qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau tuøy ñieàu kieän kinh teá cuûa moãi nöôùc. Tuy coù nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu nhö ñaõ phaân tích ôû treân, nhöng nhìn chung moâ hình naøy vaãn coù nhöõng öu ñieåm so vôùi moâ hình TCT Nhaø nöôùc ôû nöôùc ta hieän nay. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc TCT Nhaø nöôùc ôû Vieät Nam, vieäc vaän duïng moâ hình naøy khoâng theå laø moät söï aùp duïng maùy moùc töø maãu hình cuûa caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån maø noù phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa Vieät Nam. Ñoù laø : - Tuøy theo hình thöùc sôû höõu cuûa voán ñieàu leä maø doanh nghieäp bò chi phoái bôûi caùc luaät: Luaät Doanh nghieäp, Luaät DNNN, Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñaây laø moät ñaëc thuø raát tieâu bieåu maø khoâng phaûi ôû nöôùc naøo cuõng coù. - Coâng ty con ñaõ toàn taïi töø tröôùc, qua chuyeån ñoåi, coå phaàn hoùa coâng ty meï môùi naém quyeàn chi phoái caùc coâng ty con, chöù coâng ty meï khoâng thaønh laäp coâng ty con ngay töø ban ñaàu. - Coâng ty meï-coâng ty con ñöôïc hình thaønh chuû yeáu döïa treân saép xeáp, toå chöùc laïi, chuyeån ñoåi caùc TCT, DNNN maø khoâng baèng con ñöôøng phaùt trieån töï nhieân. Töø nhöõng ñaëc ñieåm naøy, vieäc vaän duïng moâ hình coâng ty meï-coâng ty con ôû nöôùc ta seõ khoâng hoaøn toaøn gioáng vôùi moâ hình coâng ty meï-coâng ty con ôû caùc nöôùc khaùc caû veà hình thöùc cuõng nhö moät soá nguyeân taéc hoaït ñoäng. Chuùng ta seõ 27 tieáp tuïc phaân tích tình hình taïi moät TCT Nhaø nöôùc ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh (TCT Beán Thaønh) ñeå coù caùi nhìn toång quaùt veà vaán ñeà naøy. 28 CHÖÔNG II TOÅNG COÂNG TY BEÁN THAØNH VAØ MO HÌNH COÂNG TY MEÏ- COÂNG TY CON 2.1 GIÔÙI THIEÄU TOÅNG COÂNG TY BEÁN THAØNH 2.1.1 Quaù trình hình thaønh TCT Beán Thaønh (teân vieát taét laø SUNIMEX) laø DNNN ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 7448/QÑ-UB-KT ngaøy 26/12/1997 cuûa UÛy ban Nhaân daân TP.Hoà Chí Minh, hoaït ñoäng theo moâ hình TCT 90 treân cô sôû hôïp nhaát 10 DNNN thuoäc Quaän 1, trong ñoù laáy Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu vaø Dòch vuï Quaän 1 laøm noøng coát (goïi laø ñôn vò truïc, sau naøy laø coâng ty meï). Khi thaønh laäp, TCT coù 9 DNTV haïch toaùn ñoäc laäp, 12 ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc, 17 doanh nghieäp lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi, 4 doanh nghieäp lieân doanh trong nöôùc. 2.1.2 Lónh vöïc hoaït ñoäng Sunimex hoaït ñoäng ña ngaønh ôû caùc lónh vöïc: dòch vuï, saûn xuaát vaø ñaàu tö lieân doanh lieân keát. 2.1.2.1 Hoaït ñoäng dòch vuï TCT ñaõ khai thaùc ñöôïc lôïi theá cuûa thaønh phoá, moät trung taâm lôùn veà kinh teá, ñaàu moái giao löu quoác teá, vôùi hoaït ñoäng dòch vuï raát ña daïng. Caùc loaïi hình dòch vuï bao goàm: dòch vuï thöông maïi (xuaát nhaäp khaåu, giao nhaän, ñaïi lyù phaân phoái haøng hoùa); dòch vuï du lòch (khaùch saïn, nhaø haøng, vuõ tröôøng, löõ haønh, vaän taûi haønh khaùch); dòch vuï coâng nghieäp (vaän taûi haøng hoùa, kho baõi, söûa chöõa baûo haønh xe gaén maùy, tö vaán xaây döïng, khaûo saùt thieát keá; haï taàng khu coâng nghieäp); vaø caùc dòch vuï khaùc (cho thueâ caên hoä, vaên phoøng, thieát keá taïo maãu, xuaát khaåu lao ñoäng). Ñaây laø lónh vöïc chuû ñaïo chieám tyû troïng lôùn trong hoaït ñoäng cuûa TCT (doanh thu dòch vuï chieám treân 90% toång doanh thu). Ngoaøi thò tröôøng chuû yeáu ôû thaønh phoá, TCT ñaõ môû roäng ra caùc tænh ôû mieàn Baéc, mieàn Trung, Ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø moät soá nöôùc treân theá giôùi. Qua quaù trình hoaït ñoäng ñaõ hình thaønh moät soá thöông hieäu ñöôïc ngöôøi tieâu duøng bieát ñeán nhö : Beán Thaønh 29 Tourist ñöôc xeáp vaøo “Top ten” caùc coâng ty du lòch ôû Vieät Nam; baêng dóa Beán Thaønh Audio&Video; taxi S’Taxi-8212121. 2.1.2.2 Hoaït ñoäng saûn xuaát Saûn xuaát bao bì giaáy; saûn xuaát cô khí nhö oác vít, phuï tuøng xe hôi xe maùy, xe ñaïp; in aán saùch baùo; chöông trình baêng töø; cheá taùc vaøng baïc ñaù quyù; may quaàn aùo, tuùi xaùch, ba loâ; xaây döïng daân duïng; cheá bieán noâng saûn vaø thuûy haûi saûn. Tính chaát saûn xuaát chuû yeáu laø gia coâng, laép raùp, cheá taùc vôùi quy moâ vöøa vaø nhoû, trình ñoä coâng ngheä ôû möùc trung bình. Saûn xuaát coâng nghieäp keát noái coù hieäu quaû vôùi mua baùn vaø dòch vuï. Nhieàu saûn phaåm coâng nghieäp thöïc chaát laø saûn phaåm phuï trôï, dòch vuï coâng nghieäp nhö oác vít, laép raùp xe maùy, voû hoäp baêng Video. Saûn xuaát coâng nghieäp ñang chuyeån mình theo höôùng hình thaønh ngaønh coâng nghieäp dòch vuï. 2.1.2.3 Hoaït ñoäng ñaàu tö lieân doanh lieân keát Cuøng vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö caùc döï aùn do TCT laøm chuû ñaàu tö tröïc tieáp (Khu coâng nghieäp Bình Chieåu, khu daân cö An Laïc ..), thôøi gian qua TCT ñaõ ñaåy maïnh hoaït ñoäng ñaàu tö lieân doanh, lieân keát vôùi caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc hình thaønh neân nhöõng doanh nghieäp coù phaùp nhaân ñoäc laäp, ña sôû höõu hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc doanh nghieäp lieân doanh, lieân keát trong nöôùc haàu heát hoaït ñoäng treân caùc lónh vöïc dòch vuï: böu chính vieãn thoâng; taøi chính ngaân haøng; dòch vuï thöông maïi; cho thueâ caên hoä, vaên phoøng; nhaø haøng. Chæ moät ñôn vò saûn xuaát nöôùc uoáng tinh khieát. TCT coù 17 lieân doanh nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù 11 lieân doanh ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng. Ñoái taùc nöôùc ngoaøi cuûa caùc lieân doanh chuû yeáu laø caùc nöôùc thuoäc khu vöïc Chaâu AÙ neân chòu aûnh höôûng naëng neà töø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính vöøa qua. Coù 8 lieân doanh taïm hoaõn, ñeán nay chæ coù 3 lieân doanh ñang tieáp tuïc hoaøn taát caùc thuû tuïc, coøn laïi phaûi giaûi theå do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi khoâng ñuû naêng löïc taøi chính. Caùc lieân doanh hoaït ñoäng treân caùc lónh vöïc khaùch saïn, cho thueâ caên hoä & vaên phoøng, laép raùp xe hôi, saûn xuaát nhoâm thanh; hoaït ñoäng vôùi nhöõng thöông hieäu noåi tieáng treân theá giôùi: Sofitel Plaza; Norfolk; Chancellor Court; Renaissance; Toyota. 2.1.3 Heä thoáng toå chöùc 2.1.3.1 Nhaân söï 30 Toång soá lao ñoäng cuûa TCT ñeán ngaøy 31/12/2003 laø 3.707 ngöôøi (2.045 nam, 1.662 nöõ), ngoaøi ra coøn moät soá lao ñoäng thôøi vuï ñöôïc söû duïng trong saûn xuaát cheá bieán, dòch vuï theo hôïp ñoàng thôøi vuï. Trình ñoä hoïc vaán: caáp 1 coù 159 ngöôøi, caáp 2: 880 ngöôøi, caáp 3: 2.668 ngöôøi. Trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï: treân ñaïi hoïc coù 5 ngöôøi, ñaïi hoïc 613, cao ñaúng 78, trung caáp 274, sô caáp 63. Cô caáu ngaønh ngheà: khu vöïc saûn xuaát 1.112 ngöôøi; khu vöïc dòch vuï thöông maïi 2.595 ngöôøi. 2.1.3.2 Toå chöùc boä maùy TCT coù 10 DNTV haïch toaùn ñoäc laäp, 08 doanh nghieäp haïch toaùn phuï thuoäc (goïi laø khoái truïc, ñaây chính laø caùc ñôn vò kinh doanh tröïc tieáp cuûa TCT), 13 doanh nghieäp lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi, 17 doanh nghieäp lieân doanh trong nöôùc döôùi hình thöùc coâng ty TNHH hay coâng ty coå phaàn, moät coâng ty TNHH moät thaønh vieân do TCT laøm chuû sôû höõu. Hieän nay TCT ñang tieán haønh chuyeån ñoåi caùc DNTV sang hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp (coâng ty TNHH moät thaønh vieân vaø coâng ty coå phaàn) Cô caáu boä maùy quaûn lyù cuûa TCT goàm: HÑQT, Toång giaùm ñoác, ba phoù Toång giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng do UÛy ban Nhaân daân TP.HCM boå nhieäm; Ban kieåm soaùt do HÑQT thaønh laäp; 3 phoøng nghieäp vuï do Toång giaùm ñoác thaønh laäp goàm: phoøng Toå chöùc-Haønh chính, phoøng Keá toaùn-Taøi chính, phoøng Keá hoaïch- Ñaàu tö. (Xem phuï luïc 1 sô ñoà toå chöùc ñính keøm) 2.1.3.3 Toå chöùc chính trò Ban chaáp haønh Ñaûng boä TCT laø vai troø haït nhaân laõnh ñaïo. Caùc toå chöùc ñoaøn theå: Coâng ñoaøn; Ñoaøn thanh nieân; Hoäi cöïu chieán binh. 2.2 NHÖÕNG THAØNH TÖÏU ÑAÏT ÑÖÔÏC VAØ CAÙC MAËT TOÀN TAÏI TRONG QUAÙ TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG 2.2.1 Keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh (xem phuï luïc ñính keøm) 2.2.1.1 Nguoàn voán taïi thôøi ñieåm 31/12/2003 - Toång nguoàn voán:1.455.450 trieäu ñoàng trong ñoù voán chuû sôû höõu : 819.942 trieäu ñoàng chieám 56% toång nguoàn voán. 31 - Voán ñaàu tö ra ngoaøi : 675.250 trieäu ñoàng tyû troïng 46% toång nguoàn voán; vaø 82% voán chuû sôû höõu; trong ñoù giaù trò quyeàn söû duïng ñaát 492.865 trieäu ñoàng chieám 73% voán ñaàu tö ra ngoaøi vaø 34% toång nguoàn voán. o Goùp voán lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi:538.608 trieäu ñoàng chieám 80% toång voán ñaàu tö ra ngoaøi o Goùp voán lieân doanh trong nöôùc: 83.772 trieäu ñoàng chieám 12% toång voán ñaàu tö ra ngoaøi. o Ñaàu tö chöùng khoaùn : 52.870,5 trieäu ñoàng chieám 8% voán ñaàu tö ra ngoaøi. Chuû yeáu laø khoaûn ñaàu tö goùp voán coå phaàn thaønh laäp caùc coâng ty coå phaàn, thôøi gian ñaàu tính thanh khoaûn chöa cao neân ñöôïc xem nhö laø phaàn ñaàu tö daøi haïn. Voán goùp baèng giaù trò quyeàn söû duïng ñaát chieám tyû troïng khaù cao (73%) trong voán ñaàu tö ra ngoaøi, phaàn lôùn naèm ôû caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi; ñaây laø moät ñaëc ñieåm cuûa caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi thaønh laäp vaøo nhöõng naêm 90, haàu heát beân Vieät Nam ñeàu goùp voán baèng quyeàn söû duïng ñaát. Veà cô caáu voán, voán coá ñònh vaø ñaàu tö daøi haïn, chieám tyû troïng lôùn, trong toång voán hoaït ñoäng (64%). Voán löu ñoäng chieám tyû troïng 36%. 2.2.1.2 Hieäu quaû kinh doanh Xem baûng phuï luïc ñính keøm. Toác ñoä phaùt trieån bình quaân qua caùc naêm ñöôïc tính theo coâng thöùc 1 1 −= n n Y YT = 5 1998 2003 Y Y Vôùi T toác ñoä phaùt trieån bình quaân qua caùc naêm Yn , Y1 giaù trò caùc naêm 2003; naêm 1998 Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu giaûm, ñaëc bieät kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu uûy thaùc, do caùc ñôn vò hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu taêng leân keå töø khi thöïc hieän Nghò ñònh 57/1998/NÑ-CP (môû roäng ñoái töôïng ñöôïc xuaát nhaäp khaåu tröïc tieáp). Maët khaùc caùc maët haøng nhaäp chuû yeáu cuûa TCT (nguyeân vaät lieäu, haøng tieâu duøng) ngaøy caøng coù nhieàu caùc coâng ty lieân doanh, hoaëc 100% voán nöôùc ngoaøi ñi vaøo hoaït ñoäng ñöa haøng tröïc tieáp ñeán ngöôøi tieâu duøng. Caùc maët haøng xuaát nhö thuûy haûi saûn, noâng saûn thu heïp do khoâng lieân keát ñöôïc vôùi vuøng nguyeân lieäu , chæ thu mua troâi noåi neân chaát löôïng khoâng oån ñònh, giaù caû bieán ñoäng; trong khi ñoù TCT laïi chöa chuû ñoäng tìm kieám thò tröôøng ñaàu ra. Caùc maët haøng coøn laïi thöïc phaåm cheá bieán, thuû coâng myõ ngheä laïi chöa ñi thaúng ñeán caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, Chaâu Aâu maø phaûi xuaát qua trung gian caùc nöôùc Chaâu AÙ neân hieäu quaû chöa cao. Toác ñoä taêng lôïi nhuaän sau thueá bình quaân 32 17.1 291.12 674.26 55 1998 2003 === Y Y LNT Lôïi nhuaän sau thueá taêng bình quaân 17%/naêm Toác ñoä taêng doanh thu quaân 04.1 449.663.1 112.003.2 55 1998 2003 === Y Y DTT Doanh thu taêng bình quaân 4%/naêm Toác ñoä taêng noäp ngaân saùch quaân 97.0 600.135 891.114 55 1998 2003 === Y Y noäpNST Noäp ngaân saùch giaûm bình quaân 3%/naêm Kim ngaïch XNK giaûm vaø söï thay ñoåi ngaønh haøng, maët haøng kinh doanh ñaõ aûnh höôûng ñeán toác ñoä taêng doanh thu (taêng bình quaân 4%/naêm) vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch (giaûm 3%/naêm). Ñaëc bieät vieäc thu heïp hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí nhö vuõ tröôøng, Karaoke laø lónh vöïc coù tyû leä noäp ngaân saùch cao trong caùc lónh vöïc kinh doanh. Maëc duø toác ñoä taêng doanh thu chæ 4% nhöng toác ñoä taêng lôïi nhuaän laø 17%. Ñaây laø do TCT ñaõ tieát kieäm phí, taêng hieäu quaû hoaït ñoäng. 2.2.1.3 Hieäu quaû ñoàng voán Cô caáu voán ñang chuyeån ñoäng tích cöïc, khaû naêng thanh toaùn nôï phaûi traû ñöôïc baûo ñaûm: Nôï phaûi traû/Toång taøi saûn 43,7%; khaû naêng thanh toaùn nôï ngaén haïn laø 1,32. Tình hình taøi chính laønh maïnh, baûo toaøn ñöôïc voán. Tyû suaát lôïi nhuaän treân voán chuû sôû höõu coøn thaáp (chæ baèng 2%) laø do löôïng voán ñaàu tö ra ngoaøi lôùn, lôïi töùc thu veà chöa nhieàu (tyû suaát lôïi nhuaän ñaàu tö treân voán ñaàu tö cao nhaát 1.2% vaøo naêm 2003, bình quaân khoaûng 0.5%). Ñieàu naøy laø do caùc ñôn vò lieân doanh lieân keát trong nöôùc môùi ñi vaøo hoaït ñoäng lôïi nhuaän chia cho caùc beân goùp voán chöa cao. Caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi tuy hoaït ñoäng coù lôïi nhuaän, nhöng phaûi trang traûi phaàn loã luõy keá cuûa nhöõng naêm chòu aûnh höôûng cuoäc khuûng hoaûng, neân haàu nhö chöa ñöôïc chia laõi (phaàn lôùn caùc lieân doanh hoaït ñoäng trong lónh vöïc nhaø haøng khaùch saïn, vaên phoøng, caên hoä cho thueâ, laïi baét ñaàu hoaït ñoäng khi xaûy ra cuoäc khuûng hoaûng taøi chính neân chòu aûnh höôûng naëng neà nhaát). 2.2.2 Ñaùnh giaù hoaït ñoäng caùc lónh vöïc 2.2.2.1 Lónh vöïc dòch vuï Caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc khaúng ñònh theá maïnh cuûa TCT. Hoaït ñoäng du lòch maëc duø quy moâ khoâng thaät 33 lôùn, nhöng laø moät trong nhöõng ñôn vò haøng ñaàu veà hoaït ñoäng löõ haønh ôû Vieät nam, vôùi caùc chöông trình tour ña daïng, ñöôïc khaùch haøng tín nhieäm. Heä thoáng nhaø haøng khaùch saïn, cao oác vaên phoøng cho thueâ tuy bò caïnh tranh gay gaét treân ñòa baøn, nhöng nhôø chuyeån ñoåi phöông thöùc quaûn lyù neân vaãn giöõ ñöôïc söï oån ñònh vaø taêng tröôûng, coâng suaát hoaït ñoäng bình quaân treân 70%. Dòch vuï thöông maïi, ngoaïi tröø gaëp khoù khaên trong xuaát nhaäp khaåu nhö ñaõ phaân tích ôû treân, nhöng möùc löu chuyeån haøng hoùa cuûa caùc cöûa haøng baùn buoân, baùn leû vaãn taêng qua caùc naêm. Dòch vuï coâng nghieäp vôùi vieäc khai thaùc khu coâng nghieäp ñat hieäu quaû toát, khu coâng nghieäp Bình Chieåu laø moät trong nhöõng khu coâng nghieäp ñaàu tieân cuûa caû nöôùc laáp ñaày dieän tích chæ sau moät thôøi gian ngaén ñi vaøo hoaït ñoäng (3 naêm). 2.2.2.2 Lónh vöïc saûn xuaát Khaùc vôùi caùc hoaït ñoäng dòch vuï vaø ñaàu tö ngaøy caøng môû roäng, hoaït ñoäng saûn xuaát thu heïp daàn: caùc ngaønh haøng cheá bieán haït ñieàu, thuûy haûi saûn ñaõ giaûi theå do nôi saûn xuaát xa nguoàn nguyeân lieäu, chi phí vaän chuyeån vaø löu giöõ cao laïi naèm trong khu vöïc daân cö gaây oâ nhieãm; may gia coâng bò caïnh tranh gay gaét vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc sau khuûng hoaûng; saûn phaåm baêng töø bò naïn sao cheùp laäu hoaønh haønh neân hoaït ñoäng caàm chöøng. Saûn phaåm oác vít coù söùc caïnh tranh cao treân thò tröôøng vôùi thöông hieäu Lidovit. 2.2.2.3 Lónh vöïc ñaàu tö lieân doanh lieân keát Haàu heát caùc lieân doanh trong nöôùc ñeàu phaùt trieån khaù, tyû suaát lôïi nhuaän ngaøy caøng taêng cao nhö: Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Phöông Ñoâng (OCB); Coâng ty coå phaàn böu chính vieãn thoâng (Saigon Postel); khu nghæ döôõng Saøi Goøn - Muõi Neù; Coâng ty TNHH Dòch vuï Saøi Goøn. Lôïi nhuaän ñöôïc chia töø caùc doanh nghieäp coù voán goùp cuûa TCT taêng daàn (naêm 2001 laø 1,5 tyû ñoàng; naêm 2002 laø 3,5 tyû ñoàng; naêm 2003 laø 7,9 tyø ñoàng). Caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi, sau thôøi gian chòu aûnh höôûng bôûi cuoäc khuûng hoaûng ñaõ vöôït qua ñöôïc giai ñoaïn khoù khaên, ñeán nay moät soá doanh nghieäp ñaõ coù laõi, döï baùo trong vaøi naêm tôùi khi tình hình thò tröôøng toát hôn, hieäu quaû taïi caùc ñôn vò naøy seõ taêng nhanh. Thaønh töïu quan troïng cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö laø ñaõ ña daïng hoùa hình thöùc ñaàu tö, ngoaøi hình thöùc töï ñaàu tö coøn chuyeån ñaàu tö ra beân ngoaøi theo cô cheá ña sôû höõu. Töø ñoù tieán haønh chuyeån dòch coù hieäu quaû cô caáu ngaønh haøng, maët haøng cuûa TCT theo höôùng phaùt huy theá maïnh kinh teá dòch vuï trôû thaønh theá maïnh kinh teá haøng ñaàu cuûa TCT. Ñaëc bieät vieäc goùp voán coå phaàn thaønh laäp 34 ngaân haøng Phöông Ñoâng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho TCT vaø caùc DNTV trong vay voán kinh doanh. Ngoaøi ra trong quaù trình hoaït ñoäng, TCT vaø caùc DNTV ñaõ taïo ra nguoàn löïc voâ hình ñoù laø hình thaønh moät soá thöông hieäu coù söùc caïnh tranh treân thò tröôøng nhö : Beán Thaønh Tourist, S’taxi, oác vít Lidovit, baêng töø Beán Thaønh Audio-Video ...Ñoäi nguõ nhaân löïc ngaøy caøng naâng cao trình ñoä quaûn lyù, kyõ naêng tieáp thò, kinh doanh vaø naêng löïc kyõ thuaät goùp söùc taïo neân hieäu quaû toång hôïp chung cho TCT. Hieäu quaû tieàm aån veà kinh teá-quaûn lyù-coâng ngheä ñang ñöôïc hình thaønh phaùt huy töø caùc döï aùn ñaàu tö vaø lieân doanh trong vaø ngoaøi nöôùc. 2.2.3 Caùc maët coøn toàn taïi Qua thôøi gian hoaït ñoäng, beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc, TCT Beán Thaønh coøn boäc loä moät soá haïn cheá xuaát phaùt töø ñaëc ñieåm thaønh laäp vaø trong quaûn lyù ñieàu haønh saûn xuaát. 2.2.3.1 Do ñaëc ñieåm thaønh laäp Theå hieän thieáu söï lieân keát kinh teá cuûa caùc ñôn vò trong TCT vaø taäp trung voán. a) Chöa coù moái lieân keát veà kinh teá: TCT Beán Thaønh cuõng nhö caùc TCT 90 khaùc ñeàu ra ñôøi töø moät quyeát ñònh haønh chính, nhaèm taùch chöùc naêng quaûn lyù kinh doanh ra khoûi quaûn lyù Nhaø nöôùc, chöa nghieân cöùu ñaày ñuû ñeán caùc khaû naêng lieân keát kinh teá giöõa caùc DNTV. Caùc DNTV töø tröôùc tôùi nay chæ coù quan heä phoái hôïp, lieân keát hôïp taùc vôùi tö caùch phaùp nhaân ñoäc laäp, chöa coù quan heä kinh teá vaø toå chöùc coù tính raøng buoäc khaùch quan töø yeáu toá thò tröôøng, taøi chính, ñaàu tö...Vieäc gaén keát lôïi ích vaø traùch nhieäm cuûa caùc DNTV coøn naëng veà haønh chính hôn laø baèng caùc bieän phaùp kinh teá - taøi chính. Cho neân chöa taïo neân ñöôïc söï thay ñoåi veà chaát trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc DNTV do caùc öu theá cuûa doanh nghieäp lôùn chöa ñöôïc khai thaùc vaø phaùt huy. b) Nguoàn voán khoâng taäp trung: TCT khoâng tröïc tieáp söû duïng nguoàn löïc veà voán, taøi saûn do Nhaø nöôùc giao maø haàu heát ñaõ giao laïi cho caùc DNTV. Maëc daàu treân soå saùch soá voán cuûa TCT khaù lôùn, nhöng thöïc ra noù naèm raûi raùc ôû caùc DNTV. Do giao voán cho caùc ñôn vò caáp döôùi theo phöông thöùc khoâng thanh toaùn neân TCT chöa taäp trung huy ñoäng, ñieàu chuyeån ñöôïc caùc nguoàn voán trong noäi boä TCT. Maët khaùc do bò raøng buoäc bôûi vaán ñeà sôû höõu, khi caàn voán thöïc hieän caùc döï aùn lôùn, TCT khoâng coù phöông thöùc huy ñoäng voán naøo ngoaøi vieäc vay ngaân haøng thöông maïi. Do ñoù TCT chöa coù ñuû thöïc löïc taøi chính ñeå phuïc vuï caùc muïc tieâu phaùt trieån chung cuûa TCT cuõng nhö hoã trôï caùc DNTV. 35 2.2.3.2 Trong quaûn lyù ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh a) Chöa xaây döïng chieán löôïc toaøn TCT: Quaûn lyù ñieàu haønh ôû caáp TCT laø hoaït ñoäng quaûn lyù ñieàu haønh döïa chuû yeáu treân chieán löôïc kinh doanh cuûa toaøn TCT. Nhöng töø khi thaønh laäp ñeán nay, TCT chöa xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cuûa mình, chöa xaùc ñònh ñöôïc lónh vöïc kinh doanh chuû yeáu, nhöõng saûn phaåm chuû löïc cuûa TCT vaø caùc DNTV. Cho neân TCT thieáu caên cöù ñeå saép xeáp laïi caùc DNTV, ñeå ñieàu phoái caùc nguoàn löïc cuûa TCT vaø toå chöùc phoái hôïp kinh doanh giöõa caùc thaønh vieân. Töø ñoù ñaõ laøm cho hieäu löïc vaø hieäu quaû quaûn lyù vaø ñieàu haønh cuûa TCT bò haïn cheá. b) Coâng taùc keá hoaïch mang tính hình thöùc: TCT thöïc hieän pheâ duyeät keá hoaïch vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän keá hoaïch haøng naêm cuûa caùc DNTV. Nhöng baûn thaân TCT khoâng coù moät ñònh höôùng vaø keá hoaïch chung ñeå laøm caên cöù höôùng daãn keá hoaïch, xeùt duyeät keá hoaïch caùc DNTV, maø nhìn chung chæ laø moät taäp hôïp giaûn ñôn caùc keá hoaïch cuûa caùc DNTV. Maët khaùc, TCT khoâng coù khaû naêng boå sung nguoàn löïc cho caùc DNTV ñeå thöïc hieän keá hoaïch, chæ ñieàu chænh keá hoaïch khi caùc ñôn vò yeâu caàu. Do ñoù coâng taùc keá hoaïch chæ mang tính chaát hình thöùc hôn laø yù nghóa quaûn lyù vaø ñieàu haønh kinh doanh cuûa moät toå chöùc kinh teá thoáng nhaát. c) Söï hoã trôï töø TCT ñoái vôùi caùc DNTV coøn yeáu: Haàu nhö caùc DNTV phaûi töï tìm cho mình khaùch haøng ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhöng caùc ñôn vò chöa coù ñuû ñieàu kieän ñeå tieáp caän vôùi khaùch haøng tröïc tieáp, maø ña phaàn phaûi xuaát qua thò tröôøng trung gian vaø phuï thuoäc vaøo heä thoáng phaân phoái nöôùc ngoaøi. Coâng taùc thoâng tin, nghieân cöùu thò tröôøng, xuùc tieán thöông maïi coøn yeáu. TCT chöa thöïc hieän toát vai troø hoã trôï caùc DNTV trong vieäc tìm kieám khaùch haøng, thò tröôøng tieâu thuï vaø nhöõng vaán ñeà kinh doanh coù yù nghóa chieán löôïc. d) Chöa taïo ñöôïc moái lieân keát noäi boä trong TCT: Caùc DNTV coøn hoaït ñoäng rieâng leû, chöa coù söï gaén keát hoã trôï vôùi nhau trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Do caùc DNTV ñaõ hoaït ñoäng nhieàu naêm tröôùc, caùc moái lieân keát vôùi beân ngoaøi ñaõ hình thaønh töø laâu. Khi nhieäm vuï kinh doanh cuûa thaønh vieân chöa thay ñoåi, chöa coù keá hoaïch phoái hôïp mang tính thuyeát phuïc cuûa TCT thì khoù xaây döïng ñöôïc caùc moái lieân keát noäi boä trong TCT. Ñeå ñaûm baûo hieäu quaû, caùc DNTV luoân tìm kieám caùc ñoái taùc ngoaøi TCT maø khoâng lieân keát laãn nhau trong TCT ñeå taäp trung söùc maïnh. Trong khi ñoù baûn thaân TCT chöa coù nhöõng giaûi phaùp ñeå ñieàu hoøa lôïi ích naøy cho neân caùc thaønh vieân khoâng coù ñoäng löïc tìm kieám ñoái taùc trong noäi boä TCT. e) Hoaït ñoäng kinh doanh daøn traûi manh muùn: TCT hoaït ñoäng ña ngaønh vaø tính ña ngaønh coøn theå hieän ngay caû ôû DNTV, nhöng tính chuyeân moân hoùa vaø phoái hôïp ôû TCT chöa ñöôïc toå chöùc thoáng nhaát mang tính chieán löôïc. 36 Nhieàu DNVT coù chöùc naêng truøng laép laïi vöøa manh muùn khoâng taäp trung ñöôïc quyeàn löïc. Vì vaäy öu theá phoái hôïp cuûa moät ñôn vò kinh doanh lôùn chöa ñöôïc khai thaùc vaø phaùt huy. Vieäc kinh doanh ña ngaønh laø caàn thieát nhaèm phaân taùn ruûi ro vaø ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao nhaát coù theå ñöôïc. Tuy nhieân kinh doanh quaù nhieàu ngaønh trong ñieàu kieän tieàm löïc taøi chính vaø naêng löïc kinh doanh coøn haïn cheá thì trôû thaønh kinh doanh phaân taùn, laøm cho vieäc phoái hôïp kinh doanh giöõa caùc thaønh vieân cuûa TCT trôû neân khoù khaên hôn. f) Doanh thu vaø kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa TCT chöa coù söï phaùt trieån vöõng chaéc, nhieàu doanh nghieäp chöa chuaån bò ñöôïc maët haøng thay theá hoaëc thò tröôøng thay theá khi coù bieán ñoäng. Cô caáu xuaát nhaäp khaåu chöa coù söï chuyeån bieán tích cöïc ñeå phuø hôïp vôùi tình hình hoäi nhaäp (giaù trò gia taêng trong saûn phaåm xuaát coøn thaáp, chuû yeáu laø gia coâng vaø cheá bieán thoâ). g) Quaù trình cuûng coá ñoåi môùi, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coøn chaäm; chöa xaây döïng caùc ñôn vò kinh doanh môùi ñeå thay theá caùc doanh nghieäp yeáu keùm ñang thu heïp hoaït ñoäng hoaëc phaûi giaûi theå. h) Veà nguoàn nhaân löïc: Chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán ñaàu tö phaùt trieån nguoàn nhaân löïc töø cô cheá chính saùch ñeán toå chöùc ñieàu haønh. Cho neân khi caàn coù nhaân söï tham gia quaûn lyù phaàn voán TCT ôû caùc doanh nghieäp khaùc hay khi coù böôùc chuyeån chieán löôïc trong SXKD, moät khoù khaên lôùn ñaët ra laø vaán ñeà thieáu huït nhaân söï. Cô cheá ñaøo taïo, boài döôõng, thu huùt, söû duïng nhaân taøi trong vaø ngoaøi TCT chaäm ñöôïc thieát laäp. 2.3 MUÏC ÑÍCH, CÔ SÔÛ PHAÙP LYÙ ÑEÅ SUNIMEX CHUYEÅN ÑOÅI MO HÌNH HOAÏT ÑOÄNG 2.3.1 Muïc ñích Chuyeån ñoåi sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con laø nhaèm chuyeån töø lieân keát theo kieåu haønh chính vôùi cô cheá giao voán sang lieân keát kinh teá baèng cô cheá ñaàu tö voán; xaùc ñònh roõ quyeàn lôïi, traùch nhieäm veà voán vaø lôïi ích kinh teá giöõa coâng ty meï vôùi caùc coâng ty con vaø coâng ty lieân keát; taïo theá chuû ñoäng, taêng cöôøng naêng löïc kinh doanh cho caùc ñôn vò tham gia lieân keát, taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån thaønh taäp ñoaøn kinh teá maïnh. 2.3.2 Cô sôû phaùp lyù caên cöù vaøo - Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù 3 Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng (khoùa IX) ñaõ chæ roõ:”Ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc TCT Nhaø nöôùc, hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá maïnh. Thí ñieåm, ruùt kinh nghieäm ñeå nhaân roäng vieäc thöïc hieän chuyeån TCT Nhaø nöôùc sang hoaït ñoäng theo moâ 37 hình coâng ty meï-coâng ty con, trong ñoù TCT ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp thaønh vieân laø nhöõng coâng ty TNHH moät chuû (100% voán TCT) hoaëc laø nhöõng coâng ty coå phaàn maø TCT giöõ coå phaàn chi phoái. Ngoaøi ra, TCT coù theå ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc”. - Luaät Doanh nghieäp naêm 1999; Luaät DNNN naêm 2003 coù hieäu löïc töø ngaøy 1/7/2004. - Nghò ñònh 73/2002/NÑ-CP ngaøy 06/12/2000 cuûa Chính phuû ban haønh quy cheá quaûn lyù phaàn voán Nhaø nöôùc ôû doanh nghieäp khaùc; Nghò ñònh 63/2001/NÑ-CP ngaøy 14/9/2001 cuûa Chính phuû veà chuyeån ñoåi DNNN, doanh nghieäp cuûa toå chöùc chính trò-xaõ hoäi thaønh coâng ty TNHH moät thaønh vieân; Nghò ñònh soá 153/2004/NÑ-CP ngaøy 9/8/2004 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà toå chöùc, quaûn lyù TCT Nhaø nöôùc vaø chuyeån ñoåi TCT Nhaø nöôùc, coâng ty Nhaø nöôùc ñoäc laäp theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con; Nghò ñònh 187/2004/NÑ-CP ngaøy 16/11/2004 cuûa Chính phuû veà vieäc chuyeån TCT Nhaø nöôùc thaønh coâng ty coå phaàn. - Quyeát ñònh soá 829/QÑ-TTg ngaøy 23/9/2002 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc thí ñieåm loaïi hình toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï- coâng ty con taïi TCT Beán Thaønh; Quyeát ñònh soá 1848/QÑ-UB ngaøy 19/5/2003 cuûa UBND thaønh phoá Hoà Chí Minh veà vieäc toå chöùc laïi TCT Beán Thaønh hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï-coâng ty con. 2.3.3 Thuaän lôïi cuûa Sunimex khi chuyeån ñoåi moâ hình hoaït ñoäng 2.3.3.1 Coù doanh nghieäp noøng coát Ngay töø khi thaønh laäp TCT ñaõ laáy coâng ty Xuaát nhaäp khaåu vaø dòch vuï Quaän 1 laøm noøng coát. Ñaây laø ñôn vò coù söùc maïnh taøi chính vaø kinh doanh lôùn hôn caùc DNTV khaùc (chieám 66% voán TCT), coù uy tín nhaát ñònh treân thò tröôøng quoác teá vaø trong nöôùc. Vieäc naøy coù nhöõng thuaän lôïi trong hoaït ñoäng: - Boä maùy quaûn lyù TCT chuû yeáu laø boä maùy quaûn lyù cuûa doanh nghieäp noøng coát, nhôø ñoù giaûm ñöôïc soá löôïng caùn boä quaûn lyù TCT. - Baèng keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp noøng coát, TCT ñaõ taïo ñöôïc nguoàn thu coù khaû naêng töï trang traûi moät phaàn kinh phí cho boä maùy quaûn lyù cuûa mình, giaûm möùc ñoùng goùp cuûa DNTV cho chi phí quaûn lyù chung cuûa TCT. - Thoâng qua doanh nghieäp noøng coát ñaõ taïo ñöôïc loøng tin nhaát ñònh cuûa TCT ñoái vôùi caùc ñoái taùc trong vaø ngoaøi nöôùc. - Coù khaû naêng taøi chính nhaát ñònh vaø coù thöïc löïc ñeå kyù keát vaø toå chöùc thöïc hieän caùc hôïp ñoàng lôùn. - Taïo ra tieàm löïc tröïc tieáp veà kinh teá taøi chính cho cô quan quaûn lyù TCT, töø ñoù laøm cho TCT thuaän lôïi hôn trong vieäc trieån khai thöïc hieän chieán 38 löôïc kinh doanh cuûa mình ñoàng thôøi naâng cao hieäu löïc quaûn lyù ñieàu haønh cuûa TCT. 2.3.3.2 Heä thoàng toå chöùc vaø maïng löôùi Qua quaù trình hoaït ñoäng ñeán nay heä thoáng toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng cuûa Sunimex ñaõ taïo ñöôïc nhieàu moái lieân keát theå hieän ôû - Coù caùc DNTV haïch toaùn ñoäc laäp (10 ñôn vò); hieän ñang tieán haønh chuyeån ñoåi (coå phaàn hoùa, chuyeån thaønh coâng ty TNHH 1 thaønh vieân) döï kieán ñeán naêm 2005 seõ hoaøn taát. - Coù 8 ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc TCT. - Ñaàu tö goùp voán vaøo 14 lieân doanh hoaït ñoäng theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi; 12 doanh nghieäp hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp; moät doanh nghieäp laø coâng ty TNHH moät thaønh vieân do TCT laøm chuû sôû höõu hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp. Phaùp nhaân cuûa nhöõng doanh nghieäp naøy ñoäc laäp hoaøn toaøn vôùi TCT. Taïi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö cuûa TCT neâu treân, tuøy vaøo tyû leä voán goùp, voán coå phaàn trong ñieàu leä cuûa caùc doanh nghieäp, TCT ñaõ cöû caùn boä cuûa mình tham gia vaøo HÑQT, Hoäi ñoàng thaønh vieân, giôùi thieäu tham gia Ban ñieàu haønh ñeå quaûn lyù phaàn voán goùp cuûa TCT taïi caùc doanh nghieäp naøy. Qua vieäc ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp neâu treân, TCT ñaõ coù vai troø nhö moät coâng ty meï ñaàu tö voán vaøo caùc coâng ty con, coâng ty lieân keát thöïc hieän nhieäm vuï ñaïi dieän chuû sôû höõu voán Nhaø nöôùc taïi caùc doanh nghieäp coù voán goùp. Vieäc goùp voán vaøo caùc doanh nghieäp khaùc moät maët vì lôïi nhuaän, maët khaùc nhaèm muïc ñích hôïp taùc lieân keát trong moät soá lónh vöïc phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa TCT. Ñôn cöû nhö goùp voán thaønh laäp coâng ty saûn xuaát nöôùc uoáng ñoùng chai phuïc vuï cho heä thoáng nhaø haøng khaùch saïn vaø dòch vuï du lòch löõ haønh, hay goùp voán thaønh laäp caùc khu nghæ döôõng ôû Vuõng Taøu, Phan Thieát, Ñaø Naüng keát hôïp vôùi hoaït ñoäng du lòch. Nhö vaäy vôùi khung phaùp luaät vaø cô cheá hieän haønh, cuõng nhö caáu truùc cuûa TCT Beán Thaønh (mang hình thaùi cuûa moâ hình coâng ty meï-coâng ty con) ñaõ vaø ñang taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc chuyeån ñoåi sang moâ hình coâng ty meï- coâng ty con. 2.4 MO HÌNH COÂNG TY ME- COÂNG TY CON ÔÛ SUNIMEX Töø nhöõng phaân tích treân cho thaáy vieäc chuyeån ñoåi TCT sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con taïi Sunimex chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû toå chöùc, saép xeáp laïi caùc DNTV. 39 2.4.1 Coâng ty meï Laø TCT Nhaø nöôùc, hoaït ñoäng theo Luaät DNNN vaø Nghò ñònh 153/2004/NÑ-CP ngaøy 9/8/2004 cuûa Thuû töôùng chính phuû; ñöôïc hình thaønh treân cô sôû vaên phoøng TCT vaø caùc ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc TCT (thuoäc ñôn vò noøng coát). Coâng ty meï vöøa tröïc tieáp saûn xuaát kinh doanh vöøa thöïc hieän ñaàu tö voán vaøo caùc doanh nghieäp khaùc, qua ñoù taùc ñoäng mang tính chæ ñaïo vaø hôïp taùc vôùi caùc coâng ty con veà thò tröôøng vaø ñònh höôùng phaùt trieån. 2.4.2 Caùc coâng ty con Caùc coâng ty con ñöôïc thaønh laäp, coù cô caáu toå chöùc quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng theo ñieàu leä cuûa coâng ty con vaø theo quy ñònh cuûa Phaùp luaät coù lieân quan veà loaïi hình doanh nghieäp, goàm: 2.4.2.1 Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân do coâng ty meï naém toaøn boä voán ñieàu leä hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp. Tröôùc maét ñöôïc hình thaønh töø vieäc chuyeån ñoåi toå chöùc laïi caùc doanh nghieäp thaønh vieân thuoäc TCT, veà sau tuøy theo nhu caàu coâng ty meï coù theå ñaàu tö voán thaønh laäp môùi. 2.4.2.2 Caùc coâng ty coù voán goùp coå phaàn chi phoái (treân 50% voán ñieàu leä) goàm coâng ty TNHH hai thaønh vieân trôû leân, coâng ty coå phaàn hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp; coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam; coâng ty ôû nöôùc ngoaøi. Caùc coâng ty treân ñöôïc hình thaønh töø : - Chuyeån ñoåi, toå chöùc laïi, coå phaàn hoùa caùc DNTV thuoäc TCT; - TCT lieân doanh lieân keát vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc goùp voán thaønh laäp; - TCT mua laïi voán ñieàu leä ñuû ñeå ñaït quyeàn chi phoái taïi moät toå chöùc kinh teá khaùc; - Tieáp nhaän caùc ñôn vò coù voán goùp chi phoái cuûa Nhaø nöôùc do caùc caáp coù thaåm quyeàn giao. 2.4.3 Caùc coâng ty lieân keát Laø nhöõng coâng ty maø coâng ty meï coù coå phaàn, voán goùp khoâng chi phoái; toå chöùc döôùi hình thöùc coâng ty TNHH hai thaønh vieân trôû leân, coâng ty coå phaàn hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp; coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam; coâng ty ôû nöôùc ngoaøi. Caùc coâng ty treân ñöôïc hình thaønh töø : - Chuyeån ñoåi, toå chöùc laïi, coå phaàn hoùa caùc DNTV thuoäc TCT; 40 - TCT lieân doanh lieân keát vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc goùp voán thaønh laäp; - Tieáp nhaän caùc ñôn vò coù voán goùp cuûa Nhaø nöôùc do caùc caáp coù thaåm quyeàn giao. 2.4.4 Moái quan heä giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con Caùc doanh nghieäp trong moâ hình laø nhöõng phaùp nhaân ñoäc laäp, lieân keát theo nhieàu möùc ñoä khaùc nhau thoâng qua söï chi phoái veà taøi saûn (bao goàm caû taøi saûn höõu hình vaø voâ hình). Thoâng qua vieäc ñaàu tö khoáng cheá coå phaàn, voán goùp chi phoái, coâng ty meï cöû ngöôøi ñaïi dieän phaàn voán goùp ñeå tham gia HÑQT, Ban ñieàu haønh ôû caùc coâng ty con, coâng ty lieân keát. Coå phaàn hoùa caùc DNTV taïo böôùc chuyeån töø lieân keát haønh chính sang lieân keát veà voán (ñaàu tö voán), laø ñieåm maáu choát trong moâ hình môùi. Muïc tieâu taùch baïch veà voán nhaèm taïo cô sôû kinh teá phaân chia lôïi ích vaø phaân ñònh quyeàn haïn giöõa TCT (coâng ty meï) vaø coâng ty con, doanh nghieäp coù voán goùp cuûa coâng ty meï. Quyeàn haïn, lôïi ích, traùch nhieäm cuûa TCT ñoái vôùi coâng ty coù voán goùp cuûa TCT laø quyeàn haïn, lôïi ích, traùch nhieäm cuûa chuû ñaàu tö voán vaøo doanh nghieäp. Baèng cô cheá ñaàu tö voán ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng haïn cheá trong lieân keát haønh chính hieän nay. Coâng ty meï seõ coù traùch nhieäm tieáp thò, khai thaùc thò tröôøng, phaân coâng thò tröôøng vaø toå chöùc phoái hôïp kinh doanh giöõa caùc coâng ty con, khaéc phuïc tình traïng hoaït ñoäng manh muùn nhö hieän nay, traùnh caïnh tranh trong noäi boä, xaây döïng chieán löôïc SXKD toaøn TCT. Theo Quyeát ñònh soá 155/2004/QÑ-TTg ngaøy 24/8/2004 veà ban haønh tieâu chí, danh muïc phaân loaïi coâng ty Nhaø nöôùc vaø DNTV haïch toaùn ñoäc laäp thuoäc TCT Nhaø nöôùc, thì caùc ngaønh ngheà kinh doanh hieän nay cuûa Sunimex ñeàu khoâng thuoäc loaïi ngaønh ngheà kinh doanh Nhaø nöôùc caàn giöõ laïi 100% voán Nhaø nöôùc. Vì vaäy veà nguyeân taéc trong thôøi gian tôùi Sunimex coù ñuû cô sôû phaùp lyù ñeå thöïc hieän ña daïng hoùa sôû höõu coâng ty meï. Vôùi vieäc chuyeån ñoåi moâ hình hoaït ñoäng seõ taïo ñieàu kieän cho Sunimex thuùc ñaåy tích tuï vaø taäp trung voán; môû roäng khaû naêng lieân keát, hôïp taùc; haïn cheá ñöôïc ruûi ro trong kinh doanh; naâng cao söùc caïnh tranh cuûa caû TCT. Ñoàng thôøi thu huùt ñöôïc nguoàn voán töø nhieàu thaønh phaàn kinh teá maø vaãn baûo ñaûm ñöôïc sö kieåm soaùt vaø ñieàu haønh cuûa TCT; taêng cöôøng quyeàn töï chuû, töï chòu traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty con vaø coâng ty lieân keát theo quy ñònh cuûa Phaùp luaät. 2.5 NHÖÕNG KHAÙC BIEÄT KHI HOAÏT ÑOÄNG THEO MO HÌNH COÂNG TY MEÏ-COÂNG TY CON SO VÔÙI MO HÌNH TOÅNG COÂNG TY 90 (theo ñieàu 41 leä toå chöùc hoaït ñoäng cuûa Sunimex theo moâ hình TCT 90 vaø moâ hình coâng ty meï-coâng ty con). Chuyeån ñoåi moâ hình TCT 90 sang moâ hình coâng ty meï-coâng ty con thöïc chaát laø chuyeån töø giao voán sang ñaàu tö voán, thay quan heä haønh chính phaùt sinh töø cô cheá giao voán sang quan heä kinh teá, quan heä hôïp ñoàng. Chính cô cheá ñaàu tö voán ñaõ laøm thay ñoåi moät caùch caên baûn caùc moái quan heä cuûa Nhaø nöôùc (vôùi tö caùch laø chuû sôû höõu ) vôùi TCT vaø caùc moâi quan heä trong noäi boä TCT. 2.5.1 Moái quan heä giöõa Nhaø nöôùc (vôùi tö caùch chuû sôû höõu) vôùi toång coâng ty Moái quan heä giöõa Nhaø nöôùc vôùi tö caùch laø chuû sôû höõu vôùi TCT ñöôïc caûi thieän theo höôùng taêng cöôøng tính töï chuû cuûa TCT theå hieän ôû vieäc môû roäng quyeàn veà taøi saûn, taêng quyeàn haïn vaø chöùc naêng cuûa HÑQT, môû roäng quyeàn kinh doanh 2.5.1.1 Quyeàn veà taøi saûn Theo moâ hình TCT 90: Nhaø nöôùc (chuû sôû höõu) giao taøi saûn (voán, ñaát ñai, taøi nguyeân vaø caùc nguoàn löïc khaùc) cho TCT. TCT chæ coù quyeàn quaûn lyù, söû duïng taøi saûn vaø moät phaàn quyeàn ñònh ñoaït (chuyeån nhöôïng, thay theá). Maët khaùc Nhaø nöôùc coù theå ñieàu chuyeån taøi saûn cuûa TCT neáu thaáy caàn thieát; nhö vaäy chuû sôû höõu ñaõ can thieäp vaøo quyeàn quaûn lyù, söû duïng taøi saûn cuûa doanh nghieäp; haïn cheá quyeàn chuû ñoäng cuûa doanh nghieäp. Moâ hình coâng ty meï-coâng ty con: Chuû sôû höõu ñaàu tö taøi saûn cho TCT baèng giaù trò, TCT coù caùc quyeàn töï chuû cuûa moät phaùp nhaân nhö quyeàn chieám höõu, söû duïng, ñònh ñoaït taøi saûn. Cuï theå TCT coù quyeàn thay ñoåi cô caáu taøi saûn ñeå phaùt trieån kinh doanh, chuyeån nhöôïng, cho thueâ, caàm coá, theá chaáp taøi saûn. Nhaø nöôùc khoâng ñieàu chuyeån voán vaø taøi saûn Nhaø nöôùc ñang naèm trong caùc coâng ty meï theo phöông thöùc khoâng thanh toaùn, tröø tröôøng hôïp quyeát ñònh toå chöùc laïi coâng ty meï nhaèm baûo ñaûm oån ñònh veà voán vaø taøi saûn cho caùc doanh nghieäp kinh doanh bình thöôøng. Quyeàn veà taøi saûn ñöôïc môû roäng taïo ñieàu kieän cho TCT hoaøn toaøn töï chuû, töï chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng SXKD gaén lieàn vôùi quaûn lyù nguoàn voán vaø taøi saûn cuûa mình moät caùch coù hieäu quaû. 2.5.1.2 Quyeàn haïn vaø chöùc naêng cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò ÔÛ moâ hình TCT 90, HÑQT thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa TCT, trong ñoù coù nhieàu vaán ñeà HÑQT phaûi trình caáp treân quyeát ñònh nhö: trình 42 thuû tröôûng cô quan quyeát ñònh thaønh laäp pheâ duyeät chieán löôïc, quy hoaïch, phaùt trieån keá hoaïch daøi haïn, keá hoaïch 5 naêm cuûa TCT; trình cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät keá hoaïch ñaàu tö, döï aùn ñaàu tö môùi, döï aùn hôïp taùc ñaàu tö vôùi beân nöôùc ngoaøi baèng voán do TCT quaûn lyù; boå nhieäm, mieãn nhieäm khen thöôûng kyû luaät phoù Toång giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng TCT. Coøn theo moâ hình môùi, HÑQT töï quyeát ñònh caùc vaán ñeà veà chieán löôïc quy hoaïch, keá hoaïch cuûa TCT; uûy quyeàn hoaëc phaân caáp cho TGÑ quyeát ñò