Luận văn Làm thế nào để thu hút các nhà đầu tư Mỹ trở thành nhà đầu tư hàng đầu tại Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑINH QUANG HOAØN LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2005 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑINH QUANG HOAØN LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM Chuyeân Ngaønh: Kinh teá taøi chính ngaân haøng Maõ soá: 60-31-12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. LE THÒ LANH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2005 1 MUÏC LUÏC Noäi dung Trang TULÔØI MÔÛ ÑAÀUUT ................................................................................................................... 3 TUChöông 1:UT TU OÅNG QUAN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØIUT .................... 5 TU1.1UT TUQUAÙ TRÌNH TOAØN CAÀU HOÙA VAØ NHU CAÀU VOÁN CHO ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ.UT ............................................................................................................ 5 TU1.2UT TUVAI TROØø ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ QUOÁC GIAUT ....................................................................... 6 TU1.2.1 UT TUKhaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi UT ........................... 6 TU1.2.2 UT TUCaùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam UT........................... 7 TU1.2.3 UT TUVai troø cuûa ÑTTTNN trong söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia UT ................................................................................................................ 9 TU1.3UT TUÑIEÀU KIEÄN CÔ BAÛN THU HUÙT ÑTTTNNUT ...................................................... 14 TU1.3.1 UT TUOÅn ñònh chính trò – xaõ hoäi UT ....................................................................... 14 TU1.3.2 UT TUOÅn ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ UT ..................................................... 15 TU1.3.3 UT TUChính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï ñaàu tö thoûa ñaùng, ñoàng thôøi coù chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø qui hoaïch ñaàu tö roõ raøng, cuï theå. UT ................ 15 TU1.3.4 UT TUMoâi tröôøng theå cheá oån ñònhUT..................................................................... 16 TU1.3.5 UT TUÑaûm baûo cô sôû haï taàng cho phaùt trieånUT .................................................... 17 TU1.4UT TUXU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN VAØ DÖÏ BAÙO FDI TOAØN CAÀUUT ............................ 18 TU1.5UT TUKINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA CAÙC NÖÔÙC ASEAN UT .............. 20 TU1.5.1 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Singapore UT ..................................... 20 TU1.5.2 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Thaùi LanUT....................................... 22 TU1.5.3 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Indonesia UT...................................... 24 TU1.5.4 UT TUKinh nghieäm thu huùt voán ÑTNN cuûa Malaysia UT ..................................... 25 TUChöông 2:UT TU HÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUT .... 28 TU2.1UT TU ÌNH HÌNH VAØ ÑAËC ÑIEÅM ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ TAÏI VIEÄT NAMUT ................. 28 TU2.1.1 UT TU ình hình ñaàu tö UT ...................................................................................... 28 TU2.1.2 UT TUÑaëc ñieåm ñaàu tö UT ...................................................................................... 31 TU2.2UT TUVEÀ CÔ CAÁU ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM UT ......................................... 32 TU2.2.1 UT TUVeà hình thöùc ñaàu tö UT ................................................................................. 32 TU2.2.2 UT TUVeà cô caáu ñaàu tö theo ngaønh kinh teá UT....................................................... 33 TU2.2.3 UT TUVeà ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå UT................................................................. 34 TU2.3UT TUNHÖÕNG ÑAÙNH GIAÙ CUÛA CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕUT....................................... 36 TU2.3.1 UT TUVeà möùc ñoä haøi loøng cuûa caùc doanh nghieäp Myõ qua khaûo saùt veà moâi tröôøng kinh doanh cuûa Vieät Nam UT........................................................................ 36 TU2.3.2 UT TUVeà aûnh höôûng cuûa chuyeán thaêm Myõ cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vaøo thaùng 6 naêm 2005 UT ............................................................................................... 38 2 TU2.4UT TUCAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG KHOÂNG TOÁT ÑEÁN THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUT.................................................................................................... 40 TUR2.4.1 UTR TURQuan heä thöông maïi chöa thaät söï ñöôïc khai thoâng UTR................................. 40 TUR2.4.2 UTR M TUoâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam chöa thöïc söï haáp daãnUT.......................... 41 TURChöông 3:UTR TUR RIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM VAØ RLAØM THEÁ NAØOR ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAMUTR.................................................................................................... 46 TUR3.1UTR TUR RIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAMUTR ...................................... 46 TUR3.1.1 UTR TURVeà chính saùch thu huùt ÑTNN cuûa RCRhính phuû Vieät NamUTR ........................ 46 TUR3.1.2 UTR TURVeà chính saùch cuûa Myõ ñoái vôùi Vieät NamUTR ............................................... 48 TUR3.2UTR TURLAØM THEÁ NAØO ÑEÅ THU HUÙT CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM UTR ....................................................................... 52 TUR3.2.1 UTR TUR aêng cöôøng tieáp thò vaøo Myõ, ñaëc bieät coù chieán löôïc thu huùt rieâng vaøo Myõ maø caùc ngaønh Myõ coù theá maïnh UTR .......................................................................... 52 TUR3.2.2 UTR TUR aän duïng nguoàn löïc Vieät Kieàu ñoâng ñaûo taïi Myõ UTR ................................... 54 TUR3.2.3 UTR TUR huùc ñaåy thöïc hieän nghieâm chænh Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ UTR ....... 56 TUR3.2.4 UTR TURNhanh choùng gia nhaäp WTO vaø taêng cöôøng hoäi nhaäp kinh teá quoác teáUTR... 56 TUR3.2.5 UTR TUR aêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù sôû höõu trí tueä UTR ........................................... 58 TUR3.2.6 UTR TURNhoùm giaûi phaùp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö chung cuûa Vieät Nam UTR 59 TURKEÁT LUAÄNUTR..................................................................................................................... 68 TURPHUÏ LUÏCUTR......................................................................................................................... A TUR AØI LIEÄU THAM KHAÛOUTR .............................................................................................. D DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Noäi dung Trang Baûng 1.1: Döï baùo caân ñoái voán ñaàu tö phaùt trieån trong 2 naêm 2005-2006 4 Baûng 1.2: Döï baùo ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toaøn caàu ñeán naêm 2008 18 Baûng 2.1: Ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam qua caùc naêm 27 Baûng 2.2: Ñaàu tö cuûa Myõ theo hình thöùc ñaàu tö 28 Baûng 2.3: Voán ñaàu tö thöïc hieän cuûa 10 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå lôùn nhaát trong 5 naêm 2000-2004 29 Baûng 2.4: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo hình thöùc ñaàu tö 30 Baûng 2.5: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo ngaønh kinh teá 31 Baûng 2.6: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå 32 Baûng 2.7: Quan ñieåm cuûa caùc thaønh vieân Phoøng Thöông maïi Myõ taïi Vieät Nam trong maãu ñieàu tra 35 Baûng 2.8: Töông quan giöõa FDI vaø xuaát khaåu cuûa Myõ 39 3 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Töø khi luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi ban haønh vaøo thaùng 12 naêm 1987, vieäc thu huùt nguoàn voán ÑTTTNN ñaõ goùp phaàn tích cöïc ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, thuùc ñaåy söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa. Trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ngoaøi vieäc thu huùt voán, thì vieäc hoïc hoûi, tieáp thu caùc coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù haøng ñaàu theá giôùi laø cöïc kyø quan troïng ñeå chuùng ta coù theå tieán nhanh hôn trong quaù trình phaùt trieån ñaát nöôùc. Hieän taïi, Myõ laø quoác gia haøng ñaàu theá giôùi veà caùc lónh vöïc treân vaø Myõ cuõng coù söï ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi raát maïnh meõ, chieám ñeán 7% GDP cuûa Myõ. Tuy nhieân, ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vòeät Nam trong nhöõng naêm vöøa qua laø khoâng nhieàu vaø taêng giaûm thaát thöôøng. Vaäy ñaâu laø nguyeân nhaân, vaø giaûi phaùp nhö theá naøo ñeå thuùc ñaåy hôn nöõa ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam ñeå Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam ñeå chuùng ta coù theå taän duïng ñöôïc coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù haøng ñaàu theá giôùi.. Ñoù cuõng laø lyù do maø toâi choïn ñeà taøi: “Laøm theá naøo ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam” 2. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu Luaän vaên goùp phaàn hoaøn thieän thöïc tieãn tình hình ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam Trieån voïng phaùt trieån cuûa ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam vaø caùc giaûi phaùp ñeå caùc nhaø ñaàu tö Myõ trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam Luaän vaên coù theå laøm taøi lieäu tham khaûo vaø nghieân cöùu cho nhöõng ai quan taâm ñeán ñeà taøi naøy. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu Veà toång theå, luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp logic keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät lòch söû. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ phaân tích, quy naïp, dieãn giaûi, ñoái chieáu, moâ hình hoaù… ñeå laøm roõ nhöõng luaän ñieåm ñeà caäp trong luaän vaên. 4 4. Phaïm vi, ñoái töôïng nghieân cöùu Ñaùnh giaù tình hình ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam trong thôøi gian qua. Tìm hieåu caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam Nghieân cöùu trieån voïng ñaàu tö cuûa Myõ trong töông lai. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi noùi chung vaø töø Myõ noùi rieâng. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI Trình baøy khaùi quaùt veà khaùi nieäm vaø caùc hình thöùc cuûa ÑTTTNN, vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá Vieät Nam, döï ñoaùn xu höôùng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân toaøn theá giôùi, kinh nghieäm thu huùt ñaàu tö cuûa moät soá nöôùc ASEAN. CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM Ñaùnh giaù tình hình, nhöõng thaønh töïu vaø toàn taïi trong quaù trình thu huùt ñaàu tö töø Myõ trong thôøi gian qua. CHÖÔNG 3: TRIEÅN VOÏNG ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM VAØ LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ TRÔÛ THAØNH NHAØ ÑAÀU TÖ HAØNG ÑAÀU TAÏI VIEÄT NAM Treân cô sôû phaân tích trong chöông 2, chöông 3 xem xeùt chính saùch cuûa Myõ ñoái vôùi Vieät Nam, trieån voïng ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam vaø ñöa ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi noùi chung vaø töø Myõ noùi rieâng. Nguoàn soá lieäu trong luaän vaên ñöôïc tham khaûo töø caùc saùch chuyeân khaûo, caùc nghieân cöùu veà moái quan heä Vieät Myõ, nieân giaùm thoáng keâ, baùo chí, caùc trang web cuûa caùc cô quan coù lieân quan. 5 CHÖÔNG I Toång quan veà ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI 1.1 QUAÙ TRÌNH TOAØN CAÀU HOÙA VAØ NHU CAÀU VOÁN CHO ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ. Toaøn caàu hoaù kinh teá laø moät xu theá taát yeáu, vöøa thuùc ñaåy hôïp taùc, vöøa taêng söùc eùp caïnh tranh vaø tính tuøy thuoäc laãn nhau giöõa caùc neàn kinh teá. Chu trình luaân chuyeån voán, ñoåi môùi coâng ngheä vaø saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc ruùt ngaén, caùc ñieàu kieän kinh doanh treân thò tröôøng theá giôùi luoân thay ñoåi ñoøi hoûi caùc quoác gia cuõng nhö doanh nghieäp phaûi raát nhanh nhaïy naém baét, thích nghi. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam, coù cô hoäi thu heïp khoaûng caùch so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, caûi thieän vò theá cuûa mình, ñoàng thôøi ñöùng tröôùc nguy cô tuït haäu xa hôn neáu khoâng tranh thuû ñöôïc cô hoäi, khaéc phuïc yeáu keùm ñeå vöôn leân. Quan heä song phöông, ña phöông giöõa caùc quoác gia ngaøy caøng saâu roäng caû trong kinh teá, vaên hoaù vaø baûo veä moâi tröôøng, phoøng choáng toäi phaïm, thieân tai, … Toaøn caàu hoaù kinh teá vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø moät quaù trình vöøa hôïp taùc ñeå phaùt trieån, vöøa ñaáu tranh raát phöùc taïp, ñaëc bieät laø ñaáu tranh cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån baûo veä lôïi ích cuûa mình, vì moät traät töï kinh teá quoác teá coâng baèng, choáng laïi nhöõng aùp ñaët phi lyù cuûa caùc cöôøng quoác kinh teá. Ñoái vôùi Vieät Nam, tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong thôøi gian tôùi ñöôïc naâng leân moät böôùc môùi gaén vôùi vieäc thöïc hieän caùc cam keát quoác teá, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ra söùc naâng cao hieäu quaû, söùc caïnh tranh vaø khaû naêng ñoäc laäp töï chuû cuûa neàn kinh teá, tham gia coù hieäu quaû vaøo phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông vaãn laø khu vöïc phaùt trieån naêng ñoäng, trong ñoù Trung Quoác coù vai troø ngaøy caøng lôùn. Sau khuûng hoaûng taøi chính – kinh teá, caùc nöôùc trong khu vöïc laïi böôùc vaøo cuoäc caïnh tranh môùi. Tình hình ñoù taïo thuaän lôïi cho Vieät Nam trong hôïp taùc phaùt trieån kinh teá, ñoàng thôøi cuõng gia taêng söùc eùp caïnh tranh caû trong vaø ngoaøi khu vöïc. Nhu caàu voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa Vieät Nam trong giai ñoaïn saép tôùi laø raát lôùn (xem baûng 1.1). Tuy nhieân, nguoàn voán ñaàu tö töø ngaân saùch coøn raát haïn heïp, laïi bò co keùo bôûi nhieàu yeâu caàu caáp baùch, nhieàu haïn cheá trong vieäc boá trí cô caáu ñaàu tö, chuyeån ñoåi cô caáu ñaàu tö, nguoàn voán tín duïng cuûa Nhaø nöôùc cuõng raát haïn heïp, haøng naêm cuõng chæ ñaùp öùng ñöôïc 50%-60% nhu caàu. Ñeå ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng, naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia, ñaït ñöôïc hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi cao nhaát thì phaûi huy ñoäng moïi nguoàn löïc coù theå huy ñoäng ñöôïc nhaèm ñaùp öùng toái ña nhu caàu cuûa caùc yeáu toá taêng tröôûng. Kinh teá ñoái ngoaïi laø caàu noái kinh teá trong nöôùc vôùi kinh teá theá giôùi, laø ñöôøng oáng thu huùt caùc nguoàn ngoaïi löïc: voán 6 ñaàu tö, coâng ngheä, thò tröôøng, nhaân löïc vaø quaûn lyù hieän ñaïi ñeå cuøng vôùi nguoàn löïc trong nöôùc hôïp thaønh coäng löïc thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá – xaõ hoäi. ÔÛ nöôùc ta, beân caïnh nguoàn voán trong nöôùc ñoùng vai troø quyeát ñònh, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät trong nhöõng nguoàn voán quan troïng. Trong nguoàn voán nöôùc ngoaøi, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc coi laø nguoàn voán thích hôïp vôùi nöôùc ta. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong nhöõng naêm qua ñaõ ñöôïc khaúng ñònh, ñoùng goùp tích cöïc vaøo taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Baûng 1.1: Döï baùo caân ñoái voán ñaàu tö phaùt trieån trong 2 naêm 2005-2006 (Ñôn vò: Nghìn tyû ñoàng) Chæ tieâu voán ñaàu tö 2005 2006 Tyû troïng 2005 Tyû troïng 2006 Ngaân saùch nhaø nöôùc 68 76 23% 22% Voán tín duïng ñaàu tö 30 31 10% 9% Caùc DNNN 59 67 20% 19% Daân cö vaø doanh nghieäp tö nhaân 86 101 29% 29% Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 43 53 14% 15% Nguoàn khaùc 14 17 5% 5% Toång 300 345 100% 100% Nguoàn: Baùo caùo taïi hoäi nghò trieån khai xaây döïng keá hoaïch naêm 2006 vaø toång hôïp cuûa taùc giaû. 1.2 VAI TROØ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ QUOÁC GIA 1.2.1 KHAÙI NIEÄM VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ÑTNN ñöôïc hieåu laø söï dòch chuyeån voán ñaàu tö töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi ñoái vôùi caùc chuû ñaàu tö vaø ñaït ñöôïc lôïi ích kinh teá – xaõ hoäi ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay - thôøi ñaïi hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, hoaït ñoäng ÑTNN khoâng chæ dieãn ra ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån maø coøn ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån. ÑTNN coù nhieàu hình thöùc phong phuù, ña daïng nhöng coù theå khaùi quaùt goàm caùc loaïi chuû yeáu sau: - Taøi trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development Finance – ODF): Nguoàn voán naøy bao goàm vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development 7 Assistant – ODA) vaø caùc hình thöùc ODF song phöông vaø ña phöông khaùc. ODA chieám tyû troïng chuû yeáu trong ODF. - Tín duïng thöông maïi laø hình thöùc maø ngaân haøng thöông maïi caáp caùc khoaûn tín duïng xuaát khaåu cho nhöõng nöôùc nhaäp khaåu vôùi tính chaát nhö laø bieän phaùp khuyeán khích baùn saûn phaåm baèng caùch cho pheùp hoaõn thanh toaùn saûn phaåm nhaäp khaåu trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. - Ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi - Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI): laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hoaëc dòch vuï cho pheùp vaø hoï tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï boû voán ñaàu tö. Ñaëc tröng chuû yeáu cuûa ÑTTTNN - Laø hình thöùc ñaàu tö chuû yeáu trong ÑTNN. Neáu ODA vaø hình thöùc ÑTNN khaùc coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh thì ÑTTTNN laø hình thöùc ñaàu tö coù hieäu quaû, taïo ra söï chuyeån bieán veà chaát löôïng trong neàn kinh teá, gaén lieàn vôùi hình thöùc saûn xuaát tröïc tieáp, tham gia vaøo söï phaân coâng lao ñoâng quoác teá theo chieàu saâu. - ÑTTTNN khoâng chæ ñöa voán vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø thoâng qua ÑTTTNN caùc DN nöôùc ngoaøi seõ chuyeån giao kyõ thuaät coâng ngheä cho nöôùc chuû nhaø, nhôø ñoù maø nöôùc nhaän ñaàu tö tieáp caän ñöôïc caùc kyõ thuaät tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù vaø naêng löïc tieáp thò, ñoäi nguõ lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo vaø boái döôõng veà nhieàu maët. - Vieäc tieáp nhaän ÑTTTNN khoâng laøm gia taêng nôï cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, maø noù coøn taïo ñieàu kieän khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc. - Chuû theå cuûa ÑTTTNN chuû yeáu laø caùc coâng ty ña quoác gia, caùc coâng ty naøy hieän ñang naém giöõ khoaûng 90% löôïng voán ÑTTTNN treân theá giôùi, soá coøn laïi thuoäc veà chính phuû caùc nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. - ÑTTTNN laø hình thöùc ÑTNN ñöôïc öa chuoäng nhaát hieän nay. 1.2.2 CAÙC HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TAÏI VIEÄT NAM Luaät ÑTNN (söûa ñoåi) naêm 2000 vaø Nghò ñònh 24/NÑ-CP ngaøy 31 thaùng 7 naêm 2000 quy ñònh ôû Vieät Nam coù ba hình thöùc ÑTNNTT chính: 1.2.2.1 Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh Laø vaên baûn kyù keát giöõ hai beân hoaëc nhieàu beân quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû kinh doanh cho moãi beân ñeå tieán haønh ñaàu tö kinh doanh ôû VN maø khoâng thaønh laäp phaùp nhaân. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy laø: - Caùc beân VN vaø nöôùc ngoøai hôïp taùc vôùi nhau ñeå tieán haønh kinh doanh saûn xuaát vaø dòch vuï taïi VN treân cô sôû vaên baûn hôïp ñoàng ñaõ kyù giöõa hai beân hoaëc 8 nhieàu beân, trong hôïp ñoàng quy ñònh roõ nghóa vuï, quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa moãi beân tham gia. - Caùc beân tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh maø khoâng caàn laäp ra moät phaùp nhaân môùi, töùc khoâng cho ra ñôøi coâng ty, xí nghieäp môùi. 1.2.2.2 Doanh nghieäp lieân doanh Laø doanh nghieäp môùi ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû goùp voán hai beân hoaëc nhieàu beânVN vaø nöôùc ngoøai. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö: - Doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân VN. - Voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh ít nhaát baèng 30% voán ñaàu tö, ñoái vôùi nhöõng döï aùn ñaàu tö vaøo haï taàng, troàng röøng, ñaàu tö vaøo caùc vuøng kinh teá khoù khaên coù theå chaáp nhaän voán phaùp ñònh thaáp ñeán 20% nhöng phaûi ñöôïc cô quan caáp giaáy pheùp chaáp thuaän. - Phaàn voán ñoùng goùp cuûa beân nöôùc ngoaøi khoâng thaáp hôn 30% voán phaùp ñònh tröø tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå cho pheùp thaáp ñeán hôn 20% (ñieàu 14 cuûa Nghò ñònh 24/2000/NÑ-CP). - Toång giaùm ñoác ñieàu haønh lieân doanh coù theå laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, trong tröôøng hôïp ñoù Phoù toång giaùm ñoác thöù nhaát laø ngöôøi VN, thöôøng truù taïi VN. - Hoäi ñoàng quaûn trò, laø cô quan laõnh ñaïo cuûa doanh nghieäp lieân doanh. Soá thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò do caùc beân quyeát ñònh, moãi beân cöû ngöôøi cuûa mình tham gia vaøo Hoäi ñoàng quaûn trò öùng vôùi phaàn voán ñoùng goùp trong voán phaùp ñònh. - Lôïi nhuaän ñöôïc chia cho moãi beân caên cöù vaøo tæ leä goùp voán trong voán phaùp ñònh (tröø tröôøng hôïp caùc beân thoûa thuaän khaùc ñi) 1.2.2.3 Doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Ñaây laø doanh nghieäp thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laäp taïi VN, töï toå chöùc quaûn lyù vaø chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Hình thöùc naøy coù ñaëc ñieåm: - Doanh nghieäp ñöôïc laäp theo hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, mang tö caùch phaùp nhaân VN. - Voán phaùp ñònh cuûa doanh nghieäp ít nhaát phaûi baèng 30% voán ñaàu tö; tröø tröôøng hôïp ñaàu tö vaøo nhöõng vuøng kinh teá khoù khaên tæ leä naøy coù theå thaáp ñeán 20% voán phaùp ñònh. - Trong quaù trình hoaït ñoäng khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh, taêng voán phaùp ñònh phaûi xin pheùp. 9 1.2.2.4 Caùc hình thöùc ñaàu tö ñaëc thuø khaùc ™ Hôïp ñoàng xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao (Build – Operate – Transfer) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai ñeå xaây döïng, kinh doanh coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh; heát thôøi haïn, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN. Cuõng caàn phaân bieät: - Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh (BTO) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN, Chính phuû VN daønh cho nhaø ñaàu tö quyeàn kinh doanh coâng trình ñoù trong moät thôøi haïn nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. - Hình thöùc xaây döïng – chuyeån giao (BT) Laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa VN vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng; sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho nhaø nöôùc VN. Caùc hình thöùc BOT, BTO, BT coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau: - Chæ ñöôïc kyù vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. - Ñaàu tö vaøo haï taàng cô sôû cuûa VN: xaây döïng ñöôøng, caàu, caûng, saân bay, caùc coâng trình ñieän nöôùc … - Ñöôïc höôûng nhieàu öu ñaõi cuûa Chính phuû VN veà tieàn thueâ ñaát, thueá caùc loaïi, thôøi gian ñaàu tö daøi taïo ñieàu kieän cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thu hoài voán vaø coù lôøi hôïp lyù. - Heát thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa giaáy pheùp, chuû ñaàu tö phaûi chuyeån giao khoâng boài hoaøn coâng trình cho Chính phuû VN trong tình traïng hoaït ñoäng bình thöôøng. 1.2.3 VAI TROØ CUÛA ÑTTTNN TRONG SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ CUÛA MOÄT QUOÁC GIA ÑTTTNN ít leä thuoäc vaøo quan heä chính trò giöõa hai beân vaø do beân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp tham gia quaûn lyù saûn xuaát, kinh doanh neân möùc ñoä khaû thi cuûa döï aùn khaù cao, nhaát laø trong vieäc tieáp caän thò tröôøng quoác teá ñeå môû roäng kinh doanh. Ñoàng thôøi, do quyeàn lôïi gaén chaët vôùi döï aùn, neân nhaø ñaàu tö quan taâm ñeán hieäu quaû kinh doanh ñeå löïa choïn coâng ngheä thích hôïp, naâng cao trình ñoä quaûn lyù vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân. Vai troø cuûa ÑTTTNN trong söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng kinh teá coù theå khaùi quaùt nhö sau: 10 1.2.3.1 Ñoái vôùi caùc nöôùc ñaàu tö ÑTTTNN giuùp naâng cao hieäu quaû söû duïng nhöõng lôïi theá saûn xuaát ôû nôi tieáp nhaän ñaàu tö, haï giaù thaønh saûn phaåm vaø naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän cuûa voán ñaàu tö, ñoàng thôøi xaây döïng ñöôïc thò tröôøng cung caáp nguyeân lieäu vôùi giaù oån ñònh vôùi giaù phaûi chaêng. Maët khaùc, ÑTTTNN coøn laø phöông tieän ñeå nhaø ñaàu tö môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, traùnh ñöôïc haøng raøo baûo hoä maäu dòch cuûa caùc nöôùc. Töø ñoù, ÑTTTNN giuùp caùc nöôùc ñaàu tö coù theå baønh tröôùng kinh teá vaø naâng cao vò theá treân tröôøng quoác teá. 1.2.3.2 Ñoái vôùi caùc nöôùc nhaän ñaàu tö Caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù theå chia laøm hai daïng laø nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. ÑTTTNN coù vai troø quan troïng laø cuøng thuùc ñaåy söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån caùc neàn kinh teá, nhöng vai troø naøy ñöôïc theå hieän cuï theå khaùc nhau giöõa caùc neàn kinh teá. Ñoái vôùi neàn kinh teá phaùt trieån ÑTTTNN taùc ñoäng ñeán vieäc giaûi quyeát khoù khaên veà kinh teá, xaõ hoäi nhö thaát nghieäp vaø laïm phaùt … Thoâng qua hình thöùc ÑTTTNN, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi nhöõng DN coù nguy cô bò phaù saûn, caûi thieän tình hình thanh toaùn vaø taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. ÑTTTNN coøn taïo ñieàu kieän taêng thu ngaân saùch töø caùc DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå caûi thieän tình traïng boäi chi ngaân saùch. ÑTTTNN taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh thuùc ñaåy caùc DN caûi tieán coâng ngheä, naâng cao trình ñoä quaûn lyù vaø trình ñoä tay ngheà cuûa coâng nhaân. Ñoái vôùi neàn kinh teá ñang phaùt trieån ÑTTTNN laø moät trong nhöõng nguoàn quan troïng ñeå buø ñaép söï thieáu huït veà voán ngoïai teä cuûa caùc nöôùc nhaän ñaàu tö, ñaëc bieät laø caùc nöôùc keùm phaùt trieån Haàu heát caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñeàu rôi vaøo caùi voøng laån quaån laø thu nhaäp thaáp – tích luõy thaáp – ñaàu tö thaáp - thu nhaäp thaáp. Ñaây laø ñieåm nuùt khoù khaên nhaát maø caùc nöôùc naøy phaûi vöôït qua ñeå coù theå hoäi nhaäp vaøo söï taêng tröôûng kinh teá hieän ñaïi. Trôû ngaïi lôùn nhaát ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù ñoái vôùi caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñoù laø voán ñaàu tö, kyõ thuaät coâng ngheä, naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù. Voán ñaàu tö laø cô sôû ñeå taïo ra coâng aên vieäc laøm trong nöôùc, ñoåi môùi coâng ngheä, kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng … töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå taêng thu nhaäp, taêng tích luõy cho söï phaùt trieån kinh teá. Do vaäy, khi tích luõy trong nöôùc coøn thaáp thì voán nöôùc ngoaøi seõ laø moät cuù hích ñeå goùp phaàn ñoät phaù caùi voøng laån quaån noùi treân. 11 ÑTTTNN khoâng gaây nôï cho nöôùc nhaän ñaàu tö vaø nöôùc ñaàu tö chæ nhaän phaàn lôïi nhuaän thích ñaùng khi coâng trình ñaàu tö hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Hôn nöõa, thôøi haïn traû voán vay thöôøng coá ñònh vaø ñoâi khi quaù ngaén so vôùi moät soá döï aùn ñaàu tö, coøn thôøi haïn cuûa ÑTTTNN thì linh hoaït hôn. Thoâng qua ÑTTTNN goùp phaàn taêng khaû naêng caïnh tranh vaø môû roäng khaû naêng xuaát khaåu cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö, thu moät phaàn lôïi nhuaän töø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi, thu ngoïai teä töø caùc hoaït ñoäng dòch vuï phuïc vuï cho ÑTTTNN. Lôïi ích quan troïng maø ÑTTTNN mang laïi ñoù laø kyõ thuaät coâng ngheä tieân tieán, kyõ naêng chuyeân moân vaø trình ñoä quaûn lyù tieân tieán cuûa caùc nöôùc tieân tieán. Veà laâu daøi, ñaây chính laø lôïi ích caên baûn nhaát ñoái vôùi caùc nöôùc nhaän ñaàu tö. ÑTTTNN coù theå thuùc ñaåy söï ñoåi môùi coâng ngheä, goùp phaàn taêng naêng suaát lao ñoäng, giaûm giaù thaønh cuûa saûn phaåm vaø xuaát khaåu, thuùc ñaåy phaùt trieån caùc ngheà môùi, ñaëc bieät laø caùc ngheà ñoøi hoûi haøm löôïng coâng ngheä tieân tieán cao. Vì theá, noù coù taùc duïng lôùn ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoùa, chuyeån dòch cô caáu kinh teá vaø taêng tröôûng nhanh. ÑTTTNN ñem laïi naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù, kinh doanh, kyõ naêng vaø trình ñoä chuyeân moân cho caùc ñoái taùc trong nöôùc nhaän ñaàu tö thoâng qua nhöõng chöông trình ñaøo taïo, huaán luyeän hoaëc thuùc ñaåy vieäc naøy. Lôïi ích veà taïo ra coâng aên vieäc laøm, taêng theâm thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, töø ñoù taïo ñieàu kieän taêng tích luõy cho nöôùc nhaän ñaàu tö. ÑTTTNN aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán cô hoäi taïo ra coâng aên vieäc laøm thoâng qua vieäc cung caáp vieäc laøm trong caùc doanh nghieäp coù voán ÑTNN, vaø trong nhöõng toå chöùc khaùc khi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua haøng hoùa dòch vuï töø caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc, hoaëc thueâ hoï thoâng qua nhöõng hôïp ñoàng gia coâng cheá bieán. Thoâng qua ÑTTTNN, caùc nöôùc nhaän ñaàu tö coù theå tieáp caän vôùi thò tröôøng theá giôùi. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån neáu coù khaû naêng saûn xuaát ôû möùc chi phí saûn xuaát vaø chaát löôïng coù theå caïnh tranh ñöôïc thì laïi raát khoù khaên trong vieäc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Trong khi ñoù, nhôø haàu heát caùc hoaït ñoäng ÑTTTNN ñeàu do caùc coâng ty ña quoác gia thöïc hieän, maø caùc coâng ty naøy laïi coù lôïi theá trong vieäc tieáp caän vôùi khaùch haøng baèng nhöõng hôïp ñoàng daøi haïn döïa treân uy tín cuûa hoï veà chaát löôïng, kieåu daùng cuûa saûn phaåm vaø kòp thôøi haïn … Töø söï phaân tích treân, vieäc tieáp nhaän ÑTTTNN laø lôïi theá roõ neùt giuùp cho caùc nöôùc phaùt trieån coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi neàn kinh teá phaùt trieån. Tuy nhieân, voán nöôùc ngoaøi duø quan troïng ñeán ñaâu cuõng khoâng theå ñoùng vai troø quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa moät quoác gia. Maët khaùc, ÑTTTNN cuõng coù nhöõng maët traùi cuûa noù. Ñaây laø vaán ñeà caàn ñöôïc xem xeùt ñaày ñuû trong quaù trình thu huùt ÑTTTNN. Neáu 12 khoâng, lôïi ích thu ñöôïc seõ khoâng buø laïi ñöôïc nhöõng thieät haïi maø noù gaây ra, ÑTTTNN coù khoâng ít maët haïn cheá cuûa noù: - Chi phí cho vieäc thu huùt ÑTTTNN khaù cao. Ñeå thu huùt ÑTTTNN, nöôùc nhaän ñaàu tö phaûi aùp duïng moät soá öu ñaõi cho caùc nhaø ñaàu tö nhö: giaûm thueá, mieãn thueá trong moät thôøi gian khaù daøi cho phaàn lôùn caùc döï aùn ÑTNN, hoaëc öu ñaõi veà tieàn thueâ ñaát, nhaø xöôûng vaø moät soá dòch vuï trong nöôùc so vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc hoaëc trong moät soá lónh vöïc hoï ñöôïc nhaø nöôùc baûo hoä thueá quan… Vì vaäy, ñoâi khi lôïi ích cuûa nhaø ñaàu tö coù theå vöôït lôïi ích maø nöôùc chuû nhaø nhaän ñöôïc. - Tình traïng chuyeån giaù thoâng qua thuû thuaät naâng giaù chi phí ñaàu vaøo Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng tính giaù cao cho nhöõng nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm, maùy moùc vaø thieát bò maø hoï nhaäp vaøo ñeå thöïc hieän ñaàu tö. Vieäc laøm naøy mang laïi nhieàu lôïi ích cho nhaø ñaàu tö nhö: giaûm ñöôïc thueá TNDN, thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi… giaûm lôïi nhuaän thöïc teá maø hoï kieám ñöôïc, seõ laøm haïn cheá caùc nhaø caïnh tranh saùt nhaäp vaøo thò tröôøng. Ngöôïc laïi, ñieàu naøy laïi gaây ra chi phí saûn xuaát cao ôû caùc nöôùc chuû nhaø vaø caùc nöôùc chuû nhaø phaûi mua haøng hoùa do ñaàu tö nöôùc ngoaøi saûn xuaát vôùi giaù cao hôn. - Caùc nöôùc ñaàu tö thöôøng chuyeån giao coâng ngheä vaø kyõ thuaät laïc haäu vaøo nöôùc nhaän ñaàu tö. Döôùi söï taùc ñoäng cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò nhanh choùng trôû neân laïc haäu, vì vaäy nhaø ñaàu tö thöôøng chuyeån giao nhöõng maùy moùc ñaõ laïc haäu cho caùc nöôùc nhaän ñaàu tö ñeå ñoåi môùi saûn xuaát, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø taêng naêng suaát lao ñoäng cuûa chính nöôùc hoï. Vieäc ñoù ñaõ gaây ra nhieàu thieät haïi cho nöôùc nhaän ñaàu tö nhö: raát khoù tính ñöôïc giaù trò thöïc cuûa maùy moùc chuyeån giao, do ñoù nöôùc ñaàu tö thöôøng bò thieät thoøi veà lôïi nhuaän ñöôïc chia, gaây toån haïi ñeán moâi tröôøng, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, chi phí saûn xuaát cao… - Saûn xuaát haøng hoaù khoâng thích hôïp Caùc nhaø ñaàu tö coøn bò chæ trích laø saûn xuaát vaø baùn nhöõng haøng hoùa khoâng thích hôïp cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån, thaäm chí ñoâi khi laïi laø nhöõng haøng hoùa coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö khuyeán khích söû duïng thuoác laù, thuoác tröø saâu, nöôùc ngoït coù gaz thay theá nöôùc hoa quaû töôi, chaát taåy thay theá xaø phoøng, boät ngoït… 13 - Nhöõng haïn cheá khaùc Nhieàu khi löôïng voán nöôùc ngoøai ñaõ laøm taêng theâm söï maát caân ñoái giöõa caùc vuøng, giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, töø ñoù coù theå gaây neân baát oån veà chính trò vaø xaõ hoäi. Tuy nhieân, nhöõng maët traùi cuûa ÑTTTNN hoaøn toaøn khoâng coù nghóa laø phuû nhaän nhöõng lôïi theá cô baûn cuûa noù maø chæ löu yù raèng khoâng neân hy voïng quaù nhieàu vaøo ÑTTTNN maø caàn coù nhöõng chính saùch hôïp lyù, nhöõng bieän phaùp quaûn lyù höõu hieäu ñeå phaùt huy nhöõng maët tích cöïc, haïn cheá nhöõng maët tieâu cöïc cuûa ÑTTTNN. Bôûi vì möùc ñoä thieät haïi maø ÑTTTNN gaây ra cho chuû nhaø nhieàu hay ít phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chính saùch, naêng löïc, trình ñoä quaûn lyù, trình ñoä chuyeân moân cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö. 1.2.3.3 Vai troø cuûa ÑTTTNN trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp Naêm 2004, neàn kinh teá Vieät Nam coù möùc phaùt trieån cao, toaøn dieän ôû caùc ngaønh, caùc khu vöïc. Toác ñoä taêng tröôûng GDP ñaït 7,7%, trong ñoù khu vöïc coù voán ÑTNN ñoùng goùp khoaûng 15%. Caû naêm 2004 ñaõ coù 679 döï aùn ñöôïc caáp pheùp ñaàu tö môùi vôùi toång voán ñaêng kyù ñaït 2.084 trieäu USD, taêng 4,6% so vôùi naêm 2003. Cuõng trong naêm 2004, coù 458 löôït döï aùn ñaàu tö taêng voán vôùi toång soá voán ñaêng kyù taêng theâm laø 1.935 trieäu USD taêng tôùi 70,5% so vôùi naêm 2003 ñöa toång soá voán ñaêng kyù ñaàu tö naêm 2004 vöôït ngöôõng 4 tyû USD (möùc cao nhaát keå töø naêm 1999 trôû laïi ñaây). Vôùi keát quaû khaû quan nhö vaäy, Vieät Nam ñaõ hoaøn thaønh keá hoaïch thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi giai ñoaïn 2001-2005 töø cuoái 2004 (12 tyû USD). Tính ñeán cuoái naêm 2004 caû nöôùc coù khoaûng 5.130 döï aùn FDI coøn hieäu löïc vôùi toång soá voán ñaêng kyù 45,91 tyû USD. Trong ñoù, lónh vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng chieám 66,99% veà soá döï aùn vaø 58,28% soá voán ñaêng kyù, lónh vöïc dòch vuï chieám 19,35% soá döï aùn vaø 34,22% voán ñaêng kyù, lónh vöïc noâng nghieäp chieám 13,66% soá döï aùn vaø 7,5% voán ñaêng kyù. Giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc DN coù voán ÑTNN naêm 2004 ñaït treân 8,6 tyû USD, toác ñoä gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu bình quaân cuûa khu vöïc naøy treân 20%/naêm laøm cho tyû troïng cuûa khu vöïc naøy trong toång giaù trò xuaát khaåu cuûa caû nöôùc taêng lieân tuïc qua caùc naêm: naêm 2001 laø 24.4%, naêm 2002 laø 27.5%, naêm 2003 laø 31.4% vaø 2004 laø khoaûng 33% (khoâng keå daàu khí). Ñeán nay, khu vöïc kinh teá coù voán ÑTNN ñaõ taïo vieäc laøm cho 739 ngaøn lao ñoäng tröïc tieáp vaø hôn 1 trieäu lao ñoäng giaùn tieáp. Möùc ñoä giaûi quyeát vieäc laøm ôû khu vöïc ÑTNN khoâng lôùn nhöng chaát löôïng lao ñoäng vaø trình ñoä coâng nghieäp coù theå daãn ñaàu. Caùc DN ÑTNN ñem laïi khaû naêng taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, 14 baèng vieäc ñaàu tö môû roäng qui moâ saûn xuaát, hoaëc xaây döïng nhöõng doanh nghieäp, cô sôû saûn xuaát… Quan troïng hôn laø thoâng qua ÑTTTNN ñeå ñaøo taïo, boài döôõng ñoäi nguõ lao ñoäng kyõ thuaät cao cho ñaát nöôùc. Thoâng qua ÑTTTNN, nöôùc ta coù theå tieáp nhaän thaønh töïu phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán cuûa theá giôùi, tieáp caän ñöôïc nhöõng kinh nghieäm quaûn lyù, ñieàu haønh kinh doanh tieân tieán vaø phöông thöùc kinh doanh trong neàn kinh teá thò tröôøng töø caùc nöôùc phaùt trieån ÑTTTNN taùc ñoäng tích cöïc ñeán khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû nhöõng nguoàn löïc trong nöôùc, nhö laø nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, ñaëc bieät laø ñaát ñai, daàu moû, khoaùng saûn … Toùm laïi, ÑTTTNN coù vai troø raát quan troïng thuùc ñaåy ñaát nöôùc ta nhanh choùng hoäi nhaäp vôùi söï phaùt trieån cuûa theá giôùi vaø khu vöïc. 1.3 ÑIEÀU KIEÄN CÔ BAÛN THU HUÙT ÑTTTNN 1.3.1 OÅN ÑÒNH CHÍNH TRÒ – XAÕ HOÄI Söï oån ñònh chính trò – xaõ hoäi taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh, taùc ñoäng lôùn ñeán vieäc thu huùt ñaàu tö vaø taïo ra lôïi nhuaän. Trong moâi tröôøng ñoù, caùc nhaø kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo an toaøn veà ñaàu tö, quyeàn sôû höõu laâu daøi vaø oån ñònh taøi saûn hôïp phaùp cuûa hoï. Töø ñoù laøm an loøng nhaø ñaàu tö, ñeå hoï coù theå yeân taâm taäp trung cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình vaø khai thaùc döï aùn ñaàu tö coù hieäu quaû. Möùc ñoä an taâm cuûa nhaø kinh doanh ñöôïc cuûng coá thoâng qua söï ñaùnh giaù veà ruûi ro chính trò. Caùc nhaø kinh doanh thöôøng ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro chính trò theo 4 daïng chuû yeáu goàm: söï maát oån ñònh trong nöôùc, söï xung ñoät vôùi nöôùc ngoøai, xu theá chính trò vaø khuynh höôùng kinh teá. Tình traïng baát oån veà chính trò baèng vieäc nhanh choùng thay ñoåi chính phuû cuõng coù theå caûn trôû ñaàu tö, neáu noù daãn ñeán moät heä thoáng chính saùch vaø bieän phaùp khuyeán khích khoâng oån ñònh. Ñaëc bieät, raát deã coù moät taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi ñaàu tö, neáu söï thay ñoåi chính phuû bao goàm caû vieäc thay ñoåi caùc luaät cô baûn, nhö: luaät ñaàu tö, quyeàn sôû höõu taøi saûn, luaät thueá vaø nhaát laø söï thay ñoåi chính trò ñoù laøm taêng caùc ruûi ro taøi saûn bò tòch thu sung coâng. Baûo ñaûm oån ñònh xaõ hoäi thöïc chaát laø taïo ra moâi tröôøng vaên hoùa-xaõ hoäi thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø ñaàu tö, ñoù laø moät boä phaän caáu thaønh heä thoáng haï taàng xaõ hoäi. Coù nghóa laø, nhaø nöôùc giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi theo höôùng tích cöïc, taïo ñieàu kieän cho caùc toå chöùc kinh teá hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi maø nhaø nöôùc caàn quan taâm nhö vaán ñeà daân soá, vieäc laøm, xoùa ñoùi giaûm 15 ngheøo, coâng baèng xaõ hoäi, xoùa boû nhöõng teä naïn xaõ hoäi, thaùi ñoä lao ñoäng, ñaïo ñöùc kinh doanh vaø vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng, y teá vaø giaùo duïc. 1.3.2 OÅN ÑÒNH CAÙC CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MO Duy trì söï oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ laø giaùm nhöõng bieán ñoäng ngaén haïn trong neàn kinh teá vaø khuyeán khích taêng tröôûng beàn vöõng laâu daøi, goùp phaàn taïo neân moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn cho caùc nhaø ñaàu tö. Trong vieäc duy trì oån ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ, yeáu toá haøng ñaàu laø oån ñònh tieàn teä maø bieåu hieän laø söï oån ñònh tyû giaù hoái ñoùai, oån ñònh giaù caû, laõi suaát… nhaèm giaûm tính baáp beânh trong ñaàu tö, taùc ñoâng tích cöïc ñeán taêng tröôûng kinh teá. Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng kinh teá vó moâ cuûa quoác gia laø caùc yeáu toá nhö möùc toång caàu, thu nhaäp vaø laïm phaùt. ñaây laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñoái vôùi nhöõng ñaùnh giaù veà söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa döï aùn ñaàu tö. Hôn nöõa, caùc bieán soá aûnh höôûng ñeán giaù vaø soá löôïng cuûa haøng hoùa voán nhö tyû giaù hoái ñoùai thöïc vaø nhöõng bieän phaùp kieåm soaùt ñoái vôùi ngoïai thöông cuõng heát söùc quan troïng. Caùc bieán soá naøy seõ coù taùc ñoäng mang tính heä thoáng ñoái vôùi taát caû caùc nhaø ñaàu tö. Maët khaùc, trong soá nhöõng yeáu toá quyeát ñònh möùc caàu cuûa möùc toång ñaàu tö, vaø trong moät chöøng möïc nhaát ñònh naøo ñoù, nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö cuûa nhaø ñaàu tö naøy laïi tuøy thuoäc vaøo nhöõng quyeát ñònh coù theå coù cuûa nhöõng nhaø ñaàu tö khaùc. Do ñoù, baát cöù moät söï baát oån naøo trong heä thoáng chính saùch kinh teá vó moâ seõ thoåi phoàng söï bieán ñoäng ñaàu tö khaû dó coù tính baát oån vaø hay bò taùc ñoäng cuûa nhöõng tö töôûng laïc quan hay bi quan. Oån ñònh chính saùch kinh teá vó moâ laø ñieàu kieän tieân quyeát cho vieäc tính toùan kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö, taïo nieàm tin vaøo töông lai, ñoàng thôøi traùnh khoûi nhöõng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá coù theå xaûy ra. OÅn ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ vôùi theå cheá oån ñònh vaø möùc thueá hôïp lyù seõ taïo ñieàu kieän ñeå nhaø ñaàu tö döï ñoaùn chính xaùc lôïi töùc trieån voïng, giaûm tính baáp beânh khaû dó cuûa ñaàu tö. Ñieàu naøy laø yeáu toá baûo ñaûm vaø khuyeán khích thu huùt toát caùc nguoàn voán ñaàu tö. 1.3.3 CHÍNH SAÙCH KHUYEÁN KHÍCH VAØ HOà TRÔÏ ÑAÀU TÖ THOÛA ÑAÙNG, ÑOÀNG THÔØI COÙ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ QUI HOAÏCH ÑAÀU TÖ ROÕ RAØNG, CUÏ THEÅ. Caùc quoác gia thöôøng duøng nhieàu coâng cuï khaùc nhau ñeå taùc ñoäng ñeán toång möùc ñaàu tö, ñeán söï phaân phoái ñaàu tö giöõa caùc khu vöïc, caùc loïai taøi saûn vaø theo thôøi gian baèng caùch taùc ñoäng ñeán tyû suaát sinh lôïi cuûa voán. Ñeå cho caùc nhaø ñaàu tö coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu hoaït ñoäng ñaõ ñeà ra, phaàn lôùn caùc 16 nöôùc nhaän ñaàu tö ñeàu coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc nhö khuyeán khích veà thueá, cho ñoäc quyeàn ôû thò tröôøng noäi ñòa. Söï cho pheùp ñoäc quyeàn ôû thò tröôøng noäi ñòa daønh cho nhaø ÑTNN ñaõ laøm taêng khuyeán khích ñaàu tö, vaø töø laâu noù ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø ÑTNN ñaàu tö vaøo caùc ngaønh coâng ngheä thay theá nhaäp khaåu ôû caùc nöôùc keùm phaùt trieån quan taâm tìm kieám. Nhöng theá ñoäc quyeàn laïi khoâng gaây ñöôïc söùc eùp buoäc caùc coâng ty ña quoác gia phaûi haï thaáp giaù caû vaø naâng cao chaát löôïng. Hôn nöõa vì ñoäc quyeàn laøm giaù caû trong nöôùc vaø lôïi nhuaän taêng leân, do ñoù taïo neân moät söï chuyeån dòch tröïc tieáp lôïi ích töø ngöôùi tieâu duøng cuûa caùc nöôùc keùm phaùt trieån ñeán caùc nhaø ñaàu tö. Caùc tröôøng hôïp öu ñaõi baèng thueá laø bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö thöôøng gaëp nhaát. Chuùng ñöôïc theå hieän döôùi nhieàu daïng khaùc nhau: thueá suaát öu ñaõi cho moät soá loïai ñaàu tö cuï theå naøo ñoù, mieãn vaø giaûm thueá coù thôøi haïn, cho pheùp khaáu hao nhanh, hoaøn thueá…. Treân thöïc teá, ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhöõng bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö coù hieäu quaû raát haïn cheá, do söï haïn cheá cuûa heä thoáng quaûn lyù thueá vaø coøn do nhöõng bieán daïng thò tröôøng, chaúng haïn nhö vieäc phaân phoái tín duïng hay söï can thieäp cuûa heä thoáng quaûn lyù haønh chính vaøo vieäc phaân boå ngoïai teä. Caùc bieän phaùp öu ñaõi baèng thueá coù theå aûnh höôûng ñeán söï phaân boå caùc khoûan lôïi ích ñaëc bieät nhôø ñoäc quyeàn, hôn laø aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh ñaàu tö, do ñoù thöôøng coù hieäu quaû thaáp. Maëc khaùc, thaät khoù xaùc ñònh vaø ño löôøng ñöôïc nhöõng möùc cheânh leäch giöõa suaát sinh lôïi cuûa ñaàu tö caù bieät vaø suaát sinh lôïi cuûa ñaàu tö xaõ hoäi ñeå lyù giaûi cho nhöõng öu ñaõi baèng thueá. Do vaäy, vieäc thöïc hieän baát kyø bieän phaùp khuyeán khích baèng thueá naøo cuõng gaây ra nhöõng gaùnh naëng raát lôùn cho heä thoáng quaûn lyù thueá. Caùc bieän phaùp öu ñaõi baèng thueá seõ khieán cho nhöõng ñoái töôïng coù theå höôûng lôïi seõ ra söùc vaän ñoäng haønh lang ñeå coù lôïi cho mình. Söï thaát thu thueá tieàm aån trong caùc bieän phaùp khuyeán khích coù moät chi phí cô hoäi roõ raøng. Vaø nhöõng noã löïc nhaèm hoaøn chænh heä thoáng thueá nhaèm höôùng daãn söï phaân boå caùc nguoàn löïc coù theå daãn ñeán nhöõng bieán daïng lôùn mang tính heä thoáng. Do ñoù, tính oån ñònh vaø coù theå tieân ñoaùn ñöôïc cuûa cheá ñoä thueá laø ñieàu kieän tieân quyeát cho tính hieäu quaû cuûa bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö. 1.3.4 MOÂI TRÖÔØNG THEÅ CHEÁ OÅN ÑÒNH Chính phuû coù moät vai troø quyeát ñònh trong vieäc xaây döïng vaø duy trì moät moâi tröôøng kinh teá laønh maïnh. Chính phuû phaûi ñaûm baûo luaät phaùp vaø traät töï, thöïc thi caùc hôïp ñoàng, vaø ñònh höôùng nhöõng ñieàu tieát cuûa noù ñeå hoã trôï caïnh tranh vaø ñoåi môùi. Quan troïng nhaát laø, chính phuû phaûi ñaûm baûo moäi tröôøng theå cheá oån ñònh, 17 thoâng qua oån ñònh heä thoáng luaät phaùp vaø ñaûm baûo thöïc thi coù hieäu quaû, nhaèm giuùp cho nhaø ñaàu tö an taâm vaø tính toùan ñöôïc hieäu quaû ñaàu tö. Ngoøai ra, trong caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaø chuyeån ñoåi thì nhöõng yeáu toá quyeát ñònh khaùc cuõng coù vai troø cöïc kyø quan troïng. Nhöõng yeáu toá ñoù bao goàm: vieäc thi haønh luaät caùc quyeàn sôû höõu taøi saûn, vieäc loïai boû caùc qui ñònh quaûn lyù khoâng caàn thieát vaø caùc yù nghóa cuûa söï phaân phoái thu nhaäp ñeå ñaûm baûo moät moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh. Taàm quan troïng cuûa caùc quyeàn sôû höõu taøi saûn ñoái vôùi ñaàu tö ñaõ ñöôïc xaùc laäp, quyeàn sôû höõu taøi saûn caàn phaûi ñöôïc ñaûm baûo thöïc thi moät caùch coù hieäu quaû thoâng qua heä thoáng tö phaùp. Naïn tham nhuõng laø moät vaán ñeá nan giaûi ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö, bôûi vì vieäc thöïc hieän döï aùn coù theå bao goàm nhieàu thuû tuïc haønh chính, ñaëc bieät ôû nhöõng neàn kinh teá coøn nhieàu quy ñònh quaûn lyù chöa oån ñònh vaø hoaøn chænh. Naïn tham nhuõng laøm taêng chi phí kinh doanh, daãn ñeán ñaàu tö keùm hieäu quaû. Do ñoù, vieäc loaïi boû caùc quy ñònh quaûn lyù khoâng caàn thieát, caûi caùch haønh chính ñeå giaûm tham nhuõng seõ thuùc ñaåy ñaàu tö vaø taêng tröôûng. Söïï phaân phoái thu nhaäp aûnh höôûng ñeán vieäc tích luõy voán baèng caùch aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn chính saùch coâng coäng vaø möùc ñoä oån ñònh xaõ hoäi vaø chính trò. Moät söï phaân phoái thu nhaäp khoâng ñoàng ñeàu coù theå kích thích caùc ñoøi hoûi cuûa coâng nhaân vaø taïo ra söï tranh chaáp veà lao ñoäng, laøm taêng möùc ñoä xung ñoät veà chính trò vaø thaäm chí daãn ñeán baát oån veà ngaân saùch vaø kinh teá, caûn trôû ñaàu tö vaø taêng tröôûng. 1.3.5 ÑAÛM BAÛO CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG CHO PHAÙT TRIEÅN Cô sôû haï taàng laø toång theå caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, caùc coâng trình, caùc phöông tieän toàn taïi treân moät laõnh thoå nhaát ñònh ñöôïc duøng laøm ñieàu kieän saûn xuaát vaø ñieàu kieän sinh hoaït noùi chung, baûo ñaûm söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, caùc luoàng thoâng tin vaø dòch vuï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu coù tính phoå bieán cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Ñeå thuùc ñaåy thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi caàn taïo ra moät heä thoáng chính saùch vaø ñònh cheá coù tính chaát hoã trôï, bao goàm: caùc thaønh phaàn cuûa söï oån ñònh chính trò xaõ hoäi, söï oån ñònh chính saùch kinh teá vó moâ taïo ra moâi tröôøng hoaït ñoäng kinh doanh vôùi chi phí thaáp, moâi tröôøng theå cheá oån ñònh ñeå ñaûm baûo söï ñoàng taâm nhaát trí cuûa xaõ hoäi vaø moät baûo ñaûm cô sôû haï taàng cho ñaàu tö vaø taêng tröôûng kinh teá. 18 1.4 XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN VAØ DÖÏ BAÙO FDI TOAØN CAÀU Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñaõ coù daáu hieäu phuïc hoài trong naêm 2004. Sau khi ñaït möùc cao nhaát 1,4 nghìn tyû USD vaøo naêm 2000, FDI toaøn caàu ñaõ giaûm lieân tuïc trong 3 naêm: 41% naêm 2001, 20,5% naêm 2002 vaø 25%, ñaït 560 tyû USD naêm 2003 ñaùnh daáu FDI toaøn caàu taêng trôû laïi, ñaït 653 tyû USD, chaám döùt 2 naêm suy giaûm lieân tieáp. Tuy nhieân, neáu so vôùi möùc cuûa naêm 2000, thôøi kyø buøng noå FDI do caùc coâng ty xuyeân quoác gia ñaåy maïnh hoaït ñoäng saùp nhaäp vaø chuyeån giao thì FDI naêm 2003 môùi chæ baèng 50%. Naêm 2004 theo tính toaùn cuûa caùc nhaø kinh teá, FDI toaøn caàu taêng 30%, ñaït möùc 755 tyû USD. Nhöõng nhaân toá thuùc ñaåy FDI taêng trôû laïi laø do toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, lôïi nhuaän coâng ty taêng, giaù chöùng khoaùn taêng vaø taêng caùc hoaït ñoäng saùt nhaäp. Naêm 2003, ñaàu tö môùi thoâng qua hình thöùc saùp nhaäp vaø chuyeån giao ñaït möùc thaáp 297 tyû USD, ñaõ coù xu höôùng taêng trôû laïi: taêng 3% trong 6 thaùng ñaàu naêm so vôùi cuøng kyø naêm 2003. Lôïi nhuaän cao ñöôïc phaûn aùnh trong lôïi nhuaän trích ñaàu tö- moät trong 3 nhaân toá caáu thaønh doøng FDI, ñaõ phuïc hoài trong naêm 2003. Caùc nhaân toá caáu thaønh khaùc cuûa FDI nhö traùi phieáu vaø caùc khoaûn vay noäi boä coâng ty cuõng taêng trong naêm 2004. Chính saùch töï do hoaù ñaàu tö cuûa caùc quoác gia cuõng goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy xu höôùng phuïc hoài trong naêm nay. öôùc tính coù khoaûng 244 ñieàu chænh chính saùch vaø luaät phaùp veà FDI trong naêm 2003, trong ñoù khoaûng 220 ñieàu chænh theo höôùng töï do hôn vaø mang tính caïnh tranh nhieàu hôn. Hôn nöõa, coù nhieàu hieäp ñònh ñaàu tö song phöông (BIT) vaø 60 hieäp ñònh veà thueá (DTT) ñaõ ñöôïc kyù keát, naâng toång soá caùc hieäp ñònh ñaõ ñöôïc kyù keát. ÔÛ chaâu AÙ, FDI chuyeån höôùng taäp trung khaù maïnh vaøo khu vöïc dòch vuï. Trong baûn thaân ngaønh dòch vuï, hôn 50% FDI taäp trung vaøo taøi chính, vaän taûi, vieãn thoâng, vaø dòch vuï kinh doanh. Caùc nöôùc trong khu vöïc chaâu AÙ coù theå thu huùt nhieàu FDI hôn do hoï tích cöïc hoäi nhaäp khu vöïc thoâng qua caùc hieäp ñònh vaø höôùng tôùi xaây döïng coäng ñoàng kinh teá ASEAN. FDI chuyeån maïnh vaøo caùc ngaønh dòch vuï phaûn aùnh söùc maïnh cuûa dòch vuï ngaøy caøng taêng trong neàn kinh teá. Ví duï naêm 2001, bình quaân ngaønh dòch vuï chieám 72% GDP cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, 52% GDP cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø 57% cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp môùi. Hôn nöõa, dòch vuï laø ngaønh khoâng theå trao ñoåi, chuùng ñöôïc saûn xuaát taïi thôøi ñieåm vaø ôû nôi chuùng ñöôïc tieâu thuï. Do ñoù, caùch toát nhaát ñeå ñem dòch vuï ñeán caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi laø qua FDI. Nhöõng nöôùc thöïc hieän töï do hoaù caùc chính saùch FDI trong ngaønh dòch vuï thöôøng coù khaû naêng thu huùt ñöôïc doøng FDI vaøo lôùn hôn, ñaëc bieät quan troïng laø caùc 19 chöông tình tö nhaân hoaù caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ vaø ñang ñöôïc thöïc hieän ôû caùc nöôùc. Nhìn chung xu höôùng caùc nhaø ñaàu tö thaâm nhaäp caùc thò tröôøng môùi thoâng qua caùc hoaït ñoäng mua baùn vaø saùt nhaäp trong ngaønh dòch vuï nhö ngaân haøng, vieãn thoâng vaø caáp nöôùc lôùn hôn nhieàu ôû caùc ngaønh khaùc. ÔÛû nhieàu nöôùc, caùc chöông trình tö nhaân hoaù cho pheùp ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia ñaït ñænh vaøo nhöõng naêm 1990 cuõng ñaõ goùp phaàn taêng caùc hoaït ñoäng mua baùn vaø saùt nhaäp. Trong nhieàu ngaønh coâng nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö söû duïng ngaøy caøng nhieàu hình thöùc thoûa thuaän khoâng caáp voán mua laïi coå phieáu nhö: trôû thaønh moät coâng ty con kinh doanh trong lónh vöïc cuûa coâng ty meï, hôïp ñoàng quaûn lyù vaø ñoái taùc, vv. Hình thöùc ñaàu tö môùi naøy raát phoå bieán trong caùc lónh vöïc nhö nhaø haøng, khaùch saïn, baùn leû, keá toaùn, dòch vuï phaùp lyù vaø caùc dòch vuï chuyeân moân khaùc. Chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi laø hieän töôïng töông ñoái môùi vaø ñang gia taêng. Vieäc chuyeån dòch vuï ra nöôùc ngoaøi coù theå thöïc hieän baèng 2 caùch: thieát laäp caùc chi nhaùnh nöôùc ngoaøi vaø thueâ moät beân thöù ba thöïc hieän dòch vuï (outsourcing) vôùi chi phí thaáp hôn, goùp phaàn giaûm chi phí vaø taêng naêng löïc caïnh tranh. Nhieàu nhaø ñaàu tö trong caùc ngaønh khaùc nhau ñaõ thöïc hieän outsourcing caùc dòch vuï nhö: keá toaùn, vaän ñôn, phaùt trieån phaàn meàm, thieát keá kieán truùc, thí nghieäm, v.v. Tyû troïng outsourcing quoác teá trôû thaønh moät xu höôùng phaùt trieån nhanh do dòch vuï coù theå trao ñoåi ngaøy caøng phaùt trieån. Phaûn öùng chính saùch ñoái vôùi vieäc ñieàu chænh chieán löôïc ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö chuyeån sang ngaønh dòch vuï, nhieàu nöôùc ñaõ thöïc hieän ñieàu chænh chính saùch quoác gia nhaèm vöøa thu hut FDI vaøo caùc ngaønh cheá taïo vaø caùc ngaønh sô cheá laïi vöøa thu huùt ñöôïc FDI vaøo phaùt trieån ngaønh dòch vuï. Caùc nöôùc ñeàu thöïc hieän töï do hoaù ñaàu tö, ñaëc bieät laø trong ngaønh dòch vuï, giaûm thieåu nhöõng truïc traëc cuûa thò tröôøng, vaø thieát laäp caùc muïc tieâu phaùt trieån roäng hôn, xoùa boû nhöõng quy ñònh haïn cheá hoaëc gaây trôû ngaïi cho ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, ñaëc bieät laø ngaønh dòch vuï. Ñoàng thôøi caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö cuõng coù caùc bieän phaùp tích cöïc baûo hoä vaø khuyeán khích ñaàu tö thoâng qua caùc chöông trình tö nhaân hoaù, caùc chính saùch khuyeán khích vaø öu ñaõi. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc ñaøo taïo laø moät trong nhöõng yeáu toá then choát thu huùt FDI. Ngoaøi ra caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coøn thöïc hieân haøng loaït caùc bieän phaùp hoã trôï thuùc ñaåy ñaàu tö nhö môû cöûa ngaønh dòch vuï cho FDI keå caû dòch vuï lieân quan ñeán cô sôû haï taàng; thaønh laäp cô quan xuùc tieán ñaàu tö nhaèm thu huùt FDI; ñöa ra caùc chính saùch öu ñaõi ñaàu tö veà thueá, taøi chính, laõi suaát, thueâ maët baèng, v.v. Caùc 20 khu coâng nghieäp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån voán laø nôi ñöôïc laäp ra ñeå taïo moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi nhaát thu huùt FDI, ñaây cuõng laø nôi coù theå ñoùn xu höôùng chuyeån ngaønh dòch vuï ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñeå thu huùt FDI vaøo ngaønh dòch vuï. Phaùt trieån ñoàng boä heä thoáng haï taàng cô sôû vaø caùc kyõ naêng caàn thieát cho löïc löôïng lao ñoäng vaø boä maùy haønh chính ñeå phuïc vuï toát nhaát yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö. Baûng 1.2: Döï baùo ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toaøn caàu ñeán naêm 2008 (Ñôn vò: Tyû USD) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 FDI toaøn theá giôùi 823,3 654,8 575,3 754,8 883,7 991,6 1.079,6 1.165,7 FDI vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån 232,3 192,2 186,9 229,6 255 281,2 305,8 330,2 Toác ñoä taêng (%) -15,1 -17,3 -2,8 22,8 11,1 10,3 8,7 8 % trong GDP 3,3 2,6 2,3 2,6 2,7 2,8 2,8 2,8 % trong toaøn theá giôùi 28,2 29,4 32,5 30,4 28,9 28,4 28,3 28,3 Nguoàn: EIU, World Investment Prospects 2004; Thoâng tin Kinh teá Xaõ hoäi. Döï baùo voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc caáp môùi vaøo Vieät Nam naêm 2005 seõ ñaït khoaûng 4,5-5 tyû USD. Voán thöïc hieän seõ ñaït töø 3,0-3,1 tyû USD. Tuy nhieân, ñeå taïo chuyeån bieán cô baûn doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaùp öùng goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu taêng tröôûng 8,5% vaøo naêm 2005 nhö nghò quyeát maø Quoác hoäi ñaõ thoâng qua thì trong giai ñoaïn tôùi caàn taäp trung vaøo nhöõng giaûi phaùp cô baûn nhaèm tieáp tuïc hoaøn thieän hôn nöõa moâi tröôøng ñaàu tö ñoàng thôøi khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm vaø toàn taïi maø naêm 2004 coøn chöa giaûi quyeát hoaëc giaûi quyeát chöa trieät ñeå. 1.5 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA CAÙC NÖÔÙC ASEAN 1.5.1 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA SINGAPORE Singapore ñaõ töø laâu luoân coi vieäc lôïi duïng voán ÑTNN ñeå phaùt trieån kinh teá nhö moät quoác saùch. Tuøy vaøo töøng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau maø chính phuû xaùc ñònh nhöõng ngaønh kinh teá muõi nhoïn, caàn öu tieân phaùt trieån maø coù nhöõng chính saùch khuyeán khích ñaàu tö thích hôïp. 21 Trong thaäp kyû 60, duøng nhöõng bieän phaùp thueá öu ñaõi ñeå khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cheá bieán, laép raùp, söû duïng nhieàu lao ñoäng; trong thaäp kyû 70 khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cheá taïo, söû duïng nhieàu kyõ thuaät vaø voán. Töø thaäp nieân 80 ñeán nay, chính phuû laïi coù nhöõng cheá ñoä öu ñaõi khuyeán khích ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh mang tính thôøi ñaïi: nhöõng ngaønh kyõ thuaät cao söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi, ñieän töû, maùy tính, cô khí chính xaùc… Ngay trong giai ñoïan ñaàu phaùt trieån coâng nghieäp thay theá haøng nhaäp khaåu, saéc leänh veà coâng nghieäp “muõi nhoïn” vaø saéc leänh mieãn thueá cho caùc xí nghieäp ñang môû roäng (The Industrial Expansion Ordinance) ñaõ ñöa ra moät loaït caùc ñieàu khoaûn khuyeán khích caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Sang giai ñoïan phaùt trieån coâng nghieäp höôùng xuaát khaåu, nhöõng saéc leänh treân ñöôïc söûa ñoåi vaø boå sung baèng ñaïo luaät giaûm thueá thu nhaäp ñeå phaùt trieån kinh teá (Economic Expansion Act Relief Income Tax) naêm 1967 vaø ñaïo luaät khuyeán khích phaùt trieån kinh teá (Economic Incentive Act) naêm 1970. Nhöõng ñaïo luaät naøy ñaõ quy ñònh nhöõng ñieàu khoaûn chính sau: - Ñeå höôûng quy cheá veà coâng nghieäp “muõi nhoïn” moät coâng ty phaûi ñaàu tö toái thieåu 1 trieäu ñoâ la Singapore (SGD) - töông ñöông 417.000 USD - coâng ty thuoäc dieän naøy ñöôïc giaûm thueá trong 5 naêm, lôïi nhuaän coå phaàn ñoùng goùp cho ñeán cuoái thôøi gian höôûng quy cheá “muõi nhoïn” ñeàu ñöôïc mieãn thueá thu nhaäp. - Moãi xí nghieäp môû roäng phaùt trieån saûn xuaát phaûi chi phí theâm treân 10 trieäu SGD, ñöôïc giaûm bôùt moät phaàn thueá. - Moãi xí nghieäp xuaát khaåu (maø giaù trò haøng xuaát khaåu cuûa noù laø 100.000 SGD hay 41.000 USD vaø chieám toái thieåu 20% toång soá haøng baùn ra) coù theå ñöôïc mieãn thueá ñaùnh vaøo 90% soá taêng lôïi nhuaän xuaát khaåu. Lôïi nhuaän xuaát khaåu noùi chung, chæ phaûi chòu thueá nheï 4%, trong khi caùc xí nghieäp khoâng saûn xuaát cho xuaát khaåu phaûi chòu thueá lôïi töùc ñeán 40%. Thôøi gian mieãn giaûm thueá ñoái vôùi xí nghieäp saûn xuaát xuaát khaåu laø 8 naêm, thaäm chí coù theå keùo daøi ñeán 15 naêm ñoái vôùi xí nghieäp coù voán coá ñònh trò giaù treân 150 trieäu SGD. - Moïi xí nghieäp coù theå khoâng phaûi chòu thueá veà chi phí saûn xuaát trong 3 naêm neáu xí nghieäp thua loã. Soá tieàn bò thua loã coù theå chuyeån vaøo thôøi gian sau ñeå tính thueá khi xí nghieäp baét ñaàu laøm aên coù laõi. - Caùc xí nghieäp coù theå nhaäp khaåu mieãn thueá thieát bò vaø nguyeän vaät lieäu khoâng coù saün ôû Singapore. - Caùc DN nöôùc ngoaøi khoâng bò haïn cheá veà quy moâ voán ñaàu tö vaø hoaøn toaøn khoâng bò haïn cheá veà hoài höông voán vaø lôïi nhuaän. - Nhöõng khoaûn nôï vay cuûa nöôùc ngoaøi ñeå nhaäp thieát bò cuõng ñöôïc mieãn thueá ñeå laøm giaûm gaùnh naëng cho ngöôøi ñi vay. 22 - Nhöõng khoaûn traû baûn quyeàn (baèng phaùt minh, saùng cheá) vaø chi phí veà vieän trôï kyõ thuaät cuûa caùc nhaø ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi ñöôïc giaûm thueá 20% neáu ñöôïc Nhaø nöôùc thöøa nhaän laø loaïi kyõ thuaät caàn thieát ñeå du nhaäp. Moät soá tröôøng hôïp, nhöõng khoaûn naøy ñöôïc mieãn thueá hoaøn toaøn. Ngoaøi vieäc coù chính saùch öu ñaõi trong ñaàu tö, Singapore quan taâm ñaëc bieät ñeán vieäc ñaàu tö phaùt trieån haï taàng cô sôû vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi toái ña cho caùc nhaø ñaàu tö. Ngay töø naêm 1973, Singapore ñaõ laäp UÛy ban ñaøo taïo coâng nghieäp (Industrial Training Board). Chính phuû ñaõ cuøng vôùi caùc coâng ty xuyeân quoác gia thaønh laäp nhöõng trung taâm ñaøo taïo coâng nhaân vaø nhaân vieân chuyeân moân kyõ thuaät ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö, thaønh laäp chöông trình hoãn hôïp ñaøo taïo chuyeân moân coâng nghieäp, trong ñoù Nhaø nöôùc chòu moät phaàn chi phí vaø caùc coâng ty ñöôïc quyeàn söû duïng moät phaàn coâng nhaân vaø nhaân vieân chuyeân moân ñöôïc ñaøo taïo. Naêm 1986, Singapore ñaõ ban boá luaät veà lao ñoäng (Employment Act) vaø luaät boå sung veà quan heä trong coâng nghieäp (The Industrial Relation Amendament Act) ñeå laøm yeân loøng caùc nhaø ÑTNN vaø ñaûm baûo cheá ñoä lao ñoäng vaø tieàn löông coù lôïi. Toùm laïi, baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra ñeå taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö laø: - Toå chöùc boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc goïn nheï. - Singapore ñaõ xaây döïng ñöôïc heä thoáng phaùp lyù toaøn dieän, ñeà ra nhöõng nguyeân taéc chæ ñaïo cuï theå cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Heä thoáng phaùp lyù luoân ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi thöïc teá cuûa neàn kinh teá. - Laáy tieâu chuaån veà voán ñaàu tö coù giaù trò lôùn, tieâu chuaån höôùng veà xuaát khaåu vaø tieâu chuaån kyõ thuaät cao laøm ñieàu kieän ñeå höôûng caùc öu ñaõi. - Nhaø nöôùc daønh phaàn lôùn ngaân saùch cho phaùt trieån haï taàng cô sôû. - Coi troïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, lôïi theá lôùn nhaát cuûa Singapore trong thôøi kyø ñaàu cuûa coâng cuoäc phaùt trieån. 1.5.2 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA THAÙI LAN Veà ñaát ñai, ngöôøi nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc sôû höõu ñaát ñai, trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå mua ñaát vaø ñöôïc quyeàn chuyeån nhöôïng. Veà maët thueá, moät xí nghieäp thöôøng phaûi chòu caùc khoaûn thueá sau ñaây: thueá lôïi töùc 30%, thueá trò giaù gia taêng 70% (trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät laø 30%), thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoøai laø 10%, thueá thu nhaäp caù nhaân töø 5-37%. Caùc khoaûn mieãn giaûm thueá aùp duïng cho caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoøai nöôùc thöôøng nhaém vaøo vaät tö vaø trang thieát bò nhaäp khaåu. Ñeå nhaèm phaân taùn ñaàu tö treân laõnh thoå, Thaùi lan chia ñaát nöôùc ra laøm 3 khu vöïc: 23 - Khu vöïc 1: Thuû ñoâ Bangkok vaø caùc tænh phuï laân caän: mieãn 50% thueá nhaäp khaåu maùy moùc, neáu xuaát khaåu treân 80% thaønh phaåm; mieãn thueá lôïi töùc coâng ty trong 3 naêm, neáu xuaát khaåu treân 80%; mieãn thueá nhaäp khaåu vaät tö trong 1 naêm, neáu xuaát khaåu treân 30% saûn phaåm. - Khu vöïc 2: Giaûm 50% thueá nhaäp khaåu maùy moùc, mieãn thueá lôïi töùc coâng ty töø 3-7 naêm neáu thieát laäp trong KCN; mieãn thueá vaät tö trong 1 naêm neáu xuaát khaåu treân 30%. - Khu vöïc 3: mieãn thueá nhaäp khaåu trang thieát bò; mieãn thueá coâng ty trong 8 naêm; mieãn thueá nhaäp khaåu vaät tö trong 5 naêm neáu xuaát khaåu 30% saûn phaåm; giaûm 75% thueá nhaäp khaåu vaät tö trong 5 naêm neáu phaân phoái saûn phaåm noäi ñòa. Veà lao ñoäng: coù luaät quan heä lao ñoäng 1975, aùp duïng chung cho caû xí nghieäp Thaùi Lan vaø xí nghieäp nöôùc ngoaøi. Veà toå chöùc, uûy ban ñaàu tö do Thuû töôùng laøm chuû tòch, vieäc phaùt ñôn do uûy ban ñaàu tö tieáp nhaän. Vaên phoøng uûy ban ñaàu tö coù moät cô quan thoâng tin veà ñaàu tö. Vaên phoøng cuõng coù 6 chi nhaùnh ôû haûi ngoïai ñeå tieáp xuùc vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai ôû Tokyo. New York, Sydney, Frankfurt, Paris vaø Hongkong. Ngoaøi caùc bieän phaùp öu ñaõi veà thueá Nhaø nöôùc Thaùi Lan coøn coù caùc baûo ñaûm: khoâng quoác höõu hoùa, khoâng laäp xí nghieäp quoác doanh caïnh tranh, choáng ñoäc quyeàn, khoâng kieåm soaùt giaù caû hay haïn cheá xuaát khaåu, khoâng mieãn thueá nhaäp khaåu cho saûn phaåm ñaõ saûn xuaát ñöôïc trong nöôùc. Qua nghieân cöùu kinh nghieäm thu huùt voán ñaàu tö cuûa Thaùi lan chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng baøi hoïc: - OÅn ñònh moâi tröôøng chính trò, kinh teá vaø taøi chính ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø söï yeân taâm cho caùc nhaø ÑTNN. - Phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa quoác gia trong töøng giai ñoïan maø ñöa ra nhöõng chính saùch thu huùt voán thích hôïp. • Giai ñoaïn 1961-1971: neàn kinh teá thieáu caû voán laãn kyõ thuaät phuïc vuï cho phaùt trieån ñaát nöôùc cho neân giai ñoaïn naøy chính saùch ñaàu tö taäp trung khuyeán khích caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi phaùt trieån. • Giai ñoaïn 1972-1986: thi haønh chính saùch giaûm nhaäp khaåu, chæ cho nhaäp chuû yeáu maùy moùc, trang thieát bò vaø nguyeân vaät lieäu chöa saûn xuaát ñöôïc, giai ñoaïn naøy chính saùch ñaàu tö taäp trung khuyeán khích caùc döï aùn laøm haøng xuaát khaåu. Caùc döï aùn phaûi coù 80% saûn phaåm saûn xuaát phuïc vuï xuaát khaåu. • Giai ñoaïn 1987 tôùi nay: khuyeán khích maïnh meõ caùc döï aùn laøm haøng xuaát khaåu, nhöõng coâng ty naøo coù 50% soá saûn phaåm laøm ra ñeå xuaát khaåu thì caùc nhaø ÑTNN coù theå chieám phaàn lôùn coå phaàn, coøn coâng ty coù 100% saûn 24 phaåm phuïc vuï cho xuaát khaåu thì cho pheùp nhaø ÑTNN mua heát 100% coå phaàn cuûa caùc coâng ty ñoù. - Nhaø nöôùc phaûi coù nhöõng chính saùch hoã trôï ñeå taêng cöôøng thu huùt voán ñaàu tö vaøo nhöõng vuøng kinh teá khoù khaên cuûa ñaát nöôùc. - Cho pheùp baùn ñaát cho caùc coâng ty lieân doanh giöõa DN Thaùi vaø caùc nhaø ÑTNN. Tuy nhieân neáu caùc lieân doanh maø coù soá voán ñoùng goùp cuûa phía nöôùc ngoaøi treân 50% voán phaùp ñònh thì vieäc mua ñaát cuûa caùc lieân doanh naøy gaëp khoù khaên. 1.5.3 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA INDONESIA Chính phuû ñöa ra danh muïc caùc ngaønh ngheà vaø khu vöïc caàn öu tieân ñeå khuyeán khích ñoái vôùi caùc nhaø ÑTNN. Veà ÑTNN, chæ caàn voán toái thieåu 25.000 USD thôøi haïn laø 30 naêm, coù theå gia haïn theâm 30 naêm nöõa. Neáu coâng ty coù voán ÑTNN khueách tröông quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh thì seõ ñöôïc caáp moät giaáy pheùp kinh doanh daønh cho hoaït ñoäng khueách tröông keå töø khi coâng vieäc khueách tröông baét ñaàu hoaït ñoäng. Giaáy pheùp kinh doanh heát haïn coù theå ñöôïc caáp môùi laïi neáu xeùt thaáy coâng ty thöïc hieän kinh doanh vì lôïi ích phaùt trieån cuûa quoác gia. Veà caùc öu ñaõi thueá, caùc loaïi thueá ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát cho taát caû caùc coâng ty trong nöôùc cuõng nhö caùc coâng ty coù voán ÑTNN. Thueá lôïi töùc vôùi caùc möùc töø 15% ñeán 35%, ñöôïc mieãn thueá lôïi töùc, thueá laõi coå phaàn vôùi thôøi haïn 5 naêm keå töø khi xí nghieäp hoaït ñoäng coù laõi. Caùc DN ñöôïc mieãn hoaøn toaøn thueá nhaäp khaåu khi nhaäp haøng hoùa, vaät tö trang thieát bò phuïc vuï thöï hieän caùc döï aùn ñaàu tö, ñöôïc pheùp nhaäp khaåu nguyeân vaät lieäu baùn thaønh phaåm ñeå saûn xuaát haøng xuaát khaåu neáu giaù nhaäp khaåu thaáp hôn giaù trong nöôùc. Ñaëc bieät vaøo naêm 1996, cheá ñoä öu ñaõi thueá ñoái vôùi nhöõng coâng ty môùi thaønh laäp trong moät soá ngaønh coâng nghieäp vaø thôøi gian ñöôïc giaûm thueá thu nhaäp keùo daøi ñeán 10 naêm. Ngoaøi ra, ñeå taêng cöôøng thu voán ÑTTTNN, chính phuû Indonesia aùp duïng caùc bieän phaùp nhö: - Giaûm bôùt nhöõng ngaønh ngheà naèm trong danh muïc khoâng cho pheùp ÑTNN. - Nôùi loûng vieäc söû duïng ñaát, ñaëc bieät laø ñaát noâng nghieäp. - Giaûm thueá thu nhaäp vaø mieãn thueá lôïi töùc. - Xaây döïng nhöõng KCN, KCX. - Baûo veä quyeàn sôû höõu trí tueä. - Hoaøn thieän boä maùy chính phuû, choáng tham nhuõng. - Söû duïng caùc coá vaán nöôùc ngoaøi ñeå coá vaán trong quaûn lyù moät soá ngaønh kinh teá. - Ñaàu tö maïnh vaøo cô sôû haï taàng. 25 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra ñeå taêng cöôøng thu huùt voán ÑTTTNN cuûa Indonesia laø: - Moät luaät ñaàu tö duy nhaát chung cho caû ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. - Moät soá ngaønh quy ñònh nöôùc ngoaøi muoán ñaàu tö phaûi thöïc hieän lieân doanh. - Moãi naêm coâng boá danh saùch caùc ngaønh caám ÑTNN vôùi soá löôïng ngaøy caøng thu heïp. - Haïn cheá toái ña hình thöùc 100% voán nöôùc ngoaøi, chæ chaáp nhaän ñoái vôùi nhöõng döï aùn ñoøi hoûi nguoàn voán, kyõ thuaät cao, nhieàu ruûi ro, coù theå döï truø vieäc chuyeån thaønh lieân doanh. 1.5.4 KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTNN CUÛA MALAYSIA Ñeå thuùc ñaåy nhanh quaù trình coâng nghieäp hoùa, ñaàu naêm 1968 Malaysia coâng boá luaät ÑTNN. Theo luaät naøy, Malaysia baûo ñaûm vôùi caùc chuû ñaàu tö nhieàu ñieàu khoaûn quan troïng nhö cam keát khoâng quoác höõu hoùa, cho pheùp caùc coâng ty coù voán ÑTTTNN töï do chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Thaùng 5/1986, quoác hoäi Malaysia thoâng qua nhöõng söûa ñoåi trong luaät ñaàu tö tröôùc ñaây theo höôùng nôùi roäng ñieàu kieän cho caùc nhaø ÑTNN. Theo quyeát ñònh naøy, caùc nhaø ÑTNN coù theå boû voán 100% neáu hoï xuaát khaåu 80% saûn phaåm, ñöôïc höôûng söï öu ñaõi neáu hoï baùn töø 50% soá saûn phaåm trôû leân treân thò tröôøng Malaysia. Nhöõng cô sôû ÑTNN söû duïng töø 350 coâng nhaân trôû leân vaø laøm vieäc caû ngaøy cuõng ñöôïc höôûng nhöõng öu ñaõi treân. Giaáy pheùp laøm vieäc cuûa nhaân vieân caùc coâng ty nöôùc ngoaøi khoâng caàn thay ñoåi. ÑTNN ñöôïc khuyeán khích döïa vaøo caùc döï aùn coù saûn phaåm xuaát khaåu: - Neáu xuaát khaåu töø 50 ñeán 80%, phaàn voán nöôùc ngoaøi coù theå tôùi 51 hoaëc 80% neáu coù kyõ thuaät cao, voán lôùn, ñòa ñieåm toát. - Neáu xuaát khaåu töø 20 ñeán 50% thì phaàn voán nöôùc ngoaøi seõ töø 20 ñeán 50%. - Neáu xuaát khaåu döôùi 20% thì phaàn voán huøn döôùi 30%. - Neáu laø döï aùn coù kyõ thuaät cao vaø caàn thieát cho thò tröôøng trong nöôùc thì coù theå laäp ra DN 100% voán nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra chính phuû Malaysia coøn coù nhöõng bieän phaùp khaùc ñeå khuyeán khích ñaàu tö nhö: - Ngöôøi nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp mua ñaát ñeå xaây döïng xí nghieäp. - Neáu nhaäp khaåu maùy moùc môùi khoâng phaûi xin giaáy pheùp, neáu nhaäp khaåu maùy cuõ phaûi xin pheùp. - Neáu xí nghieäp ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh chính phuû quan taâm khuyeán khích ñaàu tö seõ ñöôïc giaûm 70% thueá lôïi töùc trong 5 naêm, neáu laø döï aùn chieán löôïc quoác gia coù theå ñöôïc mieãn 100% thueá lôïi töùc. 26 - DN seõ ñöôïc hoaøn laïi thueá lôïi töùc neáu thöïc hieän khaáu hao trong 5 naêm. - Caùc coâng ty coù voán ÑTTTNN coù quyeàn thueâ möôùn caùc chuyeân gia cao caáp nöôùc ngoaøi tham gia vaøo caùc chöùc vuï quan troïng cuûa coâng ty. Chuyeân gia nöôùc ngoaøi ñöôïc thueâ toái ña laø 10 naêm (ñoái vôùi chöùc vuï quan troïng) vaø 5 naêm (ñoái vôùi chöùc vuï khaùc). Sau ñoù phaûi coù keá hoaïch thay theá baèng chuyeân gia ngöôøi Malaysia ñaõ ñöôïc ñaøo taïo. - Cô quan phaùt trieån coâng nghieäp Malaysia (MIDA) ñöôïc thieát laäp ñeå xuùc tieán ÑTNN vaøo khu vöïc coâng nghieäp cheá taïo vaø töø thaùng 10/1998 ñoùng vai troø laø Trung taâm hôïp taùc ñaàu tö. Vôùi troïng traùch treân ñaây MIDA ñaõ thieát laäp 14 vaên phoøng ôû haûi ngoïai ñeå thu huùt caùc nhaø ÑTNN töø Hoa Kyø, Nhaät Baûn, EU, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng. - Chính phuû giaûm khoaûn voán ñaàu tö vaøo phaùt trieån haï taàng cô sôû, haï thaáp giaù ñieän, cöôùc phí ñieän thoïai, ñieän tín quoác teá ñeå taêng möùc caïnh tranh cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. - Töø 1986 Chính phuû Malaysia cho pheùp mua coå phaàn cuûa coâng ty Malaysia. Kinh nghieäm Malaysia ñaåy nhanh toác ñoä ñaàu tö laø : - Xaây döïng heä thoáng chính trò oån ñònh vaø ñoaøn keát daân toäc. - Heä thoáng giaùo duïc vöõng maïnh - Haï taàng cô sôû hieän ñaïi - Coù keá hoaïch phaùt trieån ngaén haïn vaø daøi haïn vôùi muïc tieâu roõ raøng. - Coù chöông trình khuyeán khích ñaàu tö tích cöïc cho ngöôøi trong vaø ngoaøi nöôùc. - Thaùi ñoä hoan ngheânh, hôïp taùc vôùi caùc nhaø ñaàu tö khoâng chæ theå hieän ôû caùc maët ñaàu tö, tinh thaàn traùch nhieäm cuûa caùn boä phaùt trieån ñaàu tö maø coøn ôû cô quan haûi quan, thueá vuï, tieáp vieân khaùch saïn, taøi xeá taxi vaø caû daân thöôøng. - Nhaø ñaàu tö chæ caàn qua moät cöûa, töø 4-6 tuaàn laø coù ñöôïc giaáy pheùp ñaàu tö. - Quoác gia giôùi thieäu ñuùng ñoái taùc, ñuùng ngaønh ngheà vaø ñòa ñieåm thuaän lôïi khieán caùc nhaø ñaàu tö khoâng maát thôøi gian, khoâng choïn nhaèm ñoái taùc. Töø ñoù hoï ñaàu tö thoaûi maùi trong moâi tröôøng thuaän lôïi. - Lao ñoäng reû, kyõ thuaät cao. - Heä thoáng taøi chính, tieàn teä maïnh vôùi nhöõng quy luaät roõ raøng, laõi suaát thoûa ñaùng. 27 Keát luaän: Qua treân, chuùng ta thaáy ñöôïc raèng nhu caàu voán cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam laø raát lôùn maø töï nguoàn löïc trong nöôùc khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng nhöõng laø moät nguoàn löïc raát quan troïng ñeå cung caáp voán maø coøn cung caáp nhöõng coâng ngheä, kyõ naêng quaûn lyù hieän ñaïi giuùp Vieät Nam tieán nhanh hôn trong quaù trình phaùt trieån cuûa mình. Tuy nhieân, ñeå thu huùt ñöôïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi thì quoác gia ñoù phaûi coù oån ñònh veà chính trò, chính saùch vó moâ, moâi tröôøng theå cheá oån ñònh, coù quy hoaïch ñaàu tö roõ raøng, vaø phaûi coù cô sôû haï taàng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Chöông naøy cuõng phaân tích xu höôùng phuïc hoài cuûa doøng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân toaøn theá giôùi vaø caùc chính saùch cuûa caùc quoác gia nhaèm thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø ñoù gôïi ra caùc yeâu caàu ñoái vôùi Vieät Nam nhaèm taän duïng söï phuïc hoài cuûa doøng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi naøy. Trong chöông naøy cuõng phaân tích veà kinh nghieäm thu huùt nöôùc ngoaøi cuûa moät soá nöôùc laùng gieàng ASEAN ñeå Vieät Nam nghieân cöùu tham khaûo nhaèm ñeà ra chính saùch thu huùt nöôùc ngoaøi phuø hôïp vaø haáp daãn cho rieâng mình. 28 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM 2.1 TÌNH HÌNH VAØ ÑAËC ÑIEÅM ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ TAÏI VIEÄT NAM 2.1.1 TÌNH HÌNH ÑAÀU TÖ Töø khi Vieät Nam tieán haønh ñoåi môùi vaø coù Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Myõ laø moät trong nhöõng nöôùc ñaàu tö vaøo Vieät Nam chaäm nhaát do leänh caám vaän cuûa chính quyeàn Myõ ñoái vôùi Vieät Nam. Trong 5 naêm, töø naêm 1988 ñeán 1993, do coøn bò caám vaän, soá döï aùn cuûa caùc coâng ty Myõ vaøo Vieät Nam chæ laø 10 vôùi soá voán laø 23 trieäu USD so vôùi toång ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam giai ñoaïn naøy ñaõ laø 836 döï aùn vôùi voáng ñaàu tö laø7,5 tyû USD Tuy nhieân, töø naêm 1991, khi chính phuû Myõ nôùi loûng caám vaän, caùc coâng ty Myõ ñaõ ñöôïc pheùp toå chöùc caùc phaùi ñoaøn sang laøm vieäc taïi Vieät Nam. Nhôø ñoù, haøng traêm ñoaøn kinh doanh ñaõ sang Vieät Nam tìm kieám cô hoäi laøm aên. Cuoái naêm 1993, cô quan kieåm soaùt taøi saûn nöôùc ngoaøi cuûa Myõ ñaõ thoâng qua cô cheá kieåm soaùt caáp pheùp cho töøng tröôøng hôïp vaø ñaõ caáp pheùp cho 160 coâng ty Myõ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Ñeán cuoái naêm 1994 ñaõ coù 60 vaên phoøng ñaïi dieän cuûa caùc coâng ty Myõ hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Ñeán giöõa naêm 1995 soá vaên phoøng taêng leân gaáp ñoâi vaø vaø ñeán naêm 1996 ñaõ taêng leân gaáp naêm laàn. Sau khi toång thoáng Myõ Bill Clinton tuyeân boá baõi boû caám vaän choáng Vieät Nam, maëc duø khoâng coù söï oà aït vaøo Vieät Nam, nhöng hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc coâng ty Myõ ñaõ coù böôùc phaùt trieån nhanh choùng. Chæ rieâng naêm 1994, naêm ñaàu tieân Myõ boû caám vaän choáng Vieät Nam, ñaõ coù 12 döï aùn ñaàu tö vôùi soá voán 120 trieäu USD so vôùi 10 döï aùn cuûa toång 5 naêm tröôùc ñoù. Trong danh saùch caùc nhaø ñaàu tö lôùn nhaát vaøo Vieät Nam thôøi ñieåm naøy, Myõ xeáp thöù 14. Sang naêm 1995, toång thoáng Myõ tuyeân boá bình thöôøng hoùa quan heä vôùi Vieät Nam, vieäc ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam ñaõ coù böôùc chuyeån lôùn vôùi 19 döï aùn vaø vôùi soá voán laø 397 trieäu USD. Neáu tính chung trong giai ñoaïn 1988-2000, thì chæ rieâng naêm 1995 ñaõ chieám 34% voán ñaàu tö, 20% soá voán döï aùn, quy moâ bình quaân moät döï aùn trong naêm 1995 laø 20 trieäu USD vôùi quy moâ trung bình 13 trieäu USD cho giai ñoaïn 1988-2000. Sang naêm 1996, ñaàu tö cuûa Myõ ñaõ vöôn leân vò trí thöù 6 trong danh saùch 10 nöôùc ñaàu tö nhieàu nhaát vaøo Vieät Nam. 29 Baûng 2.1: Ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam qua caùc naêm (Ñôn vò: nghìn USD) Naêm Soá döï aùn Toång voán ñaàu tö 1988 1 280 1989 2 1.660 1990 1 625 1991 3 18.939 1992 2 1.677 1993 1 200 1994 21 233.663 1995 25 534.816 1996 14 143.760 1997 14 273.960 1998 17 125.143 1999 19 135.634 2000 15 81.685 2001 28 139.564 2002 39 162.812 2003 27 84.415 2004 30 74.936 6/2005 22 76.086 Toång 281 2.089.855 Döï aùn coøn hieäu löïc 232 1.347.239 Nguoàn: Baùo saigontimes weekly vaø toång hôïp cuûa taùc giaû Ñeán naêm 2000 ñaùnh daáu moät coät moác môùi trong quan heä Vieät-Myõ, ñoù laø hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam-Hoa Kyø ñöôïc kyù keát, tuy nhieân, trong thôøi gian naøy, cuøng vôùi xu theá chung veà söï giaûm suùt cuûa thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Vieät Nam, voán ñaàu tö cuûa Myõ giaûm xuoáng 81 trieäu USD. Sang naêm 2001, hieäp ñònh naøy ñöôïc pheâ chuaån vaø toång voán ñaàu tö cuûa Myõ taêng leân 139 trieäu USD, vaø leân 163 trieäu naêm 2002 nhöng roài laïi giaûm xuoáng 84 trieäu USD trong naêm 2003 vaø 2004 laø 74 trieäu USD. Sang naêm 2005, cuøng vôùi böôùc tieán môùi trong quan heä Vieät Myõ vaø caùc cam keát trong loä trình thöïc hieän BTA, tình hình ñaõ ñöôïc caûi thieän hôn raát nhieàu. Toång voán ñaàu tö cuûa Myõ trong saùu thaùng ñaàu naêm 2005 ñaõ laø 76 trieäu USD, vöôït möùc caû naêm 2004. Caùc nhaø ñaàu tö Myõ trong caùc cuoäc vieáng thaêm ñeàu tuyeân boá hoï seõ 30 trôû thaønh nhaø ñaàu tö haøng ñaàu taïi Vieät Nam. Ñieàu naøy coù veû nhö ñang trôû thaønh hieän thöïc duø raèng trong thoáng keâ cuûa Boä Keá hoaïch ñaàu tö thì hoï môùi ôû ngoâi vò thöù 11. Ñôn giaûn laø vì ñaàu tö tröïc tieáp töø Myõ vaãn coøn thaáp song ñaàu tö töø caùc coâng ty Myõ töø caùc nöôùc thöù ba ñaõ taêng leân ñaùng keå sau khi hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ coù hieäu löïc bôûi ai cuõng thaáy raèng, Coca-cola, Procter& Gamble laø caùc coâng ty cuûa Myõ ñaõ ñaàu tö vaøo Vieät Nam nhöng laïi ñaêng kyù töø Singapore, Pepsi laïi ñaêng kyù laø nhaø ñaàu tö cuûa Haø Lan, moät soá döï aùn ñaàu tö vaøo lónh vöïc ñieän vaø daàu khí cuõng vaäy. Toác ñoä taêng voán ñaàu tö töø caùc nöôùc naøy ñaõ taêng töø möùc 2,3% naêm trong giai ñoaïn 1996-2001 leân 27.3% trong giai ñoaïn 2002-2004. Do ñoù, neáu tính caû ñaàu tö cuûa caùc coâng ty con cuûa Myõ ñaàu tö ôû nöôùc thöù 3, thì Myõ laø nhaø ñaàu tö ñöùng thöù tö chæ sau Nhaät, Haøn Quoác, Ñaøi Loan. Toång voán ñaàu tö cuûa Myõ ñeán 31/12/2004 laø 1,3 tyû USD vôùi 215 döï aùn (soá döï aùn coøn hieäu löïc). Tuy nhieân, neáu tính caû soá voán ñaàu tö do caùc coâng ty con cuûa Myõ thöïc hieän töø nuôùc thöù ba, soá voán ñaàu tö cuûa Myõ laø 2,6 tyû USD vôùi 267 döï aùn. Baûng 2.2: Ñaàu tö cuûa Myõ theo hình thöùc ñaàu tö (tính ñeán 31-12-2004) (Ñôn vò: trieäu USD) Ñaàu tö cuûa Myõ bao goàm caû ñaàu tö qua nöôùc thöù ba Ñaàu tö cuûa Myõ khoâng bao goàm ñaàu tö qua nöôùc thöù ba Hình thöùc ñaàu tö Soá döï aùn Voán ñaêng kyù Voán thöïc hieän Soá lao ñoäng Soá döï aùn Voán ñaêng kyù Voán thöïc hieän Soá lao ñoäng 100% 192 1.636 1.104 10.253 159 853 267 5.811 Lieân doanh 59 732 662 5.080 42 300 229 1.760 BCC 16 234 867 1.520 14 139 235 870 Toång soá 267 2.602 2.633 16.853 215 1.292 731 8.441 Nguoàn: Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn Tuy nhieân, neáu xeùt veà khía caïnh voán thöïc hieän thì voán ñaàu tö cuûa Myõ coù xu höôùng taêng töø naêm 2003 vaø naêm 2004 Myõ laø nöôùc coù soá voán thöïc hieän cao nhaát trong caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, chieám khoaûng 20% toång voán thöïc hieän cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy ñöôïc lyù giaûi qua quan heä thöông maïi song phöông Vieät Nam-Myõ ngaøy caøng phaùt trieån vaø BTA ñaõ taùc ñoäng ngaøy caøng tích cöïc ñeán caùc doanh nghieäp Myõ. 31 Baûng 2.3: Voán ñaàu tö thöïc hieän cuûa 10 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå lôùn nhaát trong 5 naêm 2000-2004 (Ñôn vò: trieäu USD) STT Nöôùc vaø vuøng laõnh thoå 2000 2001 2002 2003 2004 1 Myõ 196 258 169 499 531 2 Nhaät 355 291 477 392 230 3 Singapore 233 162 191 269 178 4 Haø Lan 76 338 593 567 139 5 Haøn Quoác 126 119 154 368 119 6 Ñaøi Loan 226 239 230 205 115 7 Hoàng Koâng 146 77 172 97 67 8 Mauritius 45 85 39 94 62 9 Thaùi Lan 26 52 76 66 56 10 UÙc 21 16 23 30 41 Nguoàn: Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn 2.1.2 ÑAËC ÑIEÅM ÑAÀU TÖ Chuùng ta coù theå thaáy raèng voán ñaàu tö cuûa Myõ qua caùc naêm laø khoâng oån ñònh vaø taêng giaûm qua caùc naêm. Chaúng haïn nhö, naêm 1995 ñaàu tö cuûa Myõ laø lôùn nhaát thì cuõng ôû naêm ñoù, Vieät Nam thu huùt ñöôïc nhieàu voán ñaàu tö nhaát roài giaûm daàn ñeán 81 trieäu USD naêm 2000, taêng leân laïi naêm 2001,2002 roài laïi giaûm naêm 2003, 2004. Duø toång voán ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam ñaõ taêng leân trong maáy naêm qua nhöng ñaùng chuù yù laø soá voán naøy vaãn chæ chieám chöa ñeán 0.72% toång ñaàu tö cuûa Myõ trong khu vöïc, baèng 28% voán ñaàu tö cuûa Myõ taïi Thaùi Lan vaø 20% taïi Indonesia trong naêm 2003. Ñeán nay, Myõ môùi chieám 3% toång soá voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam. Neáu so saùnh voán ñaàu tö cuûa Myõ treân toaøn theá giôùi (FDI cuûa Myõ naêm 2000 laø 152,4 tyû USD vaø toång FDI ñeán naêm 2000 laø 2.467,8 tyû USD) thì soá voán ñaàu tö daønh cho Vieät Nam vaãn coøn ít oûi, vaø soá voán ñaàu tö bình quaân cho 1 döï aùn chæ laø khoaûng 6 trieäu USD, baèng soá voán cuûa moät coâng ty nhoû ôû Myõ. Tuy nhieân, tieàm naêng ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam theo nhaän ñònh cuûa caùc chuyeân gia laø raát lôùn. Ñieàu naøy deã hieåu vì lôïi theá so saùnh cuûa caùc nhaø ñaàu tö Myõ khoâng phaûi laø caùc ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng coù tieàm 32 naêng xuaát khaåu nhö deät may, giaøy da, ñoà goã maø vaøo caùc döï aùn lôùn, ngaønh coâng ngheä cao vaø dòch vuï. Ñieàu quan troïng caàn phaûi baøn laø, ñoái vôùi Vieät Nam, Myõ laø moät nhaø ñaàu tö ñaëc bieät, laø moät nöôùc coù khaû naêng cung caáp voán, coù coâng ngheä, dòch vuï thuoäc loaïi phaùt trieån haøng ñaàu theá giôùi vaø laø thò tröôøng tieâu thuï lôùn nhaát theá giôùi, neân raát caàn cho moät neàn kinh teá khaùc phaùt trieån, vaø Vieät Nam laø moät trong soá ñoù. 2.2 VEÀ CÔ CAÁU ÑAÀU TÖ CUÛA MYÕ VAØO VIEÄT NAM 2.2.1 VEÀ HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ Baûng 2.4: Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo hình thöùc ñaàu tö-ñeán 30 thaùng 6 naêm 2005 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) Hình thöùc ñaàu tö Soá döï aùn Tyû troïng Toång voán ñaàu tö (nghìn USD) Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh 14 6% 138.829 Lieân doanh 44 19% 320.051 100% voán nöôùc ngoaøi 174 75% 888.357 Toång soá 232 100% 1.347.239 Nguoàn:Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö Hình thöùc ñaàu tö ñöôïc hieåu laø coâng ty coù sôû höõu voán nhö theá naøo (coù 100% voán nöôùc ngoaøi hay voán lieân doanh), trong tröôøng hôïp cuûa caùc coâng ty Myõ, chuùng ta caàn löu yù laø chuùng höôùng tôùi thaønh laäp hay hình thaønh coâng ty vôùi 100% voán cuûa coâng ty meï, hay lieân doanh vôùi Vieät Nam, hoaëc coù theâm voán goùp cuûa coâng ty nöôùc thöù 3 seõ daàn ít ñi do coâng ty Myõ mua laïi, neáu coâng ty hoaït ñoäng coù hieäu quaû, hoaëc bò phaù saûn phaûi chaám döùt hoaït ñoäng. Ñaây laø moät trong nhöõng ñaëc ñieåm voán coù cuûa caùc coâng ty xuyeân quoác gia Myõ. ÔÛ Vieät Nam, thôøi kyø ñaàu, ñeå tieán vaøo thò tröôøng Vieät Nam, caùc doanh nghieäp Myõ ñaõ thöïc hieän hình thöùc lieân doanh vôùi caùc coâng ty Myõ laø chính, nhöng caøng veà sau doanh nghieäp coù voán 100% Myõ caøng taêng leân. Cho ñeán nay, hình thöùc lieân doanh chieám 19% voán ñaàu tö, coøn hình thöùc 100% voán nöôùc ngoaøi chieám ñeán 75% voán, hình thöùc hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh chieám 6%. Phaân boá voán ñaàu tö cuûa caùc coâng ty Myõ vaøo Vieät Nam vôùi nhöõng hình thöùc ñaàu tö nhö treân coù phaàn khaùc vôùi tình hình chung cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Trong toång voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam, hình thöùc lieân doanh laø loaïi hình thu huùt nhieàu voán ñaàu tö nhaát, chieám ñeán 73% soá döï aùn ñaàu tö, hình thöùc 100% voán nöôùc ngoaøi chieám 23%. Nhieàu baùo caùo veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam ñeàu ñaõ noùi thöïc teá yeáu keùm trong hoaït ñoäng lieân doanh, nhaát 33 laø yeáu keùm cuûa phía ñoái taùc Vieät Nam. Caùc döï aùn lieân doanh, phaàn lôùn phía Vieät Nam chæ goùp baèng giaù trò ñaát ñai, ñöôïc tính vôùi giaù khaù ñaét, caùn boä tham gia quaûn lyù ñieàu haønh lieân doanh tuy coù trình ñoä nhöng vaãn coøn haïn cheá nhaát ñònh, daãn ñeán nhieàu xung ñoät trong caùch ñieàu haønh vôùi beân nöôùc ngoaøi. Vôùi tình hình nhö vaäy, moät khi ñaõ quen ñöôïc vôùi moâi tröôøng kinh doanh ôû Vieät Nam, nhieàu coâng ty nöôùc ngoaøi ñaõ tìm caùch ñeå ñöôïc hoaït ñoäng ñoäc laäp. Hôn nöõa, thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty Myõ treân theá giôùi luoân höôùng ñeán thaønh laäp caùc coâng ty 100% voán cuûa hoï. Nhö vaäy, theo toâi, caùc coâng ty Myõ seõ daàn daàn ñieàu chænh ñeán hình thöùc coâng ty 100% voán cuûa Myõ hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. 2.2.2 VEÀ CÔ CAÁU ÑAÀU TÖ THEO NGAØNH KINH TEÁ Baûng 2.5 : Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo ngaønh kinh teá-ñeán 30 thaùng 6 naêm 2005 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) STT Chuyeân ngaønh Soá döï aùn Tyû troïng Toång voán ñaàu tö (nghìn USD) Tyû troïng Coâng nghieäp 161 69% 873.349 65% CN daàu khí 6 3% 123.800 9% CN nheï 39 17% 68.761 5% CN naëng 88 38% 521.074 39% CN thöïc phaåm 17 7% 78.120 6% I Xaây döïng 11 5% 81.594 6% Noâng, laâm nghieäp 24 10% 153.424 11% Noâng-Laâm nghieäp 22 9% 141.559 11% II Thuûy saûn 2 1% 11.865 1% Dòch vuï 47 20% 320.466 24% GTVT-Böu ñieän 10 4% 47.502 4% Khaùch saïn-Du lòch 5 2% 73.200 5% Taøi chính-Ngaân haøng 4 2% 65.000 5% Vaên hoùa-Yteá-Giaùo duïc 13 6% 86.975 6% XD Vaên phoøng-Caên hoä 1 0% 16.000 1% XD haï taàng KCX-KCN 1 0% 5.000 0% III Dòch vuï khaùc 13 6% 26.790 2% Toång soá 232 100% 1.347.239 100% Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö 34 Ñaàu tö cuûa caùc coâng ty Myõ taäp trung phaàn lôùn vaøo caùc ngaønh coâng nghieäp. Chuùng chieám tyû troïng nhieàu nhaát caû veà soá löôïng döï aùn, cuõng nhö giaù trò voán ñaàu tö (laàn löôït laø 69% vaø 65%). Tyû troïng ñaàu tö vaøo coâng nghieäp cuûa Myõ gaàn gioáng nhö tyû troïng toång ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam vôùi tyû troïng laàn löôït laø 67% vaø 59%. Ngaønh Myõ ñaàu tö nhieàu thöù hai laø dòch vuï, trong ñoù ñaùng chuù yù laø ñaàu tö vaøo vaên hoaù, y teá, giaùo duïc chieám 6% soá döï aùn trong. Ñaây laø ngaønh maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc khaùc ít quan taâm hôn vôùi toång ñaàu tö chung cuûa nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh naøy laø 3,5%. Ngaønh noâng laâm nghieäp cuõng ñöôïc Myõ ñaàu tö 10% soá döï aùn so vôùi caùc nhaø ñaàu tö khaùc laø 13%. Tuy nhieân, nhöõng ngaønh maø Myõ coù öu theá veà voán vaø coâng ngheä cao ñang hoaït ñoäng roäng khaép treân thò tröôøng theá giôùi nhö giao thoâng vaän taûi, böu chính vieãn thoâng, tin hoïc vaø phaàn meàm laïi chöa ñöôïc ñaåy maïnh ñaàu tö taïi Vieät Nam. Trong khi ñoù, laø moät ngaønh kinh teá coù toác ñoä taêng tröôûng maïnh nhaát trong nhieàu naêm qua, ñaàu tö cho böu chính-vieãn thoâng Vieät Nam coù raát nhieàu cô hoäi thu huùt voán nöôùc ngoaøi, phaùt trieån cô sôû haï taàng thoâng tin, truyeàn thoâng quoác gia hieän ñaïi vaø qua ñoù thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá. Nhö vaäy, coøn nhieàu vaán ñeà lôùn ñaët ra caàn phaûi giaûi quyeát hai yeâu caàu laø lôïi nhuaän cao cho nhaø ñaàu tö vaø thu huùt ñöôïc nhieàu voán ñaàu tö coù hieäu quaû cao cho nöôùc chuû nhaø. 2.2.3 VEÀ ÑAÀU TÖ THEO VUØNG LAÕNH THOÅ Baûng 2.6 : Cô caáu ñaàu tö cuûa Myõ taïi Vieät Nam- theo cô caáu ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå - ñeán 30 thaùng 6 naêm 2005 (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc) STT Ñòa phöông Soá döï aùn Tyû troïng theo soá döï aùn Toång voán ñaàu tö (nghìn USD) Tyû troïng theo voán 1 TP Hoà Chí Minh 87 38% 268.950 20% 2 Ñoàng Nai 22 9% 252.916 19% 3 Bình Döông 35 15% 156.965 12% 4 Haø Noäi 24 10% 155.008 12% 5 Daàu khí 6 3% 123.800 9% 6 Haûi Döông 2 1% 103.200 8% 7 Ñaø Naüng 4 2% 49.200 4% 35 STT Ñòa phöông Soá döï aùn Tyû troïng theo soá döï aùn Toång voán ñaàu tö (nghìn USD) Tyû troïng theo voán 8 Quaûng Nam 2 1% 26.283 2% 9 Phuù Yeân 5 2% 26.240 2% 10 Haø Taây 3 1% 25.800 2% 11 Baø Ròa-Vuõng Taøu 5 2% 24.846 2% 12 Quaûng Ninh 2 1% 20.500 2% 13 Bình Thuaän 2 1% 18.000 1% 14 Thöøa Thieân-Hueá 5 2% 12.530 1% 15 Taây Ninh 4 2% 12.500 1% 16 Baïc Lieâu 1 0% 10.465 1% 17 Haûi Phoøng 5 2% 10.165 1% 18 Quaûng Trò 2 1% 7.152 1% 19 Bình Phöôùc 2 1% 6.500 0% 20 Caàn Thô 2 1% 6.451 0% 21 Ñaéc Laéc 1 0% 4.564 0% 22 Yeân Baùi 2 1% 4.475 0% 23 Vónh Phuùc 1 0% 4.300 0% 24 Laâm Ñoàng 1 0% 4.200 0% 25 Ngheä An 1 0% 3.500 0% 26 Vónh Long 1 0% 2.390 0% 27 Kieân Giang 1 0% 2.000 0% 28 Long An 1 0% 1.500 0% 29 Khaùnh Hoøa 1 0% 1.400 0% 30 Hoøa Bình 1 0% 1.159 0% 31 Thaùi Bình 1 0% 280 0% Toång soá 232 100% 1.347.239 100% Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Ñaàu tö theo vuøng laõnh thoå cuõng ñöôïc goïi laø ñaàu tö theo ñòa baøn ñaàu tö. ÔÛ Vieät Nam coù hai vuøng phaùt trieån hôn caû laø khu vöïc thaønh phoá Haø Noäi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc vuøng laân caän. ÔÛ ñoù coù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng taäp trung chuû yeáu vaøo hai vuøng naøy. Ñaàu tö cuûa caùc coâng ty Myõ taäp trung chuû yeáu vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh laân caän. Ñaàu tö vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám 38% soá döï aùn vaø 36 20% voán ñaàu tö. Ñoàng Nai laø tænh thu huùt ñöôïc nhieàu ñaàu tö Myõ thöù hai veà soá voán ñaàu tö vôùi 19%. Bình Döông laø tænh ñöùng thöù ba vôùi 12% voán ñaàu tö. Tính chung cho caû vuøng troïng ñieåm kinh teá phía Nam (goäp caùc döï aùn ñaàu tö vaøo daàu khí) goàm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Bình Döông, Ñoàng Nai, Baø Ròa Vuõng Taøu, Taây Ninh, Long An thì ñaàu tö cuûa Myõ chieám ñeán 67% soá döï aùn vaø 61% toång voán ñaàu tö. Haø Noäi laø ñòa phöông ñöùng thöù tö veà thu huùt ñaàu tö cuûa Myõ vôùi 10% döï aùn vaø 12% toång voán ñaàu tö. Tính chung cho caû vuøng troïng ñieåm kinh teá Baéc Boä goàm Haø Noäi, Quaûng Ninh, Haûi Phoøng, Höng Yeân, Haûi Döông, Haø Taây, Vónh Phuùc, Baéc Ninh thì Myõ ñaàu tö 16% soá döï aùn vaø 24% voán ñaàu tö. Nhö vaäy, hai vuøng troïng ñieåm kinh teá phía Nam vaø Baéc chieám 83% soá döï aùn vaø 85% soá voán ñaàu tö cuûa Myõ vaøo Vieät Nam, cuõng töông töï nhö toång ñaàu tö vaøo Vieät Nam vaøo hai vuøng treân laàn löôït chieám 83% soá döï aùn vaø 84% voán ñaàu tö. 2.3 NHÖÕNG ÑAÙNH GIAÙ CUÛA CAÙC NHAØ ÑAÀU TÖ MYÕ 2.3.1 VEÀ MÖÙC ÑOÄ HAØI LOØNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP MYÕ QUA KHAÛO SAÙT VEÀ MOÂI TRÖÔØNG KINH DOANH CUÛA VIEÄT NAM Naêm 2003, Phoøng Thöông maïi Myõ ôû Vieät Nam ñaõ tieán haønh ñieàu tra ñoái vôùi caùc thaønh vieân cuûa hoï nhaèm ñaùnh giaù veà moâi tröôøng kinh doanh ôû Vieät Nam. Baûn ñieàu tra cho thaáy coù nhöõng ñieåm tích cöïc döôùi ñaây: - 77% cho raèng neàn kinh teá Vieät Nam seõ vaän haønh toát hôn nhieàu hoaëc toát hôn so vôùi nhöõng naêm tröôùc. - Hai phaàn ba (67%) döï kieán seõ thueâ theâm nhaân coâng ngöôøi Vieät trong naêm 2005. - 63% hy voïng lôïi nhuaän taêng trong naêm 2004 vaø 82% hy voïng lôïi nhuaän seõ taêng hôn nöõa trong naêm 2005. - 90% noùi khoâng lo ngaïi veà söï an toaøn cuûa hoï vaø gia ñình hoï. - Tuy nhieân 70% quan ngaïi veà tình traïng tham nhuõng, cô sôû haï taàng ngheøo naøn, caùc vaán ñeà veà söû duïng ñaát vaø thueá. Phoøng thöông maïi Myõ coøn thöïc hieän ñieàu tra veà taùc ñoäng cuûa hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ tôùi moâi tröôøng kinh doanh cuûa caùc thaønh vieân. Noùi chung, caùc doanh nghieäp Myõ laïc quan veà Hieäp ñònh Thöông maïi. Haàu heát caùc doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra (83%) chia seû nhaän ñònh raèng vieäc thöïc hieän thaønh coâng Hieäp ñònh Thöông maïi cuoái cuøng seõ coù moät taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi vieäc kinh doanh cuûa hoï taïi Vieät Nam. Ña soá (58%) chöa nhaän thaáy baát kyø moät aûnh höôûng 37 tích cöïc töùc thôøi naøo ñoái vôùi doanh thu hay hoaït ñoäng kinh doanh cuûa hoï. Tuy nhieân, cuõng ña soáï nhaän thaáy Hieäp ñònh Thöông maïi coù aûnh höôûng tích cöïc ñoái vôùi moâi tröôøng kinh doanh taïi Vieät Nam noùi chung. Ñieàu ñaùng ñeå ta ghi nhôù laø phaàn lôùn caùc ñieàu khoaûn cuûa Hieäp ñònh ñöôïc kyø voïng laø coù aûnh höôûng tích cöïc ñeán caùc doanh nghieäp Myõ taïi Vieät Nam seõ coù hieäu löïc trong nhöõng naêm saép ñeán. Baûng 2.7 : Quan ñieåm cuûa caùc thaønh vieân Phoøng Thöông maïi Myõ taïi Vieät Nam trong maãu ñieàu tra Caâu hoûi Coù Khoâng Khoâng yù kieán Trong quaù trình chuaån bò cho Hieäp ñònh Thöông maïi, ñaõ coù söï caûi thieän naøo trong moâi tröôøng kinh doanh ôû Vieät Nam hay khoâng? 83% 17% Hieäp ñònh thöông maïi coù daãn ñeán moät taùc ñoäng tích cöïc töùc thôøi ñoái vôùi moâi tröôøng kinh doanh hay khoâng? 58% 25% 17% Hieäp ñònh thöông maïi coù baát kyø aûnh höôûng gì ñeán doanh thu hay hoaït ñoäng kinh doanh cuûa baïn ôû Vieät Nam hay khoâng? 42% 58% Coù phaûi Chính phuû Vieät Nam ñang thöïc hieän nhöõng noã löïc toát nhaát ñeå tuaân thuû vôùi Hieäp ñònh Thöông maïi vaø thöïc hieän Hieäp ñònh naøy? 42% 17% 41% Lieäu vieäc thöïc hieän thaønh coâng Hieäp ñònh Thöông maïi coù gaây ra moät taùc ñoäng tích cöïc ñaùng keå ñoái vôùi vieäc kinh doanh cuûa baïn khoâng? 83% 17% Nguoàn: Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam-Hoa Kyø,2003 Roõ raøng caùc nhaø ñaàu tö Myõ ñang kinh doanh ôû Vieät Nam phaàn lôùn ñang haøi loøng vôùi moâi tröôøng kinh doanh Vieät Nam vaø möùc ñoä aûnh höôûng cuûa hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ. Ñaây laø moät tín hieäu toát ñeå caùc nhaø ñaàu tö tieàm naêng cuûa Myõ tin raèng Vieät Nam laø moät nöôùc ñaùng ñeå ñaàu tö vaøo. Tuy nhieân, cuõng coøn ñoù nhieàu yù kieán phaøn naøn veà moâi tröôøng kinh doanh cuûa Vieät Nam vaø söï hoaøi nghi veà noã löïc cuûa chính phuû Vieät Nam trong vieäc thöïc hieän caùc cam keát trong hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam-Hoa Kyø. Do ñoù, nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø phaûi giaûm thieåu phaøn naøn veà moâi tröôøng kinh doanh vaø taïo ra ñöôïc loøng tin cuûa giôùi doanh nhaân Myõ veà vieäc thöïc hieän caùc cam keát cuûa Vieät Nam. 38 2.3.2 VEÀ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CHUYEÁN THAÊM MYÕ CUÛA THUÛ TÖÔÙNG PHAN VAÊN KHAÛI VAØO THAÙNG 6 NAÊM 2005 Neáu caàn moät nhaän ñònh bình luaän veà chuyeán thaêm Myõ cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vaøo thaùng 6 naêm 2005 thì coù theå noùi raèng, ñaây laø chuyeán thaêm coù giaù trò lòch söû. Tính giaù trò cuûa noù ôû choã chuyeán thaêm chæ vaøi ngaøy nhöng môû ra moät kyû nguyeân hôïp taùc kinh teá Vieät - Myõ saâu vaø roäng hôn, keùo daøi nhieàu naêm vaø thaäm chí nhieàu thaäp nieân cho lòch söû quan heä hôïp taùc kinh teá hai nöôùc thôøi hieän ñaïi. Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi ñaõ ñaët chaân ñeán haàu heát ñòa ñieåm ñöôïc xem laø ñaïi dieän göông maët Hoa Kyø, töø caùc bieåu töôïng kinh teá (Taäp ñoaøn Haøng khoâng - Khoâng gian Boeing, Taäp ñoaøn phaàn meàm Microsoft, Thò tröôøng chöùng khoaùn New York...) ñeán Trung taâm Vaên hoùa nhaân vaên (Ñaïi hoïc Harvard, Vieän Coâng ngheä Massachusetts-MIT); cuõng nhö gaëp gôõ haàu heát nhaân vaät chính trò quyeàn löïc nhaát nöôùc Myõ, töø Toång thoáng George W. Bush, Boä tröôûng Quoác phoøng Donald Rumsfeld ñeán Thöôïng nghò só Coäng hoøa John McCain (sau cuoäc hoäi ñaøm vôùi Toång thoáng Bush taïi Nhaø Traéng, Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi tieáp tuïc coù buoåi noùi chuyeän taïi Quoác hoäi Hoa Kyø). Vaø quan troïng nhaát trong moïi ñieàu quan troïng, töø chuyeán ñi cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vaãn laø nhöõng keát quaû cuï theå ñaït ñöôïc veà nhieàu maët, töø chính trò, ngoaïi giao ñeán quan heä kinh teá song phöông. Caây buùt bình luaän Washington Post Jim Vandehei vieát raèng vieäc Toång thoáng Myõ George W. Bush coâng khai uûng hoä Vieät Nam gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO) laø “moät chieán thaéng lôùn ñoái vôùi Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi”. Vaø caây buùt Los Angeles Times Paul Richter ñaët tít baøi vieát nhö sau: “Thuû töôùng Vieät Nam ñöôïc ñoùn tieáp troïng thò” (“Vietnam's Premier Gets VIP Treatment”), raèng “(Toång thoáng) Bush neù traùnh caùc vaán ñeà gai goùc vaø thaùi ñoä hoøa giaûi cuûa Toång thoáng Bush ñaõ laøm thaát voïng moät soá nhaân vaät trong coäng ñoàng (Vieät kieàu) taïi quaän Cam”. Tôø baùo Dieãn ñaøn thoâng tin quoác teá (IHT) cuõng daãn lôøi Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi taïi cuoäc hoïp baùo ôû thaønh phoá Seattle (tieåu bang Oasinhtôn) raèng noã löïc phaùt trieån kinh teá ôû Vieät Nam seõ goùp phaàn quan troïng caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, ñoàng thôøi mang laïi söï oån ñònh cho khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Trong khi ñoù, Thôøi baùo Taøi chính (Anh) ngaøy 20/6 cuõng ñöa tin chuyeán ñi cuûa Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi laø moät söï khaúng ñònh mang tính bieåu töôïng raèng quan heä song phöông Vieät-Myõ seõ döïa treân caùc lôïi ích chung vaø thöïc duïng, chöù khoâng phaûi döïa treân nhöõng haän thuø lòch söû. 39 Ñaïi dieän caùc doanh nghieäp thaùp tuøng Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi ñaõ ñem veà nhieàu hôïp ñoàng giaù trò vôùi toång giaù trò laø gaàn 1,4 tyû USD, lôùn nhaát töø tröôùc tôùi nay. Coù theå ñieåm laïi 3 hôïp ñoàng quan troïng: - Chuû tòch kieâm Toång giaùm ñoác ñieàu haønh Haõng Haøng khoâng quoác gia Vieät Nam (Vietnam Airlines) Nguyeãn Xuaân Hieån kyù hôïp ñoàng vôùi Chuû tòch kieâm Giaùm ñoác ñieàu haønh Boä phaän maùy bay thöông maïi cuûa Haõng Boeing Alan Mulally ñeå mua 4 maùy bay Boeing 787, trò giaù khoaûng 500 trieäu USD. - Ñaïi dieän Toång coâng ty Daàu khí Vieät Nam (PetroVietnam) cuøng hai taäp ñoaøn naêng löôïng vaø thieát bò naêng löôïng lôùn cuûa Myõ laø Fluor Corporation vaø Unocal International Corporation kyù hôïp ñoàng boå sung trieån khai nghieân cöùu khaû thi döï aùn xaây döïng ñöôøng oáng daãn khí ñoát ôû mieàn Nam Vieät Nam. - Ñaïi dieän Toång coâng ty Böu chính - Vieãn thoâng Vieät Nam vaø Taäp ñoaøn Motorola kyù hôïp ñoàng veà cung caáp trang thieát bò caûi taïo maïng di ñoäng taïi 8 tænh mieàn Nam. Ngoaøi ra, Boä tröôûng Taøi chính Nguyeãn Sinh Huøng thay maët Chính phuû Vieät Nam ñaõ trao giaáy pheùp hoaït ñoäng cho hai haõng baûo hieåm lôùn cuûa Myõ laø New York Life International vaø ACE INA International Holdings. Ñoù laø chöa keå vieäc Boä tröôûng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam Cao Ñöùc Phaùt vaø Boä tröôûng Noâng nghieäp Mike Johanns kyù baûn ghi nhôù veà thoûa thuaän hôïp taùc noâng nghieäp vaø caùc lónh vöïc coù lieân quan. Theo ñoù, Boä Noâng nghieäp Myõ seõ giuùp Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân tieán haønh caùc coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc - coâng ngheä then choát ñoái vôùi noâng nghieäp... Kyû nguyeân môùi trong quan heä hôïp taùc kinh teá song phöông coøn theå hieän ôû vieäc Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi vôùi cöông vò Chuû tòch Hoäi ñoàng coá vaán kinh teá cao caáp Vieät - Myõ (thaønh laäp ngaøy 16/6/2005 theo Quyeát ñònh soá 538-QÑ-TTg ñaõ ra maét taïi Washington DC ngaøy 21/6/2005). Söï ra ñôøi cuûa Hoäi ñoàng laø theâm moät daáu hieäu thieän chí, côûi môû cuûa Chính phuû Vieät Nam trong chính saùch keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi chung vaø vôùi ñoái taùc Myõ noùi rieâng (thaønh vieân Myõ goàm Ban giaùm ñoác ñieàu haønh Coâng ty ACE - baûo hieåm; ACS - ñieän löïc; Boeing - haøng khoâng; Citi Group - ngaân haøng; Qualcomm - vieãn thoâng; Conono Philips - daàu khí; Lockheed Martin Commercial Space Systems - veä tinh..., thaønh vieân Vieät Nam goàm caùc laõnh ñaïo cao caáp cuûa Vieät Nam). Taïi Washington DC, Hoäi 40 ñoàng ñaõ thaûo luaän nhöõng saùng kieán cuï theå trong caùch lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin, ñieän löïc vaø giaùo duïc, cuõng nhö xem xeùt nhöõng yù kieán veà vieäc laøm theá naøo ñeå Vieät Nam coù theå phaùt trieån kinh teá trong khi phaûi traûi qua nhöõng caûi caùch caàn thieát theo yeâu caàu cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO). Hoäi ñoàng seõ hoïp hai laàn moãi naêm nhaèm nghieân cöùu vaø ñöa ra saùng kieán mang tính hoaïch ñònh chính saùch phaùt trieån thöông maïi - ñaàu tö giöõa hai nöôùc (phieân hoïp ñaàu tieân döï kieán toå chöùc thaùng 12/2005 taïi Haø Noäi). Nhieàu doanh nghieäp Myõ ñaõ hoan ngheânh vieäc thaønh laäp hoäi ñoàng naøy, cho ñaây laø moät daáu hieäu chöùng toû Vieät Nam ñang tìm caùch caûi thieän hôn nöõa moâi tröôøng kinh doanh. OÂng Ernest Bower, ñoàng saùng laäp cuûa coâng ty tö vaán BrooksBowerAsia vaø cöïu chuû tòch cuûa Hoäi ñoàng Kinh doanh Myõ - Ñoâng Nam AÙ nhaän ñònh: “Thuû töôùng Khaûi saün saøng tieáp caän vôù